รอยยมพระอรหนต

อารมณขนพระอรยะ

วระวฒน ชลสวสด

อารมณขนพระอรหนต ภาค ๓

ค�ำน�ำส�ำนกพมพ

จากการตพมพหนงสอ “อารมณขนพระอรหนต ดวยรอยยมอม

ปญญา”(เลม๑)และ“อารมณขนทานพทธทาส”(เลม๒)ทางส�านกพมพ

ไดเกรนกบทานผอานไวแลววาเจตนาเพยงอยากใหผอาน ไดปลดภาพของ

พระอรหนตในจนตนาการจากความเครงขรมจรงจงลงและไดสมผสกบอก

มมหนงของพระอรยเจา

จากเสยงตอบรบทคอนขางดดวยเนอหาทอานสนก เบาสบายแฝง

ขอคดไวในเสยงหวเราะและรอยยมทางส�านกพมพจงไดจดท�า“รอยยมพระ

อรหนต อารมณขนพระอรยะ”ขนเปนเลมท๓ของหนงสอชดนเพอใหทาน

ผอานไดสมผสกบมมสบายๆของเหลาอรหนตรปอนๆในเมองไทย

อาจกลาวไดวาหนงสอชด“อารมณขนพระอรหนต”นนเสนหอาจ

อยตรงทการปลอยมกฮาแบบไมตงใจของเหลาอรยเจาหลายๆ“มก”ทาน

กไมไดตงใจจะให “เปนมก” หากแตเปนเพยงการพดคย โตตอบ แบบตรง

ไปตรงมา แตแฝงดวยปญญา ดงนน ผท “ข�าจรง” กเลยกลายเปนลกศษย

ลกหาทไดอยในเหตการณนนๆไปแตหลงจากรอยยมและเสยงหวเราะ(ซง

หลายครงมาปนค�าดาเลกนอยถงปานกลาง)ไดเกดขนแลวแงคดและความ

4

หมายอนลกซง มกปรากฏอยในถอยค�าเหลานนเสมอๆ และทางส�านกพมพ

เอง กไดเลงเหนวา หากปลอยใหสงงดงามทรงคณคานนผานเลยไป กเปนท

นาเสยดายยงนก

อกทง“วรวฒน”ผเขยนหนงสอเลมนกไดกลาวเอาไววาบางทานก

เปนพวก“หอบเอาตคมภรแบกใสหลง”คนเหลานมกเกบเอาอาการ“ข�า”มา

วดความเปนอรหนต หรออาจเรยกไดวาเปนพวกท เอาความรทาง “ปรยต”

ไปวดคณธรรมของ“นกปฏบต”ทางส�านกพมพเองจงอยากน�าเสนออกแงมม

หนงเพอใหทานได“เขยบเขาใกล”ความเปนอรยะไดมากขนแลวทานจะได

รวา“ยม”ในแบบ“อรหนต”และ“อารมณขน”ในแบบ“อรยะ”นนเปนเชน

ใด

ส�านกพมพกรน-ปญญาญาณ

5วระวฒน ชลสวสด

ค�ำน�ำผเขยน

ชายคนหนงถามขาพเจาวา“พระอรหนตมอารมณขนดวยหรอ?”

ไมทนทขาพเจาจะตอบอะไร เขาผเรยนมาสง(เปรยญธรรม) กอธบายตอบ

เองวา เปนไปไมได ทพระอรหนตจะมอารมณขน แลวเขากอางความรทเขา

ไดเรยนมา อธบายเสยยดยาววา พระอรยเจาชนนนจะหวเราะแคเพยงเลก

นอยพระอรยเจาชนนจะหวเราะพอเหนไรฟนจนกระทงถงพระอรหนตจะไม

หวเราะเลยจะเพยงแคยมอยางเดยวถายงหวเราะอยยอมไมใชพระอรหนต

ขาพเจาฟงชายผส�าคญตนวามความรนนอธบายจนจบ และไมไดพดตอบโต

อะไรเลยเพราะเหนวาไมมประโยชนอนใดทจะท�าเชนนน

ความรเรองพระอรหนตทชายทานนวนจฉยมานน เปนเพยงแค “มต”

ของตวทานผนนเอง หาใชมอยในต�าราตามทเขากลาวอางไม ความจรง

ประเดนนเคยมผรทานไดวนจฉยไปแลวแมแตในคมภรมลนทปญหากมปญหา

อนใกลเคยง ทสามารถน�ามาเทยบเคยงหาค�าตอบได ขาพเจามความเหนวา

ชายผนมทฐมานะสง เขาไปไหนมาไหนกหอบเอาตคมภรแบกใสหลงไปดวย

อยางไมรจกเหนดเหนอย และทฐมานะของเขานน ยงท�าใหเขาไมเคยวางต

คมภรลงจากหลงแลวลงมอพจารณาคนควาอยางจรงจงเลย

6

แมขาพเจามความประสงคจะไมอธบายเรองน ตามความเขาใจของ

ขาพเจาใหเขาฟง แตกพลนคดวาพดใหเปนธรรมวาทยอมเกดประโยชน ไม

วาคนฟงจะพอใจหรอไมพอใจ ขณะนนขาพเจานกออกอยเรองหนง ทนาจะ

น�าไปเปรยบเทยบ หรอเปนหลกในการพจารณาเรองอารมณขนพระอรหนต

ไดขาพเจาจงพดถงเรอง“เกลดประวตของหลวงปดลยอตโล”ซงมอยเรอง

หนงทนาสนใจมากกคอครงหนงมคนเคยถามหลวงปดลยวา

“หลวงป ยงมความโกรธอยหรอไม ?”

ทานจงเมตตาตอบวา“มแตไมเอา”

ค�าตอบสนๆน มความหมายลกซงชวนใหพจารณาเปนอยางมาก

พอจะอธบายไดวาอารมณความพงพอใจไมพงพอใจอาการหวขาวหวน�า

รอน หนาว ของพระอรหนตยอมยงมอย เพราะเปนอาการแปรปรวนแหง

ธรรมธาตของขนธ๕แตสงทส�าคญคอพระอรหนตยอมไมมอปาทานยดมน

ถอมนเอาอาการแหงธรรมธาตทงหลายมาเปนตวเปนตนเปนของๆตนเลย

ขาพเจาอธบายเพยงเทาน แลวกยตการสนทนา เพราะไมอยากจะตอความ

ยาวสาวความยด บดเดยวชายคนนยงฟงแลว จะไปนกปรามาสหลวงปดลย

ทานเขาวาไมเปนนนไมเปนนจะยงยงเขาไปใหญ

ฉะนน“อารมณขนพระอรหนต”จงยอมไมใชอารมณขนแบบเดยวกน

กบอารมณขนของมนษยปถชนผมกเลสครองใจ แตอารมณเบกบานใจของ

พระอรหนตนนเปนอารมณทมาจาก“วสทธจต”ดงพทธพจนทวา

“จตนนประภสสร แตเศราหมองแลว ดวยอปกเลสทจรมา ปถชนผ

มไดสดบยอมไมทราบจตนนตามความเปนจรง”

7วระวฒน ชลสวสด

เรองราวทนาเบกบานใจอนมาจากวสทธจตของเหลาพระอรยสงฆท

ปรากฏในหนงสอเลมนลวนแตเปนเรองจรงทงสนอาจจะมรายละเอยดปลก

ยอยทแตกตางกนออกไป เรองบางเรองนนขอทานผอานอยาอานแตเพยงแค

สนกสนานเทานนขอใหพจารณาใหถถวนใหเปนธรรมทานกจะพบวาเรองสนๆ

ทพระอรยเจาทานสอนนสามารถเทยบไดกบต�าราธรรมะเลมโตๆเลยทเดยว

วระวฒนชลสวสด

10 ดวยรอยยม อมปญญาวยรอยยม อมปญญาอารมณขนพระอรหนต ภาค ๓

11วระวฒน ชลสวสด

หลวงปเจยะ จนโท

เปนทรกนทวไปวา ปฏปทาของพระปากรรมฐาน

สายพระอาจารยมนภรทตโตนน เตมไปดวยความเครงครด

จรงจงมงตอการปฏบตภาวนาอยางแนแนวทงกรยาอาการ

มารยาท ตลอดจนถงบคลกภาพของพระอาจารยทงหลาย

นนกตางเรยบรอยสขมคมภรภาพสงางามนาเลอมใสเปน

อยางมาก แตอยางไรกตาม อาการกรยาภายนอกนน แมน

วาจะเรยบรอยงดงามมากเพยงใด กไมมความส�าคญเทยบ

เทากบอาการกรยาภายใน หรอคณธรรมวสทธธรรมทซอน

อยในจตใจของพระอาจารยทานนนๆ

12

หลวงปเจยะจนโทคอตวอยางทเหนไดชดทสดบคลกภาพของทาน

เปนไปอยางตรงไปตรงมา พดค�าไหนค�านน พดหวนๆ สนๆ ขวานผาซาก

ค�าพดทตรงไปตรงมาของทานบางครงกตรงเสยจนคาบเกยวกลายเปนความ

หยาบกระดาง จนคนฟงรสกวาเปนค�าพดทหยาบคายไมไพเราะ ทงยงพด

เสยงดงเอะอะโวยวาย อยเปนประจ�า กรยาอาการทางรางกายกไมเรยบรอย

นงกระดกเทา ขยบหวขยบไหลยกๆ ยกๆ ตลอดเวลา ไมเรยบรอยสภาพ

งดงามเหมอนดงเชนพระอาจารยในหมคณะพระปากรรมฐานองคอนๆ

แตในแวดวงหมคณะพระปากรรมฐาน ตางรกนเปนอยางดวา พระ

ปาบานนอกลกครงจนองคน คอพระอรยเจาของแท พระนกปฏบตภาวนา

ทหาคนปฏบตอยางจรงจงเทยมทานไดยากยงพระทมกรยาภายในทเปน

วสทธธรรมหลวงปมนพระอาจารยใหญถงกบออกปากชมกบหมคณะพระปา

กรรมฐานวา หลวงปเจยะเปนผมนสยวาสนาบญญาธการสงสง และตงฉายา

วา“ผาขรวหอทอง”

หลวงปมนเลาวา มพระองคหนง(คอหลวงปเจยะนนเอง) ภาวนา

มา๓ปแตจตรวมใหญเหมอนททานเคยภาวนาจนจตรวมใหญมากอนทถ�า

สารกาจงหวดนครนายกซงทานเองตองใชเวลาถง๒๒ปกวาจะปฏบตได

ขนาดนน

13วระวฒน ชลสวสด

พระทกรยาภายนอกดโวยวาย รงรงองคนนเองทหลวงป มนไว

วางใจมอบหมายหนาทส�าคญเปนตวแทนหลวงปมนสนองพระบญชาสมเดจ

พระสงฆราช(ชนสจตโต)ไปรวมงานพธมาฆะบชา

พระทกรยาไมเรยบรอยองคนนเอง ทหลวงปมนไววางใจใหเปนพระ

อปฏฐากทานถง๓ป๔แลงทงยงมอบหมายงานส�าคญใหไปดแลอปฏฐาก

พระอาจารยใหญเสารกนตสโลในชวงปจฉมวยกอนจะทานจะดบขนธไมนาน

พระทพดจาไมเพราะองคนนเองทเปนหนงในหมคณะพระกรรม

ฐานเพยงไมกองคทพดจาตอบโตกบหลวงปมนอยางไมหวนเกรง

พระทกรยาภายนอกดหยาบกระดางองคนนเองทหม คณะพระ

กรรมฐานตางมความเหนตรงกนวา ระหวางหลวงปมนกบทาน (คอหลวงปเจยะ)

เปนเหมอนกบพอกบลกมากทสด

พระทคนนอกดแลวไมศรทธาองคนนเองทเหลาพระอาจารยพระปา

กรรมฐานทงรนใหญรนเลกตางเคารพในธรรมของทานเปนอยางยง

และพระองคนนเอง ทสอนธรรมะไดลกซงแยบคาย แสดงใหเหนถง

ภมธรรมแหงวสทธธรรมทแทจรงของทาน ธรรมอนบรสทธทมาจากใจของ

ทาน แผรงสธรรมอนสวางแจงจนกรยาภายนอกทดรงรงนน ไมอาจจะปกปด

วสทธธรรมไปไดเลย

14

วาดวยบคลกชวนฮากรยาชวนข�า

ดวยนสยวาสนา บคลกภาพทตรงไปตรงมา ค�าพดโผงผางของ

หลวงปเจยะ ทเปนเอกลกษณเฉพาะตวของทาน คนทไมเขาใจหรอรจกทาน

แตเพยงผวเผน ยอมมองวาหลวงปเจยะเปนพระทไมนาเคารพศรทธา แต

ในแวดวงหมคณะพระปากรรมฐาน ตางคนเคยรจกนสยของหลวงปทานเปน

อยางด แมกรยาภายนอกทไมนาด ค�าพดตรงกบใจจนกลายเปนหยาบคาย

ไมนาฟง แตจตใจของทานนนบรสทธมแตเมตตาเปนอยางยง แมค�าพดทด

เหมอนหยาบคายแตนาสงเกตวาค�าพดของทานไมเคยเบยดเบยนใหทกขให

โทษแกผใดเลย

ถาหากเราพจารณาดวยปญญาแลวนอกจากจะไมโกรธหรอรสกขดเคอง

ไปกบค�าพดของทานแลว ยงจะรสกดวยวา หลวงปเจยะทานม “อารมณขน

เหลอเฟอ” (แมไมใชอารมณขนแบบทโลกเขายดถอกน) ลกศษยทอยใกลๆ

หลายๆครงกข�าตลกไปกบค�าพดของทานเสมอๆกรยาภายนอกทดรงรงแต

เมอไดรจกกบพระสทธรรมทอยในจตใจของหลวงปทานแลวกรยาทดรงรง

นนกลบกลายเปนกรยาทดนารกไปไดอยางไมนาเชอ

เดมทนนหลวงปเจยะมปญหาสขภาพทหวเขาทานจงเดนขากะเผลก

ไปขางหนง เมอทานอายมากขน ทานจงจะไมเดนบณฑบาต แตจะนงรถไป

บณฑบาตรบภตตาหารจากลกศษยคนสนทของทาน ถาหากวาเปนพระสงฆ

ทวๆไป กเปนเรองธรรมดามากททานมารบภตตาหารทบานของลกศษย

คนสนท

15วระวฒน ชลสวสด

แตนคอ“หลวงปเจยะ”พระแททมแตวสทธธรรมและเมตตาธรรมใน

จตใจแตมบคลกนสยทไมเหมอนใครชาวบานทไมรจกทานอาจจะนกต�าหน

ในใจ แตชาวบานทรจกทานเปนอยางด รบรองวาไมเพยงแตจะไมต�าหน ซ�า

ยงขบขนในกรยาอนนารกของทานดวยซ�าไป

ในสมยททานอย ทวดเขาแกว จงหวดจนทบร ทานกนงรถมา

บณฑบาตตามปกต พอลงจากรถทานกตะโกนสงผใหญพา ลกศษยคนสนท

ของทาน

“เฮย!เอาขาวมาใหกกน!”

ผใหญพาพอเหนทานมากรวางานเขาแลว รบหาภตตาหารมาถวาย

ทานพรอมดวยกาแฟแกวหนงหนงสอพมพหนงฉบบบหรหนงมวนซงเปน

รายการสตรส�าเรจประจ�าวนของหลวงป

พอหลวงปเจยะนงลงกบเกาอ กจะวางตวตามสบายแบบกนเองๆ

สกพกหนง ทานกจะยกขาขางหนงขนมากระดกเทาสนไปสนมา ผใหญพา

จงมองเทาทานทกระดกไปกระดกมาอยางนาเวยนหว หลวงปเจยะพดขน

ราวกบรวาลกศษยของตนคดอะไร

“กกขาเจบนหวา”

หลงจากพดเสรจทานกใหพร

“ขาก...ก....ถย!”

(การใหพรนเปนความสามารถเฉพาะตวหามลอกเลยนแบบ)

16

ผใหญพารสกทงอยากจะข�าทงอยากจะอายชาวบาน กบกรยาของ

หลวงปเจยะเปนอยางมากจงกระซบกระซาบเบาๆกบหลวงป

“อาจารย!จะมาใหล�าบากท�าไม!ไมตองมาบณฑบาตเองกไดเดยว

ผมเอาอาหารไปสงใหทวดเอง”

“เฮย!ไมได!เดยวเขาจะดาเอาหาวากขเกยจบณฑบาต”หลวงป

เจยะตอบอยางจรงจง

พอผใหญพาไดฟงหลวงปพดเสรจกยมเลกนอยกอนจะบนพมพ�าวา

“โอย!ผมวา...ยงมาบณฑบาตเขายงดาหนกเขาไปอกมากกวา!!!”

ตอมาอกครงหนง ในเทศกาลงานบญทมชาวบานญาตโยม นงกน

สลอนเตมศาลา หลวงปเจยะ กพดจาเอะอะโวยวายเสยงดง ตามสไตลของ

ทานเมอผใหญพามโอกาสจงกระซบกระซาบหลวงปอกครงหนง

“อาจารย!เบาๆกไดเอะอะโวยวายอยางนญาตโยมเขานงอยเตม

ศาลาเขากตกใจกนหมดพอด”

“เฮย!ไมได!ไมได!เคยพดเสยงดงๆมานงเงยบมนโหวงเหวงพลก

ชอบกลโวย!!!”

17วระวฒน ชลสวสด

อรรถาธบาย

ในคมภรอรรถกถาพระไตรปฎก(คมภรทแตงขนเพออธบายขยาย

ความพระไตรปฎก)พระอรรถกถาจารยไดอธบายวาพระพทธเจานนทรงม

วสทธธรรมบรบรณเปนอยางยงมมเทยบเทยมความบรบรณแหงวสทธธรรมท

พระพทธเจามเหนอกวาพระสาวก นอกจากทศพลญาณ (ญาณ ๑๐ อยางท

พระพทธเจามอยางบรบรณ)แลวยงมความบรบรณแหงวสทธธรรมอนเนอง

มาจากความสามารถในการละทง“วาสนานสย”ทงปวงอนเปนผลใหวสทธ

ธรรมของพระพทธเจาบรสทธอยางยงนาเลอมใสศรทธาเปนอยางยง

ค�าวา“วาสนา”นไมไดมความหมายเหมอนกบค�าวา“วาสนา”ใน

ภาษาไทยค�าวา“วาสนา”ในภาษาบาลนนแปลวา“พนเพนสยอาการกาย

วาจาทฝงรากลกอยในกมลสนดานของบคคลนนๆจนกลายเปนบคลกลกษณะ

จ�าเพาะของบคคล เชน ทาทางการเดน อาการกรยาทวองไว หรอเชองชา

การพดจาไพเราะหรอพดจาเอะอะโวยวายโผงผาง”

ในอรรถกถาคมภรพระอรรถถาจารยทานอธบายในมมกวางวา

วาสนานสยนบางทตามตดมาจากนสยทสะสมมาในอดตชาตอดตภพตางๆ

เชน บคคลบางคนเมอเกดมากมวาสนานสยตามตดมาตงแตเกด เชน คนท

พดจาไพเราะแมไมมใครสอนใหพดเชนน เขากพดจาไพเราะเปนของเขาเอง

โดยไมมใครสอน

18

“วาสนานสย” ยงสามารถแบงตามมลเหตแหงอาการกรยาไดอก ๒

แบบคอ

หนง วาสนานสยอากปกรยา ทมมลเหตมาจาก “อกศลมล” หรอ

“มลแหงกเลส”ซงไดแกความโลภความโกรธความหลงวาสนานสยทเกด

จาก กเลสทง ๓ ตวน เปนไปเพอสรางกเลส สรางบาปสรางกรรมไปเรอยๆ

ตวอยางของวาสนานสยแบบนเชนความเปนคนพดจาสอเสยดพดจาหยาบคาย

ซงค�าพดเหลานนลวนแตเกดมาจากความโลภความโกรธความหลงเตมไป

ดวยความมงหมายทจะเบยดเบยนผอน

วาสนานสย แบบทสอง คอ นสยอากปกรยาทยงด�ารงอยเชนเดม แต

วาสนไปจากมลแหงกเลสแลว เชน อากปกรยาพดจาโวยวายเสยงดง มค�า

หยาบค�าพดไมไพเราะอยบางหรอทาทางกรยาทไมส�ารวมลกลลกลนหยบ

โหยงอากปกรยาแปลกๆเหลานท�าใหดขดหขดตาไมนาศรทธา

แตนาสงเกตวา อากปกรยาเหลานไมไดมมลเกดมาจาก ความโลภ

ความโกรธความหลง เชน แมวาจะพดจาไมเพราะพดเสยงดง มค�าหยาบ

ปะปนบาง แตอากปกรยาเหลานแสดงออกมาโดยบรสทธใจ ไมมเจตนาทจะ

เบยดเบยนผอนไมไดเกดจากความโลภอยากไดของผอนความโกรธไมพอใจ

ผอนจงดาวากลาวรายผอนดวยความไมพอใจ หรอแมแตเกดจากความหลง

ผดใดๆเลย

ส�าหรบพระพทธเจานน พระองคทรงตดกเลสไดทงปวง ทงยงทรง

ตดละ“วาสนานสย”ไดทงปวงแตส�าหรบพระอรหนตนนสามารถตดกเลส

19วระวฒน ชลสวสด

ไดทงปวงเชนกน แตไมสามารถละทงวาสนานสยไดทงหมด หมายความวา

พระอรหนตสามารถละทงวาสนานสยทเปนอบายแหงกเลส หรอมมลเหตมา

จากกเลสไดทงหมดเชนความชอบทจะเบยดเบยนอากปกรยาใดๆทเปนไป

เพอเบยดเบยนผอนซงมมลเหตมาจากความโลภความโกรธความหลงพระ

อรหนตจะสามารถละทงวาสนานสยทเปนอบายแหงกเลสนไดทงหมด

แตถาหากวาวาสนานสยบางอยางนนเปนวาสนานสยแบบทสองคอ

อากปกรยาทไมไดมมลมาจากความโลภความโกรธความหลง วาสนานสย

แบบท๒นพระอรหนตจะไมสามารถละทงอากปกรยาเชนนไปได

แมวาอากปกรยาเชนนบางครงเปนทมาของโลกวชชะ (เปนทตเตยน

ของชาวโลก) หรอ ดแลวไมเรยบรอยสงางาม เชน พดจาเสยงดง พดไม

เพราะ บางครงพดหยาบคาย พระอรหนตบางองคกไมสามารถละทงวาสนา

นสยเหลานไปได แตอยางไรกตาม ถงแมวาอากปกรยาอาจจะดไมเรยบรอย

สงางามขดหขดตาไปบางแตอากปกรยาแปลกๆเหลานนส�าหรบพระ

อรหนตแลวลวนแตเปนไปดวยความไมเบยดเบยนถงพรอมดวยความไมโลภ

ไมโกรธไมหลง

แนวทางค�าอธบายทพระอรรถกถาจารยไดอธบายมา ดงทไดกลาว

ไปแลวในขางตน สามารถน�ามาใชอธบายเปรยบเทยบกบบคลกภาพและ

กรยาของหลวงปเจยะไดเปนอยางดบคลกทดไมเรยบรอยแตภายในจตใจนน

มแตวสทธธรรมในจตใจ ครงหนงหลวงปเจยะเคยบอกอธบายกรยาของตว

ทานเองกบลกศษยวา

20

“เรากเปนของเราอยางนทกวน มนจะแปลกตรงไหน ภายใจจตใจ

เราไมมอะไรกบใครหรอก”

ถาหากจะศกษาเรองวาสนานสยอนแปลกๆพสดารแลวตองยอน

กลบไปดเรองทเคยเกดขนเมอในสมยพทธกาล ซงจะท�าใหเราเขาใจเรอง

วาสนานสยทแปลกๆ เหลานไดเปนอยางดบางเรองนนชวนใหตลกขบขนไป

ดวย ซงในสมยพทธกาลพระอรหนตสาวกของพระพทธเจา ทมวาสนานสย

ตดตามมาจนแมจะส�าเรจพระอรหนตแลวกยงไมสามารถละวาสนานสย

เหลานนไปไดมอย๒องคคอ“พระสารบตร”พระอครสาวกฝายขวาผเปน

ยอดทางดานปญญา และ “พระปลนทวจฉะ” พระเอตทคคะพระผเปนยอด

ในเรองเปนทรกทพอใจของเทวดา

พระสารบตรนนมนสยแปลกประหลาดอยอยางหนงคอทานชอบท

จะกระโดดขามคลองน�าเปนอยางมาก ไมวาพระสารบตรจะจารกไปในแวน

แควนชนบทใดถาหากวาสถานทเหลานนมล�าคลองขวางกนทางเดนอยพระ

รปอนๆ กจะคอยๆ เดนลยน�าขามไปอยางส�ารวมสภาพ แตพระสารบตร

ทานไมท�าเชนนน เมอทานเหนคลองน�าทานจะกระโดดโลดเตนขามคลองน�า

อยางไมระมดระวงไมส�ารวมเสมอๆ

ตอมาเมอมผพบเหนอากปกรยาของพระสารบตรทท�าอยางนนกนก

ตเตยนในใจวา พระสารบตรเปนถงพระอรหนตสาวกกลบมกรยาทไมส�ารวม

ไมสมกบเปนพระสาวกของพระพทธเจา จงน�าความไปกราบทลพระพทธเจา

เมอพระพทธเจาร จงตรสไมใหถอโทษพระสารบตร เพราะวา วาสนานสย

ของพระสารบตรเปนเชนนนดวยเหตวาพระสารบตรนนในอดตชาตเคยเกด

21วระวฒน ชลสวสด

เปนลงหลายภพหลายชาตมากวาสนานสยจงฝงแนนตามตดมาถงแมวาจะ

ส�าเรจอรหนตแลวกไมสามารถละวาสนานสยเหลานนได

สวนเรองของ “พระปลนทวจฉะ” กเชนเดยวกน ถงแมวาทานจะ

ส�าเรจอรหนตแลวกตามทานกยงไมสามารถละวาสนานสยทตามตดตวมา

ได ในอรรถกถาคมภรอธบายเรองของพระปลนทวจฉะไววา วาสนานสยของ

พระปลนทวจฉะทไมสามารถละไดกคอการพดตดค�าวา“ไอถอย !”แทบทก

ประโยคแมจะพดกบพระภกษดวยกนเองทานกยงเผลอตดค�าวา “ไอถอย”

เสมอๆ เชน ถาหากทานทกทายพระภกษดวยกน เมอเจอหนากนทานกจะ

ถาม

“ไปไหนมาไอถอย!”

เมอพระภกษตอบความพระปลนทวจฉะไปทานกจะตอบกลบ

“เหรอไอถอย!”หรอไมก“เออดแลวไอถอย!”

พระภกษและญาตโยมบางสวนกไมพอใจ กน�าความไปกราบทล

พระพทธเจา ซงพระพทธเจากทรงสอนวาไมใหถอโทษพระปลนทวจฉะ เพราะ

เหตวาพระปลนทวจฉะในอดตชาตนนเคยเกดเปนพราหมณถง๕๐๐ชาตจง

ตดค�าพดแบบพราหมณมา แตภายในจตใจนนพระปลนทวจฉะ ไมมเจตนา

จะสรางความไมพอใจใหกบใครหรอเบยดเบยนใครเลย

จนกระทงมอยเชาวนหนง พอคาคนหนงบรรทกดปล (ไมเถาเนอแขง

ชนดหนง)มาเตมเกวยนรถเมอพระปลนทวจฉะเดนผานมากทกทายปราศรย

พอคาหนมดวยอธยาศยทด

22

“แกบรรทกอะไรมาซะเตมรถเลยวะไอถอย!”

พอคาหนมคนนน พอไดยนค�าพดเพราะๆ อยางนนแตเชา กรสก

โกรธจนเลอดขนหนาเปนอยางมากโมโหสดขดพลางคดวาวนนจะซวยไปทง

วนแลวเพราะเชาๆมากเจอค�าหยาบเขาใหซะแลวดวยความโกรธนนพอคา

หนมจงคดในใจวา “เราจกตองแกเผดสมณะโลนรปนซะหนอยแลว” เมอคด

ไดดงนนพอคาหนมจงตอบออกไปเสยงดงวา

“กบรรทกขหนซวะไอถอย!!!”

พระปลนทวจฉะกไมวาอะไรพอเดนคลอยไปจากกนแลวพอคา

หนมหนมาตรวจดสนคาของตน กตองตกใจแทบจะเปนลม เพราะดปลท

บรรทกมาเตมเกวยนกลายเปนขหนไปหมดเลย! พอคาหนมไดแตกมขมบ

หมดอาลยในชวตคดไดแตวา“งานเขาแลวกไมนาเลย”

จนเมอมชายคนหนงผานมาเหนทาทางหมดอาลยตายอยากของ

พอคาหนมคนน พอคาหนมจงเลาเรองราวทงหมดใหชายคนนฟง ชายคน

นซงเปนลกศษยของพระปลนทวจฉะ จงแนะน�าวาใหแกลงท�าเปนเดนไปหา

พระปลนทวจฉะใหมเดยวองคทานกจะจดการใหเอง

พอคาหนมลากเกวยนทมแตขหน เดนไปจนกระทงเจอพระปลนทวจฉะ

เมอพระปลนทวจฉะเจอหนาพอคาหนมอกครงหนง ทานกถามขนมาตาม

สไตลเดมของทานวา

“แกบรรทกอะไรมาซะเตมรถเลยวะไอถอย!”

คราวนพอคาหนมนงคกเขาตอบอยางนอบนอมวา

23วระวฒน ชลสวสด

“บรรทก‘ดปล’ขอรบทาน”

พอพอคาหนมพดจบขหนทงคนเกวยนกกลบมาเปนดปลเหมอนเดม

พอคาหนมดใจเปนอยางมาก กลาวสรรเสรญพรปลนทวจฉะพรอมทงขอขมา

ทลวงเกนโดยไมไดตงใจซงพระปลนทวจฉะกตอบกลบตามสไตลเดม

“เออ ! ขาใหอภยแก...ไอถอย !!!”

ธรรมะแกคน - คนทไหนเกาทนน ค�าวา “ผาขรวหอทอง” อนเปนฉายา ทหลวงปมนเปนผตงใหกบ

หลวงปเจยะ เมอครงทหลวงปเจยะคอยปรนนบตรบใชเปนพระอปฏฐากของ

หลวงปมนตงแตเมอครงบวชไดแค๓ถง๔พรรษา,ค�าวา“ผาขรวหอทอง”น

หลวงปมนผเปนดงพอแมครอาจารยของหมคณะพระปากรรมฐาน ไดเมตตา

ตงใหกบหลวงปเจยะดวยตวทานเองดงนนค�าๆนยอมตองมความหมายลก

ซงยอมสามารถบงบอกไดซงลกษณะนสยของหลวงปเจยะทงยงบอกความ

“นย”ทมควรดถกดแคลนหลบหลดหมนวาอนวาผาขรวนนแมนดภายนอก

นารงเกยจ ดสกปรก ไมสวยงาม แตเนอแทขางในนนกลบมของทมมลคา

เหลอประมาณซอนอยคนทดคนแตภายนอกไมใชปญญาใครครวญกยอมไม

อาจไดเหนซงคณคาทแทจรงทซอนอยในรปลกษณอนนาชงนนได

ครงหนงหลวงป จนทาถาวโร(ปจจบนทานอย ทวดปาเขานอย

จงหวดพจตร) เคยถามหลวงปเจยะเกยวกบบคลกและกรยาของหลวงปเจยะ

ดวยเกรงวากรยาภายนอกของหลวงปนนอาจจะท�าใหญาตโยมเขาคดไปใน

24

ไมดกเปนได หลวงปเจยะมความเหนเปนอยางไร ซงหลวงปจนทาน ทานม

ความสนทสนมกบหลวงปเจยะเปนอยางมาก เปนทงลกศษยและสหธรรมมก

พรอมๆกนหลวงปจนทาถามวา

“หลวงป... อนกรยาภายนอกของหลวงปเปนอยางน หลวงปจะไม

กลวคนอนเขาจะต�าหนเอาบางเหรอ?”

หลวงปเจยะเมตตาตอบใหขอคดเปนธรรมะวา

“อนวากรยาภายนอกจะเปนอยางไรกตามเถอะแตถาหากเรามงมน

ปนใจจนเทยงดกยงดกวาคนทกรยางามแตใจไมเทยง เพราะนสยวาสนาคน

เรามนไมเหมอนกน เขายงมค�าพดอยไมใชหรอวา แขงอะไรกแขงได แตแขง

วาสนาแขงกนไมได เราจงไมแขงวาสนากบใคร เราเปนของเราอยางน จง

พอใจอยางนเพราะนสยวาสนาเปนมาอยางน”

อกครงหนง หลวงปเจยะเคยพดถงกรยาภายนอกทไมเรยบรอยของ

ทานเอง ซงถาใครไดฟงคงจะตองข�ากบค�าพดตรงๆ ไมมออมคอมของทาน

อยางแนนอนนอกจากจะข�าแลวในค�าพดของทานกยงแอบแฝงปรศนาธรรม

ใหควรคดอกดวยทานบอกวา

“บางทนะ เขากหาวาหลวงปเจยะนไมมคณธรรมหรอก...เหนเรา

เกากระโปกเกาห�าอยางนเขากหาวาเราไมส�ารวม”

เมอลกศษยไดฟง กพลนนกแยงมาขนในใจเบาๆ กลวหลวงปจะ

ไดยนวา

“อาว!หลวงป...กเกากระโปกเกาห�า...มนตองไมส�ารวมอยแลวนถา

ส�ารวมมนตองไมเกาหรอถาเกากอยาใหคนเหนส”

25วระวฒน ชลสวสด

หลวงปเจยะราวกบไดยนเสยงลกศษยคดในใจจงพดตอวา

“เกาห�าแบบส�ารวม มนเปนไงวะ!? มนไปแอบเกาอยตรงไหน เกาใน

โบสถในวหารหรอ? มนคนตรงไหนตอนไหน กเกามนตรงนนตอนนนส ! ถา

มนคนกเกาละส จะปลอยไวท�าไม ? เกาในททไมคนนนละคนบา!!”

หลงจากปลอยใหลกศษยแอบฮากบค�าพดของทานแลว ทานกสอน

ตอไปวา

“ถาเกาถกทคน เขาจะวาอยางไรกชางเขา เราไมหวนไหว ยงผหญง

นเขาใกลเราไมไดหรอก ดาฉบหายเลย!”

อายท�าไม ? หลวงปเจยะเปนพระทรกษาสตยเปนอยางมาก ทานจงท�าอะไร

จรงจง แนวแน ตรงตอความจรง ปากกบใจตรงกน ไมมออมคอม ไมวาจะ

ดวยกรยากายวาจาและใจธรรมในขอนเรยกกนวา“สจกรยา”หรอการตง

ความสตยแลวท�าใหไดดงทไดตงใจเอาไวพระพทธเจาเคยตรสวา“สจกรยา”

นมผลมากใหผลมากทรงอานภาพเปนอยางมากมากจนถงขนทแสดงอทธฤทธ

ปาฏหารยในยามคบขนไดเลยทเดยว

หลวงปเจยะไดรบความยอมรบของหมคณะพระปากรรมฐานในเรอง

สจกรยาเปนอยางมาก ความททานเปนคนทรกษาสจกรยานเอง ทานจงท�า

อะไรตรงไปตรงมา บางครงราวกบไมสนใจใคร บางคนกเหนเปนเรองตลก

ขบขนไปแตตวทานเองนนไมไดสนใจวาใครจะมองอยางไรทานสนใจแตวา

26

สงทท�านนดแลวถกตองตามธรรมวนยแลวหรอยง ถาหากถกตองทานกจะไม

สนใจใครจะวาอยางไร

เรองทผานมาคอเรอง“ธรรมะแกคน คนทไหนเกาทนน” คอตวอยาง

หนงททานท�าอะไรตรงไปตรงมาแบบไมสนใจคนอนจะต�าหน เพราะไมไดไป

แอบท�าอะไรทไมด การท�าอะไรทตองแอบๆท�านนแสดงวา สงนนตองเปน

สงทไมดจงตองแอบท�าไมใหคนเหนส�าหรบหลวงปเจยะขอเพยงเปนสงทถก

ตองกท�าไดตรงๆไมตองแอบท�าใครจะต�าหนกชางเขา

นอกจากเรองนแลวยงมอกเรองหนงซงคลายกบเรองทกลาวมาแลว

ขางตน ทหลวงปทานท�าอะไรตรงไปตรงมา จนคนทไดเหนเหตการณไดยน

ไดฟงถงกลบฮากนสดๆไปเลยกคอ

เมอประมาณปพ.ศ.๒๕๓๘หลวงปเจยะไดรบกจนมนตไปโปรด

ญาตโยมทประเทศสงคโปรเพราะวามญาตโยมชาวสงคโปรจ�านวนหนงขาด

ทพงทางจตใจทสามารถใหค�าปรกษาเรองการภาวนาได หลวงปเจยะจงไป

สอนแกไขปญหาการภาวนาใหเขา

และนเปนครงแรกทหลวงปไดนงเครองบน ระหวางทเครองบนก�าลง

บนอยบนฟานนหลวงปเจยะกเกดปวดปสสาวะขนมากระทนหนทานจงบอก

กบลกศษยวา

“โอย!!ปวดทองฉโวย!”

ลกศษยกรบตอบอาจารยทนทวา “หองน�าอยทางโนนหลวงป เดยว

ผมจะพาไปเอง”

27วระวฒน ชลสวสด

“ไมเอา!กไมไปกจะฉมนตรงนแหละ”หลวงปเจยะตอบเสยงดงจน

ผโดยสารคนอนๆในบนเครองบนเรมหนมามอง ลกศษยทไปดวยชกจะเรม

อายจงพดกบหลวงปวา

“หลวงป...ฉตรงนไมไดอายเคา!!ดซคนเยอะแยะ!”

หลวงปเจยะตอบเสยงดงขนทนท

“เฮย!! ไอฉบหาย มงจะอายไปท�าไมวะ ดซ คนตงเยอะตงแยะ ไม

เหนตองอายเลย!!”

ลกศษย“???...???...???”

สรปคอ วนนนหลวงปกไดปสสาวะใสกระโถนตรงนนจรงๆ โดยท

แอรโฮสเตสและเจาหนาทบนเครองบนกใหบรการชวยเปนอยางดดวยรอย

ยมสดๆ

ระดบนตองเหนอกวาลมซน หลวงปเจยะเคยสงสอนลกศษยเสมอๆวาอยาท�าตวเปนพระกรรมฐาน

ขนนาง ชอบสวยชอบงาม ชอบความสะดวกสบาย สงเหลานเมอสะสมมาก

ไปเทาไหร กจะยงท�าใหใจเราหางออกจากอรรถธรรมเทานน ยงปลกตนไมใน

วดประดบประดาสวยงามเทาไหร ยงหางจากทางเดนจงกรมและการปฏบต

สมาธมากเทานนควรประพฤตตนอยในหลกแหงความสนโดษมกนอยดงค�า

ทพดกนในหมพระปากรรมฐานวา“ความอตคด คอสมบตพระกรรมฐาน”

28

ครงหนง สมยทหลวงป เจยะจ�าพรรษาอย ทวดเขาแกว จงหวด

จนทบร พระพรหมมน แหงวดบวรนเวศวหาร ซงเปนเพอนกบหลวงปเจยะ

ไดสงจดหมายมาบอกกจธระกบหลวงปเจยะ พรอมทงบอกความในจดหมาย

ดวยวาเมอไดรบจดหมายแลวใหรบมาโดยดวนทนท

พอหลวงปเจยะอานจดหมายเสรจปบ ทานกรบลกขนกระโดด ควา

จวรขนสวม ควายามทนท แลวรบเดนลวๆ ไปทหนาวด เพอรอรถประจ�า

ต�าแหนงมารบทานเขากรงเทพฯอยางเรงดวน

ใชแลว !พระระดบนแลวจะตองมรถประจ�าต�าแหนงอยางแนนอน

และรถประจ�าต�าแหนงทวาน ยอมตองไมใชรถธรรมดาๆกระจอกๆตองใหญ

กวารถลมซนถงจะสมฐานะทานและรถทเหมาะสมกบพระระดบทานกคอ...

“สบลอ นนเอง!!!” นนคอรถประจ�าต�าแหนงทหลวงปเจยะจะตองไปโบกเองทรมถนน

ปกตเวลาไปไหนมาไหน หลวงปเจยะมกจะขอใชบรการรถสดหรทวานเสมอๆ

เพราะทานบอกวา“ขนรถสบลอ ไมตองรถทวร ไมตองไปเบยดเบยนชาวบาน

ทไหน”ดงนนเวลาไปไหนมาไหนทานจงโบกรถสบลอเปนประจ�า

การใชบรการรถสบลอของทานนน ถาหากคนขบมาคนเดยวทาน

กไปนงขางหนารถพรอมกบคนขบ แตถาหากวาคนขบมากบลกเมย หรอม

ผหญงมาดวยแลว ทานกจะ “ขนไปนงขางบนหวรถสบลอ” ซงเปนต�าแหนง

ทลมโกรกแรงมากๆ เวลาทหลวงปนงรถสบลอกลบวดทไร พระลกวดกจะ

ไดยนเสยงทานตะโกนโหวกเหวกมาแตไกลอยบนหวรถสบลอ

29วระวฒน ชลสวสด

“อว... หนาวโวย ! หนาวโวย !!!... ลมมนโกรก” โปรดนกถงเทยบ

กบฉากในหนงฝรงเรอง “ไททานค” ทพระเอกไปตะโกนโหวกเหวกๆ ทเสา

กระโดงเรออยางไรอยางนนเลย

วนนน เมอไดรบจดหมายของพระพรหมมน ทานกรบรอนเปนอยาง

มาก หลวงปเจยะกเดนลวๆ ไปทรมถนนอยางรวดเรว มอหนงถอยาม สวน

อกมอหนงกพยายามสวมจวรไปดวย ในขณะทหลวงปก�าลงมะรมมะตม อย

กบการหมจวรนนทานกมองเหนรถสบลอคนหนงวงมาแตไกล

อารามรบรอนมอหนงหมจวร มออกขางกถอยามอย รถสบลอกใกล

จะมาถงแลว หลวงปเหนวาไมไดการ จะตองท�าอะไรซกอยางทานจงใชเทา

ขางหนงโบกรถ!โดยยกเทาขนสงๆแลวกยกเทาลงพอยกเทาลงแลวกยกเทา

ขน ท�าสลบไปสลบมาอยอยางนน เหมอนกบใชเทาแทนมอ ปากหลวงปกไม

อยเฉยพลอยตะโกนเสยงดงเรยกรถไปดวย

“เฮย!หยด!หยด!หยด!...กไปดวย!”

ถาหากวาใครไดมาเหนทาทางหลวงปตอนนแลว คงตองลงไปข�ากลง

กนเปนแถบๆ แนนอน แตคนขบรถสบลอเจากรรมคงมองเหนมาแตไกล

แลวเกดข�าไมออกรบเหยยบคนเรงหนแนบ (คงจะเขาใจวาพระอะไรวะเนย

มาตะโกนโหวกเหวกๆใชเทาโบกรถอกตางหาก)

เมอรถสบลอคนนนวงผานหลวงปไปหลวงปกตะโกนสงทายใหพรวา

“แ...มงมง....ไมรจกไอเจยะ....ซะแลว”

ลกศษยทไปแอบดแอบฟงอยหลงก�าแพงวดไดแตปดปากกลนเสยง

หวเราะ ไมใหหลวงปไดยน ทงๆ ทก�าลงฮากลงกนอย เพราะกลวโดนทาน

เตะเอา...เดยวจะหาวาเยาะเยย!

30

ชมรมคนรทน การด�าเนนชวตในเพศสมณะของหลวงปเจยะในหมคณะพระปา

กรรมฐานตางยอมรบทานเปนอยางมากในเรองของความสมถะความสนโดษ

มกนอย ด�ารงสมณกจโดยยดแบบอยางของหลวงปมนเปนบคลาธษฐาน

(บคคลทยกขนมาเปนตวอยางในจตใจ) อยางเครงครด หลวงปเจยะจงไม

สนใจชอเสยงลาภยศเกยรตยศใดๆเลยจะดวยวาสนานสยทโลดโผนตรง

ไปตรงมาดราวกบไมนานบถอหรอดวยเหตผลประการใดกตามหลวงปเจยะ

ไมไดมชอเสยงโดงดงดงเชนพระอาจารยใหญองคอนๆ ทมลกศษยเปน

ขาราชการใหญหรอเศรษฐคหบดคอยปรนนบตรบใชดแลในเรองคาใชจายใน

วดในกจตางๆ

ในบางครงหลวงปเจยะทานจงขาดแคลนทนทรพยในการจดการคา

ใชจายตางๆเสมอๆแตทานกไมเดอดรอนอะไรเพราะการปฏบตธรรมนน

ลวนแตเปนไปเพอลดการสะสมแหงกเลสไมไดเปนไปเพอเพมพนกเลส

ครงหนงหลวงปเจยะไดยนขาววาหลวงปหลย(หลยจนทสาโร)ไป

รบกจนมนตแหงหนง ไดเงนมาเปนแสน หลวงปเจยะจงคดในใจวางแผนวา

จะไปขอเงนหลวงปหลยมาแบงใชซะหนอย*

(*นยนมความหมายซอนอยคอหลวงปเจยะอยากจะทดลองปฏภาณ

ของหลวงปหลย ทงนเพราะหลวงปเจยะและหลวงปหลยเปนสหธรรมก ทม

ความสนทสนมกนเปนอยางมากไมไดมความหมายเปนอนแตอยางใด)

31วระวฒน ชลสวสด

พอหลวงปเจยะเขาไปหาหลวงปหลยทวดขณะนนหลวงปหลยก�าลง

สนทนาธรรมกบญาตโยมอย เมอหลวงปเจยะเหนหลวงปหลย กเขาไปกราบ

หลวงปหลย แลวทนททกราบเสรจ หลวงปหลยกหนมาพดกบหลวงปเจยะ

แบบเรวทนใจแบบไมใหตงตวยงกบรทนวา

“เออ !...อาจารยเจยะนนะ...ทานเปนลกเจกลกจนนะ อาจารยเจยะ

นเกงมากนะทานหาเงนเกงสรางวดสรางศาลาสรางอโบสถกฏเตมวดม

เงนนนาจะมาแบงกนใชบางนะ”

หลงจากสนทนากนพอประมาณแลวนน หลวงปเจยะกลากลบ เมอ

หลวงปเจยะกลบมาถงวดททานอยหลวงปกพดกบลกศษยทงหวเราะไปดวยวา

“ตายหาแลว...เสรจกน หลวงปหลยรทน ดกคอไวหมดเลย บาท

เดยวกไมได”

เรองฮาๆระหวางพระปากบชาวเขา ตลอดเวลา๓ป๔แลงทหลวงปเจยะคอยปรนนบตรบใชเปนพระ

อปฏฐากของหลวงปมน เปนชวงเวลาทหลวงปเจยะคอยตดตามหลวงปมน

เดนรกขมลธดงคไปตามปาตามเขาในจงหวดเชยงใหม เปน ๓ ป ๔ แลง

แหงความผกพนทชาวเขาตามปาตามเขาไดเกอหนนจนเจอคณะพระปา

กรรมฐานอยางเตมก�าลงทฐานะเขาจะท�าได เปนบญคณความทรงจ�าท

หลวงปเจยะไมเคยลมไปจากใจทงยงไดสอนลกศษยวา

32

“หลวงปมนไดธรรมมาสงสอนพวกเราได กเพราะชาวปาชาวเขาเขา

เลยงด ครบาอาจารยทส�าคญๆ ลวนไดธรรมมาจากชาวปาชาวเขาทงนน...

เราจงไมควรลมบญคณอนน”

ตอมาภายหลงจากสรางวดปาภรทตตปฏปทาราม ทจงหวดปทมธาน

แลว หลวงปเจยะกมก�าลงมากพอทจะสนบสนนชวยเหลอชาวเขาในดานตางๆ

ไมวาจะเปนดานการศกษาการสงเสรมอาชพดานสาธารณปโภคอยาง

เตมก�าลง จนมาถงปจจบนคโณปการตางๆ ททานไดท�าไว กยงปรากฏเปน

อนสรณยนยนถงความผกพนทหลวงปทานมตอชาวเขาอยางมาก

หลวงปเจยะเคยเลาเรองตลกๆ ระหวางทานกบชาวเขา ในสมยท

ทานออกธดงคตามหาหลวงปมน วาในตอนนนหลวงปเจยะไดธดงคดวยขน

ไปทจงหวดเชยงใหมเพราะไดยนขาววาหลวงปมนธดงคอยตามดอยตามเขา

ในปากนดารไกล ทานเลาวาเดนรอนแรมดวยเทาเขาไปตามปาตามเขาแบบ

ไมมจดมงหมายเมอเขาเขตของชาวเขาแลวทานกตองปวดหวกบภาษาของ

ชาวเขาเปนอยางมากเพราะสอสารกนไมรเรองเมอทานเลาเรองนทไรทานก

จะหวเราะข�าขนมาทนททกครงไป

ดวยเหตทหลวงปทานตองสบถามหาหลวงปมน จงจ�าเปนตองสอสาร

กนกบชาวเขาแตสอกนอยางไรกไมรเรองพอหลวงปเจยะถามวา

“เคยเหนหลวงปมนไหม?หลวงปมนเคยธดงคผานมาทางนบางไหม?”

33วระวฒน ชลสวสด

ชาวเขากไมรเรองเขาจะตอบวา

“ต!...แอวหยงกา”(พระคณเจาจะไปเทยวทไหน)

ดวยอธยาศยน�าจตน�าใจอนดของชาวเขาแลว เมอเหนหลวงปเจยะ

กบหลวงปเฟอง (เฟอง โชตโก)ออกเดนทางเหนดเหนอยกรสกเปนหวงเปน

ใยพระทงสองเปนอยางมาก จงคอยถามไถดวยความเปนหวงเปนใยทานทง

สองตลอดเวลา

ซกเดยวกถามวา “ตเจา...เอาอนนนบ ?” สกพกกถามวา “ตเจา...

เอาอนนบ?” ตอยางนน ตอยางนตลอดเวลา แตหลวงปเจยะในขณะทง

เหนอยและทอกบการตามหาหลวงปมนเปนอยางมาก ทงใจกจดจอแตจะหา

หลวงปมนใหเจอทงยงฟงไมรเรองวา“ต”แปลวาอะไร

ซงค�าวา “ตเจา” เปนค�าเมอง ภาษาถนของคนเหนอ แปลวา

พระคณเจา ท�าใหหลวงปเจยะและชาวเขาสอสารกนอยางไรกฟงกนไมรเรอง

ซะทหลวงปเจยะกไดแตงนงงไดแตคดในใจวา‘อะไรของมนวะมตตต

อยนนแหละ’จงแอบบนเบาๆวา

“ต...แ...มงมงเหรอ”

ชาวเขาทไดฟงกฟงไมรเรองเหมอนกนไดแตงนงงเหมอนกนวา

“เปนจะใด ตเจาองคน มาถามหาวา แมเฮาเปนตเจาคอกนน�าเปน

หวา?” (ท�าไมพระคณเจาองคน มาถามวาแมเราเปนพระคณเจาเหมอนกน

กบทานหวา?)

34

เมอหลวงปเจยะเลาเรองชาวเขามาถงตอนนทานกจะข�าหวเราะ

ชอบใจเปนอยางมาก ทานไมเคยลมบญคณความด ความมจตใจบรสทธท

ชาวเขาชาวเมองเหนอมใหทานเลย หลวงปเลาสรปตอนทายกอนจะหวเราะ

เสยงดงวา

“แหม...ถามนฟงเรารเรองนะ...มนคงจะโกรธเราตายเลย...ฮาๆๆ”

จอมอทธฤทธปาฏหารย ๑ (เหาะได) หลวงปมนคอยสอนลกศษยสายพระปากรรมฐานเสมอๆไมใหสนใจ

เรองอทธฤทธปาฏหารยอยางเชนเหาะไดหทพยตาทพยด�าดนหายตว

เพราะสงเหลานลวนแตเปน ดรจฉานวชา วชาความรทหากวาผปฏบตไมม

ปฏปทาทมนคงในพระธรรมค�าสงสอนของพระพทธเจาแลว วชาเหลานอาจ

ไปสความลมหลงจนน�ามาซงกเลสตณหากอกรรมกอเวรภพชาตไมมทสนสด

ดงนน พระอาจารยสายพระปากรรมฐานจงมกจะไมสนใจในเรองอทธฤทธ

ปาฏหารยเหลาน

ครงหนงเคยมคนไปถามหลวงพอชา (ชา สภทโท) วาหลวงพอชาม

อทธฤทธปาฏหารยเหาะเหนเดนอากาศไดหรอไม

หลวงพอชาตอบแบบเซงๆแตคนถามหนาหงายไปเลยวา

“แคเหาะไดมนจะแปลกตรงไหน?ประสา*แมลงกดจ มนกเหาะได!”

*(แมลงปกแขงชนดหนง อาศยอยในกองขควาย)

35วระวฒน ชลสวสด

ส�าหรบหลวงปเจยะนนกไมปรากฏวาทานมวชาเหลานหรอไม แตท

แนนอนคอทานชอบทจะ“เหาะ”เปนประจ�าอยแลววธการเหาะของทานนน

กไมยากไมตองตงสมาธทองบรกรรมบทคาถาใดๆเลยชาวบานอยางเราๆ

ทานๆกเหาะกนไดทกคนการเหาะของทานนนผใหญพาลกศษยฆราวาส

ของทานสมยทหลวงปอยทวดเขาแกว จงหวดจนทบร เปนผเลาใหฟงอยาง

นาตนเตนวา

มอยครงหนง ในงานแตงงานของชาวบานละแวกนน ทางเจาภาพ

กไดนมนตเชญพระวดเขาแกวไปฉนเชาทบาน นมนตไปทงหมด ๙ รป รวม

ทงเจาอาวาสคอหลวงปเจยะดวย บานทจดงานแตงงานนเปนเรอนไมยกพน

ต�าๆสงแคระดบเอว เมอพระสงฆเดนทางมาถง กตางขนบนไดบานมานงท

เสนาสนะทจดเตรยมเอาไวอยางเรยบรอยเหลอแตหลวงปเจยะอยองคเดยว

สกพกหนง แขกเหรอทรวมพธกตองตกใจแทบชอค เมออยๆ ก

ปรากฏหลวงปเจยะ“เหาะ”ลวมานงแผละทอาสนะทเตรยมไวอยางหนาตาเฉย!

ใชแลว! “เหาะ” ทวาน คอความสามารถเฉพาะตวของหลวงปเจยะ

หามลอกเลยนแบบเปนอนขาดวธการเหาะของทานกคอเอามอขางหนง

จบราวลกกรงของหนาตางบานเอาไว(บานยกพนเตย) แลวโหนตวกระโดด

ลวขนบนบานอยางฉบพลน มานงแหมะทอาสนะทเขาจดเตรยมไวให อยาง

สวยงามยงกวายมนาสตกลลาใหมใครจะขนบนไดหลวงปไมสน“เหาะ”เอา

เรวทนใจดกวา

36

พอเหาะขนมาทานกถามทนท

“จะสวดไหม?ถาไมสวดกประเคนกนเลย”

จนลกศษยและเจาภาพแอบคดในใจ “อะไรวะ อตสาหเหาะมา จะ

กนของเขาเฉยๆเลยหรอไงหลวงปเรา”

“สวดซะหนอยกดนะครบพระอาจารย”เจาภาพพดตอบ

หลวงปเจยะจงน�าสวด จนเมอเสรจงาน พระสงฆทกรปกตางเดน

กลบลงบนไดอยางเรยบรอยยกเวนอยองคเดยวใชแลว!หลวงปของเราเจา

เกานนเอง

ตอนมาก “เหาะ” มา ตอนกลบกเปนไปอยางทคาด “เหาะ” กลบ

ตามเคย

จอมอทธฤทธปาฏหารย ๒ (ตาทพย) ประมาณป พ.ศ. ๒๕๒๐ หลวงปเจยะไดรบบญชาจาก สมเดจพระ

ญาณสงวร (เจรญสวฑฒโน)ซงตอนนนทานยงไมไดเปนพระสงฆราชแต

ด�ารงต�าแหนงสมเดจพระราชาคณะแลว สมเดจญาณฯมบญชาใหหลวงปเจยะ

ไปเปนเจาอาวาสดแลวดสรางใหมคอ วดญาณสงวราราม ทอ�าเภอบางละมง

จงหวดชลบรหลวงปเจยะจงรบบญชาไปเปนเจาอาวาสวดน

ซงชวงเวลาททานด�ารงต�าแหนงเจาอาวาสนน กไดมพระลกวดรป

หนงปฏบตสมาธภาวนาไดกาวหนาเปนอยางมากเมอนงปฏบตสมาธภาวนา

37วระวฒน ชลสวสด

ไดเกดนมตความรแปลกๆ เชน รลวงหนาวาจะมใครมาหาหลวงปเจยะท

วดพรงน ขบรถอะไรมาหา ซงเปนทฮอฮาในหมพระเณรทจ�าพรรษาอยทวด

ญาณฯเปนอยางมากเมอพระรปนทายเอาไววาพรงนจะมคนรปรางหนาตา

อยางนนอยางน มาหาหลวงปเจยะในเวลานนเวลาน จะขบรถสนนสนมาหา

เมอทายไปครงใดกถกของพระรปนทกๆครงไปไมมผดเลย

พระรปนจงมนใจในญาณสมาธของทานเองเปนอยางมาก และไม

เคยไดยนหลวงปเจยะสอนในเรองสมาธทพสดารเชนนมากอนวนหนงทาน

จงเขาไปเลาเรองนใหหลวงปฟงทงยงท�านายลวงหนาโชวใหหลวงปตดตามด

เลกนอยวาจะเปนจรงอยางทท�านายหรอไม

“ทานอาจารยคอยด พรงนจะมรถคนหนงวงมาทวด มนเปนรถคน

ใหญๆคลายๆรถไฟแตมทออนตอขนทหลงคารถทานอาจารยคอยดวาจะ

จรงหรอไมทผมเหนในนมต”

ซงหลวงปเจยะกยงไมไดวาอะไรหรอสอนตออยางไร เพยงแตรบ

ฟงเอาไวเฉยๆ ตอมาในวนรงขน กมรถยเอมซคนใหญคนหนงวงเขามาทวด

จรงๆ และลกษณะของรถยเอมซคนน กตรงตามทพระอาจารยทานนนท�า

นายจรงๆ

พระอาจารยทานนนกรบมากราบเรยนหลวงปเจยะวา

“นไงๆ ครบ ทานอาจารย เหนไหม? ตรงตามทผมเหนในนมตทก

อยางเลย!”

38

หลวงปเจยะไมไดยนดไปกบพระอาจารยรปนนดวยกลบสอนวา

“เฮย !...สมาธอยางน ไมพอกน ไมพอแดกหรอกวะ”

พระอาจารยทานนน แอบคดสงสยอยในใจ “แมนขนาดน ท�าไม

อาจารยวาไมพอกนหวา?หรอวาอาจารยคดวายงแมนไมพอดละ!คนน

ตองสองนมตใหแจวๆกวานแลวมาบอกอาจารย”

วนตอมาพระอาจารยทานนกมาบอกหลวงปเจยะถงนมตอก คราวน

คงสองซะละเอยดหนอยจงบอกรายละเอยดอยางละเอยดยบกบหลวงปวา

“พรงนนะครบอาจารย จะมรถสองสคนหนงวงมาทวด ดานหนารถ

จะเปนคลายๆสขาวแตดานขางจะเปนอกสหนง”

วนตอมากปรากฏวา มรถยนตคนหนงวงเขามาในวด เปนรถสองส

จรงๆเพราะดานหนาก�าลงท�าสโปวสอยยงไมเสรจเสรจแตดานขางซงตรง

ตามทพระอาจารยรปนนบอกทกอยางจรงๆ

แลวพระอาจารยรปนกเรยนถามหลวงปเจยะอกวา

“ทานอาจารยครบท�าไมทานอาจารยถงบอกวาสมาธของผมขนาด

นยงไมพอกนอกละครบ?”

หลวงปเจยะจงตอบพระอาจารยทานนและพระเณรรปอนใหหาย

ของใจแถมยงไดฮาครนกนทองคกทองแขงกนถวนหนา

“เฮย !... ประสานงสมาธแลวเหนรถ มงจะนงสมาธท�าไมใหเสย

เวลา?ถามงอยากเหนกเดนไปดใหเหนซะดวยตาเปลานแหละเหนกนชดๆ

เหนกนจะๆกวานงภาวนาดอก!!!”

39วระวฒน ชลสวสด

พอพระอาจารยและพระเณรรปอนไดฟงแลวฮากนแลว ทานกสอน

“สมมาสมาธ”ใหกบลกศษยวา

“มนไมพอกน ไมพอแดก ไมพอยาไส ส�าหรบผปฏบตเพอจะไปส

พระนพพาน ทวาจตมหศจรรยเรองสมาธเหลอหลายนน ลองพจารณาดาน

ปญญาบางวามหศจรรยแคไหน สมาธเปนเพยงเครองกนกเลส แตปญญาคอ

เครองท�าลายเขอนคอกเลสใหพงทลาย”

อรรถาธบาย

“อปปนาสมาธ” เปนสมาธขนสง เปนสมาธทจตรวมแนวแนเปน

อยางมาก จตทอยในอปปนาสมาธนนจะสงบเปนอยางมาก ความรบรและ

สตแทบจะไมเกดขนเมอจตถอนจากอปปนาสมาธลงมาอยท“อปจารสมาธ”

ซงเปนสมาธขนกลางในสมาธขนนจตจะสงบมากเชนกนแตไมเทากบอปปนา

สมาธจตทอยในอปจารสมาธนนจะมความรบรและมสตครบถวนประกอบอย

และอปจารสมาธนเองเปนภมแหงวปสสนาหรอสมาธทเปนฐาน

ส�าหรบวปสสนา (ไมใชอปปนาสมาธ) โดยเฉพาะทหลวงปเทสก (เทสก

เทสรงส)เรยกวา“อปจารออก”คออปจารสมาธทออกจากอปปนาสมาธจะ

เปนภมแหงการยกระดบจตเขาสอารมณวปสสนาไดดทสด สมาธขนนจงม

ภาพนมตปรากฏขนในจตใจของผปฏบต เมอผปฏบตโนมจตยกเอาภาพ