การลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรม กรณีพื้นที่ตําบลหนองแหน

อําเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา

นายสุนทร อุปมาณ

สวนปฏิบัติการฉุกเฉินและฟนฟู

สํานักจัดกากของเสียและสารอันตราย

ปจจุบันพบวามีขาวการลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรมอยูเนือง ๆ โดยป ๒๕๕๖ กรมควบคุมมลพิษ

ไดรับเรื่องรองเรียนเกี่ยวกับการลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรม จํานวน ๑๒ ครั้ง นอกจากนั้น กระแสการตื่นตัว

ดานสิ่งแวดลอมทําใหมีการนําเสนอภาพขาวการประทวง และการรองเรียนเกี่ยวกับการลักลอบทิ้งกากของเสียในพื้นที่

สาธารณะอยูเปนประจํา เนื่องจากเปนประเด็นที่ประชาชนใหความสนใจและเปนเรื่องใกลตัวที่สงผลกระทบตอวิถีชีวิต

ความเปนอยูและสุขภาพอนามัย ไดแก ปญหากลิ่นเหม็น การแพรกระจายของมลพิษและสารเคมีที่สงผลกระทบ

ตอคุณภาพสิ่งแวดลอม เชน น้ําผิวดิน น้ําใตดินและพื้นที่เกษตรกรรม

จนไมสามารถใชประโยชนไดตามปกติ โดยจังหวัดที่พบวามีการ

ลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสหกรรมสวนใหญเปนกลุมจังหวัดในพื้นที่

ชายฝ งทะเลตะวันออก และภาคกลาง ไดแก จังหวัดระยอง

ฉะเชิงเทรา ปราจีนบุรี สระบุรี กาญจนบุรี และสมุทรสาคร ชลบุรี

สมุทรปราการ และราชบุรี ซึ่งเปนที่ตั้งของนิคมอุตสาหกรรมที่เปน

แหลงกําเนิดกากของเสีย และมีสถานประกอบการโรงงานประเภท ๑๐๕

และ ๑๐๖ ที่รับคัดแยกและกําจัดกากของเสียตั้งอยูเปนจํานวนมาก

สาเหตุหลักของการลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรมอยางผิดกฏหมาย เนื่องจากปริมาณกากของเสีย

อุตสาหกรรมที่เกิดขึ้นมีมากเกินความสามารถในการรองรับของระบบกําจัดที่มีอยู ซึ่งในแตละปมีปริมาณกากของเสีย

อุตสาหกรรมทั้งที่เปนอันตรายและไมเปนอันตรายเกิดขึ้นประมาณ ๓๐ ลานตัน แตระบบกําจัดที่มีอยูสามารถรองรับ

ไดเพียง ๓ - ๔ แสนตัน หรือคิดเปน ๑ เปอรเซ็นตของปริมาณกากของเสียอุตสาหกรรมทั้งระบบ รวมทั้งความตองการ

ลดคาใชจายของผูประกอบการ เนื่องจากคากําจัดกากของเสียอุตสาหกรรมคอนขางสูง เฉลี่ย ๑๐,๐๐๐ บาทตอตัน

จึงทําใหมีผูรับจางขนสงและรับกําจัดกากของเสียอุตสาหกรรมอยางผิดกฏหมายเกิดขึ้น สวนใหญจะเปนลักษณะของ

การลักลอบนํากากของเสียไปทิ้งในพื้นที่บอดินเกาหรือเหมืองราง พื้นที่วางเปลา ขางถนน แหลงน้ํา พื้นที่เกษตร

และพื้นที่สาธารณะที่ลับตาผูคน โดยสวนใหญไมมีการบําบัดหรือกําจัดที่ถูกตองตามหลักวิชาการเพื่อเปนการ

ลดคาใชจาย ทําใหอาจสงผลกระทบตอสิ่งแวดลอมและ

สุขอนามัยของประชาชนที่อาศัยอยูใกลเคียง และเปนภาระ

ที่หนวยงานที่เกี่ยวของตองเขามาแกไขปญหาในการบําบัดและ

ฟนฟูพื้นที่ปนเปอนมลพิษ รวมถึงการติดตามเพื่อฟองรอง

และดําเนินคดีกับผูกระทําผิด นอกจากนั้นยังมีปญหาการบงัคบั

ใชกฏหมายเพื่อควบคุมโรงงานอุตสาหกรรมที่เปนแหลง

กําเนิดกากของเสีย และการกํากับผูรับจางขนสง และผูรบักาํจดั

กากของเสียที่ยังไมมีประสิทธิภาพ ขอจํากัดเกี่ยวกับทลงโทษ

- ๒ -

และอัตราคาปรับที่ยังถือวานอยมากเมื่อเปรียบเทียบกับผลประโยชนจากธุรกิจเกี่ยวกับการกําจัดกากของเสีย

อุตสาหกรรม ทําใหปจจุบันธุรกิจนอกกฏหมายเกี่ยวกับการขนสงและรับกําจัดกากของเสียอุตสาหกรรมยังคงมีอยู

กรณีตัวอยางที่เปนขาวอยางตอเนื่องในป ๒๕๕๖ - ๕๖ ไดแก เหตุการณการลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรม

ในพื้นที่ตําบลหนองแหน อําเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา ซึ่งสงผลกระทบตอประชาชนในพื้นที่ที่ไดรับ

ความเดือดรอนจากกลิ่นเหม็นจากน้ําเสียและกากสารเคมี จนเปนสาเหตุของการชุมนุมประทวงและรองเรียนจากผูที่

ไดรับเดือดรอนไปยังหลายหนวยงาน จากการตรวจสอบพบวามีการลักลอบนํากากของเสียอุตสาหกรรมมาทิ้งในบอดินเกา

พื้นที่หมูที่ ๗ ตําบลหนองแหน ขนาดพื้นที่ประมาณ ๑๐ ไร คิดเปนปริมาตรน้ําเสียไมนอยกวา ๕๐,๐๐๐ ลูกบาศกเมตร

ซึ่งจากการตรวจสอบน้ําเสีนและกากของเสียที่ถูกนํามาทิ้งในบอดังกลาวพบวา มีการปนเปอนสารฟนอล และมีคา BOD

และคา COD สูงเกินมาตรฐานคุณภาพน้ําทิ้งโรงงาน เขาขายเปนวัตถุอันตราย ตาม พรบ.วัตถุอันตราย พ.ศ. ๒๕๓๕

จากการติดตามและเฝาระวังคุณภาพสิ่งแวดลอมของสวนปฏิบัติการฉุกเฉินและฟนฟู กรมควบคุมมลพิษ

พบวามีการปนเปอนของสารเคมีสูแหลงน้ําใตดินและน้ําบอตื้นที่ประชาชนในพื้นที่ใชในการอุปโภคบริโภค และอาจ

สงผลกระทบตอสุขภาพอนามัยของประชาชนได นอกจากนั้น ยังพบวาฟารมสุกรในพื้นที่ไดรับผลกระทบ สงผลใหสุกรแรกเกิด

ตายเปนจํานวนมากผิดปกติ เปนตน ซึ่งกรมควบคุมมลพิษรวมกับจังหวัดฉะเชิงเทรา และหนวยงานตาง ๆ ภายใต

คณะทํางานตรวจสอบการดําเนินการเพื่อแกไขปญหาการลักลอบนํากากอุตสาหกรรมมาทิ้งในพื้นที่จังหวัดฉะเชิงเทรา

ไดรวมกันแกไขปญหามาโดยลําดับ ซึ่งจากการสอบถามขอมูลทราบวาเริ่มมีการลักลอบนํากากของเสียมาทิ้งในพื้นที่

ตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๕๓ แตสถานการณยังไมรุนแรง จนกระทั้งในชวงกลางป ๒๕๕๕ ประชาชนในพื้นที่ตําบลหนองแหน

ไดรับผลกระทบอยางรุนแรงจากปญหากลิ่นเหม็นจากน้ําเสียและกากของเสียอุตสาหกรรมที่ถูกนํามาทิ้งในบอดินเกา

ที่ผูประกอบการไดกวานซื้อไว ซึ่งพื้นที่ดังกลาวตั้งอยูไมหางจากชุมชนมากนัก โดยประชาชนไดเดินขบวนประทวง

ใหปดบอดินดังกลาว และรองเรียนไปยังหลายหนวยงานที่รับผิดชอบจนนําไปสูการตรวจสอบและดําเนินคดีกับเจาของทีด่นิ

ผูประกอบการโรงงานที่รับกําจัดกากของเสียอุตสาหกรรมอยางผิดกฏหมาย และผูที่นํากากของเสียอุตสาหกรรมมาลกัลอบทิง้

ในบริเวณพื้นที่อําเภอพนมสารคาม และอําเภอแปลงยาว จํานวนมากกวา ๑๐ แหง โดยหนวยงานที่รับผิดชอบไดสั่งการ

ใหผูประกอบการทําแกไขปญหาโดยการบําบัด

น้ําเสียและขนยายกากของเสียไปกําจัดนอกพื้นที่

เพื่อลดผลกระทบตอสุขภาพของประชาชน

รวมทั้งเพื่อเปนการปองกันการแพรกระจายและ

การปนเปอนมลพิษสูสิ่งแวดลอมในพื้นที่ใกลเคียง

โดยสวนใหญไดมีการดําเนินการแกไขปญหา

จนแลวเสร็จตั้งแตตนป ๒๕๕๖ สวนที่ยังไมสามารถ

หาผูกระทําผิดไดกรมโรงงานอุตสาหกรรมจะเขาไป

ทําแผนในการบําบัดและฟนฟูภายหลังจากคดี

สิ้นสุดตอไป

จากการติดตามตรวจสอบคุณภาพน้ําใตดินในพื้นที่ตําบลหนองแหน ระหวางป ๒๕๕๕ – ๒๕๕๖ พบวา

มีการแพรกระจายของสารฟนอลปนเปอนสูน้ําใตดินในระดับเกินมาตรฐานน้ําดื่มเพื่อการบริโภค สันนิษฐานวามี

แหลงกําเนิดมาจากจุดลักลอบทิ้งกากของเสีย ซึ่งพบวามีอยูหลายจุดในพื้นที่ตําบลหนองแหนและพื้นที่ใกลเคียง

- ๓ -

โดยกรมควบคุมมลพิษไดแจงหนวยงานทองถิ่นเพื่อประชาสัมพันธใหประชาชนในพื้นที่เสี่ยงงดใชน้ําเพื่อการดื่มกิน

และประสานกรมทรัพยากรน้ําบาดาลเพื่อสนับสนุนรถกรองน้ําเคลื่อนที่เพื่อผลิตน้ําดื่มสะอาดแจกจายแกประชาชน

ในพื้นที่จนกวาสถานการณจะเขาสูภาวะปกติ นอกจากนั้นผูวาราชการจังหวัดฉะเชิงเทราไดจัดหางบประมาณในการ

จัดซื้อเครื่องกรองน้ําดื่มที่สามารถกรองสารฟนอลไดและติดตั้งแกประชาชนในพื้นที่เสี่ยง สวนแผนงานระยะยาว

จังหวัดฉะเชิงเทราไดขอสนับสนุนงบประมาณในป ๒๕๕๗ เพื่อกอสรางระบบประปาจากการประปาสวนภูมิภาคไวแลว

สรุปภาพรวมของปญหาการลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรมในพื้นที่จังหวัดฉะเชิงเทราไดรับการแกไข

มาโดยลําดับ จากผลการตรวจสอบครั้งลาสุดของกรมควบคุมมลพิษ (พฤศจิกายน ๒๕๕๖) พบวาสถานการณมีแนวโนมดีขึ้น

แตทั้งนี้ กรมควบคุมมลพิษจะไดประสานหนวยงานที่เกี่ยวของเพื่อเฝาระวังจนกวาสถานการณจะกลับเขาสูภาวะปกติ

สําหรับการแกไขปญหาในระยะยาว จังหวัดฉะเชิงเทราและหนวยงานทองถิ่นมีแผนรองรับเกี่ยวกับการจัดหา

แหลงน้ําดื่มบริสุทธิ์ใหกับประชาชนในพื้นที่ รวมถึงการสรางเครือขายในการเฝาระวังการลักลอบทิ้งกากของเสีย

นอกจากนั้น กรมควบคุมมลพิษและหนวยงานที่เกี่ยวของจะไดมีการหารือเพื่อกําหนดแนวทางและมาตรการในการ

ปองกันและแกไขปญหาการลักลอบทิ้งกากของเสียอุตสาหกรรม รวมทั้งแผนในการจัดการพื้นที่ที่ปนเปอนตอไป

----------------------------------------------------------------------------------------------