ปญหากฎหมายเกยวกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

โดย

นางสาวพรพชร สาตรพนธ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรมหาบณฑต สาขากฎหมายการคาระหวางประเทศ

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปการศกษา 2558

ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปญหากฎหมายเกยวกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

โดย

นางสาวพรพชร สาตรพนธ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต

สาขากฎหมายการคาระหวางประเทศ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปการศกษา 2558 ลขสทธของมหาวทยาลยธรรมศาสตร

LEGAL PROBLEMS ON ELECTRONIC STAMP DUTIES

BY

MISS PORNPATCHARA SATRABHANDHU

A THESIS SUBMITTED IN PARTIAL FULFILLMENT OF THE REQUIREMENTS FOR THE DEGREE OF MASTER OF LAWS

INTERNATIONAL TRADE REGULATION FACULTY OF LAW

THAMMASAT UNIVERSITY ACADEMIC YEAR 2015

COPYRIGHT OF THAMMASAT UNIVERSITY

(1)

หวขอวทยานพนธ ปญหากฎหมายเกยวกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ชอผเขยน นางสาวพรพชร สาตรพนธ ชอปรญญา นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา/คณะ/มหาวทยาลย กฎหมายการคาระหวางประเทศ

นตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร. พนย ณ นคร ปการศกษา 2558

บทคดยอ

วทยานพนธฉบบน มวตถประสงคทจะศกษาปญหาปจจบนทเกดขนจากการพฒนาของ

ยคอเลกทรอนกส และการทาใหระบบอเลกทรอนกสสามารถใชงานไดอยางสมบรณ ในการทาธรกรรมหนง ๆ การปดอากรแสตมปบรบรณจดเปนสงทสาคญ แมในปจจบนมการนาเอาระบบอเลกทรอนกสมาใชงานเปนสวนหนงของการทาธรกรรมกตาม หากไมมการปดอากรแสตมปบรบรณจะสงผลใหตราสารนน ๆ ไมสามารถนาไปใชเปนหลกฐานในการดาเนนคดทางแพงได ดงนน อากรแสตมปอเลกทรอนกสจงจดเปนเครองมอทสาคญในการสงเสรมการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสใหมประสทธภาพ โดยระบบดงกลาวจะทาหนาทอานวยความสะดวกใหแกผมหนาทชาระอากรแสตมปในการปดอากรแสตมปบรบรณ และลดปญหาทเกดจากการจดเกบอากรแสตมปในปจจบน โดยศกษาขอกฎหมายและระเบยบตางๆเรองหลกการพนฐานอากรแสตมป ระบบอเลกทรอนกส และอากรแสตมปอเลกทรอนกส รวมถงการทาธรกรรมตาง ๆ ของหนวยงานภาครฐ ของประเทศไทยและตางประเทศ เพอศกษาปญหาทงในทางทฤษฎ และทางปฎบตของกรมสรรพากร

จากการศกษาในประเดนตาง ๆ พบวากฎหมายเกยวกบอากรแสตมปของประเทศไทยนอกจากจะไมเปดชองใหนาเอาอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชงานแลว ยงขาดประสทธภาพ สงผลใหเกดปญหาตาง ๆ ในการจดเกบอากรแสตมป อาท ปญหาการคานวณอากรแสตมปและชาระอากรไมถกตอง ปญหาขนตอนการจดเกบอากรแสตมป ปญหาการหลกเลยงอากรแสตมป และปญหาการตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมป

ดวยเหตน จงเหนสมควรใหประเทศไทยดาเนนการแกไขปญหาเหลาน โดยแกไขคานยามในประมวลประมวลรษฎากรใหรองรบการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส และกาหนดใน

(2)

สวนของรายละเอยดขอกาหนดปลกยอยในทางปฏบต ในประกาศอธบดกรมสรรพากร หรอ กาหนดเพมเตมในระเบยบกรมสรรพากร และแกไขระบบของกรมสรรพากรเพอใหรองรบการชาระอากรแสตมปผานทางระบบอเลกทรอนกส เพอสงเสรมการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของภาคเอกชนและทาใหการจดเกบอากรแสตมปมประสทธภาพมากยงขน

ค าส าคญ: ภาษ, อากรแสตมป, กรมสรรพากร, อเลกทรอนกส, อนเทอรเนต

(3)

Thesis Title LEGAL PROBLEMS ON ELECTRONIC STAMP DUTIES

Author Miss Pornpatchara Satrabhandhu Degree Master of Laws Department/Faculty/University International Trade Regulation

Law Thammasat University

Thesis Advisor Associate Professor Pinai Nanakorn, Ph.D. Academic Years 2015

ABSTRACT

This thesis is intended to explore current legal problems emanating from electronic advancement and full operation of electronic methods. In a given transaction, the affixing of a stamp duty is of legal significance. Although today electronic methods are used in making transactions, instruments executed in transactions are not admissible into evidence in civil proceedings if not duly affixed with required stamp duties. In this light, stamp duties are an essential tool for the promotion of efficient electronic transactions. Such electronic systems offer convenience to those required by law to pay stamp duties and reduce problems stemming from the collection of stamp duties. In this connection, the thesis discusses rules of law and regulatiions embodying fundamental principles on stamp duties, electronic methods and electronic stamp duties. The scope of the study also extends to transactions in the public sector in Thailand and abroad, with a view to gaining insights into both legal theories and practices adhered to by the Department of Revenue.

The study reveals that Thai law not merely fails to practically allow the affixing of electronic stamp duties but also lacks efficiency in this regard. Several problems find their presence in connection with the collection of stamp duties,

(4)

including problems surrounding the calculation of stamp duties, procedures for collecting stamp duties, evasion of stamp duties and verification of payment of stamp duties.

It is recommended that those legal difficulties be eliminated by amending definitions in the Revenue Code to the effect of accommodating the use of electronic stamp duties and setting out details in the Notification of Director-General of the Department of Revenue or in the Rule of the Department of Revenue. Also, tax-payment systems employed by the Department of Revenue should be improved to cater for electronic payment of stamp duties, with a view to promoting electronic trasactions in the private sector as well as giving greater efficacy to the collection of stamp duties by an electronic means.

Keywords: Tax, Stamp duty, Department of Revenue, Electronic, Internet

(5)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนคงจะมสามารถสาเรจลลวงไปได หากไมไดรบความเมตตา ชวยเหลอ สนบสนน และคาปรกษาจากบคคลดงตอไปน

ผเขยนตองขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร.พนย ณ นคร เปนอยางสงทกรณารบเปนอาจารยทปรกษา และสละเวลาอนมคาชแนะแนวทางและใหคาแนะนาตาง ๆ แกลกศษยคนนในการปรบปรงและแกไขวทยานพนธอยางเปนกนเอง นอกจากนขอกราบขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร.เสาวนย อศวโรจน ทกรณารบเปนประธานสอบวทยานพนธ ดร.ภาณมาศ สทธเวคน และ ดร.จณวทย ชลดาพงศ ในฐานะกรรมการสอบวทยานพนธ ทไดใหขอเสนอแนะแนวทาง และขอคดเหนเพมเตมในการแกไขขอบกพรองตาง ๆ ซงสงผลใหวทยานพนธฉบบนสาเรจสมบรณได

พรอมกนนผเขยนขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.ไพโรจน กมพสร คณบดสานกวชานตศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง ผใหขอคดตาง ๆ และสรางกาลงใจใหแกศษยนบแตเขาศกษาจนสามารถทาวทยานพนธเลมนไดอยางสมบรณ และขอขอบพระคณ คณสจนดา แสงชมภ ผแนะนาวธการเขยน และชแจงหลกการตาง ๆ จนผเขยนเขาใจชดแจงถงปญหา

ผเขยนขอกราบขอบพระคณครอบครว สาหรบกาลงใจ การสนบสนน การอบรมสงสอน และการเอาใจใสในทก ๆ ดาน จนทาใหลกสามารถมวนนได

ขอขอบคณ คณโชตมา ทบทอง สาหรบหวขอวทยานพนธ รวมถงคาแนะนาตาง ๆ คณกตตคณ เวยงคา และเพอนรวมรนปรญญาโทสาขากฎหมายการคาระหวางประเทศทกคนทรวมผาฟนอปสรรค แบงปนความร และคอยเปนกาลงใจใหแกกนและกน ขอขอบคณอดตเพอนรวมงาน และนกการทตทสถานเอกอครราชทตตรก รวมถงเพอนมตรสหายทผเขยนไมอาจละลกไดครบถวนทงหมดทคอยถามไถและใหกาลงใจผเขยนเสมอมา

และในฐานะลกแมโดมผเขยนขอขอบพระคณคณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร คณาจารยคณะนตศาสตรทกทานทเปนแหลงประสทธประสาทความรดานกฎหมาย และประสบการณตาง ๆ ใหแกผเขยนมานบแตการศกษาระดบปรญญาตร ผเขยนหวงวาวทยานพนธฉบบนจะสามารถสรางประโยชนใหกบผอานไมมากกนอย ผเขยนขอมอบความดอนเกดจากวทยานพนธฉบบนใหแก ทก ๆ ทาน และหากมขอผดพลาดประการใด ผเขยนขอนอมรบไวแตเพยงผเดยว

นางสาวพรพชร สาตรพนธ

(6)

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย (1)

บทคดยอภาษาองกฤษ (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

สารบญตาราง (10)

สารบญภาพ (11)

บทท 1 บทนา 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา 5 1.3 สมมตฐานการศกษา 5 1.4 ขอบเขตของการศกษา 6 1.5 วธการศกษา 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6

บทท 2 ลกษณะทวไปของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 7

2.1 ความหมาย ทมา และเจตนารมณของอากรแสตมปอเลกทรอนกส 7

2.1.1 ความหมายของธรกรรมอเลกทรอนกส 7 2.1.2 ความหมาย และเจตนารมณของอากรแสตมป 11 2.1.3 ความหมายของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 17

2.2 ลกษณะการใหบรการของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 22 2.3 ขอดของการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 24

(7)

บทท 3 กฎหมายเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสของตางประเทศ 26

3.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของสาธารณรฐสงคโปร 26

3.1.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 29 3.1.1.1 ผมอานาจจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 30 3.1.1.2 ผทสามารถใขบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 33 3.1.1.3 ฐานการจดเกบ และผมหนาทเสยอากรแสตมป 34 3.1.1.4 วธการจดเกบ 36 3.1.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา 39 3.1.1.6 การตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผทเกยวของ 41 3.1.1.7 การตรวจสอบเอกสารทเกยวของโดยเจาพนกงานและการอทธรณ 42 3.1.1.8 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป 45

3.1.2 กฎหมายทเกยวของกบธรกรรมอเลกทรอนกส 47 3.1.2.1 การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส 49 3.1.2.2 การเกบรกษาขอมล 50 3.1.2.3 การใชขอมลอเลกทรอนกสกบการทาธรกรรมของภาครฐ 51

3.2 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของฮองกง 53 3.2.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 56

3.2.1.1 ผมอานาจจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 58 3.2.1.2 ผทสามารถใขบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 58 3.2.1.3 ฐานการจดเกบ 59 3.2.1.4 วธการจดเกบ 62 3.2.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา 68 3.2.1.6 การตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผทเกยวของ 69 3.2.1.7 การตรวจสอบเอกสารทเกยวของโดยเจาพนกงานและการอทธรณ 70 3.2.1.8 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป 73

3.2.2 กฎหมายทเกยวของกบธรกรรมอเลกทรอนกส 74 3.2.2.1 การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส 76 3.2.2.2 การเกบรกษาขอมล 77

(8)

3.2.2.3 การใชขอมลอเลกทรอนกสกบการทาธรกรรมของภาครฐ 79 3.3 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศไอรแลนด 81

3.3.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 83 3.3.1.1 ผมอานาจจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 84 3.3.1.2 ผทสามารถใขบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 85 3.3.1.3 ฐานการจดเกบ และผมหนาทเสยอากรแสตมป 87 3.3.1.4 วธการจดเกบ 89 3.3.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา 95 3.3.1.6 การตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผทเกยวของ 97 3.3.1.7 การตรวจสอบเอกสารทเกยวของโดยเจาพนกงานและการอทธรณ 98 3.3.1.8 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป 100

3.3.2 กฎหมายทเกยวของกบธรกรรมอเลกทรอนกส 100 3.3.2.1 การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส 101 3.3.2.2 การเกบรกษาขอมล 102 3.3.2.3 การใชขอมลอเลกทรอนกสกบการทาธรกรรมของภาครฐ 104

บทท 4 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปของประเทศไทย 105

4.1 การจดเกบอากรแสตมปของประเทศไทย 105 4.1.1 ประมวลรษฎากร 105

4.1.1.1 ผมอานาจจดเกบอากรแสตมป 106 4.1.1.2 ผมหนาทเสยอากรแสตมป 107 4.1.1.3 ฐานการจดเกบ และผมหนาทเสยอากรแสตมป 108 4.1.1.4 วธการจดเกบ 111 4.1.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา 113 4.1.1.6 การตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมป 114 4.1.1.7 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป 116

4.1.2 กฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส และรางพระราชบญญตวาดวย 117 ธรกรรมทางอเลกทรอนกส (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

4.1.2.1 ขอบเขตการบงคบใชกฎหมาย 119

(9)

4.1.2.2 หลกความเทาเทยมกนของกระดาษ และเอกสารอเลกทรอนกส 119 4.1.2.3 บทบญญตเรองอากรแสตมป 120 4.1.2.4 บทบญญตเรองการทาธรกรรมทาอเลกทรอนกสของภาครฐ 120 4.1.2.5 บทบญญตเรองสงพมพออกของขอมลอเลกทรอนกส 121

4.1.3 พระราชกฤษฎกากาหนดหลกเกณฑและวธการในการทาธรกรรมทาง 121 อเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549

4.1.4 พระราชกฤษฎกาวาดวยวธการแบบปลอดภยในการทาธรกรรมทาง 125 อเลกทรอนกส พ.ศ. 2553

4.2 ปญหาขอกฎหมายและบทวเคราะหหลกกฎหมายเกยวกบการใชระบบอากร 128 แสตมปอเลกทรอนกสของประเทศไทย

4.2.1 ปญหาทางทฤษฎจากการไมมกฎหมายรองรบ 129 4.2.1.1 คานยามตามประมวลรษฎากร 129 4.2.1.2 การตความ "เกบเอกสารเปนพยานหลกฐาน" 132 4.2.1.3 การตความ "การชาระอากรแสตมปเปนตวเงน" 135

4.2.2 ปญหาในทางปฎบตของการจดเกบอากรแสตมปในปจจบน 136 4.2.2.1 ประเดนเรองการคานวนอากรแสตมปชาระอากรไมถกตอง 136 4.2.2.2 ประเดนเรองขนตอนการจดเกบอากร 137 4.2.2.3 ประเดนเรองการหลกเลยงอากรแสตมป 139 4.2.2.4 ประเดนเรองการตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมป 140

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ 142

5.1 บทสรป 142 5.2 ขอเสนอแนะ 147

บรรณานกรม 149

ประวตผเขยน 155

(10)

สารบญตาราง

ตารางท หนา 2.1 ปรมาณการจดเกบภาษอากรของฮองกง 14 2.2 งบดลทงหมดของป 2014 ของประเทศสงคโปร 15 2.3 งบดลของกระทรวงการคลง ทงเกนดล/(ขาดดล) ของประเทศไอรแลนด 16

ในงวดสนเดอนธนวาคม 2014 2.4 ผลการจดเกบรายไดรฐบาลสทธในชวง 11 เดอนแรกของปงบประมาณ 2558 16

(ตลาคม 2557 - สงหาคม 2558)

(11)

สารบญภาพ

ภาพท หนา ภาพท 2.1 อากรแสตมปแบบปดทบทใชในชวง ค.ศ.1880 – 1931 ของประเทศนวซแลนด 12 ภาพท 2.2 ตวอยางเอกสารรบรองอากรแสตมปของประเทศสงคโปร 21 ภาพท 4.1 อากรแสตมปในปจจบนของประเทศไทย 111 ภาพท 4.2 ตวอยางใบสลกหลงตราสารจากการชาระอากรแสตมป 112

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การสอสารเปนสวนสาคญในการดาเนนชวตของมนษยตงแตอดต ในอดตมนษย

ตดตอสอสารกนผานทางการแสดงทาทางกรยาการพดคยในลกษณะสอสารกบบคคลทอยเฉพาะหนาหรอในระยะใกลกน ตอมาเมอสงคมมนษยมปรมาณมากขน จงมการคดคนวธการตาง ๆ เพอพฒนาการสอสาร เกดเปนเทคโนโลยสาระสนเทศ จากการใชโทรเลข เปนไปรษณย โทรศพท โทรสาร และเครองมออเลกทรอนกสอน ๆ ทงนวตถประสงคของการพฒนาระบบสอสาร กเพออานวยความสะดวกในการใชชวตประจาวน ขยายขอบเขตในการตดตอใหกวางขวาง และสรางการสอสารทสามารถเชอถอได ผลของการพฒนาจะทาใหแตละประเทศสามารถพฒนาระบบเศรษฐกจของแตละประเทศ อกทงยงสงเสรมการคาขายทงในและตางประเทศ การสอสารทมผลอยางมากกบสงคมโลกในปจจบน คอ การสอสารในรปของ “อเลกทรอนกส” โดยตดตอผานทาง “ระบบอนเทอรเนต (Internet)”

จากการใช “อนเทอรเนต” เปนชองทางหลกของการสอสาร สงผลใหสามารถเรยกยคสมยปจจบนไดวาเปน “โลกยคโลกาภวตน” ซงเปนโลกทการตดตอสอสาร การคมนาคมขนสง และเทคโนโลยสารสนเทศเจรญเตบโต และเชอมโยงเปนหนงเดยวกนไมวาจะอาศยอย ณ จดใดในโลกกสามารถตดตอสอสารรบรความสมพนธ และไดรบผลกระทบจากการกระทาตาง ๆ ไดอยางกวางขวาง การทาธรกรรมในปจจบน จงถกพฒนาขนมาใหเขากบยคโลกาภวตน เนองดวยเหตผลดานการแขงขนทางธรกจทตองการความสะดวก รวดเรว และประหยดคาใชจาย สงผลใหผประกอบการภาคเอกชนทงรายใหญและรายยอย รวมถงภาครฐ หนมาสนใจการทาธรกรรมผานทางระบบอเลกทรอนกส เชน การซอขายสนคา การทาธรกรรมทางดานการเงน การจดซอจดจางของหนวยงานรฐ เปนตน แตหนวยงานทใหความสาคญกบการพฒนาระบบอยางมากเปนหนวยงานภาคเอกชน พฒนาระบบเพอสงเสรม และพฒนาธรกจของตน แตการพฒนาระบบของภาครฐเพอใหรองรบการทาธรกรรมระหวางภาครฐและภาคเอกชน หรอระหวางภาครฐดวยกน ในหลาย ๆ ประเทศกลบไมคอยมการพฒนาใหทนยคทนสมย เนองดวยการทาธรกรรมของภาครฐนอกจากมไวเพอการบรหารประเทศแลว ยงมไวเพออานวยความสะดวกและควบคมการประกอบธรกจของภาคเอกชนในการทาการคาระหวางกนใหมากทสด ดงจะเหนไดจากการทประเทศตาง ๆ มบทบญญตของกฎหมายในลกษณะใหนาเอาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการดาเนนงานของหนวยงานภาครฐ การไมพฒนาระบบของ

2

ภาครฐจงสงผลใหสภาพเศรษฐกจไมไดรบการพฒนาอยางเตมระบบอยางทสมควรเปน1 เมอการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสเรมเปนทนยมและสามารถสงผลกระทบตอการคาและการลงทนระหวางประเทศมากขน การแกไขกฎหมายและพฒนารางกฎหมายใหมเพอรองรบการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสจงเกดมขนมากในหลาย ๆ ประเทศทวโลก เพอรองรบและอานวยความสะดวกในการทาธรกรรม รวดเรว ประหยดคาใชจาย และยงทาใหการทาธรกรรมกบตางชาตเปนไปในแนวทางเดยวกน

ปจจบนประเทศไทยกรบเอาแนวปฏบตเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกสมาใชในการทาธรกรรมแลว โดยปรากฏในพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ซงมสาระสาคญ คอ การกระทาใด ๆ ทเกยวกบกจกรรมในทางแพงและพาณชย หรอในการดาเนนงานของรฐตามทกาหนด ไดแก คาขอ การอนญาต การจดทะเบยน คาสงทางปกครอง การชาระเงน การประกาศ นอกจากนกฎหมายยงใหอานาจภาครฐสามารถทานตสมพนธ ใด ๆ ตามกฎหมายกบหนวยงานของรฐ หรอกบภาคเอกชน โดยใชวธการทางอเลกทรอนกสทงหมดหรอแตบางสวน ซงยอมจะเปนการสงเสรมการพฒนาทางเศรษฐกจ ในชวงเวลาปจจบนทบคคลทวไปสามารถเขาถงระบบอเลกทรอนกสไดงาย จงทาใหหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน รวมถงบคคลธรรมดา เรมมาทาธรกรรมผานระบบอเลกทรอนกสเพมมากขน และมแนวโนมจะเพมมากขนอกในอนาคต ดงนนการพฒนาระบบอเลกทรอนกส เพอรองรบการทาธรกรรมตาง ๆ จงเปนสงทสาคญ

ในกระบวนการการทาธรกรรมหนง ๆ ผประกอบการตองตดตอหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนจานวนมาก ในอดตในยคการทาธรกรรมดวยเอกสารหรอกระดาษ ผประกอบการจาตองเดนทางไปเขาเพอตดตอกบบรษทตาง ๆ หรอเขาพบหนวยงานราชการเพอยนคารองตาง ๆ ดวยตนเอง แตในปจจบนสออเลกทรอนกส วทยาการคอมพวเตอร และวทยาการมอถอไดเขามามบทบาทเกยวของกบการขนตอนตาง ๆ ขนตอนการตดตอเหลานนจงถกแทนทดวยระบบอเลกทรอนกสตาง ๆ ทงในสวนของธรกรรมททากบภาคเอกชน อาท การทาสญญา การชาระราคา การตดตอกบหนวยงานภาครฐ อาท การยนขอนาเขา หรอสงออกสนคา หรอการยนชาระคาศลกากร ขนตอนเหลานในปจจบนผประกอบการสามารถกระทาผานทางระบบอเลกทรอนกสไดทงสน

1 ชยวฒน วงศวฒนศานต, ทวศกด กออนนตกล และ สรางคณา แกวจานงค,

คาอธบายพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544, (กรงเทพมหานคร : สานกงานเลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2545), น. 16.

3

ในประเทศไทยเรมใชระบบอเลกทรอนกสมาเปนตวชวยสาหรบการจดเกบภาษอากร เพอสงเสรมและพฒนาคณภาพการใหบรการใหมประสทธภาพมากขน และสอดคลองกบการพฒนาระบบรฐบาลอเลกทรอนกส (E-Government) โดยจดทาเปนโครงการสรรพากรอเลกทรอนกส (E-Revenue) ในป พ.ศ. 2544 ใหบรการยนแบบแสดงรายการภาษมลคาเพม ผานชองทางการชาระเงนอเลกทรอนกส (E-Payment) และตอมาในป พ.ศ. 2545 เรมใหบรการยนแบบแสดงรายการภาษเงนไดบคคลธรรมดา และเรมจดเกบภาษประเภทอนในรปแบบอเลกทรอนกสใหครบวงจร จดทาระบบ RD-Filing ใหบรการผานทางหนาเวบไซดของกรมสรรพากร และ RD Smart Tax ใหบรการผานทางโปรแกรมในโทรศพทมอถอ มสานกบรหารการเสยภาษเปนสานกงานทรบผดชอบการบรหารและการใหบรการผเสยภาษทางอเลกทรอนกสตงแตการใหบรการขอมล การยนแบบแสดงรายการภาษอากร การดาวนโหลดแบบแสดงรายการภาษหรอคารองขอตาง ๆ การชาระภาษอากร การออกใบรบรองอเลกทรอนกส ปจจบนระบบจดเกบภาษอากรทางอเลกทรอนกสของกรมสรรพากรรองรบการยนแบบแสดงรายการสาหรบผชาระภาษ 4 ประเภท ไดแก ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ภาษเงนไดนตบคคล ภาษมลคาเพม และภาษธรกจเฉพาะ2 การชาระภาษอากรผานระบบอเลกทรอนกสนเรมเปนทนยมและมผใชบรการเพมมากขนในแตละป แมจะมจานวนผใชบรการไมมากนกเมอเทยบกบจานวนผตองชาระภาษอากรทงหมด แตกสามารถประหยดคาใชจายใหแกกรมสรรพากรไดเปนจานวนมาก ทงในสวนของการจางบคคลากรมาเพอกรอกขอมล การตรวจสอบเอกสาร อกทงยงลดปญหาทอาจเกดจากการคานวณมลคาภาษทตองเสยผดพลาด และยงสะดวกแกผเสยภาษอากรมากกวาเนองจากสามารถยนแบบแสดงรายการไดตลอดเวลาและทกสถานท ไมจาเปนตองไปตดตอททาการสรรพากรเพอชาระภาษอกตอไป

นอกจากภาษทง 4 ประเภทดงกลาวขางตน กรมสรรพากรยงกากบดแลเรองการจดเกบภาษอากรแสตมป ซงจดเกบจากตราสารทอยในบงคบของประมวลรษฎากรวาตองมการชาระอากรแสตมปเพอใหตราสารนน ๆ มผลบงคบใชไดอยางสมบรณ โดยไมจาตองเปนตราสารทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกาหนดไววาตองมการทาหลกฐานเปนหนงสอถงสามารถใชบงคบไดเทานน เชน คาเสนอ คาสนอง การยกเลกสญญา เปนตน หากเปนธรกรรมทไมมกฎหมายบงคบใหตองทาหลกฐานเปนหนงสอแตคกรณไดจดทาเปนหนงสอ การทาธรกรรมทเขาลกษณะดงกลาวกตองชาระอากรแสตมปเชนเดยวกน ประเทศไทยในปจจบนจะมการใชระบบอเลกทรอนกสในการทาธรกรรม

2 กรมสรรพากร, “บรการยนแบบและชาระภาษ,” สบคนเมอวนท 10 สงหาคม

2557, http://rdserver.rd.go.th/publish/sub_index.php?page=01

4

ตาง ๆ อยางอยางกวางขวางแลว แตแนวคดเรองการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในธรกรรมทางอเลกทรอนกสกลบยงไมปรากฏในกฎหมายอยางชดเจน จงทาใหไมสามารถใชประโยชนจากการระบบอเลกทรอนกสไดอยางสมบรณตามความเหมะสมและตามวตถประสงคหลกของธรกรรมทางอเลกทรอนกส ซงคอความสะดวก รวดเรว และประหยดตนทนในการทาธรกรรม กลาวคอเมอมการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส หากธรกรรมดงกลาวเปนธรกรรมทกฎหมายกาหนดวาตองทาเปนหนงสอ และจะตองปดตราอากรแสตมป เชน หนงสอมอบอานาจอเลกทรอนกส ซงเปนตราสารประเภททตองปดอากรแสตมปตามขอ 7 ในบญชอตราอากรแสตมป หรอใบรบของอเลกทรอนกส ซงเปนตราสารประเภททตองปดอากรแสตมปตามขอ 16 ในบญชอตราอากรแสตมป แนวปฏบตในปจจบนในกรณทเอกสารทเกยวของเปนเอกสารอเลกทรอนกส และเปนตราสารทตองปดอากรแสตมปตามขอกาหนดของประมวลรษฎากร ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปตามทกฎหมายกาหนดจะตองจดเตรยมเอกสารและขอมลตาง ๆ ตามทกฎหมายกาหนด และไปซออากรแสตมปทกรมสรรพากร สานกงานสาขาของกรมสรรพากร หรอกบเจาพนกงานสรรพากร ณ สถานททกรมสรรพากรกาหนด เพอนาอากรแสตมปมาปดทบบนเอกสารและขดฆา หรอในกรณทชาระเปนตวเงน ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปตองจดเตรยมเอกสารไปยนใหหนวยงานตางๆทกาหนดใหมอานาจจดเกบอากรแสตมปจากผมาตดตอและใหหนวยงานรวบรวมนาสงกบกรมสรรพากร เชน ในกรณของการโอนทดน เปนตน ภายหลงการชาระอากรแสตมป ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปตองนาใบเสรจรบเงนทไดจากการชาระอากรแสตมปมาปดแนบไปกบตราสาร จากขนตอนดงกลาวสงผลใหการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสไมสามารถกระทาไดครบวงจร เกดปญหาความลกลนในการทาธรกรรม สงผลใหไมสามารถบรรลวตถประสงคสาคญของธรกรรมทางอเลกทรอนกสได และยงเปนการสรางภาระใหแกผประกอบการเกนสมควรอกดวย

เมอขอกาหนดเรองของอากรแสตมปของประเทศไทยยงไมมการพฒนาใหเปนระบบอเลกทรอนกสเชนเดยวกบขนตอนอนของการทาธรกรรม จงเกดปญหาวาหากเปนตราสารทตองมการชาระอากรแสตมปตามกฎหมายไทยและมสถานะเปนตราสารอเลกทรอนกสแลว ผลจะเปนอยางไร การจดทาสงพมพออกของเอกสารทอยในบงคบตองปดอากรแสตมป แลวปดอากรแสตมปโดยวธการปดแสตมปดน แสตมปปดทบ หรอชาระอากรแสตมปเปนตวเงนนน ผลจะเปนอยางไร เอกสารดงกลาวจะถอเปนตนฉบบเอกสารไดหรอไม ประเดนดงกลาวยงไมมการกาหนดผลทแนนอน เนองจากมลคาอากรแสตมปทตองชาระสาหรบตนฉบบทเปนตราสารกบสาเนาของตราสารมราคาไมเทากน ทงนทางออกในการแกปญหาดงกลาวอาจทาไดโดยการนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส (Electronic Stamp Duty) มาใช ซงจะสงผลใหผประกอบการไมตองพมพเอกสารมาเพอตดตอขอชาระอากรแสตมป ณ สานกสถานททกรมสรรพากรกาหนด และทาใหธรกรรมทางอเลกทรอนกส

5

เปนไปไดอยางสมบรณ อนจะเปนประโยชนตอทงภาครฐและภาคเอกชนอกทงยงทาใหผทมหนาทตองชาระอากรแสตมปมความประสงคจะชาระอากรแสตมปมากขน แกไขปญหาทอาจเกดจากการคานวณคาอากรแสตมปทตองปดผดพลาด ดงนนหากระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสจงมความสาคญและควรนามาพจารณาเพอการนามาใชงานใหเกดประโยชนสงสดตอการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เปนระบบทมประโยชน ประเทศไทยควรจะพจารณาการนาระบบดงกลาวมาใชเพอใหการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสในประเทศไทยสมบรณยงขน อปสรรคสาหรบประเทศไทยในการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กรมสรรพากรมความพรอมมากพอทจะพฒนาระบบท ใชอย ในปจจบนใหสามารถรองรบเรองของอากรแสตมปอเลกทรอนกสได หากแตกฎหมายไทยในปจจบนทเกยวกบการชาระอากรแสตมปยงมขอบกพรองบางประการทเปนอปสรรคตอการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส จงควรมการแกไขเพมเตมบทบญญตในเรองของอากรแสตมปอเลกทรอนกสเพอใหเกดความเหมาะสม และเปนประโยชนสงสดในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสอนจะเปนประโยชนตอการสงเสรมเศรษฐกจของประเทศตอไป

1.2 วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาความหมายและลกษณะทวไป หลกการ โครงสรางของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 2. เพอศกษาหลกกฎหมายของตางประเทศทเกยวของกบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 3. เพอวเคราะหถงปญหาของกฎหมายอากรแสตมปของประเทศไทย 4. เพอวเคราะหถงปญหาในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของประเทศไทยในปจจบนอนเนองมากจากการไมมระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 5. เพอวเคราะหถงความจาเปน และความเหมาะสมในการนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชในประเทศไทยเพอประโยชนทางการคาและการจดเกบภาษอากรของประเทศไทย

1.3 สมมตฐานการศกษา

ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการนาเอาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชใน

ประเทศไทย เนองจากประมวลกฎหมายรษฎากรบญญตขอบเขตการบงคบใชกฎหมายไว หากแตขอบเขตการบงคบใชและการใหคานยามนนไมไดกาหนดครอบคลมไปถงเรองของการปดอากร

6

แสตมปบนเอกสารอเลกทรอนกสในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส หรอการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส จงเกดปญหาความลกลนของกฎหมาย และเกดปญหาวาสามารถนาเอาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชบงคบในประเทศไทยไดหรอไม

1.4 ขอบเขตของการศกษา

ขอบเขตของวทยานพนธฉบบนมงเนนศกษาการจดเกบอากรแสตมปโดยใชอากร

แสตมปแบบปดทบ แสตมปดน และชาระอากรแสตมป เปนตวเงน กบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส โดยศกษาถงประเดนปญหาทเกดกบระบบอากรแสตมปในปจจบน รวมถงการจดเกบภาษประเภทอนของประเทศไทยทสามารถนามาปรบใชกบระบบการจดเกบอากรแสตมปทางอเลกทรอนกส โดยศกษาจากกฎหมายของตางประเทศท เกยวของกบ ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสและหลกเกณฑท เกยวของกบระบบอากรแสตมป อเลกทรอนกส เ พอศกษา เปรยบเทยบ และวเคราะหเนอหากบกฎหมายในเรองดงกลาวทใชบงคบในประเทศไทย

1.5 วธการศกษา

ทาการศกษาโดยวธการวจยเอกสาร (Documentary research) โดยศกษาจาก

บทบญญตของกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของของประเทศไทย และกฎหมายของตางประเทศ และศกษาจากหนงสอคาบรรยายกฎหมาย เอกสารทางวชาการ ขอมลทางอนเทอรเนต ตลอดจนเอกสารอน ๆ ทเกยวของกบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทาใหทราบถงความหมายและลกษณะทวไป หลกการ โครงสรางของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 2. ทาใหทราบถงหลกกฎหมายของตางประเทศทเกยวของกบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส 3. ทาใหทราบถงปญหาของกฎหมายอากรแสตมปของประเทศไทย 4. ทาใหทราบถงปญหาในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของประเทศไทยในปจจบนอนเนองมาจากการไมมระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

7

บทท 2 ลกษณะทวไปของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

ในบทนผ เขยนจะขอกลาวถง ความหมายและลกษณะโดยทวไปของธรกรรม

อเลกทรอนกส ความหมายของอากรแสตมป ความสาคญของอากรแสตมป และลกษณะทวไปของอากรแสตมปอเลกทรอนกส เนองจากไมมแนวปฏบตหรอขอกาหนดระหวางประเทศกาหนดถงรายละเอยดในเรองอากรแสตมปอเลกทรอนกส ผเขยนจงอางองจากกฎหมายและขอกาหนดของประเทศตาง ๆ ทมการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ทงในกลมประเทศทเรมใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสไมนานและประเทศทใชอากรแสตมปอเลกทรอนกสมานานแลว

2.1 ความหมาย ทมา และเจตนารมณของอากรแสตมปอเลกทรอนกส

อากรแสตมปเปนกฎหมายทใชบงคบอยในหลายๆประเทศ ใชเพอสรางรายไดใหแก

รฐบาล ในสวนนผเขยนจะขออธบายถง การใหความหมายของอากรแสตมป การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส และระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของแตละประเทศ ซงแมจะมลกษณะและหลกเกณฑทใกลเคยงกน แตกบญญตรายละเอยดไวแตกตางกน กลาวคอกฎหมายดงกลาวถกบญญตขนมาโดยมวตถประสงคเพออานวยความสะดวกในการทาธรกรรม การจดเกบ และการตรวจสอบ

2.1.1 ความหมายของธรกรรมอเลกทรอนกส การใหความหมายของธรกรรมทางอเลกทรอนกสตามกฎหมายไทย ตาม

พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 กาหนดความหมายของขอมลอเลกทรอนกสโดยสรปดงน1

1 พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 มาตรา 4 ในพระราชบญญตน "ธรกรรม" หมายความวา การกระทาใด ๆ ทเกยวกบกจกรรมในทางแพงและพาณชย

หรอในการดาเนนงานของรฐตามทกาหนด ใน หมวด 4

8

“ธรกรรม” (Transaction) หมายความวาการกระทาใด ๆ ทเกยวกบกจกรรมในทางแพงและพาณชย เชน การทาสญญาเชาซอทรพยสน การทาสญญาจางทาของ การทาสญญากยมเงน และครอบคลมคดทางแพงทงหมดไมวาจะเปนคดละเมด หน รวมถงเรองพยานหลกฐานในคดแพง หรอการดาเนนงานของรฐตามทกาหนด ไดแก คาขอ การอนญาต การจดทะเบยน คาสงทางปกครอง การชาระเงน การประกาศหรอการดาเนนการใด ๆ ตามกฎหมายกบหนวยงานของรฐหรอโดยหนวยงานของรฐ ฯลฯ ยกเวนแตเปนธรกรรมทมการกาหนดไวในพระราชกฤษฎกามใหนากฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสมาใชบงคบ ไดแก ธรกรรมเกยวกบครอบครวและธรกรรมเกยวกบมรดก2

“ขอมลอเลกทรอนกส” หมายถง ขอมลทสราง สง รบ หรอเกบรกษาดวยวธการทางอเลกทรอนกส วธการทางแสง หรอวธการทานองเดยวกน รวมถงวธแลกเปลยนขอมลระหวางคอมพวเตอรดวยกน โดยใชมาตรฐานทคกรณตกลงกนไวลวงหนา (EDI) การใชไปรษณยอเลกทรอนกส โทรเลข เทเลกซ และ Telecopy3

"ธรกรรมทางอเลกทรอนกส" หมายความวา ธรกรรมทกระทาขนโดยใชวธการทางอเลกทรอนกสไฟฟา คลนแมเหลกไฟฟา หรอวธอนใดในลกษณะคลายกน วธการทางแสง วธการทางแมเหลก หรออปกรณทเกยวของกบการประยกตใชวธตาง ๆ ทงหมดหรอบางสวน

กลาวโดยสรป ธรกรรมทางอเลกทรอนกสจงหมายถงธรกรรมทมการสงขอความซงเปนการกระทาใด ๆ ในทางแพงและพาณชย ระหวางหนวยธรกจตลอดจนองคกรเอกชนและองคกรของรฐ นอกจากการสงขอความแลว ยงรวมถงพฒนาการทางเทคโนโลยลกษณะอน ๆ ทคลายคลงกนในอนาคตดวย การกระทาดงกลาวกเพอวตถประสงคทางธรกจ การคา การบรการ และ

"อเลกทรอนกส" หมายความวา การประยกตใชวธการทางอเลกทรอนกส ไฟฟา คลน

แมเหลกไฟฟา หรอวธอนใดในลกษณะคลายกน และใหหมายความรวมถงการประยกตใชวธการทางแสง วธการทางแมเหลก หรออปกรณทเกยวของกบการประยกตใชวธตาง ๆ เชนวานน

"ธรกรรมทางอเลกทรอนกส" หมายความวา ธรกรรมทกระทาขนโดยใชวธการทางอเลกทรอนกสทงหมด หรอแตบางสวน …

2 พระราชกฤษฎกากาหนดประเภทธรกรรมในทางแพงและพาณชยทยกเวนมใหนากฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสมาใชบงคบ พ.ศ. ๒๕๔๙

3 พนย ณ นคร, “กฎหมายวาดวยพาณชยอเลกทรอนกสและลายมอชออเลกทรอนกส,” บทบณฑตย, เลมท 56, ตอนท 2 (มถนายน 2543): 5.

9

การตดตองานราชการ เชน การทาสญญาซอ-ขาย การโอนเงนดวยระบบอตโนมตผานระบบอนเทอรเนต การรบสงขอมลผานระบบอเลกทรอนกส เปนตน4

หากจาแนกการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสออกตามลกษณะการทาธรกรรม และคกรณในการทาธรกรรม การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสสามารถแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสในเชงพาณชย (Electronic commerce) เพอผลประโยชนทางการคา และ การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสเกยวกบการบรการของภาครฐ (Electronic government) ซงเปนสวนของการใหบรการ โดยสามารถใหคานยามและแบงเปนลกษณะยอย ๆ ไดดงตอไปน

การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสในเชงพาณชย (E-commerce) สามารถสรปคานยามไดวา หมายถง การแลกเปลยนขอมลทางธรกจ หรอ การคาผานสออเลกทรอนกส5 โดยแบงออกไดเปนลกษณะตาง ๆ ดงตอไปน6

4 ชยวฒน วงศวฒนศานต, ทวศกด กออนนตกล และ สรางคณา แกวจานงค, คาอธบาย

พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ.2544, (กรงเทพมหานคร : สานกงานเลขานการคณะกรรมการเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, 2545), น. 16.

5 “พาณชยอเลกทรอนกส คอ การดาเนนธรกจโดยใชสออเลกทรอนกส” (ศนยพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส)

“พาณชยอเลกทรอนกส คอ การผลต การกระจาย การตลาด การขาย หรอการขนสงผลตภณฑและบรการโดยใชสออเลกทรอนกส” (WTO, 1998)

“พาณชยอเลกทรอนกส คอ ธรกรรมทกประเภททเกยวของกบกจกรรมเชงพาณชย ทงในระดบองคกรและสวนบคคล บนพนฐานของ การประมวลและการสงขอมลดจทลทมทงขอความ เสยง และภาพ” (OECD, 1997) ด ศนยพฒนาพาณชยอเลกทรอนกสไทย, “ความรเบองตน ecommerce,” สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2557, http://www.ecommerce.or.th/?p=1

6 สมาคมผประกอบการพาณชยอเลกทรอนกสไทย, “ความรเบองตน E-Commerce,” สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2557, http://www.thaiecommerce.org/index.php?lay=show &ac=article&Id=538636758&Ntype=6

10

1. การทาธรกรรมระหวางธรกจกบธรกจ Business-to-Business (B2B) เปนการตดตอระหวางผประกอบกจการดวยกนเพอประโยชนในการคาขาย ผลตวตถดบ สงออก และนาเขาสนคาในลกษณะของหวงโซการผลต (Supply Chain) หรอในฐานะของผคาปลก (Distributor)

2. การทาธรกรรมระหวางธรกจกบผบรโภค Business-to-Consumer (B2C) เปนลกษณะเดยวกบการซอขายสนคาหรอบรการตามปกตระหวางผผลตและผซอโดยตรง แตใชวธการตดตอผานทางสออเลกทรอนกส ซงสงผลเปนการขยายตลาดทางการคาสาหรบผผ ลตสนคา อานวยความสะดวกแกผบรโภค และเปนชองทางทผผลตขนาดกลางและขนาดเลกสามารถฉกฉวยเปนโอกาสในการตอสกบบรษทขนาดใหญได

3. การทาธรกรรมระหวางผบรโภคกบผบรโภค Consumer-to-Consumer (C2C) เปนการตดตอกนเองระหวางผบรโภค 2 ฝาย อาจเพอการแลกเปลยนขอมล ขาวสาร ในกลมผบรโภคทบรโภคสนคาชนด หรอลกษณะเดยวกน หรอเพอขายสนคามอ 2

4. การทาธรกรรมระหวางผประกอบการกบภาครฐ Business-to-Government (B2G) โดยมากมกใชสาหรบการจดซอจดจางหรอการประมลของภาครฐ ในประเทศทมความกาวหนาดานพาณชยอเลกทรอนกสแลว รฐบาลมกกระทาการตาง ๆ ผานระบบอเลกทรอนกสเปนสวนใหญเพอความสะดวก ตลอดจนสามารถตรวจสอบไดงายยงขน

การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสเกยวกบการบรการของภาครฐ (Electronic government) สามารถสรปคานยามไดวา หมายถง วธการบรหารจดการภาครฐสมยใหมเพอเพมความสามารถในการดาเนนงานใหแกภาครฐ เพมการเขาถงบรการของภาครฐ เสรมสรางความโปรงใสในการทางาน และสนบสนนการมสวนรวมของประชาชน เปนหนงแนวคดสาคญทใชกบการบรการของภาครฐรปแบบใหม เปนการปรบปรงบรการภาครฐโดยนาแนวคดการใหความสาคญกบลกคาหรอประชาชนผมารบบรการมาใช (Customer Driven) โดยนาเอาเทคโนโลยมาใชเปนเครองมอ การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสเกยวกบการบรการของภาครฐสามารถแบงออกไดเปนประเภทตาง ๆ ดงตอไปน7

7 ศนยเทคโนโลยสารสนเทศ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, “E-government,”

สบคนเมอวนท 20 กนยายน 2557, http://61.19.54.141/itc/ggoverment.html และ วไลภรณ ศรไพศาล, “ระบบรฐบาลอเลกทรอนกสในสหรฐอเมรกา,” สบคนเมอวนท 20 กนยายน 2557, http://www.mahadthai.com/html/detailegov_links7.html

11

1. ระหวางภาครฐกบประชาชน Government-to-Citizen (G2C) เปนชองทางการใหบรการประชาชนของภาครฐเชอมตอกบประชาชนโดยตรงผานระบบสาระสนเทศของรฐ เชน การชาระภาษ การจดทะเบยน การรบฟงความเหนของประชาชน การคนหาขอมลของรฐทดาเนนการและใหบรการขอมลผานเวบไซต ฯลฯ โดยทการดาเนนการตาง ๆ นนจะตองเปนการทางานแบบ Online และ Real Time มการรบรองและการโตตอบทมปฏสมพนธ เพอเพมความสามารถของประชาชนในการเขาถงบรการของภาครฐ

2. ระหวางภาครฐกบเอกชน Government-to-Business (G2B) รฐอานวยความสะดวกในการทาธรกรรมใหแกภาครฐ กบเอกชน โดยรฐอานวยความสะดวกตอภาคธรกจ และอตสาหกรรมใหสามารถแขงขนกนอยางมประสทธภาพ และเปนธรรม เชน การเผยแพรขอมลโอกาสทางธรกจ การจดทะเบยนทางการคา การลงทน และการสงเสรมการลงทน การจดซอจดจาง ภาษ เครองหมายการคา/สทธบตร ฯลฯ

3. ระหวางภาครฐกบภาครฐ (Government-to-Government) รปแบบการทางานของภาครฐทใชวธการตดตอสอสารกนทางระบบเครอขายสารสนเทศ หรอการใหบรการระหวางหนวยงานภาครฐดวยกน โดยใชวธเชอมตอเครอขายเพอประโยชนในการทางานรวมกน แลกเปลยนขอมลระหวางกน และสรางความคลองตวในการปฏบตงานของรฐบาล เชอมโยงระบบกบรฐบาลตางประเทศ หรอองคกรปกครองสวนทองถน ทาใหเกดเปนระบบงาน Back Office ตาง ๆ เชน ระบบงานสารบรรณอเลกทรอนกส ระบบบญช ระบบการเงน ระบบจดซอจดจางดวยอเลกทรอนกส ระบบตรวจสอบ ระบบรายชอผกระทาผดคดอาญาระหวางประเทศ การเปลยนแปลงเกยวกบอตราการออมทรพย เกยวกบงานรฐบาล ฯลฯ

4. ระหวางภาครฐกบพนกงานของรฐ Government-to-Employee (G2E) เพอชวยใหการปฏบตงานของพนกงานของรฐ มประสทธภาพและประสทธผลมากขน จงเปนเครองมอทจาเปนในการปฏบตงานของหนวยงานภาครฐ สรางระบบตาง ๆ เชน ระบบสวสดการ ระบบการพฒนาบคลากรภาครฐ ขอบงคบในการปฏบตราชการ ระบบการพฒนาบคลากรภาครฐ ฯลฯ

2.1.2 ความหมาย และเจตนารมณของอากรแสตมป อากรแสตมป คอ ภาษอากรประเภทหนงทจดเกบจดเกบจากบคคลทไดรบ

ผลประโยชนจากการคา การประกอบธรกจ และการทานตกรรมระหวางบคคล ททาขนในรปแบบของ

12

ตราสาร อากรแสตมปถกใชอยางแพรหลายในประเทศตางๆ อาท ประเทศสงคโปร ประเทศออสเตเรย หรอแมแตบางรฐในสหรฐอเมรกา8 เอกสารทตองปดอากรแสตมป เชน เอกสารทางการเงนตาง ๆ บลออฟเลดงหนงสอมอบอานาจ สญญาเกยวกบอสงหารมทรพย สญญากยมเงน สญญาจางทาของ สทธบตร หน และอน ๆ อากรแสตมปจะถกปดไวบนตราสาร หรอออกเปนเอกสารเพอใชแนบกบตราสารเพอแสดงใหเหนวาเอกสารเหลานนไดชาระอากรแสตมปแลว และเปนตราสารมผลบงคบใชไดตามกฎหมายกฎหมาย เชนเดยวกบการจดเกบภาษภาษอากรประเภทอน อากรแสตมปมวตถประสงคเพอทารายไดใหแกรฐ หากธรกรรมททาขนเปนธรกรรมทกฎหมายกาหนดวาตองมการทาตราสารเปนหนงสอและตองปดอากรแสตมปตามทกาหนดไวในบญชอตราอากรแสตมป ผมหนาทเสยอากรแสตมปตามทกฎหมายกาหนด ตองดาเนนการชาระคาอากรแสตมปใหครบถวน มฉะนนตราสารนน ๆ จะไมสามารถใชเปนพยานหลกฐานในทางแพงได อกทงยงหามเจาพนกงานของรฐลงนามรบร ยอมใหทา หรอบนทกสงใด ๆ ในตราสารนน ๆ จนกวาจะมการเสยอากรแสตมปครบถวน

ภาพท 2.1 อากรแสตมปแบบปดทบทใชในชวง ค.ศ.1880 – 1931 ของประเทศนวซแลนด9

นกประวตศาสตรสวนมากมความเขาใจตรงกนวาอากรแสตมปมตนกาเนดใน

ประเทศเนเธอรแลนดหรอฮอลแลนด ในป พ.ศ. 216710 แตมอกสวนหนงทมความเขาใจกนวาม

8 Investopedia, “Stamp Duty,” Accessed 1 November, 2014, http://www.

investopedia.com/terms/s/stampduty.asp 9 Wikipedia, “Revenue stamps of New Zealand,” Accessed 1 November,

2014, https://en.wikipedia.org/wiki/Revenue_stamps_of_New_Zealand

13

กาเนดมาจากประเทศสเปน และไดรบการพฒนาจนเปนทนยมโดยประเทศฮอลนดาในป ค.ศ. 216311 อากรแสตมปเกดจากการพฒนาระบบการเกบภาษแบบใหม กาหนดใหการออกเอกสารทางกฎหมายสวนมากตองทาลงบนกระดาษทปดอากรแสตมป เชน เชค ใบเสรจ ทะเบยนสมรส หรอทะเบยนรถ และอน ๆ เพอเปนสญลกษณวาตราสารนน ๆ มผลสมบรณตามกฎหมายเพราะไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว ภายหลงการพฒนาโดยฮอลแลนดอากรแสตมปจงเปนทนยมมากขนและถกนาไปใชในประเทศตาง ๆ ทงยโรป และเอเชย12 เชน สาธารณรฐฝรงเศสในป พ.ศ. 2194 ราชอาณาจกรเดนมารกในป พ.ศ. 2200 ราชอาณาจกรปรสเซยในป พ.ศ. 2225 ประเทศองกฤษในป พ.ศ. 2237 ฯลฯ อากรแสตมปมหลกการจดเกบทคลายกนในทกประเทศ แตกตางตรงการกาหนดรายละเอยดซงจะกาหนดแตกตางกนไป ตามความเหมาะสมของแตประเทศ เชน วธการจดเกบ อตราทจดเกบ หรอประเภทของตราสารทจดเกบอากรแสตมป

สาหรบอากรแสตมปในประเทศไทยนน มการจดเกบอากรแสตมปครงแรกตาม พระราชบญญตอากรแสตมป พ.ศ. ๒๔๗๔13 เนองจากในชวงเวลาดงกลาวประเทศไทยไดรบผลกระทบจากสงคราม และประสบภาวะปญหาทางดานเศรษฐกจ เกดภาวะเงนเฟอ รฐบาลจงตองใชมาตรการทางภาษอากรเพอหารายได โดยการกาหนดภาษลกษณะใหม ๆ ขนมารวมถงอากรแสตมป เนองจากในการดาเนนธรกจการคา รวมทงการทานตกรรมระหวางบคคลนน ลวนเกยวของกบตราสาร และมตราสารเปนสวนประกอบ ไมวาจะดวยการบงคบของกฎหมาย หรอโดยความสมครใจของคกรณ ดงนน อากรแสตมปจงเปนภาษทสามารถทารายไดใหแกรฐไดโดยงาย คาใชจายในการจดเกบไมสงมาก การจดเกบในชวงแรกนนมอตราจดเกบ 2 ชนด คออตราการเกบแบบตายตว เชน

10 Stephen Dowell, History of Taxation and Taxes in England, 3rd edition,

(London, New York : Longmans, Green, 1888) p. 286 11 Wikipedia, “Stamp duty,” Accessed 1 November, 2014, https://en.wiki

pedia.org/wiki/Stamp_duty 12 สเมธ ศรคณโชต, อากรแสตมป, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพเรอนแกวการพมพ,

2550) น.1 13

โกเมนทร สบวเศษ, คาบรรยายวชาภาษอากรวาดวยอากรแสตมป, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพอกษรสาสน, 2522), น. 1-2

14

เชค หรอใบรบเงน และอตราการเกบแบบชนดทกาหนดตามจานวนเงนในเอกสาร เชน เอกสารสญญาตาง ๆ

เนองจากอากรแสตมปเปนภาษทจดเกบงายและมคาใชจายในการจดเกบนอยกวาการจดเกบภาษอากรประเภทอน ประเทศหลาย ๆ ประเทศจงเหนความสาคญของอากรแสตมป และพฒนากฎหมายอากรแสตมปใหเขากบยคสมยเพอทาใหสามารถจดเกบอากรในสวนนไดอยางมประสทธภาพ โดยกาหนดประเภทของตราสารทตองชาระอากรแสตมปใหมหลายประเภท กาหนดบทลงโทษในกรณไมชาระอากรแสตมป และกาหนดวธการจดเกบคาอากรแสตมปทสะดวกแกผยนขอชาระอากรแสตมป เพออานวยความสะดวกแกผใชบรการซงจะสงผลใหสามารถจดเกบไดงายขนและหลกเลยงไมชาระอากรแสตมปนอยลง เมอเปรยบเทยบเปนอตราสวนกนแลวปรมาณการจดเกบอากรแสตมปของหลายประเทศ จะพบวาในตางประเทศสามารถจดเกบอากรแสตมปสงกวาประเทศไทยมาก กลาวคอ ปรมาณการการจดเกบอากรแสตมปในประเทศไทยมเพยง 0.67% ซงนอยกวาประเทศอน ๆ เชน ฮองกงมปรมาณมากถง 26.4% ประเทศสงคโปรมปรมาณถง 4.7% หรอไอรแลนดมปรมาณถง 4.08% ทงนเปนเพราะประเภทของตราสารทจดเกบอากรแสตมปแตกตางกบประเทศไทย และกาหนดกระบวนการจดเกบทแตกตาง แตมประสทธภาพมากกวาประเทศไทย

*HK$ billion

Stamp duties 39.3 0.264 Profits tax 8.9 0.06

General rates 8.2 0.055

Salaries tax 6.7 0.045 Other operating revenue(2) 49.8 0.334

Operating revenue 112.9 0.757

Land premium(4) 33.7 22.60% Other capital revenue(5) 2.5 1.70%

Capital revenue 36.3 24.40%

Government revenue 149.1 100% ตารางท 2.1 ปรมาณการจดเกบภาษอากรของฮองกง 1 เมษายน 2557 – 30 กนยายน 2557

ดดแปลงจาก : Research Office Legislative Council Secretariat, “Fact Sheet : Major sources of government revenue FS03/14-15,” Accessed 1 November, 2014, http://www.legco.gov.hk/

research-publications/english/1415fs03-major-sources-of-government-revenue-20150907-e.pdf

15

*$billion

Corporate Income Tax 13.46 21.9 %

Personal Income Tax 8.94 14.5 % Withholding Tax 1.12 1.82 %

Statutory Boards’ Contributions 0.52 0.84 %

Assets Taxes 4.41 7.18 % Customs and Excise Taxes 2.45 3.99 %

Goods and Services Tax 10.11 16.47 %

Motor Vehicle Taxes 1.81 2.95 % Vehicle Quota Premiums 3.67 5.98 %

Betting Taxes 2.62 4.27 %

Stamp Duty 2.79 4.54 % Other Taxes, Fees Charge and others 9.15 14.91 %

Operating Revenue 61.35 100% ตารางท 2.2 งบดลทงหมดของป 2014 ของประเทศสงคโปร

ดดแปลงจาก : Ministry of Finance, "Analysis Revenue and Expenditure Finance year 2014," Accessed 3 January, 2015, http://www.singaporebudget.gov.sg/budget_2014/ RevenueandExpenditure.aspx

*€000,000

Excise Duty 4991.14 12.09%

Capital Gains Tax 561.16 1.35% Capital Acquisitions Tax 356.77 0.86%

Stamps 1686.52 4.08% Income Tax 17157.46 41.56%

Corporation Tax 4614.46 11.17%

Value Added Tax 11152.92 27.06% Training and Employment Levy 0.46 0.00%

Local Property Tax 491.35 1.90%

Total 41282.02 100.00%

16

ตารางท 2.3 งบดลของกระทรวงการคลง ทงเกนดล/(ขาดดล) ของประเทศไอรแลนด ในงวดสนเดอนธนวาคม 2014 ดดแปลงจาก : “Finance Accounts : Audited Financial Statements of the Exchequer For the Financial Year 1st January 2014 to 31st December 2014 Presented to both Houses of the

Oireachtas pursuant to Section 4 of the Comptroller and Auditor General (Amendment) Act, 1993,” Accessed 3 January, 2015, http://finance.gov.ie/sites/default/files/FINANCE%20

ACCOUNTS%202014%20Final.pdf

สาหรบประเทศไทยผลการจดเกบรายไดของรฐบาลโดยมาก มาจากภาษของ

กรมสรรพากรผลการจดเกบรายไดรฐบาลในชวง 11 เดอนแรกของปงบประมาณ ซงในป 255814 มผลการจดเกบสงถง 1,541,898 ลานบาท ในขณะทปรมาณการจดเกบภาษของกรมสรรพสามตมปรมาณเพยง 403,935 ลานบาท และของกรมศลกากรมปรมาณเพยง 105,976 ลานบาท เมอเปรยบเทยบรายไดของรฐจากทงสามทางแลวจะเหนวารายไดของรฐทไดจากการจดเกบภาษของกรมสรรพากร เปนรายไดหลกของประเทศ

*ลานบาท

ปรมาณการจดเกบ คดเปน %

ภาษมลคาเพม 649,619 42.13%

ภาษเงนไดนตบคคล 465,679 30.20%

ภาษเงนไดบคคลธรรมดา 280,751 18.20%

ภาษเงนไดปโตรเลยม 83,522 5.41%

ภาษธรกจเฉพาะ 49,541 3.21%

อากรแสตมป 12,433 0.80% รายไดอน 353 0.02%

ตารางท 2.4 ผลการจดเกบรายไดรฐบาลสทธในชวง 11 เดอนแรกของปงบประมาณ 2558 (ตลาคม 2557 - สงหาคม 2558)

ดดแปลงจาก : กลมสารนเทศการคลง, ผลการจดเกบรายไดรฐบาลสทธในชวง 11 เดอนแรกของปงบประมาณ 2558, ขาวกระทรวงการคลง, ฉบบท 80/2558, น. 6

14 กลมสารนเทศการคลง, “ผลการจดเกบรายไดรฐบาลสทธในชวง 11 เดอนแรกของ

ปงบประมาณ 2558,” ขาวกระทรวงการคลง, ฉบบท 80/2558, น.1

17

เมอเปรยบเทยบกนแลวปรมาณเงนไดทไดรบจากการจดเกบอากรแสตมปมปรมาณการจดเกบไมมากเมอเทยบกบภาษในรปแบบอน แตถงแมจะเปนปรมาณไมมากกสามารถสรางรายไดใหกบประเทศพอควร เพราะนอกจากอากรแสตมปเปนภาษทใชงบประมาณในการจดเกบนอย โดยไมจาเปนตองมเจาพนกงานมาควบคมจานวนมากแลว กฎหมายยงกาหนดบงคบใหตองชาระอากรแสตมปโดยใหตราสารบางประเภททกฎหมายกาหนดตองชาระอากรแสตมป มเชนนนจะไมสามารถใชอางองเปนพยานหลกฐานได และมบทลงโทษแกผทมหนาทชาระแตหลบเลยงไมชาระ เมอประเทศไทยเรมเปดการคาระหวางประเทศ และการคาขายระหวางประเทศมปรมาณเพมมากขน สงผลใหธรกรรมทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปมปรมาณมากขน ทาใหมแนวโนมทจะสามารถจดเกบอากรแสตมปไดมากขนอกดวย ดงนนหากปรบปรงระบบใหเหมาะสม อากรแสตมปจะสามารถสรางรายไดใหกบประเทศไดมากและเปนหนงในรายไดของรฐทเหมาะสมเชนเดยวกบประเทศอน ๆ

2.1.3 ความหมายของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ระบบการสงบรการทางอเลกทรอนกส (Electronic Service Delivery หรอ

EDS) คอ การทรฐอานวยความสะดวกใหแกประชาชนโดยใหบรการภาครฐผานอนเทอรเนต หรอกระบวนการอนทางอเลกทรอนกส15 ซงในสวนนอาจเปนไดทงในรปของการใหบรการทางอเลกทรอนกสหรอการใหขอมลทางอเลกทรอนกส ไมวาจะเปนการกระทาเพอวตถประสงคทางการคาหรอไมกตาม ทงนเนองจากระบบการสงบรการทางอเลกทรอนกสสามารถชวยหนวยงานของรฐประหยดคาใชจาย และอานวยความสะดวกแกผทจะมาตดตอราชการ

ในสวนของความหมาย เนองจากในปจจบนประเทศไทยยงไมมการนาอากรแสตมป อเลกทรอนกสมาใช ผ เขยนจงตองอางองขอมลเกยวกบความหมายอากรแสตมป

15 The Information Technology Act, 2000 (21 of 2000); Article 2. “Electronic Service Delivery” means the delivery of public services in the

form of receipt of forms and applications, issue or grant of any license, permit, certificate, sanction or approval and the receipt or payment of money by electronic means following the procedure prescribed hereunder ….”

and Wikipedia, “Electronic services delivery,” Accessed 5 January, 2014, https://en.wikipedia.org/wiki/Electronic_services_delivery

18

อเลกทรอนกสของตางประเทศทงในสวนของประเทศท เ พงเร มมการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส และประเทศทใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมานานแลว

ประเทศอนเดยใหคาจากดความวา “ประทบตราอเลกทรอนกส (e-Stamping)” หมายถง การใชโปรแกรมในระบบคอมพวเตอรและวธการทแมนยาเพอชาระอากรแสตมปทใหแกรฐบาล โดยไมสามารถใชระบบนเพอชาระคาธรรมเนยมศาลได อยางไรกตามระบบนจะใชเฉพาะกบเมองใหญเทานน เชน ในรฐคชราต รฐกรณาฎกะ รฐมหาราษฏระ กรงนวเดล รฐอสสม รฐราชสถาน เปนตน โดยใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาแทนทอากรแสตมปแบบเกาทเปนกระดาษหรอตราประทบ โดยมหนวยงานทรบผดชอบเปน Stock Holding Corporation of India Limited (SHCIL)16 ซงเปนหนวยงานกลางทมหนาทจดเกบขอมล (Central record keeping agency) หนวยงานเดยว จดตงโดยรฐบาลของประเทศอนเดย มหนาทรกษาความปลอดภย ความสมบรณ ของระบบอเลกทรอนกสโดยรวม อาท การลงทะเบยนของผใช การกาหนดวงเงน และกากบดแลระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสทงระบบ และเปนผแตงตงหนวยงานทมหนาทจดเกบในประเทศ (Authorised Collection Centers หรอ ACC)”17

ประเทศมาเลเซยใหคาจากดความ “อากรแสตมป” วาหมายถง การจดเกบภาษจากตราสารภายใตขอกาหนดของกฎหมายอากรแสตมป โดยจดเกบจากตราสารทเกยวของกบกฎหมาย การคา และตราสารทางการเงนอน ๆ มลกษณะการจดเกบแบบตายตวสาหรบตราสารบางประเภทและจดเกบภาษตามมลคาสาหรบตราสารบางประเภท และใหคาจากดความ18 “STAMPS หมายถง การใชงานอากรแสตมปอเลกทรอนกสและระบบการชาระเงนผานทาง อนเทอรเนต ซงวธดงกลาวใชแทนกระบวนการชาระอากรแสตมปปกตทตองกระทาผานจดใหบรการของกรมกรมสรรพากรของประเทศมาเลเซย (Inland Revenue Board of Malaysia หรอ LHDNM) ซง

16 Karnataka State Souharda Federal Cooperative Ltd, “Stock Holding

Corporation of India Ltd. (SHCIL),” Accessed August 13, 2014, http://www.souharda. coop/download/information/SHCIL.docx

17 Stock Holding Cooperation of India Limited, “E-Stamping FAQ,” Accessed August 14, 2014, http://www.shcilestamp.com/FAQ.html and Wikipedia, “E-stamping,” Accessed August 13, 2014, https://en.wikipedia.org/wiki/E-stamping

18 Lembaga Hasil Dalam Negeri Malaysia, “Stamp duty,” Accessed August 13, 2014, https://stamps.hasil.gov.my/stamps/index.php/login

19

อากรแสตมปและเครองทาเครองประทบอากรแสตมป จะถกแทนทโดยใบรบเงนหรอเอกสารรบรองอากรแสตมปทออกผานระบบ STAMPS”19

ประเทศสงคโปรใหคาจากดความ “ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส (e-Stamping System) วา ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส คอ ชองทางในการอานวยความสะดวกในการปดอากรแสตมป ใหสามารถปดไดจากทงทบาน หรอททางานโดยไมตองลงทะเบยนหรอเสยคาสมาชกสงทผใชบรการตองม ไดแก ขอมลของตราสารทมความประสงคจะรบรอง แลวระบบจะคานวณคาอากรแสตมปทตองชาระ ผใชบรการสามารถใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดจากทกทเพยงตองมอนเทอรเนตและบญชธนาคาร ทงนเมอผใชบรการตกลงจะชาระอากรแสตมประบบจะหกคาอากรแสตมปจากบญช eNETS ในทนทสาหรบผใชงานทวไปทไมไดลงทะเบยน หรอผานระบบ GIRO สาหรบผใชบรการทลงทะเบยน เมอชาระอากรแสตมปแลว ผใชบรการสามารถพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปไดในทนท”20

ประเทศไอรแลนดใหคาจากดความวา “อากรแสตมปอเลกทรอนกส (e-Stamping) คอ กระบวนการลาสดในการยนขอและชาระอากรแสตมปผานระบบ ROS หากทานเปนผประกอบธรกจเปนผทลงทะเบยนใชงานระบบ ROS อยแลว ทานสามารถใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสเพอยนเอกสารเกยวกบอากรแสตมปผานระบบอเลกทรอนกส ชาระเงนผานระบบออนไลนใหแกกรมสรรพากร และรบเอกสารรบรองอากรแสตมป” กลาวคอ ผใชบรการสามารถยนขอชาระอากรแสตมป ชาระอากรแสตมป และรบอากรแสตมปผานทางระบบอเลกทรอนกสเดยวกน เมอ

19 Inland Revenue Board Of Malaysia, “What is Stamp?,” Accessed August

13, 2014, http://www.hasil.gov.my/goindex.php?kump=2&skum=4&posi=1&unit=7& sequ=1

20 Inland Revenue Authority of Singapore, “Know more about the e-Stamping System,” Accessed August 15, 2014, https://estamping.iras.gov.sg/webforms /Registration/REG0035.aspx

20

ผใชบรการไดลงทะเบยนกบระบบ ROS แลว ผใชบรการสามารถเขาถงระบบอากรแสตมป อเลกทรอนกสไดทกททกเวลา เพอยนเอกสารขอชาระอากรแสตมปและชาระอากรแสตมป”21

จากการศกษาความหมายของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสทกลาวมาขางตน จะพบวาลกษณะสาคญของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสคอการใหบรการอากรแสตมปของภาครฐผานทางระบบคอมพวเตอร ทงในสวนของการกรอกขอมลและการชาระเงน เพอความสะดวกรวดเรวในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส อกทงยงทาใหการตรวจสอบขอมลวาไดชาระอากรแสตมปนนอยางถกตองตามกฎหมายหรอไม สามารถทาไดอยางงายดายขน ทงนการคดคนระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสขนมามวตถประสงคเพอลดความยงยาก ลดปญหาการคานวณมลคาอากรแสตมปซงอาจจะคลาดเคลอน ปญหาจากการปลอมแปลงอากรแสตมป และเพอทาใหระบบธรกรรมอเลกทรอนกสสมบรณรวดเรว

21 The Office of the Revenue Commissioners, “Frequently asked

questions,” Accessed August 13, 2014, http://www.revenue.ie/en/tax/stamp-duty/e-stamping/faqs.html#section24

21

ภาพท 2.2 ตวอยางเอกสารรบรองอากรแสตมปของประเทศสงคโปร22

22 Inland Authority of Singapore ,”e-Stamping Guide to e-Stamp your

document April 2015,” Accessed May 13, 2014, https://www.iras.gov.sg/irashome/ uploadedFiles/IRASHome/Other_Taxes/Stamp_Duty_for_Property/Learning_the_basics/User_Guide[1].pdf

22

2.2 ลกษณะการใหบรการของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส อากรแสตมปอเลกทรอนกสมลกษณะเชนเดยวกบอากรแสตมปทวไป กลาวคอเปน

ภาษประเภทหนงจดเกบโดยรฐบาล ในลกษณะของการจดเกบภาษทางออม ผเสยภาษนมไดรบผลตอบแทนใด ๆ กลบมาทางตรง ดงนนจงมลกษณะการจดเกบแตกตางจากการจดเกบคาภาษหรอธรรมเนยมอน ๆ ถงแมจะเปนการจดเกบทเปนลกษณะบงคบ และทาโดยหนวยงานภาครฐ แตผชาระคาธรรมเนยมจะไดรบผลตอบแทนกลบมา อากรแสตมปจะจดเกบเมอมการทาตราสารตาง ๆ โดยมอตราการจดเกบแตกตางกนตามแตละประเภทของตราสาร

ในสวนของลกษณะการใหบรการ ผเขยนขอยกตวอยางการใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของตางประเทศ ไดแก ประเทศอนเดย ประเทศสงคโปร และฮองกง และประเทศไอรแลนด ในสวนนผเขยนจะกลาวถงกระบวนการโดยทวไปของการใชบรการ ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในสวนทมลกษณะเหมอนหรอคลายคลงกนของทงสามประเทศ

การใหบรการอากรแสตมปอเลกทรอนกสของทก ๆ ประเทศจะถกควบคมดแล และจดเกบโดยหนวยงานของรฐ เชน Stock Holding Corporation of India Limited (SHCIL) ของประเทศอนเดย Inland Revenue Authority of Singapore (IRAS) ของประเทศสงคโปร Inland Revenue Department ของฮองกง โดยในบางประเทศหนวยงานทรบผดชอบจะมใชกรมสรรพากรเอง แตเปนหนวยงานทกากบดแลธรกรรมตองชาระอากรแสตมป หรอหนวยงานทถกแตงตงขนมาใหมหนาทออกอากรแสตมป จดเกบขอมลของอากรแสตมป และตรวจสอบอากรแสตมป

กระบวนการใชบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสจะเรมจากหนวยงานของรฐทเกยวของจดทาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสไวในอนเทอรเนตโดยใหบรการออนไลนผานทางเวบไซตของหนวยงานราชการ หรอหนวยงานทมหนาทรบผดชอบ ผทประสงคจะใชบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส จะตองลงทะเบยนกบทางหนวยงานของรฐหรอทรฐกาหนดใหมหนาทรบจดทะเบยนเพอรบรหสประจาตว (Username) และรหสผาน (Password) ซงใชสาหรบเขาใชบรการผานทางหนาเวบไซด

ในขนตอนของการลงทะเบยน ผทประสงคจะใชบรการตองนาสง หรอแนบเอกสารทหนวยงานทเกยวของกาหนดเพอยนยนตวตนของผทประสงคจะใชบรการ ภายหลงลงทะเบยนสาเรจ ผใชบรการจงสามารถใชบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได ภายหลงการลงทะเบยนผใชบรการสามารถเขาสระบบโดยใชรหสประจาตวและรหสผานของตน กรอกแบบฟอรมขอชาระอากรแสตมป และขอมลทเกยวของ ใหระบบคานวณมลคาอากรแสตมปทตองชาระ หลงจากนนจะเปนหนาทของผใชบรการทจะชาระเงนผานทางระบบตาง ๆ เชน เชค หรอตวเงน บตรเครดต

23

บตรเดบต ฯลฯ เมอระบบตรวจสอบขอมลในสวนแรกเรยบรอย และผใชบรการไดชาระอากรแสตมปเรยบรอยแลว ผใชบรการจะไดรบเอกสารรบรองอากรแสตมป เพอใชแนบไปกบตราสาร เอกสารรบรองอากรแสตมปนผใชบรการสามารถพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปไดเองโดยใชเครองพมพปกตทมอย

แมจากลกษณะการจดทาเอกสารรบรองอากรแสตมปจะดเหมอนการปลอมเอกสารรบรองอากรแสตมปสามารถทาไดโดยงาย แตประเทศตาง ๆ ทใชระบบนตางใหความเหนวาการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสสามารถแกปญหาทเกดขนจากการปลอมอากรแสตมปได23 เปนเพราะเอกสารรบรองอากรแสตมปแตละใบจะมตวเลขเฉพาะสาหรบตราสารนน ๆ กากบอย และเนองจากไมสามารถนาไปใชกบเอกสารอนนอกจากเอกสารระบตอนชาระอากรแสตมปได ขอมลรายละเอยดบางเรองของตราสารจงถกระบไวในเอกสารรบรองอากรแสตมป เชน ประเภทของอากรแสตมปซงถกแบงตามชนดของตราสาร วนออกตราสาร เลขทของอากรแสตมป ดวยเหตทขอมลของเอกสารรบรองอากรแสตมปทงหมดทออกจะถกเกบไวในระบบอเลกทรอนกส ผทเกยวของจงสามารถตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมปผานระบบเครอขายเชนเดยวกบการยนขอชาระอากรแสตมปได โดยระบรายเลขทเฉพาะตราสาร และละเอยดเกยวกบตราสารทยนขอปดอากรแสตมป

ในสวนของการเสยอากรแสตมป การขอคนอากรแสตมปทมการออกผดพลาด การขอคนอากรแสตมป หรอการออกอากรแสตมปใหมในกรณทอากรแสตมปเดมเสยหายหรอสญหาย ประเทศตาง ๆ จะกาหนดรายละเอยดไวแตกตางกนแตผใชบรการสามารถกระทาผานระบบอเลกทรอนกสได หากแตในบางประเทศอาจตองมการยนเอกสาร ณ สานกงานของกรมสรรพากรหรอหนวยงานอน ๆ ทรบผดชอบเพมเตม

23 Jiby Kattakayam, “A flawed business model,” Accessed August 13,

2014, http://www.thehindu.com/news/cities/Delhi/a-flawed-business-model/article 4108138.ece and R.C. Razdan, “e-Stamping Case Study,” Accessed August 13, 2014, http://www.crimsonlogic.com/e-citizen.html

24

2.3 ขอดของการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ขอดของการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสอาจสรปได 10 ประการ24 ดงน 1. สามารถใชบรการไดทกทแมกรณเรงดวนโดยปราศจากขอจากด และตนทนใน

การเดนทาง 2. ประหยดตนทน และเวลาในการตดอากรแสตมป ใหกบภาคเอกชนเนองจากไม

ตองซออากรแสตมปมาเกบไวเพอใชในแตละครง 3. ลดขนตอนในการเขาใชบรการกบหนวยงานของรฐ 4. ลดตนทนของรฐ ทงในสวนของบคลากร และทรพยากรในการจดทา จดสง

จาหนายอากรแสตมป 5. สามารถจดเกบอากรแสตมปไดอยางถกตองครบถวน 6. ขจดปญหาการตกหลนสญหายของเอกสารตนฉบบอนอาจเกดขนขณะเดนทาง

ในการใชบรการอากรแสตมปแบบปกต 7. มวธการชาระคาบรการทสะดวก และยดหยนโดยผใชอาจเลอกชาระคาบรการ

ไดทงแบบปกต คอชาระผานจดบรการของสรรพากร หรอชาระคาบรการโดยทางออนไลนได

8. สะดวกตอการเกบขอมลในการใชบรการในครงตอไป เนองจากระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมระบบจดเกบขอมลของผใชงานทสามารถเรยกดภายหลงได

9. ลดภาระดานการตรวจสอบของหนวยงานของรฐในเรองการตรวจสอบยอนหลง 10. ลดปญหาทเกดจากการปลอมอากรแสตมป จากขอดของการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสทกลาวมาขางตนเหนไดวาการ

ใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสนนมประโยชนอยางมากทงตอภาครฐและภาคเอกชน โดยเฉพาะ

24 Registration & Stamps Department of Government of Rajasthan, “E-

Stamping,” Accessed August 13, 2014, http://igrs.rajasthan.gov.in/e-stamping.htm and OECD, “Managing Service Demand : A practical guide to help revenue bodies better meet taxpayers’ service expectation,” OECD Publishing, p. 46

25

อยางยงในภาคธรกจ ผเขยนจงมความเหนวาควรมการผลกดนใหมการใช ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในประเทศไทย

26

บทท 3 กฎหมายเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสของตางประเทศ

กฎหมายเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสของตางประเทศน ผเขยนไดศกษากฎหมาย

กฎหมายเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสของ ประเทศสงคโปร ฮองกง และ ประเทศไอรแลนด ผเขยนเลอกทจะศกษาประเทศสงคโปรเพราะอยในภมภาคเดยวกบประเทศไทยอกทงยงเปนคแขงสาคญทางการคาการลงทน นอกจากนยงเปนหนงในประเทศทมระบบกฎหมาย และการพฒนากฎหมายทกาวหนามากทสดประเทศหนงในโลกอกดวย ผเขยนเลอกทจะศกษาฮองกงเนองจากนโยบายเสรทางเศรษฐกจของฮองกง ซงมความพยายามในการพฒนาความสามารถและขยายตลาดการคาการลงทน ทาใหมกฎหมายเกยวกบการคาการลงทนททนสมย ทงนถาประเทศไทยตองการพฒนาศกยภาพทางเศรษฐกจกคงจะปฏเสธไมไดทจะตองเปดโลกทศนเพอการศกษาพฒนาการของประเทศทเปนคแขงทางการคา ตลอดจนประเทศทมแนวทางในการพฒนาเศรษฐกจททนสมยดงเชนประเทศสงคโปรและฮองกงนนเอง ในสวนของประเทศไอรแลนด ผเขยนเลอกทจะศกษากฎหมายของประเทศนเนองจากเปนประเทศทอยในทวปยโรปทกาหนดยทธศาสตรตอเอเชยเพอสงเสรมความรวมมอทางดานการเมอง เศรษฐกจการคา และการลงทน และเปนหนงในประเทศทใชอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดไมนาน สาระสาคญของกฎหมายเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศดงกลาวมดงตอไปน

3.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของสาธารณรฐสงคโปร

ภายหลงจากทสาธารณรฐสงคโปร หรอประเทศสงคโปรแยกตวออกมาจากประเทศ

มาเลเซย และประกาศตนเปนเอกราชในป ค.ศ. 19651 ในชวงนนประเทศสงคโปรมปญหาทางเศรษฐกจ ปญหาคนตกงาน ปญหาอาชญากรรม รวมถงปญหาจากการขาดการศกษาของชาวสงคโปร และเนองจากการขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต การเปดประเทศของประเทศสงคโปรจงไมใชทางเลอกสาหรบรฐบาลหากแตเปนเหตบงคบ เพราะรฐบาลของประเทศสงคโปรจงมความเชอวา การทจะอยรอดในสงคมโลกประเทศสงคโปรจะตองพฒนาตวเองใหเปนประเทศทสาคญและมประโยชน

1 Library of Congress, “History of Singapore,” Accessed December 15,

2014, http://www.nationsonline.org/oneworld/History/Singapore-history.htm

27

สาหรบชาตอน ๆ ดงนนรฐบาลจงพยายามพฒนาเศรษฐกจ และความมนคงภายในประเทศ2 เพอใหบรรลวตถประสงคน รฐบาลจงเรมตนจากพฒนาระบบราชการ โดยเนนในเรองการวางรากฐานของระบบราชการ เตรยมความพรอมใหระบบราชการใหสามารถเชอมตอกบระบบของประเทศอน ๆ ได และควบคมระบบใหสามารถพฒนาไปไดอยางรวดเรวโดยการใชทรพยากรตาง ๆ ทมอยใหคมคามากทสดโดยเนนการพฒนาดานเทคโนโลย ทงนเปนเพราะการพฒนาดานดงกลาวมคาใชจายนอยแตสามารถไดรบผลตอบแทนมาก รฐบาลจงเรมนาเอาระบบอเลกทรอนกสมาใชกบกจการทกประเภท รวมถงการทางานของภาครฐบาลเองดวย เพอทาใหประเทศสงคโปรเปนผนาดานเทคโนโลยของโลก

การใหบรการระบบรฐบาลอเลกทรอนกส (E-government) ของประเทศสงคโปรจดทาขนเพอเรงการพฒนา ทาใหสามารถพฒนาสภาวะเศรษฐกจโดยรวมไดดขน ซงสงผลใหสามารถพฒนาประเทศจากกลมประเทศโลกทสามเปนกลมประเทศโลกทหนงไดอยางรวดเรว การพฒนาระบบอเลกทรอนกสของประเทศสงคโปร มงสรางใหประเทศสงคโปรเปนประเทศผนาทางการเมองและการบรการสาธารณะ รวมถงสรางสภาพแวดลอมเพออานวยความสะดวกในการรวมมอกนระหวางภาครฐและภาคเอกชน สรางระบบสารสนเทศพนฐานเพอเปนขอมลใหแกทกฝาย และทาใหหนวยงานของรฐทางานผานระบบอเลกทรอนกสอยางนาเชอถอ เปนทยอมรบของผใชบรการ ซงจะสงผลตอภาพรวมของหนวยงานของรฐในยคเศรษฐกจดจทล (Digital economy) และสภาพเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ3 การสรางระบบรฐบาลอเลกทรอนกสสามารถแบงออกไดเปน 3 ชวง ไดแก ชวงท 1 วางรากฐานสาหรบการใชงานอเลกทรอนกส และสรางระบบทรองรบการใหบรการ ชวงท 2 ยายการใหบรการตาง ๆ ของภาครฐมาเปนระบบออนไลน และชวงท 3 สนบสนนใหประชาชนใชบรการตาง ๆ ผานระบบอเลกทรอนกส ทงในสวนของลกจาง พนกงานราชการ นกธรกจ และประชาชนทวไป โดยใชหลกการใหบรการ “C.A.R.E.” ยอมาจาก

2 Infocomm Development Authority of Singapore, “Introduction, eGov

Masterplans,” Accessed December 15, 2014, http://www.egov.gov.sg/egov-master plans-introduction

3 Jeannie Chua, “The e-Transformation Journey of Singapore,” National Strategies to Harness Information Technology : Seeking Transformation in Singapore, Finland, the Philippines, and South Africa, 2012 edition, ed. Nagy K. Hanna and Peter T. Knight (Springer New York, 2011), p. 42-43.

28

“C” ยอมาจาก มารยาท (Courtesy) โดยถอวาผทเขามาใชบรการระบบรฐบาลอเลกทรอนกส และถอวาผทเขามาใชบรการใหมเปนลกคาคนสาคญทเขามาซอบรการของภาครฐ

“A” ยอมาจาก สามารถเขาถงได (Accessibility) ผใชบรการตองสามารถเขาถงเวบไซตของรฐบาลอเลกทรอนกสไดตลอดเวลา ทกสถานท และเพอทกวตถประสงค

“R” ยอมาจาก ความรบผดชอบ (Responsibility) หนวยงานของรฐทใหบรการรฐบาลอเลกทรอนกสมหนาทตองฟงความคดเหนของผใชบรการ และพฒนาระบบใหดยงขนตอไป

“E” ยอมาจาก ความมประสทธภาพ (Effectiveness) ระบบรฐบาลอเลกทรอนกสตองสามารถเชอถอได มความปลอดภย ปราศจากอปสรรคหรอปญหาในการใชงาน สามารถจดเกบและเชอมโยงขอมลได และการใหบรการของหนวยงานภาครฐ4

อากรแสตมปอเลกทรอนกสจดเปนหนงในการใหบรการระบบรฐบาลอเลกทรอนกสเปนการใหบรการในลกษณะรฐตอหนวยธรกจหรอลกคา (Government-to-Business and Customers หรอ G2BC) กลาวคอ เปนเสมอนผใหขอมล ใหบรการทงในสวนการตอบคาถามและขอเรยกรองตาง ๆ เกยวกบการทาธรกรรมแกผใชบรการภาครฐผานระบบอเลกทรอนกส เพอรวบรวมการตดตอราชการใหสะดวกมากขน และทาใหเปนการใหบรการแบบเบดเสรจ ณ จดเดยว (One stop service)5

อากรแสตมปอเลกทรอนกสแบบลงทะเบยนถกใชครงแรกในโลกในสาธารณรฐสงคโปรในป ค.ศ. 1999 โดยระยะแรกผใชงานอากรแสตมปอเลกทรอนกสตองลงทะเบยนกบทางกรมกรมสรรพากรแหงสาธารณรฐสงคโปร (Inland Revenue Authority of Singapore หรอ IRAS) ซงเปนหนวยงานของรฐบาลผใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส การชาระคาบรการผใชจะตองชาระคาสมาชกเปนรายเดอน และคาธรรมเนยมการบรการเปนรายครงในการปดอากรแสตมป6

เอกสารทตองชาระอากรแสตมป ไดแก ตราสารทเกยวกบสทธเกยวเนองดวยอสงหารมทรพยและหน

4 Huong Ha and Ken Coghill, “E-Government in Singapore - A Swot and

Pest Analysis,” Asia-Pacific Social Science Review, volume 6, (De La Salle University, 2006) p. 105-106

5 Jeannie Chua, supra note 3, pp. 42-48. 6 CFO Innovation Staff, “Singapore Set To Launch Electronic Stamp

Duties,” Accessed August 13, 2014, http://www.cfoinnovation.com/content/singapore -set-launch-electronic-stamp-duties

29

อบประกอบไปดวย การเชา การซอ การขาย การให หรอการตกเปนมรดก ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในชวงแรกนนสามารถใชงานไดเฉพาะในภาคธรกจ ไดแก บรษทกฎหมาย และบรษทดานอสงหารมทรพยเทานน ในสวนของเอกชนหรอผใชบรการรายบคคลตองตดตอชาระอากรแสตมปดวยตนเองทศนยบรการชาระอากรแสตมปของกรมสรรพากร เพอใชบรการประทบตราแสตมปแบบธรรมดานนเอง

ภายหลงไดเรมมการพฒนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในประเทศสงคโปร เดอนกรกฎาคม ป ค.ศ. 2010 แกไขใหบรการทงในภาคธรกจและการใชสวนบคคล โดยไมตองมการชาระคาสมาชก ตราสารทกประเภททตองปดอากรแสตมปจะถกปดอากรแสตมปผานทางระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสเทานน ในการใชบรการผใชบรการสามารถพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปมาใชแนบกบตราสารไดไมวาจะจากทพกหรอททางานโดยปราศจากความยงยากในการนาเอกสารทางธรกจหรอเอกสารทางกฎหมายไปตดตอทหนวยงานของสรรพากร

3.1.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส บทบญญตวาดวยเรองแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศสงคโปรถกบญญตไวใน

Stamp Duties Act (CAP. 312) กฎหมายดงกลาวมการแกไขเรอยๆเพอใหเขากบการพฒนาของระบบอเลกทรอนกส แบงออกเปน 10 หมวดดงตอไปน

หมวดท 1 บทนา หมวดท 2 ขอกาหนดทวไปทใชกบตราสาร หมวดท 3 ขอกาหนดทใชกบตราสารบางชนด หมวดท 4 ความรบผดในการชาระอากรแสตมป หมวดท 5 การวนจฉยอากรแสตมป หมวดท 6 กาหนดเวลาการชาระอากรแสตมป หมวดท 7 ตราสารปดอากรแสตมปไมถกตอง หมวดท 8 กรณทถอวาชาระอากรแสตมปมากเกนกวาทกฎหมายกาหนด หมวดท 9 การกระทาผดกฎหมายและบทลงโทษ หมวดท 10 บททวไป กฎหมายของประเทศสงคโปรบญญตเรองอากรแสตมปอเลกทรอนกสไวควบค

กบอากรแสตมปปดทบ กลาวโดยสรปการปดอากรแสตมปบรบรณ (Duly stamped) หมายถง การทตราสารไดปดหรอประทบอากรแสตมปภายในเวลา และกระบวนการทกฎหมายกาหนด หรอตราสาร

30

ทประทบตราผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสและไดแนบเอกสารรบรองอากรแสตมปซงออกเพอตราสารนน ๆ ไปกบตราสารภายในเวลาทกฎหมายกาหนด7

ในสวนของอากรแสตมปอเลกทรอนกส กฎหมายฉบบนใหคาจากดความของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสโดยสรป8 หมายถง ระบบอเลกทรอนกสทจดทาขนภายใตขอกาหนดของมาตรา 6B และกฎหมายฉบบนกไดใหคาจากดความเกยวกบ เอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certificate) โดยสรปวาหมายถง เอกสารรบรองทถกออกผานระบบอเลกทรอนกสสาหรบตราสารใดกตาม พรอมทงระบชาระอากรแสตมปในปรมาณทกาหนดสาหรบตราสารนน ๆ หรอระบวาไดนาสงอากรเพอตราสารนน ๆ ในสวนของขอกาหนดตาง ๆ ทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดกาหนดอยในขอ 6C และ 6D โดยมสาระสาคญดงน

3.1.1.1 ผมอ านาจจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กฎหมายฉบบนใหอานาจรฐมนตร (Minister) แตงตงเจาพนกงานของรฐ

อนไดแก อธบดกรมอากรแสตมป (Commissioner of Stamp Duties) และรองอธบดกรมอากรแสตมป (Deputy Commissioners of Stamp Duties) ตามแตสมควร เพอควบคมการดาเนนงานใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมาย ใหสทธอธบดกรมอากรแสตมปในการแตงตงผแทนเขามาเปน

7 Stamp Duties Act Article 2: Interpretation “…duly stamped, as applied to an instrument chargeable with duty,

means (a) that the instrument bears an adhesive or impressed stamp of not less

than the proper amount, and that stamp has been affixed in accordance with the provisions of this Act for the time being in force at the time of stamping; or

(b) that the instrument, if stamped using the E-Stamping system, has attached to it a stamp certificate issued for the instrument by the Commissioner in accordance with the provisions of this Act for the time being in force at the time of stamping; …

8 Stamp Duties Act Article 2: Interpretation “…E-Stamping system means the computer service established under

section 6B…”

31

เจาพนกงาน หรอจางบคคลเขามาดาเนนการใหเปนไปตามขอกาหนดของกฎหมาย โดยมอบอานาจใหบคคลดงกลาวทงหมดหรอบางสวน นอกจากน อธบดกรมอากรแสตมปยงมหนาทสรางระบบอเลกทรอนกสซงเรยกวา “ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส” (Electronic Stamping System) ขนมาเพอใชในการออกเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปผานอเลกทรอนกส นอกจากการสรางระบบดงกลาวแลวยงสามารถใชอานาจกาหนดขอกาหนดตาง ๆ ในประเดนทกฎหมายใหอานาจและอธบดกรมอากรแสตมปเหนวามความจาเปน ไดแก ประเดนเรองการกาหนดขอมลรายละเอยดของเอกสารทตองนาสงดวยวธการทางอเลกทรอนกส เพอยนยนถงขอเทจจรง หรอสภาวการณทกระทบตอคาอากรแสตมปอเลกทรอนกส9 กาหนดกระบวนการวธการใชระบบรวมทงขนตอน การจดการในกรณทระบบมปญหา รวมถงพฒนาระบบใหเหมาะสมและสมบรณ

หากไดรบการอนมตจากรฐมนตร อธบดกรมอากรแสตมปจะสามารถ ตรวจสอบขอมลและรายละเอยดตลอดจนแบบฟอรมทจะสงผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ตรวจสอบขนตอนในการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ตลอดจนสถานการณทมความผดปกต หรอการหยดชะงกในการใหบรการระบบคอมพวเตอร และกระทาการใด ๆ เพอการพฒนาการใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส10 ทงนเพอใชเปนชองทางในการแกปญหาของระบบและ

9 Stamp Duties Act Article 5: All facts and circumstances to be set out

10 Stamp Duties Act Article 6B: E-Stamping system (1) The Commissioner may establish or operate a computer service

known as the E-Stamping system that enables a registered person, in accordance with the arrangements made under this section—

(a) to obtain an assessment of stamp duty (and any penalty) on an instrument;

(b) to pay stamp duty (and any penalty) on an instrument by electronic funds transfer in accordance with the assessment; and

(c) to stamp the instrument by attaching a stamp certificate to it which bears an authorisation number issued for the instrument and such other particulars as are determined by the Commissioner, without the need for the instrument to be presented to the Commissioner or a proper officer in charge of the stamp office.

32

ปรบปรงระบบใหมประสทธภาพมากยงขน การชาระอากรแสตมปผานทางระบบอเลกทรอนกสถกควบคมโดยสมาคมธนาคารแหงประเทศสงคโปร (Association of Bank of Singapore)

ในสวนของอานาจหนาทของรองอธบดกรมอากรแสตมปมอานาจหนาทเสมอนอธบดกรมอากรแสตมปตามกฎหมายทงหมด รวมถงแตงตงบคคลหรอเจาพนกงานเขามา

(2) Any person may apply to the Commissioner to register to use the

E-Stamping system. (3) The Commissioner may refuse an application made under subsection

(2) or approve the registration of the applicant subject to such terms as he thinks fit. (4) An approval may be amended at any time by agreement between the

Commissioner and the registered person or by written notice given by the Commissioner to the registered person.

(5) An approval granted under subsection (3) shall remain in force until it is cancelled by the Commissioner or until the registered person surrenders the approval.

(6) The Commissioner may, by written notice, cancel an approval at any time for any reason.

(7) The Commissioner may, with the approval of the Minister — (a) determine the information and particulars that may be electronically

transmitted under the E-Stamping system, including the form and manner they are to be transmitted;

(b) determine the procedure for use of the E-Stamping system, including the procedure in circumstances where there is a breakdown or interruption in the computer service; and

(c) generally do such other things for the better provision of the computer service.

33

ดาเนนการแทน และสามารถกาหนดใหผดาเนนการแทนมอานาจหนาทบางสวนเชนเดยวกบอธบดกรมอากรแสตมป รวมถงใหอานาจหรอจากดอานาจของเจาพนกงานทเกยวของ11

3.1.1.2 ผทสามารถใขบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส บคคลทตองชาระอากรแสตมป ไดแก คสญญาทงสองฝายตามแตท

สญญาหรอตราสารระบ หากไมมการระบไวในสญญา จงใชตามขอกาหนดของกฎหมายซงจะถกจาแนกตามประเภทของตราสาร ยกเวนกรณทกฎหมายกาหนดวาไมตองชาระอากรแสตมปซงไดเกกรณทตราสารนน ๆ ออกโดยรฐหรอหนวยงานของรฐ12 และกรณทตราสารเกยวของกบทดนทอยนอกประเทศสงคโปร หรอเกยวกบกจการทตองทานอกประเทศสงคโปร

กฎหมายใหสทธบคคลทกคนสามารถลงทะเบยนเพอใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได จากลกษณะการลงทะเบยนและการใหบรการ ผใชบรการสามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ผใชบรการรายบคคลซงสามารถใชบรการไดโดยไมตองลงทะเบยน และผใชบรการทลงทะเบยนกบระบบของกรมสรรพากร หรอIRAS ซงทงสองประเภทนแตกตางกนในเรองของกระบวนการชาระเงน และปรมาณครงทสามารถเขาใชงาน

ผใชบรการทไมตองลงทะเบยน สาหรบการเขาใชบรการครงเดยว (One-time stamping) การชาระเงนจะชาระผานทางระบบ eNETS13

ผใชบรการทลงทะเบยน จะเปนกลมผใชบรการททาธรกรรมทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปบอยครง และประสงคจะเกบขอมลเอกสารรบรองอากรแสตมปทเคยออกไวในระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เพอใหสามารถเขาถงขอมลไดงายขน การชาระเงนจะชาระผาน

11 Stamp Duties Act Article 3: Commissioner and Deputy Commissioners

of Stamp Duties 12 Stamp Duties Act Article 36: Exemption 13 NETS คอระบบทควบคมโดยธนาคารทใหญทสดในประเทศ ไดแก DBS Bank OCBC

Bank และ United Overseas Bank (UOB) อกทงถกกาหนดใหเปนระบบการชาระเงนแหงชาตโดย ธนาคารกลางประเทศสงคโปร (Monetary Authority of Singapore หรอ MAS) สามารถแบงออกไดเปน NETS CashCard ซงสามารถใชแทนบตรเครดตเพอการชาระราคา NETS FlashPay Card ซงสามารถใชชาระคาพาหนะสาธารณะ และอน ๆ ในประเทศ และeNETS หรอบรการหกเงนในบญชเดบตออนไลนหรอบตรเครดต ด NETS, “About Us,” Accessed August 13, 2014, https://www.nets.com.sg/about-nets

34

ทางระบบ GIRO ซงหมายถงระบบหกบญชอตโนมตระหวางองคกรการเรยกเกบเงนและธนาคารโดยมสมาคมธนาคารประเทศสงคโปร (Association of banks in Singapore หรอ ABS) เปนผดแล ในขนตอนการลงทะเบยนผใชบรการตองเขาไปกรอกแบบคารองขอใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสผานทาง https://estamping.iras.gov.sg รายละเอยดทตองกรอกประกอบดวยรายละเอยดในสวนของบรษท อาท สถานทตง ชองทางการตดตอ ฯลฯ รวมถงลงทะเบยนชาระเงนกบระบบ GIRO ภายหลงไดรบผลการลงทะเบยนกบทางระบบ ผใชบรการจงสามารถเขาใชบรการระบบอเลกทรอนกสผานทางบญชสวนตวและรหสผานทตงไว เพอใชยนขอชาระและชาระอากรแสตมปได

อยางไรกตามในขนตอนของการลงทะเบยนเพอขอใชบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส อธบดกรมอากรแสตมปสามารถปฏเสธการลงทะเบยน หรออนมตใหใชบรการโดยมเงอนไขทอธบดกรมอากรแสตมปเหนวาเหมาะสม หรออนมตโดยใหมผลใชไดในภายหลงตามความ ตกลงของเจาพนกงานและผยนคาขอ เมอมการการอนมตการลงทะเบยนหรอการยกเลกการอนมตการลงทะเบยนอธบดกรมอากรแสตมปตองแจงแกผลงทะเบยนเปนลายลกษณอกษร ทงนการอนมตจะมผลสมบรณจนกวาจะถกยกเลกโดยอธบดกรมอากรแสตมปเมอใดกไดโดยแจงใหผลงขอลงทะเบยนทราบเปนลายลกษณอกษรพรอมทงระบเหตแหงการยกเลก หรอเมอผลงทะเบยนขอยกเลกการใชบรการ14

ไมวาจะเปนผใชบรการประเภทใด ผใชบรการกสามารถใชบรการพนฐานของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได ประกอบดวย เขาถงอากรแสตมปและคาปรบ ชาระอากรแสตมปและคาปรบทางระบบอเลกทรอนกสตามการประเมน ปดอากรแสตมปโดยการแนบเอกสารรบรองอากรแสตมปซงกาหนดเลขทอนญาตใหออกสาหรบตราสารไปกบตราสารทขอ รวมถงการตรวจสอบเอกสารรบรองอากรแสตมป

3.1.1.3 ฐานการจดเกบ และผมหนาทเสยอากรแสตมป ตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป คอตราสารทกประเภทซง

ถกเขยนบนพนทใด ๆ ทสามารถแสดงตวหนงสอและขอความทเขยนได นอกจากนตองเปนตราสารทยงไมเคยมผใดจดทาขนมากอน โดยหลกการจดเกบไมยดตามหลกเขตแดนหากแตบงคบตามวตถประสงคของตราสาร กลาวคอไมวาตราสารนน ๆ จะจดทาขนในหรอนอกประเทศ หากเปนตราสารทเกยวของกบอสงหารมทรพย กจการ การกระทาหรอไมกระทาสงใดในประเทศ หรอระบใหรบ

14 Stamp Duties Act Article 6B, supra note 10.

35

สงใด ๆ ในประเทศตราสารนน ๆ กอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป15 การคานวณคาอากรแสตมป คาปรบ รวมถงผทมหนาทชาระอากรแสตมปในแตละประเภทตราสาร จะถกแบงจากลกษณะของตราสาร ซงไดแก ผใหเชา ผเชา ผรบโอนหรอผ โอน และผจานอง ฯลฯ16 ประเภทของตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปสามารถแบงออกไดเปน 7 ประเภท ดงตอไปน

1. การซอหรอขายอสงหารมทรพย (Sale & purchase of immovable properties)

2. การเชา หรอ ครอบครอง อสงหารมทรพย (Lease/Tenancy) 3. การโอนหน (Share transfer) 4. การจานอง (Mortgage) 5. การไดรบยกเวน (Remission/Exemption) 6. การโอนอสงหารมทรพย ทดน หรอการโอนหนโดยการให (Transfer

of immovable property/land/stocks and shares by way of gift)

7. เอกสารเกยวกบการโอนรปแบบอน (Other transfers/documents) เชน การใหโดยเสนหา (Gifts)

กรณทถอวาไดปดอากรแสตมปอยางถกตองแลว คอ กรณทไดชาระอากรแสตมป อยางถกตอง และแนบเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certification) ทเกยวของกบตราสารไปกบตราสารในทนท17 การไมแนบเอกสารรบรองอากรแสตมป หรอการแนบเอกสารรบรองอากรแสตมปลาชานนมโทษทางกฎหมาย เอกสารรบรองอากรแสตมปทระบบออกใหสามารถใชไดกบตราสารทยนขอปดอากรแสตมปเทานน ไมสามารถนาเอาไปแนบกบตราสารอนได กฎหมายกาหนดหามมใหนาเอกสารรบรองอากรแสตมปนนไปใชกบตราสารอน ในกรณทมการกาหนดตราสารหลายรปแบบซงตองเสยอากรแสตมปทกรปแบบ หรอมฐานการจดเกบหลายฐานในตราสารฉบบเดยวกน กฎหมายกาหนดใหจดเกบแยกตามชนดของตราสารเสมอนเปนตราสารคนละฉบบ และชาระอากรแสตมปแยกกนตามแตลกษณะของตราสาร18 ในกรณของสาเนาหรอคฉบบของตราสารทตองชาระ

15 Stamp Duties Act Article 4: Instruments chargeable with duty 16 Stamp Duties Act Article 34 : Duty by whom payable 17 Stamp Duties Act Article 6A : How duties are denoted 18 Stamp Duties Act Article 6: Instrument relating to distinct matters

36

อากรแสตมปยกเวนในกรณคฉบบของสญญาเชาซงไมตองปดแสตมปบรบรณ นอกจากมการประทบตราวาเปนตนฉบบ หรอระบไวในเอกสารรบรองอากรแสตมปวาสาหรบตราสารทเปนสาเนาหรอคฉบบ19

3.1.1.4 วธการจดเกบ กฎหมายของประเทศสงคโปร ใหอานาจหนวยงานทเกยวของสรางระบบ

ทเรยกวา “ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส (e-Stamping system)” ทอนญาตใหผใชบรการสามารถเขาถงเอกสารการรบรองชาระอากรแสตมป ชาระอากรแสตมปผานออนไลนบญชทระบ20 หรอชาระคาอากรแสตมปออฟไลน และชาระคาปรบ ทางระบบอเลกทรอนกส กระบวนการปดอากรแสตมปถกกาหนดใหใชวธแนบเอกสารรบรองอากรแสตมปไปกบตราสาร โดยไมตองนาตราสารหรอเอกสารใด ๆ ไปยนใหแกเจาพนกงาน หรอหนวยงานทดแลเรองของอากรแสตมป ผทประสงคจะใชบรการสามารถเลอกทจะลงทะเบยน หรอไมลงทะเบยนกบทางหนวยงานเพอใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสผานทางหนาเวบไซตของรฐบาลกได

ในปจจบน อยางทไดกลาวถงมาตอนตน สงคโปรไดยกเลกการจดเกบอากรแสตมปแบบเดมทงหมดเพอมาใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เพอปองกนปญหาทอาจเกดจากการไมสามารถเขาถงระบบอเลกทรอนกส จงกาหนดชองทางใหการชาระอากรแสตมปสามารถกระทาไดผาน 2 ชองทาง คอ ผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ดวยตนเอง และผานหนวยงานทใหบรการของกรมสรรพากร (Service Bureaus)

(1) ขนตอนการใชบรการผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ดวยตนเอง ภายหลงลงทะเบยนหรอเลอกเขาใชบรการแบบครงเดยวแลว ผใชบรการตองเลอกรปแบบของตราสารซงแบงแยกออกเปน 6 ประเภท ไดแก ตราสารเกยวกบการซอหรอขายอสงหารมทรพย ตราสารเกยวกบการเชา ตราสารเกยวกบการโอนหน ตราสารเกยวกบการจานอง ตราสารเกยวกบการโอนอสงหารมทรพยหรอหนโดยการใหโดยเสนหา ตราสารเกยวกบการโอนสงอน ๆ และตราสารอน ๆ เชน การโอนใหหรอจากผจดการดแลทรพยสน การโอนดวยความยนยอม การโอนใหแกผจดการมรดก การแจงเปลยนสนทรพย ฯลฯ และกรอกรายละเอยดของตราสารลงในระบบ โดยกรอกขอมลในแบบคารองขอตามชนดของเอกสารทตองการปด ขอมลดงกลาวประกอบไปดวยรายละเอยดเกยวกบตราสาร คสญญา และผยนขอปดอากรแสตมป อาท เลขทผประกอบการคา เลขทสญญา

19 Stamp Duties Act Article 12: Counterparts 20 Stamp Duties Act Article 6D: Electronic funds transfer of duty

37

เลขทใบเสรจ และเลขทของเอกสาร และรายละเอยดของทตงอสงหารมทรพย21 และแนบตราสารอนทเกยวของทไดปดอากรแสตมปอยางถกตองแลวเฉพาะในกรณมการอางองเอกสารอน หลงจากนนระบบจะจดทาสรปรายละเอยดของธรกรรมและขอมลทกรอกไป (Consolidated summary) และคานวณคาอากรแสตมปรวมถงคาปรบทตองชาระใหแกผใชบรการ พรอมทงระบวนสดทายทตองชาระอากรแสตมป (Due date)22 เพอใหผใชบรการตรวจสอบขอมล แกไขในกรณทมขอผดพลาดกอนชาระอากรแสตมป และทราบถงกาหนดเวลากอนชาระอากรแสตมป

เมอเขาสขนตอนการชาระเงน ระบบจะออกหมายเลขอางองเอกสาร (Document reference number) ผใชบรการสามารถเลอกทจะชาระอากรแสตมปออนไลนผานระบบอนเทอรเนตผานบญชธนาคาร eNETS หรอ GIRO23 หรอทางชองทางออฟไลนอน ๆ ในกรณชาระอากรแสตมปออนไลน ระบบจะตดคาอากรแสตมปออกจากบญชในทนทยกเวนกรณทผใชบรการมเงนในบญชนอยกวาคาอากรแสตมปทตองชาระ ซงในกรณนกฎหมายกาหนดหามมใหระบบหกคาอากรแสตมปจากบญชในกรณดงกลาว เมอการชาระราคาอากรแสตมปตามกระบวนการตาง ๆ เสรจสน ผใชบรการสามารถกลบไปทหนาของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส และพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปเพอปดแนบไปกบตราสารไดทนท โดยระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสจะจดเกบขอมล ประวตการใชงานของผใชบรการไวในฐานขอมล เพอความสะดวกในการใชงานครงตอไป

ในสวนของขนตอนการชาระอากรแสตมป กรณผใชบรการเลอกทจะชาระอากรแสตมปออฟไลน ซงไดแกชาระดวยผานเชคหรอ ณ จดใหบรการอน ๆ ระบบจะออกใบแจงการชาระเงนและหมายเลขอางองเอกสารใหผใชบรการ ในกรณชาระดวยเชค ผใชบรการตองนาเอาหมายเลขอางองเอกสารไปกรอกดานหลงเชค และนาสงเชคและใบแจงการชาระเงนไปตามทอยของหนวยงานทระบในใบแจงการชาระเงน เมอหนวยงานไดระบเชคคาอากรแสตมปแลว หนวยงานจะแจงแกผใชบรการผานชองทางทระบไวในชองทางการตดตอระบบกลองขอความ (Inbox) ของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส หรอ อเมล (E-Mail) หรอเปนจดหมายไปรษณยใน

21 Stamp Duties Act Article 42: Instruments executed in Singapore 22 Stamp Duties Act Article 6C: Electronic assessment and stamping of

instruments 23 Inland Revenue Authority of Singapore, “e-Stamping,” Accessed August

13, 2014, https://estamping.iras.gov.sg/WebForms/Home.aspx

38

กรณไมไดกรอกอเมล กรณชาระท ณ ไปรษณยของประเทศสงคโปร (Singpost) ดวยเงนสด NETS หรอเชคธนาคาร เอกสารรบรองอากรแสตมปจะถกออกโดยไปรษณยของประเทศสงคโปรภายหลงการชาระเงน กรณชาระดวยเชคทางหนวยงานจะจดสงเอกสารรบรองอากรแสตมปใหทางไปรษณยภายใน 5 วน

หากภายหลงผ ใชบรการทาเอกสารรบรองอากรแสตมปสญหาย ผใชบรการสามารถพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปใหมได โดยกรอกรายละเอยดหมายเลขอางองเอกสาร (Document Reference Number) หมายเลขอางองเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp Certificate Reference) ลงในเวบไซตและพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปใหมไดโดยไมเสยคาใชจาย

(2) ขนตอนการใชบรการผานเจาพนกงาน ในกรณทผมหนาทชาระไมสามารถเขาถงระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได หรอไมสามารถยนผานระบบไดดวยตนเอง สามารถตดตอหนวยงานทใหบรการ (Service Bureaus) เพอใหดาเนนการเรองการชวยเหลอและปดอากรแสตมป โดยผใชบรการตองกรอกแบบคารองใหแกหนวยงานทไปตดตอ ไดแก ไปรษณยของประเทศสงคโปร (SingPost) หรอนาตราสารไปประทบตราอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดทางสานกงานของกรมสรรพากร (IRAS Surf Center) ซงเปนจดใหบรการอนเทอรเนตลกษณะเดยวกบการใชบรการผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสดวยตนเองผใชบรการสามารถชาระออนไลนผานระบบ eNETS หรอพมพใบแจงการชาระเงน (Payment Slip) ซงชาระผานทางเชค หรอชาระ ณ จดใหบรการ ดวยเงนสด NETS หรอเชคธนาคาร เมอชาระอากรแสตมปแลวระบบจะสรางเอกสารรบรองอากรแสตมปใหแกผใชบรการในทนททการชาระราคาเรยบรอย โดยผใชบรการจะตองนาเอกสารรบรองอากรแสตมปมาแนบไปกบตวตราสารในทนททมออกเอกสารรบรองอากรแสตมปและใบกากบภาษ24 เปนการแสดงวาตราสารไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว25

ในกรณทมขอสงสยเกยวกบอากรแสตมป เจาพนกงานจะตความเกยวกบอากรแสตมป (Adjudication as to stamps) ซงไดแก กรณทมผเขยนคารองถามเจาพนกงานวาตราสารลกษณะดงกลาวตองชาระอากรแสตมปหรอไม และตองชาระในอตราใด ไมวากอนหรอหลงจดทาตราสาร หรอไดมการชาระอากรแสตมปสาหรบตราสารนน ๆ แลวหรอไม เมอเจาพนกงานการตความแลว ผยนคารองขอตองยนชาระอากรแสตมปภายในเวลาทเจาพนกงานกาหนด โดยในขนตอนการ

24 Stamp Duties Act Article 6C, supra note 22. 25 Stamp Duties Act Article 6A: How duties are denoted

39

ตความ เจาพนกงานอาจกาหนดใหยนเอกสารตาง ๆ เพอใชเปนเหตประกอบการตความ เชน บทสรปของตราสาร คาใหการทเปนลายลกษณ อกษรเกยวกบขอเทจจรง สถานการณตาง ๆ ทอาจมผลกระทบตอความรบผด หรอหลกฐานอยางอนทเกยวของอน ๆ26 เมอเจาพนกงานมผลการตความ ในกรณทตความวาตองมการชาระอากรแสตมปและไดมการชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว หรอกรณทเจาพนกงานตความวาไมตองมการชาระอากรแสตมป เจาพนกงานจะออกเอกสารรบรองคาการตความ (Certificate of Adjudication) ใหแกผยนคารอง เพอใหแนบไปกบตราสารทเปนขอสงสย27 ในกรณทผยนคารองไมพอใจในคาตความ ผยนคารองสามารถรองขอใหไปยงอธบดกรมอากรแสตมปใหมการพจารณาใหมไดภายใน 30 วน28 และหากไมพอใจในคาผลการพจารณาใหมสามารถยนคารองไปทศาลสง (High court) ภายใน 21 วนนบแตทราบผลคาตความ29 การชาระอากรแสตมปภายหลงทราบผลการตความเกยวกบอากรแสตมปตามขอกาหนดของกฎหมาย ตองชาระภายใน 14 วน นบแตทราบผลการตความของเจาพนกงาน หรอศาลสง ตามแตกรณหรอตามแตทคาวนจฉยกาหนด30

3.1.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา แมจะเปนการปดอากรแสตมปลาชาเปนระยะเวลานานเพยงใด ก

สามารถยนขอชาระผานระบบอเลกทรอนกสได ภายหลงการกรอกขอมลระบบการคานวณมลคาอากรแสตมปทตองเสย ระบบจะตรวจสอบโดยอตโนมตวามการคางชาระอากรแสตมปหรอคาปรบหรอไม อกทงคานวณจานวนคาปรบทตองชาระใหแกผใชบรการ

กฎหมายกาหนดระยะเวลาการปดอากรแสตมปไว หากปดอากรแสตมปหลงพนกาหนดเวลาทกฎหมายกาหนด กฎหมายถอวาเปนการปดอากรแสตมปไมถกตอง ผใชบรการมหนาทตองชาระคาปรบเพมเตม กลาวคอ โดยหลกแลวการชาระอากรแสตมปตองกระทาขนกอนท

26 Stamp Duties Act Article 37: Mode of adjudication as to proper stamp

duty 27 Stamp Duties Act Article 38: Certificate of Adjudication by

commissioner 28 Stamp Duties Act Article 39A: Notice of objection 29 Stamp Duties Act Article 40: Appeal to the high court 30 Stamp Duties Act Article 41: Stamping after adjudication

40

จะมการลงชอในตราสารในกรณทตราสารถกทาขนและลงนามในประเทศ31 หรอ 30 วนหลงไดรบตราสารในกรณทตราสารดงกลาวลงนามในตางประเทศ32 อยางไรกตามในกรณทตราสารถกทาขนและลงนามในประเทศ กฎหมายผอนปรนใหสามารถปดอากรแสตมปภายหลงไดโดยไมเสยคาปรบ หากชาระอากรแสตมปภายในกาหนดเวลา 14 วนหลงทาตราสาร33 เมอมคาปรบชาระอากรแสตมป ภายหลงครบกาหนดเวลาดงกลาว ระบบจะทาหนงสอทวงถาม (Demand note) เพอแจงผใชบรการถงคาปรบ และกาหนดเวลาจายคาปรบ กาหนดราคาคาปรบในกรณทชาระภายใน 3 เดอนหลงสนสดเวลาทกฎหมายกาหนด ตองชาระคาปรบเปนจานวน 10$ หรอชาระคาปรบเทาคาอากรแสตมป และกรณชาระภายหลง 3 เดอนหลงสนสดเวลาทกฎหมายกาหนด มโทษปรบเปนชาระคาเสยหาย 25$ หรอ 4 เทาของคาอากรแสตมป

หากผใชบรการไมชาระอากรแสตมปภายในกาหนดเวลาทระบไวในหนงสอทวงถามของกรมสรรพากร กรมสรรพากรจะดาเนนการใหธนาคาร นายจาง หรอทนายความ เปนตวแทนในการชาระคาปรบและคาอากรแสตมปในนามของผมหนาทชาระอากรแสตมปโดยไมแจงผมหนาทชาระอากรแสตมปลวงหนา หรอดาเนนการทางกฎหมายแกผทมหนาทตองชาระอากรแสตมป โดยหลกการจดเกบคาอากรแสตมปและคาปรบจะจดเกบจากธนาคารเปนหลก ธนาคารจะหลดพนจากการเปนผมหนาทตองชาระคาปรบแทนเมอไดมการชาระอากรแสตมป และคาปรบ เตมจานวนโดยธนาคารหรอผมหนาทชาระอากรแสตมป อยางไรกตามกฎหมายใหอานาจอธบดกรมอากรแสตมป (Commissioner of stamp duty) สามารถปรบลดราคาคาปรบหรอคาเสยหายไดตามแตเหนสมควร

นอกจากกรณปดอากรแสตมปลาชาโดยจงใจแลว กรณทผมหนาทตองชาระอากรแสตมปไดยนคาขอชาระอากรแสตมปภายในกาหนดเวลาของกฎหมาย หากแตมเงนในบญชไมเพยงพอทจะชาระอากรแสตมปทงหมด เปนเหตใหไมไดชาระอากรแสตมปเนองจากกฎหมายกาหนดหามระบบหกคาอากรแสตมปจากบญชหากมปรมาณเงนในบญชไมเพยงพอจะชาระอากรแสตมป34 กรณดงกลาว กจดเปนกรณทมไดชาระอากรแสตมป หรอชาระอากรแสตมปไมถกตอง

31 Stamp Duties Act Article 42, supra note 21. 32 Stamp Duties Act Article 43: Instruments executed outside Singapore 33 Stamp Duties Act Article 46: Stamping of instruments after execution 34 Stamp Duties Act Article 6D, supra note 20.

41

ตามทกฎหมายกาหนดเชนกน ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปดงกลาวตองชาระอากรแสตมปและคาปรบในลกษณะเดยวกนกบกรณแรก

ภายหลงจากทชาระอากรแสตมปและปรบแลว จะมการบนทกไวในตราสารโดยการลงนามรบรองโดยเจาพนกงาน ใบเสรจทออกโดยเจาพนกงาน หรอระบในเอกสารรบรองอากรแสตมปวาไดชาระคาปรบอากรแสตมปแลว

ตราสารใดทไมไดชาระอากรแสตมปอยางถกตอง เอกสารนน ๆ จะไมสามารถใชเปนหลกฐานในขนตอนการดาเนนคดทางศาลและการจดทะเบยนกบเจาพนกงานได เวนกรณทคฉบบไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว หรอกรณทตราสารนน ๆ ออกโดยหนวยงานราชการหรอในนามของประเทศและไดรบการรบรองโดยอธบดกรมอากรแสตมป อยางไรกตามตราสารทมไดปดอากรแสตมปอยางถกตองสามารถใชจดเกบอากรแสตมปและคาปรบทเกดจากการชาระอากรแสตมปลาชาได หรอการใชเปนพยานหลกฐานในคดอาญา หรอเพอกจการของรฐ35

3.1.1.6 การตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผทเกยวของ การตรวจสอบความถกตองของเอกสารรบรองอากรแสตมปโดยผท

เกยวของสามารถทาได โดยเลอกหวขอตรวจสอบเอกสารรบรองอากรแสตมป (Verify stamp certificate authenticity) กรอกหมายเลขอางองเอกสาร (Document reference number) หมายเลขอางองเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certificate reference) ลงในเวบไซต ระบบจะแสดงรายละเอยดของตราสาร เละรายละเอยดของเอกสารรบรองอากรแสตมปฉบบดงกลาวขนมา เชน ประเภทของตราสาร รายละเอยดทระบในเอกสารรบรองอากรแสตมป รายละเอยดของอสงหารมทรพยหรอหน คาอากรแสตมป ผทยนขอตรวจสอบสามารถเปรยบเทยบขอมลดงกลาวกบเอกสารรบรองอากรแสตมปทตนถออยวาเปนเอกสารทถกตองหรอไม

นอกจากการตรวจสอบเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปแลว หากผใชบรการทราบในภายหลงวาอากรแสตมปทยนชาระไปผดพลาด หรอชาระนอยกวาทกฎหมายกาหนด ผใชบรการสามารถยนคารองผาน IRAS' Voluntary Disclosure Programme (VDP) ในระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส36 ทสรางขนมาเพอใหผยนชาระภาษประเภทตาง ๆ รวมถงอากร

35 Stamp Duties Act Article 52: Instruments not duly stamped

inadmissible in evidence 36 Inland Revenue Authority of Singapore, “IRAS' Voluntary Disclosure

Programme,” Accessed August 16, 2014, https://www.iras.gov.sg/irashome/About-

42

แสตมป สามารถแกไขขอผดพลาดจากการยนชาระภาษผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กอนทผชาระภาษจะไดเอกสารตรวจสอบคาอากรแสตมปจากกรมสรรพากร หรอเอกสารจากกรมสรรพากรเรยกใหบคคลดงกลาวชาระอากรและคาปรบ การยนเปดเผยขอมลโดยสมครใจตามขอกาหนดของหนวยงาน ตองกระทาพรอมใหรวมมอกบทางกรมสรรพากรในการแกไขขอผดพลาด และชาระอากรทคางชาระและคาปรบ การยนคารองกระทาโดยกรอกรายละเอยดและยนแบบคารองขอชาระอากรแสตมปเพมเตม ไดแก รายละเอยดของการชาระอากรแสตมปครงแรก เหตททาใหผดพลาด

กรมสรรพากรระบถงประโยชนของระบบเปดเผยขอมลโดยสมครใจวาเปนการสงเสรมใหผใชบรการสามารถเขาใจระบบการชาระภาษไดดยงขน และใหสทธในการแกไขขอผดพลาดจากขอมลทตนไดยนไว และเพอใหกรมสรรพากรทราบถงขอผดพลาด สงผลใหสามารถแกไขพฒนาระบบเพอสรางความเขาใจทตรงกนของผใชบรการและกรมสรรพากร ลดปรมาณการชาระอากรแสตมปผดพลาด ลดปรมาณธรกรรมทกรมสรรพากรตองตรวจสอบ โดยหากยนเปดเผยขอมลโดยสมครใจ ในกรณของอากรแสตมประบบจะลดคาปรบให 5% ตอป37

3.1.1.7 การตรวจสอบเอกสารทเกยวของโดยเจาพนกงานและการอทธรณ

เพอลดปรมาณการหลกเลยงการชาระอากรแสตมป กฎหมายของฮองกงจงกาหนดเรองการตรวจสอบไวอยางละเอยดและมโทษทรนแรง สงผลใหผทมหนาทตองชาระอากรแสตมปไมคดทจะหลกเลยงการชาระอากรแสตมป ลกษณะการตรวจสอบวาปดอากรแสตมปอยางถกตองหรอไมแบงเปนทงสน 3 ลกษณะ ไดแก การแสดงตนโดยผมหนาทยนชาระภาษซงไดกลาวถงแลวในสวนแรก การสมตรวจสอบโดยกรมสรรพากร และการคานวณเพอตรวจสอบการฉอโกงโดยการรองเรยนของบคคลทพบเหนวามการทจรต

การสมตรวจสอบโดยกรมสรรพากรจากบคคลทกคนทยนเสยอากรแสตมปทสรรพากรสงสยวาจะหลกเลยงภาษ เพอตรวจสอบความผดพลาด และใหทราบตวผยนเสย

Us/Taxes-in-Singapore/Helping-and-Encouraging-Compliance/IRAS--Voluntary-Disclosure-Programme/

37 Inland Revenue Authority of Singapore, “IRAS’ Voluntary Disclosure Programme,” Accessed August 16, 2014, https://www.iras.gov.sg/irashome/uploaded Files/IRASHome/e-Tax_Guides/etaxguides_IRAS%20Voluntary%20Disclosure%20 Programme.pdf

43

ภาษทชาระภาษไมถกตอง เจาพนกงานจะแจงแกผเสยภาษดวยวธตาง ๆ อาท ทางโทรศพท อเมล หรอจดหมาย หรอการลงภาคสนาม วาจะทาการตรวจสอบการเสยภาษอากร แจงถงเหต ระยะเวลาทใชในการตรวจสอบ ประเดน และเอกสารทตองการตรวจสอบ ซงกรมสรรพากรจดเกบขอมลไวเพอการตรวจสอบเปนระยะเวลา 6 ป 38 การตรวจสอบจะตรวจสอบจากขอมลทยนขอชาระอากรแสตมปรวมถงคาอากรแสตมปทชาระไปแลวหากเจาพนกงานเหนวาไมถกตอง หนาทของผทเกยวของในระหวางการตรวจสอบ คอ อานวยความสะดวกใหแกเจาพนกงาน ใหสามารถเขาถงขอมลตาง ๆ ทเกยวของหรออาจเกยวของ อนญาตใหเจาพนกงานสาเนาขอมลหรอเกบขอมลทเกยวของ ตอบสนองตอคารองขอตาง ๆ ของเจาพนกงานภายในกาหนดเวลา ใหขอมลทผดพลาดหรอไมใหขอมลจะถอวามความผดตามกฎหมาย39 อยางไรกตามในระหวางทเจาพนกงานทาการตรวจสอบ ผทเกยวของสามารถตรวจสอบความผดพลาดในอากรทตนไดยนชาระไป และเตรยมทจะยนคารองผานเปดเผยขอมลโดยสมครใจ เนองจากการยนชาระผานระบบดงกลาวจะมการปรบลดคาปรบของอากรทตองชาระ

นอกจากการตรวจสอบโดยเจาพนกงานแลว ผใดกตามทพบเหน หรอคาดวาบคคลใด ๆ หลกเลยงอากรแสตมป ไมวาจะโดยแจงขอมลหรอมลคาเทจ เพอลดคาอากรแสตมปทตองชาระ หรอไมใหอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป ผทพบเหนเหตการณดงกลาวสามารถรองเรยนไปยงกรมสรรพากรเกยวกบการหลกเลยงอากรแสตมปไดโดยสงจดหมายอเลกทรอนกสไปถงกรมสรรพากร หากขอมลดงกลาวเปนประโยชนและทาใหกรมสรรพากรสามารถเรยกเกบอากรแสตมปจากบคคลดงกลาวได ผทแจงขอมลจะไดรบเงนรางวลปรมาณ 15% ของคาอากรแสตมปทตองชาระ หรอ $1,000,000

ทงสองกรณภายหลงการตรวจสอบบญชโดยเจาพนกงาน เจาพนกงานอาจแจงผลผทเกยวของเปนลายลกษณอกษร หรอนดผทเกยวของเขามาเพอแจงผล หากผลการตรวจสอบปรากฏวาชาระอากรแสตมปไมถกตอง อนไดแก กรณไมปดอากรแสตมป หรอปดอากรแสตมปไมครบถวน เจาพนกงานจะออกใบประเมนภาษ (Notice of assessment) เพอแจงคาอากรแสตมปทถกตอง คาปรบ และคาใชจายอยางอนทเกยวของ

38 The Office of the Revenue Commissioners, “Frequently Asked

Questions,” Accessed August 13, 2014, http://www.revenue.ie/en/tax/stamp-duty/e-stamping/faqs.html#section24

39 Stamp Duties Act Article 65A: General penalty

44

ผชาระอากรแสตมปทเหนวาคาอากรแสตมปและคาปรบททางหนวยงานประเมน (Assessment) มาใหนนไมถกตอง สามารถแจงคาคดคานแกเจาพนกงานไดภายใน 30 วนหลงไดรบใบประเมนภาษผานทางระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส40 พรอมทงแนบเอกสารทสามารถยนยนขออาง อยางไรกตามแมจะอทธรณใบประเมนภาษทเจาพนกงานคานวณให ระยะเวลาการชาระอากรแสตมปเพมเตมกยงคงเปนไปตามกาหนดเวลาเดม หากผทเกยวของยงไมพอใจในผลการวนจฉยครงนของเจาพนกงาน ผทเกยวของสามารถฎกาเรองไปยงศาลสงภายใน 30 วนหลงไดรบผลการตดสนพรอมทงสงสาเนาอทธรณมายงกรมสรรพากรผานทางระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสภายใน 30 วนหลงไดรบผลการตดสนเชนกน41

การหลกเลยงการชาระอากรแสตมปจดเปนความผดอาญาและมโทษตามกฎหมายอาญา การตรวจสอบจดทาโดยกรมสรรพกรอยางเครงครด เพอทาใหเปนธรรมแกผเสยภาษคนอน และเพอใหชาระตามขอกาหนดของกฎหมาย ขนตอนการตรวจสอบกรมสรรพากรซงเปนหนวยงานทรวบรวมขอมลทงหมดจะนาเอาขอมลทงหมดมาตรวจสอบและสบสวน ตามแนวทางของกฎหมายอาญา แพง และภาษอากร โดยมวตถประสงคเพอตรวจสอบขอเทจจรงทงหมดของคดใหทราบวามการกระทาความผดจรงหรอไม ระยะเวลาการตรวจสอบอาจใชเวลาตงแต 15 - 24 เดอน

กรณทเกยวของกบเอกสารรบรองอากรแสตมปและเอกสารรบรองคาวนจฉย(Certificate of adjudication) หากพบวามเหตตาง ๆ เชน การขายหรอเสนอขายเอกสารรบรอง การปดเอกสารรบรองอากรแสตมปลงบนตราสารอน ๆ การแนบหรอไมแนบเอกสารรบรองอากรแสตมปไปกบตวเอกสารดวยเจตนาฉอโกง การปลอมแปลงหรอมสวนรเหนในการปลอมแปลง ขาย หรอเสนอขายซงเอกสารรบรองอากรแสตมปปลอม รวมถงการมเอกสารปลอมไวในครอบครองเพอใช ใชเอกสารรบรองอากรแสตมปและเอกสารเอกสารรบรองคาวนจฉยในทางททาใหกลายเปนเอกสารปลอม42 ผทกระทาการหรอพยายามไมกระทาการตามขอกาหนดของกฎหมาย หรอระเบยบทกฎหมายกาหนดดวยเจตนาฉอโกง43 กรณดงกลาวมโทษปรบ $10,000 หรอ จาคก 3 ป หรอทงจาทงปรบ44

40 Stamp Duties Act Article 39A, supra note 28. 41 Stamp Duties Act Article 40: Appeal to High Court 42 Stamp Duties Act Article 64: Penalties relating to stamp certificates, etc. 43 Stamp Duties Act Article 67: Fraud in relation to duty 44 Stamp Duties Act Article 65A, supra note 39.

45

กรณจงใจหลกเลยงภาษมโทษปรบสงสด 10,000$ หรอจาคกไมเกน 3 ปหรอทงจาทงปรบ45 กรณออกตราสารโดยชาระอากรแสตมปไมถกตอง มโทษปรบไมเกน $1,00046 กรณขดขวางการทางานของเจาพนกงาน เชนการใหขอมลไมตรงตามความเปนจรง ทาใหเจาพนกงานเขาใจผด หรอการไมใหขอมล47 มโทษปรบ $1,000 หรอ โทษจาคก 6 เดอน

3.1.1.8 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป การขอคนคาอากรแสตมปสามารถกระทาไดในเมอกรรมการวนจฉยอากร

แสตมปรบรองวาเปนกรณทชาระอากรแสตมปมากกวาทกฎหมายกาหนด48 หรอเมอมการยกเลกสญญาซอขายอสงหารมทรพยหรอหน กฎหมายกาหนดกระบวนการการขอคนใหสามารถกระทาผานทางระบบออนไลนไดเชนกนผานระบบลงทะเบยนเพอการขอคน (E-application for refund) พรอมทงแนบเอกสารหลกฐานทเกยวของผานระบบอเลกทรอนกส หรอผใชบรการจะกรอกขอมลลงในแบบฟอรมแลวแนบไปกบเอกสารทเกยวของ และนาสงใหแกเจาพนกงานอากรแสตมปภายในระยะเวลา 6 เดอน นบแตวนทระบไวในตราสารหรอวนทจดทาตราสาร การคนคาอากรแสตมปสามารถคนได 3 ชองทาง ไดแก ผานระบบ GIRO ประทบตราลงเอกสารอนแทน หรอเชค กรณทกฎหมายถอวาชาระอากรแสตมปมากกวาทกฎหมายกาหนดสามารถแบงออกไดเปน 2 กรณ คอ กรณชาระอากรแสตมปเกน และกรณอน ๆ ทกฎหมายยอมรบวาเปนการชาระอากรแสตมปเกน รายละเอยดดงตอไปน

กรณชาระอากรแสตมปเกน กรณชาระอากรแสตมปมากกวาความจาเปน หรอชาระอากรแสตมปสาหรบตราสารทไมอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป49 ภายหลงการยนคารองโดยผชาระอากรแสตมปแลว กรรมการวนจฉยอากรแสตมปวนจฉยและมอานาจคนคาอากรแสตมปหรอกาหนดสวนลดอากรแสตมปไดเอง หากเหนวามเหตสมควรเชอวาเปนกรณดงกลาว

45 Stamp Duties Act Article 64, supra note 42. 46 Stamp Duties Act Article 63: Penalty for executing instruments not duly

stamped, etc. 47 Stamp Duties Act Article 65: Penalty for obstructing Commissioner and

similar offences 48 Stamp Duties Act Article 75: Refund and repayment of duty 49 Stamp Duties Act Article 58: Allowance for duty paid or overpaid

46

กรณอน ๆ ทกฎหมายยอมรบวาเปนการชาระอากรแสตมปเกน ไดแก กรณทตราสารออกโดยคสญญาทเกยวของ แตภายหลงถกระบโดยคสญญาอกฝายวาไมมผลบงคบมาตงแตตน หรอดวยเหตความผดพลาดของสญญาทาใหไมสามารถบรรลวตถประสงคทกาหนดไวตงแตตน ตราสารไมสมบรณเนองดวยเหตทคสญญาปฏเสธทจะลงนามในตราสาร หรอตราสารไมไดจดทาเพอวตถประสงคทกาหนดไว ตราสารตกเปนโมฆะดวยเหตทบคคลตามตราสารปฏเสธทจะกระทาการ ไมสามารถกระทาการตามทตราสารกาหนด ตราสารทมเงอนเวลาจดทะเบยนตามกฎหมายและไมสามารถปฏบตตามเงอนเวลาได หรอตราสารตกเปนโมฆะเนองจากมการทาสญญาชนดเดยวกนสาหรบคสญญาเดยวกนเพอวตถประสงคเดยวกนสงผลใหมการออกอากรแสตมปซา50

การยกเลกสญญาซอขายอสงหารมทรพยหรอหนทสามารถขอคนอากรแสตมป ไดแก กรณทผขายไมสามารถพสจนความเปนเจาของได กรณทผซอเปนชาวตางชาตและไมไดรบสทธซอหรอถอครองทดนตาม Residential Property Act (Cap. 274) กรณทเปนอสงหารมทรพยทมกฎหมายกาหนดใหหนวยงานของรฐสามารถเวนคนไดหรอจะเวนคน กรณทตองไดรบการอนญาตจากหนวยงานของรฐในการซอขาย กรณทผซอหรอผขายไมสามารถขอคาอนญาตซอขายจากหนวยงานของรฐ กรณทมคาสงจากคณะกรรมการควบคมอาคารตาม Building Control Act (Cap. 29) หรอกรณทมคาสงของศาลหามใหมการซอขายทดนดงกลาวในกรณทมคาสงศาลตองยนคารองขอคนอากรภายในระยะเวลา 2 เดอน51

อยางไรกตาม หากภายหลงตรวจพบวาการคนคาอากรแสตมปดงกลาวเปนการสนนษฐานพลาด ผทไดรบคาอากรแสตมปคนตองชาระอากรแสตมปทงหมดใหแกเจาพนกงานภายใน 15 วน52

กฎเกณฑในสวนอน ๆ นนตามกฎหมายประเทศสงคโปรใหนากฎเกณฑทเกยวของกบอากรแสตมปมาบงคบใชกบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสดวยทงหมด ทงในสวนของเจาหนาพนกงานทมอานาจหนาท บทบญญตทวไปเกยวกบอากรแสตมป การประเมนการปฏบตหนาทของเจาพนกงาน และความรบผดเกยวกบการชาระอากรแสตมป

50 Stamp Duties Act Article 57: Allowance for duty paid for certain

instruments 51 Stamp Duties Act Article 22: Contracts, etc., to be chargeable as

conveyances on sale 52 Stamp Duties Act Article 75, supra note 48.

47

3.1.2 กฎหมายทเกยวของกบธรกรรมอเลกทรอนกส ประเทศสงคโปรเปนหนงในประเทศแรก ๆ ทตรากฎหมายขอกาหนดเรอง

การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ลายมอชออเลกทรอนกส โดยรางกฎหมายธรกรรมทางอเลกทรอนกสขนในป พ.ศ. 2541 ภายใตชอ Electronic Transactions Act (ETA) Chapter 88 ใชเปนกฎหมายเพอรองรบการเกดสญญาอเลกทรอนกส

ประเทศสงคโปรเปนประเทศแรกในเอเชยทใหสตยาบนอนสญญาวาดวยการใชการตดตอสอสารทางอเลกทรอนกสในสญญาระหวางประเทศ (United Nations Convention on the Use of Electronic Communications in International Contracts หรอ EEC) ในป พ.ศ. 2553 แมขณะนนอนสญญาจะยงไมมผลบงคบใช แตประเทศสงคโปรกไดทาการแกไขขอกฎหมายโดยยกเลก Electronic Transactions Act (ETA) Chapter 88 เพอรางกฎหมายขนมาใหมอนวตตามอนสญญาวาดวยการใชการตดตอสอสารทางอเลกทรอนกสในสญญาระหวางประเทศ เพอรองรบการคาทางอเลกทรอนกส โดยกาหนดขอบเขตการบงคบใชใหกวางยงขน กาหนดเรองลายมอชออเลกทรอนกส เรองหลกประกนตอเนอง (Continuing security) และการทาธรกรรมอเลกทรอนกส ภายหลงยงมการแกไขอยางตอเนองตามความจาเปนทางการคา และความสาคญของสถานการณใหเขากบการใชงานระบบอนเทอรเนต53

การแกไขครงสดทายในป พ.ศ. 2555 และมผลบงคบใชตงแตวนท 2 มกราคม 2556 โดยมตนแบบการรางจากกฎหมายแมแบบวาดวยพาณชยอเลกทรอนกส (Model Law on Electronic Commerce 1996) และกฎหมายแมแบบวาดวยลายมอชออเลกทรอนกส (Model Law on Electronic Signature 2001) รวมถง Utah Digital Signature Act 1995 (Utah Act) ซงเปนประเทศแรกของโลกทบญญตกฎหมายเรองลายมอชออเลกทรอนกส54

นอกจากเพออนวตการตามอนสญญาวาดวยการใชการตดตอสอสารทางอเลกทรอนกสในสญญาระหวางประเทศแลว กฎหมายดงกลาวมวตถประสงคหลกอน ๆ อาทเพอทา

53

Infocomm Development Authority of Singapore, “Electronic Transactions Act and Regulations,” Accessed 13 September, 2014, https://www.ida. gov.sg/Policies-and-Regulations/Acts-and-Regulations/Electronic-Transactions-Act-and-Regulations

54 Daniel Seng, The Singapore Electronic Transactions Act and the Hong Kong Electronic Transactions Ordinance, volume 5, (Digital Evidence and Electronic Signature Law Review, 2008) P. 7-8

48

ใหการตดตอทางสออเลกทรอนกสเปนขอมลทสามารถเชอถอได เพอลดชองวางและอปสรรคทางการคาแบบอเลกทรอนกส พรอมทงสงเสรมพฒนากฎหมายและธรกจตาง ๆ ใหใชมาตรการทปลอดภย เพอสงเสรมการยนเอกสารทางอเลกทรอนกสกบภาครฐ เพอขยายการใหบรการของภาครฐผานทางระบบอเลกทรอนกสในฐานะเปนขอมลทเชอถอได ลดปญหาจากการปลอมขอมลอเลกทรอนกสโดยเจตนาหรอไมเจตนา รวมถงการใชขอมลปลอมเพอการคาหรอการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส เพอทาใหเกดกฎระเบยบอนเปนหนงเดยวและเปนพนฐานสาหรบขอมลอเลกทรอนกส เพอสงเสรมใหประชาชนเชอมนในความถกตองและความนาเชอถอของขอมลและการคา ผานการใชลายมอชออเลกทรอนกส55

กฎหมายฉบบนใชบงคบทงกบภาคเอกชนและหนวยงานภาครฐ ตวบทกฎหมายไดแบงรายละเอยดออกเปนสวนตาง ๆ ทงสน 7 สวน เพอใหสามารถเขาใจไดงายยงขน ดงตอไปน

สวนท 1 บทเบองตน (Preliminary) สวนท 2 ขอมลอเลกทรอนกส ลายมอชอ และสญญา (Electronic

records, signatures and contracts) สวนท 3 ความปลอดภยของขอมลและลายมอชออเลกทรอนกส (Secure

electronic records and signatures) สวนท 4 ขอกาหนดระเบยนเพอความปลอดภย และผใหบรการ

(Regulation of specified security procedures and specified security procedure providers)

สวนท 5 การใชขอมลอเลกทรอนกสและลายมอชออเลกทรอนกสสาหรบหนวยงานราชการ (Use of electronic records and signatures by public agencies)

สวนท 6 ความรบผดของผใหบรการอนเทอรเนต (Liability of network service providers)

สวนท 7 บททวไป (General) ในสวนของรายละเอยดของตวบทโดยสรป ผเขยนจะขออธบายแยกเปน

สวนๆ ดงตอไปน

55 Electronic Transactions Act Article 3: Purposes and construction

49

3.1.2.1 การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส ในบทนยามกฎหมายฉบบนไดคานยามของ “ขอมล” “ระบบขอมล” ไว

โดยสรปไว56วา “ขอมล” (Information) หมายถง ขอมล ขอความ รปภาพ เสยง รหส

โปรแกรมคอมพวเตอร ระบบคอมพวเตอร Software) และฐานขอมล “ระบบขอมล” (Information system) หมายถง ระบบทสราง สอสาร

รบ หรอจดเกบโดยวธการทางอเลกทรอนกส หรอสรางขอมลอเลกทรอนกส กฎหมายฉบบนยอมรบสถานะของเอกสารอเลกทรอนกส โดยหามปฏเสธ

ผลทางกฎหมายขอมล (Information) ทงในสวนของการเกดและการบงคบใช เพยงเพราะเหตขอมลดงกลาวเปนขอมลอเลกทรอนกส57 หากกฎหมายกาหนดใหการกระทาหลกฐานเปนหนงสอ และหากกฎหมายกาหนดวาตองกระทาการใดเปนหนงสอ สามารถใชขอมลอเลกทรอนกสแทนได หากสามารถพสจนไดวาขอมลดงกลาวสามารถเขาถงเพอการอางองไดในภายหลง58 และในกรณทกฎหมายกาหนดใหตองมการลงลายมอชอ การกระทาตามขนตอนในการยนยนตวบคคล (Identify the Person) และยนยนความตองการทาธรกรรมของบคคล โดยใชวธการทนาเชอถอและเปนไปเพอวตถประสงคในการสรางขอมล ใหถอวาไดกระทาหลกฐานเปนหนงสอตามขอกาหนดของกฎหมายหรอไดนาเอาเอกสารมาแสดงแลว59 รองรบการเกดและการมผลบงคบใชของสญญาผานระบบ

56 Electronic Transactions Act Article 2: Interpretation “information” includes data, text, images, sound, codes, computer

programs, software and databases; “information system” means a system for generating, sending, receiving,

storing or otherwise processing electronic records;… 57 Electronic Transactions Act Article 6: Legal recognition of electronic

records 58 Electronic Transactions Act Article 7: Requirement for writing 59 Electronic Transactions Act Article 8: Requirement for signature

50

อเลกทรอนกส หากคสญญายนยอม โดยรองรบการทาคาเสนอ คาสนอง และการตดตอผานระบบอเลกทรอนกส ๆ60

3.1.2.2 การเกบรกษาขอมล เมอทาธรกรรมในระบบอเลกทรอนกส สงผลใหขอมลทเกดขนจากการทา

ธรกรรมเปนขอมลอเลกทรอนกส ซงขอมลอเลกทรอนกสมความแตกตางจากขอมลแบบเอกสารอยางมาก ทงในสวนของการสรางและการจดเกบ ในบทนยามกฎหมายไดคานยามของ “การจดเกบ”61 ไวโดยสรปไววา

“การจดเกบ” (Record) หมายถง ขอมลทถกเกบรกษา จดเกบ หรอถกกาหนดไวในสอกลางทมรปราง จดเกบในระบบอเลกทรอนกส หรอสอกลางอน ๆ และขอมลดงกลาวตองสามารถเขาถงใหมไดในลกษณะทสามารถเขาใจได

เมอมกฎหมายกาหนดใหตองจดเกบเอกสารหรอขอมลใดๆ หรอจดทาขอมลใดๆเพอวตถประสงคใดวตถประสงคหนง สามารถจดเกบขอมลตางๆในรปแบบอเลกทรอนกสแทนได หากไดกระทาตามเงอนไขทกฎหมายกาหนด62 ดงน

1. ขอมลถกจดเกบในลกษณะทสามารถเขาถง และนากลบมาใชเพอการอางองในภายหลง

2. ขอมลอเลกทรอนกสถกจดเกบในลกษณะเดยวกบตอนสรางขอมล สง หรอรบ หรอถกจดเกบในลกษณะทสามารถแสดงตนฉบบทถกตองได

3. ขอมลอเลกทรอนกสดงกลาวตองสามารถแสดงและยนยนถงจดทสราง และจดทรบขอมลอเลกทรอนกส รวมถงวนทและเวลาเมอได

60 Electronic Transactions Act Article 11: Formation and validity of

contracts 61 Electronic Transactions Act Article 2: Interpretation “record” means information that is inscribed, stored or otherwise fixed

on a tangible medium or that is stored in an electronic or other medium and is retrievable in perceivable form;…

62 Electronic Transactions Act Article 9: Retention of electronic records

51

สง รบ และจดเกบขอมล อยางไรกตามไมรวมถงขอมลทจดทาขนโดยมนษยหรอผานระบบอตโนมตเพอใชในการสงหรอรบขอมล

4. ขอกาหนดอนๆทกาหนดโดยหนวยงานของรฐ ดงนนการจดเกบขอมลเพอใชในการอางองตามกฎหมายจงสามารถ

กระทาไดโดยกระทาตามขอกาหนดทง 4 ขอ

3.1.2.3 การใชขอมลอเลกทรอนกสกบการท าธรกรรมของภาครฐ กฎหมายฉบบนนอกจากจะใชกบภาคเอกชนแลวยงใชบงคบกบภาครฐ

ดวย โดยรองรบการทหนวยงานราชการใชอานาจการบรหารงานผานระบบอเลกทรอนกส และไดใหคานยามของ “หนวยงานราชการ” และ “เจาพนกงานทมอานาจ”63 ไวโดยสรปวา

“หนวยงานราชการ” (Public agency) หมายถง หนวยงานหรอกระทรวงของราชการ รฐวสาหกจ หรอ ราชการทถกกอตงขนตามหรอภายใชกฎหมายฉบบน (มาตรา 2)

“เจาพนกงานทมอานาจ” (Authorized officer) หมายถง เจาพนกงานทใชอานาจหรอกระทาการตามกฎหมายน

กฎหมายกาหนดใหหนวยงานราชการตามขอกาหนดของกฎหมาย สามารถรบเอกสารหรอขอมลรปแบบตางๆ สรางและจดเกบขอมล กาหนดใหเอกสารหรอบนทกในรปแบบตางๆเปนเอกสารตนฉบบ การอนญาต (Permit) ใบอนญาต (License) หรอการอนมต (approval) กาหนดใหชาระคาใชจาย คาปรบ หรอคาใชจายอนๆ โดยวธการและขนตอนทกาหนด

หากหนวยงานราชการประสงคจะใหบรการตาง ๆ ดงกลาวขางตน ผานระบบขอมลอเลกทรอนกสหรอในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส หนวยงานราชการจะตองจดทาขอกาหนด ตาง ๆ64 ตอไปน

63 Electronic Transactions Act Article 2: Interpretation “authorised officer”, in relation to the exercise of any power or

performance of any duty under this Act, means a person to whom the exercise of that power or performance of that duty has been delegated under section 27;

“public agency” means a department or ministry of the Government, an Organ of State or a public authority established by or under a public Act; …

52

1. ขอกาหนดเรองวธการและระเบยบเกยวกบเอกสารอเลกทรอนกสทใชสาหรบการยน การสราง การจดเกบ การออกเอกสาร ฯลฯ

2. ขอกาหนดเรองประเภทของลายมอชออเลกทรอนกส รวมถงอาจกาหนดใหผสงขอมลใชลายมอชออเลกทรอนกสทสรางผานระบบทกาหนด ในกรณทกฎหมายกาหนดใหตองใชลายมอชอในเอกสารอเลกทรอนกส

3. ขอกาหนดเรองลกษณะและรปแบบทลายเซนจะแนบไปกบขอมลอเลกทรอนกส รวมถงเอกลกษณหรอหลกเกณฑขนตาของขอมลทผยนตราสารตองทาใหเหมาะสม เพอการรกษาความปลอดภยของขอมล

4. กระบวนการควบคมรวมถงขนตอนอน ๆ ทเหมาะสม เพอทาใหขอมลอเลกทรอนกสและการชาระราคาสมบรณ ปลอดภย และ นาเชอถอ

5. ขอกาหนดอนทจาเปนสาหรบขอมลอเลกทรอนกสหรอการชาระเงน เพอทาใหระบบสอดคลองกบการทาธรกรรมผานกระดาษ

เพอใหปราศจากขอสงสยในกรณทขดกบกฎหมายฉบบอน บคคลสามารถดาเนนการตางๆตอไปนผานระบบอเลกทรอนกสได หากไดกระทาการตามทหนวยงานราชการกาหนด แมกฎหมายฉบบอนไมไดบญญตรองรบไวกตาม ไดแก

1. ยนเอกสารหรอจดทาขอมลใหแกหนวยงานของรฐ 2. สรางหรอเกบขอมลสาหรบหนวยงานของรฐ 3. รางแบบพมพคารองหรอการแจงหรอธรกรรมอน ๆ กบภาครฐ 4. เตรยมหรอเกบเอกสารใด ๆ กตามใหแกหนวยงานภาครฐ กลาวโดยสรป เจาพนกงานทมอานาจและในสวนของการรบเอกสาร

กาหนดใหหนวยงานของรฐสามารถรบเอกสารทสราง หรอจดเกบดวยวธการทางอเล กทรอนกสสามารถออกใบอนญาต หรอใบอนมตตาง ๆ เปนแบบอเลกทรอนกสได และสามารถชาระเงนในระบบอเลกทรอนกสไดหากหนวยงานของรฐประสงคจะใชกระบวนการดงกลาว หนวยงานจะตองระบ

64 Electronic Transactions Act Article 25: Acceptance of electronic filing

and issue of documents

53

ถงกระบวนการ หรอแบบฟอรมทจะใชผานระบบอเลกทรอนกส เอกสารตองถกลงลายมอช ออเลกทรอนกส ณ จดใด แบบใด และดวยวธการใด ในสวนของประชาชนสามารถยนเอกสารหรอขอมล จดเกบขอมล ใชแบบสาหรบการยนคารองหรอแจงขอมล ถอใบอนญาต การอนมต หรอการอนญาตอนใดของหนวยงานของรฐทจดทาขนผานระบบอเลกทรอนกสตามขอกาหนดทรฐกาหนดได

นอกจากหลกการดงกลาวแลว กฎหมายฉบบนยงวางหลกในประเดนอนๆอก65 อาท วางหลกเรองความเปนกลางทางเทคโนโลย (Technological Neutrality)66 วางหลกหลกเรองเวลาและสถานทในการรบสงขอมล (Time and place of dispatch and receipt)67 ฯลฯ

3.2 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของฮองกง

ในอดต สหราชอาณาจกรเชาฮองกงทงหมดระยะเวลา 99 ป โดยหมดอายสญญา

เชาและทาพธสงคนเกาะฮองกง ใหแกจนเมอวนท 1 กรกฎาคม 1997 และจดใหเปนเขตบรหารพเศษทขนตรงตอรฐบาลกลางของสาธารณรฐประชาชนจน ดวยการตกลงกนระหวางสาธารณรฐประชาชนจนและสหราชอาณาจกร ใหสทธแกฮองกงในการบรหารโดยใชนโยบาย “หนงประเทศ สองระบบ (one country, two systems)” ใหสทธฮองกงสามารถปกครอง ตนเองอยางอสระ ดาเนนนโยบายทางดานเศรษฐกจ การคา การเงน การพาณชย ฯลฯ ไดตามอยางเสร รฐบาลจนไดกาหนดใหฮองกงสามารถดาเนนนโยบายเศรษฐกจเสรและบญญตกฎหมายไดเองเปนเวลาตอไปอก 50 ป หลงจากนน ฮองกงจะเปลยนไปปกครองแบบเมองอน ๆ โดยมกฎหมายพนฐานของเขตปกตรองพเศษฮองกง The basic law of the Hong Kong Special Administrative Region of the People's Republic of

65 พงษพฒน ธราพงษพนธ, “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการนาวธการอเลกทรอนกส

มาใชในพธการศลกากร,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร , 2557), น. 135-137.

66 Electronic Transactions Act Article 18: Secure electronic signature 67 Electronic Transactions Act Article 13: Time and place of despatch and

receipt

54

China (the basic law) ซงถอเสมอนเปนกฎหมายรฐธรรมนญของฮองกง ทใหสทธฮองกงในการบญญตกฎหมายตาง ๆ ขนเองเพอใชในฮองกง รวมถงกฎหมายทเกยวของกบการคลงและภาษอากร68

ในชวงศตวรรษท 21 ฮองกงไดรบเอายคสารสนเทศและเศรษฐกจใหม (Information age and New economy) ซงเปนยคทนกธรกจ เรมมองเหนชองทางสาหรบการทากาไรผานทางระบบอเลกทรอนกสและอนเทอรเนต การพฒนาดงกลาวสงผลกระทบตอวธการทบคคลทวไปทาธรกจหรอใชชวตรวมไปถงวธทหนวยงานของรฐสอสารตอประชนชนในรฐ หนวยงานของรฐเรมใชอนเทอรเนตในการชแจงขอมลตาง ๆ ทงเรองนโยบาย และแผนการปฏบตงานตอประชาชน

68 The Basic Law of The Hong Kong Special Administrative Region of the

People’s Republic of China Article 106: The Hong Kong Special Administrative Region shall have

independent finances. The Hong Kong Special Administrative Region shall use its financial

revenues exclusively for its own purposes, and they shall not be handed over to the Central People’s Government.

The Central People’s Government shall not levy taxes in the Hong Kong Special Administrative Region.

Article 107: The Hong Kong Special Administrative Region shall follow the principle of keeping expenditure within the limits of revenues in drawing up its budget, and strive to achieve a fiscal balance, avoid deficits and keep the budget commensurate with the growth rate of its gross domestic product.

Article 108: The Hong Kong Special Administrative Region shall practise an independent taxation system.

The Hong Kong Special Administrative Region shall, taking the low tax policy previously pursued in Hong Kong as reference, enact laws on its own concerning types of taxes, tax rates, tax reductions, allowances and exemptions, and other matters of taxation.

55

โดยจดทาเปนระบบการสงบรการทางอเลกทรอนกส (Electronic service delivery หรอESD)69 ดงนนในปจจบนหนวยงานของรฐสวนมาก จงมหนาเวบไซดเปนของตวเองพรอมระบวธการตดตอ อกทงยงมการสรางเวบไซดกลางทรวมขอมลของหนวยงานตาง ๆ ไวดวยกน เพอเปนการอานวยความสะดวกใหประชาชนหรอหนวยงานตาง ๆ ทมความประสงคจะตดตอสามารถหาขอมลของหนวยงานรฐไดงายขน นอกจากนรฐบาลฮองกงยงพยายามพฒนาระบบอนเทอรเนตใหกลายเปนสวนหนงในชวตประจาวนของประชาชนในประเทศ ใหผใชบรการสามารถเขาถงบรการผานทางคอมพวเตอรสวนตวหรอคอมพวเตอรของหนวยงานราชการ เพอเขาถงบรการตาง ๆ ทงการยนขอชาระภาษ การชาระภาษ การตออายใบขบข การจดทะเบยนบรษท การหางาน หรอแมแตการชาระคาบรการตาง ๆ กบหนวยงานภาครฐ

ฮองกงมความคดทจะสรางระบบพาณชยอเลกทรอนกสทเขมแขงเพอใชเปนจดแขงสาหรบการแขงขนทางเศรษฐกจ70 จากการพฒนาระบบดงกลาวสงผลใหปจจบนฮองกงมบทบาทขบเคลอนเศรษฐกจในระดบนานาชาตมากทสดแหงหนงในโลก และเปนหนวยงานการคาระหวางประเทศขนาดใหญเปนอนดบ 10 ของโลก เปนตลาดแลกเปลยนเงนตราใหญอนดบ 7 ของโลก จดเปนศนยกลางการเงนการการธนาคาร อนดบท 12 ของโลก และเปนตลาดคาทองคาขนาดใหญหนงในสของโลก71

เนองจากเคยอยภายใตการปกครองของสหราชอาณาจกร กฎหมาย การตความและกฎระเบยบตาง ๆ ของฮองกงจงไดรบอทธพลมาจากกฎหมายของสหราชอาณาจกรทงสน รวมถงกฎหมายทเกยวของกบภาษอากรและอากรแสตมป แต ฮองกงกพฒนากฎหมายอยตลอดเวลา ใหสอดคลองกบแนวปฏบตของคนในประเทศ รวมถงเพอใหเปนไปตามการพฒนาของประเทศตาง ๆใน

69 Anne Carver, Hong Kong Business Law, (Longman Hong Kong Education,

2008), p. 7-10. 70 United Nations Department of Economic and Social Affairs, “Electronic

Service Delivery (ESD) Scheme," Accessed October 20, 2014, http://www.unpan. org/DPADM/EGovernment/KnowledgeBaseofEGovernmentPractices/tabid/828/ctl/StudyView/mid/2148/CaseStudyID/93/language/en-US/Default.aspx

71 วกพเดย สารานกรมเสร, “ฮองกง ,” สบคนเมอ 17 สงหาคม 2557, https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AE%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%87

56

โลก ในกรณของอากรแสตมปกรมสรรพากรแกไขปรบเปลยนเปนครงคราวเพอใหเหมาะสมกบสภาพสงคม ทงในสวนของ ประเภทของตราสารทจดเกบ และ คาอากรแสตมป

3.2.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กฎหมายเกยวกบอากรแสตมปถกบญญตขนในป ค.ศ. 1866 จดเปนภาษทสาคญ

และเกาแกทสดของฮองกง กฎหมายดงกลาวถกดแลโดยกรมสรรพากรของฮองกง ขอกาหนดทางกฎหมายของกฎหมายอากรแสตมป มลกษณะใกลเคยงกบกฎหมายอากรแสตมปทงในอดตและปจจบนของสหราชอาณาจกร เชนเดยวกบกฎหมายอน ๆ คาพพากษาของศาลสหราชอาณาจกรและประเทศอน ๆ ทใชหลกเดยวกนเรองเกยวกบอากรแสตมป สามารถใชเปนแนวทางการตความกฎหมายอากรแสตมปของฮองกง อากรแสตมปสวนมากจะถกจดเกบจากตราสารทเปนหลกฐานของธรกรรมบางลกษณะ ทเกยวของโดยตรงกบทรพยสนในประเทศ ขนตอนการจดเกบสามารถจดเกบไดอยางรวดเรว และมปรมาณมาก อยางไรกตามอากรแสตมปกจดเปนภาษทมความไมแนนอนสง เนองจากแปลผนไปตามมลคาอสงหารมทรพยและหนในประเทศและปรมาณการทาธรกรรมดงกลาว แมในปแรกทเรมใชจะเกดความยงยากในขนตอการจดเกบ และสงผลกระทบตอราคาทดนและตลาดหนในปตอไป แตเมอเวลาผานไปหนวยงานสามารถจดเกบอากรไดมากขน และปรมาณการทาธรกรรมเรองอสงหารมทรพยกมมากขนเชนกน72

ในปจจบน บทบญญตวาดวยแสตมปบญญตขนโดยสภานตบญญต (Legislative council) และถกตพมพไวในประกาศทางราชการหรอกจจานเบกษา (Gazette) มดวยกนหลายฉบบ ไดแก Stamp duty Ordinance cap 117 (SDO) หนงสอเวยน (Stamping circulars) และบทอธบาย Stamping procedures and explanatory notes บทบญญตทงหมดอยภายใตการกากบดแลของสานกงานอากรแสตมป (Stamp office) ซงเปนหนวยงานในกรมสรรพากร (Department of Revenue) เจาพนกงานทมหนาทกากบดแลใหเปนไปตามขอกาหนดของบทบญญตวาดวยอากรแสตมป คอ อธบดกรมกรมสรรพากร (Commissioner of Inland Revenue)

การปดอากรแสตมปของฮองกงในอดต สามารถทาไดโดยการปดทบไปบนตราสาร แตเพอใชเทคโนโลยในปจจบนใหเปนประโยชน สานกงานอากรแสตมปจงสรางระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสขนมา บทบญญตวาดวยแสตมปอเลกทรอนกสของฮองกงบญญตไวใน Stamp

72 David G. Smith and Ayesha Macpherson, Hong Kong Taxation Law And

Practice. 2008-2009 Edition, (The Chinese University Press, 2008), p.9.

57

Duty Ordinance สวนท 2A ตามกฎหมายฮองกงบทบญญตวาดวยสทธหนาท และความรบผดของผใชแสตมปอเลกทรอนกสจงมลกษณะเชนเดยวกนกบการใชงานอากรแสตมปแบบปดทบ หากแตอากรแสตมปอเลกทรอนกสเปนการเพมทางเลอกใหแกผใชบรการนอกเหนอจากการใช และการจายอากรแสตมปแบบปดทบ73 เพอความสะดวกของผใชบรการ เพราะสามารถใชงานไดทกททกเวลาไมเวนวนหยดราชการผานทางระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ประหยดตนทน และเวลาในการดาเนนการตามขนตอนตาง ๆ เนอหาของบทบญญตวาดวยอากรแสตมปสามารถแบงออกเปนทงสน 7 สวน ไดแก

สวนท 1 ปฐมบท (Preliminary) สวนท 2 ตราสารทอยในบงคบตองเสยอากรแสตมป (Charging and Stamping

of Instruments) สวนท 2a การปดเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamping by Way of Stamp

Certificates) สวนท 3 บทเพมเตมซงเกยวของกบสวนท 2 และ 2a (Ancillary Provisions

Relating to Part II And Part IIA) สวนท 3a เอกสารบางอยางทเกยวของกบอสงหารมทรพย (Certain

Instruments Dealing With Immovable Property) สวนท 4 หนวยลงทน (Unit Trusts) สวนท 5 ขอยกเวนและการไมตองชาระอากรแสตมป (Exemption and Relief) สวนท 5A ขอกาหนดเรองการไมตองชาระอากรแสตมปสาหรบตราสารบาง

ประเภททเกยวกบหนอน (Relief for Certain Transactions in Relation to Specified Alternative Bond Scheme)

สวนท 5B การประเมนหลงยกเลกหรอแกไข (Assessment After Deemed Withdrawal of Relief)

สวนท 6 การถอวาอากรแสตมปเสยหายหรออากรแสตมปทไมเปนทตองการ และกรณอน ๆ(Allowance for Spoiled or Unwanted Stamps, Etc.)

สวนท 7 บททวไป (Miscellaneous)

73 Inland Revenue Department, “e-Stamping of Property Document,”

Accessed August 13, 2014, http://www.ird.gov.hk/eng/tax/e_stamp.

58

เนองจากฮองกงไมมการยกเลกการปดอากรแสตมปแบบเดม ดงนนในสวนตอไปผเขยนจงขออธบายรายละเอยดของการชาระอากรแสตมปแบบเดมควบคไปกบการชาระอากรแสตมปอเลกทรอนกส ซงสามารถสรปไดดงน

3.2.1.1 ผมอ านาจจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กฎหมายฉบบนใหอานาจกรมสรรพากรเปนหนวยงานทรบผดชอบ โดยม

สานกงานอากรแสตมป (Stamp office) เปนหนวยงานทออกระเบยบ และควบคมดแลการกากบการตาง ๆ ใหอธบดกรมมอานาจในการแตงตงเจาพนกงานทมหนาทจดเกบอากรแสตมป (Collector of Stamp Revenue) ขนมาเปนตวแทนในการควบคมดแลการจดเกบ74

3.2.1.2 ผทสามารถใขบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ผใชบรการสามารถเปนนตบคคลหรอบคคลธรรมดาทงภาครฐ และ

ภาคเอกชน ททาธรกรรมซงกฎหมายกาหนดวาตองเสยภาษอากรแสตมป สาหรบเอกชนในการเขาใชบรการ ผใชบรการตองลงทะเบยนเพอยนยนตวบคคลกอน ซงขนตอนการยนยนตวบคคลนสามารถแบงออกไดเปน 2 กรณไดแก

กรณของนตบคคล (Business user) รบรองตวบคคลผานบญชผใชบรการแสตมปอเลกทรอนกสทลงทะเบยนกบรฐบาลฮองกง (E-Stamp account number) และรหสผาน หรอใชเอกสารรบรองดจทล (Digital Certificate) หรอขอมลอเลกทรอนกสทใชระบตวตน

74 Inland Revenue Ordinance Section 4: Official secrecy Notwithstanding anything contained in this section, the commissioner or

any officer of the Inland Revenue Department authorized by the Commissioner in that behalf may communicate any matter which comes to his knowledge, including a copy of any return, accounts or other document submitted to him in connection with this Ordinance-

(a) to the Commissioner of Rating and Valuation, to the Collector of Stamp Revenue, or to the Estate Duty Commissioner, or …

59

ในการทาธรกรรมอเลกทรอนกส ภายใตขอกาหนดของ Electronic Transaction Ordinance (Cap.553) (ETO) 75 ทออกโดยกรมการไปรษณยฮองกงหรอบรษทตวแทน

กรณของผใชงานรายบคคล (Individual user) รบรองตวบคคลผานทางเลขประจาตวผเสยภาษ (Taxpayer Identification Number) และรหสผาน หรอรบรองตวบคคลผานใบรบรองดจทล (Digital certificate) ทออกโดยกรมการไปรษณยฮองกงหรอบรษทตวแทน

3.2.1.3 ฐานการจดเกบ อากรแสตมปถกจดเกบจากหลกฐานของการทาธรกรรมหรอตราสาร

(Instrument) ซงตามกฎหมายฉบบนใหหมายความรวมถง เอกสารทเขยนขนทกประเภท76 อยางไรกตามอากรแสตมปมไดจดเกบจากตวธรกรรม ดงนนหากธรกรรมนน ๆ ไมมตราสารทเปนหลกฐานของการทาธรกรรมนน ๆ การทาธรกรรมดงกลาวกไมจาตองปดอากรแสตมป แมจะมขอกาหนดของกฎหมายกาหนดใหตองมการทาหลกฐานเปนหนงสอและปดอากรแสตมปกตาม เชน การทาธรกรรมดวยวาจา

ฐานการจดเกบอากรแสตมปสาหรบอากรแสตมปแบบเดมจะจดเกบจากการทาธรกรรมตาง ๆ ททาขนในประเทศ และเกยวของกบทรพยสนในประเทศ โดยมระยะเวลาการจดเกบและผทมหนาตองชาระอากรดงตอไปน

1. เกยวกบอสงหารมทรพยในฮองกง อนไดแก i. การโอนสทธในทดน คสญญาทเกยวของ หรอบคคลอน ๆ ท

ดาเนนการแทนเปนผชาระอากรแสตมป ระยะเวลาการชาระ ภายใน 30 วนหลงออกตราสาร

ii. ขอตกลงซอขายทอยอาศย คสญญาทเกยวของเปนผชาระอากรแสตมปยกเวนคสญญาทไมทราบในวนทาสญญาวาสญญามผลถงตน และคสญญาอนทเกยวของ ระยะเวลาการชาระ ภายใน 30 วนหลงเกด สญญาซอขาย

75 Hong Kong Special Administrative Region Government, “Electronic

Authentication & Digital Certificates,” Accessed August 13, 2014, http://www.gov.hk/en/residents/communication/infosec/digitalcert.htm

76 Stamp Duty Ordinance Section 2: Interpretation instrument includes every written document;…

60

iii. สญญาเชาอสงหารมทรพย คสญญาทเกยวของ หรอบคคลอน ๆ ทดาเนนการเปนผชาระอากรแสตมป ระยะเวลาการชาระ ภายใน 30 วนหลงออกตราสาร

2. เกยวกบการโอนหน แบงเปน 2 กรณ i. กรณรายงานยนยนการซอขายอยางเปนทางการ (Contract

note) ชาระอากรแสตมปโดยตวแทน หรอ ผมอานาจทเกยวของ ภายใน 2 วนหลงการซอขายมผลในฮองกง หรอภายใน 30 วนหลงซอขายในกรณทมผลทนอกฮองกง

ii. กรณการโอนหนในลกษณะอน ผโอนและผรบโอนเปนผชาระอากรแสตมป กอนออกตราสารหรอภายใน 30 วนหลงออกตราสารในกรณทาสญญานอกฮองกง

3. หนชนดผถอ ไมรวมถงหนทเกยวของกบการกยม ซงเปนสกลอนนอกจากฮองกง ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปคอผทตราสารระบชอ และผทเปนตวแทนของบคคลดงกลาว โดยชาระกอนออกตราสาร

4. สาเนาหรอคฉบบของตราสารทตองชาระอากรแสตมปตามขอ 1 -3 โดยระบวาใหถอวาสาเนาหรอคฉบบนนเปนตนฉบบ หรอเปนการชาระแทนตนฉบบ77

ธรกรรมทเกยวของทตองชาระอากรแสตมป ไดแกธรกรรมทกระทาขนภายใตหลกเขตแดน กลาวคอ ทรพยสนทเกยวของกบการทาธรกรรมตองอยในฮองกง แมวาตราสารนน ๆจะจดทาขนในหรอนอกฮองกง กยงเปนตราสารทตองชาระอากรแสตมปตามทกฎหมายกาหนด ตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป ตองเปนตราสารททาออกมาเปนหนงสอในลกษณะทสามารถประทบตรา ปดอากรแสตมปลงไปบนหนาตราสารได หรอแนบเอกสารรบรองอากรแสตมปไปกบตราสารได หากในตราสารฉบบเดยวกนมการระบถงธรกรรมหลายประเภท หรอ ธรกรรมเดยวแต

77 Stamp Duty Ordinance Section 8: Duplicates and counterparts

61

จดทาตราสารหลายฉบบ การชาระอากรแสตมปจะแยกกนชาระเสมอนมไดทาลงบนตราสารฉบบเดยวกน78

ในกรณของอากรแสตมปอเลกทรอนกส กฎหมายวางหลกไววาสามารถใชกบตราสารจาพวกเกยวกบอสงหารมทรพยในฮองกง เกยวกบหน และสาเนาหรอคฉบบของตราสารทตองชาระอากรแสตมป79 อยางไรกตามปจจบนระบบสามารถรองรบและใหบรการไดเฉพาะกรณของอสงหารมทรพยเทานน ซงไดแก ขอตกลงซอขาย โอน และ เชาอสงหารมทรพย แตไมสามารถใชกบเอกสารทเกยวของกบการดาเนนคดในศาล ธรกรรมทเกยวของกบหน และอสงหารมทรพยทเกยวกบตวแทน ขอสญญาเสรมหรออากรแสตมปแบบพเศษ และขอสญญาในสญญาเชาทไมใชเรองคาเชา คาพรเมยม คากอสรางอน ๆ ได80

เพอปองกนความสบสนของผใชบรการ กรณทมขอสงสยวาตราสารททาขนนนอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปหรอไม และคาอากรแสตมปทตองชาระมปรมาณเทาใด ผใชบรการสามารถยนคารองขอคาวนจฉยจากเจาพนกงาน (Adjudication) ณ สานกงานอากรแสตมป (Stamp office counter) พรอมทงตราสารตนฉบบ และเอกสารอน ๆ ทเกยวของ และชาระคาใหบรการ $5ในกรณทไมไดรบการยกเวนคาบรการ

รายละเอยดเรองคาอากรแสตมป การขอรบคาวนจฉยจากเจาพนกงานวาตองชาระหรอไมตองชาระอากรแสตมป และขอมลเรองการชาระคาบรการ จะถกระบไวในอากรแสตมปทเจาพนกงานประทบหรอเอกสารรบรองอากรแสตมปทเจาพนกงานออกให อยางไรกตาม ขนตอนนไมสามารถทาผานระบบอเลกทรอนกสได81 หากผทเกยวของไมเหนดวยกบผลคาวนจฉยของเจาพนกงาน ผทเกยวของสามารถอทธรณเรองไปยงศาลไดภายในกาหนด 1 เดอน82

78 Stamp Duty Ordinance Section 10: How instruments to be written,

charged and stamped 79 Stamp Duty Ordinance Section 18D: Application of this Part 80 Inland Revenue Department, supra note 73. 81 Stamp Duty Ordinance Section 13: Adjudication of stamp duty by

Collector 82 Stamp Duty Ordinance Section 14: Appeal against assessment

62

3.2.1.4 วธการจดเกบ “การปดอากรแสตมป” (Duly Stamped) หมายถง การปดอากร

แสตมปตามกฎหมายกาหนด หรอการออกเอกสารรบรองอากรแสตมปเพอตราสารใดตราสารหนงโดยเจาพนกงาน และเอกสารรบรองอากรแสตมปดงกลาวยงไมถกยกเลก83 ปจจบนการปดอากรแสตมปตามกระบวนการทกฎหมายกาหนดใหสามารถทาได มทงสน 3 วธ ไดแก

วธท 1 การปดอากรแสตมปแบบธรรมดา (Conventional stamping) ซงสามารถใชไดกบตราสารทตองเสยอากรแสตมปทกรปแบบ โดยผทมหนาทเสยภาษอากรตองนาเอาตนฉบบตราสารไปยนแกเจาพนกงานทหนวยใหบรการของสานกงานอากรแสตมป (Stamp office counter) ในกรณน เจาพนกงานจะออกเอกสารรบรองอากรแสตมป หรอปดอากรแสตมปลงบนตราสาร ซงแบงไดเปนการใชเครองประทบตราดจทล (franking machine) พรอมระบคาอากรแสตมปทชาระไป หรอประทบบนตราสารวา “Stamp office of Hong Kong”

วธท 2 การยนเอกสารสาหรบเอกสารเกยวกบทดน (Paper application of property documents) ซงสามารถใชไดกบการตกลงและการมอบอานาจ รวมถงสญญาเชาอสงหารมทรพย สามารถยนคารองขอเปนหนงสอ โดยไมตองยนเอกสารตนฉบบ ณ หนวยใหบรการ

83 Stamp Duty Ordinance Section 2: Interpretation duly stamped in relation to an instrument, means duly stamped under

this Ordinance in respect of the stamp duty chargeable on such instrument; stamped in relation to an instrument, means- (a) the instrument has been stamped by means of a stamp under this

Ordinance; or (b) a stamp certificate has been issued in respect of the instrument by

the Collector under Part IIA, in so far as the stamp certificate has not been cancelled under that Part

(c) any mark made or indication given by a stamp referred to in paragraph (b);

(d) an imprint on a contract note to which an agreement under section 5A relates of the amount of the stamp duty chargeable thereon together with an imprint made under section 5(2A)(b) on such note;…

63

ของสานกงานอากรแสตมป หรอทางไปรษณยเจาพนกงานจะออกเอกสารรบรองอากรแสตมปใหสาหรบกรณดงกลาว

วธท 3 การใชระบบประทบตราอสงหารมทรพย (Property stamping system หรอ PPS)84 ซงหนวยงานทเกยวของไดสรางระบบใหมเพอใชออกเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certification) ทระบเลขทอางอง (Reference number) ซงกฎหมายถอวาเอกสารดงกลาวมความนาเชอถอเทากบการปดอากรแสตมปรปแบบอน85

เลขทอางองตราสาร (Instrument reference number) หมายถง เลขเฉพาะทกาหนดใหแกตราสารแตละตราสารทยนขอชาระอากรแสตมปในระบบใหม และใชเปนเลขทอางองสาหรบสานกงานอากรแสตมปวาไดชาระอากรแสตมปถกตองและใชในการตรวจสอบ86

การใชบรการะบบประทบตราอสงหารมทรพย(Property stamping system หรอ PPS) สามารถใชบรการได 2 ชองทาง คอ ผานการใหบรการของเจาพนกงาน และการยนเอกสารทงหมดดวยตวเอง

84 Stamp office e-Stamping Circular No.1/2011 No. 3 : Issuing Mechanism Since 2 August 2004, the Stamp Office has been processing paper or

electronic stamping requests for sale and purchase agreements, assignments and leases of property transactions under the new computerized Property Stamping System (“PSS”). The PSS generates stamp certificate copies for the stamped instruments and the copies are dispatched to the customers via the e-Stamping system at GovHK website or at Stamp Office counters depending on the mode of submission. For a small number of exceptional cases that cannot be catered by the PSS, the Stamp Office may issue paper stamp certificates manually and keep records of them.

85 Stamp Duty Ordinance Section 5: Methods of stamping and denoting 86 Inland Revenue Department Stamp Office, “Stamping procedures and

explanatory notes : Stamping of Agreements and Assignments (IRSD120),” Accessed August 13, 2014, http://www.ird.gov.hk/eng/pdf/irsd120.pdf

64

ในกรณทผใชบรการประสงคจะใชบรการผานเจาพนกงาน สามารถแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ คอ การยนคารองรปแบบกระดาษ (Paper application) และการยนเอกสารตนฉบบ (Original instrument)

ลกษณะท 1 การยนคารองรปแบบกระดาษ (Paper application) ผใชบรการไมจาเปนตองนาเอาตนฉบบตราสารไปยนใหแกเจาพนกงาน87 แตตองแจงและนาสงเอกสารทงหมดทเกยวของใหเจาพนกงานตามขนตอนทเจาพนกงานกาหนด อนไดแก แบบคารองทเจาพนกงานกาหนด ลงนามโดยผใชบรการ รวมถงเชคคาอากรคาอากรแสตมปและคาปรบ88 เจาพนกงานจะนาขอมลทไดรบทงหมดกรอกเขาระบบประทบตราอสงหารมทรพยและออกเอกสารรบรองอากรแสตมปใหแกผใชบรการ ผใชบรการสามารถแจงแกเจาพนกงานไดวาตองการใหเจาพนกงานสามารถออกเอกสารรบรองอากรแสตมปในรปของกระดาษ (paper form) หรอในรปของไฟลขอมลอเลกทรอนกส (Electronic record) เอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปอเลกทรอนกสทออกผานขนตอนนจะม หมายเลขอางองเอกสาร (Instrument reference number) ทออกผานระบบประทบตราอสงหารมทรพย

ขอยกเวนในกรณทไมสามารถออกผานระบบได เจาพนกงานสามารถออกเอกสารรบรองอากรแสตมปไดดวยมอ (Manually) และเกบสาเนาขอมลนนไวเพอการอางอง ในเอกสารรบรองอากรแสตมปเจาพนกงานจะตองระบขอมลเรอง การจายหรอการลดคาอากรแสตมป คาปรบ คาคารองขอคาวนจฉยจากเจาพนกงาน ขอเทจจรงวามการยนตราสารเพอคารองขอคาวนจฉยจากเจาพนกงาน ผลการวนจฉยของเจาพนกงาน ตราสารนน ๆ ไดชาระอากรแสตมปอยางถกตอง และขอมลอน ๆ ทเหนวาสมควร

ตราสารจะถอวาไดปดอากรแสตมปบรบรณเมอไดออกเอกสารรบรองอากรแสตมปโดยเจาพนกงาน ในกรณนตนฉบบหรอสาเนาของเอกสารรบรองอากรแสตมปถอเปนหลกฐานของการชาระอากรแสตมปอยางถกตองทงหมด เนองจากถอวาเปนหลกฐานของตนฉบบท

87 Stamp Duty Ordinance Section 18E: Stamping by way of stamp

certificates 88 Stamp Duty Ordinance Section 18F: Application for stamping without

presenting instruments

65

เจาพนกงานเกบรกษา เพอแสดงตอบคคลทสามทเกยวของวาตราสารนน ๆ ไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว89

ลกษณะท 2 การยนเอกสารตนฉบบ (Original instrument) ผใชบรการสามารถเลอกทจะนาสงเอกสารตนฉบบพรอมทาแบบคารองใหปดอากรแสตมปแบบธรรมดาไปยนแกเจาพนกงานเชนเดยวกบในกรณแรก แตไมตองแจงขอมลของธรกรรมใหแกเจาพนกงาน เจาพนกงานจะกรอกขอมลทงหมดลงระบบประทบตราอสงหารมทรพยเพอการจดเกบขอมล และประทบตราอากรแสตมปหรอออกเอกสารรบรองอากรแสตมปอ เลกทรอนกสใหแลวแตกรณ

ในกรณทผใชบรการตองการจะยนเอกสารดวยตนเอง ผใชบรการสามารถสมครใชบรการผานทางเวบไซตของรฐบาล ขนตอนการเขาใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมดวยกนทงสน 4 ขนตอน

ขนตอนท 1 เลอกประเภทของธรกรรมและเอกสารทตองการชาระอากรแสตมปและลงเขาบญชผใชงาน เพอยนความจานงในการขอใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสผานทางหนาเวบไซต

ขนตอนท 2 ระยะเวลาการชาระ การกรอกรายละเอยดและแบบคารอง การกรอกขอมลออนไลน สามารถทาไดผาน www.gov.hk/estamping ระบบจะจดเกบขอมลทงหมด ภายหลงกรอกขอมลทงหมดเสรจสน หากผใชบรการพมพขอมลสวนใดสวนหนงผดพลาด

89 Stamp office e-Stamping Circular No.1/2011 No. 2: Legal Status Conventional stamps and stamp certificates have the same legal status

under the Stamp Duty Ordinance (Cap. 117) (“the Ordinance”) 1. Under section 18E of the Ordinance, the Collector of Stamp Revenue (“the Collector”) may, for the purpose of stamping certain instruments, issue stamp certificates in respect of them. A stamp certificate may be issued in paper form or in the form of an electronic record. The Collector shall keep a record of the stamp certificate issued by him for a period of not less than 15 years. Under section 2 of the Ordinance, the definition of “stamped” in relation to an instrument means the instrument has been stamped by means of a “stamp” OR where a “stamp certificate” has been issued (and not cancelled) in respect of the instrument by the Collector.

66

ผใชบรการสามารถเขาไปแกไขขอมลไดภายในระยะเวลา 30 วน เนองจากการกรอกขอมลออนไลน ผใชบรการมความจาเปนตองเขาถงอนเทอรเนตตลอดเวลาซงอาจไมสะดวกสาหรบผใชบรการบางราย หนวยงานจงสรางระบบกรอกขอมลออฟไลนขนมา โดยในการกรอกขอมลแบบออฟไลนน ผใชบรการตองโหลดแบบคารองมากรอกขอมลผานโปรแกรม Excel วธการนผใชบรการสามารถกรอกขอมลไดโดยไมตองใชอนเทอรเนต และเมอผใชบรการจดเตรยมขอมลทงหมดเสรจสนแลว ผใชบรการสามารถถายโอนขอมลเอกสารทงหมดไดสงสด 60 ขอมล ไปไวในระบบอนเทอรเนตผานทางเวบไซดเดยวกน ในขณะถายโอนขอมลระบบจะตรวจสอบวาขอมลอยในลกษณะการจดขอมลทระบบสามารถรบไดหรอไม หากไดระบบจะจดเกบขอมลไวในระบบ ผใชบรการสามารถเรยกขอมลนขนมาเพอใชในการชาระอากรแสตมปและพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปได90 นอกจากการจดทาเอกสารรบรองอากรแสตมปแลวในกรณของสญญาเชาอสงหารมทรพย ภายหลงจากเสรจสนกระบวนการพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปแลว ผใชบรการสามารถเลอกทจะนาสง หรอ ดาวนโหลด แบบคารองเรองการเชาอสงหารมทรพยของฝายประเมนและจดอนดบได ทงนระบบจะจดเกบขอมลดงกลาวไวใหแกผใชบรการสาหรบการยนครงตอไป ซงเปนลกษณะของการใหบรการแบบเบดเสรจ ณ จดเดยว (One Stop Service)

ขอมลรายละเอยดทตองกรอก ไดแก ทตงของอสงหารมทรพย ราคาประเมนของทางราชการ ราคาซอขาย คาเชา ขอตกลงและคสญญาและผใชบรการ ชอของคสญญา และผยนขอชาระ วนททาสญญา ระยะเวลาทสญญามผลบงคบ รายละเอยดในสวนของผทจะชาระอากรแสตมป รวมถงการขอปดอากรแสตมปแบบมเงอนไข (Deferred stamp duty) ขอมลของตวกลางการซอขาย ผยนขอชาระ และอน ๆ แลวแตกรณ

อยางไรกตามการปดอากรแสตมปแบบมเงอนไข (Deferred stamp duty) สาหรบตราสารทเกยวของกบอสงหารมทรพย เพอชาระอากรแสตมปภายหลงเมอมการทาสญญาโอนสทธทเกยวของ หรอจะขายอสงหารมทรพยนน ๆ ตอ ซงในอดตการยนคาขอใชบรการและการชาระอากรแสตมปสาหรบตราสารซงไดปดอการแสตมปในแบบดงกลาวสามารถไดทงผานระบบประทบตราอสงหารมทรพยและธรกรรมรปแบบเอกสารหรอกระดาษ แตการปดอากรแบบมเงอนไข

90 Inland Revenue Department, “Upload Stamping Request User Guide

version 1.0.7,” Accessed July 10, 2014, www.ird.gov.hk/eng/pdf/upload_userguide.pdf

67

ไดถกยกเลกไปแลวในวนท 30 มถนายน 2554 หากตราสารจดทาขนหลงวนดงกลาวจะไมสามารถขอปดอากรแสตมปแบบดงกลาว เวนแตตราสารจดทาขนกอนวนดงกลาวยงคงมผลบงคบใช91

ขนตอนท 3 การชาระราคา ภายหลงการกรอกขอมลระบบประทบตราอสงหารมทรพยจะเกบขอมลทผใชบรการกรอก และคานวณคาอากรทตองชาระรวมถงคาขอเลอนชาระอากรแสตมป และออกหมายเลขอางองการทาธรกรรมให (Transaction reference number) การชาระอากรแสตมปสามารถชาระได 2 วธ คอ วธการออนไลน หรอการชาระอากรแสตมปผานระบบประทบตราอสงหารมทรพย, VISA Card และ MasterCard และวธการออฟไลน ซงหมายถงการพมพใบแจงเตอนการชาระราคา (payment notice) ซงจะระบรายละเอยดของตราสารและหมายเลขเรยกเกบเงน (Charge number for payment) ผใชบรการตองนาเอกสารดงกลาวไปชาระทจดบรการของสรรพากร เชน รานสะดวกซอ (Convenience stores) ททาการไปรษณย (Post office) สานกงานจดทะเบยนธรกจ (Business registration office) สานกงานของอากรแสตมป (Stamp office)

ขนตอนท 4 พมพเอกสารรบรองอากรแสตมปและแนบไปกบตราสารตนฉบบ ภายหลงการชาระอากรแสตมป ในกรณการชาระอากรแสตมปออนไลนผานระบบประทบตราอสงหารมทรพย ผใชบรการสามารถดาวนโหลดเอกสารรบรองอากรแสตมปจากระบบไดในทนท แตหากผใชบรการชาระอากรแสตมปผานระบบออฟไลน ผใชบรการจะสามารถพมพเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปไดหลงจากทกรมสรรพากรไดรบแจงการชาระเงน 2 วนทาการ ในกรณทภายหลงผใชบรการทาเอกสารรบรองอากรแสตมปสญหาย ผใชบรการสามารถพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปใหมไดโดยใช หมายเลขอางองเอกสาร (Instrument reference number) หมายเลขอางองการทาธรกรรม (Transaction reference number) และ หมายเลขเรยกเกบเงน (Charge number for payment)

ในระบบประทบตราอสงหารมทรพยไมวาจะออกเอกสารผานทางขนตอนใด เจาพนกงานมหนาทตองเกบรกษาขอมลของการออกเอกสารรบรองอากรแสตมปไวเปนเวลา 15 ปหรอจนกวาจะมการยกเลกเอกสารรบรองอากรแสตมปนน ๆ

91 GovHK “Time Limit for Stamping & Deferring Payment of Stamp Duty

on Residential Property Transactions,” Accessed July 10, 2014, http://www.gov.hk/ en/residents/taxes/stamp/timelimit/time_limit_for_stamping.htm

68

นอกจากการชาระและรบเอกสารรบรองอากรแสตมปแลว ยงมระบบลงทะเบยนเพอของดเวนการจดเกบอากรแสตมปในระบบเดยวกน ทงนเพอทาใหระบบอากรแสตมปเปนไปอยางสมบรณ เชน ในกรณของธรกรรมการยม และใหยมหน (Stock borrowing and lending หรอ SBLA) ซงการลงทะเบยนกบทางสานกงานอากรแสตมปจดเปนเงอนไขบงคบกอนสาหรบการของงดเวนภาษอากรแสตมปกสามารถลงทะเบยนผาน e-tax ได

การเพกถอนคารองขอปดอากรแสตมปทางอเลกทรอนกสสามารถทาไดโดยนาสงแบบคารองขอเพกถอนคารองขอปดอากรแสตมปทางอเลกทรอนกส และระบรายละเอยดของผยนคารอง รายละเอยดของตราสารอนไดแก เลขทอางองเอกสารหรอเลขทเรยกเกบคาอากรแสตมป ทตงของอสงหารมทรพย และรายละเอยดตาง ๆ ทเปนเหตใหตองเพกถอน เชน คารองขอมรายละเอยดทผดพลาดและไดยนคารองขอปดอากรแสตมปใหมแลว ไดชาระอากรแสตมปแลว หรอกรณอน ๆ โดยแนบหลกฐานทเกยวของ อาท สาเนาเอกสารรบรองอากรแสตมป สาเนาใบแจงเตอนการชาระอากรแสตมป หรอเอกสารอน ๆ และนาสงเอกสารดงกลาวใหแกเจาพนกงาน92

3.2.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา ตราสารทกประเภททตองชาระอากรแสตมปตองปดอากรแสตมปภายใน

เวลาทกาหนด อยางไรกตามการปดอากรแสตมปในภายหลงสามารถทาไดแตจะมคาปรบสาหรบการปดอากรแสตมปลาชา ในกรณทชาระภายใน 1 เดอน ตองชาระคาปรบหนงเทาของคาอากรแสตมป ในกรณทชาระภายหลง 1 เดอน แตภายใน 2 เดอนตองชาระคาปรบสเทาของคาอากรแสตมปทตองชาระ ในกรณอน ๆ ตองชาระคาปรบ 4 เทาของคาอากรแสตมปทตองชาระ อยางไรกตามผมหนาทตองชาระอากรแสตมปสามารถยนคารองขอตอเจาพนกงานเพอขอปรบลดคาปรบพรอมทงระบสาเหตและหลกฐานทเกยวของซงทาใหไมสามารถชาระอากรแสตมปไดตามกาหนดเวลา93

ในกรณของการใชบรการระบบประทบตราอสงหารมทรพยการใชบรการดงกลาวสามารถใชบรการไดเฉพาะในกรณทยนชาระภายในกาหนดเวลาทกฎหมายกาหนด หรอ ในกรณปดอากรแสตมปในภายหลงแตตองไมเกน 4 ป หลงจากกาหนดเวลาทตองชาระ และไมมการขอลดคาปรบ ซงระบบจะคานวณคาปรบทตองชาระรวมกบคาอากรแสตมปให แตหากชาระลาชาเกน

92 Inland Revenue Department Stamp Office, “Request for withdrawal of

e-stamping application (Form I.R.S.D. 129 (E)),” Accessed July 12, 2014, www.ird.gov .hk/eng/pdf/irsd129.pdf

93 Stamp Duty Ordinance Section 9: Late stamping

69

กวา 4 ป หรอมการยนขอลดคาปรบ ผใชบรการตองยนผานระบบปดอากรแสตมปธรรมดาแบบแทนการใชระบบประทบตราอสงหารมทรพย

หากไมชาระอากรแสตมป เอกสารนน ๆ จะไมสามารถใชเปนหลกฐานในขนตอน ใด ๆ หรอเพอวตถประสงคใด ๆ94 ในการดาเนนคดทางศาลและการจดทะเบยนกบสานกงานทะเบยนทดน (Land Registry) นอกจากกระบวนการพจารณาคดอาญาหรอคดแพงโดยเจาพนกงานอากรแสตมป เพอเรยกเกบคาอากรแสตมปและคาปรบตามบทบญญตวาดวยอากรแสตมป แตมขอยกเวนอนญาตใหเอกสารดงกลาวสามารถใชเปนหลกฐานในกระบวนพจารณาคดแพงในชนศาลได หากมคาสงศาลใหทนายชาระอากรแสตมปและคาปรบ

3.2.1.6 การตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผทเกยวของ เนองจากสานกงานอากรแสตมปจะจดเกบขอมล เอกสารรบรองอากร

แสตมปทออกไวเปนเวลา 15 ป ทาใหสามารถตรวจสอบไดงายดาย การปลอมเอกสารรบรองอากรแสตมปจงมปรมาณลดลง อกทงนอกจากจะมความรบผดตามกฎหมายอากรแสตมปแลวยงเปนความผดตามบทบญญตวาดวยคดอาญาอกดวย (the Crimes Ordinance Cap.200)

ในกรณทมขอสงสยผทเกยวของกบอากรแสตมปสามารถตรวจสอบความถกตองของเอกสารรบรองอากรแสตมปทสานกงานอากรแสตมป หรอผานทางหนาเวบไซตของ GovHK โดยลงทะเบยนเขาใชบรการผานรหสผใชบรการและรหสผานเพอยนยนตวตน โดยกรอกขอมลทเกยวของกบเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปอนไดแก รายละเอยดของหมายเลขอางองเอกสาร วนทออกตราสาร เลขทอากรแสตมป และวนทออกอากรแสตมป หากเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปดงกลาวมอยจรงระบบจะแจงถงรายละเอยดทระบอยในเอกสารรบรองอากรแสตมป เพอใหผทตรวจสอบตรวจเชคขอมลวาตรงกบเอกสารทตนถออยหรอไม

กรณททาเอกสารรบรองอากรแสตมปหายและไมทราบเลขทเอกสารรบรองอากรแสตมป แตประสงคจะตรวจสอบวาเอกสารนน ๆ ไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลวหรอไม ผทเกยวของสามารถสอบถามทสานกงานอากรแสตมปเพอใหเจาพนกงานคนขอมลจากระบบได หากตรวจพบขอมล ตามความตองการของผรอง ผรองสามารถขอสานกงานอากรแสตมปสามารถพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปใหใหม หรอใหเลขทอากรแสตมป เพอใหผใชบรการยนชาระอากร

94

GovHK, “Validity of Unstamped Documents & Inadequate Consideration,” Accessed December 1, 2014, http://www.gov.hk/en/residents/taxes/ stamp/timelimit/validity_of_unstamped_documents.htm

70

แสตมปทางอเลกทรอนกสพมพเอกสารรบรองอากรแสตมปใหมจากระบบอเลกทรอนกส95 ทงนเอกสารรบรองอากรแสตมปไมวาจะเปนตนฉบบ สาเนา ถายเอกสาร หรอสาเนาทผานการรบรองเอกสาร ถอเปนหลกฐานการชาระอากรแสตมปทงสน แตอยางไรกตาม หลกการปดอากรแสตมปตองปดอากรแสตมปลงในเอกสารตนฉบบเทานน เวนแตเปนกรณทระบวาออกเพอเอกสารสาเนา96

3.2.1.7 การตรวจสอบเอกสารทเกยวของโดยเจาพนกงานและการอทธรณ สานกงานอากรแสตมปเปนหนวยงานภายใตกรมสรรพากร มหนาทดแล

การจดเกบ โดยทางานควบคกบฝายประเมนและจดอนดบ (Rating and Valuation Department หรอ RVD) ซงมหนาทประเมนราคาทรพยสน หนวยงานทงสองถกตรวจสอบโดยคณะกรรมการตรวจสอบบญช (Audit commissioner) ตรวจสอบการทางานของกรมสรรพากรในประเดนเรองการคานวณและจดเกบอากรแสตมปทกประเภท เพอพฒนาการจดเกบและการตรวจสอบใหมประสทธภาพมากยงขน วเคราะหปญหาจากกระบวนการการจดเกบ และเสนอทางแกไขชองวางของขอกาหนดตาง ๆ ใหแกสานกงานอากรแสตมปรวมถงฝายประเมนและจดอนดบ97

ในสวนของการยนขอปดอากรแสตมปหรอเอกสารรบรองอากรแสตมปกบเจาพนกงาน แมจะมเอกสารแสดงขอเทจจรงและสภาวการณครบแลว เจาพนกงานยง มสทธกาหนดใหผทเกยวของแสดงรายละเอยดของตราสารและเอกสารหลกฐานอนทเจาพนกงานเหนวา

95 Stamp office e-Stamping Circular No.1/2011 No.6: Loss of Stamp

Certificates In case there is no trace of a stamp or stamp certificate for a property

instrument, enquiry may be made to the Stamp Office to check if it has been stamped. If stamp certificate record is found, the Stamp Office can provide the relevant reference numbers for the handling solicitor2 to reprint it. Meanwhile, the Stamp Office has all along been providing the service of issuing certified copy of some of its records at a fee (currently $160), this service will also cover stamp certificates.

96 Stamp Duty Ordinance Section 8, supra note 77. 97

Audit commission Hong Kong, “Inland Revenue Department : Assessment and collection of stamp duty,” Accessed December 1, 2014, http://www.aud.gov.hk /eng/pubpr_arpt/aud_InlRev.htm

71

สาคญเพมเตมได เพอทาใหเจาพนกงานเชอในความถกตองของตราสารและคารองขอ แมไดนาสงเอกสารทเกยวของทงหมดใหแกเจาพนกงานทงหมดแลวกตาม98 นอกจากนหากเจาพนกงานเหนวาคารองขอปดอากรแสตมปไมถกตอง แมในความเปนจรงผยนคารองขอปดอากรแสตมปจะกระทาถกตองตามขอกาหนดทเจาพนกงานกาหนดแลวกตาม เจาพนกงานสามารถปฏเสธการออกเอกสารรบรองอากรแสตมปได อยางไรกตามเจาพนกงานตองแจงแกผยนคารองถงเหตผลทปฏเสธการอนญาต และภายหลงการปฏเสธการออกเอกสารรบรองอากรแสตมปผยนคารองสามารถยนขอปดแสตมปแบบปดทบได

แมไมมการรองขอหรอแจงขอมลใด ๆ ผจดเกบอากรสามารถตรวจสอบ และแสดงความเหนเรองการจดเกบอากรแสตมป วาตราสารนน ๆ ตองชาระอากรแสตมปหรอไม ปรมาณคาอากรแสตมป และสามารถกาหนดใหยนเอกสารเพมไดเพอการตรวจสอบได ภายในกาหนดเวลา 6 ป จากวนสดทายทตองชาระอากรแสตมป ในกรณนหากผทเกยวของไมนาเอกสารทเจาพนกงานกาหนดมายน หรอเอกสารดงกลาวไมมการออกเอกสารรบรองอากรแสตมปอยางถกตอง ผจดเกบอากรสามารถปฏเสธการออกอากรแสตมปได หรอออกโดยกาหนดเงอนไขตามความเหมาะสมและกาหนดเพมโทษปรบทตองชาระกบหนวยงานของรฐ99

เนองจากตราสารทกชนดตองมการปดอากรและชาระอากรแสตมปอยางถกตอง โดยคาอากรแสตมปนนคานวณตามราคาของอสงหารมทรพยทตราสารเกยวของ ในกรณระบบเดม กระบวนการการตรวจสอบความเพยงพอของคาอากรแสตมปจะเกดขนหลงขนตอนการปดอากรแสตมปทงหมด โดยจดสงเอกสารคารองขอปดอากรแสตมปไปยงฝายประเมนและจดอนดบ หากเปนการปดอากรตากวาคาอากรแสตมปทตองชาระ ทางหนวยงานจะออกเอกสารเรยกใหชาระ เพอใหชาระอากรแสตมปสวนทขาดไป นอกจากสงไปยงฝายประเมนและจดอนดบแลวยงสงสาเนาคารองขอปดอากรแสตมปไปยงฝายอน ๆ ในกรมสรรพากรดวยเพอแกไขรายละเอยดผครอบครองอสงหารมทรพย และเพอการคานวณคาภาษอน ๆ ทเกยวของ

ข อม ลอากรแสตมป แบบ อ เ ล กทรอน กส ใ นระบบประท บตร าอสงหารมทรพย ภายหลงออกเอกสารรบรองอากรแสตมปขอมลทเกยวของทงหมดจะถกสงตอผาน

98 Stamp Duty Ordinance Section 12: Power to call for abstract and

evidence 99 Stamp Duty Ordinance Section 18I: Power of Collector to inspect

instrument or evidence

72

ทางระบบอเลกทรอนกสไปยงฝายประเมนและจดอนดบเพอตรวจสอบมลคาอาอากรแสตมปและหนวยงานอน ๆ ทเกยวของเพอแกไขขอมลความเปนเจาของอสงหารมทรพย คานวณคาภาษอน ๆ ทเกยวของ และสรางขอมลสถตของอสงหารมทรพยในบรเวณดงกลาว

ในสวนของขนตอนการตรวจสอบมลคาของอสงหารมทรพย (valuation) โดยฝายประเมนและจดอนดบ ทก ๆ สปดาหระบบประทบตราอสงหารมทรพยจะสงขอมลทเกยวของของตราสารไปใหแกฝายประเมนและจดอนดบผานระบบอเลกทรอนกส โดยใชระบบคานวณสถตคานวณจากขอมลธรกรรมจานวนมากท ม ในระบบในการตรวจสอบและคานวณมลคาของอสงหารมทรพย ในกรณทระบบแจงวาคาอากรแสตมปทคานวณไวไมเพยงพอ เจาพนกงานของฝายประเมนและจดอนดบจะตรวจสอบขอมลทระบบคานวณอกครงหนง หลงตรวจสอบฝายประเมนและจดอนดบจะนาสงขอมลทตรวจสอบเรยบรอยแลวไปใหแกสานกงานอากรแสตมปทกอาทตยเชนเดยวกน โดยขอมลทสงกลบมาสามารถแบงออกเปน 4 กรณ ไดแก กรณตองจายคาอากรแสตมปเพมตามทสานกงานคานวณ กรณตองจายคาอากรแสตมปเพมตามทสานกงานคานวณแบบมเงอนไข กรณทไมตองชาระอากรเพม และกรณคาอากรแสตมปทตองชาระเพมมากกวาทสานกงานคานวณ ภายหลงจากไดคาตอบเรองการประเมนจากฝายประเมนและจดอนดบแลว สานกงานอากรแสตมปจงสามารถออกเอกสารเรยกเกบคาอากรแสตมปเพมเตมใหแกผชาระอากรแสตมป ได ดงนนในสวนการคานวณมลคาน ฝายประเมนและจดอนดบจะตองจดทาอยางเรงดวน เนองจากสานกงานอากรแสตมปจะไมสามารถออกใบประเมนอากรแสตมปเพมเตมไดจนกวาจะทราบผลการประเมนจากฝายประเมนและจดอนดบ ซงจะทาใหเสยประโยชนในการจดเกบรวมถงอาจสงผลใหสามารถจดเกบไดยากขน

การยนอทธรณคาวนจฉยของเจาพนกงานในทก ๆ สามารถทาได100 โดย หลงจากไดชาระอากรแสตมปตามทกาหนดแลว ผทไมพอใจในคาวนจฉยสามารถยนอทธรณคาวนจฉยของเจาพนกงานไปยงศาลแขวงทเกยวของภายใน 1 เดอนนบจากวนทไดรบแจงผลคาวนจฉย พรอมทงชาระอากรแสตมป ขอยกเวนการชาระอากรแสตมป ไดแก กรณทเจาพนกงานอนญาตให

100 Stamp Office Inland Revenue Department, “Notes On Appeal

Procedures I.R.S.D. 98 (6/2001),” Accessed December 1, 2014, http://www.ird.gov.hk/ eng/pdf/irsd98e.pdf

73

เลอนเวลาการชาระออกไปทงหมดหรอบางสวน อยางไรกตามตองชาระอากรแสตมปทงหมดกอนทศาลจะมคาพพากษา หรอชาระเมอศาลแขวงมคาสงอยางใดอยางหนง101

3.2.1.8 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป การยนขอยกเลกอากรแสตมปโดยผทเกยวของ สามารถกระทาผานการ

กรอกแบบคารองระบเหตความผดพลาดของเอกสารรบรองอากรแสตมป และขอใหออกเอกสารรบรองอากรแสตมปฉบบใหม เพอยนยนเนองจากเหตความผดพลาดของเอกสารรบรองอากรแสตมป หรอคนคาอากรแสตมปทไดชาระไปใหแกผทกาหนด พรอมทงแนบสาเนาของเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปทมขอผดพลาด และหลกฐานสนบสนนขออางของตน 102 เมอไดรบคารองขอหากเจาพนกงานพจารณาแลววาผดพลาดจรง เจาพนกงานมหนาทตองยกเลกอากรแสตมปหรอเอกสารรบรองอากรแสตมปทออกไปแลว

นอกจากกรณทมการรองขอพรอมหลกฐานวาเอกสารรบรองการจดเกบอากรแสตมปมขอผดพลาดแลวนน เจาพนกงานยงสามารถยกเลกเอกสารรบรองอากรแสตมปไดหากตรวจสอบกรณตาง ๆ ตอไปน กรณทคนคาอากรแสตมป คาปรบ หรอคาขอคาวนจฉยตามขอกาหนดของกฎหมาย หรอกรณอน ๆ ทกฎหมายอนญาต ขนตอนการยกเลกเจาพนกงานตองทาหนงสอแจงแกผทเกยวของ ประกอบไปดวย ผยนคารองขอคนคาอากรแสตมปและคาลดหยอน หรอผยนคาขอยกเลกเอกสารรบรองอากรแสตมปเปนลายลกษณอกษร วาอากรแสตมปนน ๆ ถกยกเลกแลว และลบขอมลเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปฉบบดงกลาวออกจากระบบอเลกทรอนกส103

การขอคนอากรสามารถทาไดใน 3 กรณ104 คอ

101 Stamp Duty Ordinance Section 14: supra note 82. 102 Inland Revenue Department Stamp Office, “Request for Cancellation

of Stamp Certificate containing error(s) [Section 18J(1)(c) of the Stamp Duty Ordinance, (Cap.117)] (Form I.R.S.D. 126(E)),” Accessed July 10, 2014, http://www.ird.gov.hk/eng/pdf/irsd126.pdf

103 Stamp Duty Ordinance Section 18J: Power of Collector to cancel stamp certificates

104 Hong Kong Special Administrative Region Government, “Refund, Adjudication & Appeal against Assessment,” Accessed August 13, 2014, http://www. gov.hk/en/residents/taxes/stamp/refund.htm

74

1. กรณทพบในภายหลงวาตราสารนน ๆ เปนโมฆะตงแตตนหรอไมเปนไปตามวตถประสงคทกาหนดไว

2. กรณทปดอากรแสตมปมากกวาคาอากรแสตมปทตองเสย 3. ปดอากรแสตมปสาหรบตราสารทไมตองชาระอากรแสตมป การขอคนคาอากรแสตมปในกรณดงกลาวตองขอคนภายใน 2 ปนบแต

วนทระบไวในสญญา พรอมทงกรอกแบบคารองและนาสงใหแกเจาพนกงาน และกรณยกเลกสญญาซอขายอสงหารมทรพย นอกจากกรณทผซอขายอสงหารมทรพยนน ๆ ใหแกผอนหรอโอนสทธการซอไปใหบคคลอน สามารถยนคารองขอคนอากรไดภายในเวลา 2 ปนบจากวนทยกเลกสญญา โดยกรอกแบบคารองและนาสงใหแกเจาพนกงาน105

3.2.2 กฎหมายทเกยวของกบธรกรรมอเลกทรอนกส เนองจากรฐบาลของฮองกงมตองการทจะพฒนาประเทศใหเปนเศรษฐกจดจทล

(Digital Economy) ดงนนจงผลกดนแลสรางโครงสรางพนฐานตางๆเพอพฒนาใหเปนระบบเศรษฐกจดจทล หนงในรากฐานทรฐไดวางไวคอรางขอกาหนดดานกฎหมายเพอรองรบการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสทปลอดภย จงตรากฎหมายเรองธรกรรมอเลกทรอนกส Electronic Transactions Ordinance (Cap. 553) (ETO) ขนในเดอนมกราคม พ.ศ. 2543 ซงภายหลงแกไขปรบปรงในป พ.ศ. 2547 กฎหมายฉบบนบงคบใชกบการขอมลอเลกทรอนกสและลายมอชออเลกทรอนกส โดยใหมสถานะเทากบคฉบบทเปนกระดาษ106

การนาเอากฎหมายฉบบด งกลาวมาใช เปนแนวทางใหการใชลายมอชออเลกทรอนกสแพรหลายในฮองกง ซงสงผลใหฮองกงมพฒนาการจากการเปนประเทศทลาสมยไดอยางรวดเรว ทงในดานของเศรษฐกจและการคา ทาใหฮองกงกลายเปนคแขงสาคญในการคาอเลกทรอนกสของโลก เมอดจากปรมาณการทาธรกรรมผานระบบอเลกทรอนกส พบวาปรมาณการ

105 Inland Revenue Department Stamp Office, “Requisition for Allowance

Ticket for spoiled or unwanted Stamps (Form I.R.S.D. 25),” Accessed July 10, 2014, http://www.ird.gov.hk/eng/pdf/irsd25e.pdf

106 Office of the Government Chief Information Officer, “Introduction,” Accessed November 10, 2015, http://www.ogcio.gov.hk/en/regulation/eto/ordinance /introduction

75

ซอขายสนคาผานทางสออเลกทรอนกสมปรมาณมากขนถง 2.4 พนลานดอลลารสหรฐในป พ.ศ. 2546 จากเดมเพยง 60 ลาน ดอลลารสหรฐ และมแนวโนมจะมปรมาณสงขนอกในปจจบน107

เมอระบบธรกรรมอเลกทรอนกสพฒนาไปอยางมากสงผลใหเกดชองวางของกฎหมาย ทาใหตองพฒนาขอบญญตของกฎหมายใหมประสทธภาพสงสดและสามารถรองรบการขยายตวดานเศรษฐกจไดอยางดกฎหมายฉบบนจงไดรบการแกไขครงแรกในป พ.ศ. 2546 มผลบงคบใชเดอนมถนายน พ.ศ. 2547 เพอแกไขจดบกพรองทพบหลงการเรมนาเอากฎหมายฉบบดงกลาวมาใช108

กฎหมายฉบบนใชบงคบทงกบภาคเอกชนและหนวยงานภาครฐ109 ตวบทกฎหมายไดแบงรายละเอยดออกเปนสวนตาง ๆ ทงสน 7 สวน เพอใหสามารถเขาใจไดงายยงขน ดงตอไปน

สวนท 1 บทเบองตน (Preliminary) สวนท 2 การบงคบใช (Application) สวนท 3 ขอมลอเลกทรอนกส และลายมอชอดจตล (Electronic records and

digital signatures) สวนท 4 ขอจากดของการบงคบใช (Limitations on operation of sections

5, 5A, 6, 7 and 8) สวนท 5 สญญาอเลกทรอนกส (Electronic contracts) สวนท 6 การสงหรอรบขอมลอเลกทรอนกส (Attribution of sending and

receiving electronic records) สวนท 7 การรบรองโดยเจาพนกงาน หนวยงานของรฐ (Recognition of

certification authorities and certificates by government chief information officer)

107 Richard Wu, “Electronic Transactions Ordinance – Building a Legal

Framework for E-commerce in Hong Kong,” Accessed November 10, 2015, https:// www2.warwick.ac.uk/fac/soc/law/elj/jilt/2000_1/wu/

108 Legislative Council Brief, “Electronic Transactions Ordinance (Chapter 553) Electronic Transactions (Amendment) Bill 2003,” Accessed August 15, 2014, http://www.legco.gov.hk/yr02-03/english/bills/brief/b58_brf.pdf

109 Electronic Transactions Ordinance Section 4: Ordinance to bind Government

76

สวนท 8 การเกบรกษาขอมลเปนความลบและแนวปฏบตของเจาพนกงาน (Certification authority disclosure records and code of practice)

สวนท 9 เจาพนกงานทมหนาทรบรอง (Postmaster general to be recognized certification authority)

สวนท 10 ขอกาหนดทวไปของเจาพนกงานทมอานาจรบรอง (Provisions as to recognized certification authorities)

สวนท 11 ขอกาหนดเรองขอมลลบ การเปดเผยขอมล และความรบผด (Provisions as to secrecy, disclosure and offences)

สวนท 12 กาหนดใหอานาจรฐมนตรกระทรวงเทคโนโลยและนวตกรรมในการควบคมตามขอกาหนดและออกกฎหมายทเกยวของ หรอกาหนดความคมกนของเจาพนกงาน (Secretary's power to amend schedules and make subsidiary legislation and immunity of public officers)

3.2.2.1 การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส ในบทนยามกฎหมายฉบบนไดคานยามของ “ขอมล” “ระบบขอมล”110

ไวโดยสรปไววา

110 Electronic Transactions Ordinance Section 2: Interpretation "information" includes data, text, images, sound codes, computer

programmes, software and databases; "information system" means a system which- (a) processes information; (b) records information; (c) can be used to cause information to be recorded, stored or otherwise

processed in other information systems (wherever situated); and (d) can be used to retrieve information, whether the information is

recorded or stored in the system itself or in other information systems (wherever situated) …

77

“ขอมล” (Information) หมายถง ขอมล (Data) ขอความ (Text) รปภาพ (Images) รหสเสยง (Sound codes) โปรแกรมคอมพวเตอร (Computer programmes) ชดคาสง (Software) และฐานขอมล (Databases)

“ระบบขอมล” (Information system) หมายถง ระบบซง สรางขอมล (processes information) จดเกบขอมล (Records information) ใชเปนชองทางในการจดเกบหรอแปลงขอมลรปแบบอน (Cause information to be recorded) และใชดงเอาขอมลมาแสดงได (Retrieve information)

กฎหมายฉบบนยอมรบสถานะของเอกสารอเลกทรอนกส หากกฎหมายกาหนดหรออนญาตวาตองกระทาการใดเปนหนงสอ สามารถใชขอมลอเลกทรอนกสแทนได หากสามารถพสจนไดวาขอมลดงกลาวสามารถเขาถงเพอการอางองไดในภายหลง111 หรอในกรณทกฎหมายกาหนดใหตองยนหลกฐานเปนหนงสอดวยตนเอง กฎหมายอนญาตใหสงเอกสารตางๆผานระบบอเลกทรอนกสแทนได หากจดทาขอมลตามกระบวนการทกฎหมายกาหนด 112 นอกจากนยงมการกาหนดามหามไมใหปฏเสธความมผลบงคบใชของขอมลอเลกทรอนกสเพยงเพราะเปนขอมลอเลกทรอนกส113

ในกรณคกรณในการทานตกรรมไมใชหนวยงานของรฐ และมกฎหมายกาหนดใหตองลงลายมอชอ คกรณสามารถใชลายมอชออเลกทรอนกสแทนไดหากมวตถประสงคทจะใชลายมอชออเลกทรอนกสนนยนยนตนเองหรอธรกรรมทตนทา ใชระบบจดทาลายมอชอทเชอถอได และเหมาะสม และเปนระบบทคกรณอกฝายยนยอม114

3.2.2.2 การเกบรกษาขอมล ในบทนยามกฎหมายไดคานยามของ “บนทกอเลกทรอนกส” และ “การ

จดเกบ”115 ไวโดยสรปไววา

111 Electronic Transactions Ordinance Section 5: Requirement for writing 112 Electronic Transactions Ordinance Section 5A: Service of documents 113 Electronic Transactions Ordinance Section 9: Admissibility of electronic

records 114 Electronic Transactions Ordinance Section 6: Electronic signatures,

digital signatures, etc. 115 Electronic Transactions Ordinance Section 2: Interpretation

78

“บนทกอเลกทรอนกส” (Electronic record) หมายถง ขอมลทถกสรางขนผาน ระบบดจทลโดยขอมลนนสามารถสงจากระบบหนงไปสอกระบบหนงได และสามารถจดเกบในระบบขอมลหรอสออนๆ

“การจดเกบ” (Record) หมายถง ขอมลทถกเขยนหรอบนทกลงในสอกลางทมรปราง หรอจดเกบในรปแบบอเลกทรอนกส หรอสออนทมลกษณะเดยวกน และขอมลดงกลาวตองสามารถเขาถงใหมไดในลกษณะทสามารถเขาใจได

นอกจากนหากมขอกาหนดของกฎหมายกาหนดใหตองยนตนฉบบหรอจดเกบตนฉบบเอกสารเปนลายลกษณอกษร ใหถอวาสามารถใชตนฉบบเอกสารทเปนรปแบบอเลกทรอนกสได หากระบบทใชจดทาขอมลในขนตอนการสรางขอมลเปนระบบทนาเชอถอมากพอ อกทงขอมลดงกลาวตองสามารถแสดงใหผทเกยวของตรวจสอบได โดยขอมลมลกษณะสมบรณและไมเปลยนแปลงไปจากขณะสรางขอมล และสามารถเขาถงขอมลไดในทก ๆ สภาวการณ116

หากมขอกาหนดของกฎหมายกาหนดใหจดเกบเอกสารไวเปนหลกฐาน การจดเกบขอมลในทตนฉบบเปนเอกสารในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส กฎหมายรองรบใหสามารถกระทาไดหาก สามารถเขาถงขอมลทถกแปลงไปเปนรปอเลกทรอนกสแลว และสามารถนาเอาขอมลนน ๆ มาใชใหมได การจดเกบขอมลอเลกทรอนกสตองจดเกบในรปแบบเดยวกบขณะท

"electronic record" means a record generated in digital form by an

information system, which can be- (a) transmitted within an information system or from one information

system to another; and (b) stored in an information system or other medium; "record" means information that is inscribed on, stored in or otherwise

fixed on a tangible medium or that is stored in an electronic or other medium and is retrievable in a perceivable form; …

116 Electronic Transactions Ordinance Section 7: Presentation or retention of information in its original Form

79

สรางขอมล สง รบ หรอในรปแบบทามารถแสดงตนฉบบของเอกสารไดโดยไมผดพลาด และมการระบรายละเอยดทมาของขอมลและจดหมายของขอมล วน เวลา และสถานทออกขอมล117

3.2.2.3 การใชขอมลอเลกทรอนกสกบการท าธรกรรมของภาครฐ กฎหมายฉบบนนอกจากจะใชกบภาคเอกชนแลวยงใชบงคบกบภาครฐ

ดวย โดยรองรบการทหนวยงานราชการใชอานาจการบรหารงานผานระบบอเลกทรอนกส และไดใหคานยามของ “หนวยงานของรฐ” และ “เจาพนกงานทมอานาจ”118 ไวโดยสรปวา

“หนวยงานของรฐ” (Government entity) หมายถง เจาพนกงานราชการ หรอภาครฐ

“เจาพนกงานผมอานาจ” (Responsible officer) ตามความหมายของเจาพนกงานทมหนาทรบรอง หมายถงผถอตาแหนงซงมหนาทหลกในการทาหนาทเปนเจาพนกงานทมหนาทรบรองตามขอกาหนดของกฎหมาย

ในกรณทคกรณเปนหนวยงานของรฐ และมกฎหมายกาหนดใหตองลงลายมอชอ คกรณสามารถใชลายมอชออเลกทรอนกสแทนไดหากผลงลายมอชอ มใบรบรองทอนญาตใหลงชอได (recognized digital certificate) การลงลายมอชอไดลงในชวงเวลาทใบรบรองขางตนยงคงมผลบงคบใช (validity of the certificate) ใบรบรองกาหนดใหอานาจ (accordance with the terms of the certificate)119

หนวยงานทออกใบรบรอง (Certification authorities) หรอหนวยงานทตรวจสอบความถกตองและมาตรฐานใบรบรองความปลอดภยทางอเลกทรอนกสตาง ๆ และออกใบรบรองอนญาตใหคนอนใชงานได หนวยงานนเปนหนวยงานทมความสาคญในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของฮองกง เนองจากมหนาทตรวจสอบและอนมตขอมลทใชในการทาธรกรรมของ

117 Electronic Transactions Ordinance Section 8: Retention of information

in electronic records 118 Electronic Transactions Ordinance Section 2: Interpretation "responsible officer" in relation to a certification authority, means a

person occupying a position of responsibility in relation to the activities of the certification authority relevant to this Ordinance;

"government entity" means a public officer or a public body; … 119 Electronic Transactions Ordinance Section 6, supra note 114.

80

ภาคเอกชน ในปจจบนมเพยง 2 หนวยงานทจดวาเปนหนวยงานทออกใบรบรอง ไดแก The Postmaster General ใหบรการดาน Hong Kong Post Certification Authority และม Digi-Sign Certification Services Limited เปนหนวยงานภาคเอกชนทเขามาตรวจสอบ120

ขอกาหนดเรองขนตอน แบบ และวธการยนเอกสารหรอลงลายมอชอผานระบบอเลกทรอนกสใหแกหนวยงานภาครฐทกหนวยงาน กฎหมายฉบบนกาหนดใหเปนอานาจของปลดกระทรวงเทคโนโลยและนวตกรรม (Permanent Secretary for Innovation and Technology) โดยรางกฎหมายกาหนดขนตอน ซงในปจจบนถกบญญตไวในประกาศกจจานเบกษา ท 2352 ประกาศ ณ วนท 25 เมษายน 2557 (Gazette Notice 2352)121 กาหนดรายละเอยดตางๆ (ขอ I) อาท เรอง มาตรฐานของรหสตวอกษรในภาษาตางๆวาตองเปนไปตามแบบของมาตรฐานไอเอสโอ (ISO) โดยใช มาตรฐานของตวอกษร ของ ISO/IEC 10646 (Universal Multi-octet Coded Character Set - UCS) ซงเปนระบบสาหรบเกบขอมลตวอกษรสากล122 มาตรฐานประเภทของขอมลและการบบอดไฟล (Compressed) และระบวากฎหมายฉบบใดหรอหนวยงานใดบางทไดนาเอาขอกาหนดนไปใชบงคบแลว ซงกรมสรรพากรกเปนหนงในหนวยงานทนาเอาไปใชบงคบแลวในเรองของขอมลอเลกทรอนกสและลายมอชอดจทล และการจดเกบขอมลอเลกทรอนกส รวมถงการยนเอกสารใหแกหนวยงานของรฐ (ขอ II) รวมถงชนดของขอมลสาหรบลายมอชออเลกทรอนกส ซงกาหนดใหสามารถใชลายมอชออเลกทรอนกสได หากมขอกาหนดของกฎหมายระบวาขอมลทนาสงตองมการลงลายมอชอ หรอตองจดทาลงในแบบทกาหนดพรอมลงลายมอชอ โดยการแนบลายมอชอไปกบเอกสารตองเปนไปตามมาตรฐานและลกษณะทกาหนด

120 Office of the Government Chief Information officer, “Recognized

Certification Authorities in Hong Kong,” Accessed August 16, 2014, http://www.ogcio. gov.hk/en/regulation/eto/ordinance/ca_in_hk/

121 Company Registration, “Electronic Services,” Accessed August 15, 2014, http://www.cr.gov.hk/en/electronic/submission.htm

122 International Organization for Standardization, “ISO/IEC 10646:2003 Information technology - Universal Multiple-Octet Coded Character Set (UCS),” Accessed July 13, 2015, http://www.iso.org/iso/catalogue_detail.htm?csnumber= 39921

81

ในสวนของขนตอนการนาสงขอมล สามารถแบงออกไดเปน 2 วธ ไดแก จดสงขอมลผานไปรษณยอเลกทรอนกส (electronic mail) จดเกบขอมลลงในอปกรณตาง ๆ และนาสง อาท ฟอรแมตแผนดสกเกต (Diskette) แผนซด (CD-ROM) แผนดวด (DVD-ROM) หรอยเอสบแฟลชไดรฟ (USB Mass storage device) ในกรณทเปนการสงขอมลระหวางหนวยงานภาครฐ ใหใชระบบจดสงขอมลของรฐ (Electronic government form) ในการจดสง

ตารางแนบทายของกฎหมายวาดวยเรองธรกรรมอเลกทรอนกสมการกาหนดวาไมใหใชขอกาหนดของกฎหมายฉบบนบางประเดน เวนแตเปนกรณทกฎหมายกาหนดใหตองยนหลกฐานเปนหนงสอดวยตนเองตามขอ 5A และเปนเอกสารเรองขอตกลงเกยวกบการจดเกบอากรแสตมปของบรษทแลกเปลยนหลกทรพย (Exchange company) และผใหบรการทไดรบอนญาตใหบรการซอขายอตโนมต (Authorized Automated Trading Services (“ATS”) Provider) และเอกสารนนๆเปนเอกสารทตองปดอากรแสตมปตามกฎหมายดวย กรณดงกลาวจงไมเขาขอยกเวนทจะไมใชบทบญญตบางมาตรา (Schedule 5A 4)

กลาวโดยสรปกฎหมายวาดวยเรองธรกรรมอเลกทรอนกสเพยงแตกาหนดแนวทางปฏบตของหนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของ โดยรวมถงการสราง การจดเกบขอมล การทาสญญาอเลกทรอนกส รบรองการเปนตนฉบบของเอกสาร การใชเอกสารอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน และไดบญญตรายละเอยดกวางๆเกยวกบอากรแสตมปไวดวยดงกลาว 3.3 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศไอรแลนด

นบตงแตป พ.ศ. 1712 ประเทศไอรแลนดตกอยใตอานาจของชาวนอรมนและตอมา

ขององกฤษ ในชวงแรกราชบลลงกองกฤษมไดแสดงอานาจการควบคมเกาะไอรแลนดอยางเตมทมาจนกระทงหลงจากการปฏรปองกฤษ เมอความสวามภกดของรฐบรวารในไอรแลนดเรมเปนปญหาขน ทาใหองกฤษเรมใชกาลงทางทหารกบไอรแลนด123 เนองจากปญหาเรองความแตกตางของการนบถอศาสนาตางนกาย จงทาใหเกดความตองการในการแบงแยกดนแดนไอรแลนด ปญหาในสวนนดาเนนมาในไอรแลนดกวา 700 ป จนถงป พ.ศ. 2465 หลงจากสงครามอสรภาพไอรแลนด และการลงนาม

123 Emmet Scully, “Update on e-stamping: Mandatory e-filing and e-

payment,” Accessed February 13, 2015, http://www.lexology.com/library/detail.aspx? g=8e0bfa2a-b1ed-498e-8f53-93f3023b8fef

82

ในสนธสญญาองกฤษ -ไอรแลนดแลว สวนทใหญกวาของเกาะไอรแลนดกแยกตวออกจาก สหราชอาณาจกร กลายมาเปนเสรรฐไอรแลนด และกลายเปนสาธารณรฐไอรแลนด ในป พ.ศ. 2491124

กฎหมายอากรแสตมปถกนาเขามาใชในองกฤษในชวงป พ.ศ. 2237 ภายใตกฎหมาย Stamp Act 1694 เพอใหอานาจพระเจาแผนดนจดเกบภาษจากแผนหนงและกระดาษทใชเขยน เพอนาเงนไปใชสนบสนนการทาสงครามกบประเทศฝรงเศส องกฤษไดพฒนากฎหมายอากรแสตมปใหเหมาะสมซงสงผลใหสามารถจดเกบอากรแสตมปไดปรมาณมาก สงผลใหรฐขยายขอบเขตการจดเกบอากรแสตมปไปสเอกสารอน ๆ ในชวงแรกจนถงป พ.ศ. 2336 อากรแสตมปถกจดเกบในลกษณะอตราตายตวไมจาตองคานงถงมลคาของทรพยสนทเกยวของ125 และในป พ.ศ. 2351 เรมพฒนาระบบการจดเกบโดยจดเกบแบบคานวณตามราคาจากการขายโอนกรรมสทธในทดนและหน และถกนามาใชเปนครงแรกในไอรแลนดในชวงป พ.ศ. 2317 เปนชวงทไอรแลนดอยภายใตการครอบครองขององกฤษ ภายใตกฎหมาย An act for granting to his majesty, his heirs and successor, several duties upon vellum, parchment, and paperกฎหมายฉบบนมผลใชบงคบอยในชวง 25 มนาคม 2317 ถง 25 ธนวาคม 2318 ภายหลงถกแกไขและถกบญญตขนมาใหมโดยรฐสภาพรอมทงเพมเตมรายละเอยดลงในกฎหมายฉบบนดวย ในชวงเรมแรกอากรแสตมปสามารถใชไดกบตราสารทจดทาขนเปนหนงสอเทานน อยางไรกตามปจจบนกฎหมายอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดรบการแกไขใหสามารถใชกบเอกสารอเลกทรอนกสได โดยเรมมใชในประเทศไอรแลนดเมอวนท 1 มกราคม 2553126 ใชแทนทการจดเกบอากรแสตมปในรปแบบเดมหรอรปแบบกระดาษทงหมด

แมสาธารณรฐไอรแลนดจะเพงเรมพฒนาประเทศไดไมนาน แตกไดรบการจดลาดบเปนประเทศในกลมทมรายไดสง และเปนประเทศในกลมองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและ

124 Wikipedia, “Ireland,” Accessed February 13, 2015, https://en.wikipedia.

org/wiki/Ireland 125 Wikipedia, “Stamp duty in the United Kingdom,” Accessed February

13, 2015, https://en.wikipedia.org/wiki/Stamp_duty_in_the_United_Kingdom 126 Emmet Scully, “Ireland: Update on e-Stamping – Practical Filing Issues

since Introduction on 1 January 2010,” Accessed August 10, 2014, http://www.mondaq.com/x/112130/tax+authorities/Update+on+eStamping+Practical+Filing+Issues+Since+Introduction+on+ 1+January+2010

83

การพฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development หรอ OECD)127 โดยเนนการพฒนาระบบเศรษฐกจไปเปนระบบพฒนาระบบเศรษฐกจฐานความรสมยใหม ทเนนพฒนาอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยขนสง และการคา อตสาหกรรม รวมถงการลงทน128 แมไอรแลนดจะประสบปญหาดานเศรษฐกจ แตกเปนหนงในประเทศทสามารถพฒนากลบมาไดอยางรวดเรว ทงนในสวนของการจดเกบภาษ ไอรแลนดจดเกบภาษอตราสง เพอนาเอาเงนทไดไปใชชาระคาใชจายทม เชน การศกษา บรการเรองสขภาพ บาเหนจบานาญเกษยณอายเงนชวยเหลอกรณวางงาน รวมถงการพฒนาประเทศ และคาสาธารณปโภค ฯลฯ129

3.3.1 กฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ปจจบนประเทศในกลมยโรปทใชกฎหมายอากรแสตมปมเพยง สหราชอาณาจกร

เดนมารค และไอรแลนดเทานน130 สงผลใหคาใชจายในการโอนหนและอสงหารมทรพยในประเทศกลมนสงกวาประเทศอน ๆ แมประเทศอน ๆจะรนรงคใหมการยกเลกกฎหมายน แตประเทศเหลานกยงคงไมยกเลกอากรแสตมป เนองจากอากรแสตมปสามารถทารายไดใหกบรฐไดอยางมาก เปนชองทางใหรฐสามารถควบคมราคาได อกทงวธการจดเกบกไมยงยากเนองจากประเทศในกลมนโดยมากไดพฒนาเอาระบบเอกสารรบรองอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชแลว ในกรณของสาธารณรฐไอรแลนดเรมใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในวนท 1 มกราคม 2553131 ใหบรการ

127 The World Bank, “Ireland,” Accessed February 13, 2014, http://data.

worldbank.org/country/ireland 128 Wikipedia, “Economy of the Republic of Ireland,” Accessed February

13, 2014, https://en.wikipedia.org/wiki/Economy_of_the_Republic_of_Ireland# Beginning_of_recovery_.282014.E2.80.93.29

129 Wikipedia, “Taxation in the Republic of Ireland,” Accessed February 13, 2014, https://en.wikipedia.org/wiki/Taxation_in_the_Republic_of_Ireland#Stamp_ duties

130 Harry Wallop, “Osborne's first tax cut will be stamp duty on shares,” Accessed February 13, 2014, http://www.telegraph.co.uk/finance/2949136/ Stamp-duty-The-facts.html

131 Emmet Scully, supra note 126.

84

ยนคารองขอชาระอากรแสตมปผานระบบสรรพากรคอมพวเตอร (Revenue online system – ROS) รวมถงชาระอากรแสตมปผานทางระบบสรรพากรคอมพวเตอร โอนเงนโดยเครองอเลกทรอนกส หรอเชค ภายหลงในวนท 1 มถนายน 2554 ระบบสรรพากรคอมพวเตอรกลายเปนระบบหลกในการยนชาระอากรแสตมป ถกนามาใชแทนทการชาระอากรแสตมปแบบเดมปดทบหรอประทบตราลงบนตราสารทงหมด การคานวณคาอากรแสตมปนนจะถกคานวณตามประเภทของตราสารวาเปนคาอากรแสตมปแบบอตราคงท หรอแบบคานวณตามราคา

บทบญญตในเรองอากรแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศไอรแลนดถกบญญตไวใน Tax consolidation act 1997 ซงเปนกฎหมายหลกของกรมสรรพากร และเปนกฎหมายทกาหนดหลกเรองเรองขอมลอเลกทรอนกส Stamp Duties Consolidation Act 1999 (SDCA) ซงเปนกฎหมายหลกเกยวกบอากรแสตมปของกรมสรรพากร กฎหมายดงกลาวไดกาหนดใหคณะกรรมการภาษสามารถกาหนดขอกาหนดตาง ๆ เพอรองรบการใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได ทงในสวนของการสรางระบบ การกาหนดเรองตราสารทตองยนแสดง ขอมลทตองกรอกเพอยนแบบแสดงรายการอากรแสตมป และแกไขปรบปรงระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส132 นอกจากนยงมกฎหมายประกอบกระทรวงการคลงและกรมสรรพากรอน ๆ อาท Stamp Act 1891 และThe Stamp Duties Management Act 1891 และระเบยบวาดวยอากรแสตมป Stamp Duty (E-Stamping of Instruments and Self-assessment) Regulations 2012 (S.I. No. 234 of 2012) การจดเกบอากรแสตมปของไอรแลนดสามารถแบงออกไดเปน 2 กรณ กรณตราสารทวไป และกรณการซอขายหลกทรพยทไมมหนงสอรบรอง (Uncertificated securities) โดยมสาระสาคญดงตอไปน

3.3.1.1 ผมอ านาจจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กรณตราสารทวไป ผใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส คอ รฐบาลไอรแลนดโดย

กรมสรรพากรโดยคณะกรรมการภาษ (The Revenue Commissioners) เปนหนวยงานทรบผดชอบควบคมการยนชาระผานระบบสรรพากรอเลกทรอนกส (Revenue On-line Service หรอ ROS) และสามารถกาหนดขอบงคบในการจดเกบและชาระอากรแสตมปทถกตอง133 และสามารถกาหนด

132 SDCA Section 17A: E-stamping regulations 133 SDCA Section 72: Collection and payment of duty.

85

ระเบยบวธการใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได นอกจากคณะกรรมการภาษแลว คณะกรรมการสามารถมอบอานาจใหเจาพนกงานอน ๆ ในคณะกรรมการภาษกระทาการแทนได134

กรณการซอขายหลกทรพยทไมมหนงสอรบรอง เจาพนกงานของกรมสรรพากรมอานาจในการบรหารการจดเกบ ประเมน

และจดเกบคาอากรแสตมป อยางไรกตามขนตอนการซอขายและโอนหลกทรพยจะทาขนผานทางระบบ ซอขายหนอเลกทรอนกส CREST (Electronic Share Trading – CREST) ซงถกสรางและบรหารโดย Euroclear UK & Ireland Ltd. ซงเปนบรษทจดทะเบยนในสหราชอาณาจกร ภายใตการวางควบคมโดย Stock exchange Limited หรอ London Stock Exchange Limited เพอทาใหสามารถซอขายหนผานระบบอเลกทรอนกสได

3.3.1.2 ผทสามารถใขบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส กรณตราสารทวไป โดยมผใชบรการเปนเอกชนผมหนาทเสยภาษ ซงผใชบรการจะตอง

ลงทะเบยนกบทางระบบกอนทจะใชบรการ โดยอางองจากเลขประจาตวผเสยภาษในขนตอนการลงทะเบยน ในขนตอนดงกลาวเจาพนกงานจะตรวจสอบรายละเอยดและขอมลตาง ๆ เพอยนยนตวบคคล

การยนขอลงทะเบยนเพอใชบรการกบระบบสรรพากรอเลกทรอนกส แบงออกเปน 3 ขนตอน การลงทะเบยนนใชระบบการยนเอกสารผานระบบอเลกทรอนกส เพอใหเจาพนกงานตรวจสอบยนยนตวตน และแจงผลกลบทางไปรษณยเปนหลก

ขนตอนท 1 ผใชบรการสามารถลงทะเบยนผานระบบอเลกทรอนกสโดยอางองจากเลขประจาตวผเสยภาษประเภทอน ๆ เชน VAT Number, Cooperate tax number เพอรบเลขทเขาใชบรการ ROS Assess Number (RAN) เมอไดกรอกแบบคารองขอใชงานเรยบรอยแลวระบบจะออกเลขท RAN ใหแกผใชบรการโดยจะจดสงใหแกผใชบรการผานทางไปรษณย

ขนตอนท 2 ลงทะเบยนเพอรบ ROS Digital certificate ภายหลงจากทไดรบRAN ทางไปรษณยแลว ผใชบรการจงสามารถลงทะเบยนรบ ROS Digital Certificate ผาน

134 S.I. 234/2012 Regulation 15: Delegation Any act required to be performed or discharged by the Commissioners

under these Regulations may be performed or discharged by an officer of the Commissioners.

86

ระบบได โดยใชรายละเอยดในสวนของRANและ e-mail ภายหลงการลงทะเบยนระบบจะออกรหสผานใหแกผใชบรการเพอเชาใชบรการ

และขนตอนสดทายเขาสระบบเพอรบ Digital certificate โดยใชรหสผานทไดจากขนตอนท 2

นอกจากนแลวผใชบรการตองเปดใช ROS Debit Instruction หรอ RDI เพอใชในการชาระอากรแสตมปผานระบบออนไลน การลงทะเบยนอางองจากบญชธนาคารของผใชบรการทเจาพนกงานรบรอง135 เมอผใชบรการการยนแบบแสดงรายการภาษอากรแสตมป (Stamp Duty Return) ผานระบบสรรพากรอเลกทรอนกส ผใชบรการหรอผทผใชบรการอนญาตสามารถอนญาตใหทาการชาระอากรผาน RDI ไดในทนท

135 S.I. 234/2012 Regulation 7: Payment of stamp duty by electronic

means (1) Every approved person shall, for the purposes of the e-stamping

system, maintain a designated account with a financial institution to enable the transfer of funds by electronic means from the person’s designated account with the financial institution to an account specified by the Commissioners.

(2) The Commissioners, on receiving an authorisation from an approved person or an authorised person to debit the aggregate of the amount of the stamp duty chargeable on the instrument and any interest (in this Regulation referred to as the “aggregate amount”) or any part of the aggregate amount, shall deduct the aggregate amount or that part of the aggregate amount by electronic means from the designated account of the approved person.

(3) The date of payment of an aggregate amount or any part of an aggregate amount referred to in paragraph (2) shall be the date on which an authorization by an approved person or an authorised person is given to debit the aggregate amount or that part of the aggregate amount from a designated account, provided sufficient funds are available in the designated account to satisfy the deduction of the aggregate amount or that part of the aggregate amount authorised.

87

ในกรณผใชบรการเปนบรษท ผใชบรการมกมความประสงคใหบคคลหลายคนสามารถเขาถงบญชระบบสรรพากรอเลกทรอนกสเพอใชบรการขนตอนตาง ๆ กนไปตามแตลกษณะงาน ภายหลงการลงทะเบยน ผลงทะเบยนจะเปนเสมอนผบรหารบญชระบบสรรพากรอเลกทรอนกส ของตนเอง กลาวคอสามารถกาหนดไดวาตองการใหพนกงานในบรษทของตนสามารถเขาถงขอมลในสวนใดบาง เชน สามารถยนแบบแสดงรายการภาษได สามารถตรวจสอบผลการยนแบบได สามารถยนขอชาระ และอนๆ ดงนนบคคลทไดรบอนญาตจากบรษทจงสามารถยนชาระอากรแสตมปผานคอมพวเตอรไดทกท

ในกรณทมผทตองชาระอากรแสตมปมากกวาหนงคนสาหรบตราสารหนง ๆ การยนแบบแสดงรายการภาษอากรแสตมปโดยผทเกยวของคนใดคนหนงถอเปนการยนตามทถกตองตามขอกาหนดของกฎหมายแลว หากไมมการชาระอากรแสตมป หรอชาระอากรแสตมปไมเพยงพอกบขอกาหนดของกฎหมาย ผทกฎหมายกาหนดใหมหนาทชาระอากรแสตมปตามขอกาหนดของกฎหมายเปนผทมหนาทตองชาระอากรแสตมปทคางอยรวมกน

กรณตราสารเกยวกบหน ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปคอผซอ (Purchasor) หรอผรบโอน

(Transferee) หรอบคคลทผรบโอนกาหนด โดยผใชบรการตองลงทะเบยนกบทางระบบ ซอขายหนอเลกทรอนกส CREST และระบบญชธนาคารทตองการใชในการชาระคาหนและคาอากรแสตมป

3.3.1.3 ฐานการจดเกบ และผมหนาทเสยอากรแสตมป กรณตราสารทวไป รายละเอยดของตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปผานระบบ

อเลกทรอนกส คอ ตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปตามกฎหมาย136 และไมเขาขอยกเวนกรณทไมตองชาระอากรแสตมป137 เกยวของกบอสงหารมทรพยหรอสงอนทตองกระทาในประเทศ ไมวาตราสารจะจดทาขนในหรอนอกประเทศ คาอากรแสตมปทตองชาระจะแตกตางกนไปตามประเภทของตราสารททา โดยตราสารทตอชาระอากรแสตมปประกอบไปดวยตราสารทเกยวของกบการทาธรกรรมตอไปน

1. ธรกรรมเกยวกบอสงหารมทรพย อนไดแก การโอนอสงหารมทรพย สญญาเชาเกนกวา 100 ป สญญาเชาระยะสน เวนในกรณทสญญา

136 SDCA Section 2: Charging of liability for and recovery of stamp duty. 137 SDCA Section 4: How duties are to be paid.

88

ระบระยะเวลาการเชานอยกวา 35 ปและมคาเชาตอปไมเกน €30,000 การแลกเปลยนอสงหารมทรพยการขนสง การโอน การเชา มากกวา 2 อสงหารมทรพยในสญญาเดยว

2. ธรกรรมเกยวกบหนหรอหลกทรพย อนไดแก การโอนกรรมสทธในหนหรอหลกทรพยทมมลคาเกนกวา €1,000 การออกหนของบรษทโดยใช CRO Form B6 (Form 52) ใบหน

3. มรดก 4. การประกนภย ในกรณทตราสารหนง ๆ ตกอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปมากกวา 1

ประเภท การชาระอากรแสตมป จะแบงแยกตามแตประเภทของตราสารเสมอนมไดอยตราสารเดยวกน138 หากตราสารนน ๆ เปนตราสารทตองชาระอากรแสตมปมากกวา 1 ประเภท ในกรณนประเภทของตราสารทตองชาระราคาสงสด กรณของสาเนาตราสารตองชาระอากรแสตมปแบบสาเนา139

ตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปตองชาระอากรแสตมปตามกาหนดเวลาทกฎหมายกาหนด ตราสารทขอชาระตองมรายละเอยดครบถวนตามขอกาหนดของกฎหมาย นอกจากนผทเกยวของมหนาทตองเกบเอกสารดงกลาวนนไวเปนเวลา 6 ป ภายในระยะเวลาดงกลาว กรมสรรพากรสามารถเรยกใหนาเอาเอกสารทเกยวของมาแสดงเพอยนยนรายละเอยดตาง ๆ ทอางถงตอนยนชาระผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได

อยางไรกตามหากตราสารนน ๆ อยในบงคบวาตองชาระอากรแสตมปทงทสหราชอาณาจกรและไอรแลนด ขอตกลงเรองภาษซอน Double Taxation (Relief) (Order No. 1), 1923 จะมผลใชบงคบ เมอไดปดอากรแสตมปอยางถกตองหรอมคาสงอยางใดอยางหนงในประเทศใดประเทศหนงแลว ตราสารนน ๆ จะถอวาไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองในอกประเทศหนงดวย

กรณตราสารเกยวกบหนทไมมหนงสอรบรอง ในกรณของตราสารเกยวกบหนหลกทรพยในกรณของหนหรอหลกทรพย

ทไมมหนงสอรบรอง (Uncertificated Securities) หรอหนททาการซอขายผานระบบอเลกทรอนกส

138 SDCA Section 6: How instruments are to be written and stamped. 139 SDCA Section 13: Duplicates and counterparts.

89

ซงบญญตไวใน The company act 1990 (Uncertificated securities) Regulation 1996 (S.I. 68 of 1996) กาหนดใหอานาจบรษททจดทะเบยนในประเทศสามารถขายหนใหผถอหนโดยออกใบหนหรอหลกฐานการเปนเจาของหนใหผถอหน และใหอานาจผถอหนขายหรอโอนหนผานระบบอเลกทรอนกส โดยหนหรอหลกทรพยทซอขายผานระบบซอขายหนอเลกทรอนกส CREST จะตองชาระอากรแสตมป เชน หนบรมสทธ (Shares) หนสามญ (Stock) หนก (Debentures) และอน ๆ ทโอนในประเทศ อยางไรกตามมขอยกเวนใหการซอขายหนบางกรณแมเปนการซอขายตามระบบดงกลาวกไมจาตองชาระอากรแสตมป

3.3.1.4 วธการจดเกบ กรณตราสารทวไป เมอตราสารใดอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป ผทเกยวของตองชาระ

อากรแสตมปใหแกกรมสรรพากรผานระบบออนไลนซงหรอระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส (E-stamping system) ระบบดงกลาวจะใหผมหนาทชาระอากรแสตมปใชงานระบบสรรพากรอเลกทรอนกส เพอยนขอชาระและชาระอากรออนไลน

ในสวนของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในชวงแรกกอนออกเอกสารรบรองอากรแสตมปผใชบรการตองสงขอมลทเกยวของทงหมดรวมถงสาเนาของตราสารทางระบบอเลกทรอนกสใหแกกรมสรรพากร และรอใหเจาพนกงานคานวณมลคาสนทรพยและประเมนคาอากรแสตมป ภายหลงจากทกรมสรรพากรไดตรวจสอบและรบรองสาเนาของตราสารและเอกสารทเกยวของทงหมดแลวเอกสารรบรองอากรแสตมปจะออกใหแกผใชบรการผานทาง ROS inbox ภายหลงในป 2012 ระบบดงกลาวไดถกยกเลกไปและใหใหผยนชาระประเมนตนเองภายหลงชาระอากรแสตมปประเมนผใชบรการสามารถพมพเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปไดในทนทดวยตนเอง (Self-assessment) โดยระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสจะตรวจสอบขอมลโดยอตโนมตเมอยนแบบแสดงรายการภาษอากรแสตมปผานระบบสรรพากรอเลกทรอนกส และจะแจงเตอนถงขอผดพลาดทมโดยอตโนมต และคานวณคาอากรแสตมปทตองชาระรวมถงคาปรบทมใหโดยอตโนมต

การใชงานระบบจดเกบอากรออนไลนในแบบปจจบน ภายหลงจากการลงทะเบยนผใชเพยงเลอกประเภทของอากรแสตมปทตองการชาระ และกรอกขอมลตามทกาหนดผานระบบ The E-Stamping Return โดยผใชสามารถทาผานระบบออนไลนและออฟไลนกได ในกรณของระบบออฟไลนทผใชบรการสามารถจดเตรยมเอกสารกรอกขอมลและตรวจสอบขอมลกอนแกไขออฟไลนและสงเอกสารออนไลนในภายหลงผานระบบสรรพากรอเลกทรอนกส ภายหลงจากยนเอกสารผานระบบ ระบบจะคานวณอตราอากรทจะตองชาระรวมทงดอกเบยและคาปรบตาง ๆ ทม หลงจากนนระบบจะสงเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certificate) ใบเสรจแสดงการชาระ

90

ราคา (Payment receipt) และ ขอมลทระบบบนทก (Record of the data) ใหแกผใชผานทางกลองจดหมายอเลกทรอนกสของ ROS Inbox ซงสามารถจดพมพไดหลงชาระอากรแสตมปทงหมดเพอนามาแนบกบตราสาร เพอทาใหตราสารไดรบการชาระอากรแสตมปอยางถกตองไดทนท ตราสารทยนขอชาระอากรแสตมปจะถอวาไดปดอากรแสตมปอยางถกตองตามขอกาหนดของกฎหมายเมอไดแนบเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปไปกบตราสาร140

การชาระอากรแสตมป เนองจากในขนตอนลงทะเบยนผใชบรการตองลงทะเบยนบญชธนาคารไวกบทางระบบ ROS Debit Instruction (RDI) ในการชาระอากรแสตมปจงใชวธหกจากบญชทลงทะเบยนไวกบระบบ เจาพนกงานจะหกเงนจากบญชทลงทะเบยนไวทนททไดรบการอนญาตจากเจาของบญช และมเงนในบญชมากพอทจะชาระอากรแสตมป

ชวงเวลาการใชบรการ ผใชบรการสามารถใชบรการเสยอากรแสตมปผานอเลกทรอนกสไดตลอดเวลา แตหากทาการกรอกขอมลในเวลาทกรมสรรพากรยงไมเป ดทาการ ผใชบรการเพยงแตจะสามารถเขากรอกขอมลและชาระเงนเทานนแตจะยงไมไดรบอากรแสตมปในทนท แตจะไดรบเอกสารรบรองอากรแสตมปหลงจากทกรมสรรพากรเปดใหบรการ

เจาพนกงานมหนาทจดเกบขอมลเกยวกบเอกสารรบรองอากรแสตมปทออกโดยเจาพนกงานไมวาจะทาระบบอเลกทรอนกสหรอในรปของกระดาษ141 เพอความสะดวกแกผใชบรการในการเขาถง หรอแกไขขอมลในอนาคต ขอมลตางทระบบสรรพากรอเลกทรอนกส สงใหแกผใชผานทางทางกลองจดหมายอเลกทรอนกสของระบบสรรพากรอเลกทรอนกส จะเกบเปนขอมลประวตไวในระบบทงในสวนของกลองจดหมายอเลกทรอนกสของระบบและกรมสรรพากร

ผใชบรการสามารถแกไขการยนแบบแสดงรายการภาษอากรแสตมปไดเมอทราบถงความผดพลาดหรอสภาวการณทเปลยนไป ทงกอนและหลงปดอากรแสตมป ผานระบบแกไขแบบแสดงรายการภาษอากรแสตมป (Amend Stamp Duty Return)142 เมอเจาพนกงาน

140 SDCA Section 17A, supra note 132. 141 S.I. 234/2012 Regulation 14: Record of stamp certificate The Commissioners shall keep a record of any stamp certificate issued by

them, whether electronically or in paper form, in such manner and form as they think fit.

142 S.I. 234/2012 Regulation 12: Amended stamp certificates

91

(1) Where an electronic return or a paper return has been delivered to

the Commissioners in respect of an instrument and an approved person, an authorised person or a filer, as the case may be (in this Regulation referred to as an “applicant”), delivers an amended electronic return or paper return to the Commissioners—

(a) to vouch a claim under any provision of the Principal Act for a repayment of stamp duty and any interest paid in respect of the instrument,

(b) to show to the satisfaction of the Commissioners that the instrument is insufficiently stamped or that the stamp certificate issued contains an error, or

(c) for any other reason, the Commissioners, where they are satisfied as to the authenticity of the amended return, shall, subject to paragraph (2), issue an amended stamp certificate electronically or in paper form to the applicant in place of the stamp certificate most recently issued.

(2) Where a stamp certificate is to be replaced in accordance with paragraph (1) as a result of stamp duty or additional stamp duty becoming due and payable, the Commissioners shall issue an amended stamp certificate on payment of the unpaid stamp duty and any interest due.

(3) An amended stamp certificate shall be issued- (a) where an amended electronic return has been delivered, in the form

of an electronic record which is to be printable in paper form, or, (b) where an amended paper return has been delivered, in paper form, to denote, as appropriate, that—

(i) the stamp duty chargeable on the instrument and any interest has been paid in accordance with the amended return, (ii) the instrument is not chargeable with any stamp duty,

(iii) the instrument is a duplicate or counterpart of an original instrument, (iv) the stamp duty chargeable on the instrument depends in any manner

on the stamp duty paid on another instrument.

92

ตรวจสอบแลวพบวาผดพลาดจรงตามทแจง เจาพนกงานสามารถออกเอกสารรบรองอากรแสตมปฉบบแกไขใหผานระบบอเลกทรอนกสหรอในรปของเอกสารหรอกระดาษเพอใชแทนเอกสารรบรองอากรแสตมปทผดพลาดเมอไดรบการชาระอากรแสตมปสวนทขาดไป

อยางไรกตามมขอยกเวนบางกรณทผใชบรการไมสามารถยนแบบผานระบบอเลกทรอนกสได และประสงคจะยนรปแบบเอกสารหรอกระดาษแทน ไดแก กรณทไมสามารถเขาถงระบบอนเทอรเนตตามทระบบกาหนดไวได หรอกรณทเปนบคคลทไมสมบรณดวยอาย รางกาย หรอจตใจ ทาใหไมสามารถยนแบบผานระบบได กรณดงกลาวสามารถยนคารองขอ (The Paper Return) แกเจาพนกงานเพอของดเวนการยนเปนลายลกษณอกษรได โดยเจาพนกงานแจงผลไปยงผยนคารองขอเปนลายลกษณอกษรภายใน 30 วน143 ในกรณทเจาพนกงานปฏเสธไมใหงดเวนการยน ผ

(4) An amended stamp certificate issued by the Commissioners shall bear

a certificate identification number and such other particulars as the Commissioners think fit.

(5) An applicant shall, on receipt of an amended stamp certificate issued in respect of an instrument by the Commissioners, attach the amended stamp certificate to the instrument.

143 S.I. 234/2012 No 8: Exemption from electronic filing (1) In this Regulation “requirement” means a requirement to— (a) deliver or cause to be delivered an electronic return, or (b) deliver or cause to be delivered electronically a clawback notification. (2) Where, in relation to an instrument, an accountable person or any

person (who is not an approved person or an authorised person) acting under the authority of an accountable person-

(a) does not have sufficient access to the internet to comply with the requirement concerned, or

(b) in the case of an individual, is prevented by reason of age or mental or physical infirmity from being able to comply with the requirement, the accountable person may, by application to the Commissioners in writing, request to

93

ยนคารองสามารถอทธรณผลการปฏเสธดงกลาวไปยงคณะกรรมการอทธรณไดภายใน 30 วน144 ในกรณงดเวนการชาระอากรแสตมป ตองยนแบบแสดงรายการในรปของเอกสารหรอกระดาษแทน โดยใหถอเสมอนมคาเทากบการยนแบบแสดงรายการอากรแสตมปผานระบบอเลกทรอนกส145 เมอเจาพนกงานไดตรวจสอบแลวเหนวาถกตอง เจาพนกงานจะคานวณ ตรวจสอบ และกรอกขอมลลงระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสใหแกผใชบรการ ภายหลงการชาระอากรแสตมปครบถวน เจาพนกงานจะจดทาเอกสารรบรองอากรแสตมปผานระบบอเลกทรอนกสและนาสงใหแกผยนคารองในรปแบบเอกสารหรอกระดาษ146

be exempted from the requirement and such application shall include all information relevant to the consideration by the Commissioners of that application ...

144 S.I. 234/2012 Regulation 9: Right of appeal to Appeal Commissioners (1) Where an accountable person is refused an exemption under

Regulation8(3), he or she may, by notice in writing to the Commissioners within 30 days of receipt of the refusal, appeal the refusal to the Appeal Commissioners, who shall hear the appeal.

(2) On the hearing of an appeal under this Regulation, the Appeal commissioners shall have regard only to those matters to which the Commissioners may or are required to have regard under Regulation 8.

145 S.I. 234/2012 Regulation 10: Paper returns (1) The Commissioners shall, in respect of an instrument required to be

stamped by means of the e-stamping system, require a paper return to be delivered to them in place of an electronic return where an exemption under Regulation 8(3) has been granted.

(2) Regulations 4 and 5 shall, with any necessary modifications, apply to a paper return delivered in accordance with these Regulations as if it were an electronic return. …

146 S.I. 234/2012 Regulation 11: Stamp certificates

94

หากผ ใชบรการทาเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปสญหาย ผใชบรการสามารถใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในการหาและพมพสาเนาของเอกสารรบรองการชาระอากรแสตมปได อยางไรกตามหากไมไดลงทะเบยนกบทางระบบสรรพากรอเลกทรอนกส หรอไมไดเปนผยนขอชาระอากรแสตมปในครงแรก ผใชบรการสามารถทาหนงสอถงกรมสรรพากรเปนลายลกษณอกษรพรอมทงแนบขอมลตาง ๆ ทเกยวของ เพอขอใหทางกรมสรรพากรออกเอกสารมาแทนทฉบบททาสญหายหรอเสยหายไป อยางไรกตามหากผใชบรการไมสามารถจดหาขอมลทถกระบอยในเอกสารรบรองอากรแสตมปเดมได ทางกรมสรรพากรจะคนหาขอมลใหกบผใชบรการเฉพาะกรณทผใชบรการสามารถแสดงตนวามความเกยวของกบเอกสารรบรองชาระอากรแสตมปดงกลาว

กรณตราสารเกยวกบหน เชนเดยวกบตราสารชนด อน การชาระอากรแสตมปผานระบบ

อเลกทรอนกสสาหรบการซอขายหรอการโอนหนผานระบบ Certificateless Registry for Electronic Share Transfer (CREST) สามารถทาไดตามท Finance Act 1996 กาหนด โดย

(1) Where the Commissioners are satisfied that an electronic return or a

paper return in respect of an instrument has been delivered to them they shall for the purpose of stamping the instrument—

(a) where an electronic return has been delivered, issue a stamp certificate electronically to the approved person or the authorised person, as the case may be, or

(b) where a paper return has been delivered, issue a stamp certificate, processed electronically through the e-stamping system, to the filer in paper form.

(2) Nothing in paragraph (1) shall require the Commissioners to issue a stamp certificate where the stamp duty chargeable on the instrument and any interest has not been paid or has been paid in part.

(3) A stamp certificate shall be issued- (a) where an electronic return has been delivered, in the form of an

electronic record which is to be printable in paper form, or, (b) where a paper return has been delivered, in paper form, …..

95

สามารถเลอกชาระได 2 วธ คอ ผานระบบ CREST และโอนเงนผานทางระบบโอนเงนอเลกทรอนกส (Electronic fund transfer หรอ EFT)

ไมวาธรกรรมนน ๆ จะถกทาขนในประเทศหรอทาขนตางประเทศ และไมวาคสญญาจะเปนผมถนทอยในไอรแลนดหรอไม เมอมคาสงโอนหนผานระบบ CREST โดยคาสงของตวแทนดาเนนการ (Operator instruction) โดยจะถอเอาวนทมคาสงเปนวนจดทาการโอนหนเปนวนทาธรกรรม หนทโอนดงกลาวจะตองเสยคาอากรแสตมปในทนทผานทางระบบ CREST เปนจานวน 1 % ของคาหนทมคาสงโอน (Ad valorem) โดยคาอากรแสตมปจะถกหกโดย Euroclear UK & Ireland Limited เชนเดยวกบกรณของตราสารทวไปตราสารเกยวกบหนจะถอวาไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองเมอชาระอากรแสตมปอยางถกตองและไดชาระคาปรบทมทงหมดแลว โดยคาอากรแสตมปทตองชาระจะถกคานวณผานระบบ CREST ในทนทโดยคานวณจากราคาหนททาการซอขาย และนาสงใหกบกรมสรรพากรของประเทศไอรแลนดทกสปดาหผานทางระบบโอนเงนอเลกทรอนกส ไปทบญชอากรแสตมปของธนาคารกลาง (Central bank stamp duty account) หลงจากการชาระคาหนและคาอากรแสตมปแลว ระบบจงทาการเปลยนตวผเปนเจาของหน โดยโอนสทธและหนาทตามกฎหมายสาหรบหนใหคสญญาฝายหนง และโอนคาหนใหแกคสญญาอกฝายหนง อยางไรกตามการซอขายหนผานระบบนจะเปนการซอขายหนในลกษณะไรใบหน ดงนนทางระบบจงไมมการออกเอกสารรบรองอากรแสตมปอเลกทรอนกสใหแกคสญญาทงสองฝาย แตจะมการจดเกบขอมลไวในระบบ

โอนเงนผานทางระบบโอนเงนอเลกทรอนกสดวยตนเอง ผใชบรการตองตดตอกบทาง CREST เพอขอเลขทบญชเพอทาการโอนคาอากรแสตมป และแจงแกทาง CREST พรอมหลกฐานการชาระอากรแสตมป ผานทาง crest@revenue.ie ในวนทชาระอากรแสตมป

3.3.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา กรณตราสารทวไป โดยหลกผทเกยวของตองยนแบบผานระบบอเลกทรอนกสภายในกรอบ

เวลาทกฎหมายกาหนดเวลา 30 วนหลงออกตราสาร147 มเชนนนจะตองชาระเงนเพมสาหรบกรณการ

147 S.I. 234/2012 Regulation 5: Time by which electronic returns are to be

made

96

ยนคารองขอปดอากรแสตมปลาชา148 ในกรณของอากรแสตมปอเลกทรอนกสกรมสรรพากรจะยดเวลาการยนเอกสารและชาระอากรแสตมปใหอก 14 วน หากยนเอกสารภายหลงกาหนดเวลา 44 วนหลงจดทาตราสาร ผยนตองชาระเงนเพมซงคานวณตามรยะเวลาการยนลาชา กรณอนทถอวาเปนการยนชาระอากรแสตมปผดพลาด ไดแก กรณทผมหนาทตองยนชาระอากรแสตมปประมาทเลนเลอยนเอกสารผดพลาดผานระบบอเลกทรอนกสและไมไดแกไขภายในกาหนดเวลา หรอกรณทผมหนาทตองยนชาระอากรแสตมปยนแบบคารองภายในกาหนดเวลาแตกรมสรรพากรแจงใหแกไขหรอยนเอกสารเพมเตม ผมหนาทมไดกระทาการดงกลาวภายในกาหนดเวลาทเจาพนกงานกาหนด การยนชาระอากรแสตมปในกรณปดอากรแสตมปลาชาหรอชาระอากรแสตมปลาชา สามารถกระทาผานระบบอเลกทรอนกสไดเชนเดยวกบการยนชาระตามกาหนดเวลา

กรณดงกลาวนอกจากจะตองชาระอากรแสตมปแลว ยงตองชาระเงนเพมอกดวยหากยนขอชาระลาชาเกนภายใน 2 เดอน จะตองชาระเงนเพมจานวน 5% หรอสงสด €12,695 และหากยนเกดกวา 2 เดอน ตองชาระเงนเพมจานวน 10% หรอสงสด หรอ €63,495149

นอกจากเงนเพมแลวยงมบทลงโทษใหผมหนาทตองชาระอากรแสตมปชาระคาปรบ €3,000 สาหรบการไมยนแบบภายใน 44 วน

นอกจากเงนเพมจากการไมยนแบบภายในระยะเวลาทกฎหมายกาหนดแลว หากไมชาระอากรแสตมปภายในเวลาดงกลาวผมหนาทตองชาระอากรแสตมปตองชาระดอกเบยรายวน วนละ 0.0219%

กรณตราสารเกยวกบหน

(1) An electronic return in relation to an instrument to be stamped in

accordance with section 2(3) of the Principal Act shall be delivered to the Commissioners before the expiration of 30 days after the instrument is first executed.

(2) Where an electronic return in relation to an instrument is not delivered to the Commissioners in accordance with paragraph (1), sections 14 and 14A of the Principal Act shall apply in relation to the stamping of the instrument on, or following, the delivery of the return.

148 SDCA Section 14: Penalty on stamping instruments after execution. 149 SDCA Section 17A, supra Note 132.

97

ในกรณชาระอากรแสตมปผานระบบ CREST เนองดวยกาหนดการชาระอากรแสตมปคอวนทมคาสงโอนหนผานระบบอเลกทรอนกสไปใหแกผรบโอน หากไมมการชาระอากรแสตมปผซอหนจะไมไดรบโอนหน ดงนนจงไมมเรองของการชาระคาอากรแสตมปลาชา

อยางไรกตามหากชาระคาอากรแสตมปโดยโอนเงนผานทางระบบโอนเงนอเลกทรอนกส หากไมชาระอากรแสตมปตามกาหนดเวลาจะตองเสยเงนเพม (Surcharge) คาปรบ (Penalty) และดอกเบย (Interest) สาหรบคาอากรแสตมป เชน คาปรบ €25 หากคาอากรแสตมปทคางชาระมมลคาเกนกวา €30 ดอกเบยสาหรบคาอากรแสตมปคอ 0.0219% ของคาอากรแสตมป และเงนเพมเชนเดยวกบกรณการทาธรกรรมแบบอน ๆ กลาวคอ กรณดงกลาวนอกจากจะตองชาระอากรแสตมปแลว ยงตองชาระเงนเพมอกดวยหากยนขอชาระลาชาเกนภายใน 2 เดอน จะตองชาระเงนเพมจานวน 5% หรอสงสด €12,695 และหากยนเกดกวา 2 เดอน ตองชาระเงนเพมจานวน 10% หรอสงสด หรอ €63,495 โดยการชาระอากรแสตมปและเงนเพมกรณชาระอากรแสตมปลาชาน ตองชาระแกกรมสรรพากรโดยตรง ผานระบบ EFT

3.3.1.6 การตรวจสอบความถกตองของเอกสารโดยผทเกยวของ กรณตราสารทวไป ในกรณทผตรวจสอบอากรแสตมปมขอสงสยใด ๆ ในตวเอกสาร ขอมล

หรอรายละเอยดอนใดเกยวกบอากรแสตมป สามารถสงเอกสารแจงความสงสย (Expression of doubt หรอ EOD) แจงรายละเอยดเกยวกบความสงสยไปทกรมสรรพากรเพอทาการตรวจสอบกรมสรรพากร เมอยนเอกสารดงกลาวแลว ดอกเบยสาหรบคาปรบตาง ๆ จะถกยกเวน อากรแสตมปทยนชาระผดไปในตอนตนจะไมถอเปนการยนเอกสารผดพลาด และทางกรมสรรพากรจะไมออกเอกสารรบรองอากรแสตมปใหจนกวาจะทราบผลการตรวจสอบตามเอกสารแจงความสงสย หากยนเอกสารแจงความสงสยภายในกาหนด 30 วน หากมคาอากรแสตมปเพมเตมและไดชาระอากรแสตมปภายใน 30 วนหลงจากวนทเจาพนกงานแจงผลการตรวจคาอากรแสตมป แจงคาอากรแสตมปทถกตอง และขอกาหมายทเกยวของให150 หากผลการตรวจสอบแตกตางจากทผยนคารองคาด อยางไรกตามเจาพนกงานปฏเสธไมวนจฉยหนงสอแจงความสงสย ผ ใชบรการสามารถอทธรณการปฏเสธได151

150 SDCA Section 8C: Expression of doubt 151 SDCA Section 8: Facts and circumstances affecting duty to be set forth

in instruments, etc.

98

สามารถปฏเสธไมออกเอกสารรบรองอากรแสตมปจนกวาการตรวจสอบขอสงสยดงกลาวจะเสรจสนได ในกรณทมขอสงสยในประเดนเรองของคาอากรแสตมป

การตรวจสอบเอกสารรบรองอากรแสตมป ในกรณทเปนผใชบรการระบบ ROSสามารถตรวจสอบโดยบคคลทสาม (3rd party search) ในหนาเวบไซตของสรรพากรอเลกทรอนกส ซงสามารถตรวจสอบสถานะของเอกสารรบรองอากรแสตมปไดทกประเภทโดยกรอก เลขทเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certificate security number) เลขทตราสาร (Document ID number) และวนทชาระอากรแสตมปและวนททาตราสาร ระบบจะแสดงเอกสารรบรองอากรแสตมปทออกโดยกรมสรรพากรสาหรบตราสารดงกลาว หากไมไดลงทะเบยนใชบรการกบระบบสรรพากรอเลกทรอนกสผใชบรการสามารถทาหนงสอถงกรมสรรพากกรเพอขอตรวจสอบเอกสารรบรองอากรแสตมป

กรณตราสารเกยวกบหน ในกรณตราสารเกยวกบหนไมมการกาหนดเรองขนตอนการตรวจสอบวา

ธรกรรมนน ๆ ไดชาระอากรแสตมปไปแลวหรอไมอยางไร หากไมมการชาระอากรแสตมประบบ CREST จะไมโอนหนใหแกผซอหน

3.3.1.7 การตรวจสอบเอกสารทเกยวของโดยเจาพนกงานและการอทธรณ กรณตราสารทวไป กรมสรรพากรจะตรวจสอบขอมลทงหมดทยนเขากรมสรรพากรทงในสวน

ของขอมลอเลกทรอนกสและขอมลเอกสารหรอกระดาษ ในกรณของการยนขอชาระอากรแสตมปอเลกทรอนกส โดยกระบวนการตรวจสอบเปนลกษณะตรวจสอบภายหลงการปดอากรแสตมป ดงนนขอเทจจรงหรอเหตการณทสงผลกระทบตอคาอากรแสตมป ความรบผด ตองถกระบไวในเอกสาร หากไมสามารถระบขอมลเหลานนไวในตราสารไดผมหนาทตองจดเกบไวเปนเวลา 6 ปหลงจากวนทชาระอากรแสตมป โดยสามารถจดเกบในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสหรอขอมลเอกสารหรอกระดาษกได และพรอมทจะใหกรมสรรพากรตรวจสอบไดตลอดเวลา กรมสรรพากรสามารถเรยกใหนาเอกสารทเกยวของมาแสดงแกกรมสรรพากรเพอใชประกอบการคานวนคาอากรแสตมปในชวงเวลาดงกลาวได การตรวจสอบจะอยภายใตระบบ Revenue Audit โดยจะสมตรวจจากกรณการยนชาระภาษทดนาสงสย ซงนอกจากจะตรวจสอบกรณทมการยนขอชาระอากรแสตมปแลว ยงตรวจสอบถงกรณทไมยนชาระดวย โดยจะตรวจสอบจากบญชภาษของบคคลหรอบรษททเกยวของ การตรวจสอบอาจดาเนนการโดยเจาพนกงานของสรรพากรคนใดคนหนงหรอเปนทมกไดตามแตความยากงายของกรณ

99

ขอมลสวนตวทใชในการชาระอากรแสตมปผานทางระบบจะไมถกเปดเผยโดยกรมสรรพากร อยางไรกตามเพอการตรวจสอบ ขอมลบางสวนจะถกสงตอไปยงกองจดทะเบยยนทดน (Property Registration Authority หรอ PRA) เพอใหทางหนวยงานตรวจสอบโดยกรมสรรพากรจะจดสงขอมลทเกยวของใหกองจดทะเบยยนทดน และทางกองจดทะเบยยนทดน ตองจดสงขอมลทเกยวของมาใหแกกรมสรรพากรพอใหทางกรมสรรพากรคานวนคาอากรแสตมปทถกตอง

นอกเหนอจากการยนคารองขอปดอากรแสตมปลาชาและการชาระอากรแสตมปลาชาแลวนน กรณตอไปนกฎหมายกถอเปนความผดและมบทลงโทษเชนกน บทลงโทษเกดจากาการไมยนเอกสารทแสดงถงความรบผดในคาอากรแสตมป หรอกรณยนชาระอากรแสตมปผดพลาด หรอกรณหลกเลยงไมชาระอากรแสตมป

กรณตราสารเกยวกบหน เนองดวยทาง CREST เปนตวกลางในการซอขายหนอกทงเปนผจดเกบคา

อากรแสตมป การตรวจสอบวามการชาระอากรแสตมปแลวหรอไมจงเรมจากการตรวจสอบของทาง Euroclear ในทก ๆ สปดาหทาง Euroclear UK & Ireland จะจดสงคาอากรแสตมปไปยงบญชคาอากรแสตมปดงกลาวตอนตน และในทก ๆ วนพฤหสบดของทกอาทตย Euroclear UK & Ireland จะสงปรมาณการซอขายหนและรายละเอยดตาง ๆ ใหแกหนวย CREST ของกรมสรรพากร และธนาคารกลางผานทาง e-mail เพอใหกรมสรรพากรตรวจสอบและใหธนาคารกลางยนยนวนและเวลาโอนคาอากรแสตมปทถกตอง ทางหนวย CREST จะตรวจสอบหากเปนกรณทขอมลททาง Euroclear สงมาไมตรงกบขอมลทจดเกบอยในระบบของCREST อยางไรกตามในกรณชาระอากรแสตมปผาน EFT เองการตรวจสอบจะถกตรวจสอบจากเลขทธรกรรม และแจงแกผใชบรการในทนทหากพบวามขอผดพลาดใด ๆ

นอกจากกรณดงกลาวยงมการตรวจสอบบญชโดยเจาพนกงานตรวจบญช (Audit) ผใชบรการระบบโดยผใชบรการระบบ CREST ตองจดเกบขอมลไวเพอการตรวจสอบการฉอโกงและการละเวนไมชาระอากรแสตมปเชนเดยวกบตราสารประเภทอนเปนระยะเวลา 6 ป โดยผใชบรการจะจดเกบขอมลในรปแบบใดกได แตตองสามารถแสดงแกกรมสรรพากรไดเมอมแจงใหแสดงหลกฐาน ไมสามารถแสดงหลกฐานตาง ๆ ไดเมอมคาสงจากเจาพนกงาน ผใชบรการตองชาระคาปรบจานวน €1,265 หากผลการตรวจสอบเจาพนกงานพบวามการฉอโกงเพอชาระอากรแสตมปนอยกวาความเปนจรง หรอเพกเฉยไมชาระอากรแสตมป ผใชบรการจะมโทษปรบสงกวา €1,265 และใชบทลงโทษตามระบบจดการภาษ (Tax-Gear) ซงจะคานวณเบยปรบจากจานวนภาษทชาระไมถกตอง

100

3.3.1.8 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป กรณตราสารทวไป กรณทผมหนาทตองชาระอากรแสตมปทราบวามการชาระอากรแสตมป

ผดพลาด ภายหลงจากการยนชาระอากรแสตมปแลว หากทางกรมสรรพากรยงไมไดแจงเตอนถงการชาระอากรแสตมปผดพลาด กรมสรรพากรจะอนญาตใหผมหนาทยนสามารถแกไขดวยตนเองไดโดยไมตองชาระคาปรบภายในกาหนดเวลา 12 เดอน

หากเกดขอผดพลาดใด ๆ ในการยนขออากรแสตมป หรอการเปลยนแปลงขอมล ในการออกอากรแสตมปทงกอนและภายหลงจากการออกอากร ผใชสามารถขอแกไขไดผานทางหนาเวบไซดของสรรพากรโดยใสเลขทของเอกสาร (Document ID) เพอคนหาขอมลแกไข152 หรอขอคนอากรแสตมปผานทางระบบ E-stamping เชนเดยวกบตอนยนขอชาระอากรแสตมป

กรณตราสารเกยวกบหน CREST ถอเปนตวกลางของการขอคนคาอากรแสตมปและคนเงนคา

อากรแสตมปทชาระเกนไป อยางไรกตามโดยมากการขอคนคาอากรแสตมปเกดจากขอผดพลาดจากการใชงานระบบ CREST โดยขนตอนการขอคนผใชบรการตองกรอกคารองตามขอกาหนดของกรมสรรพากร ระบถงเลขทผใชบรการ เลขทยนชาระอากรแสตมป เหตทเกด ปรมาณคาอากรแสตมปทตองการจะขอคน วธการตดตอ และรายละเอยดอน ๆ ทเกยวของ โดยการขอคนตองกระทาภายใน 4 ปนบแตวนทชาระอากรแสตมป

3.3.2 กฎหมายทเกยวของกบธรกรรมอเลกทรอนกส รฐบาลประเทศไอรแลนดไดตรากฎหมายธรกรรมอเลกทรอนกสขนมาเพอ

กาหนดกรอบการบงคบใชกฎหมายกบการธรกรรมอเลกทรอนกส โดยใหความสาคญกบการนาเอาธรกรรมอเลกทรอนกสไปใชกบการทาธรกจ ในชวงนนประเทศไอรแลนดมจานวนบรษทตางๆทใชเทคโนโลยขนสงเขามาลงทนในประเทศมากเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆในยโรป สงผลใหมการ

152 S.I. 234/2012 Regulation 12, supra note 142.

101

ทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสมากถง 40% ของผใชงานอนเทอรเนตทงหมด153 แมเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนแลวอาจมปรมาณไมสงมากกตาม และการพฒนานาเอาธรกรรมอเลกทรอนกสมาใชกบการทาธรกรรมตางๆเปนไปอยางชา ในพฤษภาคม 2544 รฐบาลจงออกมาตรการสงเสรมพฒนาการคาทางอเลกทรอนกสใหเปนไปสากล (E-Commerce Measures Included Extensions To International Connectivity 2544) และไดตรากฎหมายเกยวกบการคาทางอเลกทรอนกส Electronic Commerce Act 2000 ซงสงผลใหมการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสเพมสงถง £400 ลาน ในป พ.ศ. 2544 จากเพยง £10 ลาน ในป พ.ศ. 2540

Electronic Commerce Act 2000 กาหนดหลกการเกยวกบการทาสญญาทางระบบอเลกทรอนกสทงหมดโดยรวม และไดกาหนดเนอหาเพออนวตตาม EU Directive on Electronic Signatures 1999/93/EC154

กฎหมายฉบบนใชบงคบทงกบภาคเอกชนและหนวยงานภาครฐ ตวบทกฎหมายไดแบงรายละเอยดออกเปนสวนตาง ๆ ทงสน 7 สวน เพอใหสามารถเขาใจไดงายยงขน ดงตอไปน

สวนท 1 บทนาและทวไป (Preliminary and General) สวนท 2 การรองรบทางกฎหมายและไมเลอกปฏบตสาหรบลายมอชอ

อเลกทรอนกส ความเปนตนฉบบ การเกดขนของสญญา และมาตรการอน ๆ ทเกยวของ (Legal Recognition and Non-Discrimination in respect of Electronic Signatures, Originals, Contracts and Related Matters)

สวนท 3 การรบรอง (Certification Services) สวนท 4 การจดทะเบยนชอโดเมน (Domain Name Registration)

3.3.2.1 การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส ในบทนยามกฎหมายฉบบนไดคานยามของ “อเลกทรอนกส” “ขอมล”

“ระบบขอมล” ไวโดยสรปไววา

153 The Office of the Revenue Commissioners, “Electronic Commerce and

the Irish Tax System,” Accessed February 20, 2015, http://www.revenue.ie/ en/about/publications/e_commerce.pdf

154 Karen Murray and Denis Kelleher, “E-Commerce,” Accessed February 13, 2015, http://ictlaw.com/ecommerc/e-commerce-transactions/

102

“อเลกทรอนกส” (Electronic) หมายถง ไฟฟา (Electrical) ดจทล (Digital) คลนแมเหลก (Magnetic) ใยแกว (Optical) คลนแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic) ไบโอเมทรกซ (Biometric) โฟโตนกส (Photonic) และเทคโนโลยอน ๆ

“ขอมล” (Information) หมายถง ขอมลทกรปแบบ อาท ขอความทอยในรปของขอเขยนหรอลกษณะอน ๆ รปภาพรวมถงภาพแผนทและวสดแผนท (Maps and cartographic material) เสยง (Sound) รหส (Codes) โปรแกรมคอมพวเตอร (Computer programmes) ชดคาสง (Software) และฐานขอมล (Databases) คาพด (Speech)

“ระบบขอมล” (Information system) หมายถง ระบบซงสรางขอมล (Generating processes) ใชในการสอสาร (Communicating) ใชในการประมวลขอมล (Processing) สง (Sending) รบ (Receiving) บนทก (Recording) จดเกบ (Storing) หรอแสดงขอมล (Displaying) ดวยวธการทางอเลกทรอนกส

กฎหมายฉบบนยอมรบสถานะของเอกสารอเลกทรอนกส โดยกาหนดหามปฏเสธความมผลทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกสไมวาจะทงหมดหรอบางสวน เพยงเพราะเหตทเปนขอมลอเลกทรอนกส (มาตรา 9) และหากมขอกาหนดของกฎหมาย หรอกฎหมายใหอานาจ บคคลหรอหนวยงานของรฐจดทาขอมลใด ๆ เปนหนงสอ ขอมลดงกลาวสามารถออกในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสแทนได หากในเวลาจดทาขอมลมเหตมากพอทสมควรเชอไดวาขอมลนน ๆ จะสามารถเขาถงไดโดยบคคลทเกยวของ และคกรณอกฝายยนยอม (มาตรา 12) รองรบการใชลายมอชออเลกทรอนกสทกประเภทของบคคลและหนวยงานของรฐดวยความยนยอมของเจาของลายมอชอ หรอหนวยงานของรฐ (มาตรา 13) หากมขอกาหนดของกฎหมายกาหนดใหตองมการลงลายมอชอพยานเพอเปนพยานในการลงลายมอชอ (มาตรา 14) โดยกาหนดใหใชการลงลายมอชอลวงหนา (Advanced electronic signature) การเกดขนของสญญา เวลา และสถานทเกดสญญา ฯลฯ

3.3.2.2 การเกบรกษาขอมล ในบทนยามกฎหมายไดคานยามของ “การตดตอทางอเลกทรอนกส” ไว

โดยสรปไววา “การสอสารทางอเลกทรอนกส” (Electronic communication)

หมายถง สอสารขอมลหรอมวตถประสงคทจะสอสารขอมล ทงสรางขน สอสาร ประมวล สง รบ บนทก จดเกบ แสดง ผานวธการทางอเลกทรอนกสกบผอนนอกจากผสรางขอมล ซงอาจเปนบคคลหรอหนวยงานของรฐ โดยไมรวมถงขอมลทอยในรปของบทพดนอกจากเปนคาพดทถกแปลงใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

103

กาหนดไปถงเรองความเปนตนฉบบของเอกสาร กลาวคอในกรณทขอมลอเลกทรอนกสเปนตนฉบบ สามารถใชขอมลอเลกทรอนกสมาแสดงหรอจดเกบในรปของขอมลอเลกทรอนกสในกรณทกฎหมายกาหนดใหนาเอกสารตนฉบบมาแสดงได (มาตรา 17) หากขอมลอเลกทรอนกสนน ๆอยในลกษณะตอไปน

1. ถกจดทาขนในรปอเลกทรอนกส 2. สามารถแสดงขอมลใหผทเกยวของไดในกรณทตองมการแสดงขอมล 3. ในขณะจดทาขอมลสามารถคาดการณไดวาจามารถเขาถงขอมลได

ใหมในภายหลง 4. ในกรณทขอมลนน ๆ ตองแสดงแกหนวยงานของรฐ หรอจดเกบตาม

ขอกาหนดของหนวยงานของรฐ ตองจดทาและจดเกบตามมาตรฐานและขนตอนทหนวยงานของรฐกาหนด

5. ในกรณทมไดยนขอมลดงกลาวใหแกหนวยงานของรฐ หากผรบขอมลอนญาตใหจดทาในรปของขอมลอเลกทรอนกส

กรณทกฎหมายกาหนดใหตองจดเกบขอมลไวระยะเวลาหนงในกรณทตนฉบบเปนเอกสารและประสงคจะจดเกบในรปของขอมลอเลกทรอนกส (มาตรา 18) สามารถจดเกบไดหากไดทาตามขอกาหนดตอไปน

1. มกระบวนการสรางเอกสารอเลกทรอนกสทเชอถอไดและมลกษณะตรงกบตนฉบบเอกสารทเปนลายลกษณอกษร

2. ในกรณทสรางเอกสาร เอกสารทสรางตองสามารถเขาใจไดโดยบคคลหรอหนวยงานของรฐ

3. ในกรณจดเกบเอกสาร เอกสารทสรางตองจดเกบในรปของขอมลอเลกทรอนกสตองสามารถเขาถงเพอการอางองในภายหลง

4. ในกรณทขอมลนน ๆ ตองแสดงแกหนวยงานของรฐ หรอจดเกบตามขอกาหนดของหนวยงานของรฐ ตองจดทาและจดเกบตามมาตรฐานและขนตอนทหนวยงานของรฐกาหนด

5. ในกรณทมไดยนขอมลดงกลาวใหแกหนวยงานของรฐ หากผรบขอมลอนญาตใหจดทาในรปของขอมลอเลกทรอนกส

ทงสองกรณขอมลทจดทาและจดเกบตองเปนไปอยางครบถวนและเนอหาไมเปลยนแปลง มาตรฐานวาขอมลดงกลาวสามารถเขาถงใหมไดหรอไมใหดจากกระบวนการและสภาวการณในการสรางขอมล

104

3.3.2.3 การใชขอมลอเลกทรอนกสกบการท าธรกรรมของภาครฐ ในบทนยามกฎหมายไดคานยามของ “หนวยงานของรฐ” (Public

body) ไวโดยสรปไววาหมายความถง 1. รฐมนตรภายในหนวยงานของรฐ และนายกรฐมาตร 2. หนวยงานทไดรบการสนบสนนโดยรฐบาลกลาง หรอรายไดทจาก

ภาษหรอคาใชจายทจดเกบโดยภาครฐ คณะกรรมการ ศาล 3. คณะกรรมการทถกแตงตงตามกฎหมายหรอรฐบาล ไมวาจะเพอ

วตถประสงคทางการคาหรอไม หากขอมลนนๆเปนขอมลทกาหนดใหออกโดยหนวยงานของรฐ หรอออก

โดยใชอานาจของหนวยงานของรฐ และหนวยงานของรฐยนยอมใหจดทาขอมลในรปแบบของเอกสารอเลกทรอนกส ไมวาจะเปนในรปของการสอสารหรออนๆ (มาตรา 12) หากกระทาตามขอกาหนดของหนวยงานของรฐในระบบขนตอนการจดทาขอมล และมการตรวจสอบวาขอมลนน ๆ ไปถงหนวยงานภาครฐแลว

กลาวโดยสรป กฎหมายในสวนของธรกรรมอเลกทรอนกสของประเทศไอรแลนดกาหนดหลกการพนฐานทกาหนดเกยวกบการทาสญญาทางระบบอเลกทรอนกสและการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของภาครฐและภาคเอกชนโดยรวม อกทงยงกาหนดมใหกฎหมายฉบบนกระทบกบกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของกบการจดเกบภาษอากร (มาตรา 11) หรอการนาเขาสนคาตาง ๆ ของทางราชการ จงเปนการยอมรบใหเกดระบบจดเกบภาษอากรทางอเลกทรอนกสไดโดยปรยาย

105

บทท 4 มาตรการทางกฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปของประเทศไทย

4.1 การจดเกบอากรแสตมปของประเทศไทย

ในสวนของการศกษากฎหมายไทยนน ผเขยนไดทาการศกษากฎหมาย 4 ฉบบ เพอ

พจารณาความเปนไปไดในการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสในประเทศไทยในปจจบน คอ ประมวลรษฎากร พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 พระราชกฤษฎกากาหนดหลกเกณฑและวธการในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 และพระราชกฤษฎกาวาดวยวธการแบบปลอดภยในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2553 โดยผเขยนมงศกษากฎหมายแตละฉบบเฉพาะในสวนทเกยวของกบการนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชเทานน ดงน

4.1.1 ประมวลรษฎากร การจดเกบอากรแสตมปของไทยมขนในครงแรกตามพระราชบญญตอากร

แสตมป พ.ศ. 2475 และเรมจดเกบครงแรกในเดอนเมษายน 2476 โดยมตราสารทตองเสยอากรแสตมปทงสน 28 อยาง โดยแบงลกษณะการจดเกบออกเปนการจดเกบแบบตายตว เชน เชค หรอใบรบเงนทเปนจานวนตงแต 20 บาทขนไป ตองเสยคาอากรแสตมปฉบบละ 5 บาท และกาหนดตามจานวนเงนในตราสาร เชนสญญากยมเงนตองเสยคาอากรคานวณตามตนเงนรอยบาท ตอ 10 สตางค การจดเกบนนผมหนาทเสยอากรตองปดอากรแสตมปตามวธการทกาหนด ในการจดเกบนรฐบาลไมตองเสยคาใชจายใด ๆ ในการจดเกบนอกจากคาดวงตราแสตมป เนองจากรฐเสยคาใชจายในการจดเกบนอย ในป 2476 สามารถจดเกบอากรแสตมปไดราว 242,000 บาท และในป 2447 สามารถจดเกบไดราว 260,000 บาท

ตอมา เม อมการตราประมวลรษฎากรข น ใน พ.ศ . 2481 จ ง ไดยกเล กพระราชบญญตอากรแสตมป พ.ศ. 2475 ทงนเพอรวบรวมเอาบทบญญตทเกยวกบภาษอากรทงหมด

106

มาบญญตรวมกนไวในทเดยว1 และบญญตเรองอากรแสตมปไวเปนหมวดหนงของประมวลรษฎากร โดยมกรมสรรพากร สงกดกระทรวงการคลงเปนหนวยงานทมอานาจหนาทและควบคมการจดเกบภาษอากร2

อากรแสตมปจดเปนภาษทอานวยรายไดใหกบประเทศเปนอยางมาก โดยเฉพาะการจดเกบอากรแสตมปจากตราสารใบรบหรอในเสรจรบเงน ซงเรยกเกบไดจากใบรบรองของผประกอบการคาทตองจดทะเบยนการคา ภายหลงในป พ.ศ. 2500 ไดมการรวมเอาภาษอากรทตองเสยไปรวมกบภาษการคา โดยเพมอตราภาษการคาขน ทาใหสะดวกแกการจดเกบ อย างไรกตามสงผลกระทบกบการจดเกบอากรทาใหสามารถจดเกบอากรแสตมปไดลดนอยลง ตอมามการแกไขเพมเตมกฎหมายเกยวกบอากรแสตมปโดยประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 10 ลงวนท 7 พฤศจกายน 2520 ใหใบรบบางประเทศตองเสยอากรแสตมปสงผลใหสามารถจดเกบอากรแสตมปไดมากขน3

ในปจจบนกฎหมายไทยในปจจบนทเกยวของกบอากรแสตมปคอ ประมวลรษฎากร ซงเปนกฎหมายทรวบรวมบทบญญตเรองกฎหมายประเภทตาง ๆ ไดแก ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ภาษเงนไดนตบคคล ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ และอากรแสตมป โดยบทบญญตทเกยวของกบอากรแสตมปไวในหมวดท 6 วาดวยอากรแสตมป ตงแตมาตราท 103 ถงมาตราท 129 จดเกบจากตราสารทกฎหมายกาหนดบงคบใหเสยอากรแสตมป หากผมหนาทเสยอากรแสตมปไมเสยอากรแสตมปใหถกตองครบถวนแลว เจาพนกงานจะไมดาเนนการ ไมรบรองหรอใหความคมครองตามกฎหมาย โดยจะไมลงนาม ยอมใหทา หรอบนทกสงใด ๆ ลงในตราสารดงกลาว และยงมโทษทางแพงและอาญา สาระสาคญของกฎหมายดงกลาวสามารถสรปสาระสาคญดงน

4.1.1.1 ผมอ านาจจดเกบอากรแสตมป ปจจบนหนวยงานทมหนาทควบคมและจดเกบอากรแสตมปคอ

กรมสรรพากร โดยมหนาทกากบดแลออกระเบยบควบคมการจดเกบ วธการจดเกบ และกาหนดอตรา

1 กรมสรรพากร, “การจดเกบภาษอากรในสมยรชการท 7 เปนตนมาจนถงปจจบน

(พ.ศ. 2468 - ปจจบน),” สบคนเมอวนท 10 ตลาคม 2557, http://www.rd.go.th/publish /3454.0.html

2 สเมธ ศรคณโชต, อากรแสตมป, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2550) น. 1-4

3 โกเมนทร สบว เศษ, คาบรรยายวชาภาษอากร วาดวยอากรแสตมป , (กรงเทพมหานคร: โรงพมพอกษรสาสน, 2522), น. 1-2

107

คาอากรแสตมป หากแตเจาพนกงานทกฎหมายใหอานาจ นอกจากเจาพนกงานของกรมสรรพากร4 แลวยงรวมถงเจาพนกงานผรบจดทะเบยนสทธและนตกรรมเกยวกบอสงหารมทรพยตามประมวลกฎหมายทดน5

4.1.1.2 ผมหนาทเสยอากรแสตมป บคคลตามทกาหนดไวในบญชอากรแสตมปเปนผมหนาทเสยอากร

แสตมป โดยไมคานงวาผนนจะอยในสถานะเปนบคคลธรรมดา นตบคคล หางหนสวนสามญ กจการรวมคา หรอองคกรของรฐบาล และไมคานงถงสญชาต ถงทอย หรอเชอชาตของบคคลดวย แตตองมการกระทาหรอสงของเรองราวบางอยางทสามารถเชอมโยงกบรฐได บคคลตามทบญชอากรแสตมปกาหนดสามารถแยกออกไดเปน 4 กลม ไดแก

1. บคคลตามทระบไวในชองท 3 ของบญชอตราอากรแสตมป เชน ผใหเชาผโอน ผใหก ผรบประกนภย ฯลฯ

2. ถาตราสารทาขนนอกประเทศ ใหเปนหนาทของผทรงตราสารคนแรกในประเทศเปน ผเสยอากรภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบตราสารนน ถาหากไมไดปฏบตตามความขางตน ผทรงคนใดคนหนงตองเสยอากรแลวจงยนตราสารเพอใหจายเงน รบรอง สลกหลง โอนหรอถอเอาประโยชนได ผทรงตราสารคนใด ไดตราสารตามความขางตนไวในครอบครองกอนพนกาหนด 30 วน นบแตวนทไดรบตราสารนน จะเปนผเสยอากรกไดโดยมสทธไลเบยจากผทรงคนกอน ๆ (มาตรา 111)

3. ตวเงนทยนใหชาระเงน มไดปดแสตมปบรบรณ ผรบตวจะเสยอากรและใชสทธไลเบยจาก ผมหนาทเสยอากร หรอหกคาอากรจากเงนทจะชาระกได (มาตรา 112)

4. ผมหนาทตองชาระอากรแสตมป อาจตกลงใหคกรณอกฝายหนง เปนผเสยอากรแทนตนกได โดยอาจเปนการตกลงระหวางคกรณทตองเสยคาอากรแสตมป หรอตกลงใหผซอเปนผชาระราคาแทน (มาตรา 107) เวนกรณตราสารทาขนนอกประเทศตามมาตรา 111 ไมสามารถตกลงเปนอยางอนได

4 ประกาศกระทรวงการคลงวาดวยการแตงตงเจาพนกงาน (ฉบบท 39) เรอง แตงตง

เจาพนกงานประเมนตามประมวลรษฎากร 5 ประกาศกระทรวงการคลงวาดวยการแตงตงเจาพนกงาน (ฉบบท 11) เรอง แตงตง

เจาพนกงานประเมนตามประมวลรษฎากร

108

4.1.1.3 ฐานการจดเกบ และผมหนาทเสยอากรแสตมป อากรแสตมปจะจดเกบจากตราสารทจดทาขนเปนลายลกษณอกษร ใน

สวนของคานยามนนบญญตไวในมาตรา 103 นน สามารถสรปไดวา ตราสารหรอเอกสารทตองปดอากรแสตมปจะตองทาลงในกระดาษ ซงคอแผนหนงฟอกหรอสงอนๆ ซงใชเขยนตราสารเทานน หากตราสารททา หากไมมการจดทาตราสารเปนลายลกษณอกษร และไมมผลตามกฎหมาย กจะไมมการจดเกบอากรแสตมป แมวาธรกรรมททาจะเปนธรกรรมทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปกตาม

ในสวนของการเสยภาษอากรนนบญญตไวในมาตราท 104 ถงมาตราท 112 มสาระสาคญ คอ ตราสารทจะตองปดแสตมปมทงสน 28 ลกษณะตราสาร หากเปนตราสารใดทพจารณาเนอหาของตราสาร และวตถประสงคหรอวธการใชตราสารแลวเปนไปตามตาง ๆ ทระบไวในบญชทายหมวด ตราสารนน ๆ ถอวาอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป ลกษณะของตราสารตามบญชทายหมวดไดแก

1. เชาทดน โรงเรอน สงปลกสรางอยางอนหรอแพ 2. โอนใบหน ใบหนก พนธบตรและใบรบรองหน ซงบรษท สมาคม

คณะบคคลหรอองคการใด ๆ เปนผออก เชาซอทรพยสน หรอสญญาทเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และใหคามนวาจะขายทรพยสนนน ๆ หรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยมเงอนไขทผเชาตองชาระเงนตามกาหนดเวลาเปนระยะเวลาหนงสญญา

3. เชาซอทรพยสน 4. จางทาของ 5. กยมเงน หรอการตกลงใหเบกเงนเกนบญชจากธนาคาร 6. กรมธรรมประกนภย ทงกรมธรรมประกนวนาศภย กรมธรรมประกน

ชวต กรมธรรมประกนภยอน ๆ 7. ใบมอบอานาจซงมไดทาในลกษณะตราสารสญญา รวมทงใบตง

อนญาโตตลาการทงมอบอานาจใหบคคลเดยวหรอหลายคนกระทาการครงเดยว มากกวาหนงครง หรอมอบอานาจใหกระทาการมากกวาครงเดยวใหบคคลหลายคนตางกระทากจการแยกกน

8. ใบมอบฉนทะสาหรบใหลงมตในทประชมของบรษท ไมวาจะเปนเพอการประชมครงเดยวหรอหลายครง

9. ตวแลกเงน ตวแลกสญญาใชเงน หรอตราสารทานองเดยวกน 10. บลออฟเลดง

109

11. ใบหนหรอใบหนก หรอใบรบรองหนของบรษท สมาคม คณะบคคล หรอองคกรตาง ๆ และพนธบตรของรฐบาลตาง ๆ ทขายในประเทศไทย

12. เชค หรอหนงสอคาสงใด ๆ ซงใชแทนเชค 13. ใบรบฝากเงนประเภทประจาของธนาคารทมดอกเบย 14. เลตเตอรออฟเครดตทงทออกในประเทศไทยและออกตางประเทศ 15. เชคสาหรบผเดนทางทงทออกในประเทศไทยและออกตางประเทศ 16. ใบรบของ ซงออกเนองในกจการรบสงของทางนา บก และทาง

อากาศ เมอไมได ออกบลออฟเลดง 17. คาประกน 18. จานา 19. ใบรบของคลงสนคา 20. คาสงใหสงมอบของ หรอตราสารซงบคคลผปรากฏชอในตราสารนน

หรอซงบคคลผนนตราชอไว หรอผทรงมสทธทจะรบมอบสนคาอนอยในอ หรอเมองทา หรอคลงสนคาซงรบเกบหรอรบฝากโดยเรยกเกบคาเชาหรอรบสนคาอนอยททาสนคาโดยทเจาของลงลายมอชอ หรอมผอนลงลายมอชอแทนในเมอขายหรอโอนทรพยสนอนปรากฏในตราสารนน

21. ตวแทนทงสวนของการมอบอานาจเฉพาะการและการมอบอานาจทวไป

22. คาชขาดของอนญาโตตลาการ 23. คฉบบหรอคฉกของตราสาร 24. หนงสอบรคณหสนธของบรษทจากดทสงตอนายทะเบยน 25. ขอบงคบของบรษทจากดทสงตอนายทะเบยน 26. ขอบงคบใหมหรอสาเนาหนงสอบรคณหสนธหรอขอบงคบของบรษท

จากดซงเปลยนแปลงใหมทสงตอนายทะเบยน 27. หนงสอสญญาหางหนสวน ไดแก หนงสอสญญาจดตงหางหนสวน

และหนงสอสญญาแกไขสญญาจดตงหางหนสวน 28. ใบรบ เฉพาะกรณของ ใบรบรางวลของสลากกนแบงรฐบาล ใบรบ

สาหรบการโอนหรอกอตงสทธใด ๆ เกยวกบอสงหารมทรพยกรณท

110

นตกรรมทเปนเหตใหออกใบรบนนมการจดทะเบยนตามกฎหมาย ใบรบสาหรบการขาย ขายฝากใหเชาซอ หรอโอนกรรมสทธยานพาหนะทตองจดทะเบยน

เมอพจารณาจากลกษณะของตราสารทจดเกบจะพบวาตราสารหลายลกษณะจะเชอมโยงกบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย โดยสามารถแบงออกไดเปน 2 กรณ6 ไดแก

1. ตราสารซงแสดงถงการกอใหเกดสทธตามหนงสอสญญาโดยมากมกเปนการปฏบตธรกจของบคคลทกฎหมายบงคบใหตองจดทาเปนหนงสอและตดอากรแสตมปใหครบถวน เพอประโยชนของคกรณและเพอประโยชนในการพจารณาอรรถคดของศาลยตธรรม อาท การเชาทดนโรงเรอน สงปลกสรางอยางอน (ป.พ.พ. มาตรา 538) ตองจดทาหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผด และในกรณเชาอสงหารมทรพยเกนกวา 3 ป หรอตลอดอายของผเชาหรอผใหเชาตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนกบเจาพนกงาน หรอสญญาเชาซอ (ป.พ.พ. มาตรา 572) และการโอนหนชนดระบชอลงในใบหน (ป.พ.พ. มาตรา 1129) หากไมทาเปนหนงสอ ใหตกเปนโมฆะ หรอสญญาคาประกน (ป.พ.พ. มาตรา 680) การกยมเงนมลคาเกนกวา 2,000 บาท (ป.พ.พ. มาตรา 653) และสญญาประกนภย (ป.พ.พ. มาตรา 867) หากไมทาหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอจะไมสามารถฟองรองบงคบคดได

2. ตราสารทแสดงถงการเปลยนมอในทรพยสนหรอกอใหเกดสทธในทรพยสนมกเกยวพนกบการประกอบธรกจการคา หรอลกษณะใกลเคยงกบกจการคาเปนสวนมาก โดยไมเจาะจงวาจะมประโยชนในทางอนหรอไม อาท เกยวกบใบรบเงน หนงสอสญญา การจานา การใหหลกทรพยเปนหลกประกน

หากตราสารฉบบเดยวแตมหลายลกษณะตราสารตามบญชอากรแสตมป เชน สญญาเชารวมกบสญญากยมในตราสารฉบบเดยวกน ผมหนาทชาระอากรแสตมปตองปดแสตมปใหครบทกลกษณะ โดยปดแสตมปบรบรณเปนรายตราสารแยกไวใหสามารถเขาใจไดวาแสตมปดวงใดเพอตราสารใด (มาตรา 108)

6 เจรญศกด กลนประชา, “ปญหากฎหมายอากรแสตมปของประเทศไทย : ศกษา

เปรยบเทยบกบประเทศองกฤษ,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548) น.33-34.

111

4.1.1.4 วธการจดเกบ “ปดแสตมป” หมายถง การปดแสตมปทบกระดาษ หรอการมแสตมปดน

บนกระดาษอากรแสตมป ประมวลรษฎากรไดกาหนดปดแสตมปไวทงสน 3 วธ แตละวธกาจะมเงอนไขในการปดแสตมปบรบรณทแตกตางกน ดงตอไปน

วธท 1 แสตมปปดทบ คอ การเสยอากรโดยการซอแสตมปทมมลคามากกวาคาอากรแสตมปทตองชาระมาปดและขดฆา โดยกระทาเพอมใหใชแสตมปไดอก ในกรณแสตมปปดทบวธการลงลายมอชอหรอลงชอหางรานบนแสตมป หรอขดเสนครอมฆาแสตมปทปดทบกระดาษ พรอมทงลงวนท เดอน ป การปดอากรแสตมปในลกษณะน การปดอากรแสตมปนตองปดกอนกระทาตราสาร หรอทนทททาตราสาร

ภาพท 4.13อากรแสตมปในปจจบนของประเทศไทย7

วธท 2 แสตมปดน คอ การไดเสยอากรโดยใชกระดาษมแสตมปดนเปน

ราคาไมนอยกวา อากรทตองเสย และขดฆาแลว หรอโดยยนตราสารใหเจาพนกงานประทบแสตมปดน และชาระเงนเปนจานวนไมนอยกวาอากรทตองเสยและขดฆาแลว

วธท 3 กรณชาระเปนตวเงน คอ เสยอากรแสตมปเปนเงนในราคาไมนอยกวาคาอากรทตองเสยตามบทบญญตในหมวดอากรแสตมป หรอตามระเบยบทอธบดจะไดกาหนดโดยอนมตรฐมนตร

7 ธนาคารแหงประเทศไทย, “ผลตภณฑอนของโรงพมพธนบตร,” สบคนเมอวนท

10 ตลาคม 2557, https://www.bot.or.th/Thai/Banknotes/production_and_security/ Pages/ProductsOfNPT.aspx

112

ภาพท 4.24ตวอยางใบสลกหลงตราสารจากการชาระอากรแสตมป8

การขอเสยอากรเปนตวเงน กเพอความสะดวกในการเสยอากรทมคา

อากรแสตมปเปนจานวนมาก ไมสะดวกในการใชดวงแสตมปอากรปดบนตราสารหรอการชาระอากรโดยใชแสตมปดน อธบดมอานาจกาหนดวธการชาระและประเภทของตราสารทตองชาระไวในประกาศอธบดกรมสรรพากร แมไดมกฎหมายกาหนดไวแลววาใหชาระดวยวธอากรแสตมปแบบปด

8 ประเสรฐ คานวล, “การจางทาของกบอากรแสตมป,” สบคนเมอวนท 10 ตลาคม

2557, http://www.mcu.ac.th/site/provide/download.php?file2_id=2711

113

ทบหรอแสตมปดนอธบดกมอานาจสงใหชาระอากรแสตมปดวยวธนแทนได การขอเสยอากรเปนตวเงนผชาระอากรแสตมปตองยนแบบขอและอนมตใหเสยอากรแสตมปเปนตวเงนตอเจาพนกงานอากรแสตมปโดยแนบตราสารทขอเสยอากรดวย9 โดยในเขตกรงเทพมหานครยนขอเสยอากรเปนตวเงนตอกองคลง กรมสรรพากร ในเขตตางจงหวดยนขอเสยอากรเปนตวเงนตอสานกงานสรรพากรอาเภอ

ขอกาหนดเรองการบงคบใหออกใบรบของคสญญา กรณทมหนาทตองออกใบรบ ซงไดแก การชาระราคาจากการใหบรการหรอการขายสนคาในปรมาณทอธบดกาหนด โดยคานวณของผประกอบการทจดทะเบยนภาษมลคาเพมหมวด 4 จดทะเบยนภาษธรกจเฉพาะทตองเสยภาษธรกจเฉพาะหมวด 5 หรอกรณอน และตองเกบตนขวหรอสาเนาใบรบไวไมนอยกวา 5 ป แตหากผประกอบการทจดทะเบยนภาษมลคาเพมหรอจดทะเบยนภาษธรกจเฉพาะรบเงนหรอชาระราคานอยกวาทอธบดกาหนดใหรวบรวมปรมาณเงนในแตละวนและเกบขอมลดงกลาวไวเปนเวลาไมนอยกวา 5 ป นอกจากนยงมเรองหนาททตองชาระอากรแสตมปขอกาหนดเรองการขายสนคาใหแกผประกอบการตามหมวด 4 และหนาททตองชาระอากรแสตมป

หากตราสารใดมไดปดอากรแสตมปบรบรณ จะไมสามารถใชตราสารตนฉบบ คฉบบ คฉก หรอสาเนาตราสารเปนพยานหลกฐานในคดแพงได (มาตรา 118) นอกจากนแมเปนตราสารทเจาพนกงานรฐบาลหรอเทศบาลตองลงนามรบร หรอเปนตราสารทตองทาตอหนาเจาพนกงาน เจาพนกงานกไมสามารถลงนามรบร ยอมใหทา หรอบนทกใด ๆ ได (มาตรา 119) จนกวาจะไดเสยคาอากรโดยปดอากรแสตมปตามขอกาหนดของกฎหมาย

4.1.1.5 การปดอากรแสตมปลาชา ในกรณทปดอากรแสตมปลาชา ไมปดแสตมปบรบรณ หรอการไมออกใบ

รบจะมโทษทางกฎหมายทงทางแพงและอาญาอนจะกลาวถงรายละเอยดในสวนตอไป อยางไรกตามหากผมหนาทเสยอากรทราบเองวาไมไดผดอากรแสตมปบรบรณกอนหรอขณะทาตราสาร และเปนตราสารททาขนในประเทศไทย ผมหนาทเสยอากรสามารถไปยนขอเสยอากรตอเจาพนกงานได

กรณยนตราสารขอเสยอากรสาหรบตราสารใดมไดปดแสตมปบรบรณเอง ผมหนาทเสยอากร หรอผทรงตราสาร หรอผถอเอาประโยชนชอบทจะยนตราสารนน ตอเจาพนกงาน เพอขอเสยอากรได เมอเจาพนกงานไดรบตราสารแลว ถาตราสารทมไดปดแสตมปบรบรณนน เปนตราสารทกระทาขนในประเทศไทย และไดยนตราสารนนตอเจาพนกงานเพอเสยอากรภายใน 15 วน

9 ประกาศอธบดกรมสรรพากร เกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 37) เรอง กาหนดวธการ

ชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากรสาหรบตราสารบางลกษณะ

114

นบแตตองปดอากร กฎหมายกาหนดใหตองเสยเพยงคาอากรไมตองเสยเงนเพม แตหากยนภายหลง 15 เจาพนกงานอนมตใหเสยอากรและใหเรยกเกบ เงนเพมอากรได หากยนขอปดอากรแสตมปภายใน 90 วนนบแตวนทตองปดอากรแสตมปบรบรณ ตองเสยคาอากรและเงนเพมอก 2 เทาของคาอากร หรอ 4 บาท หากยนภายหลง 90 วน ตองเสยเงนเพมอก 5 เทาของคาอากร หรอ 10 บาท

4.1.1.6 การตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมป โดยทวไปตราสารทใชแสตมปแบบปดทบแลว หรอใบเรจรบเงนพรอม

ดวยเอกสารทแสดงวาไดเสยอากรแสตมปเปนตวเงนแลว ยอมเปนหลกฐานวาไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว แตอยางไรกตาม มบางกรณทกฎหมายกาหนดวธการตรวจสอบแบบอนไว ไดแก กรณทสญญาเกดขนโดยมหนงสอโตตอบกน หากพสจนไดวาหนงสอฉบบใดทาใหเกดสญญาขนและปดอากรแสตมปลงบนหนงสอนน ๆ ไดแลวใหถอวาตราสารนน ๆ ไดปดอากรแสตมปอยางถกตองแลว และกรณการอางคฉบบหรอคฉกแหงตราสารเปนพยานหลกฐานในคดแพง ตองนาเอาตนฉบบตราสารทไดปดอากรแสตมปบรบรณแลวมาแสดง มฉะนนจะไมถอวาตราสรดงกลาวไดชาระอากรแสตมปอยางถกตอง10

การตรวจสอบอากรแสตมปในกรณการปดอากรแสตมปแบบปดทบ อากรแสตมปทจดทาจะมรหสพมพเครองหมายไววาเปนแสตมปทผลตออกขายในชวงเวลาและงวดใด ดงนนจงสามารถตรวจสอบไดวามการเสยอากรภายในกาหนดเวลาทถกตองหรอไม จากขอมลทระบบนอากรแสตมปทาใหสามารถตรวจสอบไดวาซออากรแสตมปทขายในปจจบนไปตดในตราสารททาขนในอดตและสามารถลงโทษได

ในสวนของอานาจหนาทของเจาพนกงานในการตรวจสอบ แบงออกเปน 2 สวน คอ อานาจตามบททวไปของประมวลรษฎากร และอานาจตามหมวดอากรแสตมป

อ านาจตามบททวไปของประมวลรษฎากร เจาพนกงานมอานาจในการเปรยบเทยบปรบ (มาตรา 3 ทว) ตรวจคน ยดอายดบญช เอกสารหลกฐานอยางอน (มาตรา 3 เบญจ) รวมถงยดทรพยของผคางภาษเพอขายทอดตลาด (มาตรา 12)

อ านาจตามหมวดอากรแสตมป เจาพนกงานมอานาจเรยกเกบเงนอากรจนครบและงเงนเพมอากร ในกรณไมไดออกในรบ หรอไมไดปดอากรแสตมปบรบรณ (มาตรา 114) นอกจากนเมอมเหตสมควร เจาพนกงานหรอนายตรวจสามารถเขาไปในสถานการคาหรอสถานททเกยวของ เพอทาการตรวจสอบวาไดออกใบรบหรอทาการเกบตนขวสาเนาใบรบ และมอานาจเรยก

10 สเมธ ศรคณโชต, อางแลว เชงอรรถท 2, น.50.

115

และยดตราสารหรอเอกสาร และออกหมายเรยกตวผมหนาทเสยอากร ผทรงตราสาร หรอผถอเอาประโยชนแหงตราสาร และพยานหลกฐานอนมาไตสวนได

หากผลการไตสวนทราบวา การไมเสยอากรหรอไมขดฆาแสตมป การแยกมลคาใบรบเพอหลกเลยงการเสยอากร การลงวนเดอนปทขดฆาแสตมปเปนเทจ การไมเกบบนทกหรอไมออกใบรบเมอถกเรยกรอง การไมออกใบรบหรอออกเปนจานวนเงนนอยกวาทรบจรง รวมถงการไมอานวยความสะดวกแกเจาพนกงานไมยอมใหยดตราสาร และการ มแสตมปปลอมหรอคาแสตมปทใชแลว กฎหมายกาหนดโทษทางกฎหมายทงทางแพงและอาญาใหแกผมหนาทเสยอากร

ความรบผดทางแพง เจาพนกงานมอานาจเรยกเกบเงนคาอากรจนครบ และเงนเพมอากรอกเปนจานวน 6 เทาของเงนอากรหรอเปนเงน 25 บาท แลวแตอยางใดจะมากกวา หากเปนกรณทตราสารมไดปดแสตมปบรบรณ อยางไรกตามหากบคคลทตองเสยเงนเพมอากรมไดชาระอากรแสตมปโดยสจรตมไดมเจตนาหลกเลยงอากรและยนยอมชาระเงนเพมอากรภายในสบวนนบแตวนไดรบแจงจากเจาพนกงาน เจาพนกงานจะพจารณาตามหลกเกณฑอาจลดปรมาณเงนเพมอากรแสตมปไดตามทกฎกระทรวงกาหนด11

ความรบผดทางอาญาสามารถแบงออกไดเปน 6 กรณไดแก 1. กรณผใดมหนาทเสยอากร หรอขดฆาแสตมป เพกเฉยหรอปฏเสธไม

เสยอากรหรอไมขดฆาแสตมป ตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาท 2. กรณผใดออกใบรบไมถง 10 บาท สาหรบมลคาตงแต 10 บาทขนไป

หรอแบงแยกมลคาทไดรบชาระนน เพอหลกเลยงการเสยอากรกด จงใจกระทาหรอทาตราสารใหผดความจรงเพอหลกเลยงไมปฏบตตาม บทบญญตแหงหมวดนกด มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนสองรอยบาท

3. กรณผใดไมทาหรอไมเกบบนทกตามมาตรา 105 ตร หรอไมออกใบรบใหทนททถกเรยกรองตาม มาตรา 106 (ขอ 2.2) หรอออกใบรบซงไมปดแสตมปตามจานวนอากรทตองเสย ตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาท

11 กฎกระทรวง ฉบบท 129 (พ.ศ. 2512) ออกตามความในประมวลรษฎากร วาดวย

อากรแสตมปและอากรมหรสพ และคาสงกรมสรรพากรท ท.ป. 84/2542 เรอง หลกเกณฑการลดเงนเพมอากร ตามมาตรา 113 และมาตรา 114 แหงประมวลรษฎากร

116

4. กรณสมคบกบผอนทาใหไมมการออกใบรบหรอไมออกใบรบใหทนททรบเงน หรอรบชาระราคาตามมาตรา 105 (ขอ 2.1) หรอออกใบรบเปนจานวนเงนนอยกวา ทรบเงนหรอรบชาระราคาจรง ตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาท หรอจาคกไมเกนหนงเดอนหรอทงปรบทงจา

5. กรณรอยแลวไมอานวยความสะดวกแกเจาพนกงานหรอนายตรวจในการปฏบตตามหนาท หรอโดยรอยแลวหรอจงใจไมปฏบตตามคาเรยกหรอไมยอมใหยดตราสารหรอ เอกสาร หรอไมปฏบตตามหมายของเจาพนกงานหรอนายตรวจ ตามความในมาตรา 123 หรอไมยอมตอบคาถามเมอซกถามหรอฝาฝนบทบญญตมาตรา 105 ทว (ขอ 3) มาตรา 105 จตวา (ขอ 5) หรอมาตรา 123 ทว มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาท กรณเจตนาทจรตมแสตมปซงรอยวาเปนแสตมปปลอมกด หรอคาแสตมปทใชแลวหรอทมกฎกระทรวง ประกาศใหเลกใชเสยแลวกด ผนนมความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาทหรอจาคกไมเกน สามปหรอทงจาทงปรบ

4.1.1.7 การยกเลกและการขอคนอากรคาอากรแสตมป การขอคนอากรแสตมปสามารถทาไดใน 2 กรณ ไดแก กรณเสยอากร

แสตมปหรอเงนเพมเกน และกรณแสตมปชารดเสยหายโดยผซอมไดทาใหชารดเอง หากคาอากรทแสดงไวมากกวา 2 บาท สาหรบตราสารลกษณะเดยวหรอเรองเดยว โดยสามารถทาคารองเปนหนงสอยนตอเจาพนกงาน เมออธบดเหนวาชาระอากรแสตมปแสตมปเกนไปจรงหรออากรแสตมปเสยหายโดยไมใชจรงจงคนคาอากรให แตคารองทกลาวนนตองยนภายใน 6 เดอน นบแตวนเสยอากรหรอคาเพมอากรและตองประกอบดวยคาชแจงหรอเอกสาร ซงเจาพนกงานหรอ อธบดเหนสมควรใหยนสนบสนนคารอง

นอกจากการประมวลรษฎากร หมวดท 6 วาดวยอากรแสตมปแลว ยงมบทบญญตพเศษในกฎหมายลาดบรองอนทเดยวกบอากรแสตมป โดยใชเปนขอยกเวนของอากรแสตมป ขอกาหนดในสวนของกฎกระทรวงซงกาหนดเกยวกบเรองของอากรแสตมปไว ไดแก กฎกระทรวงฉบบท 79 ซงเปนเรองเกยวกบลกษณะของอากรแสตมป และกฎกระทรวงฉบบท 129 ซงเปนเรองเกยวกบการลดเงนเพมอากรแสตมป และยงมประกาศอธบดกรมสรรพากรซงออกโดยอาศยอานาจตามประมวลรษฎากร ซงกาหนดรายละเอยดตางๆ ไว โดยเฉพาะอยางยงเรองรายละเอยดวธการชาระอากรแสตมปแสตมปวธอนนอกจากการปดอากรแสตมปลงบนตราสารซงเปนการกาหนดตามมาตรา 103 (3) ไดแก ประกาศฉบบท 21 เรองวธการชาระอากรเปนตวเงน, ประกาศฉบบท 22 เรองวธการชาระอากรแสตมปเปนตวเงนกรณตวแลกเงน และเชค, ประกาศฉบบท 29 เรองกาหนดวธชาระอากรแสตมปเปนตวเงนของตราสาร, ประกาศฉบบท 32 เรองวธการชาระอากรเปนตวเงนสาหรบใบหนหรอใบหนก, ประกาศฉบบท 33 เรองกาหนดวธการชาระอากรเปนตว

117

เงนแทนการปดแสตมปสาหรบตราสารบางลกษณะ, ประกาศฉบบท 37 เรอง วธการชาระอากรเปนตวเงนรวม 12 ลกษณะตราสาร

นอกจากขอกาหนดเรองการชาระอากรแสตมปเปนตวเงนแลวยงมประกาศทกาหนดเรองรายละเอยดของการออกใบรบ ซงกาหนดถงรายละเอยดวากรณใดบางทตองออกใบรบและกรณใดทไดรบยกเวนไมตองออกใบรบ ไดแก ประกาศฉบบท 23 เรองการออกใบรบ และขอยกเวนไมตองออก, ประกาศฉบบท 34 เรองจานวนเงนหรอราคาทตองออกใบรบ รวมถงประกาศทกาหนดกรณยกเวนไมตองเสยอากรแสตมป ไดแก ประกาศฉบบท 36 การยกเวนอากรแสตมปกรณมอบอานาจใหยน ภ.ง.ด.91 ดวยสอ, ประกาศฉบบท 40 เรอง การยกเวนอากรแสตมปสาหรบธรกรรมทแปลงสนทรพยเปนหลกทรพย, ประกาศฉบบท 42 เรองการยกเวนอากรแสตมปสาหรบกจการซอขายหลกทรพย, ประกาศฉบบท 50 เรอง การยกเวนอากรแสตมปสาหรบการขายอสงหารมทรพยทอาศยอยทเดมไปซอแหงใหม

ทผเขยนยกสาระสาคญของประมวลรษฎากร หมวดท 6 วาดวยอากรแสตมป และกฎกระทรวง และประกาศอธบดทเกยวของมานาเสนอนนกเพอเปนการชใหเหนวากฎหมายไทยในปจจบนทเกยวของกบอากรแสตมปยงไมมบทบญญตทรองรบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสแตอยางใด

4.1.2 กฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส และรางพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 เกดขนจากนโยบายเทคโนโลยสารสนเทศแหงชาต “นโยบาย IT 2000” นโยบายดงกลาวมเปาหมายเพอผลกดนใหประเทศไทยกาวสยคเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน โดยกฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสนรางขนตามแมแบบของคณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาตวาดวยพาณชยอเลกทรอนกส ค.ศ. 1996 (UNICITRAL Model Law on Electronic Commerce 1996) มวตถประสงคในการจดทากฎเกณฑการคาระหวางประเทศใหมความประสานกลมกลน ขจดหรอลดความแตกตางของกฎหมายภายในของรฐตาง ๆ โดย

118

การจดทาแนวปฏบต (Guide Line) กฎหมายแมแบบ (Model Law) เพอใหรฐตาง ๆ นากฎเกณฑนนไปผนวกเขาเปนสวนหนงของกฎหมายภายในประเทศ12

ในกรณของประเทศไทยการบญญตกฎหมายฉบบนมวตถประสงคสาคญทตราขนเพอรองรบการตดตอสอสารดวยวธการทางอเลกทรอนกสใหม ๆ ทงในเชงพาณชยและทไมใชในเชงพาณชย และใชบงคบไมวาจะเปนภาครฐหรอภาคเอกชน โดยมเหตผลเบองหลง 2 ประการ13 คอ กฎหมายฉบบเดมมขอบญญตบางประการทขดของหรอเปนอปสรรคทางกฎหมาย (Legal Obstacles) กบการตดตอสอสารรปแบบใหม แกไขโดยยอมรบหรอรบรองวาขอมลอเลกทรอนกสมสถานะทางกฎหมายเทยบเทากบเอกสารธรรมดา ตามหลกความเทาเทยมกนในการทาหนาท (Functional-Equivalent) และทฤษฎกฎหมายเดมไมรองรบกระบวนการทาธรกรรมผานระบบอเลกทรอนกส เชน การเกดของสญญา โดยกฎหมายฉบบนบญญตในลกษณะเปนกฎหมายกลางเพอทจะนาไปใชหรอปรบใชกบกฎหมายอน กฎหมายฉบบนไดรบการแกไขอกครงหนงในป พ.ศ. 2551 เพอกาหนดความชดเจนเกยวกบประเดนดานเอกสารอเลกทรอนกส (E-Document) และอยในขนตอนการแกไขรางพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส (ฉบบท ..) พ.ศ. .... เพอแกไขใหเปนไปตามมาตรฐานสากล ใหชดเจนและสอดคลองกบการพฒนาดจทลเพอเศรษฐกจและสงคมไทย

กฎหมายฉบบดงกลาวสามารถแบงออกไดเปน 6 หมวด ไดแก หมวดธรกรรมทางอเลกทรอนกส หมวดลายมอชออเลกทรอนกส หมวดธรกจบรการเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกส หมวดธรกรรมทางอเลกทรอนกส หมวดคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส และหมวดบทกาหนดโทษ ในสวนทเกยวของและสามารถใชบงคบกบเรองของอากรแสตมปไดโดยตรงจะถกกาหนดไวในมาตรา 4 อยางไรกตามเนองดวยการจดเกบอากรแสตมปโดยหนวยงานภาครฐซงคอกรมสรรพากรเปนหนวยงานทดแลรบผดชอบ ดงนนนอกจากมาตรา 4 แลว ยงมในสวนของหมวดท 4 ธรกรรมทางอเลกทรอนกสของภาครฐ

12 คณะกรรมการปฏรปกฎหมาย, “บนทกความเหนและขอเสนอแนะ เรองการปรบปรง

แกไขพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส,” สบคนเมอวนท 14 กนยายน 2557 , http://www.lrct.go.th/th/?p=5460

13 พนย ณ นคร, “พระราชบญญตวาดวยธรกรรมอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544,” โดมทศน ปท 23, ฉบบท 1 น. 3-12

119

4.1.2.1 ขอบเขตการบงคบใชกฎหมาย ใชบงคบแกธรกรรมในทางแพงและพาณชยทดาเนนการโดยใชขอมล

อเลกทรอนกส (มาตรา 3) เวนแตธรกรรมทมพระราชกฤษฎกากาหนดมใหนาพระราชบญญตนทงหมดหรอแตบางสวนมาใชบงคบ และใชบงคบกบธรกรรมในการดาเนนงานของรฐตามทกาหนดในหมวด 4 (มาตรา 35) โดยธรกรรมทหามมใหนามาใชบงคบซงไดตราไวในพระราชกฤษฎกา ไดแก ธรกรรมเกยวกบครอบครว และธรกรรมเกยวกบมรดก14

4.1.2.2 หลกความเทาเทยมกนของกระดาษ และเอกสารอเลกทรอนกส การรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส กาหนดรบรอง

ไววาหากไดมการปฏบตตามขอกาหนดขนตาทกาหนดไวโดยขอมลสามารถเขาถงและนากลบมาใชใหมไดโดยทความหมายไมเปลยนแปลง ขอมลดงกลาวมสถานะเปนหนงสอ มหลกฐานเปนหนงสอแลว หรอมเอกสารมาแสดงแลว (มาตรา 8) นอกจากนยงมการกาหนดหามมใหปฏเสธความมผลผกพนและการบงคบใชทางกฎหมายเพยงเพราะขอมลดงกลาวเปนขอมลอเลกทรอนกส (มาตรา 7) หรอขอความทไดสราง สง รบ เกบรกษา หรอประมวลผลดวยวธการทางอเลกทรอนกสไว รวมถงหามมใหปฏ เสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกส หรอส งพมพออกของขอมลอเลกทรอนกส เปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาตามกฎหมายทงในคดแพง คดอาญา หรอคดอนใด (มาตรา 11) การชงนาหนกพยานหลกฐานวาสามารถเชอถอไดมากนอยเพยงใดนนใหพจารณาจากความนาเชอถอของลกษณะหรอวธการทใชสราง เกบรกษา หรอสอสารขอมลอเลกทรอนกส ลกษณะหรอวธการเกบรกษา ความครบถวน และไมมการเปลยนแปลงของขอความ ลกษณะ หรอวธการทใชในการระบหรอแสดงตวผสงขอมล รวมทงพฤตการณทเกยวของทงปวง

ขนตอนการเกบรกษาตองเกบรกษาตามขอกาหนดของกฎหมายการจดเกบตองจดเกบใหเขาลกษณะตอไปน (มาตรา 12)

1. ขอมลอเลกทรอนกสนนตองสามารถเขาถงและนากลบมาใชไดโดยความหมายไมเปลยนแปลง

2. ไดเกบรกษาขอมลอเลกทรอนกสนนใหอยในรปแบบทเปนอยในขณะทสราง สง หรอไดรบขอมลอเลกทรอนกสนน หรออยในรปแบบ

14 พระราชกฤษฎกากาหนดประเภทธรกรรมในทางแพงและพาณชยทยกเวนม ใหนา

กฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสมาใชบงคบ พ.ศ. ๒๕๔๙

120

ทสามารถแสดงขอความทสรางอเลกทรอนกส สง หรอไดรบใหปรากฏอยางถกตองได

3. ได เกบรกษาขอความสวนทระบถงแหลงกาเนด ตนทาง และปลายทางของขอมลอเลกทรอนกส ตลอดจนวนและเวลาทสงหรอไดรบขอความดงกลาว ถาม

ในสวนของเอกสารทพมพออกมามการบญญตรองรบสงพมพออกไวโดยใหใชแทนตนฉบบได หากมขอมลถกตองตรงกบขอมลอเลกทรอนกส และมการรบรองโดยหนวยงานทมอานาจตามทคณะกรรมการประกาศกาหนด (มาตรา 10) แมตราสารทพมพออกจะเปนเอกสารจะถอเปนเอกสารทมผลทางกฎหมายตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอยแลวกยงตองไดรบการรบรองจากหนวยงานทเกยวของอก

รางพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส (ฉบบท ..) พ.ศ. .... จะแกไขใหรบรองความสมบรณหรอการบงคบใชของสญญาททาโดยการโตตอบกนระหวางระบบแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกสอตโนมต (Automated massage system) กบบคคลธรรมดา หรอระหวางระบบแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกสอตโนมต

4.1.2.3 บทบญญตเรองอากรแสตมป เมอการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสกอใหเกดตราสารอเลกทรอนกสท

อยในบงคบตองชาระอากรแสตมป นอกจากการรบรองสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกสใหมสถานะเทยบเทากบเอกสารในรปแบบของกระดาษแลว บทบญญตเรองอากรแสตมปถกกาหนดรายละเอยดไววาธรกรรมใด ๆ กตาม หากกฎหมายกาหนดใหตองปดอากรแสตมป หนวยงานของรฐทเกยวของสามารถกาหนดหลกเกณฑ และวธการทางอเลกทรอนกสเพอรองรบการชาระเงนแทนหรอดาเนนการอน ๆ ทางอเลกทรอนกส หากไดกระทาการตามขอกาหนดแลว ใหถอวาเอกสารทเปนตราสารนน ๆ ไดปดอากรแสตมปและขดฆาตามขอกาหนดของกฎหมายแลว (มาตรา 8 วรรค 2)

4.1.2.4 บทบญญตเรองการท าธรกรรมทาอเลกทรอนกสของภาครฐ เมอพจารณาบทนยามของธรกรรมทางอเลกทรอนกสตามพระราชบญญต

ฉบบนจะเหนวาอากรแสตมปอเลกทรอนกสจดเปนการเปนธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐชนดหนงดงนนเมอดจากขอกาหนดเรองธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ (มาตรา 35) ซงเปนการบญญตรองรบการทาธรกรรมภาครฐ ซงใหอานาจหนวยงานของรฐในการรบคารอง การอนญาต การจดทะเบยน คาสงทางปกครอง การชาระเงน การประกาศ หรอการดา เนนการใด ๆ ตามกฎหมายกบหนวยงานของรฐหรอโดยหนวยงานของรฐ ถาไดกระทาในรปของขอมลอเลกทรอนกสตามหลกเกณฑ วธการ ทบญญตไวในพระราชกฤษฎกา โดยมาตราดงกลาวมวตถประสงคเพอสงเสรมใหหนวยงาน

121

ภาครฐใชเทคโนโลยสารสนเทศในการบรการประชาชน เพอเพมศกยภาพในการบรหารประเทศใหหนวยงานภาครฐจงสามารถกระทาการตาง ๆ ผานระบบอเลกทรอนกสได ตลอดจนใหประชาชนสามารถตดตอกบหนวยงานของรฐโดยวธการทางอเลกทรอนกส ซงจะสงผลใหการบรการประชาชนทนสมย รวดเรว และสะดวกสบายมากยงขน รวมถงเปนการสรางทางเลอกใหแกประชาชน

4.1.2.5 บทบญญตเรองสงพมพออกของขอมลอเลกทรอนกส เมอทาธรกรรมผานทางระบบอเลกทรอนกสแลว ไดนาเสนอหรอเกบ

ขอมลอเลกทรอนกสเปนเอกสารตนฉบบ การจดทาเอกสารดงกลาวออกมาในรปแบบของกระดาษ กฎหมายรองรบใหถอวาสงพมพออกนน ๆ มสถานะเปน “ตนฉบบ” หากสงพมพออกนนมขอความครบถวนตรงกบขอมลอเลกทรอนกส นอกจากนยงตองมการรบรองสงพมพออกโดยหนวยงานทมอานาจถงสามารถใชสงพมพออกดงกลาวเปนตนฉบบเอกสารได (มาตรา 10) การรบรองสงพมพออกคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกสกาหนดใหสานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) เปนหนวยงานรบรองสงพมพออก นอกจากการรบรองสงพมพออกโดยหนวยงานตามกรณขางตนแลว การจดทาสงพมพออกในกรณดงตอไปน ใหถอวาไดมการรบรองสงพมพออกโดยหนวยงานรบรองสงพมพออกและมผลใชแทนตนฉบบได (ขอ 4)

1. เจาของขอมลอเลกทรอนกส ผควบคมขอมลอเลกทรอนกส หรอบคคลภายใตบงคบของเจาของขอมลอเลกทรอนกสหรอผควบคมขอมลอเลกทรอนกส เปนผจดทาสงพมพออก

2. หนวยงานของรฐทม อานาจในการเกบรกษาหรอควบคมขอมลอเลกทรอนกส เปนผจดทาสงพมพออกจากระบบการพมพออกทอยภายใตการควบคมดแลของหนวยงานนน

3. หนวยงานของรฐทมอานาจตามกฎหมายในการกากบหรอควบคมดแล หรอหนวยงานทอยภายใตการกากบหรอควบคมดแลของหนวยงานของรฐ เปนผจดทาสงพมพออกจากระบบการพมพออกทมมาตรฐานทเทยบเทาหรอมความเหมาะสม

4.1.3 พระราชกฤษฎกาก าหนดหลกเกณฑและวธการในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549

เปนกฎหมายทมวตถประสงคในการกาหนดหลกเกณฑใหการดาเนนงานใด ๆ ทเกยวกบคาขอ การอนญาต คาสงทางปกครอง การชาระเงน หรอการดาเนนงานตาง ๆ ตามกฎหมายกบหนวยงานของรฐ หรอโดยหนวยงานของรฐโดยการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหสามารถใหบรการประชาชนไดอยางทวถง สะดวก และรวดเรว อนเปนการเพมประสทธ ภาพและ

122

ประสทธผลของหนวยงานของรฐ พรอมกบใหหนวยงานของรฐสามารถพฒนาการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐภายใตมาตรฐานและเปนไปในทศทางเดยวกน และสรางความเชอมนของประชาชนตอการดาเนนกจกรรมของรฐดวยวธการทางอเลกทรอนกส ประกอบกบมาตรา 35 แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดโดยพระราชกฤษฎกาแลว ใหถอวามผลโดยชอบดวยกฎหมายเชนเดยวกบการดาเนนการตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายในเรองนนกาหนด ซงเปนทมาของการตราพระราชกฤษฎกาฉบบน

กฎหมายดงกลาวสามารถใชบงคบไดกบทกหนวยงานหรอองคกรของภาครฐ โดยในการทาธรกจของภาครฐ หนวยงานของรฐตองจดใหมระบบเอกสารททาในรปแบบอเลกทรอนกส (มาตรา 3) โดยมสาระสาคญดงตอไปน

1. เอกสารททาในรปของขอมลอเลกทรอนกสนนตองอยในรปแบบทเหมาะสม โดยสามารถแสดงหรออางองเพอใชในภายหลงและยงคงความครบถวนสามารถตรวจสอบได

2. ตองกาหนดระยะเวลาเรมตนและสนสดในการยนเอกสารททาในรปของขอมลอเลกทรอนกส รวมถงอาจกาหนดระยะเวลาในการดาเนนการพจารณาของหนวยงานของรฐดวยวธการทางอเลกทรอนกสไวดวย

3. กาหนดวธการททาใหสามารถระบตวเจาของลายมอชอ ประเภท ลกษณะหรอรปแบบของลายมอชออเลกทรอนกส และสามารถแสดงไดวาเจาของลายมอชอรบรองขอความในขอมลอเลกทรอนกส

4. กาหนดวธการแจงการตอบรบดวยวธการทางอเลกทรอนกสหรอดวยวธการอนใด

นอกจากน หากหนวยงานของรฐจดทากระบวนการพจารณาทางปกครองโดยวธการทางอเลกทรอนกส ระบบเอกสารอเลกทรอนกสตองมวธสอสารกบผยนคาขอเพอใหแกไขขอบกพรองของเอกสารหรอขอขอเทจจรงเพมเตม มวธแจงสทธและหนาทในกระบวนการทางปกครองหากกฎหมายนนๆกาหนดใหตองแจง หรอกาหนดเงอนไขวาคกรณยนยอมตกลงและยอมรบการดาเนนการพจารณาทางปกครองของหนวยงานของรฐโดยวธการทางอเลกทรอนกส (มาตรา 4)

ในเรองของการรกษาความมนคงปลอดภยดานสารสนเทศ ดวยเหตทปญหาดานการรกษาความมนคงและความปลอดภยใหกบระบบสารสนเทศเรมรนแรง ซงสงผลกระทบตอทงภาครฐและภาคเอกชนทกาเนนการในรปของอเลกทรอนกส ขอกาหนดดงกลาวจงถกตราขนมาเพอใหการดาเนนการใด ๆ ดวยวธการทางอเลกทรอนกสกบหนวยงานของรฐหรอโดยหนวยงานของรฐมความมนคง ปลอดภยและเชอถอได และเปนทยอมรบในระดบสากล โดยกาหนดมาตรฐานชนตา

123

สาหรบแนวนโยบาย (Policy) กลาวคออยางนอยตองประกอบดวยเนอหาเรองวธการเขาถงหรอควบคมการใชงานสารสนเทศ จดใหมระบบสารสนเทศและระบบสารองของสารสนเทศซงอยในสภาพพรอมใชงาน จดทาแผนเตรยมพรอมกรณฉกเฉน และจดใหมการตรวจสอบและประเมนความเสยงดานสารสนเทศอยางสมาเสมอ (มาตรา 5, ประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง แนวนโยบายและแนวปฏบตในการรกษาความมนคงปลอดภยดานสารสนเทศของหนวยงานของรฐพ.ศ. ๒๕๕๓ ขอ ๒)

นอกจากในการกาหนดเรองแนวนโยบายแลว ยงมการกาหนดเรองแนวปฏบตในดานการรกษาความมนคงปลอดภย ซงตราไวในประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง แนวนโยบายและแนวปฏบตในการรกษาความมนคงปลอดภยดานสารสนเทศของหนวยงานของรฐ พ.ศ. 2553 และมการแกไขอกครงในป 2556 อาศยอานาจตามความในมาตรา ๕ มาตรา ๗ และมาตรา ๘ แหงพระราชกฤษฎกากาหนดหลกเกณฑและวธการในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. ๒๕๔๙ ดงตอไปน

1. กาหนดการเขาถงและควบคมการใชงานสารสนเทศ (access control) (ขอ 5)

2. กาหนดขอกาหนดการใชงานตามภารกจเ พอควบคมการเขาถงสารสนเทศ (Business requirements for access control) (ขอ 6)

3. การบรหารจดการการเขาถงของผใชงาน (user access management) (ขอ 7)

4. กาหนดหนาทความรบผดชอบของผใชงาน (user responsibilities) (ขอ 8)

5. กาหนดใหมการควบคมการเขาถงเครอขาย (network access control) (ขอ 9)

6. กาหนดใหมการควบคมการเขาถงระบบปฏบตการ (operating system access control) (ขอ 10)

7. กาหนดใหมการควบคมการเขาถงโปรแกรมประยกตหรอแอพพลเคชนและ สารสนเทศ(application and information access control) (ขอ 11)

8. กาหนดใหหนวยงานของรฐทมระบบสารสนเทศตองจดทาระบบสารอง (ขอ 12)

124

9. กาหนดใหหนวยงานของรฐตองจดใหมการตรวจสอบและประเมนความเสยง ดานสารสนเทศ (ขอ 13)

10. หนวยงานของรฐตองกาหนดความรบผดชอบทชดเจน กรณระบบคอมพวเตอรหรอขอมลสารสนเทศเกดความเสยหาย หรออนตรายใด ๆ แกองคกรหรอผหนงผใด อนเนองมาจากความบกพรองละเลย หรอฝาฝนการปฏบตตามแนวนโยบายและแนวปฏบตในการรกษาความมนคงปลอดภยดานสารสนเทศ (ประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง แนวนโยบายและแนวปฏบตในการรกษาความมนคงปลอดภยดานสารสนเทศของหนวยงานของรฐ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๖ (ขอ 14)

อยางไรกตาม หนวยงานของรฐสามารถเลอกใชขอปฏบตในการรกษาความมนคงปลอดภยดานสารสนเทศ ทตางไปจากประกาศฉบบนได หากแสดงใหเหนวา ขอปฏบตทเลอกใชมความเหมาะสมกวา หรอเทยบเทา (ขอ 15)

นอกจากนหนวยงานของรฐยงตองจดทานโยบายและแนวปฏบตการคมครองขอมลสวนบคคลดวยซงเปนสทธมนษยชนขนพนฐานทตองไดรบความคมครอง โดยกาหนดใหตองประกอบดวย 2 สวน คอ15

สวนท 1 นโยบายการคมครองขอมลสวนบคคล วตถประสงคเพอเปนการแจงใหกบผทใชบรการธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐกบหนวยงานไดทราบวาหนวยงานมแนวทางในการบรหารจดการขอมลสวนบคคลของผใชบรการอยางไร มขอกาหนดทเปนสาระสาคญอยางนอย 8 ลกษณะ ไดแก การเกบรวบรวมขอมลสวนบคคลอยางจากด คณภาพของขอมลสวนบคคล การระบวตถประสงคในการเกบรวบรวม ขอจากดในการนาขอมลสวนบคคลไปใช การรกษาความมนคงปลอดภย การเปดเผยเกยวกบการดาเนนการแนวปฏบต และนโยบายทเกยวกบขอมลสวนบคคล การมสวนรวมของเจาของขอมล และความรบผดชอบของบคคลซงทาหนาทควบคมขอมล

สวนท 2 แนวปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคล วตถประสงคเพอใหบคลากรซงเปนผปฏบตสามารถปฏบตไดอยางถกตอง สอดคลองเปนไปตามประกาศคณะกรรมการฯ

15 สานกงานคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส, “แนวทางการจดทานโยบาย

และแนวปฏบตในการคมครองขอมลสวนบคคลของหนวยงานของรฐ ,” สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2557, http://www.etcommission.go.th/files/doc/Manual_DP.pdf

125

จะตองมขอกาหนดทเปนสาระสาคญในแนวปฏบตอยางนอย 9 ขอ ไดแก ขอมลเบองตน การเกบรวบรวม จดประเภท และการใชขอมลสวนบคคล การแสดงระบความเชอมโยงใหขอมลสวนบคคลกบหนวยงานหรอองคกรอน การรวมขอมล การใหบคคลอนใชหรอการเปดเผยขอมลสวนบคคล การรวบรวม จดเกบ ใช และการเปดเผยขอมลเกยวกบผใชบรการ การเขาถง การแกไขใหถกตอง และปรบปรงใหเปนปจจบน การรกษาความมนคงปลอดภยของขอมลสวนบคคล และการตดตอกบเวบไซต

4.1.4 พระราชกฤษฎกาวาดวยวธการแบบปลอดภยในการท าธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2553

กฎหมายลาดบรองฉบบนตราขนเพอสนบสนนขอกาหนดของ พ.ร.บ.วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส ซงกาหนดวา หากไดกระทาตามหลกเกณฑทกาหนดใหถอวาตราสารนน ๆ เชอถอได16 โดยมวตถประสงคในการบญญตเพอบรหารความเสยงและสรางความปลอดภยในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ในเรองความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศ ( Information) การบรหารจดการ (Administrative) และทางกายภาพ (Physical) และใชบงคบกบกรมสรรพากรซงเปนหนวยงานทมหนาทจดเกบอากรแสตมปดวย

พระราชกฤษฎกาฉบบนแบงระดบความปลอดภยออกเปน 3 ระดบ คอ ระดบเครงครด ระดบกลาง และระดบพนฐาน (มาตรา 4) โดยมขอบเขตของการบงคบใชสาหรบการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสในวงกวาง เนองจากขอบขายของกฎหมายนน (มาตรา 5) ไมไดจากดเฉพาะหนวยงานภาครฐ แตสามารถใชกบองคกรใดกไดททาธรกรรมทางอเลกทรอนกสซงมผลกระทบตอความมนคง หรอความสงบเรยบรอยของประเทศ หรอตอสาธารณชน รวมถงองคกรทเปนโครงสรางพนฐานสาคญของประเทศ ซงตองกระทาตามวธการแบบปลอดภยในระดบเครงครด ระดบกลาง หรอระดบพนฐานแลวแตกรณ (มาตรา 6)

กาหนดใหมการประกาศมาตรฐานการรกษาความมนคงปลอดภยมาตรฐานการรกษาความมนคงปลอดภยในแตละระดบตามความเหมาะสม และผกระทาตองคานงถงหลกการพนฐานของการรกษาความลบ (Confidentiality) การรกษาความครบถวน (Integrity) และการรกษาสภาพพรอมใชงาน (Availability) ของระบบสาระสนเทศ (มาตรา 10) รวมทงตองปฏบตตามนโยบายและแนวปฏบตในการควบคมการปฏบตงานและการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศ

16 พ.ร.บ.ธรกรรมอเลกทรอนกส มาตรา 25

126

ของหนวยงานหรอองคกรนนดวยแตอยางนอยตองเกยวของกบหลกเกณฑซงอางองมาจากมาตรฐาน ISO 27001 (มาตรา 7) ดงตอไปน

1. การสรางความมนคงปลอดภยดานบรหารจดการ 2. การจดการโครงสรางดานความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศ เพอ

บรหารจดการความมนคงปลอดภยทงภายในและภายนอกองคกร 3. การบรหารจดการทรพยสนสารสนเทศ 4. การสรางความมนคงปลอดภยดานบคลากร 5. การสรางความมนคงปลอดภยดานกายภาพและสภาพแวดลอม 6. การบรหารจดการดานการสอสารและการดาเนนงานของระบบสารสนเทศ 7. การควบคมการเขาถงขอมลสารสนเทศ และระบบสารสนเทศ 8. การจดหา การพฒนา และการบารงรกษาระบบสารสนเทศ 9. การบรหารจดการสถานการณดานความมนคงปลอดภยทไมพงประสงค 10. การบรหารจดการการดาเนนงานขององคกรเพอใหมความตอเนอง 11. การตรวจสอบและการประเมนผลการปฏบตตามนโยบาย และขอกาหนด

ดานความมนคงปลอดภยสารสนเทศ ปจจบนมประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง มาตรฐานการ

รกษาความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศตามวธการแบบปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๕ กาหนดใหคณะกรรมการประกาศกาหนดมาตรฐานการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศตามวธการแบบปลอดภยในแตละระดบ เพอใหการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสใดทไดกระทาตามวธการแบบปลอดภยทคณะกรรมการกาหนดเปนวธการทเชอถอได ในกรณทจะตองปฏบตใหเปนไปตามมาตรฐานการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศตามวธการแบบปลอดภยในระดบเครงครด ระดบกลาง หรอระดบพนฐานใหหนวยงานหรอองคกร หรอสวนงานของหนวยงานหรอองคกรปฏบตตามมาตรฐานการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบสารสนเทศตามหลกเกณฑทกาหนดในแนบทายประกาศฉบบน

นอกจากประกาศดงกลาว ปจจบนไดมประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง ประเภทธรกรรมทางอเลกทรอนกสและหลกเกณฑการประเมนระดบผลกระทบของธรกรรมทางอเลกทรอนกสตามวธแบบปลอดภย พ.ศ. 2555 ซงตราขนมาเพอกาหนดประเภทของธรกรรมทางอเลกทรอนกสหรอหลกเกณฑการประเมนระดบผลกระทบของธรกรรม เพอแบงระดบความปลอดภย โดยกาหนดหลกเกณฑการประเมนไวดงตอไปน

127

ใหใชวธการแบบปลอดภยในระดบเครงครดสาหรบ ธรกรรมทางอเลกทรอนกสดานการชาระเงนทางอเลกทรอนกสตามพระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชาระเงนทางอเลกทรอนกส พ.ศ. ๒๕๕๑ ดานการเงนของธนาคารพาณชยตามกฎหมายวาดวยธรกจสถาบนการเงน ดานประกนภยตามกฎหมายวาดวยประกนชวตและประกนวนาศภย จดเกบ รวบรวม และใหบรการขอมลทเปนเอกสารมหาชนหรอทเปนขอมลสาธารณะ และบรการดานสาธารณปโภคและบรการสาธารณะทตองดาเนนการอยางตอเนองตลอดเวลา (ขอ 2)

นอกจากนการประเมนระดบผลกระทบของธรกรรมทางอเลกทรอนกส ใหประเมนผลกระทบทง 4 ดานดวย (ขอ 4) หากปรากฏวามผลประเมนทเปนผลกระทบในระดบสงดานหนงดานใดใหธรกรรมทางอเลกทรอนกสนนตองใชวธการแบบปลอดภยในระดบเครงครด และหากมผลกระทบในระดบกลางอยางนอยสองดานขนไป ใหใชวธการแบบปลอดภยในระดบกลางขนไป ในกรณอน ๆ ใหใชวธการแบบปลอดภยในระดบไมตากวาระดบพนฐาน ผลกระทบทตองประเมนไดแก

1. ผลกระทบดานมลคาความเสยหายทางการเงน (ขอ 5) คานวณจากความเสยหายทจะเกดขนในหนงวนและคานวณความเสยหายโดยตรง แบงออกเปน (1) มลคาความเสยหายไมเกนหนงลานบาท จดเปนผลกระทบระดบตา (2) มลคาความเสยหายเกนกวาหนงลานบาทแตไมเกนหนงรอยลานบาท

จดเปนผลกระทบระดบกลาง (3) มลคาความเสยหายทางการเงนเกนกวาหนงรอยลานบาทขนไป จดเปน

ผลกระทบระดบสง 2. ผลกระทบตอจานวนผใชบรการหรอผมสวนไดเสยทอาจไดรบอนตรายตอ

ชวต รางกาย หรออนามย คานวณจากจานวนของบคคลดงกลาวทไดรบผลกระทบในหนงวน (ขอ 6) แบงออกเปน (1) ไมมผใชบรการหรอผมสวนไดเสยไดรบผลกระทบตอชวต รางกายหรอ

อนามย จดเปนผลกระทบระดบตา (2) มผ ไดรบผลกระทบต งแตหน งคนแต ไม เกนหน งพนคน จดเปน

ผลกระทบระดบกลาง (3) มผ ไดรบผลกระทบเกนกวาหนงพนคน หรอตอชวตตงแตหนงคน

จดเปนผลกระทบระดบสง 3. ผลกระทบตอจานวนผใชบรการหรอผมสวนไดเสยสาหรบความเสยหายอน

ๆ นอกจากขอ 2 (ขอ 7) แบงออกเปน

128

(1) อาจไดรบผลกระทบไมเกนหนงหมนคน จดเปนผลกระทบระดบตา (2) อาจไดรบผลกระทบเกนกวาหนงหมนคนแตไมเกนหนงแสนคน จดเปน

ผลกระทบระดบกลาง (3) อาจไดรบผลกระทบเกนกวาหนงแสนคน จดเปนผลกระทบระดบสง

4. ผลกระทบดานความมนคงของรฐ (ขอ 8) แบงออกเปน กาหนดหลกเกณฑเกยวกบมาตรฐานการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบ

สารสนเทศตามหลกเกณฑทคณะกรรมการประกาศกาหนด (ขอ 7) กาหนดใหคณะกรรมการพจารณาทบทวนหลกเกณฑเกยวกบวธการแบบ

ปลอดภยตามพระราชกฤษฎกานและประกาศทออกตามพระราชกฤษฎกาน รวมทงกฎหมายอนทเกยวของ อยางนอยทกรอบระยะเวลาสองปนบแตพระราชกฤษฎกานใชบงคบ และจดทารายงานเสนอตอคณะรฐมนตรเพอทราบ (ขอ 12)

4.2 ปญหาขอกฎหมายและบทวเคราะหหลกกฎหมายเกยวกบการใช ระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศไทย

การจดเกบอากรแสตมปของประเทศไทย จดเกบจากเอกสารหรอตราสารทกฎหมาย

กาหนดใหปดอากรแสตมปลงบนตราสารและขดฆาอากรแสตมป หรอในบางกรณทกฎหมายกาหนดใหเสยเปนตวเงนแทน และมการกาหนดตวบคคลผมหนาทตองเสยอากรแสตมป ขดฆา และอตราการจดเกบอากรแสตมป โดยลกษณะของตราสารทจดเกบและวธการจดเกบนนมลกษณะคลายคลงกบการจดเกบอากรแสตมปในประเทศตาง ๆ อยางไรกตาม จากการศกษาเปรยบเทยบกบกฎหมายประเทศตาง ๆ ทาใหพบวากฎหมายเกยวกบอากรแสตมปของไทยมขอบกพรองหลายประการรวมถงในสวนของการพฒนาระบบการจดเกบ ซงสงผลใหแมอากรแสตมปจะเปนภาษทมการจดเกบมาเปนเวลานาน เสยคาใชจายในการจดเกบนอย และมความยงยากนอยกวาการจดเกบภาษอากรประเภทอน แตเมอเทยบการจดเกบอากรแสตมปกบการจดเกบภาษประเภทอน อากรแสตมปกลบสามารถจดเกบไดนอยกวาภาษประเภทอนมาก ในสวนของการกาหนดกฎหมายเพอรองรบเรองของอากรแสตมปอเลกทรอนกส ในเบองตนสามารถสรปกฎหมายททาการศกษาไดดงตอไปน

ประมวลรษฎากร พ.ศ. 2481 ซงเปนบทกฎหมายหลกเกยวกบการจดเกบภาษอากร และบญญตรวมถงการจดเกบอากรแสตมปดวย ไมมการตรากฎหมายหรอระเบยบใด ๆ มารองรบการใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

129

พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ซงเปนกฎหมายหลกนนเปดชองใหใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได ตามมาตรา 8 วรรคสอง แหงพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญต วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551อยางไรกตามกอนการเรมใชอากรแสตมปอเลกทรอนกสหนวยงานของรฐตองจดทาประกาศกาหนดหลกเกณฑและวธการชาระเงนแทนหรอดาเนนการอนใดดวยวธการทางอเลกทรอนกส เนองจากการจดเกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสสามารถจดไดวาเปนการดาเนนธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐในสวนของการชาระเงน กฎหมายฉบบนกบญญตรองรบใหรฐสามารถบญญตพระราชกฤษฎกากาหนดหลกเกณฑและวธการดาเนนการเพอรองรบธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ รวมถงยงรบรองผลทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส และการใชขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในคดแพง คดอาญา หรอคดอน ๆ

ในรายละเอยดของปญหานนจะกลาวถงปญหาการจดเกบอากรแสตมปในปจจบน โดยจะพจารณาเปรยบเทยบกบการจดเกบอากรแสตมปของประเทศอน ๆ ซงสามารถนาไปใชปรบปรงแกไขขอบกพรองของกฎหมายไทยซงเปนปญหาอยในปจจบน หากกรมสรรพากรสามารถแกไขปญหาการหลกเลยงไมชาระอากรแสตมปและปญหาตาง ๆ เหลานได กรมสรรพากรจะสามารถทารายไดจากการจดเกบอากรแสตมปไดอยางมประสทธภาพ ครบถวน และสรางรายไดใหแกประเทศมากยงขน

4.2.1 ปญหาทางทฤษฎจากการไมมกฎหมายรองรบ จากทกลาวมาขางตนจะเหนวาพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส

ฯ ซ งเปนกฎหมายหลกไดรบรองการดาเนนการของหนวยงานของรฐซ งกระทาในรปแบบอเลกทรอนกส โดยใหถอเปนการกระทาทถกตองตามกฎหมายหากไดทาตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในพระราชกฤษฎกา แตเนองจากกฎหมายหลกทใชบงคบกบเรองของอากรแสตมปซงคอประมวลกฎหมายรษฎากร ยงไมมการแกไขใหรองรบกบการใชระบบอเลกทรอนกส จงสงผลใหเกดปญหาตาง ๆ ตอไปน

4.2.1.1 ค านยามตามประมวลรษฎากร "ตราสาร" หมายความวา เอกสารทตองเสยอากรตามประมวลรษฎากร

โดยกาหนดเปนลกษณะแหงตราสาร ทงสน 28 ลกษณะตามบญชอตราอากรแสตมป คานยามของตราสารนนถอวามความสาคญ เนองจากหากมใชตราสารทกฎหมายกาหนดใหตองชาระอากรแสตมป กสามารถใชเปนพยานหลกฐานในคดแพงไดในทนทโดยไมตองปดอากรแสตมป อยางไรกตาม

130

กฎหมายมไดมการบญญตนยามของคาวา “ตราสาร” ในลกษณะเพาะเจาะจง ดงนนจงตองพจารณาจากบทบญญตมาตราอน ๆ

การใหคาจากดความของการถอวาปดอากรแสตมปบรบรณ (มาตรา 109) สามารถแสดงใหเหนไดวาลกษณะของตราสารทประมวลรษฎากรมงทจะจดเกบคาอากรแสตมป ไดแกตราสารทไดจดทาขนเปนลายลกษณอกษรเทานน โดยไมจาเปนวาตองมลกษณะเปนหนงสอสญญาลงลายมอชอคสญญาทงสองฝาย ตราสารอาจเปนเพยงหนงสอโตตอบระหวางคกรณทสองฝาย เมอมสถานะเปนตราสารจงตองปดอากรแสตมปบรบรณตามอตราทกฎหมายกาหนด (มาตรา 104) ดงนนจงสามารถสรปไดวาตราสาร คอ หนงสอสญญาระหวางคสญญาซงลงลายมอชอคสญญาเปนสาคญ มผลบงคบผกพนตามกฎหมาย อยางไรกตาม แมจะปรากฏวาเอกสารนนเขาหลกตราสาร หากมไดกาหนดไวกฎหมาย หรอไดรบยกเวนตามกฎหมาย คความกสามารถอางองเปนพยานหลกฐานไดโดยไมตองปดอากรแสตมป17

การใหนยามของ “ปดแสตมป” ไดใหความหมายไววา หมายถง การปดแสตมปทบกระดาษ หรอการมแสตมปดนบนกระดาษ ดงนนการปดแสตมปตามขอกาหนดของประมวลรษฎากร จงตองกระทาลงบนตราสารทจดทาขนเปนกระดาษ ซงหมายความรวมถงแผนหนงฟอก หรอสงอน ๆ ซงใชเขยนตราสารเทานน (มาตรา 103) ไมมการบญญตรวมถงตราสารอเลกทรอนกส ดงนนหากธรกรรมดงกลาวมไดกระทาในลกษณะของตราสารซงกฎหมายกาหนดวาใหชาระอากรแสตมป เชน กรณเอกสารทลงลายมอชอคสญญาเพยงฝายเดยว การตกลงดวยปากเปลาไมทาตราสาร การทาตราสารธรกรรมอเลกทรอนกส ไปรษณยอเลกทรอนกส เทปบนทกเสยงโดยทวไป และอน ๆ โดยไมมการจดทาตราสารในรปแบบของเอกสาร แมจะเปนตราสารในลกษณะทกฎหมายกาหนดใหตองชาระอากรแสตมป ผประกอบการกอาจไมมภาระตองชาระอากรแสตมปแตอยางใด

นอกจากการปดอากรแสตมปลงบนตราสารแลว การปดอากรแสตมปจะไมถอวาปดอากรแสตมปบรบรณหากไมมการ “ขดฆา” ซงคอการขดเสนครอมฆาอากรแสตมปเพอไมใหสามารถนาอากรแสตมปกลบมาใชไดใหม ซงในกรณททาธรกรรมอเลกทรอนกสเปนทแนนอนวาการขดครอมตามความหมายของประมวลรษฎากรนนมสามารถกระทาได

ในการพจารณาการใหคานยามของคาวา “ตราสาร” ของประเทศสงคโปร ฮองกง และประเทศไอรแลนด ซงใหคานยามวา ตราสาร (Instrument) หมายถง เอกสารท

17 “ส.ฤทธรกษา, “อากรแสตมปกบการใชตราสารเปนพยานหลกฐานในคดแพง ,”

สบคนเมอวนท 14 กนยายน 2557, http://elib.coj.go.th/Article/j6_2_3.pdf

131

เขยนขนทกชนด18 ดงนนจงรองรบกรณของการทาตราสารทางระบบอเลกทรอนกสดวย และใหคานยามของวตถทใชทาตราสารของกฎหมายสงคโปร และไอรแลนด ใหคานยามวาไววา “กระดาษ” (Paper)19 และวตถ (material)20 วตถใด ๆ ทสามารถแสดงขอความได ดงนนตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปตามกฎหมายจงรวมถงกรณการทาตราสารอเลกทรอนกสดวย การพจารณาวาตราสารตาง ๆ ตองเสยอากรแสตมปหรอไม ใหดจากลกษณะของธรกรรมททาวาจดเปนตราสารประเภทใด

ขอมลสออเลกทรอนกส หรอ ขอมลคอมพวเตอร ถาพจารณาตามความหมายของคาวาพยานเอกสารแลวยอมไมใชพยานเอกสารตามความหมายของ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เนองจากมลกษณะของขอมล วธการบนทก วธการสอความหมาย และวธการเกบรกษาทแตกตางกบพยานเอกสารทวไป จงตองตความตามพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส ซงเปนกฎหมายทตราขนเพอรองรบการนาวธการทางอเลกทรอนกสมาปรบใช เนองจากใชบงคบกบการทาธรกรรมทางแพงและพาณชยของหนวยงานภาครฐโดยทวไปดวย (มาตรา 3) หนวยงานแตละหนวยงานแมมกฎหมายทเกยวของกบหนวยงานของตน แตกฎหมายเหลานนสงนมากไมมการบญญตเกยวกบธรกรรมอเลกทรอนกส

จากค าน ย าม “ตราสาร” ส าม ารถ เท ยบ เค ย ง ได ก บ “ข อม ลอเลกทรอนกส” ซงใหความหมายไววาหมายถง ขอความทไดสราง สง รบ เกบรกษา หรอประมวลผลดวยวธการทางอเลกทรอนกส เชน วธการแลกเปลยนขอม ลทางอเลกทรอนกส จดหมายอเลกทรอนกส โทรเลข โทรพมพ หรอโทรสาร และบญญตรองรบสถานะของเอกสารอเลกทรอนกสใหมสถานะเทยบเทาการทาหลกฐานเปนหนงสอ (มาตรา 8วรรค 1) ซงสามารถนามาใชเพออดชองวางของกฎหมายของหนวยงานของรฐทมไดบญญตครอบคลมเพยงกรทาเอกสารเปนหนงสอไมครอบคลมถงเอกสารอเลกทรอนกส

หากกฎหมายกาหนดใหตองมการปดอากรแสตมป ใหหนวยงานของรฐทเกยวของประกาศกาหนดหลกเกณฑและวธการเพอชาระเงนแทนหรอดาเนนการอนดวยวธการทาง

18 "instrument" includes every written document; 19 “paper” includes every material upon which words or figures can be

expressed; - Singapore 20 "material" includes every sort of material on which words or figures can

be expressed; - Ireland

132

อเลกทรอนกส (มาตรา 8 วรรค 2) จากมาตราดงกลาวจะเหนไดวาหากทางกรมสรรพากรซงเปนหนวยงานทรบผดชอบออกประกาศกาหนดหลกเกณฑ การชาระอากรแสตมปดวยวธการทางอเลกทรอนกสจงสามารถกระทาได อยางไรกตามในปจจบนทางกรมสรรพากรยงไมมการออกประกาศในเรองดงกลาวแตอยางใด อกทงในปจจบนยงไมมแนวทางหรอวธการในการนาสบ และรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานซงทาใหขาดความสะดวกในการอางองขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน

ปญหานเกดจากการทกฎหมายอากรแสตมปของประเทศไทยไมไดกาหนดคานยามและใหความหมายของคาตาง ๆ ไวอยางชดเจน และสงผลใหปญหาดานการตความ ทงนเนองจากหลกของกฎหมายภาษอากรทบญญตวาหากตวบทกฎหมายทใชในการจดเกบภาษอากรไมชดแจง กากวม สามารถตความไดหลายนย จะตความใหเปนผลรายไมได โดยตองตความไปในทางทเปนคณประโยชนแกผ เสยภาษอากรแสตมป 21 หากตความตามหลกการดงกลาว เอกสารอเลกทรอนกสไมเปนเอกสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป

อยางไรกตาม ในทางปฏบตปจจบนเพอปองกนมใหเกดปญหาในภายหลง ผทกฎหมายกาหนดใหมหนาทปดอากรแสตมปจงตองจดทาสงพมพออก ตามขนตอนทกาหนดในประกาศคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส เรอง การรบรองสงพมพออก พ.ศ. 2555 และไปซออากรแสตมปมาปดลงบนสงพมพออก หรอนาเอาสงพมพออกไปชาระอากรแสตมปโดยนา เงนไปชาระอากรเปนตวเงนแทนการตดอากรแสตมปทสรรพากรเขต เพอใหถอเปนการปดอากรแสตมปบรบรณ เชน เอกสารมอบอานาจทใชในการยนเสนอราคาผานทางระบบจดซอจดจางภาครฐดวยอเลกทรอนกส

4.2.1.2 การตความ "เกบเอกสารเปนพยานหลกฐาน" การจดเกบเอกสารเปนพยานหลกฐานตามคาสงกรมสรรพากร ท ป.

121/2545 เรอง การจดทาและการจดเกบเอกสารหลกฐานตามประมวลรษฎากรทมขอความอยในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส สามารถตความรวมถงการจดทาเอกสารเพอชาระอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดหรอไม

เนองจากยงไมมกฎหมายหรอคาสงของกรมสรรพากรกาหนดเรองการยนชาระอากรแสตมปสาหรบตราสารทเปนขอมลอเลกทรอนกสอยางชดเจน คาสงกรมสรรพากร

21 ชยสทธ ตราชธรรม และดลยลกษณ ตราชธรรม, “การปดอากรแสตมปในสญญาคา

ประกน”, วารสารเอกสารภาษอากร, ปท 21, ฉบบท 244 (มกราคม 2545), น. 116.

133

ดงกลาวจงมลกษณะทใกลเคยงมากทสด เนองจาก อากรแสตมปมลกษณะเปนเอกสารชนดหนง และคาสงดงกลาวเปนคาสงทกาหนดรบรองสถานะของขอมลอเลกทรอนกสใหมสถานะเทาเทยมกบเอกสาร ลกษณะเดยวกบหลกการกาหนดในพระราชบญญตธรกรรมทางอเลกทรอนกส โดยกาหนดใหสามารถใชขอมลทจดเกบในรปแบบของอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานตอเจาพนกงานได อาจเปนกรณจดทาเอกสารหลกฐานตนฉบบในรปแบบของกระดาษและจดเกบสาเนาในรปแบบของกระดาษ จดทาเอกสารหลกฐานตนฉบบในในรปแบบกระดาษและจดเกบสาเนาไวใน รปแบบของขอมลอเลกทรอนกส หรอจดทาเอกสารหลกฐานตนฉบบในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสและจดเกบสาเนาไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสตามทตามหลกเกณฑทกฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสกาหนดและจดเกบในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส22 นอกจากนมาตรานยงกาหนดเรองหลกเกณฑการสรางและจดเกบขอมล หลกเกณฑความปลอดภยของฮารทแวร (Hardware) และซอฟแวร (Software) ทใชทาหรอจดเกบขอมล และขอกาหนดใหการแจงเจาพนกงานหากตองการจดเกบเอกสารหลกฐานในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส คาสงของกรมสรรพากรนระบวาใชบงคบกบการจดเกบเอกสารหลกฐานตามประมวลรษฎากร ดงนนจงสามารถใชบงคบกบการจดเกบเอกสารเพอใชเปนเอกสารหลกฐานสาหรบอากรแสตมปได

จากขอกาหนดของคาสงกรมสรรพากรสามารถสรปความไดวามความประสงคเพอใชในการจดเกบขอมลทใชในการอางองหรอการตรวจสอบเทานน เชน ขอมลรายไดจากการทาธรกรรม ใชเปนพยานหลกฐานในการชาระภาษเงนไดสวนบคคล หาใชการรบรองสถานะของเอกสารทจะใชในการยนทาธรกรรมกบกรมสรรพากรเชนอากรแสตมปไม แตภายหลงการชาระอากร

22 คาสงกรมสรรพากร ท ป. 121/2545 บทบญญตดงกลาวมผลกระทบตอการจดทา

และการจดเกบบญช รายงาน และเอกสารหลกฐานตามประมวลรษฎากร ซงผมหนาทเสยภาษหรอผประกอบการจดทะเบยนมหนาทตอง จดทาและจดเกบไวตามประมวลรษฎากร แตโดยทการจดทาและการจดเกบเอกสารหลกฐาน ดงกลาว ผมหนาทเสยภาษหรอผประกอบการจดทะเบยนอาจจดทาเอกสารหลกฐานทเปนตนฉบบในรปแบบกระดาษและจดเกบสาเนาไวในรปแบบกระดาษ หรออาจจดทาเอกสารหลกฐานทเปนตนฉบบในรปแบบกระดาษและจดเกบสาเนาไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส หรออาจจดทาเอกสารหลกฐานทเปนตนฉบบในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกสและจดเกบสาเนาไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส ซงไมวาจะดาเนนการในลกษณะใด การจดทาและการจดเกบเอกสารหลกฐานตามประมวลรษฎากรตองมความถกตองและตองกระทาตามวธการแบบปลอดภยทเชอถอได

134

แสตมปผชาระอากรแสตมปประสงคจะจดเกบขอมลในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส ผชาระอากรแสตมปสามารถแจงแกอธบดกรมสรรพากรตามแบบ ภ.อ.11 (แบบแจงการจดทาและการจดเกบเอกสารหลกฐานไวในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส) เพอจดเกบขอมลตางๆไวรองรบการตรวจสอบได

อยางไรกตาม ในกรณท ตราสารท ท าน นจ ดท า ในรปแบบขอมลอเลกทรอนกส และเขาลกษณะตราสารทตองเสยอากรแสตมป เอกสารทถกพมพมาลงบนกระดาษนนถอวาเอกสารดงกลาวเปนเอกสารตนฉบบ ตองมการรบรองสงพมพออกโดยหนวยงานทมอานาจตามทคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกสประกาศกาหนดจงจะสามารถใชแทนเอกสารตนฉบบ และนาไปยนชาระอากรแสตมปแทนเอกสารตนฉบบได และหากประสงคเกบรกษาเอกสารนน ๆ ในรปแบบของเอกสารอเลกทรอนกสกตองทาการแปลงเอกสารดงกลาวกลบมาเปนขอมลอเลกทรอนกสอกครง ซงในสวนนเปนการสรางภาระใหแกทงผทเกยวของและไมเปนไปตามวตถประสงคของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ทงนหากตความวาเอกสารทพมพออกมานนมใชตนฉบบเอกสารแตถอเปนสาเนา ตราสารดงกลาวกไมจาตองเสยอากรแสตมปตามทกฎหมายกาหนด

เนองจากในสงคโปร ฮองกง และไอรแลนด ไดนาเอาระบบปดอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชบงคบแลว จงมการใหความหมายของเอกสารรบรองอากรแสตมป (Stamp certificate) และบญญตใหการปดอากรแสตมปบรบรณ นอกจากหมายถงการปดอากรแสตมปแบบปดทบแลว ยงรวมไปถงการใชระบบแสตมปอเลกทรอนกสเพอเอกสารรบรองอากรแสตมปมาแนบกบตราสารดวย โดยผใชบรการสามารถชาระอากรแสตมปแลวนาเอกสารรบรองอากรแสตมปมาแนบกบตราสารไดในทนทโดยไมตองทาการขดฆาอากรแสตมปอยางใด ในกรณททาสญญาผานระบบอเลกทรอนกสจงสามารถเอกสารรบรองอากรแสตมปในรปแบบอเลกทรอนกสไปกบตราสารหรอสญญาอเลกทรอนกสเลยไดในทนท

จากการศกษา พบวาคาสงกรมสรรพากร ท ป. 121/2545 แมจะรองรบสถานะ การใชเอกสารอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน มไดกาหนดวธการยนเอกสารอเลกทรอนกสกบทางหนวยงานภาครฐ เปนเพยงการยอมรบหากผใชบรการตองการจดเกบขอมลเปนหลกฐานเพอการอางองในกบทางกรมสรรพากรเทานน การใชระบบแสตมปอเลกทรอนกสสามารถลดภาระใหแกผใชบรการได เมอทาธรกรรมผานระบบอเลกทรอนกส ผใชบรการสามารถนาเอาขอมลตาง ๆ ไปยนขอชาระอากรแสตมปไดในทนท และใชแนบไปกบตวตราสารโดนกฎหมายไมไดจากดวาการแนบเอกสารรบรองอากรแสตมป ตองเปนการพมพออกมาในลกษณะเอกสาร อกทงยงรองรบการจดเกบหลกฐานเกยวกบอากรแสตมปใหสามารถจดเกบเปนขอมลอเลกทรอนกสได ดงนนการแนบจงสามารถแนบในลกษณะของขอมลอเลกทรอนกสหรอในลกษณะของเอกสาร

135

4.2.1.3 การตความ "การช าระอากรแสตมปเปนตวเงน" จากขอกาหนด กฎหมาย และระเบยบทออกโดยกรมสรรพากรเกยวกบ

เรองอากรแสตมป ขอกาหนดทมลกษณะใกลเคยงกบการใชอากรแสตมปอเลกทรอนกสมากทสดคอขอกาหนดเรองการชาระคาอากรแสตมปเปนตวเงน เนองจากการชาระคาอากรแสตมปเปนตวเงนคอการชาระคาอากรแสตมปเปนตวเงนตามระเบยบซงอธบดจะไดกาหนดเปนราคาไมนอยกวาอากรทตองเสยตามขอกาหนดของกฎหมาย (มาตรา 103) โดยมไดกาหนดวธการชาระทตายตว ดงนนจงเปนปญหาวาสามารถตความการการชาระคาอากรแสตมปเปนตวเงนใหขยายความกวางไปถงการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสไดหรอไม

ดงเชนระบตอนตน ปจจบนมประกาศอธบดกรมสรรพากรกาหนดประเภทของตราสาร กาหนดเวลา และวธการชาระอากรแสตมป สาหรบการชาระเปนตวเงน โดยผมหนาทชาระอากรแสตมปตองไปตดตอพนกงานเจาหนาทเพอชาระอากรแสตมป และถอวาไดปดอากรแสตมปบรบรณเมอนาตราสารมาสลกหลงหรอเจาพนกงานออกใบรบใหตามระเบยบของกรมสรรพากร อาท กรณเชาทดน โรงเรอน สงปลกสรางอยางอนหรอแพ ใหตดตอพนกงานเจาหนาทอากรแสตมป23 บรษทเงนทนหรอบรษทเครดตฟองซ เอรใหนาไปยนขอชาระและชาระเงน ณ สานกงานสรรพากรพนทสาขาในเขตทองททสานกงานตงอย24 ตราสารใบหนหรอใบหนก เฉพาะทตลาดหลกทรพยเปนนายทะเบยนหน ใหตลาดหลกทรพยนาไปยนขอชาระและชาระเงน ณ สานกงานสรรพากรพนทสาขาในเขตทองททตลาดหลกทรพยตงอย25 การโอนหรอกอตงสทธใด ๆ เกยวกบอสงหารมทรพย ใหชาระคาอากรแสตมปเปนตวเงนตอพนกงานเจาหนาทผรบจดทะเบยนสทธและนตกรรม ณ สรรพากรพนทสาขาหรอเจาพนกงานบงคบคดตามแตกรณ26 ตวแลกเงน เชค เชคสาหรบผ

23 ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 37) เรอง กาหนด

วธการชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากร สาหรบตราสารบางลกษณะ 24 ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 33) เรอง กาหนด

วธการชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากรสาหรบตราสารบางลกษณะ 25 ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 32) เรอง กาหนด

วธการชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากรสาหรบตราสารบางลกษณะ 26 ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 21) เรอง กาหนด

วธการชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากรสาหรบตราสาร 28.(ข) แหงบญชอตราอากรแสตมป

136

เดนทาง ใหธนาคารนาไปยนขอชาระและชาระเงน ณ สานกงานสรรพากรพนทสาขา27 ขายฝาก หรอโอนกรรมสทธลอเลอนหรอรถซงมการจดทะเบยน ใหชาระตอพนกงานเจาหนาทหรอนายทะเบยน ผรบจดทะเบยน28

จากการศกษา ผเขยนมความเหนวา “การชาระอากรแสตมปเปนตวเงน” มวตถประสงคเพยงเพออานวยความสะดวกใหแกผมหนาทชาระอากรแสตมป ลดปญหาเรองความไมสะดวกจากการชาระอากรแสตมปปรมาณมาก และไมสามารถตความครอบคลมไปถงเรองของเอกสารอเลกทรอนกส หรอระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

4.2.2 ปญหาในทางปฎบตของการจดเกบอากรแสตมปในปจจบน นอกจากในสวนของปญหาทางทฤษฎแลว การจดเกบอากรแสตมปในปจจบนยง

มปญหาอกในทางปฏบตในอกหลายกรณ ซงเปนปญหาทเกดขนและยงไมมการแกไขแตอยางใด ผเขยนมความเหนวาปญหาสวนใหญสามารถแกไขไดโดยการนาเอาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชบงคบ

4.2.2.1 ประเดนเรองการค านวนอากรแสตมปช าระอากรไมถกตอง การจดเกบอากรแสตมปของประเทศไทยในปจจบนเปนการจดเกบใน

ลกษณะประเมนตนเองโดยมกรมสรรพากรเปนผตรวจสอบในขนตอนสดทาย ในสวนของคาอากรแสตมปทจดเกบสามารถแบงการจดเกบออกไดเปนสองอตรา คอ อตราตายตวซงจะแตกตางกนตามแตประเภทตราสาร และอตราตามมลคา เชน ตราสารใบหน หรอใบหนก ซงตองชาระอากรแสตมป 1 บาททก ๆ 100 บาท หรอเศษของ 100 บาท หากเปนการปดอากรแสตมปแบบปดทบ ผมหนาทตองชาระอากรแสตมปตองคานวณมลคาอากรแสตมปทตองชาระวาตองชาระอากรแสตมปเทาใด แลวจงซออากรแสตมปมาปดทบบนตราสาร หากชาระไมถกตองครบถวนกจะกลายเปนผลเสยตอธรกรรมททา อกทงตองเสยเงนเพมอากร และไมสามารถใชตราสารนนเปนพยานหลกฐานในคด

27 ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 22) เรอง กาหนด

วธการชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากรสาหรบตราสารบางลกษณะ 28 ประกาศอธบดกรมสรรพากรเกยวกบอากรแสตมป (ฉบบท 29) เรอง กาหนด

วธการชาระอากรเปนตวเงนแทนการปดแสตมปอากรสาหรบตราสารลกษณะ 28. (ค) แหงบญชอตราอากรแสตมป

137

แพงได ซงอาจสงผลใหศาลยกฟองและแพคดได หรออาจชาระอากรแสตมปเกนกวามลคาทตองชาระ กจะเปนผลเสยแกผมหนาทชาระอากรแสตมป ในสวนนสงผลใหผประกอบกจการจานวนหนงชาระอากรแสตมปในปรมาณทไมถกตอง และจดเปนปญหาสาคญของผมหนาทเสยอากร ปญหานเกดจากการทคาอากรแสตมปมหลายอตรา แมจะมบางกรณกฎหมายกาหนดใหชาระอากรแสตมปเปนตวเงน ซงจะมเจาพนกงานของกรมสรรพากรเปนผคานวณมลคาอากรแสตมปทตองชาระให แตยงมหลายกรณทตองชาระอากรแสตมปแบบปดทบ เมอคาอากรแสตมปทจดเกบมหลายอตรา จงสามารถทาใหผมหนาทเสยอากรสบสนไดโดยงาย

ในการพจารณาวธการคานวณคาอากรแสตมปของประเทศสงคโปร ฮองกง และประเทศไอรแลนด เนองจากทง 3 ประเทศไดนาเอาระบบปดอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชบงคบ พบวาการคานวณคาอากรแสตมปทตองชาระจงใชวธการคานวณทางระบบอเลกทรอนกสทงหมด แมจะเปนอตราตายตว หรออตราตามมลคา โดยผใชบรการกรอกขอมลของตราสารทตองการปดอากรแสตมปเขาไปในระบบ ทางระบบจะคานวณคาอากรแสตมปทตองชาระใหผใชบรการ เมอเปรยบเทยบพบวาอตราสวนของความผดพลาดทเกดจากการคานวณคาอากรแสตมปโดยเจาพนกงาน หรอผมหนาทเสยอากร มปรมาณมากกวาการคานวณผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ซงมความผดพลาดเฉพาะในชวงแรกทเรมใช เนองจากผใชบรการยงไมเขาใจระบบดพอ หรอกรณทระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสลมเหลวเทานน ทงนเพอแกไขปญหาดงกลาวประเทศตาง ๆ จงออกแนวทางการใชงาน (Guideline) และคมอ (Manual) มาเพอชแจงวธการใชระบบเพอใหสามารถเขาใจไดงายขน การสรางระบบคานวณปรมาณอากรแสตมปทตองเสย เชน เดยวกบระบบ e-stamping service ของประเทศสงคโปร ฮองกง หรอระบบ ROS ของประเทศไอรแลนด ซงชวยคานวณมลคาอากรแสตมปทพงตองชาระ จะชวยใหผเสยอากรแสตมปทราบจานวนเงนทตองชาระ สามารถชาระไดอยางถกตอง เปนการเพมความคลองตวในการทาธรกจใหแกผประกอบการได เมอมการชาระอยางถกตองทางระบบออกหลกฐานแสดงวาไดชาระเงนแลว โดยออกเปนอากรแสตมปลงบนตราสาร หรอเอกสารรบรองอากรแสตมปทใชแนบเพอแสดงวาไดชาระอากรแสตมปอยางถกตองแลว

4.2.2.2 ประเดนเรองขนตอนการจดเกบอากร การชาระอากรแสตมปในปจจบนสามารถชาระไดเพยง 2 ชองทาง คอ

อากรแสตมปแบบปดทบและอากรแสตมปแบบตวเงน การชาระอากรแสตมปไมมชองทางใหผเสยภาษเลอกชาระไดโดยสะดวก เนองจากปญหาการตดตามจดเกบอากรแสตมปไมอาจกระทาไดอยางมสะดวกสงผลใหความเตมใจในการปฏบตตามกฎหมายเปนไปอยางคอนขางตา แมอากรแสตมปจะ

138

สามารถหาซอไดจากตวแทนจาหนายอากรแสตมปของสรรพากร แตปจจบนตวแทนจาหนายมนอยราย และสตอกอากรแสตมปไวไมเพยงพอตอปรมาณความตองการของลกคา29

นอกจากนในทางปฏบตปจจบน การชาระอากรแสตมปเปนตวเงนของนตบคคลตางประเทศบางประเภท เชน การทาตราสารการโอนหน หรอสญญากยมทกระทาในประเทศหรอตางประเทศแตนาเอาตนฉบบเขามาในประเทศไทย ไมสามารถดาเนนการได ทงนเนองจากนตบคคลตางประเทศไมมเลขประจาตวผเสยภาษ ซงสงผลใหหนวยงานของรฐขาดรายไดในสวนน30

ประเทศสงคโปร ฮองกง และไอรแลนดการชาระอากรแสตมปสามารถชาระผานชองทางทหลากหลายมากกวา โดยสามารถชาระผานจดใหบรการของสรรพากร ATM หรอผานระบบอเลกทรอนกส และอานวยความสะดวกใหแกผใชบรการใหมากทสด อยางไรกตามเมอเปรยบเทยบในขนตอนการจดเกบแลว จะพบวามความแตกตางกนอยเลกนอย ดงน

ในกรณของประเทศสงคโปรผใชบรการสามารถเลอกทจะลงทะเบยนหรอไมลงทะเบยนตามแตความประสงคของผใชบรการและสามารถเลอกทจะดาเนนการผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสดวยตนเอง หรอผานหนวยงานทใหบรการของกรมสรรพากร (Service bureaus) ทงนเปนเพราะแมจะบญญตขอกฎหมายเรองอากรแสตมปอเลกทรอนกสไวควบคกบการใชอากรแสตมปแบบปดทบ แตประเทศสงคโปรไดยกเลกการชาระอากรแสตมปแบบปดทบทงหมด เพอปองกนปญหาทอาจเกดจากการไมสามารถเขาถงระบบอเลกทรอนกส จงตองเปดชองใหสามารถชาระผานหนวยงานทใหบรการของกรมสรรพากร

ในกรณของฮองกง บญญตใหอากรแสตมปอเลกทรอนกสเปนทางเลอกของการใชอากรแสตมปแบบปดทบ ดงนนผใชบรการจงสามารถเลอกทจะชาระอากรแสตมปผานระบบอเลกทรอนกสหรอแบบปดทบ เพอปองกนปญหาทอาจเกดจากการไมสามารถเขาถงระบบอเลกทรอนกส อยางไรกตาม หากตองการใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ผใชบรการตองลงทะเบยนกบทางกรมสรรพากรกอน

ในกรณของไอรแลนด ไดยกเลกการใชอากรแสตมปแบบปดทบทงหมด โดยผใชบรการตองดาเนนการผานระบบอเลกทรอนกสเทานน และในกรณของประเทศไอรแลนดจะม

29 สเมธ ศรคณโชต, อางแลว เชงอรรถท 2, น.5. 30 “รายงานวาระปฏรปและวาระพฒนาดานตาง ๆ ทผานความเหนชอบของสภาปฏรป

แหงชาต, วาระปฏรปท ๘ : การปฏรประบบและโครงสรางภาษ,” สบคนเมอวนท 14 กนยายน 2557, http://library2.parliament.go.th/giventake/content_nrcinf/nrc2557-pr25.pdf

139

ความแตกตางตรงทสามารถแบงการจดเกบออกไดเปน 2 ระบบ ธรกรรมเกยวกบตราสาร และธรกรรมการซอขายและโอนหลกทรพยจะทาขนผานทางระบบ ซอขายหนอเลกทรอนกส ซงเปนธรกรรมตราสารทวไป

4.2.2.3 ประเดนเรองการหลกเลยงอากรแสตมป จากขอกาหนดของกฎหมาย ตราสารใดทไมไดปดอากรแสตมปบรบรณจะ

ไมสามารถนามาใชเปนพยานหลกฐานในคดแพงได ศาลฎกาไดวางหลกไววาตราสารใดทไมไดปดอากรแสตมปบรบรณในขณะททาตราสาร แตไดปดอากรแสตมปบรบรณในเวลาใดกอนศาลชนตนมคาพพากษากสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานได (ฎ. 5715/2552) อกทงคาปรบจากการชาระอากรแสตมปลาชากมไดสงมาก ดงนนจงเปนชองทางทาใหเกดการหลกเลยงอากรแสตมปได เชน เมอมการจดทาตราสารทอยในบงคบตองชาระอากรแสตมปและคสญญาทกฝายทเกยวของมไดชาระอากรแสตมปตามจานวนทกฎหมายกาหนดไว แตภายหลงคสญญามขอพพาทกนในชนศาล จงดาเนนการชาระอากรแสตมปตามจานวนทกฎหมายกาหนดกอนทศาลชนตนจะมคาพพากษา ซงสงผลใหตราสารสญญานน ๆ กสามารถใชเปนพยานหลกฐานในคดดงกลาวได หากไมมขอพพาทในชนศาลคสญญากอาจไมไดชาระอากรแสตมป

นอกจากนยงมคาพพากษาศาลฎกาตดสนวาแมตราสารจะมไดมการขดครอม กสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานในคดแพงได แกไขโดยใหขดฆาอากรแสตมปกอนศาลมคาพพากษา (ฎ. 461/2488) 31 กรณดงกลาวจงเปนชองทางใหสามารถลอกอากรแสตมปออกมาเพอนากลบมาใชใหมอกครงได

นอกจากนเนองจากกฎหมายบญญตถงเพยงคฉบบหรอคฉกของตราสารทปดอากรแสตมปวาหากไมสามารถนาเอาตนฉบบหรอพยานหลกฐานมาแสดงวาไดปดอากรแสตมปบรบรณแลว จะไมสามารถถอวาตราสารนน ๆ ไดปดอากรแสตมปบรบรณแลว แตมาตราดงกลาวมไดกาหนดถงสาเนาของตราสาร ดงนนสาเนาตราสารจงไมอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป และไมจาเปนตองนาเอาตนฉบบหรอหลกฐานมาแสดงวาไดปดอากรแสตมปบรบรณเชนกน เวนแต เปนกรณทกฎหมายกาหนดวาตองเสยอากรแสตมป32 อกทงยงมคาพพากษาศาลฎกาอนญาตใหนาสบสาเนาตราสารแทนเนองจากตนฉบบตราสารถกจาเลยลกไป โดยถอวากรณดงกลาวมใชการรบฟงตนฉบบเอกสาร หรอคฉบบตราสารทตองปดอากรแสตมปบรบรณ และตองนาเอาตนฉบบตราสารมาสบ (ฎ.

31 สเมธ ศรคณโชต, อางแลว เชงอรรถท 2, น.69. 32 เพงอาง, น.67.

140

3188/2536, ฎ. 750/2541) ดงนนจงเปนอกหนงชองทางทผมหนาทชาระอากรแสตมปใชในการหลกเลยงไมชาระอากรแสตมปสามารถนาสบสาเนาตราสารแทนตนฉบบโดยมตองชาระอากรแสตมปรวมถงคาปรบสาหรบตราสารนนๆได

อากรแสตมปแบบปดทบในปจจบนทกดวงจะพมพรปพระอเทนธราชดดพณซงเปนเครองหมายประจากรมสรรพากร ปจจบนจดพมพเปน 3 ราคา คอ 1 บาท 5 บาท และ 20 บาท แมอากรแสตมปและคาอากรแสตมปจะมราคาไมสง แตในปจจบนนอกจาก มการหลกเลยงไมชาระอากรแสตมปแลวยงเรมมการปลอมอากรแสตมปดวย (ฎ. 1139/2533)

จากการศกษาพบวาในประเทศสงคโปร ฮองกง และไอรแลนดจะกาหนดโทษ คาปรบสาหรบการหลกเลยงการไมชาระอากรแสตมปไวสง อกทงชนตอนการจดเกบอากรแสตมปกสามารถทาไดงายมการอธบายขนตอนการดาเนนการทชดเจน และมบทลงโทษทรนแรง จงไมคอยมผหลกเลยงไมชาระอากรแสตมป

ในสวนนผเขยนมความเหนวาหากเปนกรณของบรษททจดทะเบยนไวทางตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย จะมหลกเกณฑกาหนดใหตองเปดเผยสารสนเทศโดยจะแบงขอมลเปน 2 ลกษณะ ขอมลทตองเปดเผยในทนท ไดแก สารสนเทศทอาจมผลกระทบอยางสาคญตอหลกทรพยของบรษท สารสนเทศทอาจมความสาคญตอการตดสนใจลงทนในหลกทรพย หรอสารสนเทศทอาจมผลกระทบตอสทธประโยชนของผถอหน และหากเปนขอมลทสาคญ ใหบรษทจดทะเบยนจดทาและนาสงขอมลขอมลตามรอบระยะเวลาบญช ตามแบบแสดงรายการขอมลประจาป และตามรายงานประจาป ซงขอมลทเปดเผยนจะรวมถงเงนลงทนในบรษทรวม กจการรวมคา กจการทควบคมรวมกน หรอ การปรบปรงทดนอาคาร สทธการเชา และอน ๆ ดงนนในสวนของบรษทจดทะเบยนทางสรรพากรอาจใชวธตรวจสอบควบคกบตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยสาหรบธรกรรมตาง ๆ ของบรษทจดทะเบยน ดงนนหากสามารถเชอมโยงระบบของตลาดหลกทรพยเขากบระบบการตรวจสอบอากรแสตมปจะสามารถลดคาใชจายในการตรวจสอบและทาใหการตรวจสอบแมนยามากขน

4.2.2.4 ประเดนเรองการตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมป เมอการทาธรกรรมเปนตราสารทมจานวนเงนเกยวของสงและตองเสยคา

อากรแสตมปจานวนมาก หากคสญญาไมประสงคจะนาเรองไปดาเนนการทางศาลคสญญาอาจเลอกทจะหลกเลยงไมชาระอากรแสตมปจนกวาจะนาเรองไปดาเนนการทางศาลอยางทกลาวตอนตน เนองจากการปดอากรแสตมปสามารถปดอากรแสตมปยอนหลงได เพยงแตตองมการชาระเงนเพม ดงนนการควบคมเอกชนใหปดอากรแสตมปลงในตราสารตาง ๆ ในกรณทไมมหนวยงานของรฐเขามาเกยวของการควบคมใหชาระอากรแสตมปจงสามารถควบคมไดยาก จากลกษณะการจดเกบทเปน

141

แบบประเมนตนเองและไมมการลงทะเบยน แมจะเปนวธการทอานวยความสะดวกใหแกผเสยภาษและประหยดคาใชจายใหแกกรมสรรพากร จงตองใชวธการตรวจสอบยอนในภายหลงเมอเรองตองเขาสกระบวนการทางศาลหรอไดยนตราสารนน ๆ แก เจาพนกงานรฐ เชน การทาสญญาเชาอสงหารมทรพย สญญาเชาซอ สญญาจางทาของ สญญากยมเงน หรอสญญาคาประกน แมจะมการทาหลกฐานเปนหนงสอ แตหากไมไดนาไปจดทะเบยนกบเจาพนกงาน หนวยงานของรฐกไมสามารถทราบเรองวามสญญาดงกลาวเกดขน แมผมหนาทเสยอากรจะไมชาระอากร กรมสรรพากรกมอาจทราบถงการละเวนเพอเขาไปตรวจสอบเพอประเมนคาอากรแสตมปได33

จากการศกษาประเทศสงคโปร ฮองกง และไอรแลนดมขอกาหนดในลกษณะเดยวกบประเทศไทยวาหากไมชาระอากรแสตมปใหถกตองตามขอกาหนดของกฎหมาย ตราสารนน ๆจะไมสามารถใชเปนพยานหลกฐานในศาลหรอใชกบเจาพนกงานได การตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมปเปนการตรวจสอบยอนหลงโดยกรมสรรพากรสามารถเรยกขอตรวจสอบเอกกสารไดหากพบเหนพรธในการยนชาระอากรแสตมป แมจะเปนการตรวจสอบยอนหลง แตการยนเอกสารผานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสสงผลใหกรมสรรพากรและหนวยงานทเกยวของมขอมลพนฐานทสามารถนามาใชตรวจสอบเบองตนกอน สงผลใหการตรวจสอบเปนไปไดอยางมประสทธภาพมากยงขน เชน ประเทศไอรแลนดทเชอมโยงระบบซอขายหรอโอนหนอเลกทรอนกสกบการจดเกบอากรแสตมป และกรมสรรพากรทาการตรวจสอบควบคกบ Property Registration Authority หรอฮองกงทกรมสรรพากรทาการตรวจสอบควบคกบฝายประเมนและจดอนดบ (Rating and Valuation Department หรอ RVD) เพอใหทราบถงราคาประเมนของทรพยสนทเกยวของ

เมอเปรยบเทยบกบประเทศไทยซงเปนลกษณะตรวจสอบภายหลงเมอมการดาเนนคดทางศาล หรอนาเอกสารไปตดตอกบทางหนวยงานราชการเทานน ทงนเปนเพราะทางหนวยงานไมมฐานขอมลในการทาธรกรรมทสามารถตรวจสอบได อกทงระบบตาง ๆ ของประเทศไทยยงไมเชอมโยง ทาใหการตรวจสอบสามารถทาไดยากขนและไมมการเชอมโยงกบหนวยงานอนหากไมใชกรณชาระอากรแสตมปเปนตวเงนแกเจาพนกงาน เชน การจดทะเบยนโอนทดน

33 เจรญศกด กลนประชา, อางแลว เชงอรรถท 6, น.87.

142

บทท 5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

ปจจบนในโลกยคโลกาภวตน เทคโนโลยสาระสนเทศโดยเฉพาะอยางยงในสวนของ

การสอสารโทรคมนาคมดวยระบบอเลกทรอนกส ไดเขามามบทบาทกบการทาธรกรรมของภาคเอกชนอยางแพรหลาย ดวยวตถประสงคขยายขอบเขตการการดาเนนธรกจและเพมปรมาณผลประกอบการ แนวโนมการใชระบบอเลกทรอนกสในภาคเอกชนจงมแนบโนมจะมปรมาณเพมขนเรอย ๆ ประเทศตาง ๆ จงเรมนาเอาระบบอเลกทรอนกสมาปรบใชกบการทาธรกรรมของภาครฐ โดยอาจเปนระหวางหนวยงานภาครฐ หรอระหวางหนวยงานภาครฐกบประชาชนผใชบรการ และเชอมโยงระบบการใหบรการของรฐใหเปนหนงเดยว เพอสงเสรมภาคธรกจและอานวยความสะดวกใหแกประชาชนทมาตดตอราชการ เสรมสรางและพฒนาระบบธรกรรมอเลกทรอนกสใหเกดความคลองตว สะดวก รวดเรว สามารถตรวจสอบไดงาย และลดคาใชจายในการดาเนนการตาง ๆ สงเสรมธรกจและหนวยงานของรฐใหสามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางเตมท

หนวยงานราชการในประเทศไทยหลาย ๆ หนวยงานไดนาเอาเทคโนโลยมาเปนชองทางในการสอสารกบประชาชน เพอแจงขาวสารของหนวยงาน ขอมลพนฐานของหนวยงาน หรอบางหนวยงานกใชเปนชองทางตดตอทาธรกรรมกบหนวยงานภาครฐ หรอระหวางหนวยงานภาครฐ เชน ประกาศของหนวยงานภาครฐในการจดซอจดจาง ประมล ตดตอสอบถามขอมล หรอแมแตการยนเอกสารคารอง เปนตน แตเนองจากธรกรรมอเลกทรอนกสมลกษณะทแตกตางจากวธการทาธรกรรมแบบเอกสารอยางมาก ดงนนในสวนของขอกฎหมายของประเทศไทย จงตองมการปรบปรงแกไขเนองดวยเหตทแตเดม บทบญญตกฎหมายของไทยถกบญญตไวบนพนฐานของระบบเอกสารเปนหลก สงผลใหกฎหมายหลายฉบบไมสามารถนามาปรบใชได และเกดปญหาอปสรรคหลายประการ จงไดมการตราพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ขนมาเพอเปนกฎหมายพนฐานรองรบการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของทงภาครฐและภาคเอกชน

เพอความชดเจนและเปนสากล การตรา พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสของประเทศไทย จงใชหลกเกณฑตามแนวทางของ กฎหมายแมแบบโดยคณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศของสหประชาชาต (United Nations Commission on International Trade Law หรอ UNCITRAL) ไดแก กฎหมายแมแบบวาดวยพาณชยอเลกทรอนกส (Model Law on Electronic Commerce 1996) และกฎหมายแมแบบวา

143

ดวยลายมอชออเลกทรอนกส (Model Law on Electronic Signature 2001) โดยใชบงคบทงกบการทาธรกรรมภาครฐและภาคเอกชน เมอพจารณาบทบญญตของพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส สามารถกลาวไดวากฎหมายดงกลาวบญญตถงการนาวธการทางอเลกทรอนกสมาใชบงคบ เพอรองรบการใชเอกสารอเลกทรอนกสกบการทาธรกรรมตาง ๆ กาหนดรบรองสถานะของขอมลอเลกทรอนกส เชน การใชลายมอชออเลกทรอนกส การใชเอกสารอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐาน ในลกษณะของกฎหมายทวไปใหสามารถนาไปปรบใชกบกฎหมายอน ๆ ของหนวยงานตาง ๆ ทงนเปนเพราะหนวยงานของรฐแตละหนวยงานจะมกฎหมายทเกยวของกบหนวยงานของตน อยางไรกตามขอกฎหมายเหลานนมกบญญตในยคของเอกสารหรอกระดาษ การนาบทบญญตของหนวยงานมาใชบงคบใชโดยไมมการแกไขจ งไมสามารถนามาใชบงคบกบการทาธรกรรมอเลกทรอนกสได เชนเดยวกบกรณของอากรแสตมปทอยในบงคบของกรมสรรพากร เนองจากประมวลรษฎากรกาหนดรองรบเฉพาะตราสารทเปนรปของกระดาษเทานนมไดบญญตรองรบการใชเอกสารอเลกทรอนกสหรอการนาระบบอเลกทรอนกสมาปรบใชกบขนตอนการจดเกบอากรแสตมป

ในกรณทเปนการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสของหนวยงานภาครฐ นอกจากจะอยในบงคบของพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสแลว ยงอยในยงคบของพระราชกฤษฎกากาหนดหลกเกณฑและวธการในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ พ.ศ. 2549 และ พระราชกฤษฎกาวาดวยวธการแบบปลอดภยในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2553 ซงเปนกฎหมายทกาหนดเรองมาตรฐานการวางระบบของหนวยงานภาครฐ ใหระบบทหนวยงานภาครฐใหบรการเปนไปอยางมนคง ปลอดภย เชอถอได และประชาชนสามารถเขาถงได เชน ตองจดทาระบบยนยนตวบคคลบคคลผเขาใชบรการ ระบบสารอง ตรวจสอบระบบอยางสมาเสมอ เปนตน

ภาษอากรแสตมปเปนเครองมอทางภาษรปแบบหนงในกากบดแลของกรมสรรพากร เปนเครองมอในการจดเกบรายไดใหแกประเทศในระยะยาว เพอใหการชาระภาษอากรของผมหนาทชาระภาษอากรเปนไปอยางสะดวก รวดเรว กฎหมายจงใหชาระภาษอากรไปกอนแลวเจาพนกงานจะตรวจสอบแบบภายหลงทชาระภาษอากรแลว (Post audit) แมจะมขอกาหนดใหเจาพนกงานสามารถเขาตรวจสอบในสถานการคาหรอสถานททเกยวของ เรยกและยดตราสารหรอเอกสาร และออกหมายเรยกผทเกยวของและพยานหลกฐานมาไตสวนเมอมเหตสมควร แตอยางไรกตามมาตรการดงกลาวเสมอนเปนมาตรการตรวจสอบระบบการดาเนนธรกจ เพอสรางการยอมรบและปฏบตตามกฎหมายมากกวาการหวงผลในทางปองกนและปราบปราม

เมอพจารณาถงขอจากดในทางกฎหมายของไทยทเกยวของกบระบบอากรแสตมป พบวาประมวลรษฎากรยงคงไมเปดชองใหมการใชอากรแสตมปอเลกทรอนกส หรอปดอากรแสตมป

144

ลงบนตราสารอเลกทรอนกสในลกษณะของขอมลอเลกทรอนกส เนองจากไมสามารถตความการเกบเอกสารเปนพยานหลกฐานตามคาสงกรมสรรพากร ท ป. 121/2545 เรอง การจดทาและการจดเกบเอกสารหลกฐานตามประมวลรษฎากรทมขอความอยในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส หรอการชาระอากรแสตมปเปนตวเงนใหครอบคลมไปถงเรองการปดอากรแสตมปอเลกทรอนกสได ดงนนหากกรมสรรพากรไมมบญญตกฎหมาย ระเบยบใด หรอคาสงใด ๆ ขนมารองรบ การใชเอกสารอเลกทรอนกส และการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสจงไมสามารถกระทาได ทงนดวยผลจากการใหคานยามของ “ตราสาร” “การปดอากรแสตมป” และ “ขดฆา” และการสรางระบบเพอใชจดเกบอากรแสตมปผานระบบอเลกทรอนกส เนองดวยลกษณะเฉพาะของขอมลอเลกทรอนกสทแตกตางจากขอมลในรปแบบของกระดาษ ดงนนจงไมสามารถใชบงคบแทนได อกทงหากตความตามบทบญญตของกฎหมายโดยตรงหากเปนการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสอาจมปญหาวาเอกสารดงกลาวไมอยในบงคบตองชาระอากรแสตมป แนวการใชงานปจจบนแมเอกสารนนอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสเอกสารนนๆกยงคงปดอากรแสตมปเชนกนคาอากรแสตมปเชนเดยวกน หากแตตองทาสงพมพออกในรปแบบของกระดาษเพอปดอากรแสตมป หรอนาไปชาระเปนตวเงนตามทกฎหมายกาหนด หากภายหลงผมหนาทตองชาระอากรแสตมปประสงคเกบรกษาเอกสารนน ๆ ในรปแบบของเอกสารอเลกทรอนกสกตองทาการแปลงเอกสารดงกลาวกลบมาเปนขอมลอเลกทรอนกสอกครง ซงในสวนนเปนการสรางภาระใหแกทงผทเกยวของและไมเปนไปตามวตถประสงคของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

นอกจากนยงพบวาบทบญญตเรองอากรแสตมปมปญหาและอปสรรคตาง ๆ จากการใชประมวลรษฎากรซงสามารถปรบปรงแกไขใหระบบการจดเกบอากรแสตมปมประสทธภาพและมความชดเจนยงขนได อาท ปญหาจากการคานวณคาอากรแสตมปและการชาระอากรไมถกตองวาตองชาระอากรแสตมปในอตราเทาใด ปญหาเรองขนตอนการจดเกบเนองจากในบางกรณสรางความยงยากใหแกผมหนาทเสยอากรมากเกนสมควร ปญหาจากการหลกเลยงอากรแสตมป ปญหาจากการตรวจสอบความถกตองของอากรแสตมป ซงเปนปญหาทงทางทฤษฎและทางปฏบต ปญหาทงหมดสามารถแกไขไดโดยการนาเอาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชบงคบ

ขอจากดทางทรพยากรในการพฒนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส หรอการพฒนาระบบคอมพวเตอรเพอใหบรการและจดเกบขอมล และจดทาเวบไซตในการใหบรการแลว จากศกยภาพของประเทศไทยในปจจบนยอมทาไดไมยาก เนองจากปจจบนกรมสรรพากรไดนาเอาระบบการจดเกบภาษอากรทางอเลกทรอนกสประเภทตาง ๆ มาใชอยแลวไดแกระบบ RD-Filing ทใหบรการผานทางหนาเวบไซดของกรมสรรพากร และ RD Smart Tax ทใหบรการผานทางโปรแกรมในโทรศพทมอถอ เพยงเพมระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสเขาไปเปนอกหนงประเภทการจดเกบ

145

ภาษทางอเลกทรอนกสและสรางระเบยบเกยวกบการจดเกบขนมารองรบเทานน อกทงระบบการธรกรรมทางอเลกทรอนกสกเปนระบบทมอยแลวจงไมเปนการยากทผใชจะทาการศกษาและทาความเขาใจ

จากการศกษากฎหมายทเกยวของกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศสงคโปร ฮองกง และประเทศไอรแลนด กฎหมายของทงสามประเทศมวตถประสงคเพอการสงเสรมการใชอากรแสตมปอเลกทรอนกสเพอความสะดวกในการทาธรกรรม โดยเฉพาะอยางยงธรกรรมทางอเลกทรอนกส และคมครองผใชบรการใหสามารถใชบรการในสวนนไดอยางปลอดภย สะดวก และรวดเรว ปองกนปญหาท เกดจากการปลอมแปลงอากรแสตมป กฎหมายเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสของฮองกงและประเทศสงคโปรมลกษณะทคลายคลงกน กลาวคอบญญตบทบญญตทวาดวยอากรแสตมปอเลกทรอนกสไวเปนสวนหนงในกฎหมายวาดวยอากรแสตมปแบบ เดมโดยบญญตรายละเอยดเพมเตมเกยวกบแสตมปอเลกทรอนกสไวในกฎหมายฉบบเดม มไดบญญตเปนกฎหมายฉบบใหมสงผลใหสะดวกในการทาความเขาใจ และการใชงานกฎหมายเกยวกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เพออานวยความสะดวกในการคนหา และลดขนตอนในการบญญตกฎหมายใหมโดยไมจาเปนอกดวย นอกจากนผใชบรการสามารถทาความเขาใจไดโดยงาย เนองจากประเทศสงคโปรและประเทศไอรแลนดไดยกเลกการใชระบบอากรแสตมปแบบปดทบทงหมด จงวางมาตรการขนมาเพอรองรบกรณทผใชบรการไมสามารถเขาถงระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสได และการรางกฎหมายเกยวกบอากรแสตมปอเลกทรอนกสขนมาใหมเพอใชกบอากรแสตมปทงประเทศ และกาหนดระเบยบปฏบตเกยวกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส อยางไรกตามทงสามประเทศระบวาการนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชนนมประโยชนอยางมากในการทาธรกรรมอเลกทรอนกสไดอยางสะดวก รวดเรว และประหยดคาใชจายอนเปนประโยชนตอทงภาครฐ ผใหบรการและเอกชนผใชบรการตามวตถประสงคในการทาธรกรรมอเลกทรอนกส

เมอพจารณาเนอหาของกฎหมายของทงสามประเทศยงพบวามความคลายคลงกนหลายประการทงอานาจหนาทของเจาพนกงานอากรแสตมป การอนญาต และเพกถอนการอนญาตในการใหบรการ วธการใหบรการ การชาระคาบรการ กลาวคอภาครฐเปนผใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสผานทางเวบไซตของรฐบาล บคคลทกคนสามารถใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ผใชบรการสามารถใชบรการตลอดจนชาระคาบรการโดยผานระบบคอมพวเตอร เพอสงเสรมและสรางความสะดวกในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

คานยาม การกาหนดคานยามอากรแสตมปอเลกทรอนกสของประเทศตาง ๆ มการกาหนดคานยามไวแตกตางกน แตกาหนดไวในลกษณะเดยวกน ความหมายของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส (E-Stamping) หมายถง การทผใชบรการสามารถใชโปรแกรมและวธการทแมนยาทาง

146

อเลกทรอนกสเพอออกเอกสารรบรองอากรแสตมป โดยระบบนถกจดทาขนมาเพอแทนทหรอใชควบคกบระบบอากรแสตมปทางกายภาพทเปนกระดาษ โดยมหนวยงานของรฐหรอหนวยงานทรฐกาหนดเปนผควบคมผานระบบคอมพวเตอร ใหบคคลทวไปทมหนาทเสยอากรแสตมปสามารถใชงานได

ลกษณะการใชงาน กาหนดไวในลกษณะใกลเคยงกน กลาวคอ ประกอบไปดวยสวนตาง ๆ อนไดแก ฐานการจดเกบ วธการจดเกบ ผมหนาทจดเกบ และการขอคนอากรแสตมป ผใชบรการตองลงทะเบยนกบกรมสรรพากรเพอยนยนตวตนกอนเขาใชบรการ ขนตอนการชาระคาอากรแสตมป ใหผใชบรการเลอกวาประสงคจาชาระดวยวธการทางออนไลนหรอออฟไลน

ฐานการจดเกบอากรแสตมป จดเกบกบประเภทของตราสารทกฎหมายระบวาตองชาระอากรแสตมป เชน การซอหรอขายอสงหารมทรพย การโอนหน หรออน ๆ โดยไมคานงวาเอกสารนน ๆ จะกระทาลงในวตถใด จงสามารถกระทาลงในเอกสารท เปนวตถ หรอระบบอเลกทรอนกสกได

วธการจดเกบ ผใชบรการตองลงทะเบยนกบทางระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เมอตองการใชบรการผใชบรการเพยงกรอกขอมลทเกยวของลงในระบบอากรแสตมป แลวระบบจะคานวณมลคาอากรแสตมปทตองชาระ และคาปรบให ภายหลงการชาระอากรแสตมป ผใชบรการสามารถพมพใบรบรองการชาระอากรแสตมปมาแนบกบเอกสารไดเอง

ในสวนของผทมหนาทจดเกบและตรวจสอบอากรแสตมปอเลกทรอนกส อากรแสตมปอเลกทรอนกสจะถกจดเกบโดยหนวยงานของรฐ อนไดแก กรมสรรพากร หรอหนวยงานทรฐกาหนดใหมหนาทจดเกบ

ในกรณทมขอผดพลาดผใชบรการสามารถขอแกไขหรอขอคนอากรแสตมปไดตามแตทกระบวนการทกฎหมายระบ โดยอาจทาผานระบบอเลกทรอนกสหรอยนทหนวยงานทเกยวของ

จากการศกษาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสเปนระบบทมประโยชนอยางมากในการทาใหธรกรรมทางอเลกทรอนกสเปนไปไดอยางสมบรณแบบ ทงยงชวยลดตนทนในการดาเนนการเกยวกบการปดอากรแสตมป ตลอดจนกอใหเกดความรวดเรวและเปนการอานวยความสะดวกอยางยงในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส เมอประเทศไทยไดรบเอาการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสมาใชแลวกควรทจะพฒนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสควบคกบไปดวยเพอใหการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสสะดวก รวดเรว เปนไปตามวตถประสงค โดยปราศจากความลกลนดงทปรากฏอยในปจจบนทงนกเพราะหากมทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสแลวยงจะตองใชระบบอากรแสตมปแบบธรรมดาซงมตนทนทงทางดานเวลา และงบประมาณเกนความจาเปนแลวกอาจไมตอบสนองกบระบบ

147

การธรกรรมทางอเลกทรอนกสอยางแทจรง และหากสามารถเชอมโยงระบบรฐบาลอเลกทรอนกสทงหมดเขาดวยกนได จะสงผลใหสามารถตรวจสอบการทาธรกรรมตาง ๆ ไดอยางรวดเรว

5.2 ขอเสนอแนะ

กฎหมายอากรแสตมปมวตถประสงคเพอใชบงคบกบการคาและการทาธรกรรม เพอ

นารายไดมาพฒนาประเทศและระบบเศรษฐกจของประเทศ แมวาระบบเศรษฐกจและพนฐานทางเศรษฐกจของประเทศไทยจะแตกตางจากประเทศอน แตประเทศไทยยงคงจดเกบอากรแสตมปเหมอนกบประเทศอนๆ จงควรพจารณาการนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชเพอความสมบรณในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส และอกทงยงเปนประโยชนตอทงทางภาครฐ และภาคเอกชนดงทไดกลาวมาแลว

ในสวนของอปสรรคในการนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชในปจจบนกคออปสรรคทางดานกฎหมาย และอปสรรคจากการวางระบบ กลาวคอกฎหมายไทยในสวนของประมวลรษฎากรไมไดบญญตครอบคลมไปถงการใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส และยงไมมการวางระบบอเลกทรอนกสมารองรบการใหบรการ เมอพจารณาถงขอจากดทางทรพยากรในการพฒนาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส โดยหลกคอการพฒนาระบบคอมพวเตอร และจดทาเวบไซตในการใหบรการ จากศกยภาพของประเทศไทยในปจจบนยอมจดทาไดไมยากและมคาใชจายนอย เนองจากระบบชาระภาษอากรทางอเลกทรอนกสเปนระบบทมอยแลว จงไมเปนการยากทผใชจะทาการศกษา และทาความเขาใจระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสเพมเตมนนเอง

ในสวนของการแกไขกฎหมาย สามารถแกไขโดยเพมเตมบทบญญตเรองของอากรแสตมปอเลกทรอนกสไวในประมวลรษฎากร ทงนเพอใหเกดความเหมาะสม และเปนประโยชนสงสดในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสอนจะเปนประโยชนตอการสงเสรมเศรษฐกจของประเทศตอไปโดยผเขยนไดขอเสนอตวอยางในการแกไขเพมเตมประมวลรษฎากร 3 รปแบบ ดงน

1. เพมเตมเรองอากรแสตมปอเลกทรอนกสขนมาเปนอกสวนหนง หลงสวนท 1 การเสยอากร โดยอาจกาหนดเปนสวนท 2 เรองอากรแสตมปอเลกทรอนกส มเนอหาในสวนของคานยาม วธการใชบรการ และขนตอนการตรวจสอบระบบ อากรแสตมปอเลกทรอนกส ในสวนอน ๆ และใชขอกาหนดของอากรแสตมปธรรมดาในการใชบงคบกบอากรแสตมปอเลกทรอนกส

2. บญญตหมวดทวาดวยอากรแสตมปอเลกทรอนกส เพมเตมเปนอกหมวดหนง เพอรองรบการใชงานระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสทงระบบ โดยไมอางองกฎระเบยบของการปด

148

อากรแสตมปแบบเดม ดงตอไปน ผใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ผใชบรการ วธการใชบรการ วธการชาระคาบรการ และขอยกเวนในการใหบรการระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ฯลฯ

3. เพมเตมบทนยามในใหครอบคลมถงระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส ในสวนของรายละเอยดขอกาหนดปลกยอยในทางปฏบต อาจใชเปนการกาหนดเพมเตมในประกาศอธบดกรมสรรพากรลกษณะเดยวกบประกาศอธบดกรมสรรพากร เรอง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไข กรณการยนแบบแสดงรายการผานระบบเครอขายอนเทอรเนต และชาระภาษอากร ณ สานกงานสรรพากรพนทสาขา หรอกาหนดเพมเตมในระเบยบกรมสรรพากรลกษณะเดยวกบ ระเบยบกรมสรรพากรวาดวยการจดทาสงมอบ และเกบรกษาใบกากบภาษอเลกทรอนกส และใบรบอเลกทรอนกส พ.ศ. ๒๕๕๕

ในความเหนของผเขยน ผเขยนมความเหนวา ควรแกไขเพมเตมตามวธท 3 กลาวคอแกไข ประมวลรษฎากรในสวนของคานยาม ใหครอบคลมถงการใชอากรแสตมปอเลกทรอนกส และตราประกาศอธบดกรมสรรพากร หรอระเบยบกรมสรรพากรเพอกาหนดรายละเอยดของระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เนองจากผเขยนมความเหนวาการแกไขประมวลรษฎากรทงฉบบจะสงผลกระทบตอบทบญญตเรองอน ๆ นอกจากอากรแสตมปดวย ในสวนของขอบเขตการบงคบใช ผเขยนมองวาแม แมปจจบนประเทศไทยในเมองใหญ ๆ มการใชเทคโนโลยในการทาธรกรรมตาง ๆ มากมาย แตยงมกลมคนบางสวนทยงไมสามารถเขาถงเทคโนโลยในชวตประจาวนได ดงนนการยกเลกระบบอากรแสตมปแบบปดทบหรอชาระเปนตวเงนทงหมดเพอมาใชระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกส เชนประเทศไอรแลนด จงเปนสงทไมเหมาะสมกบสภาพสงคมไทย หากแตการนาเอาระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสมาใชบงคบในลกษณะเปนทางเลอกของผทาธรกรรม เชนเดยวกบกรณของภาษเงนได หรอภาษมลคาเพม ผเขยนเหนวามความเหมาะสมมากกวา

ในสวนของพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส ดวยความเคารพ ผเขยนเหนวา แมไมมการบญญตมาตรา 8 สวนทาย ขอกาหนดในมาตรา 7 ซงกาหนดเรองหลกความเทาเทยมกนในการทาหนาท กสามารถใชรองรบการปดอากรแสตมปอยแลว และอากรแสตมปจดเปนภาษทอยภายใตการกากบดแลของกรมสรรพากร ลกษณะเดยวกบการใชระบบศ ลกากรอเลกทรอนกสซงกลบไมมการบญญตไวในพ.ร.บ. ธรกรรมทางอเลกทรอนกส ผเขยนจงมความเหนวามาตราดงกลาวเปนการบญญตซาซอนกบประมวลรษฎากร และอาจสรางความสบสนได

จะเหนไดวาประโยชนของการมระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสนนเมอเปรยบเทยบกบการแกไขเพมเตมกฎหมายเพยงเลกนอยแลวยอมนบวาคมคาเปนอยางมาก ประเทศไทยจงควรเรงแกไขปรบปรงประมวลรษฎากรเพอใหรองรบระบบอากรแสตมปอเลกทรอนกสเพอใหเกดประโยชนสงสดตอธรกรรมทางอเลกทรอนกสตอไป

149

บรรณานกรม

หนงสอและบทความในหนงสอ กลมงานนกวชาการภาษอากร. ภาษอากรตามประมวลรษฎากร 2555. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ

เรอนแกวการพมพ, 2555. โกเมนทร สบวเศษ. คาบรรยายวชาภาษอากรวาดวยอากรแสตมป. กรงเทพมหานคร : โรงพมพอกษร

ศาสน, 2522. คณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส และคณะ. (ราง) แผนแมบทเกยวกบธรกรรมทาง

อเลกทรอนกสของประเทศไทย พ.ศ. 2556-2560. กรงเทพมหานคร : สานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน), 2556.

ชวลต อตถศาสตร, ไพบลย อมรภญโญเกยรต, พชรนทร ฉตรวชระกล, อทธนนท สวรรณจฑะ. CyberLaw กฎหมายกบอนเทอรเนต. กรงเทพมหานคร : สานกพมพโปรวชน, 2544.

ฝายพฒนากฎหมาย สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. คมอตรวจสอบความจาเปนในการตรากฎหมาย. กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2557.

พนพงษ นยนาภากรณ. รายงานการศกษาสวนบคคล เรอง การยกระดบการใหบรการจดทะเบยนหางหนสวน-บรษทอเลกทรอนกส หลกสตรนกบรการการทต. กรงเทพมหานคร: สถาบนการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ กระทรวงตางประเทศ, 2556.

ศนยพฒนาพาณชยอเลกทรอนกส. คมอการทาสญญาพาณชยอเลกทรอนกส สาหรบผประกอบธรกจ. กรงเทพมหานคร : บรษท พาณชพระนคร, 2545.

สภาปฏรปแหงชาต. วาระปฏรปท ๘ : การปฏรประบบและโครงสรางภาษ. 2558. กรงเทพมหานคร: สานกการพมพสานกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร, 2558.

สานกงานคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส. ทาธรกรรมทางการเงนผาน Smartphone อยางไร ใหปลอดภย. กรงเทพมหานคร : สานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน), 2557.

สานกสถตเศรษฐกจและสงคม สานกงานสถตแหงชาต. รายงานผลทสาคญ สารวจสถานภาพการพฒนารฐบาลอเลกทรอนกส พ.ศ. 2555. กรงเทพมหานคร : บรษท ศรเมองการพมพ จากด, 2556.

สเมธ ศรคณโชต. อากรแสตมป. กรงเทพมหานคร : โรงพมพเรอนแกวการพมพ, 2550.

150

__________. รายงานประจาป 2552. กรงเทพมหานคร : สานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน), 2556.

บทความวารสาร ชตพล กาญจนกจ และจฑาทอง จารมลนท. “กระบวนการทศนใหมของการใหบรการสาธารณะ: เงอนไข

การเปลยนแปลง.” วารสารสรรพากรสาสน. ปท 51. ฉบบท 10. (ตลาคม 2547). พนย ณ นคร. “พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544.” โดมทศน. ปท 23.

ฉบบท 1. ศศกานต จตปา. “การบรหารจดเกบภาษอากรของกรมสรรพากร.” วารสารนกบรหาร. ปท 34.

ฉบบท 1. (มกราคม - มถนายน 2557). อภรกษ บตรประเสรฐ. “ยอนอดตภาษไทย: อากรแสตมป.” Tax Policy Journal. ฉบบท 1. ปท 15.

(พฤศจกายน 2014). วทยานพนธและสารนพนธ

โกวท หนโยม. “การรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานในคดแพง.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551. จกรกฤษณ งามขา. “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ : ศกษาเฉพาะกรณ

พธการศลกากรเกยวกบการนาเขาและสงออกสนคา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2546.

เจรญศกด กลนประชา. “ปญหากฎหมายอากรแสตมปของประเทศไทย : ศกษาเปรยบเทยบกบประเทศองกฤษ.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548.

พงษพฒน ธราพงษพนธ. “ปญหาทางกฎหมายเกยวกบการนาเอาวธการอเลกทรอนกสมาใชในพธการศลกากร” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557.

วนย แสงสบ. “การตรวจสอบภาษอากรตามกฎหมายศลกากร : ศกษากรณเอกสารหลกฐานทเกบรกษาในรปของขอมลอเลกทรอนกสในภายหลง.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2556.

สรอยลดดา จงอรณงามแสง. “ปญหาการบงคบใชประมวลกฎหมายวาดวยอากรแสตมป” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง, 2548.

151

สออเลกทรอนกส กรมสรรพากร. “บรการยนแบบและชาระภาษ.” http://rdserver.rd.go.th/publish/sub_index.

php?page=01, สบคนเมอวนท 15 มนาคม 2557. กลมงานวชาการพสด กองพสด กรมชลประทาน. “คมอจดทาเอกสารประกวดราคาจางดวยวธการทาง

อเลกทรอนกส (จางกอสราง).” http://www.supplyrid.com/_data/docx/e-Auction/ e003-12.7.00.0-1.rar, สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2557.

วโรจน เดชนาบญชาชย. “ปจจยทมผลตอการยอมรบระบบศลกากรอเลกทรอนกสแบบไรเอกสาร (E-customs) ของผประกอบการไทยในเขตภาคตะวนออก.” http://www.tci-thaijo.org/ index.php/NDJ/article/view/2917, สบคนเมอวนท 10 สงหาคม 2557.

วระศกด เชงเชาว . “ระบบเครอขายสอสารขอมลเชอมโยงหนวยงานภาครฐ (Government Information Network).” http://www.prd.go.th/ewt_dl_link.php?nid=56525, สบคนเมอวนท 15 มนาคม 2557.

เอกสารอน ๆ สานกงานคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย. การปรบปรงแกไขพระราชบญญตวาดวยธรกรรม

อเลกทรอนกส พ.ศ.2544. บนทกความเหนและเสนอแนะ, 2556. Books Anne Carver. Hong Kong Business Law. 6th edition. Hong Kong : Longman Hong Kong

Education, 2004. David G. Smith and Ayesha Macpherson. Hong Kong Taxation Law and Practice. 2008-

2009 edition. Hong Kong : The Chinese University Press, 2008. Diane Rowland and Elizabeth Macdonald. Information Technology Law. 2th edition.

Great Britain : Cavendish Publishing Limited, 2000.

152

Helena H. M. Chan. Introduction to Singapore Legal System. Singapore: Eurasia Press. 1986.

Patrick Cannon. Stamp Duties and Stamp Duty Reserve Tax 2000-2001. 8th edition. England: Tolley.

Simon Poh. Taxation in Singapore. 2013 Edition. Singapore : The McGraw-Hill company, 2013.

Journals Brendan O’Connor. “The Structure of Ireland’s Tax System and Options for Growth

Enhancing Reform.” The Economic and Social Review, volume 44. (2013). Ian Davidoff and Andrew Lwigh. “How Do Stamp Duties Affect The Housing Market?.”

Economic record : The Economic Society of Australia. volume 89. (2013). Jialin Chen. “The Yet-to-Be Effective But Effective Tax: Hong Kong’s Buyer’s Stamp

Duties as a Critical Case Study of Legisteration by Press Release.” University of Pennsylvania East Asia Law, Review 1-65. (2014).

John Darby. “Information Technology and Taxation.” Information Technology Law. Great Britain : Cavendish Publishing Limited, (2000).

John Greig. “The Hong Kong Tax System: an Overview.” Revenue Law Journal. volume 1. (1990).

Richard Cullen. “Far east tax policy lessons: good and bad stories from Hong Kong.” eJournal of Tax Research, volume 11. (2013).

Rob Corbet. “Introduction to Information Technology.” Information Technology Law. Great Britain : Cavendish Publishing Limited, (2000).

Steven Herring. “Advantage: Tax and business law intelligence for international companies.” RSM Advisory (Thailand) Limited, Issue 17. May 2010.

153

Articles Institute for Research on the Economics of Taxation. “The Tax System of Hong Kong.”

IRET Policy Bulletin, 2010. James Alm, Patricia Annez, and Arbind Modi. “Stamp Duties in Indian States A Case for

Reform.” World Bank Policy Research Working Paper, 2004. Price water house Coopers Limited.” Hong Kong Tax Facts and Figures, 2014. __________. “Proposed Amendments to the Inland Revenue and Stamp Duty

Ordinances to facilitate development of an Islamic Finance Market in Hong Kong.” Linklaters, 2013.

Electronic Materials Aida Caldera Sánchez and Dan Andrews. “Residential Mobility and Public Policy in

OECD Countries.” http://dx.doi.org/10.1787/ 19952856, January 3, 2015. Cheung Mun-yee, “An empirical study of the effect of ad valorem stamp duty on

residential real estate prices in Hong Kong.” http://hdl.handle.net/10722/ 131049, January 3, 2015.

Claire Keane, John R. Walsh, Tim Callan and Michael Savage. “Property Tax in Ireland : Key Choices.” http://www.esri.ie/pubs/EC011.pdf, March 15, 2015.

Deloitte. “Tax & Legal Services Newsletter March 2015.” http://www2.deloitte.com/ content/dam/Deloitte/th/Documents/tax/th-tax-newsletter-th-160315-noexp. Pdf, January 3, 2015.

Deloitte. “Taxation and Investment in Hong Kong 2015.” http://www2.deloitte.com/ content/dam/Deloitte/global/Documents/Tax/dttl-tax-hongkongguide-2015.pdf, March 15, 2015.

Deloitte. “Taxation and Investment in Ireland 2014.” http://www2.deloitte.com/ content/dam/Deloitte/global/Documents/Tax/dttl-tax-irelandguide-2014.pdf, March 15, 2015.

154

EY. “Hong Kong – the major fund domicile of the future?.” http://www.ey.com/ Publication/vwLUAssets/EY_Hong_Kong-the_major_fund_domicile_of_the_ future/$FILE/EY-HK-the-major-fund-domicile-of-future.pdf, February 10, 2015.

EY. “The Historical Development and International Context of the Irish Corporate Tax System.” http://www.budget.gov.ie/Budgets/2015/Documents/EY_Historical_ Dev_International_Context_Irish_%2520Corporation_Tax.pdf+&cd=1&hl=th&ct=clnk&gl=th, February 10, 2015.

Mark Line. “Country Profile Series Ireland In-depth PESTLE insights.” www.marketline. com, March 15, 2015.

Shirish C. Srivastava and Thompson S. H. Teo. “Citizen Trust Development for E-Government Adoption: Case of Singapore.” www.pacis-net.org/file/2005/194. pdf, January 3, 2015.

Simpson Poon and Xueli Huang. “Success at e-governing : A case study of ESDlife in Hong Kong.” http://aws.iwi.uni-leipzig.de/em/fileadmin/user_upload/doc/ Issues/Volume_12/Issue_04/V12I4_Success_at_E-Governing__A_Case_Study _of_ESDLife_in_Hong_Kong.pdf, January 3, 2015.

The Taxation Institution of Hong Kong. “Study on the Competitiveness of the Hong Kong Tax System.” http://www.tihk.org.hk/v2/getfile/index/action/news/type/ download/name/111.pdf/file_name/TIHK%20Tax%20Research%20Project%20-%20ENG_24022014.pdf, January 3, 2015.

155

ประวตผเขยน

ชอ นางสาว พรพชร สาตรพนธ วนเดอนปเกด 7 มกราคม 2532 วฒการศกษา ปการศกษา 2553: นตศาสตรบณฑต

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ประสบการณทางาน พ.ศ. 2556-2558 เลขานการสถานทต ฝายกฎหมาย

สถานเอกอคราชทตตรกประจาประเทศไทย