รายงานการวจย

การออกแบบการแสดงโนราเพอการสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา

The Choreography of Nora Dance for Klongdan floating market Touristsm Support Ranote District Songkhla

Province.

ทศนยา คญทะชา

รายงานวจยฉบบน ไดรบเงนอดหนนการวจยจากงบประมาณกองทนวจย

มหาวทยาลยราชภฏสงขลา พ.ศ. 2558

ชอเรองงานวจย การออกแบบการแสดงโนราเพอการสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน

อาเภอระโนด จงหวดสงขลา The Choreography of Nora Dance for Klongdan floating market Touristsm

Support Ranote District Songkhla Province.

คณะผวจย อาจารยทศนยา คญทะชา (นกวจย)

สถานทตดตอ คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสงขลา ตาบลเขารปชาง อาเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 THAILAND โทร. 0-87297-3604 E-mail: Niya.sine@gmail.com

COPY RIGHT © เอกสารฉบบน เปนลขสทธของผวจย สถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฎสงขลา และสาขานาฎศลปและศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฎสงขลา

ก

กตตกรรมประกาศ

คณะผวจย “การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา” โดยการสนบสนนทนการวจยจากมหาวทยาลยราชภฎสงขลา ขอขอบพระคณบคคลดงตอไปนทมสวนเกยวของในกระบวนการวจยในครงน ไดแก คณะกรรมการและผทรงคณวฒ นายเกรยงไกร อนนตพงศ นายอภชาต เหมอนทอง นางพชญาภรณ ขนจนทร ผชวยศาสตราจารยสาโรช นาคะวโรจน ผชวยศาสตราจารยธรรมนตย นคมรตน ดร.จเร สวรรณชาต นายณฐพงศ กระจายโภชน นายยทธพงศ ชวยนาเขต นางสาวพมพกานต เหมอนทอง นายอภชาต คญทะชา นายอรรถพล ชาลผล นกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา นกเรยนกลมรกษโนราทาขาม และนกศกษาหลกสตรนาฏยรงสรรค คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา ซงลวนเปนผทมสวนใหความอนเคราะห จนท าใหงานวจย “การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา” ประสบความส าเรจลลวงดวยด คณะผว จยจงขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน คณะผวจยหวงเปนอยางยงวา งานวจย “การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา” ฉบบน คงจะมประโยชนไมมากกนอยส าหรบ ผทมความสนใจการสรางสรรคการแสดงเพอพฒนาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมตอไป

ทศนยา คญทะชา คณะศลปกรรมศาสตร พฤศจกายน 2559

ข

ชองานวจย การออกแบบการแสดงโนราเพอการสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน ผวจย นางทศนยา คญทะชา คณะ คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา ป 2558

บทคดยอ การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา มวตถประสงคเพอศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนและออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน 1 ชด ซงเปนการวจยเชงสรางสรรค (Creative Research) โดยใชตวผวจย แบบสอบถามแบบไมเปนทางการ การสงเกต การสนทนากลม แบบบนทกขอมลภาคสนาม และโซเชยลมเดย (Facebook) เปนเครองมอในการศกษา ผลการวจยพบวาการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนแสดงครงแรกเมอวนท 30 พ.ค.2552 ซงเปนวนทคณะนกวจยชดการพฒนาการทองเทยวเชงรกเพอฟนฟชมชนในชนบท กรณศกษา : ชมชนวถพทธคลองแดน ต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลาสงมอบงานวจยใหชมชน ใชนกแสดงทงหมด 65 คน มการร าโนราบนสะพานไมเพอสอถงนยามของชมชน “สามคลองสองเมอง” นกแสดงเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยา โรงเรยนราชประชานเคราะหท 11 และนกศกษาจากมหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนตงป 2552 – 2559 ม 6 รปแบบ ไดแก การร าประสมทา ร าบทสอนร า ร าบทประถม ร าบทครสอน การออกพราน และการเชดหน ลลาทาร า 2 สายตระกล คอ สายทานขนอปถมภนรากร และโนราหนอาบ เจรญศลป นกแสดงจากสองโรงเรยนในชมชนคลองแดน คอ โรงเรยนคลองแดนวทยาและโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 จากผลการศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนน ามาออกแบบการแสดงโนราซงไดแนวคดจากเอกลกษณเฉพาะจดเดนของชมชนและความนยมของนกทองเทยวในสมยนชนชอบการถายภาพลงโซเชยลมเดย (Facebook) จงออกแบบการแสดงชด “จนตภาพโนราคลองแดน” เปนการแสดงประกอบการรองบทท านองเพลงทบเพลงโทน ประพนธบทรองขนใหมในบทรองมเนอหาสอถงอตลกษณของชมชนและเชญชวนนกทองเทยว ทาร าแบงออกเปน 3 ชวง คอ ชวงท 1 ร าประสมทาใชทาร า 11 ทา ชวงท 2 ร าประกอบบทรองท านองเพลงทบเพลงโทนใชทาร า 24 ทา และชวงท 3 ร าทาครใชทาร า 3 ทา รวมทาร าทงหมด 38 ทา การสรางสรรคการแสดงโนราใหเปนลกษณะเฉพาะของสถานททองเทยวนน ๆ สามารถท าใหนกทองเทยวทไดชมการแสดงจะเขาใจประวตทมาของสถานททองเทยวไปดวย

ค

Research Title The Choreography of Nora Dance for Klongdan floating market Touristsm Support Ranote District Songkhla

Researcher Mrs.Thatsaniya Kantacha Faculty Faculty of Arts Songkhla Rajabhat University Year 2016

Abstract

The choreography of Nora Dance to promote the tourism of Klongdan waterside market Ranod district Songkhla Province aimed to study the history of Nora and create a Nora Dance to promote the tourism of Klongdan waterside market. This research is creative research, using the researcher, informal questionnaire, observe method, focus group, the data field record and social media (Facebook) as research tools. The study found that Nora dance was showed at Klongdan waterside market on April 30, 2009 for the first time. The show, with 65 dancers, was on the bridge represented the definition of the community which was “3 canels and 2 cities”. All of the dancers were from Klongdan Wittaya School, Rajaprajanugroh 11th and Thaksin University. The nora dance shows in Klongdan waterside market were divided into 2 periods. The first period dances, from 2009 to 2012, were Bhot Kru Sorn dance, Bhot Sorn Ram Dance and Bhot Pratom Dance in Khun Uppathamnarakorn style. In this period the dance showed both in the market and outside to promote the market. The second period show, from 2010 to 2016, was divided into 3 parts. The show began with Pleng Ko Dance, Pran Nora and Nora puppet respectively. The researcher had analyzed the history of Nora dance in Klongdan waterside market founded that Nora dance in both periods were the dances which shown in general. Therefore the researcher created Nora Tham Bot Klongdan which the lyrics about the community’s identity and promote the market. The dance used Pleng Tub Pleng Tone rhythm and divided into 2 parts. First, using Ram Prasom Tha Tua-on and second was Ram Tham bot Klomgdan. There were 12 dancers for this dance and took 20 minutes. The created of Nora Dance which was the identity of the community could made the tourists understood the history of the community or the tourist attraction.

ง

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ ก บทคดยอภาษาไทย ข บทคดยอภาษาองกฤษ ค สารบญ ง สารบญภาพ ฉ บทท 1 บทน า ................................................................ ................................................................ 1 1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา .................................................................... 1 1.2 วตถประสงคของการวจย .......................................................................................... 4 1.3 ขอบเขตของโครงการงานวจย ............................................................. ...................... 4 1.4 กรอบแนวความคดของโครงการวจย ........................................................................ 5 1.5 วธการด าเนนการวจย ................................................................................................. 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ .................................................................. ...................... 7 บทท 2 แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ .............................................................................. 8 2.1 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการทองเทยว ................................................................ 9 2.1.1 ทฤษฎการมสวนรวม ...................................................................................... 9 2.1.2 แนวคดการพฒนาการทองเทยวทยงยน ......................................................... 8

2.1.3 แนวคดเกยวกบการจดการทองเทยว ........................................................... 11 2.2 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบการแสดง ............................................... 12 2.2.1 ทฤษฎการเคลอนทเคลอนไหว ..................................................................... 12 2.2.2 ทฤษฎความสมดลและอสมดล ................................................................... 13 2.2.3 ทฤษฎทศนศลป ........................................................................................... 13 2.3 งานวจยทเกยวของ ......................................................................... ......................... 15 2.3.1 ลกษณะทางกายภาพและสภาพสงคมของชมชนคลองแดน ......................... 15 2.3.2 ภมทศนทางวฒนธรรมชมชนคลองแดน ....................................................... 16

2.3.3 ประวตโนราในชมชนคลองแดน ................................................................... 18 บทท 3 ระเบยบวธวจย ................................................................ ............................................... 20 3.1 สถานทด าเนนการวจย ........................................................................................... 20

จ

3.2 ประชากรและกลมตวอยาง ................................................................ .................... 20 3.3 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ........................................................................ 22 3.4 วธการรวบรวมขอมล ............................................................................................. 24 3.5 ขอมลทใชในการวจย ............................................................................................. 26 3.6 การตรวจสอบความแมนตรงและความเชอถอไดของขอมล .................................. 28 3.7 การวเคราะหขอมล ............................................................................................... 28 บทท 4 ประวตการแสดงโนราตลาดรมน าคลองแดน .................................................................. 30 4.1 ประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน.......................................................... 30 4.2 การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน ....... 38 4.2.1 การก าหนดแนวคด.................................................................................. .. 39 4.2.2 การประพนธบทรอง……………………………………………………………………… 40 4.2.3 การออกแบบทาร าโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน”……………………. 44 4.2.4 การน าเสนอการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน”ในตลาดฯ…. 97 4.2.5 การถายทอดการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน”สชมชน…… 100 บทท 5 สรปผลและขอเสนอแนะ ……………………………………………………..……………………………. 101

5.1 บทสรป …………………………………………………………………………………….……..………. 102 5.2 ขอเสนอแนะ …………………………….……………………………………………….……..……….. 103

บรรณานกรม …………..................................................................................................... ..... 104 บคลานกรม ………………………………………………………………………………..……………………….. 106 ภาคผนวก …………............................................................................................................... 107 ประวตยอผวจย …………...................................................................................................... 112

ฉ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1.1 กรอบแนวคดในการวจย ................................................................................................... 5 3.1 การน าโซเชยลมเดย(Facebook)มาใชเปนเครองมอในกจกรรมการถายทอดทาร าโนรา ... 23 3.2 การถายทอดโนราผานโซเชยลมเดย(Facebook)…............................................................. 23 4.1 การแสดงโนราวนเปดตลาดรมน าคลองแดนครงแรก 30 เมษายน 2552 ......................... 31 4.2 การถายทอดโนราในโครงการวจยยอยท 3 .................................................................... 32 4.3 การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน .......................................................................... 33 4.4 การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน .......................................................................... 33 4.5 การแสดงโนราเพอประชาสมพนธตลาดรมน าคลองแดนในงานเซาเทรนเอกซโปร ......... 34 4.6 การถายท ารายการตลาดสดสนามเปา ............................................................................ 34 4.7 การร าเพลงโค .......................................................................................... ........................ 36 4.8 การออกพราน .............................................................................................. ................... 36 4.9 การเชดหนโนรา .............................................................................................................. 37 4.10 สะพานไมขามฝงเมองนครศรธรรมราชกบเมองสงขลา ................................................ 40 4.11 ลกษณะพนทในตลาดรมน าคลองแดน ......................................................................... 40 4.12 คลองกลางตลาด ………………........................................................................................... 41 4.13 วดคลองแดน ............................................................................. .................................... 41 4.14 พระพทธรปทองค า ....................................................................................................... 41 4.15 การตรวจสอบบทโนราคลองแดน .................................................................................. 42 4.16 ทาทองโรง ………............................................................................................................. 46 4.17 ทาสอดสรอย ................................................................................................................ 47 4.18 ทานงพนก............................................................................. ........................................... 48 4.19 ทาโยนมอ…………………………………………………………………………………….......................... 49 4.20 ทานงลงฉากนอย………………….......................................................................................... 50 4.21 ทาขหนอนนอยดานซาย…………………………..................................................................... 51 4.22 ทานงโยนมอ.................................................................................................................... 52 4.23 ทาขหนอนนอยประยกต ............................................................................................ 53

ช

สารบญภาพประกอบ (ตอ)

ภาพท หนา 4.24 ทานาด 1…………………………………………………….................................................................... 54 4.25 ทานาด 2........................................................................................................................ 55 4.26 ทานาด 3........................................................................................................................ 56 4.27 ทานาด 4........................................................................................................................ 57 4.28 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 1.................................................................................... 59 4.29 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 2.................................................................................... 60 4.30 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 3.................................................................................... 62 4.31 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 4.................................................................................... 63 4.32 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 5.................................................................................... 65 4.33 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 6.................................................................................... 66 4.34 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 7.................................................................................... 67 4.35 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 8.................................................................................... 68 4.36 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 9.................................................................................... 69 4.37 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 10.................................................................................. 71 4.38 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 11.................................................................................. 72 4.39 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 12.................................................................................. 74 4.40 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 13.................................................................................. 75 4.41 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 14.................................................................................. 77 4.42 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 15.................................................................................. 78 4.43 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 16.................................................................................. 79 4.44 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 17.................................................................................. 81 4.45 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 18.................................................................................. 82 4.46 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 19.................................................................................. 83 4.47 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 20.................................................................................. 85 4.48 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 21.................................................................................. 86 4.49 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 22.................................................................................. 88 4.50 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 23.................................................................................. 90

ซ

สารบญภาพประกอบ (ตอ)

ภาพท หนา 4.51 ทาร าจนตภาพโนราคลองแดน 24.................................................................................. 92 4.52 ทาคร 1…………………………………................................................................................... 94 4.53 ทาคร 2…………………………………................................................................................... 95 4.54 ทาคร 3…………………………………................................................................................... 96 4.55 ร าในตลาดรมน าคลองแดน 1 ….................................................................................... 97 4.56 ร าในตลาดรมน าคลองแดน 2 ….................................................................................... 97 4.57 การโพสขอความขอบคณนกวจยผานโซเชยลมเดย (Facebook).................................. 98 4.58 กจกรรมท 1 .................................................................................................................. 99 4.59 กจกรรมการถายทอด 1 ................................................................................................ 100 4.60 กจกรรมการถายทอด 2 ................................................................................................ 100 4.61 กจกรรมการถายทอด 3 ................................................................................................ 100

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ คลองแดนเปนชมชนทตงอยทางทศเหนอของอ าเภอเมอง จงหวดสงขลา ซงมระยะทางหางกนประมาณ 100 กโลเมตร และอยหางจากอ าเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราชประมาณ 100 กโลเมตรเชนกน คลองแดนจงมพนทคาบเกยวสองจงหวด คอ อ าเภอระโนด จงหวดสงขลาและอ าเภอหวททร จงหวดนครศรธรรมราช ลกษณะกายภาพของชมชนคลองแดนทมคลองผานกลางชมชนจงกลายเปนศนยกลางการคมนาคมขนสงทางน าในอดต ลกษณะของบานเรอนทปลกสรางรมคลองเปนบานแถวท าดวยทมมชานหนาบาน ชาวบานทอาศยรมคลองจงประกอบอาชพคาขาย กลายเปนตลาดเลก ๆ ในชมชน ประกอบดวย รานขายยา รานขายทอง รานขายของช า รานขายกาแฟ รานขายเสอผา รานขายขาวแกง และโรงส ในสมยโบราณมเรอบรรทกสนคาเดนทางมาจากทาเรอสงขลามาพกคางคนททาเรอระโนด และนงเรอหางยาวมาเทยวตลาดคลองแดน แตตอมาเมอความเจรญทางสงคมและเทคโนโลยจงมการปรบเปลยนมาใชการคมนาคมทางบก การสญจรทางน าจงเสอมความนยม ตลาดน าคลองแดนในสมยนนจงทดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงจากตลาดน าทเคยเจรญรงเรอง มผคนจบจายใชสอยในตลาดอยางคบคง เศรษฐกจในชมชนท าใหชาวบานอยดกนดกลายเปนตลาดรางถกรอถอนจนเหนแตเสา (นราวฒน เลศวทยาววฒนและคณะ, 2552 : 1-2) เมอป 2549 เจาอาวาสวดคลองแดน และนายอภชาต เหมอนทอง ทปขอความอนเคราะห ดร.จเร สวรรณชาต อาจารยจากคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย ใหชวยออกแบบสรางกฏวดคลองแดน เมอ ดร.จเร สวรรณชาต ลงส ารวจพนทภายในวดคลองแดนและชมชน สงเกตเหนวาบานเรอนในชมชนคลองแดน ซงเปนสถาปตยกรรมพนถนภาคใตก าลงจะรอถอนหลายหลงคาเรอน เมอสอบถามชาวบานจงทดเจอปญหาหลายประการ เชน อายของการใชงานของบานนานจนท าใหช ารดจงตองร อถอนเพอสรางใหม แตชาวบานขาดความรทางดาน สถาปตยกรรมพนถนภาคใต ซงในสมยโบราณสรางบานใหสอดคลองกบพนทเพอปองกนภยพบตทางธรรมชาต และชาวบานบางสวนออกทปท างานในตวเมองจงกลบมาปรบปรงบานเรอนของตนโดยใชรปแบบเปนสถาปตยกรรมบานในเมอง ซงบานเรอนแบบในเมองนนทมสอดคลองกบพนทและวถชวตของชาวคลองแดน เมอทดเกบขอมลประวตชมชนคลองแดนซงเปนตลาดน าทเจรญในสมยโบราณ ดร.จเร สวรรณชาต มแนวคดทจะชวยเหลอชาวบานใน

2

ชมชนชนคลองแดนจงหาทมนกวจยเพอเขาทปท าโครงการวจยชด การพฒนาการทองเทยวเชงรกเพอฟนฟชมชนในชนบท กรณศกษา : ชมชนวถพทธคลองแดน ต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา ซงเปนวจยชดประกอบดวย 4 โครงการยอย ทดแก โครงการยอยท 1 แผนการบรหารและการจดการเพอพฒนาชมชนคลองแดนใหเปนแหลงทองเทยว วถพทธ ทยงยน โครงการยอยท 2 แนวทางการพฒนาภมทศนชมชนเพอสงเสรมการทองเทยวชมชนคลองแดน โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน และโครงการวจยยอยท 4 รปปนหนทรายเทยม รปโนราสอตสาหกรรมชมชน เพอการสงเสรมการทองเทยวชมชนคลองแดน แตละโครงการลวนมนกวจยทเชยวชาญเฉพาะดานด าเนนงานวจยทงสน โครงการวจยชดนทดรบทนสนบสนนจาก 2 หนวยงาน คอ การเคหะแหงชาตและส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยมผชวยศาสตราจารยธรรมนตย นคมรตน อาจารยทศน ยา คญทะชา และนายอภชาต คญทะชา เปนทมนกวจย โครงการนมบทบาทเพอเตรยมการแสดงทใชส าหรบแสดงบนเวทในตลาดรมน าคลองแดน ทมนกวจยจงลงส ารวจพนทเพอหาจดเดนของศลปะการแสดงในชมชนคลองแดน จากการลงพนทส ารวจพบวาชมชนคลองแดนมศลปนโนร าอาวโส 2 ทาน คอ โนราลาภ ช านาญ และโนราพลอย เกอกทอง ทงสองทานมบทบาทส าคญในการอนรกษสบสานโนราของชมชนคลองแดนในอดต เพราะทงสองทานทดน าความรทางดานโนรามาชวยเหลอชมชน โดยร าโนราหาเงนเขาวดทงงานทอดผาปา งานทอดกฐน แมแตชาวบานทตองการจะแกบนแตทมมคาราด โนราทงสองทานกจะรบเลนโรงครโดยทมรบคาราด นอกจากนนโนราลาภ ช านาญ ยงทดถายทอดการร าโนราใหกบเดกและเยาวชนในชมชนทมใจรกโนรา โดยใชโรงธรรมของวดคลองแดนเปนสถานทในการถายทอด ทมวจยจงเลอกถายทอดโนราซงเปนศลปะการแสดงพนบานทมอยในชมชนคลองแดนมาตงแตโบราณ สาเหตททมมการสบสานตอเนองเพราะศลปนในชมชนอาวโสจงขาดผสานตอ ทมนกวจยจงจดท าแผนการถายทอดโนราใหกบเดกและเยาวชนในชมชนคลองแดนเพอเตรยมความพรอมดานการแสดงใหกบตลาดรมน าคลองแดนทก าลงจะเปดเมอโครงการวจยทกโครงการด าเนนงานเสรจ (ธรรมนตย นคมรตนและคณะ, 2552 : 4-1-4-6) เดกและเยาวชนทเขารวมกจกรรมถายทอดโนราในโครงการอนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา ประกอบดวย นกเรยนระดบประถมศกษาและมธยมศกษาจ านวน 82 คน เปนนกเรยนจาก 9 โรงเรยน ทดแก โรงเรยนคลองแดนวทยา โรงเรยนราชประชานเคราะห 11 โรงเรยนมาบหวทง โรงเรยนวดทงสงวน

3

โรงเรยนบานแมใหญ โรงเรยนวดคลองเปด โรงเรยนวดบางหรอด โรงเรยนวดศาลาหลวงลาง และโรงเรยนชมชนวดสามบอ ในจ านวน 9 โรงเรยนนเปนโรงเรยนทอยในชมชนคลองแดนเพยง 2 โรงเรยนเทานน คอ โรงเรยนคลองแดนวทยา และโรงเรยนราชประชานเคราะห นอกจากนนเปนโรงเรยนทอยในบรเวณพนทใกลเคยงชมชนคลองแดน เมอวนท 30 เมษายน พ.ศ. 2552 ทดท าพธเปดตลาดรมน าคลองแดนเปนครงแรก การแสดงพธเปดในครงนนประกอบดวย โนราจ านวน 55 คน พรานและทาสจ านวน 10 คน โดยใหโนราร าบนสะพานเพอสอถงเอกลกษณเฉพาะของชมชนทเรยกวา “สามคลองสองเมอง” นกแสดงทใชแสดงเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยาจ านวน 7 คน นกเรยนโรงเรยนราช-ประชานเคราะห 11 รวมกบคณะวทยากรและนกศกษาสาขาศลปะการแสดง คณะศลปกรรม -ศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา จ านวน 46 คน

หลงจากพธเปดการแสดงบนเวทตลาดรมน าคลองแดนทมนกวจยทดสงมอบงานใหชาวบานในชมชนคลองแดนบรหารจดการตลาดรมน าดวยตนเอง เมอชาวบานเขามามบทบาทในการบรหารชมชนดวยตนเองมการเลอกฝายตาง ๆ เพอเรยนรงานใหชมชนพงตนเองทด สวนการแสดงบนเวทกยงคงเปนการแสดงโนราและพราน โดยแสดงบนเวทและสะพานเหมอนเดม รปแบบการแสดงโนราจดแสดง 2 ชวงเวลา คอ ชวงท 1 เวลา 16.00 น. ร าโนราบทประถมบาง บทสอนร าบาง โดยร าบนเวท และชวงท 2 เวลา 18.00 น. ร าประสมทาเพลงโค ใชพนทบนสะพาน บางครงนายอภชาต เหมอนทอง ตองน าโนราทปแสดงตามงานตาง ๆ เพอใชเปนสอประชาสมพนธใหนกทองเทยวทปเทยวตลาดรมน าคลองแดน

ตอมาเมอนกแสดงโนราชดแรกททดฝกในโครงการวจยส าเรจการศกษาระดบชนมธยมศกษาปท 6 ตองออกทปศกษาระดบปรญญาตรในตวเมอง ทมสามารถรวมกลมกนกลบมาร าโนราในตลาดรมน าคลองแดนทดอก จงเกดนกแสดงโนรารนทสองขน รปแบบของการแสดงโนราจงปรบเปลยนทปจากเดม แบงออกเปน 3 ชวง คอ ชวงท 1 ร าประสมทาเพลงโคบนสะพาน ชวงท 2 ออกพรานบนเวท และชวงท 3 การเชดหนโนรา นกแสดงโนรารนทสองเปนนกเรยนจากโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 ลกษณะลลาทาร ากปรบเปลยนทปจากนกแสดงรนแรก เพราะเปนโนราคนละสายตระกล นกแสดงรนแรกผานการฝกโนราสายทานขนอปถมภนรากร ใชระยะเวลาในการฝก 1 ป สวนนกแสดงรนทสองร าสายโนราหนอาบ เจรญศลป ซงเปนวทยากรทองถนทวทยาลยนาฏศลปพทลงน ามาจดโครงการถายทอดโนราเพอชวยเหลอชมชนคลองแดน แตจากการททมมครโนราในชมชนคลองแดน จงท าใหขาดฝกฝนอยางตอเนองสงผลใหทาร าโนราทมทดมาตรฐาน เมอถายภาพทาร าโนราลงโซเชยลมเดย (Facebook) เพอใชประชาสมพนธตลาดรมน าคลองแดน นายอภชาต เหมอนทอง ในฐานะผดแลฝายการแสดงมความกงวลวาสงผลเสยตอภาพลกษณของ

4

ชมชน นายอภชาต เหมอนทอง จงทดขอความชวยเหลอ อ.ทศนยา คญทะชา ซงเคยเปนหนงในนกวจยในโครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา ซงเปนผทรวมถายทอดโนราใหเดกและเยาวชนในชมชนคลองแดนตงแตกอนกอตงตลาด เพอหาแนวทางในการแกทขปญหา

จากปญหาดงกลาวผวจยทดลงพนทส ารวจการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนพบวา การแสดงโนราทดมการปรบเปลยนทปจากเดม แบงการแสดงออกเปน 3 ชวง ทดแก ชวงท 1 การร าโนราประสมทา ชวงท 2 การออกพราน และชวงท 3 การเชดหนโนรา แตการแสดงทง 3 ชวงนนนกแสดงยงขาดความเชยวชาญดานการแสดงโนรา สบเนองมาจากทมมครโนราในชมชนทเขามาถายทอดและฝกฝนใหนกแสดงอยางสม าเสมอ มเพยงโครงการจากหนวยงานภายนอกเขามาชวยเหลอเทานน ซงระยะเวลาในการถายทอดทมนาน เพราะขนอยกบงบประมาณของโครงการ แตกระบวนการถายทอดโนรานนกวาจะสามารถถายทอดใหร าทดสวยมมาตรฐานตองใชระยะเวลา 1 ป เหมอนดงทโครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา ทดจดกจกรรมขนเมอป 2551 – 2552 ดงนนผวจยจงวเคราะหจากประเดนปญหาดงกลาว จงมแนวทางแกปญหาใหกบชมชนดวยการออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดนขนมาใหม 1 ชด ทมความเหมาะสมกบพนฐานการร าโนราของนกแสดงในชมชน เพอชวยใหการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนมคณภาพยงขน

1.2 วตถประสงคของโครงกำรวจย

1.2.1 ศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน อ.ระโนด จ.สงขลา 1.2.2 ออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดนจ านวน 1 ชด

1.3 ขอบเขตของโครงกำรวจย การศกษาครงนผวจยเนนศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนตงแตป 2552-2559 เพอน ามาออกแบบการแสดงโนรา 1 ชดทเปนเอกลกษณเฉพาะเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยผวจยทดก าหนดขอบเขตทวดงน

5

1.3.1 ขอบเขตดำนพนทศกษำ

ในการศกษาครงนจะมงเนนศกษาเฉพาะพนทต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา

1.3.2 ขอบเขตดำนเนอหำ

ขอบเขตดานเนอหาของการศกษาในครงนจะมงเนนการศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนตงแตป 2552 – 2559 โดยน าขอมลมาวเคราะหใชส าหรบการออกแบบการแสดงโนรา 1 ชดทมความเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดน เพอชวยสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา สวนขอมลหรอปจจยดานอน ๆ ทเกยวของกบการออกแบบโนราจะน ามากลาวถงบาง เพอใหการศกษาครงนมความสมบรณมากยงขน

1.4 กรอบแนวควำมคดของโครงกำรวจย

ภาพท 1.1 : แผนภมแสดงกรอบแนวคดในการวจย

แนวคดการสบสานวฒนธรรม การออกแบบการแสดงโนรา การจดการแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม

การถายทอดโนราใหกบเยาวชนใน

ชมชนคลองแดน

ศกษาวเคราะหประวตการแสดงโนราใน

ชมชนคลองแดน

พฒนาการแสดงใหเปนสอประชาสมพนธการทองเทยว

1.ทดนกเรยนทมทกษะการร าโนราพนฐาน 20 คน 2.ทดการแสดงโนราชด โนราคลองแดน

6

1.5 วธกำรด ำเนนกำรวจย 1.5.1 ศกษาขอมลภาคทฤษฎจากเอกสาร หนงสอ บทความและงานวจยทเกยวของ 1.5.2 ศกษาขอมลภาคสนาม 1.5.2.1 ส ารวจพนทตลาดรมน าคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา เพอชมการแสดงโนราบรเวณตลาด ศกษารปแบบการแสดงในตลาดรมน าคลองแดนตงแตป 2552-2559 เพอน าขอมลมาวเคราะหประกอบการออกแบบการแสดงโนรา 1.5.2.2 ส ารวจพนทบรเวณเวท และสะพานทใชส าหรบแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน เพอน ามาใชในการออกแบบการแสดงโนรา 1.5.2.3 สมภาษณประชากร 4 กลม - กลมผน าชมชน - กลมผชม - กลมนกแสดงโนรารนแรก - กลมนกแสดงโนรารนปจจบน 1.5.2.4 ถายทอดโนราพนฐานใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยาจ านวน 20 คน ซงเปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 1 1.5.2.5 ออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดนพรอมทงมความเหมาะสมกบความสามารถของนกแสดงในชมชนส าหรบน าทปใชตอทป 1.5.2.6 น าการแสดงโนราทออกแบบใหมใหศลปนโนราทมความเชยวชาญทางดานโนรามาชมการแสดงทออกแบบเพอวจารณและปรบแกการแสดงโนราทออกแบบใหม 1.5.2.7 น าการแสดงทออกแบบใหมปรบแกสมบรณตามค าแนะน าของศลปนโนรามาทดลองใชแสดงในตลาดรมน าคลองแดน 1.5.2.8 ถายทอดการแสดงโนราทออกแบบขนใหม ชดโนราคลองแดนใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองวทยาเพอเปนผน าการแสดงชดนทปใชประโยชนในชมชนตอทป

1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1.6.1 ชมชนคลองแดนทดการแสดงโนราชดใหมทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดน 1 ชด คอ ชดโนราคลองแดน

7

1.6.2 การแสดงโนราทออกแบบขนใหมทดน าประเดนปญหาทเจอในการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนมาออกแบบเพอชวยแกปญหาดานการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนใหมคณภาพมากยงขน 1.6.3 การแสดงโนราทออกแบบขนใหมนอกจากชวยเปนสอบนเทงใหแกนกทองเทยวแลวยงเปนสอทใชประชาสมพนธใหนกทองเทยวทราบถงประวตชมชนทดอกดวย 1.6.4 ทดถายทอดพนฐานการร าโนราใหกบนกเรยนรนใหมในชมชนคลองแดน ซงเปนการใหความรพนฐานดานการร าโนราใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา จ านวน 20 คน เพอสรางฐานของนกแสดงโนราใหมเพมขนในชมชน 1.6.5 การแสดงโนราทสรางสรรคขนใหมจะเปนมรดกทางภมปญญาทโรงเรยนในชมชนสามารถน าทปพฒนาใชสอนนกเรยนในชมรมโนรา หรอสอนเปนกจกรรมเสรมหลกสตรทด

8

บทท 2 แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรอง การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน า คลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา คร งน ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎจากเอกสาร หนงสอ บทความและงานวจยทเกยวของเพอเปนขอมลพ นฐานในการศกษา โดยนามาประกอบการวเคราะหสาหรบการออกแบบการแสดงโนรา 1 ชด เพอใชในการสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน โดยมรายละเอยดดงน

2.1 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการทองเทยว 2.1.1 ทฤษฎการมสวนรวม 2.1.2 แนวคดการพฒนาการทองเทยวทยงยน 2.1.3 แนวคดเกยวกบการจดการทองเทยว

2.2 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบการแสดง 2.2.1 ทฤษฎการเคลอนทเคลอนไหว 2.2.2 ทฤษฎความสมดลและอสมดล 2.2.3 ทฤษฎทศนศลป

2.3 เอกสารทเกยวของ 2.3.1 ลกษณะทางกายภาพและสภาพสงคมของชมชนคลองแดน 2.3.2 ภมทศนทางวฒนธรรมชมชนคลองแดน 2.3.3 ประวตโนราในชมชนคลองแดน

9

2.1 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการทองเทยว 2.1.1 ทฤษฎการมสวนรวม ทฤษฎการมสวนรวมแบงออกเปน 2 ประเภท คอ การเปนผแทนและประชาธปไตยแบบมสวนรวม ท งสองประเภทเปนทฤษฎการมสวนรวมททาหนาทแตกตางกน โดยมรายละเอยดดงตอไปน 2.1.1.1 การเปนผแทน หมายถง การไดรบคดเลอกจากประชากรในชมชน หนวยงาน หรอองคกร ใหทางานตาง ๆ แทนชมชน หนวยงาน หรอองคกร เรยกอกอยางวาผนานนเอง 2.1.1.2 ประชาธปไตยแบบมสวนรวม หมายถง การทางานรวมกนของประชากรในชมชน หนวยงาน หรอองคกร เปนการรวมกนแสดงความคดเหน กาหนดนโยบาย การวางแผนงาน การดาเนนงานตางๆ การแกปญหาในชมชน หนวยงาน หรอองคกร เพอความมนคงและเจรญกาวหนาของชมชน หนวยงาน หรอองคกร (มาลน หาญยทธ. 2551 : 7-10) ทฤษฎการมสวนรวมผวจยนามาใชในการมสวนรวมในการแสดงความคดเหนเกยวกบการแสดงโนราชด โนราคลองแดน โดยใหชาวบานมสวนรวมในการเสนอแนะเพอปรบแกใหการแสดงโนราทออกแบบข นใหมมความสมบรณมากยงข น 2.1.2 แนวคดการพฒนาการทองเทยวทยงยน การทองเทยว หมายถง การเดนทางทเปนกจกรรมสาหรบพกผอนหยอนใจหรอเพอการหาความสขของมนษย ซงเปนการเดนทางทมความชอบสวนบคคล เพอไปพกผอนชวคราวพกอาศยเปนระยะเวลาส น ๆ ลกษณะของแหลงทองเทยวสามารถแบงออกได 3 ประเภท ไดแก แหลงทองเทยวทางธรรมชาต แหลงทองเทยวทางประวตศาสตร และแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม การพฒนาแหลงทองเทยวใหยงยน เปนการบรหารจดการทตองอาศยคนในชมชนหรอสงคม เพอบรหารทรพยากรการทองเทยวทมอยในชมชนของตนเองใหเกดประโยชนมากทสด โดยการรกษาความเปนเอกลกษณเฉพาะ วถชวต ประเพณ วฒนธรรมด งเดมของชมชนเอาไวเพอประโยชนรวมกนของคนในชมชน โดยผเปนเจาของสถานททองเทยวตองมการประชมวางแผนในการบรหารจดการ และดาเนนงานตาง ๆ รวมกนเพอใหนกทองเทยวทมาเทยวประทบใจมากทสด โดยตองคานกถงรายละเอยดทก ๆ ดาน เชน ความสะอาด การบรการทด การรกษาเอกลกษณ

10

เฉพาะ และเมอมปญหาเกดข นตองชวยกนรวมแกไขปญหาใหเรวทสด การพฒนาการทองเทยวใหยงยนน นมหลกในการจดการดงน

(1) การอนรกษและใชทรพยากรอยางพอด หมายถง ชาวบานหรอเจาของชมชนตองมความรบผดชอบในสถานททองเทยวในชมชนของตนเอง ซงตองมวธการบรหารหรอจดการการใชมรดกทางธรรมชาต รวมท งตนทนทางวฒนธรรมและภมปญญาทองถนใหมประสทธภาพสงสด ท งน ตองชวยกนอนรกษ ปรบปรงและฟนฟทรพยากรการทองเทยวทมอยมไดใชกนอยางพอเพยงใหยาวนานทสด

(2) ลดการบรโภคและใชทรพยากรท เกนความจาเปน ทรพยากรบางอยางตองถนอมใหใชไดนานทสด เชน การใชสงกอสรางทเปนไมหากชารดอาจจะตองวสดทใกลเคยงกบไมแทนการใชไม เพอลดการตดตนไม

(3) รกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม ผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยวตองรจกวางแผนในการดแลรกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาต สงคม และวฒนธรรมในแหลงทองเทยวของตนเอง เพอสรางเอกลกษณเฉพาะใหกบสถานททองเทยวของตนเอง และสรางความประทบใจใหนกทองเทยวกลบมาเทยวซ า

(4) การพฒนาการทองเทยวโดยใชการประสานงานกบหนวยงานของรฐ โดยผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยว นอกจากจะดแลสถานททองเทยวใหเปนแหลงทองเทยวทดงดดนกทองเทยวแลว ตองมแผนในการสรางเครอขายทางการเมองทองถน เชน องคการบรหารทองถน เพอขอสนบสนนงบประมาณจากองคกรการเมองทองถนมาพฒนาสถานททองเทยว

(5) ตองนาการทองเทยวขยายฐานเศรษฐกจในทองถน ผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยวตองวางแผนในการขยายเศรษฐกจในทองถน โดยขอความรวมมอจากองคการบรหารสวนทองถน และหนวยงานราชการในทองถน เพอหาจดโดดเดนของสถานททองเทยวเพอนาไปประชาสมพนธใหมนกทองเทยวมาเทยวเยอะ เศรษฐกจในชมชนจะดไปดวย

(6) การมสวนรวมในการสรางเครอขายเพอพฒนาการทองเทยวกบทองถน ผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยวตองรวมมอกบองคกรบรหารสวนทองถนทางานแบบองครวม รวมกนทางานเพอสาธารณประโยชน (7) การประชมปรกษาหารอกนของชาวบานในชมชน หรอผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยวรวมท งผทมผลประโยชนรวมกน ภาคเครอขายตาง ๆ ตองประชม

11

หารอกนบอย ๆ ท งเรองการประเมนผลการจดการสถานททองเทยว ปญหาตาง ๆ ทเกดข น และแผนในการพฒนาใหเปนแหลงสถานททองเทยวทมคณภาพตอไป

(8) การพฒนาบคลากร การยกระดบใหสถานททองเทยวมคณภาพดงดดนกทองเทยวน นตองมการพฒนาบคลากรใหมความร ทกดานทเกยวกบการทองเทยว

(9) การจดเตรยมขอมลในการประชาสมพนธสถานททองเทยว หรอใหขอมลขาวสารแกนกทองเทยว เปนสงจาเปนทผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยวตองทา ไมวาจะเปนแผนพบ หรอการใชสอออนไลนเปนการใหขอมลขาวสารและประชาสมพนธสถานททองเทยว (10) การประเมนผล ตรวจสอบ และวจย ผรบผดชอบหรอเจาของสถานททองเทยวจะตองมแผนในการทาวจยเพอประเมนผลและตรวจสอบสถานททองเทยวอยางตอเน อเพอวเคราะหจดเดน จดดอยของสถานททองเทยวใหมคณภาพมากข น (มาลน หาญยทธ. 2551 : 24-29) แนวคดการพฒนาการทองเทยวทย งยนผวจยนามาใชในการวเคราะหการพฒนาการแสดงโนราซงเปนมรดกทางวฒนธรรมทมอยในชมชนนามาพฒนาใหเปนสอบนเทงเพอใชตอนรบนกทองเทยวทมาเทยวตลาดรมน าคลองแดน รวมท งเปนสอทสามารถใชประชาสมพนธสถานททองเทยวในชมชนไดอกดวย

2.1.3 แนวคดเกยวกบการจดการทองเทยว

การจดการทองเทยวมความจาเปนอยางมากในการพฒนาแหลงทองเทยวใหมคณภาพและเพอดงดดความสนใจของนกทองเทยว การจดการทองเทยวมองคประกอบดงน 2.1.3.1 การวางแผนกลยทธ โดยนานโยบายการทองเทยวแหงชาตมาศกษาเพอจดทาแผนการดาเนนงาน กาหนดวตถประสงคทชดเจนเพอจดกจกรรมตาง ๆ ในสถานททองเทยวใหบรรลวตถประสงคทวางไว 2.1.3.2 การจดโครงสรางในองคกรใหมคณภาพ โดยแบงฝายงานตาง ๆ ใหเหมาะสมกบความสามารถของบคลากร จะเปนสวนสาคญททาใหการจดการทองเทยวมคณภาพ 2.1.3.3 การทางานอยางเปนระบบ เมอแบงฝายงานตาง ๆ อยางชดเจน เชน ฝายบรหารทรพยากรธรรมชาต ฝายปฏบตการ ฝายการเงน ฝายการจดการทรพยากรมนษย ฝายการตลาด และฝายประชาสมพนธ เปนตน ฝายตาง ๆ ตองทางานเชอมโยงกนอยางเปนระบบ ตองมการประสานงานและรวมมอกน

12

2.1.3.4 บคลากร ตองคด เล อกคนทม คณภาพเข ามาทางาน ซ งตองมคณสมบตเฉพาะ ไดแก ตองมหวใจเปนนกบรการ มความซอสตย มความรบผดชอบ คอยชวยเหลอนกทองเทยวหากมปญหาและตองแกปญหาอยางรอบคอบ เปนตน หากคดสรรบคลากรทมคณภาพเขามาทางานจะใหแหลงทองเทยวมคณภาพ 2.1.3.5 ความชาชาญในการทางาน บคลากรทสามารถสรางงานใหมคณภาพน นตองมสวนประกอบ 3 อยาง คอ ความร ทกษะ และทศนคตทดในงานทไดรบผดชอบ การทางานทางดานการทองเทยวน นนอกจากใชความร ทกษะ และทศนคตทดในการทางานแลวยงตองอาศยประสบการณการทางานดวย ดงน นผทจะเขามาทางานตองเปนผทมความรเฉพาะทางถงจะทาใหงานมประสทธภาพ 2.1.3.6 รปแบบในการดาเนนงาน เปนการทางานทรวมทกษะและความสามารถของบคลากร ซงสามารถแบงออกเปน 2 กลม คอ การสงการจากขางบนสขางลาง และการสงการจากขางลางสขางบน การดาเนนงานในรปแบบแรกน นนกทองเทยวไมคอยประทบใจเนองจากเปนการออกคาสง สวนรปแบบทสองน นเปนการทางานรวมกนระหวางนกทองเทยวและมคคเทศก ซงรปแบบน มคคเทศกจะรบฟงความคดเหนของนกทองเทยวจงทาใหการทางานในรปแบบทสองสามารถจดการทองเทยวใหประสบความสาเรจไดดกวา 2.1.3.7 การแลกเปลยนประสบการณ กระบวนน ถอวาสาคญเชนกน เพราะนกทองเทยวทเขามาในสถานททองเทยวน นมาจากหลายประเทศ ดงน นหากมการแลกเปลยนประสบการณกบนกทองเทยวจงสาคญ เพราะสามารถนาขอมลตาง ๆ ทไดจากนกทองเทยวมาทาแผนในการจดการการทองเทยวใหมคณภาพมากยงข นได (สมเกยรต ชยพบลย. 2550 : 5-6) แนวคดการจดการทองเทยวผวจยนามาใชประกอบในการศกษาการจดการการแสดงบนเวทใหในตลาดรมน าคลองแดน ซงเปนสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมในชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา 2.2 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบการแสดง 2.2.1 ทฤษฎการเคลอนทเคลอนไหว มนษยยอมเกดมาคกบการเคลอนไหวรางกายต งแตแรกเกด โดยธรรมชาตสรางมาใหโดยปรยาย เชน การบดตว การยกแขน ยกขา การพลกตวควา เปนตน ตอมาเมอเจรญเตบโตข นการการเคลอนไหวรางกายตองอาศยอารมณความร สกภายใน และหากเปนการ

13

เคลอนไหวสาหรบการแสดงน นเปนการเคลอนไหวททางานรวมกน 2 สวนของรางกาย คอ ความรสกภายในทสงใหรางกายเคลอนไหว แตลกษณะการเคลอนไหวจะแตกต างจากการเคลอนไหวตามธรรมชาตตรงทมการปรงแตงใหสวยงามมากข น พรอมท งเปนการเคลอนไหวทใชสาหรบการสอสารทอยากจะใหผชมเขาใจของนกออกแบบทาเตนดวย (พรพงศ เสนไสย. 2546 : 41-43) 2.2.2 ทฤษฎความสมดลและอสมดล การแสดงทาทางในการแสดงของนากศลปน น มกมการจดวางรางกายหรอทาทางใหสมดล หมายถง ทาทางซายแลวตองทาทางขวาเพอความสมบรณของทาทางทแสดงออกมา หรอเรยกอกอยางวาความสมดล สวนอสมดลกหมายถงการแสดงทาทางทไมเหมอนกนทางซายและขวา ซงลกษณะงานการแสดงทอาศยทฤษฎสมดลและอสมดลในการออกแบบการแสดงน นข นอยกบนกออกแบบวาตองการใหงานทสรางสรรคมความสมดลตรงจดไหนของการแสดง และจดวางอสมดลตรงจดไหนของการแสดง เพอใหงานทสรางสรรคข นหรอออกแบบมความนาสนใจ นกออกแบบบางคนอาจจะใชทฤษฎสมดลท งการแสดง หรอบางทานเลอกใชเฉพาะทฤษฎอสมดล หรอในหนงการแสดงมการผสมผสาน ซงข นอยกบการเลอกใชและการจดวางของนกออกแบบ นกสรางสรรคการแสดง (พรพงศ เสนไสย. 2546 : 44-49) 2.2.3 ทฤษฎทศนศลป การออกแบบการแสดงหรอการสรางสรรคการแสดงน นมสวนคลายกบการออกแบบงานทศนศลป แตกตางกนตรงทงานทศนศลปเปนประตมากรรมทไมมการเคลอนไหว แตการแสดงเปนประตมากรรมทเคลอนไหวบนเวท โดยพ นทบนเวทเปรยบเสมอนเฟรมภาพ นกออกแบบตองจดวางทาทางการเคลอนไหวบนพ นทบนเวท โดยจะใชนกแสดงเดยวหรอกลมกข นอยกบความตองการของนกออกแบบ ซงนกออกแบบการแสดงจะตองคานงถงองคประกอบของทฤษฎทศนศลป เชน ทารา การแปรแถว การต งซม รปแบบ สสนของเครองแตงกาย และแสง ส หากนกออกแบบการแสดงไมเขาใจทฤษฎทศนศลปอาจจะทาใหงานดอยคณคาทางศลปะ โดยทฤษฎทศนศลปแบงออกเปน 2 สวน คอ องคประกอบทางทศนศลป และการจดองคประกอบทางทศนศลป โดยมรายละเอยดดงน

14

2.2.3.1 องคประกอบทศนศลป องคประกอบทศนศลปทนามาใชในการออกแบบการแสดงประกอบดวย จด เสน รปทรง ส พ นผว โดยมรายละเอยดดงน (1) จด คอ หนวยเลกทสดทปรากฏบนพ นผว ดานการออกแบบการแสดงนกแสดงเปรยบเสมอนจดบนเวท นกออกแบบตองจดวางนกแสดงตามจดทกาหนดไวเพอใหเกดความรสกตามทนกออกแบบตองการ เชน จดทใกลกนจะใหความรสกดงดดกน รกกนดมความผกพนกน แตหางวางจดทหางกนจะใหความรสกไมเกยวของกน ไมผกพนธทาใหขาดเอกภาพดานการแสดง (2) เสน คอ ทางเดนของจดทมจดเรมตนและจดจบ เสนมสองชนด คอ เสนตรง และเสนโคง การออกแบบการแสดงเรามกใชรางกายของมนษยในการวาดเสน ลกษณะของเสนทวาดออกมาโดยการเคลอนไหวรางกายของนกเตนน นสามารถบงบอกถงความรสกใหคนดได เชน เสนตรงจะสอถงอารมณทหนกแนน สวนเสนโคงใหความรถงอารมณทออนหวาน นกออกแบบการแสดงอยากไดการแสดงอารมณแบบไหนสามารถเลอกใชเสนไดตามตองการ (3) รปทรง คอ อาณาบรเวณท เสนมาบรรจบกนจงเกดรปทรงข น ลกษณะของรปทรงมหลายแบบท งแบบสองมต และสามมต รปทรงทนามาใชในการออกแบบการแสดงม 2 ประเภท คอ รปทรงเลขาคณต เชน รปทรงสามเหลยม สเหลยม หาเหลยม หากนามาใชในการสรางสรรคหรอออกแบบงานแสดงใชนกแสดงตอกนเปนรปทรงเลขาคณต และรปทรงประเภททสอง คอ รปทรงธรรมชาต ซงเปนรปทรงทธรรมชาตไดสรางข น อาจจะเปนเวา เปนโคง เชน เสนขอบหาดทรายกบทะเล ทะเลสาบ ลาธาร เปนตน (4) ส เปนปรากฏการณทางธรรมชาตของวตถธาตทจะมสเฉพาะตว สในโลกน มมากมายแตมาจากการผสมแมสเพยง 3 ส คอ สน าเงน สเหลอง สแดง นกออกแบบการแสดงนาสมาใชในการแสดง คอ ใชในการออกแบบเส อผาเครองแตงกายและสทใชในการจดแสงประกอบการแสดง (5) พ นผว วตถทกชนดจะมพ นผวภายนอกทแตกตางกน เปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ผวเรยบ หรอผวละเอยดและผวหยาบ หรอผวขรขระ หลกในการออกแบบการแสดงพ นผวหมายถงการเคลอนไหวของนกแสดง เชน แสดงแลวดราบเรยบตอเนอง หรอแสดงแลวดกระตก โครมคราม นอกจากน นฉากและเครองแตงกายกอาจจะเปนสวนประกอบททาใหสอสารอารมณความรสกตามทนกออกแบบการแสดงตองการ

15

2.2.3.2 การจดองคประกอบทศนศลป การจดองคประกอบศลป หมายถง ความมเอกภาพ ความสมดล ความกลมกลน และความแตกตาง มรายละเอยดดงน (1) ความม เอกภาพ ลกษณะการแสดงหน งชดประกอบไปดวยองคประกอบตาง ๆ มากมาย แมจะมความหลากหลายมากมายเพยงใดนกออกแบบการแสดงตองเชอมโยงกนใหมเอกภาพเพอความสมบรณของการ (2) ความสมดล เกดจากการจดองคประกอบท งสองขางจากแกนใหเทากนท งสองฝง โดยทวไปหลกการแสดงจะยดพ นทตรงกลางของเวทเปนแกนกลาง นกออกแบบการแสดงกจะออกแบบบนพ นทของเวทเพอหาความสมดลใหกบการแสดง (3) ความกลมกลน ในทน ไมใชความเหมอนแตเปนความคลายคลง เวลาเรานามาจดองคประกอบ เชน การใชสกลมเดยวกน หรอการใชรปทรงคลายคลงกน หรอการใชเสนโคงเปนหลก แตความกลมกลนใชมากเกนไปในการแสดงกไมได เพราะอาจจะทาใหการแสดงขาดเอกภาพดไมนาสนใจ (4) ความแตกตาง เราสามารถนามาใชในการจดองคประกอบศลปในการออกแบบการแสดงคอการใชความแตกตางแทนความกลมกลนในบางชวงของการแสดง เพอทาใหการแสดงน นดนาตนเตน เราใจ ชวนตดตาม สวนใหญนกออกแบบการแสดงนยมใชหลกความแตกตางในการแสดงเพอความหลากหลายทาใหการแสดงดตนตาตนใจข น (สรพล วรฬหรกษ. 2547 : 234-246) 2.3 งานวจยทเกยวของ 2.3.1 ลกษณะทางกายภาพและสภาพสงคมของชมชนคลองแดน ชมชนคลองแดนเมอป 2453 มกานนพนเก อ เปนกานนประจาตาบล เขตพ นทของคลองแดนอยในเขตพ นทจงหวดนครศรธรรมราช ตอมาเมอป 2467 ไดมการแยกตาบลคลองแดนไปข นกบอาเภอระโนด จงหวดสงขลา ปจจบนทต งของตาบลคลองแดนมพ นทคาบเกยวระหวางอาเภอระโนดจงหวดสงขลา และอาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช ชมชนคลองแดนในอดตเปนชมชนทเปนศนยกลางการคมนาคมขนสงทางน าจงสงผลใหกลายเปนชมชนทมความเจรญทางการคาขายทางน าไปโดยอตโนมต เนองจากมคลอง 3 สาย คอ คลองระโนด ครองปากพนง

16

และคลองชะอวด เปนคลองทอยในชมชนและแบงเขตแดนของสองจงหวด จงเปนชมชนทไดเปรยบทางธรรมชาต ประมาณป 2517 มการถายภาพทางอากาศสารวจการต งบานเรอนบรเวณรมน าของชมชนปรากฏวามการต งบานเรอนบรเวณรมน าอยางหนาแนน ตอมาประมาณป 2537 การคมนาคมไดปรบเปลยนจากทางน าเปนทางบก มการตดถนนหลายสาย เชน ถนนสาย 408 สงขลา – นครศรธรรมราช ถนนสายทาเขน – แดนสงวน ถนนสายคลองแดน – บานโคกทอง ถนนสายคลองแดน – หวไทร ถนนสายบานคลองแดน – บานปลายคลอง จากการปรบเปลยนมาใชทางบกแทนทางน าทาใหการเดนทางทางน าเสอมความนยม และสงผลการคาขายทางน าในชมชนคลองแดนเสอมความนยมไปดวยจนกลายเปนตลาดราง (จเร สวรรณชาต, ปวณา จารธรพนธ. 2553 : 3-1 – 3-2 ) 2.3.2 ภมทศนทางวฒนธรรมชมชนคลองแดน จากการสารวจพ นทชมชนคลองแดนเพอศกษาขอมลตาง ๆ เพอใหรจกชมชนเปนอยางดกอนจะนาทรพยากรในชมชนมาบรหารอยางมประสทธภาพ และนอกจากน นเพอใหชาวบานมสวนรวมในการบรหารทรพยากรในชมชนคลองแดน ตองประเมนคณคาทางภมทศนทางวฒนธรรมโดยการทาใหชาวบานไดตระหนกถงคณคาดานตาง ๆ ทมอยในชมชนของตนเอง โดยมรายละเอยดตอไปน 2.3.2.1 คณคาทางสงคม (Social Singnificance) คลองแดนเปนชมชนวถพทธ เนองจากชาวบานสวนใหญทอาศยในชมชนน นนบถอศาสนาพทธ และลกษณะทางกายภาพของชมชนมวดอยในชมชม เดนทางสะดวก ชาวบานในชมชนคลองแดนจงผกพนกบวดมาต งแตอดต ปจจบนชาวคลองแดนมลกษณะสงคมเปน “บ ร ว” หมายถง ความสมพนธของ บาน วด โรงเรยน ไดมการจดกจกรรมใหชาวบาน นกเรยนไดเลอมใสศรทธาในพระพทธศาสนาโดยการจดโครงการตาง ๆ เชน โครงการศลอโบสถ ทกวนพระ (ศลแปด) โครงการธรรมะสญจร โครงการลกตามแมเขาวด และโครงการบวชสามเณรภาคฤดรอน เปนตน จากการจดโครงการตาง ๆ ทาใหเดกและชาวบานในชมชนผกพนกบวด ซงนาชนชมทชาวบานสนใจสบทอดสงคมแบบวถพทธมาต งแตอดตจนถงปจจบน (จเร สวรรณชาต, ปวณา จารธรพนธ. 2553 : 3-3 )

17

2.3.2.2 คณคาทางประวตศาสตร (Historic Singnificance) คลองแดนเปนชมชนทมคณคาทางประวตศาสตร มการสบคนขอมลพบวามการต งถนฐานเปนชมชนต งแตสมยอยธยา ประมาณป 2453 มการบนทกไวเปนลายลกษณอกษรวาเปนชมชนทอยภายใตการปกครองของจงหวดนครศรธรรมราช และไดมการโอนยายใหอยในความดแลของจงหวดสงขลาเมอป 2467 ลกษณะเดนของชมชนคลองแดน คอ เปนชมชนทต งอยรมน าทเปนแนวมาบรรจบกนของคลอง 3 สาย วถรมคลองจงเปนประวตศาสตรทสามารถเลาเรองราวจากอดตถงปจจบนได ชาวบานทยงทนเหนชมชนสมยสงครามโลกคร งท 2 เลาวา เมอกอนเรอทหารญปนไดเขามาสารวจชมชนคลองแดนเพอจะต งเปนจดพกเรอ แตเนองจากน าต นเกนกวาเรอใหญจะเขามาเทยบทาได และลาคลองกแคบทหารญปนกเลยออกไป สวนในชมชนบรเวณรมน าสมยกอนเปนตลาด มรานขายของมากมาย เชน รานกาแฟ รานทอง รานเยบผา รานขายยา รานกวยเตยว ฯลฯ รอบนอกเปนหองแถวใหเชา แตตอมาเมอบานเมองมความเจรญข นไดเปลยนจากการคมนาคมทางน าเปนทางบก มถนนตดใหมหลายสาย ตลาดรมน าจงมคนนอย จนสดทายตองปดตลาดไปเหลอแตตอหมอราง รานคาบางรานไดยายไปอยในตวเมองเพอความอยรอด (จเร สวรรณชาต, ปวณา จารธรพนธ. 2553 : 3-4 – 3-6 ) 2.3.2.3 คณคาทางสนทรยศาสตร (Artistic Singnificance) คณคาทางสนทรยศาสตรในชมชนคลองแดนมอยมากมาย อาทเชน สถาปตยกรรมพ นถนทปรากฏในวดคลองแดน ทสามารถบงบอกถงฝมอของชางพ นบานในสมยกอนกอสรางไดอยางงดงาม แมแตสถาปตยกรรมของบานเรอนในชมชนกมความงดงามเปนเอกลกษณของบานเรอนรมน า นอกจากความงดงามทางสถาปตยกรรมแลวชาวคลองแดนยงมคณคาทางสนทรยศาสตรดานการแสดงพ นบานโนราทมการสบทอดจากรนสรนในชมชนยงเปนเอกลกษณสาคญททาใหชมชนดมชวตชวา (จเร สวรรณชาต, ปวณา จารธรพนธ. 2553 : 3-6) 2.3.2.4 คณคาทางภมปญญาและเทคโนโลยพนบาน (Scientific Singnificance) พ นทบรเวณชมชนคลองแดนนอกจากมสายน า 3 สายทเปนเอกลกษณเฉพาะชมชนแลว คลองแดนยงมพ นททเหมาะสาหรบทาเกษตรกรรมดวย ในยคทมการคาขายทาง

18

น าเจรญรงเรองแตภาคเกษตรกรรมกเจรญไมแพกน ในพ นทของชมชนคลองแดนมโรงสขาวท งขนาดเลกและขนาดใหญถง 12 แหง และนอกจากน นยงมชาวบานในชมชนคลองทมความสามารถในการสรางเครองสขาวจากการคานวณของตนเอง คอ นายจวบ รตตโชต ซงถอเปนภมปญญาทเกดจากการเรยนรและประสบการณทสงสมมา นบวาเปนผลงานทางดานวศวกรรมช นยอดทเกดจากการเรยนรจากประสบการณของชาวบานอยางแทจรง แตปจจบนองคความรภมปญญาดงกลาวไมมใหเหนแลว เพราะความเจรญของบานเมองและเทคโนโลยจงมการผลตเครองสขาวแบบเครองจกรกลไวทนแรงแทนเครองสขาวทามอ นอกจากเครองสขาวแลวยงมงานกอสรางบานเรอนทแสดงใหเหนถงภมปญญาของชางรนเกา เชน การใชสลกไมเพอลอกประตบานเฟยมไม การออกแบบหนาตางบานเลอน การออกแบบบนไดและชองปดเพอปองกนโจรผราย การออกแบบชองท งของ และการออกแบบทางหนฉกเฉน เปนตน เทคนคการสรางบานเหลาน ลวนเปนภมปญญาทมในชมชนคลองแดนมาต งแตอดต (จเร สวรรณชาต, ปวณา จารธรพนธ. 2553 : 3-6)

2.3.3 ประวตโนราในชมชนคลองแดน

เมอป 2528 ไดมศลปนโนรายายถนฐานมาอาศยในชมชนคลองแดน คอ โนราลาภ ชานาญ ซงแตเดมทานเปนชาวบานสามบอ ตาบลวดสน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา แตยายมาอาศยในชมชนคลองแดนเพราะสมรสกบนางนวม ชานาญ ภรรยาคนทสอง ซงเปนชาวชมชนคลองแดน โนราลาภ ชานาญ แมมาอาศยตางถนกไดใชความสามารถทางดานการราโนราชวยเหลอชมชน โดยการราโนราหาเงนเขาวดคลองแดนในงานทอดผาปาและทอดกฐนเปนประจาทกป จงทาใหมกจกรรมทางดานวฒนธรรมการแสดงพ นบานโนราเกดข นในชมชนคลองแดน ซงชาวบานในชมชนสวนใหญนบถอศาสนาพทธ และครหมอตายายโนราอยแลว จงทาใหชาวบานสนใจและนยมดโนรา นอกจากโนราลาภ ชานาญ เปนศลปนทสรางความบนเทงใหกบชมชนแลว ทานยงชวยเหลอชาวบานทไมมคาราด (คาตอบแทนในการแสดงโนราโรงคร) โดยการรบเลนโนราโรงครใหโดยไมรบคาราด และทานยงไดถายทอดการราโนราใหกบเดกและเยาวชนทสนใจ โดยไดรบการสนบสนนสถานทจาก ตาหลวงชม เจาอาวาสวดคลองแดนในสมยน นใหฝกโนราในวดคลองแดน จงทาใหมการสบสานโนราในชมชนคลองแดนมาตลอด ตอมาเมอโนราลาภ ชานาญ ชราภาพไมสามารถถายทอดโนราใหเดกและเยาวชนในชมชนคลองแดนไดอก จงมการปรบเปลยนจากวดคลองแดนไปเปนสถานศกษาในชมชน คอ โรงเรยนคลองแดนวทยา โดยมครพชญาภรณ ขนจนทร เปนผดแลกจกรรมโนราของโรงเรยน ซงทานเปนผชนชอบการแสดงโนราจงจดใหมชมนมโนรา โดยเชญศลปนโนราในชมชนใกลเคยงมาถายทอดการ

19

ราโนราใหนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา ไดแก โนราพลอย เกอกทอง และโนราหนถวล สวางจนทร (ธรรมนตย นคมรตน,ทศนยา คญทะชา. 2553 : 4-3 -4-7)

20

บทท 3 ระเบยบวธวจย

การศกษาวจยเรองการออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน เปนการศกษาวจยสรางสรรค (Creative Research) โดยมวตถประสงคเพอศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนและการออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดน ตาบลคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา จานวน 1 ชด การเกบขอมลผวจยใชวธการสมภาษณ การสงเกต การทดลอง โดยผวจยลงพ นทเกบขอมลดวยตนเอง โดยมข นตอนในการศกษาวจยดงน 3.1 สถานทดาเนนการวจย 3.2 ประชากรและกลมตวอยาง 3.3 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล 3.4 วธการรวบรวมขอมล 3.5 ขอมลทใชในการวจย 3.6 การตรวจสอบความแมนตรงและความเชอถอไดของขอมล 3.7 การวเคราะหขอมล

3.1 สถานทด าเนนการวจย สถานทดาเนนการวจยคร งน คอ ตาบลคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา สาเหตทเลอกดาเนนการวจยในพ นทชมชนคลองแดนเนองจากผวจยไดรบการประสานจาก นายอภชาต เหมอนทอง ผประสานงานชมชน ซงไดขอความชวยเหลอใหผวจยลงไปถายทอดทาราโนราใหกบเดกและเยาวชนในชมชนคลองแดนเพอสรางศลปนโนราไวสาหรบแสดงทกวนเสารในตลาดรมน าคลองแดน ผวจยจงไดใชพ นทโรงเรยนคลองแดนวทยา ซงเปนโรงเรยนในพ นทของชมชนคลองแดนดาเนนการวจยในคร งน

3.2 ประชากรผใหขอมลส าคญ การศกษาคร งน เปนวจยสรางสรรค โดยผวจยตองศกษาเกยวกบประวตโนราในตลาดรมน าคลองแดน รปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตเรมเปดตลาดเมอป 2552-2559 ลกษณะทางกายภาพของชมชน ประวตความเปนมาของชมชน สงศกดสทธในชมชน เพอนามาออกแบบและสรางสรรคเปนการแสดงโนรา 1 ชด เพอใชเปนสอในการสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน ผวจยจงกาหนดประชากรและกลมตวอยางดงน

21

3.1 ประชากรผใหขอมลเกยวกบประวตชมชน ลกษณะทางกายภาพของชมชนและอตลกษณของชมชนคลองแดน โดยผวจยตองนาขอมลเหลาน มาวเคราะหเพอใชในการประพนธบทรองโนรา ซงประชากรกลมน ประกอบดวยผนาชมชนคลองแดน ไดแก 3.1.1 นายเกรยงไกร อนนตพงศ 3.1.2 นายอภชาต เหมอนทอง 3.2 ประชากรผใหขอมลเกยวกบประวตโนราในชมชนคลองแดน ผวจยตองนาขอมลสวนน มาวเคราะหเพอใชประกอบการออกแบบการแสดงโนราข นมาใหม 1 ชด ทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดน เพอใชโนราเปนสอในการสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมในชมชนคลองแดน ซงประชากรกลมน ไดแก 3.2.1 นางพชญาภรณ ขนจนทร ครผควบคมดแลโนราของโรงเรยนคลองแดนวทยา 3.2.2 นายอภชาต เหมอนทอง ผประสานงานชมชน 3.2.3 นางสาวพมพกานต เหมอนทอง นกแสดงโนรารนแรกของชมชนคลองแดน 3.2.4 นางสาววรษฐา เหมอนทอง นกแสดงโนรารนแรกของชมชนคลองแดน 3.2.5 นางสาวอารยา เหลาพนนา นกแสดงโนรารนแรกของชมชนคลองแดน 3.3 ประชากรกลมตวอยางทผวจยถายทอดทาราโนราพ นฐานเพอสรางศลปนโนราใหกบชมชนคลองแดน จานวน 20 คน ไดแก นกเรยนช นมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนคลองแดนวทยา 3.4 ประชากรกลมตวอยางทใชเปนตนแบบในการออกแบบการแสดงโนราชด โนราคลองแดน โดยผวจยใชนกศกษาจากโปรแกรมวชานาฏศลปและการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลย ราชภฏสงขลา จานวน 8 คน ไดแก 3.4.1 นางสาวดารวรรณ ณ สงหล 3.4.2 นางสาวธชพรรณ พกแสง 3.4.3 นางสาวธารณ คารอด 3.4.4 นางสาวธญลกษณ สารรตน 3.4.5 นางสาวรตตยา แกวรอด 3.4.6 นางสาวชนกานต คงศพท 3.4.7 นางสาวสนสา ศรไชย 3.4.8 นางสาวกนกอร กาป า

22

3.3 เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล การวจยเรองการออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน ตาบลคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ใชเครองมอในการรวมรวบขอมลคร งน ไดแก 3.3.1 ตวผวจย ทาหนาทในการต งคาถาม จดบนทกขอมล วเคราะหขอมล สงเกต ออกแบบการแสดงโนราชดโนราคลองแดน และถายทอดทาราโนราพ นฐานใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยาเพอสรางศลปนโนราใหกบชมชนคลองแดนสาหรบใชแสดงในตลาดรมน าคลองแดน 3.3.2 แบบสอบถามแบบไมเปนทางการหรอการสมภาษณแบบไมมโครงสราง ( Informal Interview) ซงเปนการพดคยโดยทไมมโครงสรางทแนนอนเพอสมภาษณประชากรกลมตวอยางทไดคดเลอกในการศกษาคร งน เกยวกบประเดนตาง ๆ ทผวจยไดต งเอาไว ไดแก ประวตชมชนคลองแดน อตลกษณของชมชน ประวตโนราในชมชน ลกษณะการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนรนแรก สถานทสาคญในชมชน สงศกดสทธทชาวบานในชมชนนบถอบชา เปนตน 3.3.3 การสงเกต การศกษาคร งน ผวจยไดใชการสงเกต 2 ประเภท คอ การสงเกตแบบมสวนรวม โดยผวจยออกแบบการแสดงโนราชดโนราคลองแดนและนามาถายทอดใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา ในกระบวนการถายทอดผวจยตองสาธตพรอมกบอธบายประกอบการสาธต ผวจยตองปรบแกทาราหากนกเรยนราไมถกตอง สวนการสงเกตแบบไมมสวนรวมน นผวจยไดลงพ นทชมการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนจานวน 4 คร ง เพอนาขอมลมาวเคราะหเกยวกบพฒนาการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตเปดตลาดจนถงปจจบน 3.3.4 การสนทนากลม ผวจยใชการสนทนากลมกบผประสานงานในชมชนคลองแดนจานวน 2 คร ง คร งแรกเพอปรกษาหารอความตองการวาตองการใหการแสดงโนราทจะนามาใชแสดงในสถานททองเทยวในชมชนเปนแบบไหน ตองการใหสรางศลปนโนราในชมชนไวจานวนกคนเพอหมนเวยนมาแสดงในตลาดรมน าคลองแดนทกวนเสาร และตองการใหถายทอดใหกบนกเรยนโรงเรยนอะไรในพ นทการดแลของชมชน สวนการสนทนากลมคร งท 2 เปนการพดคยถงการแสดงโนราชดโนราคลองแดนทผวจยไดออกแบบข นใหม ประเดนทสนทนา ไดแก บทโนราทประพนธข นใหมมเน อหาครอบคลมและสอถงเอกลกษณของตลาดรมน าคลองแดนไดสมบรณหรอไม ลกษณะทาราทออกแบบข นใหมตองปรบแกหรอไม 3.3.5 แบบบนทกขอมลภาคสนาม ผวจยใชสมดบนทกในการบนทกขอมลภาคสนามท งขอมลจากการสมภาษณ การสงเกต การสนทนากลมและการทาแบบรางในการออกแบบการแสดงโนราชดโนราคลองแดน รวมท งบนทกการถายทอดทาราใหนกเรยนในแตละคร งเพอวเคราะหจดบกพรองแลวหาวธการแกไข

23

3.3.6 โซเชยลมเดย (Facebook) ผวจยใชโซเชยลมเดย (Facebook) เปนเครองมอในการถายทอดทาราโนราพ นฐานใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยาทเขารวมกจกรรมโครงการวจยในคร งน โดยเรมจากต งกลมโนราคลองแดน 59 ใน (Facebook) จากน นกดงสมาชกเขามารวมในกลม เพอใชในการนดหมายการฝกซอมแตละคร ง การใหการบานฝกทาราดวยตนเอง ใหคาแนะนาเกยวกบทารา สงขอมลและองคความรตาง ๆ ทเกยวกบโนราใหกบนกเรยนไดอยางรวดเรว และใชประชาสมพนธกจกรรมการฝกโนราแตละคร งของชมชน ดงภาพ

ภาพท 3.1 : การนาโซเชยลมเดย (Facebook) มาใชเปนเครองมอในการถายทอดทาราโนราพ นฐาน ทมา : ทศนยา คญทะชา

ภาพท 3.2 : การถายทอดโนราผานโซเชยลมเดย (Facebook) ทมา : ทศนยา คญทะชา

24

3.4 วธการรวบรวมขอมล

การศกษาเรองการออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลดวยตนเองเพอใหครอบคลมวตถประสงคของการวจย คอ ศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน และออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดนจานวน 1 ชด ซงผวจยดาเนนการรวบรวมขอมลแบงออกเปน 6ระยะดงน ระยะท 1 การลงพ นทสารวจปญหาและความตองการของผประสานงานในชมชน ทไดประสานขอความชวยเหลอจากผวจย โดยใชการสนทนากลมและบนทกขอมล เพอนาขอมลดงกลาวมาหาวธการในการแกปญหาใหชมชน ระยะท 2 การลงพ นทสงเกตแบบไมมสวนรวม โดยผวจยลงพ นทสงเกตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนจานวน 4 คร ง ไดแก วนท 6 ก.พ. 2559 วนท 5 ม.ค. 2559 วนท 26 ม.ค. 2559 และ 9 เม.ย. 2559 การลงพ นทท ง 4 คร งลงไปสงเกตเพอดวาการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนแตละสปดาหมความแตกตางกนหรอไม และมความแตกตางจากในอดตอยางไร เพอนาขอมลมาใชในการศกษาประวตโนราคลองแดน ระยะท 3 การจดโครงการถายทอดทาราโนราพ นฐานใหกบนกเรยนช นมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนคลองแดนวทยา ใชเวลาท งหมด 30 ชวโมง จานวน 5 วน วนละ 6 ชวโมง การจดกจกรรมโครงการเรมต งแตวนท 11,12,18,19,25 มถนายน 2559 และในการดาเนนโครงการผวจยไดเชญวทยากรรวมถายทอดทาราโนราพ นฐานใหนกเรยนดวย คอ นายณฐพงศ กระจายโภชน ซงกจกรรมการถายทอดเรมต งแตการยดหยนรางกาย การวางโครงสรางมอ การวางโครงสรางเทา การราเพลงโค การราเพลงนาด และการราทาคร นอกจากน นในกระบวนการถายทอดผวจยยงใชโซเชยลมเดย (Faecbook) เปนเครองมอประกอบการถายทอดอกดวย เนองจากนกเรยนกบครผถายทอดอยไกลกนและระยะเวลาในการถายทอดใชวนเสาร – อาทตย และนกเรยนมคาบกจกรรมเสรมหลกสตรทกวนพฤหส ผวจยจงถายทอดโนราผานโซเชยลมเดย (Faecbook) ระยะท 4 การออกแบบและสรางสรรคโนราชด จนตภาพโนราคลองแดน โดยผวจยนาขอมลตาง ๆ ท งจากการสนทนากลมกบผประสานงานชมชน จากการสงเกตรปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนปจจบน ขอมลจากการสมภาษณ ไดแก ดานประวตชมชน ประวตโนรา สงศกดสทธทชาวบานในชมชนนบถอ และขอมลจากการสารวจ เชน ลกษณะกายภาพของชมชน ลกษณะพ นททใชแสดงโนรา ผวจยนาขอมลเหลาน มาวเคราะหเพอออกแบบและสรางสรรคการแสดงโนราชดโนราคลองแดน โดยมข นตอนดงตอไปน

25

(1) กาหนดแนวคด ผวจยศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตป 2552 – 2559 ซงปรากฏรปแบบการแสดงโนราแบงออกเปน 2 ชวง คอ ชวงป 2552 – 2557 ใชการราโนราบทสอนราและบทประถม สายทานขนอปถมภนรากร สวนชวงป 2558 – 2559 ใชการราประสมทาเพลงโค ราบทครสอน ออกพราน และเชดหนโนรา สายโนราอาบ เจรญศลป ผวจยนาขอมลเหลาน และขอมลกายภาพของชมชนพรอมท งสถานททใชแสดง คอ สะพานไม ลกษณะการนาโนราไปใชเปนสอประชาสมพนธและคานยมถายภาพของนกทองเทยวลงโซเชยลมเดย (Faecbook) ในยคปจจบน จงกาหนดแนวคดการแสดงโนราทสรางสรรคใหม ชด จนตภาพโนราคลองแดน เปนการแสดงโนราประเภทจนตภาพประกอบการราตบททานองเพลงโทน (2) การประพนธบทรองโนราคลองแดน ผวจยใชแนวคดนาเอกลกษณเฉพาะของตลาดรมน าคลองแดนมาประพนธบทรองโนราคลองแดน โดยกาหนดเน อหาของบทตองประกอบดวย ความหมายของคลองแดน ความหมายสามคลองสองเมอง ประวตชมชน สงศกดสทธในชมชน วด รานคา วถชวต ความเชอ เปนตน สวนการประพนธบทรองโนราคลองแดนน นผวจยไดคดเลอกให โนราณฐพงศ หงสทอง หรอนายณฐพงศ กระจายโภชน วทยากรถายทอดโนราพ นฐาน เปนผประพนธบทรองและมผชวยศาสตราจารยสาโรช นาคะวโรจน ขาราชการบานาญและอดตนายโรงโนราคณะวทยาลยครสงขลาเปนผตรวจสอบและปรบแกบทรองโนรา (3) การออกแบบทาราการแสดงโนราชด จนตภาพโนราคลองแดน ซงมรปแบบการแสดงโนราเปนจนตภาพประกอบการราตบททานองเพลงทบเพลงโทน ซงไดแนวคดมาจากการนยมถายภาพลงโซเชยลมเดย (Faecbook) ดงน นลกษณะทาราจะตองมความสวยงาม สงาพรอมทจะใหนกทองเทยวถายภาพ ประกอบกบสถานททใชแสดงเปนพ นทบนสะพานไมยาวประมาณ 2 เมตร กวาง 1 เมตร จงไมสามารถแปรแถวและเคลอนทไดมากนก ผวจยไดกาหนดโครงสรางการแสดงไว 3 ชวง ดงน ชวงท 1 การราประสมทาเพลงโค ชวงท 2 การราประกอบบทรอง คอ บทคลองแดน ซงเปนการราในรปแบบจนตภาพประกอบการราตบททานองเพลงทบเพลงโทน ชวงท 3 การราทาคร การราเพลงครเปนขนบของการราโนราโบราณผวจยตองการรกษาขนบการราแบบโบราณเอาไว จงใหราเพลงครหลงจากราประกอบบทรองโนราคลองแดนเสรจ ระยะท 5 การประเมนการแสดงโนราชดโนราคลองแดนทออกแบบข นใหม โดยผวจยไดบนทกการแสดงเปนภาพเคลอนไหว จากน นจดสนทนากลมโดยเชญผประสานงานชมชน ครผดแลโนราของโรงเรยนคลองแดน นกแสดงโนรารนแรก นกแสดงโนรารนปจจบน ผเชยวชาญทางดานโนรา การจดสนทนากลมคร งน เพอประเมนความพงพอใจในการแสดงโนราทออกแบบข นใหมและตองการใหประชากร

26

แตละกลมมสวนรวมในการแสดงความคดเหนและวจารณผลงานการแสดงเพอทผวจยจะไดปรบแกอกคร งกอนจะนาถายทอดและนาออกแสดงในตลาดรมน าคลองแดน ระยะท 6 การนาเสนอการแสดงโนราชด โนราคลองแดน เมอสรางสรรคสาเรจทกข นตอนจากนจงนาออกแสดงสสาธารณชนในตลาดรมน าคลองแดน วนท 11 ก.พ. 2560

3.5 ขอมลทใชในการวจย ลกษณะขอมลทใชในการวจยคร งน แบงออกเปน 2 ประเภท คอ ขอมลปฐมภม และขอมลทตยภม ซงมรายละเอยดดงตอไปน 3.5.1 ขอมลปฐมภม เปนขอมลทผวจยไดจากการลงพ นทภาคสนาม ไดจากการสมภาษณ สารวจ สงเกตแบบมสวนรวม การสงเกตแบบไมมสวนรวมและการสนทนากลม ซงขอมลปฐมภมเปนขอมลหลกทผวจยใชในการศกษาคร งน และเปนการศกษาทสบเนองมาจากการศกษาขอมลทตยภม การเกบขอมลปฐมภมแตละประเดนผวจยเปนผเกบรวบรวมดวยตนเองท งหมดเพอใหไดขอมลทครอบคลมวตถประสงคในการวจยคร งน 3.5.2 ขอมลทตยภม เปนขอมลท ผวจยไดศกษาคนควาขอมลเอกสารจาก หนงสอ บทความ และงานวจยทเกยวของจากแหลงขอมล 2 แหง คอ สานกวทยบรการมและเทคโนโลยสารสนเทศมหาวทยาลยราชภฏสงขลา หอสมดมหาวทยาลยทกษณ จากการศกษาขอมลทเกยวของสามารถแยกขอมลเอกสารไดเปน 3 ประเภท ดงน 3.5.2.1 หนงสอ (1) หนงสอนาฏยประดษฐ ผลงานของนายพรพงศ เสนไสย เน อหาทเกยวของกบงานวจยคร งน คอ ทฤษฎการเคลอนไหว ทฤษฎความสมดลและอสมดล ซงเปนทฤฎทตองศกษาเพอนามาวเคราะหเพอใชในการออกแบบการแสดงโนรา (2) หนงสอหลกการแสดงนาฏยศลปปรทรรศน ผลงานของศาสตราจารย กตตคณ ดร.สรพล วรฬหรกษ เน อหาทเกยวของกบงานวจยคร งน คอ ทฤษฎโพเอตกา ทฤษฎการเคลอนไหว และทฤษฎทศนศลป ซงเปนทฤษฎทตองศกษาเพอนามาวเคราะหเพอใชในการออกแบบการแสดงโนราเชนเดยวกน

27

(3) หนงสอการสรางเครองมอวจย ผลงานของผชวยศาสตราจารย ดร.ยทธ ไกยวรรณ ผวจยศกษาเน อหาเกยวกบการสรางเครองมอวจย เพอนาองคความรมาสรางเครองมอในการวจยคร งน 3.5.2.2 งานวจย การศกษาคร งน นอกจากไดขอมลจากหนงสอแลวผวจยยงผศกษาคนควาขอมลจากงานวจยท งหมด จานวน 4 เลม ไดแก (1) โครงการวจยยอยท 1 แผนการบรหารและการจดการเพอพฒนาชมชนคลองแดนใหเปนแหลงทองเทยว วถพทธทยงยน ผลงานของ ดร.จเร สวรรณชาตและปวณา จารธรพนธ ผวจยศกษาเน อหาทเกยวของกบงานวจยคร งน คอ ลกษณะทางกายภาพและสภาพสงคมของชมชนคลองแดน และภมทศนทางวฒนธรรมชมชนคลองแดน (2) โครงการวจยยอยท 3 โครงการอนรกษเผยแพรและสบสานการแสดงโนราในชมชนคลองแดน ผลงานของ ผชวยศาสตราจารยธรรมนตย นคมรตน และทศนยา คญทะชา ผวจยศกษาเน อหาทเกยวของกบงานวจยคร งน คอ ประวตโนราชมชนคลองแดน (3) โครงการวจยยอยท 2 แนวทางการพฒนาภมทศนชมชนเพอสงเสรมการทองเทยวชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ผวจยศกษาเน อหาทเกยวของกบวจยคร งน คอ ประวตชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา และลกษณะทางกายภาพของชมชนคลองแดน (4) งานวจยเรองการจดการทองเทยวเชงวฒนธรรม กรณศกษา ศกยภาพการทองเทยว ชมชนนครชม อาเภอเมอง จงหวดกาแพงเพชร ผลงานของนายสมเกยรต ชยพบลย ผวจยศกษาเน อหาของวจยฉบบน มเน อหาทเกยวของกบงานวจยคร งน คอ แนวคดเกยวกบการจดการการทองเทยว 3.5.2.3 วทยานพนธ การศกษาคร งน นอกจากไดขอมลจากหนงสอและงานวจยแลวผวจยยงผศกษาคนควาขอมลจากวทยานพนธท งหมด จานวน 1 เลม ไดแก วทยานพนธเรองรปแบบการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการการทองเทยว กรณศกษา ตาบลนาไรหลวง อาเภอสองแคว จงหวดนาน ผลงานของ มาลน หาญยทธ จากมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ เน อหาทเกยวของกบงานวจยคร งน คอ ทฤษฎการมสวนรวม แนวคดการพฒนาการทองเทยวทยงยน

28

3.6 การตรวจสอบความแมนตรงและความเชอถอไดของขอมล ผวจยไดแบงการตรวจสอบขอมลออกเปน 3 สวน ดงน 3.4.1 ผวจยนาขอมลประเดนตาง ๆ ทไดจากการสงเกต การสมภาษณ และการสนทนากลม มาสมภาษณซ าอกคร ง โดยเวนระยะหางในการลงพ นทพอสมควร เพอความถกตองของขอมล 3.4.2 ผวจยนาขอมลประเดนตาง ๆ ทไดจากการสงเกต การสมภาษณ และการสนทนากลม มาตรวจสอบกบเอกสารวชาการ หรอเอกสารอน ๆ ทเกยวของ เพอความถกตองของขอมล 3.4.3 ผวจยนาขอมลฉบบราง ใหผทรงคณวฒ นกวชาการ หรอผเชยวชาญดานการแสดงโนรา ตรวจสอบความถกตองกอนจดพมพฉบบสมบรณ

3.7 การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลจากการวจยในคร งน ผวจยนาขอมลจาการศกษาท งขอมลปฐมภมทไดจากการลงพ นทเกบขอมลภาคสนานทไดจากสารวจ สมภาษณ สงเกต การสนทนากลม การถายทอดและขอมลทตยภมทไดจากการเอกสาร นามาวเคราะหประเดนตาง ๆ ทไดกาหนดไวในวตถประสงค คอ ศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน และการออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา จานวน 1 ชด และใชแนวคดทฤษฎตาง ๆ ทไดจากการศกษาในเอกสารมาตรวจสอบความแมนยาในการออกแบบการแสดงโนราชด โนราคลองแดน

30

บทท 4 ผลการศกษา

การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด

จงหวดสงขลา ซงมวตถประสงคเพอศกษาประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน และออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดนจานวน 1 ชด ปรากฏผลการศกษาดงตอไปน

4.1 ประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน 4.2 การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน

4.1 ประวตการแสดงโนราในตลาดรมน าคลอง ชมชนคลองแดนเปนชมชนทต งอยในเขตพ นทอาเภอระโนด จงหวดสงขลา ลกษณะทางกายภาพของชมชนมคลอง 3 สาย คอ คลองระโนด คลองชะอวด และคลองปากพนง ไหลมาบรรจบกลางชมชน ในอดตเคยมตลาดน าอยกลางชมชน มรานขายคามากมาย เชน รานขายยา รานขายทอง รานขายกาแฟ รานขายขาวแกง รานของชา รานขายเส อผา เปนตน ตอมาเมอป 2516 มการสรางถนนสาย 408 การคมนาคมขนสงทางน าจงถกลลดบทบาทจงหมดความสาคญ ตลาดน าคลองแดนจงรางจนเหลอแตตอหมอบรเวณคงน า ตอมาเมอป 2550 ดร.จเร สวรรณชาตไดนานกวจยท งหมดจานวน 10 คน จากมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชยและมหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา ดาเนนโครงการวจยชดการพฒนาการทองเทยวเชงรกเพอฟนฟชมชนในชนบท กรณศกษา : ชมชนวถพทธคลองแดน ตาบลคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ซงในโครงการวจยชดเปนการเตรยมความพรอมชมชนสาหรบเปดตลาดรมน าคลองแดน เพอชวยพลกฟนสรางงาน สรางอาชพ สรางรายไดใหชาวบานในชมชน ไมตองท งบานเขาเมอง จากการดาเนนงานวจยชมชนคลองแดนจงฟนฟชมชนเปน “ตลาดรมน าคลองแดน” อกคร งเมอวนท 30 พ.ค. 2552 ซงมลกษณะเปนการทองเทยวเชงวฒนธรรม ตลาดรมน าคลองแดนจะเปดทกวนเสาร ต งแตเวลา 10.00 – 22.00 น. ในตลาดมการแสดงโนรา

การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนมข นคร งแรกเมอวนท เมอวนท 30 เมษายน พ.ศ. 2552 ซงเปนวนทคณะนกวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชยและมหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา สงมอบงานวจยใหกบชาวบานชมชนคลองแดน ดงภาพ

31

ภาพท 4.1 : การแสดงโนราวนเปดตลาดรมน าคลองแดนคร งแรก 30 เมษายน 2552 ทมา : โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน

อาเภอระโนด จงหวดสงขลา หนา 4-43.

จากภาพการแสดงโนราวนเปดตลาดรมน าคลองแดนคร งแรก เมอวนท 30 เมษายน 2552 แสดงบนสะพานไม เปนแนวคดของผชวยศาสตราจารยธรรมนตย นคมรตน หนงนกวจยชดเพราะเอกลกษณของตลาดรมน าคลองแดน คอ สะพานไมทขามสองฝงระหวางสองจงหวด หากอยทางทศเหนอจะเปนฝงตาบลคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา และหากอยฝงทศใตจะเปน ตาบลรามแกว อาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช และเพอใหสอดคลองกบนยามของชมชนทกลาววา “สามคลองสองเมอง” กจกรรมการแสดงโนราคร งน ประกอบดวย การราบทสอนรา การราพรานและทาส ใชนกแสดงท งหมดจานวน 65 คน นกแสดงโนราจานวน 55 คน นกแสดงพรานและทาสจานวน 10 คน ซงเปนนกแสดงจากโรงเรยนคลองแดนวทยา โรงเรยนราชประชานเคราะห 11 และนกศกษาจากสาขาศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา ตอมาเมอตลาดรมน าบรหารจดการดวยตนเอง การบรหารงานมการเลอกประธานชมชนและแบงการทางานออกเปนฝาย ดงน 1.ประธานชมชน ไดแก นายเกรยงไกร อนนตพงศ ทาหนาทในการบรหารงานตาง ๆ ในตลาดรมน าคลองแดน ท งเรองรานคา การควบคณภาพของสนคา การดแลความสะอาดบรเวณตลาดและชมชน เปนตน

32

2. ฝายวชาการ ไดแก นายอภชาต เหมอนทอง ทาหนาทในการใหขอมลแกนกทองเทยวและกลมตาง ๆ ทเขามาดงานในตลาดรมน าคลองแดน รวมท งการเปนตวแทนของชมชนไปรวมประชมวชาการตาง ๆ ทไดรบเชญมา 3. ฝายวฒนธรรม ไดแก นายอภชาต เหมอนทอง ทาหนาทบรหารจดการแสดงบนเวทรวมท งการนาการแสดงโนราไปแสดงเพอประชาสมพนธตลาดรมน าตามสถานทตาง ๆ ทไดรบเชญไปรวมงาน การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ในชวงแรกต งแตเรมเปดตลาดเมอป 2552 เปนการราโนราสายทานขนอปถมภนรากร โดยราบทครสอน บทสอนรา และบทประถม ใชนกแสดงคร งละ 8 คน ราวนละ 2 รอบ รอบแรกเวลาประมาณ 16.00 น. ราบนสะพานไม และรอบทสองเวลาประมาณ 18.00 - 19.00 น. ราบนเวท ใชการบรรเลงดนตรสดประกอบการแสดง นกแสดงทราและนกดนตรเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยารวมกบนกเรยนโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 ซงนกเรยนท งหมดทแสดงเปนนกเรยนทเขารวมโครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา นกเรยนกลมน ไดรบการถายทอดโนราจากผชวยศาสตราจารยธรรมนตย นคมรตน และอาจารยทศนยา คญทะชา ระยะเวลาในการถายทอดท งหมด 1 ป ดงภาพตอไปน

ภาพท 4.2 : การถายทอดโนราในโครงการวจยยอยท 3 ทมา : โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน

อาเภอระโนด จงหวดสงขลา หนา 4-40.

33

ภาพท 4.3 : การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน ทมา : โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน

อาเภอระโนด จงหวดสงขลา หนา 4-46.

นอกจากการราโนราในตลาดรมน าคลองแดนทกวนเสารแลว นกแสดงโนรารนแรกตองออกไปแสดงยงสถานทตาง ๆ เพอประชาสมพนธใหนกทองเทยวไปเทยวตลาดรมน าคลองแดน ซงนอกจากทาหนาทเปนสอบนเทงแสดงตอนรบนกทองเทยว ยงตองทาหนาทเปนสอประชาสมพนธดวย โดยฝายวฒนธรรมจะทาแผนพบประชาสมพนธตลาดรมน าคลองแดน และเดนสายออกบทเพอแนะนาแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรมแหลงใหมของจงหวดสงขลา ดงภาพ

ภาพท 4.4 : การแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน ทมา : โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน

อาเภอระโนด จงหวดสงขลา หนา 4-47.

34

ภาพท 4.5 : การแสดงโนราเพอประชาสมพนธตลาดรมน าคลองแดนในงานเซาเทรนเอกซโปร ณ ศนยการแสดงสนคาโคออฟ จงหวดสราษฎรธาน เมอวนท 3-5 พ.ค. 2553

ทมา : โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา หนา 4-48.

ตอมาเมอตลาดรมน าคลองแดนเรมมนกทองเทยวเขามาเทยวมากข น กลายเปนสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมแหลงใหมของจงหวดสงขลาทมชอเสยง ทาใหรายการโทรทศนเขามาถายทารายการ เชน รายการทงแสดงตะวน ออกอากาศทางสถานโทรทศไทยทวสชอง 3 รายการตลาดสดสนามเปา ออกอากาศทางสถานโทรทศนกองทพบกชอง 5 ดงภาพ

ภาพท 4.6 : การถายทารายการตลาดสดสนามเปา ทมา : ทศนยา คญทะชา

35

นกแสดงโนรารนแรกมท งหมดจานวน 19 คน บรหารจดการนกแสดงโนราในน มการเลอกหวหนากลม โดยนางสาวพมพกานต เหมอนทอง เปนหวหนากลมคอยจดการแสดงและหมนเวยนนอง ๆ ท ง 19 คน นางสาวพมพกานต เหมอนทอง ทาหนาทน มาตลอดต งแตป 2552 จนกระทงกลางป 2554 นางสาวพมพกานต เหมอนทอง สาเรจการศกษาระดบช นมธยมศกษาปท 3 จากโรงเรยนคลองแดนวทยา และสอบไดระดบมธยมศกษาปท 4 โรงเรยนมหาวชราวธ ระยะแรก ๆ ท นางสาวพมพกานต เหมอนทอง ไปศกษาเลาเรยนในตวเมองสงขลายงกลบมาจดการการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนอย แตจากนกแสดงจานวน 19 คน เหลอเพยง 3 คน สาเหตทเหลอนกแสดงเพยง 3 คนมาจากปจจย 2 ประการ ไดแก

(1) นกแสดงโนราบางคนสาเรจการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตนจากโรงเรยนในชมชนคลองแดน คอ โรงเรยนคลองแดนวทยา ไปศกษาตอระดบมธยมศกษาตอนปลายในตวเมองสงขลา

(2) นกแสดงโนราบางคนมครอบครวกอนวย เมอขาดหวหนากลมการฝกซอมไมตอเนอง จงทาใหนกแสดงโนราเหลอเพยง 3 คน และ

ตอมาเมอท ง 3 คน เขาศกษาระดบอดมศกษาจงทาใหกจกรรมการเรยนเยอะข น บางสปดาหไมสามารถกลบมาราโนราในตลาดรมน าคลองไดอก นกแสดงโนราในรนแรกจงหมดไปประมาณป 2557 รวมระยะเวลาท งหมดทนกแสดงรนแรกทาการแสดงประมาณ 5 ป ตอมาปลายป 2557 มการปรบเปลยนเปนนกแสดงโนรารนทสองเปนนกเรยนจากโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 นกแสดงรนทสองไดรบการถายทอดทาราโนราจากรนพท เคยเขารวมโครงการวจยยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา แตลกษณะทาราไมไดมาตรฐาน เนองจากไมไดรบการถายทอดจากครโนราทมความเชยวชาญโดยตรง แตยงสามารถสบสานการแสดงโนราใหคงอยในตลาดรมน าคลองแดนได ตอมาป 2558 วทยาลยนาฏศลปพทลง ไดจดโครงการถายทอดทาราโนราใหกบนกเรยนโรงเรยนราชประนเคราะห 11 โดยมโนราหนอาบ เจรญศลป เปนวทยากรในการถายทอดโนราในคร งน หลงจากเขารบการถายทอดทาราโนราจากโนราหนอาบ เจรญศลป นกเรยนมทกษะการรามากข น จงทาใหการแสดงโนราในชวงน แบงออกเปน 2 ชวง คอ ชวงแรกเปนการราประสมทาเพลงโค ใชนกแสดงต งแต 6 – 8 คน ราบนสะพานไม ชวงทสองเปนการออกพราน ใชนกแสดงต ง 4 – 6 คน โดยมครพเยาว อนเชษฐรกษ ครโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 เปนผควบคมการแสดง ดงภาพ

36

ภาพท 4.7 : การราเพลงโค ทมา : นายเกรยงไกร อนนตพงศ

ภาพท 4.8 : การออกพราน ทมา : นายเกรยงไกร อนนตพงศ

ตอมาปลายป 2558 ไดมการปรบรปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนอกคร ง โดยเพมการแสดงเปน 3 ชวง คอ การเชดหนโนรา โดยผทนาการเชดหนโนราเขามาใชในการแสดงโนรา คอ นางสาวสกาย กณฌมา ซงเปนเยาวชนในชมชนคลองแดนทมความสามารถทางดานการแสดง จงนาความรความสามารถมาพฒนาชมชนของตนเอง ดงภาพ

37

ภาพท 4.9 : การเชดหนโนรา ทมา : นายเกรยงไกร อนนตพงศ

ลกษณะการแสดงเชดหนโนราใชนกแสดงจานวน 2 คน แสดงเปนคนเชดหนหนงคนและแสดงเปนหนหนงคน แสดงบนเวทและใชแผนบนทกเสยงประกอบการแสดง ปจจบนการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ยงคงใชการแสดงโนรารปแบบน โดยเรมแสดงต งแตเวลา 18.00 – 19.00 น. ปจจบนตลาดรมน าคลองแดนใชโนราแสดงตอนรบนกทองเทยวมาเปนระยะเวลา 7 ป นกแสดงเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยา และโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 ซงท งเปนสถานศกษาในชมชนคลองแดนท งสองแหง การแสดงโนราทใชแสดงมท งหมด 6 รปแบบ ไดแก (1) การราบทสอนรา สายทานขนอปถมภนรากร (2) การราบทประถม สายทานขนอปถมภนรากร (3) การราประสมทาเพลงโค สายโนราหนอาบ เจรญศลป (4) การราบทครสอน สายโนราหนอาบ เจรญศลป

38

(5) การออกพราน สายโนราหนอาบ เจรญศลป (6) การเชดหนโนรา แบบฉบบของนางสาวสกาย กณฌมา รปแบบการราโนราท ง 6 รปแบบไดรบการถายทอดจากวทยากรภายนอกชมชนคลองแดนจานวน 5 รปแบบ และไดรบการถายทอดจากเยาวชนในชมชมทมความสามารถทางดานการแสดง 1 รปแบบ ซงการไมมครโนราในชมชนจงเปนจดออนของตลาดรมน าคลอง เพราะขาดครโนราผมความเชยวชาญในการถายทอดทาราใหกบนกเรยนหรอนกแสดงอยางตอเนอง และกระบวนการฝกโนรากวานกเรยนจะสามารถราไดมาตรฐานน นตองใชระยะเวลา 1 ป แตชมชนเพยงอาศยความชวยเหลอจากหนวยงานภายนอก ซงไดรบงบประมาณสนบสนน 50,000 – 100,000 บาท เมองบประมาณในการจดกจกรรมการถายทอดหมด วทยากรจาเปนตองหยดกจกรรมเพยงเทาน น จงสงผลใหนกแสดงราโนราไมไดมาตรฐาน เชน ราทาเขาควายไมเปนฉาก ราขาหอย ราไมยอตว เปนตน

4.2 การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา เปนการสรางสรรคการแสดงโนราชดใหมใหกบตลาดรมน าคลองแดน เพอนามาใชแสดงตอนรบนกทองเทยว ประชาสมพนธการทองเทยวและสงเสรมการทองเทยวเชงวฒนธรรมในชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา โดยมกระบวนการออกแบบและสรางสรรคดงน 4.2.1 การกาหนดแนวคด 4.2.2 การประพนธบทรอง 4.2.3 การออกแบบทาราโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” 4.2.4 การนาเสนอการแสดงโนราชดโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ในตลาดรมน าคลองแดน 4.2.5 การถายทอดการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” สชมชน

39

4.2.1 การกาหนดแนวคด การกาหนดแนวคดของการแสดง เรมจากการศกษารปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตเรมเปดตลาดเมอวนท 30 พ.ค. 2552 จนถงป 2559 จากการศกษาพบวารปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา สามารถจาแนกได 2 ชวงเวลา ดงน

4.2.1.1 ชวงเวลาต งแตป 2522 – 2557 รปแบบการแสดงโนราในชวงน เปนการราหมจานวน 8 -12 คน โดยราบทสอนรา และบทประถม ซงเปนการราประกอบการรองบทของโนรา ลลาทาราโนราใชสายตระกลทานขนอปถมภนรากร เนองจากนกแสดงในกลมน ไดเขารวมการถายโนราจากโครงการวจยยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพรศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา เมอป 2551 โดยมวทยากรถายทอดทาราโนราสายทานขนอปถมภนรากร คอ ผชวยศาสตราจารยธรรมนตย นคมรตน และอาจารยทศนยา คญทะชา ซงเปนทมนกวจยจากคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลาในขณะน น นกแสดงเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยารวมกบโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 สถานทแสดงใชพ นทบนสะพานไม และเวท

4.2.1.1 ชวงเวลาต งแตป 2557 – 2559 รปแบบการแสดงโนราในชวงเวลาน มรปแบบการแสดงโนราทหลากหลายมากข น ประกอบดวย การราประสมทาเพลงโค ราบทครสอน การออกพราน และการเชดหนโนรา ลลาทาราเปนการราสายตระกลโนราหนอาบ เจรญศลป จงหวดพทลง เนองจากไดนกแสดงในชวงเวลาน เปนนกเรยนจากโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 ซงเขารวมโครงการการถายทอดทาราโนราจากวทยาลยนาฏศลปพทลง โดยมโนราหนอาบ เจรญศลป เปนวทยากรถายทอดทาราโนราและการออกพราน สวนการเชดหนโนรานกแสดงไดรบการถายทอดจากนางสาวสกาย กณฌมา ซงเปนชาวชมชนคลองแดนทมความสามารถดานการแสดง

จากการวเคราะหรปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตเรมเปดตลาดเมอป 2552 จนถงป 2559 ปรากฏรปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนท งหมด 6 รปแบบ ดงน (1) การราบทสอนรา สายทาขนอปถมภนรากร (2) การราบทประถม สายทานขนอปถมภนรากร (3) การราประสมทาเพลงโค สายโนราหนอาบ เจรญศลป (4) การราบทครสอน สายโนราหนอาบ เจรญศลป (5) การออกพราน สายโนราหนอาบ เจรญศลป (6) การเชดหนโนรา แบบฉบบของนางสาวสกาย กณฌมา

40

การแสดงโนราท ง 6 รปแบบ เปนการแสดงโนราทวไปทหาชมไดงายในภาคใต ผวจยจงมแนวคดทจะออกแบบและสรางสรรคการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดน ประกอบกบการลงพ นทสงเกตพฤตกรรมของนกทองเทยวในยคปจจบน นยมถายภาพลงโซเชยลมเดย (Faecbook) ดงน นจงกาหนดแนวคดในการออกแบบและสรางสรรคการแสดงโนราชดใหมเปนรปแบบจนตภาพประกอบการราตบททานองเพลงทบเพลงโทน ซงมลกษณะการแสดงเปนการราประกอบการรองบท แตลกษณะทาราชวงรองบทเนนทานงทประกอบกนเปนภาพเพอใหนกทองเทยวสามารถถายภาพได และใชชอชดการแสดงวา “จนตภาพโนราคลองแดน”

4.2.2 การประพนธบทรอง การประพนธบทรองสาหรบการแสดงโนราชด จนตภาพโนราคลองแดน ผวจยไดกาหนดเน อหาของบทรอง โดยใหนาเอกลกษณเฉพาะของชมชนและจดเดนของตลาดรมน าคลองแดนมาใชในการประพนธ เพราะตองการสงเสรมการทองเทยวในชมชนคลองแดน โดยนกทองเทยวทมาเทยวตลาดรมน าคลองแดนนอกจากไดชมโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะของชมชนแลวยงไดทราบประวตทมาของชมชนผานบทรองประกอบการแสดงโนราดวย เน อหาของบทรองโนราจงประกอบดวยสญลกษณของชมชนทกลาววา “สามคลองสองเมอง” คาวาสามคลอง หมายถง คลองชะอวด คลองระโนด และคลองปากพนง ซงคลองท งสามสายมาบรรจบกนกลางชมชนคลองแดน สวนคาวา สองเมอง หมายถง เมองสงขลา และเมองนครศรธรรมราช นอกจากน นไดนาลกษณะกายภาพของตลาดรมน าคลองแดนมาใชในการประพนธบทรองดวย เชน สะพานไมขามคลองสองฝงลกษณะของบานเรอนรมน า รานคา ประวตชมชนทเคยรงเรองดานการคาขาย พระทองคาทชาวคลองแดนนบถอ ดงภาพ

ภาพท 4.10 : สะพานไมขามฝงเมองนครศรธรรมราช ภาพท 4.11 : ลกษณะพ นทในตลาดรมน าคลองแดน กบเมองสงขลา ทมา : ทศนยา คญทะชา ทมา : ทศนยา คญทะชา

41

ภาพท 4.12 : คลองกลางตลาด ภาพท 4.13 : วดคลองแดน ทมา : ทศนยา คญทะชา ทมา : ทศนยา คญทะชา

ภาพท 4.14 : พระพทธรปทองคา ทมา : ทศนยา คญทะชา

ผประพนธบทรองโนราบทโนราคลองแดน ผวจยไดคดเลอกโนราณฐพงศ หงสทอง เปนผประพนธ เนองจากโนราณฐพงศ หงสทอง ไดมโอกาสรวมราโนราต งแตเปดตลาดรมน าคลองแดนคร งแรก เมอวนท 30 เมษายน 2552 ขณะน นยงเปนนกศกษาวชาเอกโนรา หลกสตรศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา และหลงจากสาเรจการศกษาระดบปรญญาตร โนราณฐพงศ หงสทอง มโอกาสเปนวทยากรถายทอดโนราใหกบโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 และโรงเรยนคลองแดนวทยา ซงเปนโรงเรยนในเขตพ นทของชมชนคลองแดนอยางตอเนอง จงเปนผทมความคนเคยกบชมชนคลองแดนเปนอยางด บทโนราคลองแดนใชทานองเพลงทบเพลงโทน โดยมเน อหาดงน

42

บทโนราคลองแดน

วถชนคนคลองแดนแสนชมชน สองฝงคลองครกคร นแสนสดใส สามคลองสองเมองเรองวไล ชนชาวพทธสขใจไหวพระทอง สะพานไมทอดยาวขามสองฝง ผคนนงขวาซายไมเศราหมอง ชมขนมพ นบานรานรมคลอง สายตามองโนรานาชนชม ดวถชวตชมของกน มองศาสตรศลปพ นบานงานสขสม เรอลานอยลองธาราผาทวลม ผคนชมนงเรยงรายชายวาร ยนดตอนรบผสญจร แวะพกผอนกอนอาทตยปดรศม ทานทมาสขอารมณสมฤด สามนทเสนหงามนามคลองแดน

(โนราณฐพงศ หงสทอง)

จากน นไดนาบท “โนราคลองแดน” ทประพนธข นใหมใหศลปนโนราผเชยวชาญทางดานโนราสายทานขนอปถมภนรากรตรวจสอบ คอ โนราสาโรช นาคะวโรจน หรอผชวยศาสตราจารยสาโรช นาคะวโรจน ขาราชการบานาญและอดตนายโรงโนราคณะวทยาลยครสงขลา เมอวนท 28 สงหาคม 2559 ณ บานพกอาศย ตาบลโตนดดวย อาเภอควนขนน จงหวดพทลง

ภาพท 4.15: การตรวจสอบบทโนราคลองแดน ทมา : ทศนยา คญทะชา

43

จากการตรวจสอบโนราสาโรช นาคะวโรจน ใหขยายเน อหาบางบทเพอใหผชมเขาใจความหมายมากยงข น โดยในวรรคดงตอไปน (1) วถชนคนคลองแดนแสนชมชน ในวรรคน โนราสาโรช นาคะวโรจน ใหขยายคาวา“คลองแดน” เน อหาของบทตองบอกใหชดเจนวาคลองแดนในทน คออะไร นกทองเทยวหรอผชมจะไดรความหมาย (2) สามคลองสองเมองเรองวไล ในวรรคน โนราสาโรช นาคะวโรจน ใหขยายคาวา “สามคลอง” หมายถงคลองอะไรบางใหใสชอคลองในบทดวย และคาวา “สองเมอง” หมายถง เมองอะไรบางใหใสชอเมองมาในบทรองเพอใหผชม หรอนกทองเทยวทมาเทยวตลาดรมน าคลองแดนไดเขาใจความหมาย และประวตของชมชนมากยงข น เมอไดรบคาแนะนาจากโนราสาโรช นาคะวโรจน ผเชยวชาญทางดานโนราสายทานขนอปถมภนรากร จงไดใหโนราณฐพงศ หงสทอง ผประพนธบทรองปรบปรงแกไขตามคาแนะนาอกคร ง จงไดบทโนราคลองแดนฉบบปรบปรง ดงน

บทโนราคลองแดน (ฉบบปรบปรง)

คลองแดนคอลาคลองทสาคญ เปนสายน าแบงก นเมองท งสอง เมองนครเมองสงขลาน าเนองนอง สามลาคลองไหลพบบรรจบกน คร งเกาเรารงเรองเรองคาขาย คนไกลใกลใชชวตอยางสขสนต เดนทางตามลาคลองกนทกวน เชอมสมพนธพนองสองเมองใหญ คลองระโนดคลองชะอวดคลองปากพนง มหองแถวแนวต งรมน าใส สามคลองสองเมองเรองวไล ชนชาวพทธสขใจไหวพระทอง สะพานไมทอดยาวขามสองฝง ผคนนงขวาซายไมเศราหมอง ชมขนมพ นบานรานรมคลอง สายตามองโนรานาชนชม ดวถชวตชมของกน มองศาสตรศลปพ นบานงามสขสม เรอลานอยลองธาราผาทวลม ผคนชมนงเรยงรายชายวาร ยนดตอนรบผสญจร แวะพกผอนตอนจนทรทองงามผองศร ทานทมาสขอารมณสมฤด สามนทเสนหงามนามคลองแดน

(โนราณฐพงศ หงสทอง)

44

หลงจากน นไดนาบทโนราคลองแดนฉบบปรบปรงใหโนราสาโรช นาคะวโรจน ตรวจสอบความถกตองอกคร ง เมอวนท 27 ตลาคม 2559 การตรวจสอบบทโนราคลองแดนคร งทสอง โนราสาโรช นาคะวโรจน ใหผาน เนองจากไดปรบปรงจนสามารถทราบถงความเปนมาของชมชนคลองแดนและรวบรวมเอกลกษณเฉพาะไวในบทรองโนราไดครบถวน งานวจยฉบบน จงใชบทโนราคลองแดนฉบบปรบปรงสาหรบการออกแบบทารา

4.2.3 การออกแบบทาราโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” การแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” เปนการแสดงโนราทออกแบบข นใหมเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา ลกษณะการแสดงเปนการราโนราประกอบการรองบททานองเพลงทบเพลงโทน แบงโครงสรางการแสดงออกเปน 3 ชวง คอ ชวงท 1 เปนการราประสมทา ชวงท 2 เปนการราประกอบการรองบทโนราคลองแดน และชวงท 3 เปนการราทาคร ซงมกระบวนการออกแบบและสรางสรรคดงน

4.2.3.1 การคดเลอกนกแสดงตนแบบสาหรบออกแบบทารา กระบวนการคดเลอกนกแสดงตนแบบสาหรบการออกแบบทาราเปนข นตอนแรกในการออกแบบทาราโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” โดยใชนกแสดงจานวน 8 คน ซงกาหนดจานวนนกแสดงจากความยาวของสะพานไมทใชเปนพ นทแสดง ซงมความยาว 2 เมตร และกวาง 1 เมตร นกแสดงตนแบบใชนกแสดงจากโปรแกรมวชานาฏศลปและการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา โดยมรายชอดงตอไปน (1) นางสาวดาราวรรณ ณ สงหล (2) นางสาวธชพรรณ พกแสดง (3) นางสาวธารณ คารอด (4) นางสาวธญลกษณ สารรตน (5) นางสาวรตตยา แกวรอด (6) นางสาวชนกานต คงศพท (7) นางสาวสนสา ศรไชย (8) นางสาวกนกอร กาป า

45

4.2.3.2 การออกแบบการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน ชวงท 1 การราประสมทา การแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ชวงท 1 เปนการราประสมทา จากการสารวจพ นทบนสะพานไม ซงมลกษณะเปนไมกระดานเรยบตดกนมความยาวประมาณ 2 เมตร และกวางประมาณ 1 เมตร ตรงกลางนน จงออกแบบทาราชวงท 1 เนนการนงรา ซงมท งหมดจานวน 11 ทา ไดแก (1) ทาทองโรง (2) ทาสอดสรอย (3) ทานงพนก (4) ทาโยนมอ (5) ทาลงฉากนอยคลงแขน (6) ทาข หนอนนอยดานซาย (6) ทานงโยนมอ (7) ทาข หนอนประยกต (8) ทานาด 1 (9) ทานาด 2 (10) ทานาด 3 (11) ทานาด 4 (12) ทานาดเรว ดงภาพอธบายทาราตอไปน

46

ภาพท 4.16 : ทาทองโรง ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปขางหนาเลกนอย แอนหลง มอ : นกแสดง 4 คนทางดานซายของเวทมอซายทองโรง มอขวาจบผาหอยขางแขนตง สวนนกแสดงอก 4 คนทางดานขวาของเวท ปฏบตสลบ เทา : ยนเทาชดยอตวลง ทศ : นกแสดงแบงออกเปน 2 กลม กลมละ 4 คนหนหนาเขาหากน

47

ภาพท 4.17 : ทาสอดสรอย ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปขางหนาเลกนอย แอนหลง มอ : มอซายจบควาระหวางค วมอขวาวาดมอเขาควายแลวคอย ๆ ลดมอลงทละนด เคลอนมอจากขางลาตวแลวผานหนาอกแลวสอดมอเขาควายใตมอจบ เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายกระดกไปดานหลงแลววางลงกบพ นหมนรอบตวเอง หนงรอบ ทศ : นกแสดงแบงออกเปน 2 กลม กลมละ 4 คนหนหนาเขาหากน

48

ภาพท 4.18 : ทานงพนก ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอซายจบช เขาหาตวเองระดบหนาอกมอขวาวาดมอเขาควาย เทา : ยนดวยเทาซายเทาขวานามาพาดบนเทาซายยอตวลง ทศ : ดานหนา

49

ภาพท 4.19 : ทาโยมอ ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางวาดมอเขาควาย เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายกระดกไปดานหลงยอตวลงใหหมดเขา ทศ : ดานหนา

50

ภาพท 4.20 : ทานงลงฉากคลงแขน ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาวาดมอเขาควายมอซายจบหงายยดตงวางบนเขาซาย เทา : นงลงฉากนอยขาซาย ทศ : ดานหนา

51

ภาพท 4.21 : ทาข หนอนนอยดานซาย ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอซายวาดมอเขาควายมอขวาจบวางขอศอกบนเทาซาย เทา : นงข หนอนนอยเทาซาย ทศ : ดานหนา

52

ภาพท 4.22 : ทานงโยนมอ ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : เอยงขวาเลกนอยหนามองมอ ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางโยนมอจบไปดานหลงแลววาดมอมาดานหนาเปนมอวง เทา : นงคกเขาดานซายกระดกเทาขวา ทศ : หนดานขวาของเวท 45 องศา

53

ภาพท 4.23 : ทาข หนอนประยกต ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางวาดมอเขาควาย เทา : นงคกเขาดานขวากระดกเทาซาย ทศ : หนดานซายของเวท 45 องศา

54

ภาพท 4.24 : ทานาด 1 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอซายวาดมอทองโรงมอขวาหยบจบผาหอยขางแลวเปลยนเปนจบสงหลงปฏบต สลบนบ 8 คร ง เทา : นงคกเขา ทศ : ดานหนา

55

ภาพท 4.25 : ทานาด 2 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาวาดมอเขาควายมอซายจบหงายบรเวณสะดอปฏบตสลบนบ 8 คร ง เทา : นงยกกนข นเทาซายวางดานหนา ทศ : ดานหนา

56

ภาพท 4.26: ทานาด 3 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวมาดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : สงมอจบท งสองขางไปดานหลงแลววาดมอชนกนระดบสะเอว จากน นวาดเปนวง แลวแทงมอข นราทาพวงมาลา ปฏบต 2 ชด เทา : ยนเทาขวาเทาซายวางหลงยอตวลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนา

57

ภาพท 4.27: ทานาด 4 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวมาดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : มอขวาแตะหนาอกมอซายทองโรง เทา : ยนเทาชดยอตวลง ทศ : ดานหนา

58

4.2.3.3 การออกแบบการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ชวงท 2 การออกแบบการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ซงเปนชวงทรา

ประกอบการรองบททานองเพลงทบเพลงโทน โดยใชบทโนราคลองแดนทประพนธข นใหมเพอออกแบบทารา โดยในการแสดงชวงน มข นตอนการออกแบบดงน

(1) การฝกการรองบทโนราคลองแดน การออกแบบทาราการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ในชวงท 2 เรมจากการฝกรองบทโนราคลองแดน เพราะการราประกอบบทรองนกแสดงตองจาบทรองไดถงจะสามารถราได บทโนราคลองแดน ซงเปนบททประพนธข นใหม เปนกลอนแปดจานวน 6 บทใชทานองเพลงทบเพลงโทนประกอบการรองบท นกแสดงตนแบบท ง 8 คนจะตองฝกรองบทโนราคลองแดนเปนข นตอนแรก โดยเรมฝกจากอานใหนกแสดงฟงทละวรรคและใหนกแสดงตนแบบอานตาม เพอความเขาใจการใชคาในการรองบททานองเพลงทบเพลงโทน จากน นฝกรองบททละวรรคโดยยงไมใชดนตรประกอบ ฝกแบบน จนกวานกแสดงตนแบบสามารถรองจาบทได จากน นฝกรองบทพรอมกบการบรรเลงดนตร (2) การออกแบบทาราประกอบบทรอง การออกแบบทาราประกอบบทรองโนราคลองแดน ซงไดกาหนดแนวคดในการออกแบบทาราเปนจนตภาพประกอบการรองบทในทานองเพลงทบเพลงโทน โดยไดแนวคดน มาจากการวเคราะหรปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตเรมเปดตลาดเมอป 2552 จนถงป 2559 ประเดนทนามาใชประกอบการออกแบบทารา คอ (2.1) รปแบบการแสดงโนราท งหมด 6 รปแบบทปรากฏในตลาดรมน าคลองแดน เปนการราโนราทวไปซงสามารถหาชมไดงายในภาคใต (2.2) ชมชนคลองแดนไมมศลปนโนราหรอครโนราในชมชนทสามารถถายทอดทาราโนราใหกบนกเรยนในชมชนได นกแสดงไดรบการถายทอดจากวทยากรจากหนวยงานภายนอก ซงหากงบประมาณการถายทอดหมดโดยทนกเรยนยงไมสามารถราโนราไดอยางชานาญ ลลาทาราโนราจะไมไดมาตรฐาน สงผลตอภาพลกษณของชมชนหากนกทองเทยวถายภาพและนามาลงในโซเชยลมเดย (Facebook) (2.3) ความนยมของคนในยคปจจบนทชอบการถายภาพลงโซเชยลมเดย (Facebook) จากประเดนดงกลาวท งสามประเดน ผวจยจงไดออกแบบทาราโนราในชวงท 2 ซงเปนการราประกอบการรองบททานองเพลงทบเพลงโทนใหมลกษณะเปนการตทาราเปน

59

จนตภาพตามบทรอง เพอใหนกทองเทยวทมาชมการแสดงโนราชดน ไดประโยชน 3 อยาง คอ ไดรบความบนเทง ไดทราบประวตความเปนมาของชมชนผานบทรองโนราคลองแดน และไดถายภาพทาราทสวยงาม การออกแบบทาราในชวงท 2 เปนลกษณะจนตภาพท งหมด 24 ภาพ โดยมรายละเอยดทาราทออกแบบข นใหมดงน บทรอง : คลองแดนคอลาคลองทสาคญ อธบายทารา : นกแสดงท ง 8 คน ราเหมอนกน

ภาพท 4.28: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 1 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : ต งตรงระดบสะเอว ขนานกบพ น แบมอท งสองขางต งตรง เทา : ยนไขวเทาซายเทาขวาวางหลงเปดสน ยอเขาลง ทศ : ดานหนาเวท

60

บทรอง : เปนสายน าแบงก นเมองท งสอง อธบายทารา : แบงนกแสงดออกเปน 2 กลม กลมละ 4 คน ใชทาราแยกออกเปนสองฝง

ภาพท 4.29 : ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 2 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงคนท 1 และ 8 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ตรง มอ : มอท งสองวาดเปนวงระดบหนาอก เทา : ยนตรงเทาชดกน

ทศ : หนหนาเขาหากน นกแสดงคนท 2 และ 7

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ลาตวไปดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : มอท งสองวาดเปนวงระดบหนาอก เทา : คนท 2 ยนไขวเทาซายเทาขวาวางหลงเปดสนเทา ยอเขาลง

สวนคนท 7 ปฏบตสลบ ทศ : หนหนาเขาหากน

61

นกแสดงคนท 3 และ 6 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ลาตวตรง แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองวาดเปนวงระดบหนาอก เทา : นงลงต งฉากนอยเทาขวา

ทศ : หนหนาเขาหากน นกแสดงคนท 4 และ 5 ศรษะ : ตรง

ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : มอท งสองขางวาดมอแบประกบกนระดบหนาอก เทา : ยนรวมเทายอตวลง

ทศ : หนหนาเขาหากน

62

บทรอง : เมองนครเมองสงขลาน าเนองนอง อธบายทารา : แบงนกแสดงออกเปน 2 กลม กลมละ 4 คน

ภาพท 4.30: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 3 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงกลมท 1 : 4 คนดานขวาของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางวาดมอเปนวงระดบหนาอก เทา : นงยกกนข นเทาขวาวางไปดานหนาต งฉาก

ทศ : ดานหนาเวท นกแสดงกลมท 2 : 4 คนดานซายของเวท ศรษะ : ตรง

ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปขางหนา แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางประกบปลายน วระดบหนาผาก เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงยอตวลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนาเวท

63

บทรอง : สามลาคลองไหลพบบรรจบกน อธบายทารา : แบงนกแสดงออกเปน 3 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.31: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 4 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงกลมท 1 : นกแสดง 3 คนดานซายของเวท นกแสดงคนท 1

ศรษะ : กมหนามองมอเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปขางหนา แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางแบตะแคงมอทาเปนลาคลอง เทา : นงลงฉากนอยเขาขวา ทศ : หนหนาดานซาย 45 องศา

นกแสดงคนท 2

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปขางหนา แอนหลง มอ : มอซายเกบน วกอยกบหวแมมอมอซายแบมอแตะขอมอขวา เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลง ทศ : ดานหนา

64

นกแสดงคนท 3 : ปฏบตเหมอนนกแสดงคนท 1 แตสลบดาน นกแสดงกลมท 2 : นกแสดง 2 คน กลางเวท นกแสดงคนท 4

ศรษะ : กมหนามองมอเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : หลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางแบตะแคงมอทาเปนลาคลอง เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงยอตวลงเปดสนเทาหลง ทศ : หนหนาไปดานขวาของเวท

นกแสดงคนท 5 : ปฏบตเหมอนนกแสดงคนท 4 แตสลบดาน นกแสดงกลมท 3 : นกแสดง 3 คนดานขวาของเวท นกแสดงคนท 6

ศรษะ : กมหนามองมอเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปขางหนา แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางจบสงไปดานหลงแลววาดขอมอชนกนระดบสะเอวแบมอ เทา : นงลงฉากนอยเขาขวา ทศ : หนหนาดานซาย 45 องศา

นกแสดงคนท 7

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปขางหนา แอนหลง มอ : มอซายเกบน วกอยกบหวแมมอมอซายแบมอแตะขอมอขวา เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนา

นกแสดงคนท 8 : ปฏบตเหมอนนกแสดงคนท 6 แตสลบดาน

65

บทรอง : คร งเกาเรารงเรองเรองคาขาย อธบายทารา : ราเหมอนกนท ง 8 คน

ภาพท 4.32: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 5 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนา แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางวาดมอเขาควาย เทา : ยนดวยเทาขวากระดกเทาซายไปหลง ยอเขาลง ทศ : ดานหนาเวท

66

บทรอง : คนไกลใกลใชชวตอยางสขสนต อธบายทารา : ราเหมอนกนท ง 8 คน

ภาพท 4.33: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 6 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ลาตวตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางไขวมอประสานไวบรเวณหนาอก เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนาเวท

67

บทรอง : เดนทางตามลาคลองกนทกวน อธบายทารา : แบงนกแสดงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.34: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 7 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงกลมท 1 : นกแสดง 4 คนทางดานซายของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย แอนหลง มอ : มอซายแตะหนาอกมอขวาทองโรง เทา : ยนรวมเทายอตวลงพรอมกบเกบเทาไปทางซาย ทศ : ดานหนาเวท

นกแสดงกลมท 2 : นกแสดง 4 คนทางดานขวาของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย แอนหลง มอ : มอขวาแตะหนาอกมอซายทองโรง เทา : ยนรวมเทายอตวลงพรอมกบเกบเทาไปทางขวา ทศ : ดานหนาเวท

68

บทรอง : เชอมสมพนธพนองสองเมองใหญ อธบายทารา : แบงนกแสดงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.35: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 8 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงกลมท 1 : นกแสดง 4 คนทางดานซายของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย แอนหลง มอ : มอซายแตะสะเอวของนกแสดงคนถดไปมอขวาวาดมอเขาควาย เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนาเวท

นกแสดงกลมท 2 : นกแสดง 4 คนทางดานขวาของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย แอนหลง มอ : มอขวาแตะสะเอวของนกแสดงคนถดไปมอซายวาดมอเขาควาย เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนาเวท

69

บทรอง : คลองระโนดคลองชะอวดคลองปากพนง อธบายทารา : ทาน แบงนกแสดงออกเปน 3 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.36: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 9 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 ทางซายของเวทและนกแสดงคนท 8 ทางขวาของเวท นกแสดงคนท 1

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาราทาผาลามอซายวาดมอเปนวงกลมระดบหนาอก เทา : นงลงฉากนอยทางขวา ทศ : ดานหนาเวท

นกแสดงคนท 8

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอซายราทาผาลามอขวาวาดมอเปนวงกลมระดบหนาอก เทา : นงลงฉากนอยทางซาย ทศ : ดานหนาเวท

70

กลมท 2 : นกแสดงคนท 2 4 และ 6 นบจากซาย ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : ต งตรงระดบสะเอว ขนานกบพ น แบมอท งสองขางต งตรง เทา : ยนไขวเทาซายเทาขวาวางหลงเปดสน ยอเขาลง ทศ : ดานหนาเวท

กลมท 3 : นกแสดงคนท 3 5 และ 7 นบจากดานซายของเวท

ศรษะ : กมหนามองมอเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปขางหนา แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางแบตะแคงมอทาเปนลาคลอง เทา : นงลงฉากนอยเขาซาย ทศ : หนหนาดานขวา 45 องศา

71

บทรอง : มหองแถวแนวต งรมน าใส อธบายทารา : ราเหมอนกนท ง 8 คน

ภาพท 4.37: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 10

ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : หลงตง แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางประกบปลายน วระดบหนาผาก เทา : ยนดวยเทาซายเทาขวานามาพาดบนเทาซายยอตวลง ทศ : ดานหนา

72

บทรอง : สามคลองสองเมองเรองวไล อธบายทารา : ทาน แบงนกแสดงออกเปน 3 กลม

ภาพท 4.38: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 11 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 3 จากทางซายมอของเวท นกแสดงคนท 1 : นกแสดงคนท 1 นบจากซายมอ

ศรษะ : กมหนามองมอเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปขางหนา แอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางแบตะแคงมอทาเปนลาคลอง เทา : นงลงฉากนอยเขาขวา ทศ : หนหนาดานซาย 45 องศา

นกแสดงคนท 2 : นกแสดงคนท 2 นบจากซายมอ ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาเลกนอย หลงแอน มอ : ต งตรงระดบสะเอว ขนานกบพ น แบมอท งสองขางต งตรง เทา : ยนไขวเทาซายเทาขวาวางหลงเปดสน ยอเขาลง ทศ : ดานหนาเวท

นกแสดงคนท 3 : นกแสดงคนท 3 นบจากซายมอ ปฏบตเหมอนนกแสดงคนท 1 แตสลบดาน

73

กลมท 2 : นกแสดงท 4 – 6 จากทางซายมอของเวท นกแสดงคนท 4 : นกแสดงคนท 4 นบจากซายมอ

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตง แอนหลง มอ : มอขวาวาดมอเขาควายมอซายจบยดแขนตงวางบนเขาซาย เทา : ยนลงฉาก ทศ : ดานหนาเวท

นกแสดงคนท 5 : นกแสดงคนท 5 นบจากซายมอ ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตง แอนหลง มอ : มอท งสองขางวาดมอเขาควาย เทา : ยนรวมเทา ทศ : ดานหนาเวท

นกแสดงคนท 6 : นกแสดงคนท 6 นบจากซายมอ ปฏบตเหมอนนกแสดงคนท 4 แตสลบดาน กลมท 3 : นกแสดงท 7 และ 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตง แอนหลง มอ : มอท งสองขางวาดเปนวงระดบหนาอก เทา : ยนเทาขวาเทาซายวางหลงยอตวลงเปดสนเทาหลง ทศ : ดานหนาเวท

74

บทรอง : ชนชาวพทธสขใจไหวพระทอง อธบายทารา : ราเหมอนกนท ง 8 คน

ภาพท 4.39 : ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 12 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรง มอ : มอท งสองขางไหว เทา : ยนรวมเทายดเขาตรง ทศ : ดานหนาเวท

75

บทรอง : สะพานไมทอดยาวขามสองฝง อธบายทารา : ทาราน แบงนกแสดงออกเปน 3 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.40 : ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 13 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 3 จากทางซายมอของเวท นกแสดงคนท 1 - 3

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปดานหนาเลกนอย มอ : มอซายยนไปแตะบาคนขางหนาแขนตงมอขวาวาดมอเขาควาย เทา : ยนรวมเทายอตวลง ทศ : หนหนาไปทางดานซายของเวท

76

กลมท 2 : นกแสดงท 4 – 5 จากทางซายมอของเวท นกแสดงคนท 4

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปดานหนาเลกนอย มอ : มอซายยนไปจบขอศอกนกแสงดคนท 5 มอขวาจบขอศอกของตนเองมอ เทา : ยนรวมเทายอตวลง ทศ : หนหนาไปทางดานซายของเวท

นกแสดงคนท 5 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปดานหนาเลกนอย มอ : มอขวายนไปจบขอศอกนกแสงดคนท 4 มอซายจบขอศอกของตนเองมอ เทา : ยนรวมเทายอตวลง ทศ : หนหนาไปทางดานซายของเวท

กลมท 3 : นกแสดงท 6 – 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมตวไปดานหนาเลกนอย มอ : มอขวายนไปแตะบาคนขางหนาแขนตงมอซายวาดมอเขาควาย เทา : ยนรวมเทายอตวลง ทศ : หนหนาไปทางดานขวาของเวท

77

บทรอง : ผคนนงขวาซายไมเศราหมอง อธบายทารา : ทาน แบงนกแสดงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.41: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 14 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 4 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอซายยนไปแตะหนาอกมอขวาวาดมอทองโรงสายมอเลกนอย เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายพาดบรเวณเขาขวาเชดปลายเทายอตวลง ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 5 – 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวายนไปแตะหนาอกมอซายวาดมอทองโรงสายมอเลกนอย เทา : ยนดวยเทาซายเทาขวาพาดบรเวณเขาซายเชดปลายเทายอตวลง ทศ : หนหนาดานหนาเวท

78

บทรอง : ชมขนมพ นบานรานรมคลอง อธบายทารา : ทาราน แบงนกแสดงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.42: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 15 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 4 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอซายแบมอหงายฝามอบรเวณหนาอกมอขวาจบควาระดบปาก เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายพาดบรเวณเขาขวาเชดปลายเทายอตวลง ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 5 – 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาแบมอหงายฝามอบรเวณหนาอกมอซายจบควาระดบปาก เทา : ยนดวยเทาซายเทาขวาพาดบรเวณเขาซายเชดปลายเทายอตวลง ทศ : หนหนาดานหนาเวท

79

บทรอง : สายตามองโนรานาชนชม อธบายทารา : ทาราน ราแบงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.43: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 16 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 4 จากทางซายมอของเวท ศรษะ : เอยงทางขวาเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงเอนไปหลงเลกนอย มอ : มอขวาแบมอปองหนาระดบหนาผากมอซายวาดมอเขาควาย เทา : นงยกกนข นขาต งฉาก ทศ : หนหนาไปทางขวาของเวท 45 องศา

กลมท 1 : นกแสดงท 5 – 8 จากทางซายมอของเวท นกแสดงคนท 5

ศรษะ : เอยงทางขวาเลกนอย ไหล : กดไหลขวาเลกนอย ลาตว : ยดหลงตรงเอนไปหลงเลกนอย มอ : มอขวาวาดมอเขาควายมอซายจบหงายแขนตงวางมอบนสนเทาขวา เทา : ยนเทาขวายกเทาซายเฉยงไปดานขาง 45 องศาเชดปลายเทาข นพรอม ยอตวลงใหหมดเขา ทศ : หนาเวท

80

นกแสดงคนท 6 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาวาดมอเขาควายมอซายจบหงายแขนตงวางมอบนเขาซาย เทา : ยนดวยเทาซายเทาขวากระดกเทาไขวเทาไปดานซายยอตวลงหมดเขา ทศ : หนาเวท

นกแสดงคนท 7

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางวาดมอเขาควาย เทา : ยนลงฉาก ทศ : หนาเวท

นกแสดงคนท 8

ศรษะ : เอยงซายเลกนอย ไหล : กดไหลซายเลกนอย ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาวาดมอเขาควายมอซายจบวางขอศอกลงบนเทาซาย เทา : นงข หนอนนอยขาซาย ทศ : หนาเวท

81

บทรอง : ดวถชวตชมของกน อธบายทารา : ทาราน ราแบงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.44: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 17 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 4 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : เอยงศรษะทางขวาเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงเอนลาตวไปดานหลงเลกนอย มอ : มอขวาแตะหนาอกมอซายกวาดน วช จากกลางหนาอกไปดานขาง เทา : นงยกกนข นขาต งฉาก ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 5 – 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาแบมอหงายฝามอบรเวณหนาอกมอซายจบควาระดบปาก เทา : ยนดวยเทาซายเทาขวาพาดบรเวณเขาซายเชดปลายเทายอตวลง ทศ : หนหนาดานหนาเวท

82

บทรอง : มองศาสตรศลปพ นบานงามสขสม อธบายทารา : ทาราน แบงนกแสดงออกเปน 2 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.45: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 18 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 – 4 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : เอยงศรษะทางขวาเลกนอย ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาจบปรกขางมอซายทองโรง เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายกระดกไปหลงยอตวลงหมดเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 5 – 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอขวาแตะหนาอกมอซายแทงมอวาดข นเขาควาย เทา : ยนรวมเทายอตวลงหมดเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

83

บทรอง : เรอลานอยลองธาราผาทวลม อธบายทารา : ทาราน นกแสดงตอกนเปนเรอ ลกษณะทาราจะราเหมอนกนเปนค

ภาพท 4.46: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 29 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงคนท 1 และ 8 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดลาตวตรงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 1 มอขวาวาดมอเขาควายมอซายยนไปแตะหลงคนท 2 คนท 8 มอซายวาดมอเขาควายมอขวายนไปแตะหลงคนท 7 เทา : ยนตรงเทาชดกน ทศ : หนหนาดานหนาเวท

นกแสดงคนท 2 และ 7 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดลาตวตรงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 2 มอขวาวาดมอเขาควายมอซายยนไปแตะหลงคนท 3 คนท 7 มอซายวาดมอเขาควายมอขวายนไปแตะหลงคนท 6 เทา : ยนรวมเทายอเขาลง ทศ : หนหนาดานหนาเวท

84

นกแสดงคนท 3 และ 6 ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดลาตวตรงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 3 มอขวาวาดมอเขาควายมอซายยนไปแตะหลงคนท 4 คนท 6 มอซายวาดมอเขาควายมอขวายนไปแตะหลงคนท 5 เทา : นงคกเขาแลวยกกนข น ทศ : หนหนาดานหนาเวท

นกแสดงคนท 4 และ 5

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดลาตวตรงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 4 มอขวาวาดมอเขาควายมอซายยนไปแตะหลงคนท 5 คนท 5 มอซายวาดมอเขาควายมอขวายนไปแตะหลงคนท 4 เทา : นงคกเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

85

บทรอง : ผคนชมนงเรยงรายชายวาร อธบายทารา : ทาราน นกแสดง 6 คนตอกนเปนเรอ และอก 2 คนแสดงทาชายวาร

ภาพท 4.47: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 20 ทมา : ทศนยา คญทะชา

นกแสดงคนท 2 - 7 ปฏบตเหมอนทาเรอลานอยลองธาราผาทวลม นกแสดงคนท 1 และ 8

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดลาตวตรงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางแบมอแยกออกขางสะเอวแลวมวนมอตามจงหวะ เทา : ลงฉาก ทศ : หนหนาดานหนาเวท

86

บทรอง : ยนดตอรบผสญจร อธบายทารา : ทาราน ใชมอเหมอนกนแตเทาไมเหมอนกน แบงออกเปน 3 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.48: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 21 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 3 7 และ 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางพนมมอไหว เทา : ยนรวมเทา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 3 และ 6 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางพนมมอไหว เทา : นงยกกนข น ทศ : หนหนาดานหนาเวท

87

กลมท 3 : นกแสดงท 4 และ 5 จากทางซายมอของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางพนมมอไหว เทา : นงคกเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

88

บทรอง : แวะพกผอนยามจนทรทองงามผองศร อธบายทารา : ทาราน ใชมอเหมอนกนแตเทาไมเหมอนกน แบงออกเปน 4 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.49: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 22 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 และ 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองแบมอไขวกนระดบหนาอก เทา : นงคกเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 2 และ 7 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองแบมอไขวกนระดบหนาอก เทา : คนท 2 นงยกกนข นขาขวาต งฉาก คนท 7 ปฏบตสลบดาน ทศ : หนหนาดานหนาเวท

89

กลมท 3 : นกแสดงท 3 และ 6 จากทางซายมอของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองแบมอไขวกนระดบหนาอก เทา : คนท 3 ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงยอลงหมดเขาเปดสนเทาหลง คนท 6 ปฏบตสลบดาน ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 4 : นกแสดงท 4 และ 5 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองแบมอไขวกนระดบหนาอก เทา : ยนรวมเทา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

90

บทรอง : ทานทมาสขอารมณสมฤด อธบายทารา : ทาราน ใชมอเหมอนกนแตเทาไมเหมอนกน แบงออกเปน 4 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.50 : ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 23 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 และ 8 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 1 มอซายแตะหนาอกมอขวาวาดเขาควาย คนท 8 ปฏบตสลบดาน เทา : นงคกเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 2 และ 7 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 2 มอซายแตะหนาอกมอขวาวาดเขาควาย คนท 7 ปฏบตสลบดาน เทา : คนท 2 นงยกกนข นขาขวาต งฉาก คนท 7 ปฏบตสลบดาน ทศ : หนหนาดานหนาเวท

91

กลมท 3 : นกแสดงท 3 และ 6 จากทางซายมอของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 3 มอซายแตะหนาอกมอขวาวาดเขาควาย คนท 6 ปฏบตสลบดาน เทา : คนท 3 ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงยอลงหมดเขาเปดสนเทาหลง คนท 6 ปฏบตสลบดาน ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 4 : นกแสดงท 4 และ 5 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 4 มอซายแตะหนาอกมอขวาวาดเขาควาย คนท 5 ปฏบตสลบดาน เทา : ยนรวมเทา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

92

บทรอง : สามนทเสนหงามนามคลองแดน อธบายทารา : ทาราน ใชมอเหมอนกนแตเทาไมเหมอนกน แบงออกเปน 4 กลม ดงภาพ

ภาพท 4.51: ทาราจนตภาพโนราคลองแดน 24 ทมา : ทศนยา คญทะชา

กลมท 1 : นกแสดงท 1 และ 8 จากทางซายมอของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 1 ราทาเพยงเอวทางซาย คนท 8 ปฏบตสลบดาน เทา : ยนรวมเทา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 2 : นกแสดงท 2 และ 7 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 2 ราทาเพยงเอวทางซาย คนท 7 ปฏบตสลบดาน เทา : คนท 2 ยนดวยเทาขวาเทาซายวางหลงยอลงหมดเขาเปดสนเทาหลง คนท 7 ปฏบตสลบดาน ทศ : หนหนาดานหนาเวท

93

กลมท 3 : นกแสดงท 3 และ 6 จากทางซายมอของเวท ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 3 ราทาเพยงเอวทางซาย คนท 6 ปฏบตสลบดาน เทา : นงยกกนข น ทศ : หนหนาดานหนาเวท

กลมท 4 : นกแสดงท 4 และ 5 จากทางซายมอของเวท

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : ยดหลงตงแอนหลงเลกนอย มอ : คนท 4 ราทาเพยงเอวทางซาย คนท 5 ปฏบตสลบดาน เทา : นงคกเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท

94

4.2.3.4 การออกแบบการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ชวงท 3 การออกแบบทาราการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ชวงท 3 การราทาคร ซงเปนขนบโบราณของการราโนรา การแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” จงใชการราทาครเปนทาราในชวงท 3 โดยนามาใชท งหมด 3 ทา ดงภาพตอไปน

ภาพท 4.52: ทาคร 1 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ทาคร 1 : ทาประนมมอ ปฏบต 2 คร ง

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาแอนหลงเลกนอย มอ : มอท งสองขางประนมมอไหวระดบหนาอก เทา : ยนดวยเทาขวาเทาซายยกหนาใหไดฉากยอตวลงหมดเขา ทศ : หนหนาดานหนาเวท 1 คร ง หนหนาเขาหากน 1 คร ง

95

ภาพท 4.53: ทาคร 2 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ทาคร 2 : ทาจบขาง ปฏบต 2 คร งสลบดาน

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาแอนหลงเลกนอย มอ : นกแสดง 1-4 จากดานซายของเวทมอซายแตะหนาอกมอขวาจบขาง นกแสดง 5-8 จากดานซายของเวทมอขวาแตะหนาอกมอซายจบขาง เทา : นกแสดง 1-4 จากดานซายของเวทยนดวยเทาขวาเทาซายยกหนาใหได ฉากยอตวลงหมดเขา นกแสดง 5-8 จากดานซายของเวทยนดวยเทาซายเทาขวายกหนาใหได ฉากยอตวลงหมดเขา ทศ : หนหนาเขาหากน

96

ภาพท 4.54: ทาคร 3 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ทาคร 3 : ทาจบหลง ปฏบต 2 คร งสลบดาน

ศรษะ : ตรง ไหล : ตรง ลาตว : โนมลาตวไปดานหนาแอนหลงเลกนอย มอ : นกแสดง 1-4 จากดานซายของเวทมอซายจบหลงมอขวาเขาควาย นกแสดง 5-8 จากดานซายของเวทมอขวาจบหลงมอซายเขาควาย เทา : นกแสดง 1-4 จากดานซายของเวทยนดวยเทาขวาเทาซายยกหนาใหได ฉากยอตวลงหมดเขา นกแสดง 5-8 จากดานซายของเวทยนดวยเทาซายเทาขวายกหนาใหได ฉากยอตวลงหมดเขา ทศ : หนหนาเขาหากน

ทาราโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” มท งหมด 3 ชวงการแสดง ชวงท 1 การรา

ประสมทา ใชทาราท งหมดจานวน 11 ทา ชวงท 2 การราประกอบบทรองโนราคลองแดนทานองเพลงทบเพลงโทน ใชทาราท งหมดจานวน 24 ทา และชวงท 3 การราทาคร ใชทาราท งหมดจานวน 3 ทา ดงน นการแสดงชด “จนภาพโนราคลองแดน” ใชทาราท งหมดจานวน 38 ทา

97

4.2.4 การนาเสนอการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” การแสดงชด “จนตภาพโนราคลองแดน” หลงจากออกแบบทาราเสรจสมบรณไดนาเสนอผลงานการแสดงในตลาดรมน าคลองแดน เมอวนท 11 ก.พ. 2560 ดงภาพตอไปน

ภาพท 4.55: ราในตลาดรมน าคลองแดน 1 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ภาพท 4.56: ราในตลาดรมน าคลองแดน 2 ทมา : ทศนยา คญทะชา

98

จากการนาเสนอผลงานการแสดงเมอวนท 11 ก.พ. 2560 ไดรบคาชนชมจากประธานชมชน รองประธานชมชน และนกเทองเทยวเปนอยางมาก ชาวชมชนคลองแดนดใจทมการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะชมชนของตนเอง จงกลาวคาขอบคณผวจยทไดชวยเหลอสรางสรรคการแสดงโนราทสามารถบอกเลาเรองราววถชวตของชมชนคลองแดนมาต งแตอดตจนปจจบนผานบทกลอนโนรา ดงภาพ

ภาพท 4.57: การโพสขอความขอบคณนกวจยผานโซเชยลมเดย (Facebook) ทมา : ทศนยา คญทะชา

99

4.2.5 การถายทอดการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” สชมชน การแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ไดนาถายทอดทาราใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา โดยใชวดคลองแดนเปนสถานทถายทอดทารา ต งแตเวลา 09.00 – 15.00 น. กระบวนการถายทอดแบงออกเปน 2 กจกรรม ดงตอไปน กจกรรมท 1 แลกเปลยนเรยนรจากพนาฏยรงสรรคสนองคลองแดนวทยา กจกรรมท 1 เรมต งแตเวลา 09.00 – 10.00 น. โดยใหนกแสดงตนแบบจานวน 8 คน จากหลกสตรนาฏยรงสรรค คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา แสดงใหนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยา จานวน 12 คน เพอเปนการสาธตใหนกเรยนดทาราท งหมด ซงนกเรยนท ง 12 คน ดงภาพตอไปน

ภาพท 4.58 : กจกรรมท 1 ทมา : ทศนยา คญทะชา

100

กจกรรมท 2 ถายทอดทาราจากพสนอง กจกรรมท 2 เรมต งแตเวลา 10.30 – 15.00 น. นกวจยเรมจากการบรรยาย

ประกอบการสาธตผานนกแสดงตนแบบท งจานวน 8 คน โดยใหนกเรยนแบงเปนกลมละ 8 คน แลวยนดานหลงนกแสดงตนแบบและใหราพรอมกบนกแสดงตนแบบทละทาโดยไมใชดนตรประกอบ 2 เทยว จากน นใหนกเรยนทดลองราตามนกแสดงตนแบบประกอบการบรรเลงดนตรและการขบบทโนรา ดงภาพ

ภาพท 4.59 : กจกรรมการถายทอด 1 ทมา : ทศนยา คญทะชา

ภาพท 4.60: กจกรรมการถายทอด 2 ทมา : ทศนยา คญทะชา

101

ภาพท 4.61: กจกรรมการถายทอด 3 ทมา : ทศนยา คญทะชา

จากกจกรรมการถายทอดทาราใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา เมอวนท 11 ก.พ. 2560 ต งแตเวลา 09.00 – 15.00 น. นกเรยนสามารถราตามนกแสดงตนแบบได แตยงไมจาทาราผวจยจงไดมอบวดทศนทารา และเพลงประกอบการแสดงใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยา เพอนาไปฝกซอมในคาบกจกรรมทกวนพฤหส และผวจยจะลงพ นทไปตรวจสอบทาราอกคร งวนท 26 ก.พ. 2560 อกคร ง นกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยาจะนาแสดงในวนท 27 ก.พ. 2560

102

บทท 5 สรปผลและขอเสนอ

การออกแบบการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา มวตถประสงคเพอศกษาประวตการแสดงโนราตลาดรมน าคลองแดนและออกแบบการแสดงโนราทเปนเอกลกษณเฉพาะตลาดรมน าคลองแดนจานวน 1 ชด โดยสามารถสรปผลการศกษาไดดงน 5.1 บทสรป 5.2 ขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป ตลาดรมน าคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา เปนสถานททองเทยวเชงวฒนธรรมทกอต งข นโดยทมนกวจยจากมหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย และมหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา รวมกบนกวจยในชมชนคลองแดน ไดรบงบประมาณจากการเคหะแหงชาต และสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ภายใตโครงการวจยชดการพฒนาการทองเทยวเชงรกเพอฟนฟชมชนในชนบท กรณศกษา : ชมชนวถพทธคลองแดน ตาบลคลองแดน อาเภอระโนด จงหวดสงขลา หลงจากดาเนนงานวจยประมาณ 1 ป คณะนกวจยจงไดสงมอบงานใหกบชาวบานชมชนคลองแดนไดบรหารจดการดวยตนเอง โดยใชชอ “ตลาดรมน าคลองแดน” จะเปดตลาดทกวนเสารต งแตเวลา 10.00 – 22.00 น. กจกรรมการแสดงทางวฒนธรรมใชการแสดงโนรา ตลาดรมน าคลองแดนมการแสดงโนราคร งแรกเมอวนท 30 พ.ค. 2552 ซงเปนวนเปดตลาดคร งแรกและเปนวนทคณะนกวจยสงมอบงานวจยใหกบชาวบานชมชนคลองแดน ลกษณะการแสดงเปนการราโนราบทสอนรา การออกพรานและทาส ใชนกแสดงท งหมด 65 คน แยกออกเปนโนรา 55 คน พรานและทาส 10 คน นกแสดงเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยา โรงเรยนราชประชานเคราะห 11 และนกศกษาจากสาขาศลปะการแสดง คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยทกษณ วทยาเขตสงขลา ปจจบนการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนต งแตป 2552 - 2559 ไดจดการแสดงมาท งหมด 7 ป มการลกษณะการราท งหมด 6 รปแบบ ไดแก

(1) การราบทสอนรา สายทานขนอปถมภนรากร (2) การราบทประถม สายทานขนอปถมภนรากร

103

(3) การราประสมทาเพลงโค สายโนราหนอาบ เจรญศลป (4) การราบทครสอน สายโนราหนอาบ เจรญศลป (5) การออกพราน สายโนราหนอาบ เจรญศลป (6) การเชดหนโนรา แบบฉบบของนางสาวสกาย กณฌมา โดยใชนกแสดงเปนนกเรยนจากโรงเรยนคลองแดนวทยา ประมาณ 5 ป ต งแตป 2552 - 2557 และใชนกแสดงจากโรงเรยนราชประชานเคราะห 11 ประมาณ 2 ป ต งแตปลายป 2557 จนถง ปจจบน จากการศกษาประวตความเปนมาและรปแบบการแสดงโนราในตลาดรมน าคลองแดนจงไดออกแบบและสรางสรรคการแสดงโนราเพอสงเสรมการทองเทยวตลาดรมน าคลองแดน 1 ชด โดยกระบวนการออกแบบและสรางสรรคท งหมด 5 ข นตอน ไดแก การกาหนดแนวคด การประพนธบทรอง การออกแบบทารา การนาเสนอการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” ในตลาดรมน าคลองแดน และการถายทอดทาราสชมชน การแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” เปนการราประกอบการรองบททานองเพลงทบเพลงโทน แบงการแสดงออกเปน 3 ชวง คอ ชวงท 1 การราประสมทา ใชทาราท งหมดจานวน 11 ทา ชวงท 2 การราประกอบบทรองทานองเพลงทาเพลงโทน ใชทาท งหมดจานวน 24 ทา และชวงท 3 การราทาคร ใชทาราท งหมดจานวน 3 ทา ใชเวลาในการแสดง 15 นาท 5.2 ขอเสนอแนะ การออกแบบการแสดงโนราชด “จนตภาพโนราคลองแดน” เมอนกวจยไดถายทอดใหกบนกเรยนโรงเรยนคลองแดนวทยาจานวน 20 คน ในรนท 1 หากตองการแสดงชดน สามารถสบสานอยไดอยางยงยนตองใชสถานศกษาในชมชนเปนตวขบเคลอน โดยนาการแสดงโนราทาบทคลองแดนไปใชกจการการเรยนการสอนในโรงเรยน หรออาจจะเปนกจกรรมเสรมใหกบนกเรยนในโรงเรยน การแสดงชดน กจะสามารถสบสานไดอยางยงยน

104

บรรณานกรม

จเร สวรรณชาต, และคณะ. (2552). โครงการศกษาและจดท าโครงการน ารองการปรบปรง ทอยอาศยและชมชนในชนบทภาคใตชมชนวถพทธคลองแดน. สงขลา : การเคหะแหง ชาต. จเร สวรรณชาต,และคณะ. (2552). การศกษาจดท าโครงการน ารองการปรบปรงทอยอาศย และชมชนในชนบท ต าบลคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา และต าบล รามแกว อ าเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช. สงขลา : การเคหะแหงชาต. จเร สวรรณชาต,และคณะ. (2552). โครงการวจยชด การพฒนาการทองเทยวเชงรกเพอฟน ฟชมชนในชนบท กรณศกษา : ชมชนวถพทธคลองแดน ต าบลคลองแดน อ าเภอ ระโนด จงหวดสงขลา. สงขลา : ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา จเร สวรรณชาต, และปวณา จารธรพนธ. (2552). โครงการยอยท 1 แผนการบรหารและการ

จดการเพอพฒนาชมชนคลองแดนใหเปนแหลงทองเทยว วถพทธทยงยน. สงขลา : ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา.

ธรรมนตย นคมรตน, ทศนยา คญทะชา. (2552). โครงการยอยท 3 อนรกษสบสานและเผยแพร ศลปะการแสดงโนราในชมชนคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. สงขลา : ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. นราวฒน เลศวทยาววฒนและคณะ. (2552). โครงการยอยท 2 แนวทางการพฒนาภมทศนชมชน เพอสงเสรมการทองเทยวชมชนคลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. สงขลา : ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. พลากร พนธมณ และอภชาต เหมอนทอง. (2552). โครงการยอยท 4 รปปนหนทรายเทยม รป โนราหสอตสาหกรรมชมชน เพอการสงเสรมการทองเทยวชมชนคลองแดน อ าเภอ ระโนด จงหวดสงขลา. สงขลา : ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา. พรพงศ เสนไสย. (2546). นาฏยประดษฐ. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม. มาลน หาญยทธ. (2551). รปแบบการมสวนรวมของชมชนในการบรหารจดการการทองเทยว กรณศกษา ต าบลนาไรหลวง อ าเภอสองแคว จงหวดนาน. วทยานพนธ. มหาวทยา -ลยราชภฏอตรดตถ. สมเกยรต ชยพบลย. (2550). การจดการการทองเทยวเชงวฒนธรรม กรณศกษา ศกยภาพ การทองเทยวชมชนนครชม อ าเภอเมอง จงหวดก าแพงเพชร. ก าแพงเพชร : มหา วทยาลยราชภฏก าแพงเพชร.

105

สรพล วรฬหรกษ. (2547). หลกการแสดงนาฏยศลปปรทรรศน. พมพครงท 3. กรงเทพมหา- นคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

106

บคลานกรม

เกรยงไกร อนนตพงศ (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 22 สงหาคม 2558. เกรยงไกร อนนตพงศ (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 3 ตลาคม 2558. เกรยงไกร อนนตพงศ (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 28 พฤศจกายน 2558. เกรยงไกร อนนตพงศ (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 5 พฤศจกายน 2559. นดา ทองด (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 18 มถนายน 2559. พชญาภรณ ขนจนทร (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 11 มถนายน 2559. พมพกานต เหมอนทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 11 มถนายน 2559. สมาล สทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 12 มถนายน 2559. อภชาต เหมอนทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 22 สงหาคม 2558. อภชาต เหมอนทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 3 ตลาคม 2558. อภชาต เหมอนทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 28 พฤศจกายน 2558. อภชาต เหมอนทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 5 พฤศจกายน 2559. อภชาต เหมอนทอง (ผใหขอมล). ทศนยา คญทะชา (ผสมภาษณ). ตลาดรมน าคลองแดน ต าบล คลองแดน อ าเภอระโนด จงหวดสงขลา. เมอวนท 12 พฤศจกายน 2559.