กายวภาคศาสตรกระดกสนข

ผเขยน ผศ.น.สพ.ดร.สวทย อปสย

ISBN 978-616-497-575-0

พมพครงท 1 สงหาคม 2562

จ านวน 100 เลม

โรงพมพมหาวทยาลยขอนแกน

161 หนา

จดพมพโดย ผศ.น.สพ.ดร.สวทย อปสย

กลมวชากายวภาคศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

เลขท 123 ถนนมตรภาพ ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40002

โทรศพท/โทรสาร 043-364496 e-mail: suwuop@kku.ac.th

พมพท : บรษท เพญพรนตง จ ากด

2 หม 3 ถนนโพธสาร ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง

จงหวดขอนแกน 40000 โทร/แฟกซ 043-220582

e-mail eak-worapoj@hotmail.com

website http:// www.penprinting.co.th

จดจ าหนาย: ผศ.น.สพ.ดร.สวทย อปสย

กลมวชากายวภาคศาสตร คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

เลขท 123 ถนนมตรภาพ ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40002

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

National Library of Thailand Cataloging in Publication Data

สวทย อปสย.

กายวภาคศาสตร กระดกสนข.-- ขอนแกน : คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน,

2562.

161 หนา.

1. กายวภาคศาสตรสตว. 2. สนข -- กายวภาค. I. ธนวรรณ อปสย, ผวาดภาพประกอบ. II.

ชอเรอง.

636.08 LC: SF767.D6 ส881

i

กายวภาคศาสตร

กระดกสนข

โดย

ผศ.น.สพ.ดร.สวทย อปสย

กลมวชากายวภาคศาสตร

คณะสตวแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

iii

สารบญ

หนา

บทท 1 บทน า การสรางกระดก ประเภทกระดก และ ลกษณะพนผวบนกระดก 1

1. การสรางกระดก 2

2. ประเภทของกระดก 5

3. ลกษณะพนผวบนกระดก 11

บทท 2 กะโหลก 17

1. ประเภทของกะโหลกสนข 22

2. กระดก cranial 25

3. กระดกใบหนา 44

4. ชองภายในกะโหลก 61

บทท 3 กระดกสนหลง 70

1. ลกษณะโดยทวไปของกระดกสนหลงสนข 72

2. ลกษณะจ าเพาะของกระดกสนหลงแตละสวนของสนข 74

2.1 กระดกสนหลงสวนคอ 74

2.2 กระดกสนหลงสวนอก 80

2.3 กระดกสนหลงสวนเอว 82

2.4 กระดกสนหลงสวนกระเบนเหนบ 85

2.5 กระดกสนหลงสวนหาง 88

บทท 4 กระดกซโครงและกระดกสนอก 91

1. กระดกซโครง 93

2. กระดกสนอก 96

3. การเชอมกนของกระดกซโครงกบกระดกสนอก 98

iv

สารบญ(ตอ)

หนา

บทท 5 กระดกรยางคหนา 101

1.กระดกโอบอก 101

2.กระดกตนขาหนา 106

3.กระดกปลายขาหนา 111

4.กระดกเทาหนา 115

บทท 6 กระดกรยางคหลง 124

1.กระดกโอบเชงกราน 126

2. กระดกตนขาหลง 133

3. กระดกปลายขาหลง 137

4. กระดกเทาหลง 142

5.กระดกองคชาต 151

ดชน 154

บทท 1 บทน า

การสรางกระดก ประเภทของกระดก และ ลกษณะพนผวบนกระดก

(Bone formation, type of the bone and bone surface

characteristics)

วตถประสงค เมอจบบทเรยนนแลว ผเรยนสามารถ

1. อธบายความหมายของการสรางกระดก

2. อธบายและจ าแนกประเภทของกระดกสนข

3. อธบายค าศพททแสดงลกษณะพนผวบนกระดกพรอมยกตวอยางในกระดกสนข

เนอหา

1. การสรางกระดก (bone formation)

1.1 การสรางกระดกจากแผนเนอเยอเกยวพน (intramembranous ossification)

2.2 การสรางกระดกจากกระดกออน (endochondral ossification)

2. ประเภทของกระดก (type of the bone)

2.1. กระดกทแบงตามลกษณะกระบวนการสรางกระดก

2.2 กระดกทแบงตามลกษณะความแนนของเนอกระดก

2.3 กระดกทแบงตามลกษณะรปราง

2.4 กระดกทแบงตามต าแหนงของรางกาย

3. ลกษณะพนผวบนกระดก (Bone surface characteristics)

2 / สวทย อปสย

กระดกจดเปนเนอเยอเกยวพนชนดพเศษชนดหนงของสนขทประกอบดวยเซลลและ

โครงสราง extracellular matrix ลกษณะทส าคญทท าใหกระดกแตกตางจากเนอเยอเกยวพน

ชนดอนๆ คอ การมแรธาตสะสมอยในสวนของ extracellular matrix กระดกเปนจดเรยงตว

ประกอบโครงรางกายของสตว และเปนโครงสรางทมความแขงมากกวาโครงสรางสวนอนๆ

นอกจากการเปนโครงรางของรางกายแลวกระดกยงมหนาททส าคญอกหลายอยาง ไดแก

1) เปนเกราะหอหมและปองกนอนตรายใหแกอวยวะภายในทส าคญ อาท กะโหลกศรษะท

ปกปองสมอง กระดกซโครงทปกปอง ปอด หวใจ และอวยวะในทรวงอก 2) เปนทยดเกาะของ

กลามเนอลายและเอนตางๆและยงประกอบเขาดวยกนเปนขอตอทท าใหรางกายสามารถ

เคลอนไหวในรปแบบตางๆ 3) ท าหนาทเกยวกบการสรางเมดเลอดโดยสวนของไขกระดกทอย

ภายในชอง bone marrow ท าหนาทสรางเซลลเมดเลอดแดงและเมดเลอดขาว 4) เปนแหลง

สะสมทส าคญของธาตแคลเซยมและฟอสฟอรส เนองจาก สวนประกอบสวนใหญของเนอ

กระดกคอธาตแคลเซยม ทอยในรปของ hydroxyapatite crystals [Ca10(PO4)6(OH)2]

1. การสรางกระดก (bone formation)

ในระยะทยงเปนตวออนเนอเยอกระดกของสนขมการเจรญมาจากหลายแหลงขนอย

กบชนดของกระดก ไดแก กระดกสนหลงและกระดกซโครงพฒนามาจาก สวน sclerotome

ของ somites กระดกรยางคเจรญมาจาก lateral plate mesoderm สวนกระดกใบหนาเจรญมา

จาก neural crest ซงกระบวนการสรางกระดกจ าแนกออกเปน 2 วธ คอ 1) การสรางกระดก

จากแผนเนอเยอเกยวพน (intramembranous ossification)และ 2 ) การสรางกระดกจากกระดก

ออน (endochondral ossification) กระดกหนงชนอาจมศนยกลางการสรางกระดก (center of

ossifcation) มากกวาหนงแหง ศนยกลางการสรางกระดกสามารถพบไดในสนขทตงทองได 4

สปดาหขนไป โดยพบวา การสรางกระดกจากแผนเนอเยอเกยวพนท าใหเกดเปนกระดกแขงได

รวดเรวกวาการสรางกระดกจากกระดกออน

3 บทท 1 บทน า การสรางกระดก ประเภทของกระดก และ ลกษณะพนผวบนกระดก

รปท 1.1 การสรางกระดกจากแผนเนอเยอเกยวพน (intramembranous ossification)

A, เซลล mesenchymal cell หรอ fibroblast มารวมกลมกนหนาแนนและเปลยนแปลงไปเปน

เซลล osteoblast; B, มการหลง osteoid ฝงตวเซลล osteoblast ไว; C, osteoid รอบหลอด

เลอดฝอยมแคลเซยมมาสะสมเกดเปน trabeculae; D, spongy bone เจรญเตมทกลายเปน

compact bone รอบนอก; 1, mesenchymal cell; 2, collagen fiber; 3, osteoid; 4,osteoblast;

5, osteocyte; 6, trabeculae; 7, blood vessel; 8, periosteum (วาดใหมจาก Lindsay et al.,

2019)

1.1 การสรางกระดกจากแผนเ นอเยอเกยวพน ( intramembranous

ossification) โดยเรมจากเซลล mesenchymal cell หรอ fibroblast มารวมกลมกนหนาแนน

แลวมการเปลยนแปลงไปเปนเซลลเซลลพเศษ (รปท 1.1A) เซลลเหลานบางสวนเปลยนแปลง

ไปเปนหลอดเลอดฝอยในขณะทเซลล บางสวนเปลยนแปลงไปเปนเซลล osteoblast ใน

ระยะแรกเซลลเหลานรวมตวเปนกระจกทเรยกวา ossification center เซลล osteoblast มการ

10 / สวทย อปสย

รปท 1.5 โครงกระดกของสนขเพศผ แสดงเฉพาะขาขางซาย; 1, skull; 2, mandible; 3

atlas; 4, axis; 5, fifth cervical vertebra; 6, scapula; 7, humerus; 8, ulna; 9, radius; 10,

carpal bones; 11, metacarpal bones; 12, phalanges; 13, sternum; 14, seventh cervical

vertebra; 15, eleventh thoracic vertebra; 16, first lumbar vertebra; 17, ilium; 18, sacrum;

19, ischium; 20, caudal vertebrae; 21, os penis; 22, femur; 23, patella; 24, tibia; 25,

fibula; 26, tarsal bones; 27, metatarsal bones

2.4.2 กระดกรยางค (appendicular skeleton) คอกระดกทยนออกจาก

โครงสรางหลกของรางกายประกอบเปนดวยกระดกรยางคสวนหนา (fore limb หรอ pectoral

limb) และกระดกรยางคสวนหลง (hind limb หรอ pelvic limb) ซงพฒนามาเพอใชประโยชนใน

การเคลอนไหว การทรงตวและการรบน าหนกของรางกาย

กระดกทประกอบเปนรยางคหนาของสนข มจ านวน 90 ทอน ไดแก 1) กระดก

โอบอกหรอกระดกโอบไหล (pectoral girdle หรอ shoulder girdle) ซงไดแก กระดกไหปลารา

(clavicle) และกระดกสะบก (scapula) 2) กระดกตนขาหนาหรอกระดกตนแขน(arm หรอ

brachium) ไดแก กระดก humerus 3) กระดกปลายขาหนาหรอกระดกปลายแขน (forearm

หรอ antebrachium) ไดแก กระดก radius กบ ulna และ 4)กระดกมอหรอกระดกเทาหนา

(forepaw หรอ manus) ไดแกกระดก carpal bones กระดกฝานวมอ (metacarpal bone) และ

30 / สวทย อปสย

รปท 2.8 กะโหลกสนข มองทางดานลาง; 1, occipital condyle; 2, intercondyloid notch; 3, paracondylar process; 4, tympanic bulla; 5, ventral condyloid fossa; 6, hypoglossal canal; 7, tympano-occipital fissure; 8, muscular tubercle; 9, musculotubal canal; 10,foramen lacerum; 11, oval foramen; 12, caudal alar foramen; 13, retroarticular foramen; 14, retroarticular process; 15, mandibular fossa; 16, rostral alar foramen; 17, orbital fissure; 18, basioccipital bone; 19, basisphenoid bone; 20, presphenoid bone; 21, vomer bone; 22, palatine bone; 23, zygomatic process of temporal bone; 24, zygomatic bone; 25, minor palatine foramen; 26, major palatine foramen; 27, palatine sulcus; 28, palatine process of maxilla bone; 29, palatine process of incisive bone; 30, palatine fissure; 31, frst incisor tooth; 32, third incisor tooth; 33, alveolus of canine tooth; 34, alveolus of first premolar tooth; 35, fourth premolar tooth; 36, second molar tooth

63 บทท 2 กะโหลก

รปท 2.19 กะโหลกสนข เมอตดเอาสวน calvaria ออก มองทางดานบนของกระดก; 1, optic canal; 2, jugum sphenoidale; 3, orbital wing of presphenoid bone; 4, rostral clinoid process; 5, sulcus chiasmatis; 6, tuberculum sellae; 7, hypophyseal fossa; 8, dorsum sellae; 9, temporal wing of basisphenoid bone;10, orbital fissure; 11, round foramen; 12, oval foramen; 13, groove for middle meningeal artery; 14, petrosal crest; 15, petrosal apex; 16, transverse sulcus; 17, jugular foramen; 18, condyloid canal; 19, foramen magnum; 20, inner table of frontal bone; 21, medial part of frontal sinus; 22,lateral part of frontal sinus; 23, nasal process of frontal bone 24, frontal process of nasal bone; 25, maxillar bone

128 / สวทย อปสย

ภาพท 6-3 กระดกสะโพกของสนข มองทางดานบน; 1, cranial dorsal iliac spine; 2, caudal dorsal iliac spine; 3, greater ischiatic notch; 4, ischiatic spine; 5, lesser ischiatic notch; 6, ischiatic tuberosity; 7, ischiatic table; 8, , ischiatic arch; 9, symphysis ischii ; 10, symphysis pubis, 11, obturator foramen; 12, pubic tubercle; 13, pecten of pubic bone; 14, Iliopubic eminence

รปท 6.4 กระดกสะโพกของสนข มองทางดานลาง; 1, cranial ventral iliac spine; 2, auricular surface; 3, greater ischiatic notch; 4, arcuate line; 5, body of ilium; 6, ischiatic tuberosity; 7, lunate surface of acetabulum; 8, ischiatic arch; 9, symphysis ischii; 10, symphysis pubis, 11, obturator foramen; 12, pubic tubercle; 13, pecten of pubic bone; 14, iliopubic eminence

145 บทท 6 กระดกรยางคหลง

บรเวณทมลกษณะโคงนนทางดานนอกและบรเวณทมลกษณะเวารปไขทางดานบนเฉยงเขา

ดานใน (dorsomedial) ซงจะไปเชอมตอกบพนผวขอตอของกระดก talus และสวนพนผวขอตอ

อนลางสดเปนบรเวณทเลกทสดทเชอมตอกบกระดก central tarsal bone ระหวางพนผวขอตอ

อนลางสดกบอนทอยถดขนไปทางดานบนมรองทเรยกวา calcanean sulcus (sulcus calcanei)

เมอกระดก talus และ calcaneus มาตอกน จะท าใหเกดเปนแองทเรยกวา tarsal sinus (sinus

tarsi) ขนบนบนปลายลางสดของกระดก calcaneus

รปท 6.11 กระดก tarsal bone ขางซายของสนข แยกกระดกออกจากกน; 1, calcaneus;

2, talus; 3, central tarsal bone; 4, first tarsal bone; 5, second tarsal bone; 6, third tarsal

bone; 7, fourth tarsal bone; 8, trochlea; 9, body; 10, neck; 11, head; 12, sustentaculum tali;

13, articular surfaces for talus; 14, medial process; 15, sulcus for tendon of fibularis longus

muscle; 16, plantar process; 17, Calcaneal tuber (วาดใหมจาก Evans & de Lahunta, 2013)

4.1.2 กระดก talus

กระดก talus (tibial tarsal bone หรอ os tarsi tibiale) เปนเปนกระดก tarsus

ทใหญเปนอนดบ 2 รองจากกระดก calcaneus ปลายบนของกระดก talus จะเชอมตอกบ

กระดก tibia และ fibula สวนปลายลางเชอมตอกบกระดก central tarsal bone และทาง

153 บทท 6 กระดกรยางคหลง

บรรณานกรม

Adams, D.R. (2004). Canine Anatomy: A systemic Study. 4thed. Iowa State:

Wiley-Blackwell.

Aspinall, V. & Cappello, M. (2015). Introduction to Veterinary Anatomy and

Physiology Textbook. 3rd ed. Oxford, United Kingdom: Elsevier science &

Technology.

Coulson, A. & Lewis, N. (2008). An Atlas of Interpretative Radiographic

Anatomy of the Dog and Cat. 2nd ed. Oxford: Wiley-Blackwell.

Dyce, K.M., Sack, W.O. & Wensing, C.J.G. (2010).Textbook of Veterinary

Anatomy. 4thed. Missouri: Saunders.

Done, S.H. , Goody, P.C., Evans, S.A. & Stickland, N.C. (2010). Color Atlas of Veterinary

Anatomy, Volume 3, The Dog and Cat. 2nd ed. London: Mosby Elsevier.

Evans, H.E. & de Lahunta, A. (Eds.). (2013). Miller's Anatomy of the Dog

4thed. Philadelphia: Saunders.

Evans, H.E. & de Lahunta, A. (2017). Guide to the Dissection of the Dog.

8thed. Missouri: Elsevier.

Frandson, R.D., Wilke, W.L., Fails, A.D. (2009). Anatomy and Physiology of Farm

Animals. 7th ed. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins.

Getty, R. (1975). Sisson and Grossman’s The Anatomy of the Domestic Animals.

5thed. Philadelphia: Saunders.

Liebich, H.E. & Konig, H.E. (2009). Veterinary Anatomy of Domestic Mammals:

Textbook and Colour Atlas. 4thed. Stuttgart: Schattauer.

Lindsay, M. B., Sierra Dawson, Amy Harwell, Robin Hopkins, Joel Kaufmann & Mike

LeMaster, et al. (2019). Anatomy & Physiology. Oregon State: Oregon State

University.

Kumar, M.S.A. (2015). Clinically Oriented Anatomy of the Dog and Cat. 2nded. New

York: Linus Publication

Sumner, S. M., Grimes, J. A., Wallace, M. L., &Schmiedt, C. W. (2018).Os clitoris in dogs:

17 cases (2009-2017). The Canadian veterinary journal, 59(6), 606–610.

154 / สวทย อปสย

ดชน

A

accessory carpal bone ............ 115, 117, 122, 153

accessory process ............................ 80, 82, 83

acetabular fossa ........................... 125, 127, 131

acetabular ligament ..................................... 127

acetabular notch ................................. 125, 127

acetabulum….. ...... 11, 124, 125, 126, 127, 128,

129, 130, 131, 152

acromion ...................................... 102, 104, 105

alar canal ............................................... 36, 62

alar fold ......................................................... 48

alar notch ....................................................... 75

alveolar juga .................................... 46, 51, 52

alveolar process ............................... 44, 45, 46

anapophyses .................................................. 81

anconeal process............................. 110, 112, 114

angle ........................ 55, 94, 96, 102, 104, 105

angular process ...................................... 54, 55

annulus fibrous............................................... 73

antebrachiocarpal joint ..................................111

anticlinal vertebra ............................................ 81

arcuate line ........ 125, 126, 128, 129, 132, 133

articular process ......................... 72, 73, 74, 89

articular surface ............................................. 72

articular circumference .......... 112, 113, 114, 115

articular fovea ................................... 75, 76, 112

atlantal fossa ........................................... 75, 76

atlantoaxial joint ...................................... 75, 77

atlas ........................................... 10, 27, 75, 76

auditory tube............................. 36, 39, 59, 64

axial skeleton ....................... 8, 14, 19, 92, 103

axis .................................................. 10, 75, 76

B

basal lamina...................................... 41, 42, 46

basihyoid ............................. 19, 44, 56, 57, 68

basilar sinus .................................................. 28

basioccipital ..... …….19, 20, 21, 25, 29, 30, 34,

35, 39, 43, 61, 64, 68

basisphenoid ... 19, 20, 21, 28, 29, 30, 32, 34,

35, 40, 43, 52, 62, 63, 68

bone marrow ........................................ 2, 8, 13

brachialis groove ................................... 108, 109

brachycephalic ........................................ 24, 66

bregma ......................................................... 23

buccal surface ............................................... 55

C

calcaneal tuber .................................... 143, 144

calcanean sulcus .......................................... 145

calcaneus ............. 141, 142, 143, 144, 145, 147

calvaria ............................... 32, 33, 36, 61, 63

cancellous bone .............................................. 6

capitulum ............................. 107, 108, 109, 110

carpal bone…….. .... 101, 102, 111, 114, 115, 116,

117, 118, 119, 121, 122

carpal bones…….. .... 7, 8, 10, 13, 102, 111, 113,

114, 115, 122

caudal vertebrae .................................9, 71, 89

cavernous sinus ............................................ 35

center of ossifcation ........................................ 2

ceratohyoid ......................... 19, 44, 56, 57, 68

cerebral juga .................................... 33, 37, 43

cervical vertebra ........................ 10, 75, 77, 94

choana .......................................................... 53

chondroclasts .................................................. 5

155 บทท 6 กระดกรยางคหลง

clavicle .......... 10, 101, 102, 103, 122, 123, 153

coccygeal vertebra ...................................... 126

coccygeal vertebrae ............................ 8, 19, 71

cochlear window ........................................... 38

collagen fiber................................................... 3

compact bone ............................. 3, 4, 6, 8, 13

conchal crest ....................... 43, 46, 47, 50, 65

Condyle .......................................................... 12

condyloid canal.......................... 27, 28, 43, 63

condyloid crest ....................................... 54, 56

condyloid fossa ................................. 25, 27, 30

condyloid process ................................... 54, 55

conjugate diameter ............................. 132, 133

coracoid process ............................ 104, 105, 106

coronal suture ......................................... 22, 31

coronoid process.............. 54, 55, 112, 114, 115

corpora cavernosa ................................ 151, 152

costae .............................................. 91, 93, 95

costal cartilage ............ 92, 93, 94, 96, 97, 98

costal fovea ................... 13, 72, 79, 80, 94, 95

costal groove ............................................... 96

costochondral junction ........................ 93, 96, 98

costotransverse foramen .................................. 95

cranial bone .................................................... 9

cranial border……….. ... 102, 104, 105, 127, 129,

139, 140

cranial cavity ........................18, 31, 36, 61, 68

cranial fossa .............. 34, 35, 61, 62, 64, 68

cranial notch ................................................... 75

crest ............................................................... 12

cribriform plate .28, 33, 41, 42, 43, 61, 62, 68

cricoid cartilage ............................................. 57

crista galli ............................................... 42, 62

crus bones ........................... 124, 125, 137, 152

D

deltoid tuberosity .......................... 102, 108, 109

demifacet ....................................................... 80

dens ........................................................ 75, 76

dewclaw .............................. 119, 142, 149, 152

diaphysis .......................................... 5, 6, 7, 13

digital impressions ......................................... 37

distal phalanges ........................... 120, 121, 143

dolichocephalic ........................................ 24, 66

dorsal tubercle ............................................... 75

dorsum sellae ........................... 35, 62, 63, 64

E

ear ossicles ............................................. 18, 60

ectoturbinate ........................................... 42, 67

elbow joint .................................... 106, 110, 111

endochondral ossification ............. 1, 2, 4, 5, 13

endoturbinate ............................. 42, 45, 47, 67

epicondyle ...................................................... 12

epiglottis ....................................................... 57

epihyoid .............................. 19, 44, 56, 57, 68

epiphyseal capillary .........................................4

epiphyseal cartilage .........................................7

epiphyseal line ................................... 4, 5, 6, 7

epiphyseal plate ......................................... 4, 5

epiphysis .......................................... 5, 6, 7, 13

epitympanic recess ................................ 39, 60

ethmoid ..... …….18, 19, 20, 21, 25, 28, 33, 34,

40, 41, 42, 43, 45, 46, 47, 50, 51, 53,

61, 62, 64, 65, 67, 68

ethmoidal foramina ................................. 32, 51

ethmoidal fossa ....................................... 42, 45

ethmoidal incisure ......................................... 33

ethmoidal labyrinth ................................. 41, 42

ethmoidal notch ............................................ 42

156 / สวทย อปสย

ethmoturbinate .................... 33, 41, 42, 45, 65

exoccipital .............. 19, 20, 21, 25, 27, 29, 68

extensor groove .................................. 138, 140

extracellular matrix ......................................... 2

F

fabellae ....................... 124, 125, 133, 137, 152

facial bone.................. 9, 17, 18, 19, 41, 44, 68

facial length .................................................. 23

false ribs ................................................ 93, 98

falx cerebri .................................................... 64

femur…… ..... 5, 6, 8, 10, 11, 13, 124, 125, 126,

133, 135, 136, 137

fibroblast ......................................................... 3

fibula ...... 10, 11, 124, 125, 137, 138, 139, 140,

141, 142, 144, 145, 152

flat bone ................................................ 7, 8, 14

floccular fossa ............................................... 59

foramen lacerum ............................. 30, 38, 39

foramen magnum............... 25, 26, 29, 63, 64

fossa............................................................... 12

fovea capitis ........................................ 133, 134

frontal………. ..... 18, 19, 20, 24, 25, 28, 31, 32,

33, 34, 35, 40, 41, 42, 43, 45, 46, 47,

48, 50, 51, 52, 57, 61, 62, 63, 64, 65,

66, 67, 68

frontal sinus ............................................. 12, 67

frontal squama ................................. 32, 33, 51

frontoethmoidal suture ............................ 34, 41

frontolacrimal suture ............................... 34, 51

frontomaxillary suture ...................... 32, 34, 47

frontonasal suture ...................................34, 45

G

glans penis .................................................. 152

glenoid cavity................. 75, 104, 105, 106, 107

gluteal surface ..................................... 125, 127

greater trochanter ............................... 134, 135

greater tubercle .................................... 107, 108

H

hamulus ........................................................ 52

hardpalate .................................................... 64

hemal arch ............................................ 87, 88

hip bone ................... 8, 14, 125, 126, 132, 152

hip joint ....................................... 126, 133, 152

hock ............................................................. 142

horizontal lamina ........................................... 49

humerus ....... 5, 6, 7, 8, 10, 13, 101, 102, 104,

106, 107, 108, 110, 111, 122, 133

hyoid apparatus ............ 18, 19, 44, 56, 57, 68

hypoglossal canal ............................. 27, 28, 30

hypophyseal fossa ........................... 35, 62, 63

I

iliac crest ..................................... 125, 126, 129

iliac surface ......................................... 126, 132

iliopubic eminence............... 126, 128, 129, 133

ilium .. 10, 11, 12, 85, 124, 125, 126, 127, 128,

129, 130, 131, 152

incisive 18, 19, 20, 21, 24, 28, 30, 33, 44, 45,

47, 51, 52, 53, 68

incisor teeth ..................................... 44, 54, 55

incus ..................... 19, 39, 44, 58, 59, 60, 68

infraglenoid tubercle .............................. 104, 105

infraorbital foramen ............. 33, 42, 45, 51, 52

infraspinous fossa .......................... 102, 104, 105

inion ........................................................ 22, 23

inner table ............................................... 42, 63

interalveolar margin ...................................... 55

interalveolar septa ..................... 43, 44, 46, 55

intercondylar fossa .............................. 134, 136

157 บทท 6 กระดกรยางคหลง

intercondyloid notch .................. 25, 27, 29, 30

intercostal space ......................... 92, 94, 96, 97

interdental space ........................................... 46

interincisive suture .................................. 22, 44

intermetacarpal spaces ................................ 118

interosseous border .. ………….112, 113, 115, 139,

140, 141

interosseous space ......................... 102, 140, 141

interparietal ................................ 19, 31, 61, 68

inter-radicular septa .............................. 43, 46

intersternal cartilage .......................... 96, 98, 99

intertrochanteric crest ................................. 134

intertubercular groove ................... 13, 107, 108

intervertebral foramen ................. 73, 77, 80, 89

intramembranous ossification ....... 1, 2, 3, 5, 13

irregular bone ........................................ 7, 8, 14

ischiatic arch ............................... 128, 132, 133

ischiatic notch ..... 125, 126, 128, 129, 130, 132

ischiatic spine ............. 125, 126, 128, 129, 130

ischiatic table .............................. 126, 128, 130

ischiatic tuberosity ...... 125, 126, 128, 130, 132

ischium ... 10, 11, 124, 125, 126, 127, 129, 130,

131, 152

J

jugal .............................................................. 48

jugum sphenoidale ................................. 34, 63

K

knee cap ................................................. 8, 137

knee joint) ........................................... 133, 152

L

lacrimal .....18, 19, 20, 24, 33, 34, 44, 46, 47,

48, 50, 51, 52, 57, 67, 68

lacrimal canal ..........................................46, 50

lacrimozygomatic suture ......................... 48, 51

lamina .... ….41, 42, 43, 49, 52, 67, 72, 73, 74,

75, 77, 79, 81, 82, 85, 89

lateral condyle ............ 134, 136, 137, 138, 141

lateral epicondyle .. 107, 108, 110, 113, 134, 136

lateral malleolus ........................... 140, 141, 146

lenticular process .................................... 60, 61

lesser trochanter ................................. 134, 135

lesser tubercle ...................... 106, 107, 108, 109

long bone .......................................... 7, 13, 137

lumbar vertebra ............................... 10, 82, 92

M

malar ............................................................ 48

malleus ................. 19, 39, 44, 58, 59, 60, 68

mamilloarticular process ................................ 85

mammillary process……………. 79, 80, 81, 82, 83,

84, 85, 87, 88

mandible ..... 4, 10, 18, 19, 20, 21, 39, 44, 53,

54, 55, 57, 68

mandibular foramen ................................54, 56

mandibular fossa .............................. 30, 39, 55

manubrium..... 58, 59, 60, 92, 94, 97, 98, 99

masseteric fossa .....................................54, 56

masseteric line ........................................54, 56

mastoid foramen ..................................... 27, 29

mastoid process .................. 27, 29, 38, 40, 58

mastoid processes......................................... 37

maxilla…… . 18, 19, 20, 21, 24, 30, 32, 33, 41,

43, 44, 45, 46, 47, 48, 50, 51, 52, 53,

maxillary recess ........... 43, 46, 49, 66, 67, 68

maxilloturbinate ............................... 43, 47, 65

medial condyle ............................ 134, 136, 138

medial epicondyle 107, 108, 110, 111, 134, 136

medial malleolus ......................... 139, 140, 146