Upload
tino
View
109
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ. Özgür Kasapçopur. 9 yaşında erkek çocuğu. 3 yaşından bu yana belirgin olan, düzensiz aralıklarla yineleyen, 1-2 gün süreli ateş ve ateşe eşlik eden karın ağrısı ve eklem ağrısı yakınmaları ile hasta başvurdu. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ
Özgür Kasapçopur
9 yaşında erkek çocuğu 9 yaşında erkek çocuğu
3 yaşından bu yana belirgin olan, düzensiz aralıklarla yineleyen, 1-2 gün süreli ateş ve ateşe eşlik eden karın ağrısı ve eklem ağrısı yakınmaları ile hasta başvurdu. Hastada var olan ateşler sırasında belirgin akut faz yüksekliği saptanmış. Hasta sıklıkla tonsillit tanısı almış. Tonsillektomi yapılmasına karşın ateş atakları ortalama 2-3 ayda bir yineleyerek sürmüş. İki kez de akut apandisit şüphesi ile gözlem altında tutulmuş.
9 yaşında erkek çocuğu 9 yaşında erkek çocuğu
Ateş, karın ağrısı atakları arasında oldukça rahat olan hastanın yakınmalarına 7 yaşında iken sol dizinde bir hafta süreli şişlik yakınması eklenmiş.Hasta ortopedi kliniğinde septik artrit tanısı ile yatırılmış. Yakınmaları antibiyotik tedavisi ile gerilemiş.Bunun ardından iki ay sonra sağ dizinde ortalama bir hafta süreli şişlik oluşan hasta akut romatizmal ateş tanısı alıp benzatin penisilin koruması altına alınmış.
9 yaşında erkek çocuğu9 yaşında erkek çocuğu
Benzatin penisilin korumasına karşın diz ve ayak bileği artritleri süregelen hastada romatoloji danışımı yapılmış.Danışım sırasında yapılan fizik muayenede iki cm splenomegali dışında patolojik özellik saptanmamış.Yapılan sorgulamada 6 yaşındaki erkek kardeşinde de benzer yakınmaların olduğu öğrenildi. Hastanın akut faz göstergeleri de yüksek düzeylerde bulunmuş.Anne ve babası akraba olan Tokat’lı ailenin çocuğundan alınan MEFV mutasyon analizi de M694V/M694V olarak bulunmuş.
9 yaşında erkek çaocuğu9 yaşında erkek çaocuğu
Bu bulgularla ailesel Akdeniz ateşi olarak değerlendirilen çocuğa kolşisin tedavisi 1.25 mg/gün olarak başlandı.
Şu anda 14 yaşında olan çocukta yeni bir atak gözlenmedi, akut faz göstergeleri altı aylık aralarla normal düzeylerde süregeldi ve splenomegali kayboldu.
Otoenflamatuar hastalıklarOtoenflamatuar hastalıklar
Çocukluk çağında yineleyen ateş, poliserözit, döküntü atakları ile ortaya çıkan ülkemiz açısından özgün hastalığın ailesel Akdeniz ateşi olduğu bir grup hastalığa verilen ortak isimdir.
Bu grup hastalıklar içinde AAA’nın yanı sıra TRAPS (TNF reseptörü ile ilişkili periyodik sendrom), HIDS (hiperimmünglobülin D sendromu), kriyopirin ilişkili hastalıklar (ailesel soğuk ürtiker, Muckle-Wells sendromu, CINCA/NOMID sendromu) ve PAPA (piyoderma gangrenosum, akne) sendromu yer almaktadır.
Ana bozukluk interlökin-1 yolağı ile ilgili bozukluklardır.
Otoenflamatuar hastalığı Otoenflamatuar hastalığı düşündüren durumlardüşündüren durumlar
Altı aydan uzun sürede, düzenli ya da düzensiz aralıklarla yineleyen ateş atakları Ani başlayan ve ani kaybolan ataklarSolunum bulgularının yokluğuTüm ataklarda benzer bulgular ve ataklar arası iyilik haliFarklı sistemlere ait değişken klinik bulgularAnemi, lökositoz, trombositoz ve artmış akut faz göstergeleriNegatif otoantikor düzeyleri
Otoenflamatuar hastalığı dışlayan Otoenflamatuar hastalığı dışlayan klinik verilerklinik veriler
Ateş ile birlikte olan solunumsal bulgularAntibiyotik tedavisine yanıtlı klinik bulgularBüyüme ve gelişmenin belirgin olarak etkilenmesiBelirgin olan hepatosplenomegali ve lenfadenomegaliBisitopeni, pansitopeni ve normal düzeyde akut faz göstergeleriOtoantikorların varlığı
Otoenflamatuar hastalıklarda Otoenflamatuar hastalıklarda yolak yolak
Otoenflamatuar hastalıklarOtoenflamatuar hastalıklar
Ailesel Akdeniz ateşiTNF reseptörü ile ilişkli periyodik sendrom(TRAPS)Hiper IgD sendromuKriyoprinopatilerNLRP12 ile ilişkili sendrom DIRA (İnterlökin 1 reseptör karşıtı eksikliğiKronik yineleyen multifokal osteomiyelitPAPA sendromuSarkoidozCrohn hastalığıGutYineleyen mol hidatiform
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ
Ailesel Akdeniz ateşi (AAA, FMF), çoğu kez ateş ile birlikte olan periton, sinovyum, plevra ve nadiren de perikardın tutulduğu, 12 ila 96 saat süren, kendi kendine iyileşen akut iltihap atakları ile ortaya çıkan otosomal resesif geçişli ve etnik kökenli bir hastalıktır.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ
Ailesel Akdeniz ateşi belirtileri hastaların %90’ında yaşamın ilk 20 yılı içinde ortaya çıkar. % 60’ında ise ilk 10 yıl içinde ortaya çıkar.
Bundan ötürü AAA bir çocukluk çağı hastalığıdır. Olgularımızda ortalama hastalık başlangıç yaşı 4.2±2.3 yıl. (sınır 6 ay- 13 yıl) (n=846)Tanı yaşı 15 yıl önce 10.1 yılŞu anda 6.2 yıl .
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ
Hastalık Doğu Akdeniz Halklarında görülmektedir: Türk’ler
Sefardik Yahudi’ler
Arap’lar
Ermeni’ler
M694V: Sefarad Yahudileri, Türklerde sık (7.000 yıl) V726A: Eskinazi Yahudileri (15.000 yıl)
Ailesel Akdeniz ateşi - Ailesel Akdeniz ateşi - Dünya dağılımı Dünya dağılımı
M694V: Sefarad Yahudileri, Türklerde sık (7.000 yıl)
V726A: Aşkenazi Yahudileri (15.000 yıl)
E148Q: Avrupa’da en sık, Türk taşıyıcılar (30.000 yıl)
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ-Türkiye’de sık görülen bölgelerAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ-Türkiye’de sık görülen bölgeler
KastamonuSinopÇorumTokatSivasErzincanKarsAnkara
Ülkemizde AAA görülme sıklığı 1/1000
Hastaların kökenlerinin bölgelere göre Hastaların kökenlerinin bölgelere göre dağılımı dağılımı
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş
AAA otosomal resesif geçişli bir hastalıkOlumlu aile öyküsü % 40 oranda görülmektedir.
AAA’ya yol açan gen (MEFV) 16. kromozomun kısa kolunda (16p13) yer alır.MEFV geni mutasyonlar sonucu ortaya çıkar.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş
En sık görülen mutasyonlar
– Ekson 10 mutasyonları
• M694V
• V726A
• M680I
• M694I
– Ekson 2 mutasyonları
• E148Q
• E167D
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş
MEFV geni bozuk bir gen kodlar.– Pyrin (pyrus)
• The International FMF Consortium, Cell 1997
– Marenostrin (Mare Nostrum)• The French FMF Consortium, Nature Genetics 1997
– 781 aminoasitli bir protein– MEFV geni lökositler üstüne otoregülatör etkili,
bozukluğunda yangısal uyarı ortaya çıkar. – Bozuk MEFV geni mutasyonlar sonucu ortaya çıkar.
Mutasyonlar Mutasyonlar (Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)(Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)
MEFV GENİNİN İŞLEVİMEFV GENİNİN İŞLEVİ
MEFV
Pirin / Marenostrin
Ekspresyon: Nötrofiller, monositler, (fibroblastlar)’da Yerleşim: sitoplazma, mikrotubuluslar
İşlev: Nötrofillere bağlı yangısal yanıtın düzenlenmesi(down-regulasyon)
PATOGENEZ: MEFV GENİPATOGENEZ: MEFV GENİ
Pirin/Marenostrin nötrofillerde, monositlerde ve (peritoneal ve sinovial fibroblastlarda) eksprese edilmektedir.
Pirin/Marenostrin, özellikle olgun nötrofillerin sitoplazmalarında, mikrotubuluslarda yerleşir ve bunların stabilizasyonunda ve iltihabın baskılanmasında (down-regulasyonunda) rol alır.
Kolşisin etkisi de mikrotubuluslar üzerinedir.
MEFV GEN İŞLEVİ MEFV GEN İŞLEVİ
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - EtyopatogenezAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Etyopatogenez
Defektif nötrofil lizozom fonksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkan yalancı enflamatuar uyarı
AAA'lı hastaların serumlarında ve seröz sıvılarında eksik olan C5a inhibitör düzeyi
C5 a inhibitör eksikliğinin olduğu durumda ortama kemotaktik etki gösteren proinflamatuar peptidler salınmakta ve interlökin-8 inhibe edilmektedir.
Ailesel Akdeniz atesinde ana bozukluk olan yolak interlökin-1 etkilenmesi ve düzey yükselmesidir.
Pirine bağlı oluşan Pirine bağlı oluşan otoenflamasyon otoenflamasyon (Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)(Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)
Otoenflamatuar hastalıklarda Otoenflamatuar hastalıklarda fizyopatoloji fizyopatoloji (Nat Rev Rheumatol 2009)(Nat Rev Rheumatol 2009)
Otoneflamatuar hastalıklarda Otoneflamatuar hastalıklarda fizyopatolojifizyopatoloji
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
AAA’nın klasik klinik tablosu yineleyen ateş ve poliserözit atakları
Atağın süresi çoğunlukla 3-4 gün arasında değişmesine karşın daha uzun ya da daha kısa süren nöbet şekilleri de olabilir.
En sık görülen nöbet kombinasyonu ateş, karın ağrısı ve/veya eklem bulgularının bir arada olduğu nöbet şeklidir.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Atak özellikleriAtak özellikleri
Kolaylaştırıcı faktör yok.Nöbet öncesi dönem yok.Oldukça hızlı başlangıçlı, fakat kısa süreli nöbetler (6-96 saat) Nöbet tablosuna sıklıkla konstitüsyonel bulgular da eşlik eder.Akut faz yanıtı artar.Kendiliğinden düzelir. Düzensiz aralıklar ile yineler.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Karın PeritonitEklem MonoartritGöğüs Plörit, PerikarditSkrotum VajinalitisKas MiyaljiDeri Erizipel tarzı döküntüAteş
Hastalık belirtileriHastalık belirtileri
Karın zarı yangısı
Akciğer zarı yangısı
Eklem yangısı
Kalp zarı yangısı
Baldır ağrısı
Ateş
Ana klinik bulgularAna klinik bulgular
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
198 192
128
59 52
020406080
100120140160180200
Ateş Karınağrısı
Eklembulgusu
Ciltbulgusu
Plörit
AAA'lı olgu sayısı
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Yalnız ateş ile birlikte süren nadir ataklar
Ateş, atak boyunca yüksek kalır. Vücut ısısı 400C düzeyine kadar yükselebilir.
Hatta ateşli dönemlerde febril konvülsiyon dahi görülebilir.
Bazı hastalarda ateş çok yükselmediği için gözden kaçabilir.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Karın ağrısına yol açan peritonda oluşan aseptik serözitdir.
Karın ağrısı klinikte çoğunlukla akut karın tablosu ile karışabilir.
Apendektomi % 40
Karın ağrısına çoğunlukla bulantı, kusma ve kabızlık eşlik edebilir.
Atak sonrasında belirginleşen ishal
Dışkıda gizli kan bulunabilir.
Ailesel Akdeniz ateşiAilesel Akdeniz ateşi
Karın ağrısı düzensiz aralar ile yineler ve ortalama 2-3 gün sürer. Nöbet aralarında hasta tamamı ile rahattır.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Eklem tutulumu % 70 olguda artrit, % 30 olguda ise artralji şeklinde görülür.
AAA’daki artrit, çoğunlukla alt ekstremiteye yerleşen, sekel bırakmayan, gezici olmayan, nonerosif, akut bir monoartrittir.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
AAA’daki eklem tutulumundan en çok ayak bileği ve dizler etkilenir. Daha sonra ise sırası ile kalça, elbileği, omuz ve dirsekler hastalığa katılabilir.
Tutulan eklem tipik olarak oldukça şiş ve kızarık görünümlüdür.
Ailesel Akdeniz ateşi artriti Ailesel Akdeniz ateşi artriti
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Çok nadiren oligo veya poliartiküler tipte eklem tutulumu ve uzamış artritler görülebilir.
Genellikle birkaç gün ya da 1-2 hafta içinde kendiliğinden kaybolur.
Egzersiz ile belirginleşen bacak ağrısı önemli bir klinik bulgudur.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
AAA’daki sinovyal sıvı yangısal özelliktedir.
HLA B27 negatif spondilartropati– Çok nadiren HLA B27
pozitif– Sakroileit sık– Süreğenleşme olasılığı
yüksek
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
AAA artriti ayırıcı tanıda en çok akut romatizmal ateş ve septik artrit ile karışabilir.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Eşlik edebilen diğer eklem bulguları:– Hipermobilite % 46.3 (50/108)
» Kasapcopur O, Tengirsek M, Ercan G et al. Hypermobility and fibromyalgia
frequency in childhood familial Mediterranean fever. Clinical Experimental
Rheumatology 2004;22(4 Suppl 34):79.
– Fibromiyalji % 1.8 (2/108)
– Miyalji
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Göğüs ağrısı plörite bağlı ve 1-2 günde kendiliğinden geriler.
Yan ağrısı ile kendini belli eder.
Plevral sıvı transüda özelliğinde
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular
Tipik cilt bulgusu erizipel tarzı eritem
Psoriasis artmış sıklıkta
Seyrek olarak her çeşit döküntü
Erizipel tarzı eritemErizipel tarzı eritem
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - VaskülitAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Vaskülit
Henoch-Schönlein purpurası - % 10
Poliarteritis nodosa
Uzamış febril miyalji– Yaygın kas ağrıları
– Hipergamaglobülinemi
– Yüksek sedimantasyon hızı
– Kortikosteroidlere iyi yanıt
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Birlikte görülebilen hastalıklar Birlikte görülebilen hastalıklar
Vaskülitler
Behçet hastalığı
Seronegatif spondilartropatiler
Yangısal barsak hastalıkları
Psoriasis
Glomerülonefritler
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AmiloidozAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Amiloidoz
İki farklı klinik tablo ile ortaya çıkar.– Fenotip I– Fenotip II (??)
Kolşisin kullanan olgularda görülmez.Ortalama 7 yıllık hastalık süresi sonrası ortaya çıkar.
Görülme oranı değişken– 40 yıl önce % 60– 15 yıl önce % 12– 12 yıl önce % 7– 8 yıl önce %2– Son 5 yıl içinde yeni tanı alan 454 olgu içinde bir tane
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AmiloidozAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Amiloidoz
Amiloidoz özellikle M694V homozigot olanlarda görülür.
Amiloidoz farklı klinik evrelerde ortaya çıkar:– Proteinürik evre
– Nefrotik evre
– Üremik evre
AMİLOİD DIŞI AMİLOİD DIŞI BÖBREK HASTALIĞI : 22 (%0.8) BÖBREK HASTALIĞI : 22 (%0.8) (Medicine 2005;84:1-11)(Medicine 2005;84:1-11)
6 hastada membrano-proliferatif glomerulonefrit
6 hastada mesangial proliferasyon
5 hastada diffüz endokapiller proliferatif glomerulonefrit
2 hastada poliarteritis nodosa
1 hastada fokal glomeruloskleroz
1 hastada IgA nefropatisi
1 hastada membranöz nefropati.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Laboratuar bulgularıAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Laboratuar bulguları
Özgün bir laboratuar bulgusu yok.– Atakta sedimantasyon hızı, CRP, fibrinojen ve lökosit
düzeyleri artmakta (Ann Rheum Dis 2002;61:79-81)
– Atakta geçici mikro albüminüri, tübüler proteinüri ve
hematüri oluşmakta (Turk J Pediatr 2002;44:317-20)
– Trombosit sayısı ve ferritin düzeyi değişmemekte (Ann Rheum
Dis 2002;61:79-81)
– Anemi oluşmakta ve kolşisin tedavisi ile düzelmekte (Pediatr Hematol
Oncol 2005;22:657-65)
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri) AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)
Majör ölçütler:Tipik ataklar
1- Peritonit (yaygın)2- Plörit (tek taraflı) yada perikardit3- Monoartrit (kalça, diz, ayak bileği)4- Tek başına ateş5- Tam olmayan karın ağrısı atakları
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)
Minör ölçütler:Tam olmayan ataklar iki ya da tek
bölgeyi tutabilen1- Göğüs 2- Eklem yada3- Egzersizle ortaya
çıkan bacak ağrısı4- Kolşisin tedavisine iyi
yanıt
Tanı için 2 major ya da 1 major ve 1 minor ölçüt gereklidir.
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)
Destekleyici ölçütler: 1- Ailede AAA öyküsü2- Uygun etnik köken3- Hastalığın 20 yaşından önce
başlamasıAtak özellikleri4- Ağır ve yatak istirahatını
gerektiren ataklar5- Kendiliğinden geçmesi
6- Ataklar arasındaki bulgusuz dönem
7- Aşağıdaki testlerden bir yada daha fazlasında oluşan geçici yangısal yanıt: lökosit sayısı, sedimantasyon hızı, serum amiloid A, fibrinojen
8- Aralıklı proteinüri ve hematüri9- Apendektomi ya da tanılandırıcı
laparatomi öyküsü10- Ailede akrabalık
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik tanıAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik tanı
Klinik bulgular yetersiz ise kullanılır.
Tanımlanan mutasyonlar aranır. Çoğunlukla 4 ya da 5 mutasyon çalışılmaktadır. (M694V, M694I, M680I, V726A VE E148Q)
Mutasyonların varlığı tanı olasılığını güçlendirir.
Pyrin Pyrin proteinini kodlayan proteinini kodlayan MEFV geniMEFV geni
Kromozom 16’ya yerleşen, 10 ekzonlu
100’den fazla mutasyon, ekzon 10 sık
Ekspresyon: matür granülositler
Pyrin / Marenostrin
1997
Jalkh et al., 2008
Popülasyon GenetiğiPopülasyon Genetiği
MUTASYON ANALİZLERİ (N= 1090MUTASYON ANALİZLERİ (N= 1090, %, %) ) (Medicine 2005;84:1-11)(Medicine 2005;84:1-11)
Türk Musevi Ermeni Arap Amerika
M694V 51.4 49-67 50 20-42 23
V726A 8.6 7-17 22 14-35 31
M680I 14.4 1 19 8-31 8
M694I 1.7 2 4-17 7
E148Q 3.5 5-8 2 7 24
M694V M694V
Non-M694V
M694V hetero
M680I M680I
BAŞLANGIÇ YAŞI (ort.)
6.7* 11.6* 9.4* 7.9
AİLEDE AMİLOİDOZ (%)
16.7* 9* 16.1 8.8
HASTADA AMİLOİDOZ (%)
15.1 10 14.4 13.9
ARTRİT (%) 63.6* 40.8* 44.3* 31*
(Medicine 2005;84:1-11)(Medicine 2005;84:1-11)
Genotip-Fenotip İlişkisiGenotip-Fenotip İlişkisi
M694V; – Hastalık şiddetli, erken başlangıçlı, penetrans yüksek, – Amiloidoz sık
E148Q;
– Hafif hastalık, penetrans düşük, %55 asemptomatik– Amiloidoz yok – Eskinazilerde ömrü uzatıyor?
Mutasyon analizinin kullanımıMutasyon analizinin kullanımı
Kalıtsal otoenflamatuar hastalıkların tümünde tanı klinik bulgulara ve değerlendirmeye bağlı olarak konulur.
Saptanan mutasyonlar sağlıklı toplumda da sıkça bulunabilmektedir. (Rheumatology 2006;45:269-73)
Tipik klinik AAA’ sı olan olgularda ana mutasyonlar tanıya yardımcı olabilir. Genetik tanı ise ancak AAA dışı diğer otoenflamatuar hastalıklarda tanıda ilgili mutasyonların varlığı yardımcıdır. (Ann Rheum Dis 2006;65:1427-32)
Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)
Hiperimmünglobülin D sendromu (HIDSHIDS)TNF-1 reseptörü ile ilişkili periodik sendromlar (TRAPSTRAPS)PAPA (piyojenik artrit, akne ) sendromu
Periyodik ateş, farenjit, aftöz stomatit ve adenopati ile ortaya çıkan sendrom (PFAPAPFAPA)
Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)
Kriyopirin ile ilişkili hastalıklar– Ailesel soğuk aglütinasyon sendromu
– Muckle-Wells sendromu• Ürtikeryal döküntü, artrit, üveit
– CINCA/NOMID sendromu• Kronik infantil nörolojik kutanöz artropati
www.klinikgelisim.org.tr
Otoenflamatuar hastalıkların özellikleriOtoenflamatuar hastalıkların özellikleriAAA HIDS TRAPS PAPA ASIS MWS CINCA
Etnik köken Türk, Yahudi, Arap, Ermeni
Hollandalılar İrlandalılar Yok Kuzey Avrupa Kuzey Avrupa Yok
Kalıtım şekli OR OR OD OD OD OD OD
Gen MEFV MVK TNFRSF1A PSTPIP1 CIAS1/NALP3 CIAS1/NALP3 CIAS1/NALP3
Klinik bulgular
Yineleyen ateş ve poliserözit atakları
Yineleyen ateş, karın ağrısı ve servikal lenfadenopati
Yineleyen ateş, miyalji, döküntü ve karın ağrısı
YineleyenPiyojenikartrit,Piyedermagangrenosum
Soğukla ilişkili ürtiker atakları
Ürtiker atakları, artrit, sensörinöral işitme kaybı
Kronik menenjit, artrit, döküntü, zeka geriliği
Atak süresi 1-3 gün 3-7 gün 1 haftadan uzun
Değişken 24 saatten kısa
1-2 gün Sürekli
Amiloidoz Görülebilir Çok nadir Nadiren Yok Çok nadir Görülebilir Görülebilir
Tedavi Kolşisin Statinler, steroidler, TNF alfa karşıtları
steroidler, TNF alfa karşıtları
steroidler, TNF ve IL-1 karşıtları
Soğuktan korunma, IL-1 karşıtları
steroidler, TNF alfa karşıtları
steroidler, TNF alfa karşıtları
•AAA: ailesel Akdeniz ateşi, HIDS: Hiperimmünglobülin D sendromu, TRAPS: Tümor nekrozis faktör reseptörü ilişkili periyodik sendrom, •PAPA: Piyojenik artrit, piyoderma gangrenosum, akne ilişkili sendrom, ASIS:Ailesel soğuk ilşkili sendrom, MWS: Muckle-Wells sendromu, •CINCA: Kronik infantil nörolojik kutanöz Artropati. OR: otosomal resesif, OD: otosomal dominan
Otoenflamatuar hastalıklarda ayırıcı tanı
Hoffman HM and Simon A (2009) Recurrent febrile syndromes—what a rheumatologist needs to knowNat Rev Rheumatol doi:10.1038/nrrheum.2009.40
PFAPA sendromuPFAPA sendromu
1-6 yaş arasında yineleyen, 3-4 gün süreli ateşler ile ortaya çıkar.Ateşe aftöz stomatit, farenjit ve belirgin servikal lenfadenopati eşlik eder. Ailesel ya da farklı bir genetik geçiş gösterilememiştir.Çocuklarda görülen ateş antibiyotiklere ve ateş düşürücülere yanıtsızdır. Ateş tek doz kortikosteroid uygulaması ile hemen düşer.Yinelemeleri önlemek için çocuklara mutlaka tonsillektomi uygulanmalıdır.
PFAPA sendromu PFAPA sendromu
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - TedaviAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tedavi
1972’de Emir Özkan ve Goldfinger tarafından aynı
anda tanımlanan kolşisin
Bitkisel kökenli bir fenantren derivesi olan kolşisin
mitozu metafazda keserek hücre bölünmesini
durdurur.
Çocuklarda kullanım dozu 1.2 mg/m2/gün. En az 1
mg/gün dozunda kullanılmalıdır.
En üst kullanım dozu ise 2 mg/gün’dür.
Colchicum autumnale (Güz Çiğdemi)
Colchicum autumnale (Çiğdem)
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - TedaviAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tedavi
Kolşisin hem atak şiddetini hem de atak sıklığını azaltır. Amiloidozu mutlak önler ve var olan tabloyu da geriletir.
Kolşisinin en önemli yan etkisi ishal ve lökopenidir.
Çocuklarda kullanılan dozlarda büyümeyi olumsuz yönde etkilemez hatta olumlu yönde etkiler. (Clin Exp
Rheum 2001;19:S72-S75)
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ – Tedavi ve izlemAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ – Tedavi ve izlem
İzlemde temel ölçüt kolşisin tedavisine klinik yanıt
Kolşisine yanıt alınan olgularda 4-6 ayda bir tam
kan sayımı, sedimantasyon hızı ve tam idrar tahlili
incelemeleri yapılmalı
Eğer serum amiloid A düzeyi ölçülebilirse, bu
düzey 10mg/dL’nin altında tutulmalı
Kolşisine yanıtsız olgularKolşisine yanıtsız olgular
Çocukluk çağında yok denecek kadar nadir
Düzenli kolşisin almalarına karşın yineleyen
ataklar
Kolşisin dozu arttırılmalı
İntravenöz kolşisin kullanılabilir.
Deneysel tedaviler ve yanıtsız olan olgularda tek
olgu çalışmaları
Ailesel Akdeniz ateşinde kolşisin dışı tedavi Ailesel Akdeniz ateşinde kolşisin dışı tedavi ajanlarıajanları
Alfa interferon
Talidomid
İnfliksimab
Etanersept
İnterlökin-1 karşıtları (Anakinra, kanakunimab, rilonasept)
Azatiopurin
Prazosin? Bitki ekstreleri?
Kolşisin analogları
Fibrilleks