79
AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ Özgür Kasapçopur

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

  • Upload
    tino

  • View
    109

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ. Özgür Kasapçopur. 9 yaşında erkek çocuğu. 3 yaşından bu yana belirgin olan, düzensiz aralıklarla yineleyen, 1-2 gün süreli ateş ve ateşe eşlik eden karın ağrısı ve eklem ağrısı yakınmaları ile hasta başvurdu. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Özgür Kasapçopur

Page 2: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

9 yaşında erkek çocuğu 9 yaşında erkek çocuğu

3 yaşından bu yana belirgin olan, düzensiz aralıklarla yineleyen, 1-2 gün süreli ateş ve ateşe eşlik eden karın ağrısı ve eklem ağrısı yakınmaları ile hasta başvurdu. Hastada var olan ateşler sırasında belirgin akut faz yüksekliği saptanmış. Hasta sıklıkla tonsillit tanısı almış. Tonsillektomi yapılmasına karşın ateş atakları ortalama 2-3 ayda bir yineleyerek sürmüş. İki kez de akut apandisit şüphesi ile gözlem altında tutulmuş.

Page 3: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

9 yaşında erkek çocuğu 9 yaşında erkek çocuğu

Ateş, karın ağrısı atakları arasında oldukça rahat olan hastanın yakınmalarına 7 yaşında iken sol dizinde bir hafta süreli şişlik yakınması eklenmiş.Hasta ortopedi kliniğinde septik artrit tanısı ile yatırılmış. Yakınmaları antibiyotik tedavisi ile gerilemiş.Bunun ardından iki ay sonra sağ dizinde ortalama bir hafta süreli şişlik oluşan hasta akut romatizmal ateş tanısı alıp benzatin penisilin koruması altına alınmış.

Page 4: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

9 yaşında erkek çocuğu9 yaşında erkek çocuğu

Benzatin penisilin korumasına karşın diz ve ayak bileği artritleri süregelen hastada romatoloji danışımı yapılmış.Danışım sırasında yapılan fizik muayenede iki cm splenomegali dışında patolojik özellik saptanmamış.Yapılan sorgulamada 6 yaşındaki erkek kardeşinde de benzer yakınmaların olduğu öğrenildi. Hastanın akut faz göstergeleri de yüksek düzeylerde bulunmuş.Anne ve babası akraba olan Tokat’lı ailenin çocuğundan alınan MEFV mutasyon analizi de M694V/M694V olarak bulunmuş.

Page 5: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

9 yaşında erkek çaocuğu9 yaşında erkek çaocuğu

Bu bulgularla ailesel Akdeniz ateşi olarak değerlendirilen çocuğa kolşisin tedavisi 1.25 mg/gün olarak başlandı.

Şu anda 14 yaşında olan çocukta yeni bir atak gözlenmedi, akut faz göstergeleri altı aylık aralarla normal düzeylerde süregeldi ve splenomegali kayboldu.

Page 6: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalıklarOtoenflamatuar hastalıklar

Çocukluk çağında yineleyen ateş, poliserözit, döküntü atakları ile ortaya çıkan ülkemiz açısından özgün hastalığın ailesel Akdeniz ateşi olduğu bir grup hastalığa verilen ortak isimdir.

Bu grup hastalıklar içinde AAA’nın yanı sıra TRAPS (TNF reseptörü ile ilişkili periyodik sendrom), HIDS (hiperimmünglobülin D sendromu), kriyopirin ilişkili hastalıklar (ailesel soğuk ürtiker, Muckle-Wells sendromu, CINCA/NOMID sendromu) ve PAPA (piyoderma gangrenosum, akne) sendromu yer almaktadır.

Ana bozukluk interlökin-1 yolağı ile ilgili bozukluklardır.

Page 7: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalığı Otoenflamatuar hastalığı düşündüren durumlardüşündüren durumlar

Altı aydan uzun sürede, düzenli ya da düzensiz aralıklarla yineleyen ateş atakları Ani başlayan ve ani kaybolan ataklarSolunum bulgularının yokluğuTüm ataklarda benzer bulgular ve ataklar arası iyilik haliFarklı sistemlere ait değişken klinik bulgularAnemi, lökositoz, trombositoz ve artmış akut faz göstergeleriNegatif otoantikor düzeyleri

Page 8: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalığı dışlayan Otoenflamatuar hastalığı dışlayan klinik verilerklinik veriler

Ateş ile birlikte olan solunumsal bulgularAntibiyotik tedavisine yanıtlı klinik bulgularBüyüme ve gelişmenin belirgin olarak etkilenmesiBelirgin olan hepatosplenomegali ve lenfadenomegaliBisitopeni, pansitopeni ve normal düzeyde akut faz göstergeleriOtoantikorların varlığı

Page 9: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalıklarda Otoenflamatuar hastalıklarda yolak yolak

Page 10: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalıklarOtoenflamatuar hastalıklar

Ailesel Akdeniz ateşiTNF reseptörü ile ilişkli periyodik sendrom(TRAPS)Hiper IgD sendromuKriyoprinopatilerNLRP12 ile ilişkili sendrom DIRA (İnterlökin 1 reseptör karşıtı eksikliğiKronik yineleyen multifokal osteomiyelitPAPA sendromuSarkoidozCrohn hastalığıGutYineleyen mol hidatiform

Page 11: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ailesel Akdeniz ateşi (AAA, FMF), çoğu kez ateş ile birlikte olan periton, sinovyum, plevra ve nadiren de perikardın tutulduğu, 12 ila 96 saat süren, kendi kendine iyileşen akut iltihap atakları ile ortaya çıkan otosomal resesif geçişli ve etnik kökenli bir hastalıktır.

Page 12: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ailesel Akdeniz ateşi belirtileri hastaların %90’ında yaşamın ilk 20 yılı içinde ortaya çıkar. % 60’ında ise ilk 10 yıl içinde ortaya çıkar.

Bundan ötürü AAA bir çocukluk çağı hastalığıdır. Olgularımızda ortalama hastalık başlangıç yaşı 4.2±2.3 yıl. (sınır 6 ay- 13 yıl) (n=846)Tanı yaşı 15 yıl önce 10.1 yılŞu anda 6.2 yıl .

Page 13: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Hastalık Doğu Akdeniz Halklarında görülmektedir: Türk’ler

Sefardik Yahudi’ler

Arap’lar

Ermeni’ler

Page 14: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

M694V: Sefarad Yahudileri, Türklerde sık (7.000 yıl) V726A: Eskinazi Yahudileri (15.000 yıl)

Page 15: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ailesel Akdeniz ateşi - Ailesel Akdeniz ateşi - Dünya dağılımı Dünya dağılımı

Page 16: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

M694V: Sefarad Yahudileri, Türklerde sık (7.000 yıl)

V726A: Aşkenazi Yahudileri (15.000 yıl)

E148Q: Avrupa’da en sık, Türk taşıyıcılar (30.000 yıl)

Page 17: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ-Türkiye’de sık görülen bölgelerAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ-Türkiye’de sık görülen bölgeler

KastamonuSinopÇorumTokatSivasErzincanKarsAnkara

Ülkemizde AAA görülme sıklığı 1/1000

Page 18: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Hastaların kökenlerinin bölgelere göre Hastaların kökenlerinin bölgelere göre dağılımı dağılımı

Page 19: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş

AAA otosomal resesif geçişli bir hastalıkOlumlu aile öyküsü % 40 oranda görülmektedir.

AAA’ya yol açan gen (MEFV) 16. kromozomun kısa kolunda (16p13) yer alır.MEFV geni mutasyonlar sonucu ortaya çıkar.

Page 20: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş

En sık görülen mutasyonlar

– Ekson 10 mutasyonları

• M694V

• V726A

• M680I

• M694I

– Ekson 2 mutasyonları

• E148Q

• E167D

Page 21: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş

MEFV geni bozuk bir gen kodlar.– Pyrin (pyrus)

• The International FMF Consortium, Cell 1997

– Marenostrin (Mare Nostrum)• The French FMF Consortium, Nature Genetics 1997

– 781 aminoasitli bir protein– MEFV geni lökositler üstüne otoregülatör etkili,

bozukluğunda yangısal uyarı ortaya çıkar. – Bozuk MEFV geni mutasyonlar sonucu ortaya çıkar.

Page 22: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Mutasyonlar Mutasyonlar (Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)(Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)

Page 23: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

MEFV GENİNİN İŞLEVİMEFV GENİNİN İŞLEVİ

MEFV

Pirin / Marenostrin

Ekspresyon: Nötrofiller, monositler, (fibroblastlar)’da Yerleşim: sitoplazma, mikrotubuluslar

İşlev: Nötrofillere bağlı yangısal yanıtın düzenlenmesi(down-regulasyon)

Page 24: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

PATOGENEZ: MEFV GENİPATOGENEZ: MEFV GENİ

Pirin/Marenostrin nötrofillerde, monositlerde ve (peritoneal ve sinovial fibroblastlarda) eksprese edilmektedir.

Pirin/Marenostrin, özellikle olgun nötrofillerin sitoplazmalarında, mikrotubuluslarda yerleşir ve bunların stabilizasyonunda ve iltihabın baskılanmasında (down-regulasyonunda) rol alır.

Kolşisin etkisi de mikrotubuluslar üzerinedir.

Page 25: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

MEFV GEN İŞLEVİ MEFV GEN İŞLEVİ

Page 26: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçişAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik geçiş

Page 27: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - EtyopatogenezAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Etyopatogenez

Defektif nötrofil lizozom fonksiyonuna bağlı olarak ortaya çıkan yalancı enflamatuar uyarı

AAA'lı hastaların serumlarında ve seröz sıvılarında eksik olan C5a inhibitör düzeyi

C5 a inhibitör eksikliğinin olduğu durumda ortama kemotaktik etki gösteren proinflamatuar peptidler salınmakta ve interlökin-8 inhibe edilmektedir.

Ailesel Akdeniz atesinde ana bozukluk olan yolak interlökin-1 etkilenmesi ve düzey yükselmesidir.

Page 28: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Pirine bağlı oluşan Pirine bağlı oluşan otoenflamasyon otoenflamasyon (Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)(Curr Opin Rheumatol 2006;18:108)

Page 29: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalıklarda Otoenflamatuar hastalıklarda fizyopatoloji fizyopatoloji (Nat Rev Rheumatol 2009)(Nat Rev Rheumatol 2009)

Page 30: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoneflamatuar hastalıklarda Otoneflamatuar hastalıklarda fizyopatolojifizyopatoloji

Page 31: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

AAA’nın klasik klinik tablosu yineleyen ateş ve poliserözit atakları

Atağın süresi çoğunlukla 3-4 gün arasında değişmesine karşın daha uzun ya da daha kısa süren nöbet şekilleri de olabilir.

En sık görülen nöbet kombinasyonu ateş, karın ağrısı ve/veya eklem bulgularının bir arada olduğu nöbet şeklidir.

Page 32: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Atak özellikleriAtak özellikleri

Kolaylaştırıcı faktör yok.Nöbet öncesi dönem yok.Oldukça hızlı başlangıçlı, fakat kısa süreli nöbetler (6-96 saat) Nöbet tablosuna sıklıkla konstitüsyonel bulgular da eşlik eder.Akut faz yanıtı artar.Kendiliğinden düzelir. Düzensiz aralıklar ile yineler.

Page 33: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Karın PeritonitEklem MonoartritGöğüs Plörit, PerikarditSkrotum VajinalitisKas MiyaljiDeri Erizipel tarzı döküntüAteş

Page 34: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Hastalık belirtileriHastalık belirtileri

Karın zarı yangısı

Akciğer zarı yangısı

Eklem yangısı

Kalp zarı yangısı

Baldır ağrısı

Ateş

Page 35: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ana klinik bulgularAna klinik bulgular

Page 36: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

198 192

128

59 52

020406080

100120140160180200

Ateş Karınağrısı

Eklembulgusu

Ciltbulgusu

Plörit

AAA'lı olgu sayısı

Page 37: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Yalnız ateş ile birlikte süren nadir ataklar

Ateş, atak boyunca yüksek kalır. Vücut ısısı 400C düzeyine kadar yükselebilir.

Hatta ateşli dönemlerde febril konvülsiyon dahi görülebilir.

Bazı hastalarda ateş çok yükselmediği için gözden kaçabilir.

Page 38: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Karın ağrısına yol açan peritonda oluşan aseptik serözitdir.

Karın ağrısı klinikte çoğunlukla akut karın tablosu ile karışabilir.

Apendektomi % 40

Karın ağrısına çoğunlukla bulantı, kusma ve kabızlık eşlik edebilir.

Atak sonrasında belirginleşen ishal

Dışkıda gizli kan bulunabilir.

Page 39: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ailesel Akdeniz ateşiAilesel Akdeniz ateşi

Karın ağrısı düzensiz aralar ile yineler ve ortalama 2-3 gün sürer. Nöbet aralarında hasta tamamı ile rahattır.

Page 40: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Eklem tutulumu % 70 olguda artrit, % 30 olguda ise artralji şeklinde görülür.

AAA’daki artrit, çoğunlukla alt ekstremiteye yerleşen, sekel bırakmayan, gezici olmayan, nonerosif, akut bir monoartrittir.

Page 41: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

AAA’daki eklem tutulumundan en çok ayak bileği ve dizler etkilenir. Daha sonra ise sırası ile kalça, elbileği, omuz ve dirsekler hastalığa katılabilir.

Tutulan eklem tipik olarak oldukça şiş ve kızarık görünümlüdür.

Page 42: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ailesel Akdeniz ateşi artriti Ailesel Akdeniz ateşi artriti

Page 43: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Çok nadiren oligo veya poliartiküler tipte eklem tutulumu ve uzamış artritler görülebilir.

Genellikle birkaç gün ya da 1-2 hafta içinde kendiliğinden kaybolur.

Egzersiz ile belirginleşen bacak ağrısı önemli bir klinik bulgudur.

Page 44: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

AAA’daki sinovyal sıvı yangısal özelliktedir.

HLA B27 negatif spondilartropati– Çok nadiren HLA B27

pozitif– Sakroileit sık– Süreğenleşme olasılığı

yüksek

Page 45: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

AAA artriti ayırıcı tanıda en çok akut romatizmal ateş ve septik artrit ile karışabilir.

Page 46: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Eşlik edebilen diğer eklem bulguları:– Hipermobilite % 46.3 (50/108)

» Kasapcopur O, Tengirsek M, Ercan G et al. Hypermobility and fibromyalgia

frequency in childhood familial Mediterranean fever. Clinical Experimental

Rheumatology 2004;22(4 Suppl 34):79.

– Fibromiyalji % 1.8 (2/108)

– Miyalji

Page 47: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Göğüs ağrısı plörite bağlı ve 1-2 günde kendiliğinden geriler.

Yan ağrısı ile kendini belli eder.

Plevral sıvı transüda özelliğinde

Page 48: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgularAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Klinik bulgular

Tipik cilt bulgusu erizipel tarzı eritem

Psoriasis artmış sıklıkta

Seyrek olarak her çeşit döküntü

Page 49: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Erizipel tarzı eritemErizipel tarzı eritem

Page 50: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - VaskülitAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Vaskülit

Henoch-Schönlein purpurası - % 10

Poliarteritis nodosa

Uzamış febril miyalji– Yaygın kas ağrıları

– Hipergamaglobülinemi

– Yüksek sedimantasyon hızı

– Kortikosteroidlere iyi yanıt

Page 51: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Birlikte görülebilen hastalıklar Birlikte görülebilen hastalıklar

Vaskülitler

Behçet hastalığı

Seronegatif spondilartropatiler

Yangısal barsak hastalıkları

Psoriasis

Glomerülonefritler

Page 52: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AmiloidozAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Amiloidoz

İki farklı klinik tablo ile ortaya çıkar.– Fenotip I– Fenotip II (??)

Kolşisin kullanan olgularda görülmez.Ortalama 7 yıllık hastalık süresi sonrası ortaya çıkar.

Görülme oranı değişken– 40 yıl önce % 60– 15 yıl önce % 12– 12 yıl önce % 7– 8 yıl önce %2– Son 5 yıl içinde yeni tanı alan 454 olgu içinde bir tane

Page 53: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - AmiloidozAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Amiloidoz

Amiloidoz özellikle M694V homozigot olanlarda görülür.

Amiloidoz farklı klinik evrelerde ortaya çıkar:– Proteinürik evre

– Nefrotik evre

– Üremik evre

Page 54: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AMİLOİD DIŞI AMİLOİD DIŞI BÖBREK HASTALIĞI : 22 (%0.8) BÖBREK HASTALIĞI : 22 (%0.8) (Medicine 2005;84:1-11)(Medicine 2005;84:1-11)

6 hastada membrano-proliferatif glomerulonefrit

6 hastada mesangial proliferasyon

5 hastada diffüz endokapiller proliferatif glomerulonefrit

2 hastada poliarteritis nodosa

1 hastada fokal glomeruloskleroz

1 hastada IgA nefropatisi

1 hastada membranöz nefropati.

Page 55: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Laboratuar bulgularıAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Laboratuar bulguları

Özgün bir laboratuar bulgusu yok.– Atakta sedimantasyon hızı, CRP, fibrinojen ve lökosit

düzeyleri artmakta (Ann Rheum Dis 2002;61:79-81)

– Atakta geçici mikro albüminüri, tübüler proteinüri ve

hematüri oluşmakta (Turk J Pediatr 2002;44:317-20)

– Trombosit sayısı ve ferritin düzeyi değişmemekte (Ann Rheum

Dis 2002;61:79-81)

– Anemi oluşmakta ve kolşisin tedavisi ile düzelmekte (Pediatr Hematol

Oncol 2005;22:657-65)

Page 56: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri) AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)

Majör ölçütler:Tipik ataklar

1- Peritonit (yaygın)2- Plörit (tek taraflı) yada perikardit3- Monoartrit (kalça, diz, ayak bileği)4- Tek başına ateş5- Tam olmayan karın ağrısı atakları

Page 57: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)

Minör ölçütler:Tam olmayan ataklar iki ya da tek

bölgeyi tutabilen1- Göğüs 2- Eklem yada3- Egzersizle ortaya

çıkan bacak ağrısı4- Kolşisin tedavisine iyi

yanıt

Tanı için 2 major ya da 1 major ve 1 minor ölçüt gereklidir.

Page 58: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tanı (Livneh Tanı Ölçütleri)

Destekleyici ölçütler: 1- Ailede AAA öyküsü2- Uygun etnik köken3- Hastalığın 20 yaşından önce

başlamasıAtak özellikleri4- Ağır ve yatak istirahatını

gerektiren ataklar5- Kendiliğinden geçmesi

6- Ataklar arasındaki bulgusuz dönem

7- Aşağıdaki testlerden bir yada daha fazlasında oluşan geçici yangısal yanıt: lökosit sayısı, sedimantasyon hızı, serum amiloid A, fibrinojen

8- Aralıklı proteinüri ve hematüri9- Apendektomi ya da tanılandırıcı

laparatomi öyküsü10- Ailede akrabalık

Page 59: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik tanıAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Genetik tanı

Klinik bulgular yetersiz ise kullanılır.

Tanımlanan mutasyonlar aranır. Çoğunlukla 4 ya da 5 mutasyon çalışılmaktadır. (M694V, M694I, M680I, V726A VE E148Q)

Mutasyonların varlığı tanı olasılığını güçlendirir.

Page 60: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Pyrin Pyrin proteinini kodlayan proteinini kodlayan MEFV geniMEFV geni

Kromozom 16’ya yerleşen, 10 ekzonlu

100’den fazla mutasyon, ekzon 10 sık

Ekspresyon: matür granülositler

Pyrin / Marenostrin

1997

Page 61: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Jalkh et al., 2008

Popülasyon GenetiğiPopülasyon Genetiği

Page 62: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

MUTASYON ANALİZLERİ (N= 1090MUTASYON ANALİZLERİ (N= 1090, %, %) ) (Medicine 2005;84:1-11)(Medicine 2005;84:1-11)

Türk Musevi Ermeni Arap Amerika

M694V 51.4 49-67 50 20-42 23

V726A 8.6 7-17 22 14-35 31

M680I 14.4 1 19 8-31 8

M694I 1.7 2 4-17 7

E148Q 3.5 5-8 2 7 24

Page 63: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

M694V M694V

Non-M694V

M694V hetero

M680I M680I

BAŞLANGIÇ YAŞI (ort.)

6.7* 11.6* 9.4* 7.9

AİLEDE AMİLOİDOZ (%)

16.7* 9* 16.1 8.8

HASTADA AMİLOİDOZ (%)

15.1 10 14.4 13.9

ARTRİT (%) 63.6* 40.8* 44.3* 31*

(Medicine 2005;84:1-11)(Medicine 2005;84:1-11)

Page 64: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Genotip-Fenotip İlişkisiGenotip-Fenotip İlişkisi

M694V; – Hastalık şiddetli, erken başlangıçlı, penetrans yüksek, – Amiloidoz sık

E148Q;

– Hafif hastalık, penetrans düşük, %55 asemptomatik– Amiloidoz yok – Eskinazilerde ömrü uzatıyor?

Page 65: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Mutasyon analizinin kullanımıMutasyon analizinin kullanımı

Kalıtsal otoenflamatuar hastalıkların tümünde tanı klinik bulgulara ve değerlendirmeye bağlı olarak konulur.

Saptanan mutasyonlar sağlıklı toplumda da sıkça bulunabilmektedir. (Rheumatology 2006;45:269-73)

Tipik klinik AAA’ sı olan olgularda ana mutasyonlar tanıya yardımcı olabilir. Genetik tanı ise ancak AAA dışı diğer otoenflamatuar hastalıklarda tanıda ilgili mutasyonların varlığı yardımcıdır. (Ann Rheum Dis 2006;65:1427-32)

Page 66: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)

Hiperimmünglobülin D sendromu (HIDSHIDS)TNF-1 reseptörü ile ilişkili periodik sendromlar (TRAPSTRAPS)PAPA (piyojenik artrit, akne ) sendromu

Periyodik ateş, farenjit, aftöz stomatit ve adenopati ile ortaya çıkan sendrom (PFAPAPFAPA)

Page 67: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen Diğer ateşli, kalıtsal, yineleyen hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)hastalıklar (Otoenflamatuar hastalıklar)

Kriyopirin ile ilişkili hastalıklar– Ailesel soğuk aglütinasyon sendromu

– Muckle-Wells sendromu• Ürtikeryal döküntü, artrit, üveit

– CINCA/NOMID sendromu• Kronik infantil nörolojik kutanöz artropati

www.klinikgelisim.org.tr

Page 68: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalıkların özellikleriOtoenflamatuar hastalıkların özellikleriAAA HIDS TRAPS PAPA ASIS MWS CINCA

Etnik köken Türk, Yahudi, Arap, Ermeni

Hollandalılar İrlandalılar Yok Kuzey Avrupa Kuzey Avrupa Yok

Kalıtım şekli OR OR OD OD OD OD OD

Gen MEFV MVK TNFRSF1A PSTPIP1 CIAS1/NALP3 CIAS1/NALP3 CIAS1/NALP3

Klinik bulgular

Yineleyen ateş ve poliserözit atakları

Yineleyen ateş, karın ağrısı ve servikal lenfadenopati

Yineleyen ateş, miyalji, döküntü ve karın ağrısı

YineleyenPiyojenikartrit,Piyedermagangrenosum

Soğukla ilişkili ürtiker atakları

Ürtiker atakları, artrit, sensörinöral işitme kaybı

Kronik menenjit, artrit, döküntü, zeka geriliği

Atak süresi 1-3 gün 3-7 gün 1 haftadan uzun

Değişken 24 saatten kısa

1-2 gün Sürekli

Amiloidoz Görülebilir Çok nadir Nadiren Yok Çok nadir Görülebilir Görülebilir

Tedavi Kolşisin Statinler, steroidler, TNF alfa karşıtları

steroidler, TNF alfa karşıtları

steroidler, TNF ve IL-1 karşıtları

Soğuktan korunma, IL-1 karşıtları

steroidler, TNF alfa karşıtları

steroidler, TNF alfa karşıtları

•AAA: ailesel Akdeniz ateşi, HIDS: Hiperimmünglobülin D sendromu, TRAPS: Tümor nekrozis faktör reseptörü ilişkili periyodik sendrom, •PAPA: Piyojenik artrit, piyoderma gangrenosum, akne ilişkili sendrom, ASIS:Ailesel soğuk ilşkili sendrom, MWS: Muckle-Wells sendromu, •CINCA: Kronik infantil nörolojik kutanöz Artropati. OR: otosomal resesif, OD: otosomal dominan

Page 69: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Otoenflamatuar hastalıklarda ayırıcı tanı

Hoffman HM and Simon A (2009) Recurrent febrile syndromes—what a rheumatologist needs to knowNat Rev Rheumatol doi:10.1038/nrrheum.2009.40

Page 70: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

PFAPA sendromuPFAPA sendromu

1-6 yaş arasında yineleyen, 3-4 gün süreli ateşler ile ortaya çıkar.Ateşe aftöz stomatit, farenjit ve belirgin servikal lenfadenopati eşlik eder. Ailesel ya da farklı bir genetik geçiş gösterilememiştir.Çocuklarda görülen ateş antibiyotiklere ve ateş düşürücülere yanıtsızdır. Ateş tek doz kortikosteroid uygulaması ile hemen düşer.Yinelemeleri önlemek için çocuklara mutlaka tonsillektomi uygulanmalıdır.

Page 71: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

PFAPA sendromu PFAPA sendromu

Page 72: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - TedaviAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tedavi

1972’de Emir Özkan ve Goldfinger tarafından aynı

anda tanımlanan kolşisin

Bitkisel kökenli bir fenantren derivesi olan kolşisin

mitozu metafazda keserek hücre bölünmesini

durdurur.

Çocuklarda kullanım dozu 1.2 mg/m2/gün. En az 1

mg/gün dozunda kullanılmalıdır.

En üst kullanım dozu ise 2 mg/gün’dür.

Page 73: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ
Page 74: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Colchicum autumnale (Güz Çiğdemi)

Page 75: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Colchicum autumnale (Çiğdem)

Page 76: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - TedaviAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ - Tedavi

Kolşisin hem atak şiddetini hem de atak sıklığını azaltır. Amiloidozu mutlak önler ve var olan tabloyu da geriletir.

Kolşisinin en önemli yan etkisi ishal ve lökopenidir.

Çocuklarda kullanılan dozlarda büyümeyi olumsuz yönde etkilemez hatta olumlu yönde etkiler. (Clin Exp

Rheum 2001;19:S72-S75)

Page 77: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ – Tedavi ve izlemAİLESEL AKDENİZ ATEŞİ – Tedavi ve izlem

İzlemde temel ölçüt kolşisin tedavisine klinik yanıt

Kolşisine yanıt alınan olgularda 4-6 ayda bir tam

kan sayımı, sedimantasyon hızı ve tam idrar tahlili

incelemeleri yapılmalı

Eğer serum amiloid A düzeyi ölçülebilirse, bu

düzey 10mg/dL’nin altında tutulmalı

Page 78: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Kolşisine yanıtsız olgularKolşisine yanıtsız olgular

Çocukluk çağında yok denecek kadar nadir

Düzenli kolşisin almalarına karşın yineleyen

ataklar

Kolşisin dozu arttırılmalı

İntravenöz kolşisin kullanılabilir.

Deneysel tedaviler ve yanıtsız olan olgularda tek

olgu çalışmaları

Page 79: AİLESEL AKDENİZ ATEŞİ

Ailesel Akdeniz ateşinde kolşisin dışı tedavi Ailesel Akdeniz ateşinde kolşisin dışı tedavi ajanlarıajanları

Alfa interferon

Talidomid

İnfliksimab

Etanersept

İnterlökin-1 karşıtları (Anakinra, kanakunimab, rilonasept)

Azatiopurin

Prazosin? Bitki ekstreleri?

Kolşisin analogları

Fibrilleks