ผลกระทบจาก Library 2€¦ · Web viewจากการนำเทคโนโลย Web 2.0 มาใช ในการดำเน นงานภายในองค

นางสาวสรษา วฒอน 490110292

ผลกระทบจาก Library 2.0 ตอวงการหองสมดและศนยสารสนเทศ

งานดานหองสมดซงเปนแหลงรวมองคความรไดนำาเทคโนโลย Web 2.0 และเครอขายทางสงคม (Social Network) ปรบใชเพอขยายการบรการใหเขาถงผใชทกกลม กระตน และเชญชวนใหมการใชสารสนเทศและองคความรทหองสมดจดหามา ทงทมอยภายในหองสมดและบรการออนไลนผานระบบเครอขาย นอกจากนนหองสมดและศนยสารสนเทศไดนำาเทคโนโลย Web 2.0 มาใชในการพฒนาการดำาเนนงานภายในตวองคกรใหมประสทธภาพเพมมากขน

การเปลยนแปลงของยคสารสนเทศทไดนำาเทคโนโลย Web 2.0 เขามาใชในปจจบน กอใหเกดผลกระทบตอองคกรหองสมดและศนยสารสนเทศ ทำาใหองคกรดงกลาวตองมการพฒนารปแบบของการดำาเนนงานและการใหบรการ ทงในดานโครงสรางการดำาเนนงานภายในองคกร การจดการองคความรขององคกร ลกษณะการใหบรการของหองสมดและศนยสารสนเทศ เพอเผยแพรองคความรและบรการใหสามารถสนองความตองการของผใชมากทสด ซงนำาไปสการเปน Library 2.0

ผลกระทบตอลกษณะการดำาเนนงานภายในองคกร

องคกร หมายถง รปแบบของโครงสรางทจดตงตามหลกและวธการ ซงประกอบไปดวยบคคลหรอกลมบคคลตงแตสองคนขนไปมารวมกนเพอดำาเนนกจกรรมใดๆ ตามทตงวตถประสงคและเปาหมายรวมกนไว

ดวยความกาวหนาทางดานไอซททำาใหองคกรตางๆ ทงภาครฐ เอกชน และหนวยงานพเศษตางๆ ใหความสำาคญกบการ


เปลยนแปลงรปแบบการบรหารจดการ ดำาเนนการขององคกรใหรองรบการแขงขนทสงขนทกขณะ สรางความไดเปรยบในตลาด โดยมผใชงานเปนจดศนยกลาง อนสอดคลองกบแนวคดเทคโนโลยเวบ 2.0 เชนกน ประกอบดวยองคกรทกองคกรกหนไมพนการนำาเทคโนโลยเวบตางๆ มาพฒนาศกยภาพขององคกร ทำาใหการกาวสองคกรในยค 2.0 (Enterprise 2.0) เปนสงทแทบจะหลกเลยงไมได (ทวศกด ออนนตกล, 2552)

องคกรยค 2.0 (Enterprise 2.0) คอ องคกรทไดนำาแนวคดเกยวกบ Web 2.0 เขามาใชในการบรหารดำาเนนการในดานตางๆ และการจดการองคความรภายในองคกร เชน บลอก (Blog), ปายกำากบ (Tagging), สงคมออนไลน (Social Network) และแหลงความรอยาง Wiki เปนตน โดยองคกรนนไมจำาเปนตองมขนาดใหญ กสามารถนำาระบบองคกร 2.0 มาใชไดภายในองคกร เพยงแคมการเชอมตอกบอนเทอรเนตเทานน (ชพธรรม คำาวเศษณ และศรณย ยวรรณะ, 2551)

จากการนำาเทคโนโลย Web 2.0 มาใชในการดำาเนนงานภายในองคกรทำาใหเกดผลกระทบในดานตางๆ ทงผลกระทบตอโครงสรางการดำาเนนงานขององคกรและการจดการองคความรภายในองคกร ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1. ผลกระทบตอโครงสรางขององคกร

โครงสรางขอองคกร คอ รปแบบของโครงสรางทจดตงตามหลกและวธการ ซงประกอบไปดวยบคคลหรอกลมบคคลตงแตสองคนขนไปมารวมกนเพอดำาเนนกจกรรมใดๆ อยางเปนระบบขนตอน เพอบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทตงไวรวมกน จากการนำาเทคโนโลย Web 2.0 เขามาใชในการดำาเนนงานของหองสมด ทำาใหเกดผลกระทบตอองคกรหลายประการ ดงน


1. เกดการเปลยนแปลงวธการดำาเนนงานและการสอสารในองคกร หากสามารถดำาเนนการไดอยางมระบบและเหมาะสมจะสามารถเพมประสทธภาพในการทำางานขององคกรได แตถาหากทำาไมสำาเรจอาจเกดผลเสยหลายประการดวยกน เชน บคคลากรไมเขาใจถงวตถประสงคขององคกร ทำาใหไมสามารถดำาเนนการใหบรรลตามเปาหมายทตงเอาไวได, เกดความขดแยงขนภายในองคกร เปนตน และเมอองคกรไมไดปรบตวเขากบกระแสสงคม จะมแนวโนมทสงมากทบคลากรในองคกรไมสามารถเขาใจสภาพแวดลอมภายนอกองคกร สงผลตอการดำาเนนกจกรรมทไมสอดคลองกบความตองการของสงคม ซงจะสงผลกระทบตอผลประกอบการขององคกรได

2. เมอเทคโนโลยเขามามบทบาทในการดำาเนนงานและธรกจขององคกร หลาย ๆ องคกรมการปรบโครงสรางเพอลดระดบชนขององคกรลง เพอใหการตดสนใจและการบรหารงานมความรวดเรวขน ลดจำานวนผเชยวชาญและผเชยวชาญพเศษดานเทคนค เนองจากสามารถพฒนาซอฟตแวรระบบผเชยวชาญใหทำางานเสมอนเปนผเชยวชาญได และใหพนกงานเปนผใชระบบนนแทน

3. เกดการลดลำาดบชนขององคกร (Flatter Organizational Hierarchies) ลดจำานวนพนกงาน จดโครงสรางขององคกรใหม เพมความสามารถของพนกงานระดบลางใหสามารถทำางานไดในระดบทสงขน โดยนำาระบบผเชยวชาญ (Expert System) หรอ ระบบผชำานาญการ หรอระบบความร (Knowledge-Based System) ซงเปนระบบหรอโปรแกรมคอมพวเตอรท ชาญฉลาด (Intelligent Program) ทำางานในลกษณะเลยนแบบกระบวนการคดหาเหตผลในการแกปญหาเฉพาะเรองใด เรองหนงของผเชยวชาญมนษยเขามาใชในการจดการองคความรภายในองคกร


4. เปลยนชองทางการประชาสมพนธขององคกร การประชาสมพนธองคกรผานเทคโนโลย Web 2.0 ทกำาลงไดรบความนยมในขณะนอยาง Twitter นนชวยใหองคกรสามารถเขาใกลลกคาและผใชบรการไดมากขน รวมถงเพมโอกาสและความถในการตดตอสอสารมากยงขน รวมไปถงการเพมฐานลกคาและผใชบรการในตางประเทศไดเชนกน เปนชองทางทดทองคกรสามารถเขาไปทำาการโฆษณาประชาสมพนธสนคาและบรการของตนโดยทไมตองเสยงบประมาณในการซอสอโฆษณาทมราคาแพง

5. เกดการสรางเครอขายสงคมออนไลนภายใตองคกร โดยผานเครอขายทางสงคม (Social Networking) ชวยใหบคลากรขององคกรสามารถตดตอสอสารกนไดทงภายในและภายนอกองคกร และสามารถแบงปนเอกสาร, รายงานการประชมและองคความรตางๆ

2. ผลกระทบตอการจดการองคความรภายในองคกร

องคกรจะพฒนาตนเองใหเปนองคกรแหงการเรยนร (Leaning Organization) จำาเปนตองมการนำาแนวคดของการจดการความร (Knowledge Management: KM) บรหารจดการความรภายในองคกรใหเปนระบบเพอสงเสรมใหบคลากรเรยนรไดจรงและตอเนอง เครอขายสงคมออนไลนไมเพยงแตชวยใหคนเราสามารถตดตอสอสารกนไดแลว ยงสามารถแบงปนเรองราวตาง ๆ ระหวางกน

โทมส เอช ดาเวนพอรต กลาววา ความสำาเรจของการ“ถายทอดความร ไมใชอยทคอมพวเตอรหรอเอกสาร แตอยทการมปฏสมพนธระหวางคนดวยกน ” ; Successful knowledge transfer involves neither computers nor documents but rather in interactions between people. (Thomas H Davenport, 1995)


ซงในปจจบนไดนำาแนวคดของ Web 2.0 เขามาใชรวมกบการการบรหารจดการองคความรภายในองคกร โดยมบทบาทในการอำานวยความสะดวกเพอใหการจดการความรสามารถเกดขนไดอยางมประสทธภาพและไดผลตามทองคกรตองการ เครองมอ Web 2.0 ทไดนำามาประยกตใชในการจดการองคความรภายในองคกร ไดแก

1. วก (Wiki) ซงเปนซอฟทแวรประยกตบนเวบไซต (Web Application) ทสามารถตดตงบนเครองขายขององคกร เปนระบบเหมอนหนากระดาษ ทอนญาต ใหผใช เพมและแกไขเนอหาไดโดยงาย ซงบางครงไมจำาเปนตองการลงทะเบยนเพอแกไข ดวยความงายในการแกไขและโตตอบ วกเวบไซตมกจะถกนำามาใชในการรวมเขยนบทความ เพอแบงปนความร รวมไปถงการใชเพอเปนแหลงเผยแพรรายงานการประชมตางๆ ขององคกร

2.บลอก (Blog) มลกษณะเปนระบบทเปดใหผใชเขามาสรางและเขยนบลอกเหมอนบลอก สวนตวทวไป แตตางตรงทบลอกของสมาชกจะอยในพนทเดยวกน สามารถจดกลม เชอมโยงถงกน เพอใหสมาชกสามารถเขาถงเนอหาของสมาชกอกคนไดอยางสะดวก นอกจากนน ระบบบลอกยงมเครองมอเพมความสามารถในการคนหาเนอหา เชน ระบบคนหา (Search Engine) ระบบหมวดหม (Category) และระบบปายคำา หรอแทก (Tag) ทแสดงคำาสำาคญของบนทกตางๆ ในระบบดวยขนาดตวหนงสอตางๆ กน โดยคำาทมขนาดใหญหมายความวาเปนคำาทมสมาชกนยมใชมาก (ชตพงษ กตตนราดร, 2552)

เวบไซต Gotoknow.org เปนเวบไซตทเปดใหบรการระบบบลอก เปนเวบไซตทเปนสวนรวมของชมชนนกปฏบต (Community of Practice) ทไดรบความนยม นอกจากนยงมบทบาทในฐานะคลงความรของประเทศ เปนทแลกเปลยนองคความรตางๆ จากผเชยวชาญในดานตางๆ


3. กเกล แอปส (Google Apps) ถอเปนเทคโนโลย Web 2.0 ทกำาลงเปนทรจกกนอยางแพรหลาย เนองจากสามารถใชงานไดสะดวกและตอบสนองความตองการของผประกอบการขององคกรไดเปนอยางด ทมประสทธภาพและคณสมบตเพยบพรอม ซงสามารถนำามาใชเปนแกนกลางใหพนกงานขององคกรเขาไปใชงานรวมกนได

“Google Apps ไดรบการออกแบบมาเพอตอบสนองตอองคกรและโรงเรยนในไทย ทตองการการตดตอสอสาร และแชรขอมลสารสนเทศ อยางมประสทธภาพ ภายใตอนเทอรเฟซภาษาของเขาเอง โดยไมตองยงยากในการตดตง และบำารงรกษาฮารดแวรและซอฟตแวรเพมเตม นายดเรก แคลโลว ผจดการฝายการตลาด ก”เกล เอเชยตะวนออกเฉยงใต กลาว (เอพพอาร มเดย, 2550)

Google Apps เปนชดโปรแกรมแอปพลเคชน (Application) ของ Google ทมงเนนใหบรการทางดานเวบโฮสตง1 (Web hosting) และ email แกองคกรทกระดบ ทตดตงบนเวบไซต ชวยใหผประกอบดวยแอปพลเคชนตางๆ ดงน

1. การสามารถใชระบบ Gmail ภายในโดเมนเนม2 ขององคกรเอง (Gmail for domain)

2. ระบบปฏทน บรหารโครงการ ทำางานรวมกน แบงปนขอมล บน Google Calendar

3. ระบบสอสารดวย Google Talk4. Google Docs and Spreadsheets กบงานเอกสารท

ใชงานรวมกบ Microsoft word และ Microsoft excel เพอตอบสนองตอผประกอบการหรอองคกรทกระดบท

1 ? เวบโฮสตง (Web Hosting) คอ รปแบบการใหบรการทอนญาตใหผใชบรการ สามารถนำาเวบเพจของตนเอง เพอออนไลนบนอนเตอรเนตได2 ? โดเมนเนม (Domain name) คอชอเวบไซตทกำาหนดขนเพอใชในการอางองทอยบนเครอขายอนเทอรเนตแทนการใชหมายเลขประจำาเครองทเชอมตอกบอนเทอรเนตหรอไอพ (IP Address)


ตองการจดเกบขอมล สนบสนนการดำาเนนงานขององคกร รวมไปถงการตดตอสอสารและเผยแพรขอมลสารสนเทศผานเทคโนโลย Web 2.0 บนเครอขายอนเทอรเนต

Google Apps ประกอบดวยระบบอเมล Gmail, ระบบการสนทนา Google Talk, ระบบปฏทนสำาหรบองคกร Google Calendar, ระบบเอกสารออนไลน Google Docs and Spreadsheets และเครองมอสรางหนาเวบขององคกร Google Page Creator ซงมรายละเอยดดงตอไปน

1. การตดตอสอสารภายในองคกร1.1. Gmail โปรแกรมจดหมายอเลกทรอนกสททำางานบน

ระบบเวบเมล เพอรบสงขอมลขาวสารระหวางบคลากรภายในองคกรหรอผใช เพอใชขอมลยอนหลงจากการสนทนา ฝากขอความ หรอ ขอความเสยง (voice mail) จากโปรแกรม Google Talk

1.2. Google Talk โปรแกรมการสนทนา เพอรบสงขอมลแบบตอบสนองในทนท (real-time)ทสอสารไดทง


ขอความ และเสยง รวมถงการรบสงแฟมขอมล เพอแสดงสถานะการใชงาน ณ ปจจบน แสดงสถานะอเมล และตดตอสอสารไดทนท

1.3. Google Calendar โปรแกรมจดการตารางนดหมาย ทงการประชมและการเรยกดปฏทนงานของบคลากรภายในองคกร องคกรและผสนใจสามารถเผยแพรปฏทนกจกรรมตางๆของบรษทรวมกบบคลากรรวมถงผเยยมชมและผบรหาร

2. การทำางานรวมกนและการสรางเอกสารขอมล2.1.Google Docs and Spreadsheets โปรแกรมงาน

เอกสารทเปดโอกาสใหผใชสามารถสรางและสอสารกนไดแบบทนท ผานเบราเซอร ทงโปรแกรมประมวลผลคำา (Word processor) โปรแกรมตารางคำานวณ (Spread sheets) และโปรแกรมนำาเสนองาน (Presentation) ซงมการปรบปรงใหมใหผใชสามารถจดการ แกไข และแลกเปลยนงานนำาเสนอไดในแบบตอบสนองในทนท (real-time) กอนจะจดเกบงานทงหมดไวบนเวบในทเดยวกน

2.2.Google Page Creator โปรแกรมการสรางและออกแบบเวบไซต ซงออกแบบใหสามารถใชงานไดงายและรวดเรว โดยไมตองมความรทางดานการเขยนภาษาคอมพวเตอรหรอ HTML ใชเปนแหลงจดเกบและเผยแพรเอกสารแกบคลากรในองคกร

จดเดนของ Google Apps- ไมตองซอ ตดตง หรอดแลรกษาฮารดแวรหรอซอฟตแวร- เขาถงไดผานเวบเบราวเซอรและมอถอ- ปลอดภยและมเสถยรภาพ พรอมการปรบปรง upgrade

version อยางสมำาเสมอ


- ไดรบการพฒนาวธการทำางานรวมกนทมประสทธภาพมากขน- เขาถงนวตกรรมใหมๆ ของ Google อยเสมอ- เปนบรการ FREE สำาหรบรน Standard Edition

Web 2.0 เปนแนวทางการทำางานและการจดการองคความรภายในองคกรของบคลากรยคใหม โดยองคกรแหงการเรยนรนนจะเนนการบรหารทรพยากรมนษยเปนหลก ซงการเปลยนแปลงของการนำาเทคโนโลยเขามาใชในองคกร ทำาใหเกดผลกระทบตางๆ ดงน

1. ดานเทคโนโลย1.1. ลดงบประมาณในสวนของคาใชจายดานตนทนใน

การจดซอจดหา ซอมแซมและดแลรกษาซอฟตแวรระบบปฏบตการ (Support & Maintenance) เพราะระบบปฏบตการทเปนซอฟแวรทมลขสทธนนจะมราคาสง และมการเปลยนแปรงรนใหเปนรนใหมอยางสมำาเสมอ อกทงตองเสยคาลขสทธตามระยะเวลาททางเจาของระบบปฏบตการเปนผกำาหนด ทำาใหเกดคาใชจายดานการดแลรกษา

1.2. ลดปญหาความแตกตางของโปรแกรม ททำาใหเกดปญหารนของโรแกรมทแตกตางกน ทำาใหไมสามารถเปดไฟลขนได เพราะเทคโนโลย Web 2.0 จะทำางานบนระบบอนเทอรเนต ซงจะมการปรบปรงและเปลยนแปลงอยางสมำาเสมอ

1.3. จากความนยมของการนำาเทคโนโลย Web 2.0 มาใช เชน Blogs, Wikis, RSS หรอ AJAX มาใชในเวบไซตประเภท "Social Network" เชน Opensocial ของ Google , Widgets ของ Facebook ตลอดจนเวบไซต Myspace หรอ Youtube ทนยมใชเทคนค "Mash-ups" อนญาตใหผเลนเวบสามารถทจะพฒนา "Application" เลกๆ ในการตดตอสอสารกบผใชคนอนๆ ได ซง "Application" ดงกลาวมโอกาสทจะเกดชองโหว


หรอ อาจเปน "Trojan Application3" ทแฮกเกอรมาสรางไวใหคนหลงเขามา Download Application ไปใชงานกมความเปนไปได ดงนน ถงแมวาเทคโนโลย Web 2.0 จะเขามาเปลยนแปลงโลกอนเทอรเนต แตองคกรกควรระวงในการเขาใชงานเวบไซตประเภท "Social Network" ดวยเพราะอาจมโอกาสตดไวรสหรอโทรจนจากเวบไซตยอดฮตดงกลาวได

2. ดานบคลากร2.1. มอสระในการทำางานมากขน เพราะการทำางานหลก

ของ Web 2.0 ทำางานผานระบบเวบบราวเซอรไดทนท โดยไมตองกงวลถงการตดตงซอฟแวรและการปรบปรงใหทนสมย ซงการประชมหรอการนดพบเพอแบงปนองคความร กสามารถผานระบบอนเทอรเนตไดทนท

2.2. เกดการกระตนใหบคลากรเขามาถายทอดแลกเปลยนองคความรในระบบอยางตอเนองผานทางเทคโนโลย Web 2.0 ทสามารถเขาถงไดงาย นอกจากนนอาจมการใหบคลากรในองคกรเดยวกนหรอบคคลภายนอกเขามารวมแสดงความคดเหนในเนอหาความรทเขยน กระตนใหเจาของเนอหารสกภมใจและกระตอรอรนในการเขยนเนอหาตอไป

2.3. เมอมการแลกเปลยนความรเกดขน พนกงานหรอบคลากรมความร ความชำานาญเพมขน ยอมสงผลดใหกบองคกรในดานตางๆ เชน

- การปรบปรงพฒนากระบวนการดำาเนนงานใหมประสทธภาพมากขน

- การลดตนทนและเพมประสทธภาพในการทำางาน- การสรางมลคาเพมและนวตกรรมตางๆ

3 ? มาโทรจน (Trojan Horse) เปนโปรแกรมทถกเขยนขนมาใหทำาตวเหมอนวาเปนโปรแกรมธรรมดาทวๆ ไป เพอหลอกลอผใชใหทำาการเรยกขนมาทำางาน แตเมอถกเรยกขนมาแลว กจะเรมทำาลายตามทโปรแกรมมาทนท


- การสรางความจงรกภกดตอสนคาและบรการขององคกร

- การสรางตราสนคากบลกคาหรอผใชบรการ- การเกบรกษาและเพมลกคาหรอผใชบรการ

ผลกระทบตอหองสมดและศนยสารสนเทศ

ในอดตหองสมดเปนแหลงรวบรวมสารสนเทศ เพอใหบรการแกผใชศกษาคนควาหาความรดวยตนเองในการศกษาหาความรเพมเตม เปนแหลงใหความรขาวสารททนสมยทงภายในประเทศและตางประเทศ และยงเปนแหลงนนทนาการใหความบนเทงแกผมาใชบรการในหองสมด การเรมตนของยคสารสนเทศในชวงทศวรรษ 1960 คอมพวเตอรไดเรมเขามามบทบาทในการดำาเนนชวตมากขน มการจดเกบประมวลผล จดรปแบบของขอมลและสารสนเทศตามลกษณะเฉพาะตางๆ ขนใหม มการเชอมโยงฐานขอมลผานเครอขายคอมพวเตอร ทำาใหสารสนเทศมจำานวนเพมมากขน เกดเปนสงคมสารสนเทศ ซงในปจจบนมบทบาทตอชวตประจำาวนของคนทวไปมาก กลายเปนปจจยทสงผลใหเกดการเปลยนแปลง

ปจจยทเกยวของตอการเปลยนแปลงหองสมด ม 2 ประการคอ1. การเปลยนแปลงของสงคม และการเขามามบทบาทของ

เทคโนโลยในชวตประจำาวน2. การพฒนาของเทคโนโลยเครอขายโทรคมนาคม หรอ

อนเทอรเนต (Internet)3. พฤตกรรมของผใชบรการ ทมความตองการในดานตางๆ

เพมมากขน - ความรวดเรวในการเขาถงขอมลสารสนเทศ- ความสะดวกสบาย- ความถกตองของสารสนเทศ- ความพงพอใจและความคาดหวง


การเขามามบทบาทของเทคโนโลย Web2.0 และรวมกบงานของหองสมดและศนยสารสนเทศ ทำาใหเกดเปนเทคโนโลย Library 2.0 ทำาใหหองสมดและศนยสารสนเทศตองมการเปลยนแปลงรปแบบของการบรหารจดการ การจดทำาระบบหองสมดและการใหบรการแกผใช เพอใหทนสมยและสามารถตอบรบความตองการของผใชใหไดมากทสด อกทงชวยเพมขอบเขตของการใหบรการของหองสมดใหกวางขน เชน การประชาสมพนธผาน Twitter, การสรางบลอก (Blog) เพอเผยแพรองคความร เปนตน ซงเทคโนโลยเหลานสามารถกระตนใหผใชตองการเขามาใชบรการเพมขน

หองสมดและศนยสารสนเทศสวนใหญมฐานขอมลขององคกรอยมากมาย อนเนองมาจากสารสนเทศทเพมขนและพฒนาไปอยางรวดเรว หองสมดและศนยสารสนเทศบางแหงไดจดบรการฐานขอมลเชงพาณชย (fee-based database) และมการจำาหนายสารสนเทศขน โดยหองสมดและศนยสารสนเทศทมการจำาหนายสารสนเทศเปนสถาบนสารสนเทศประเภทสถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชย (commercial information service centers)

สถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชย

สถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชย (Commercial information service centers) เปนสถาบนบรการสารสนเทศทคดคาบรการจากผมาใชบรการ โดยเกบในลกษณะของสมาชก หรอตามอตราคาบรการทกำาหนดไว โดยเฉพาะผใชทแสวงหาสารสนเทศ ดวยความรวดเรวและทนสมย เพอประโยชนทางธรกจ การคาและอตสาหกรรม (สนทร แกวลาย. 2533: 20-23)

สถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชย เปนสถาบนทจดใหบรการสารสนเทศโดยคดคา บรการนนเปนววฒนาการของสงคมสารสนเทศ ทมอตสาหกรรมสารสนเทศเกดขน ทงนเปนเพราะผใชบรการตองการสารสนเทศทตองการไดสะดวกและรวดเรว แตตอง


เสยคาใชจาย จากสถาบน ซงใหสารสนเทศสถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชยมการดำาเนนงานในลกษณะท เปนธรกจและจดใหบรการสารสนเทศตามความตองการของผใช ในประเทศไทย บรษทสยามบรรณ จำากด นบวาเปนตวอยางของสถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชยได เพราะจดพมพ สยามจดหมายเหต บนทกขาวสารและเหตการณ จำาหนายเผยแพรเปนรายสปดาหเพอบรการสารสนเทศเหตการณตางๆ เกยวกบประเทศไทย และเรองนารในตางประเทศ โดยสถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชยมอยหลายรปแบบ ซงไดแก

1. ศนยบรการสารสนเทศทนสมย (current awareness services) ใหบรการเลอกสรรสารสนเทศเฉพาะบคคล (selective dissemination of information service : SDI) โดยจดสงรายการทางบรรณานกรม ดรรชนและสาระสงเขปใหสมาชกหรอผใชบรการไดตรวจสอบ สวนการเขาถงตวเอกสาร จำาเปนตองพงพาหองสมดและศนยสารสนเทศ ความสำาเรจของศนยบรการสารสนเทศทนสมยจงอยทการมหองสมดและศนย สารสนเทศทดสนบสนนอยเบองหลง

2. สำานกงานตดตอและใหคำาปรกษาทางสารสนเทศ (extension services–liason and advisory) ใหคำาปรกษาดานการใชสารสนเทศหรอแนะนำาแหลงสารสนเทศ

3. ศนยบรการสาระสงเขปและดรรชน (abstract and index services) ใหบรการฐานขอมลสาระสงเขปและดรรชนวารสารทางวชาการและสงพมพอน ๆ สวนใหญหองสมดและศนยสารสนเทศบอกรบเปนสมาชก สามารถสบคนในระบบออฟไลน (offline system) ผานทางสออเลกทรอนกส ประเภทวสดยอสวน ซดรอม และระบบออนไลน (online system) ผานทางระบบเครอขายอนเทอรเนต เชน สาระสงเขปวทยานพนธ (Dissertation Abstracts International) ของบรษท University Microfilm สาระสงเขปและดรรชน Biological Abstracts


และ Bioresearch Index จดทำาโดย บรษทไบโอสส (BIOSIS) เปนตน

ผลกระทบจากลกษณะของหองสมดเชงพาณชย

1. รปแบบของทรพยากรสารสนเทศทสถาบนบรการสารสนเทศเชงพาณชยสวนใหญมใหบรการแกผใช ในรปแบบของสงพมพสวนใหญไมมการจดเกบทรพยากรสารสนเทศทเปนมาตรฐานสากล โดยหองสมดและศนยสารสนเทศเชงพาณชยนนจะมการจดหมวดหมเฉพาะทหนวยงานเปนผกำาหนดเอง

2. การเขาใชบรการของหองสมดเชงพาณชยนน ผใชจะตองเสยคาสมครสมาชกตามอตราททางหองสมดเปนผกำาหนด สำาหรบผใชทตองการใชสารสนเทศเฉพาะททางหองสมดจดใหบรการและมการใชอยางสมำาเสมอ จะรสกวาคาสมครสมาชกนนคมคากบการไดมาศซงสารสนเทศ แตสำาหรบผใชทเขามาใชเปนครงคราวนน จะรสกวาคาใชจายนนแพงและไมอยากเขามาใชบรการ

นอกจากนน ผใชอาจเสยคาบรการเพมเตม จากการใชบรการสบคนและเรยกใชสารสนเทศระบบออนไลนครงหนง ผใชตองเสยคาบรการตางๆ ดงน

2.1. คาใชสารสนเทศจากฐานขอมล คดในอตราของแตละฐานขอมลทกำาหนดไวตามระยะเวลานานมากนอยตงแตเรมใชจนยตการใช

2.2. คาใชระบบโทรคมนาคม คดตามเวลามากนอยทใชทงนยงคดอตราทแตกตางกนตามขนาดและประสทธภาพของอปกรณและสญญาณสอสารในการเชอมตอกบอนเทอรเนต

2.3. คาพมพและสงสารสนเทศมาใหถงผใชบรการ (Offline Prints) โดยคดตามจำานวนรายการของสารสนเทศ ซงแตกตางตามแตละฐานขอมล


จากผลกระทบของหองสมดเชงพาณชยทตองเสยคาใชจาย เพอใหไดมาซงสารสนเทศ ผทเขามาใชบรการสวนใหญจงเปนผใชทตองการสารสนเทศเฉพาะดาน โดยเฉพาะผใชทเปนนกวจยหรอนกวชาการ ซงอยในฐานะทสามารถจายคาบรการตางๆ ได จงทำาใหฐานของผใชบรการจะเฉพาะแคกลมเทานน

แตในปจจบนเทคโนโลย Web 2.0 นน ผใชสามารถเขาถงไดงายมากขน เนองจากการพฒนาของเทคโนโลยคอมพวเตอรและเครอขายอนเทอรเนตทผใชสามารถเขาถงไดงายมากและเสยคาใชจายไมมากนก รวมไปถงทกษะการสบคนสารสนเทศของผใชทเพมมากขน ทำาใหผใชสามารถสบคนสารสนเทศจากแหลงอนได นอกเหนอจากหองสมด หองสมดและศนยสารสนเทศตางๆ จงไดเปลยนรปแบบการบรหารและการบรการ เพอใหสอดคลองกบเทคโนโลย Web 2.0 และพฤตกรรมการใชสารสนเทศของผใชทเปลยนไป มงเนนการใหบรการสารสนเทศทมคณภาพ เขาถงไดหลากหลายชองทางและประชาสมพนธกจกรรมตางๆ ของหองสมดและศนยสารสนเทศ

จากการนำา Library 2.0 เขามาใชในงานของหองสมดและศนยสารสนเทศทำาใหเกดผลกระทบตางๆ ดงน

1. เพมขอบเขตของการใหบรการของหองสมด ใหผใชสารสนเทศเขามาใชบรการไดผานเครอขายอนเทอรเนต โดยไมจำาเปนตองเดนทางมายงหองสมด เชน

1.1. การใหบรการตอบคำาถามผานโปรแกรมสนทนาบนเครอขายอนเทอรเนตหรอทางอเมล

1.2. การใหบรการชวยสอนการสบคนสารสนเทศ ผานทางระบบวดโอบนเครอขายอนเทอรเนต ใหผใชสามารถเขาใจถงงานบรการตางๆ ของหองสมดไดงายขน เชน วดโอสอนการสบคนทรพยากรสารสนเทศภายในหองสมดผานเวบไซต Youtube เปนตน


2. เพมชองทางในการประชาสมพนธกจกรรมของหองสมด ผใชสามารถตดตอขอมลขาวสารของหองสมดไดงายมากขน

3. หองสมดตองกระตนใหผใชเกดความตองการแสวงหาสารสนเทศ โดยแนะแหลงสารสนเทศตางๆ ทมความนาเชอถอและมประสทธภาพใหกบผใช ทำาใหผใชเหนความสำาคญของสารสนเทศ และตองการเขามาใชบรการในหองสมด

4. หองสมดตองเพมทกษะความสามารถของบรรณารกษและบคลากรใหมประสทธภาพมากขน สามารถเขาใจและสามารถปฏบตงานไดจรง ผานทางเทคโนโลย Web 2.0

5. หองสมดและศนยสารสนเทศตองจดสรรงบประมาณทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ เพอรองรบกบการเปลยนแปลง เชน การตดตงเวบเซรฟเวอรของหองสมด, คาใชจายของระบบเครอขายในหองสมด เปนตน นอกจากนนหองสมดจะตองศกษาเกยวกบโปรแกรมแบบเปด (Open Source) ทสามารถนำามาใชในการของหองสมดไดโดยไมเสยคาใชจาย เพอเปนการประหยดงบประมาณของหองสมด

ตวอยางหองสมด

หองสมดคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

หองสมดคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม สงกดอยในฝายหองสมดและสารนเทศ สาขาวทยาศาสตรสขภาพ สำานกหอสมด มหาวทยาลยเชยงใหม และสงกดอยคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ไดนำาเทคโนโลย Web 2.0 เขามาใชในการ


ดำาเนนงานของหองสมด, เพมชองทางการใหบรการและประชาสมพนธกจกรรมของหองสมดผานทางเครอขายอนเทอรเนต

การบรหารดำาเนนงานของหองสมดคณะแพทยนน บคลากรภายในองคกรทกคนจะมบญชอเมลของ Gmail เพอใชบรการตางๆ ของ Google Apps เชน การตดตอสอสารภายในองคกรผานทาง Google Talk, การแลกเปลยนและสงเอกสารผานทาง Google Document และตารางกจกรรมตางๆ ของหองสมดผานทาง Google Calendar

การใหบรการของหองสมด นอกเหนอจากบรการฟ นฐานของหองสมด ไดแก บรการสบคนสารสนเทศ, บรการยม-คน, บรการยมสงพมพระหวางหองสมด, บรการนำาสงเอกสาร, บรการตอบคำาถามชวยการคนควา เปนตน หองสมดคณะแพทยไดนำาเทคโนโลย Web 2.0 เขามาเพมขอบเขตการใหบรการของหองสมด ผานทางเวบไซตของหองสมด http://www.med.cmu.ac.th/library/ โดยมบรการตางๆ ดงตอไปน

1. บรการตอบคำาถามชวยการคนควาผานทางโปรแกรมสทนา โดยหองสมดคณะแพทยไดใหบรการตอบคำาถามผานทางโปรแกรม PhpOnline, Google Talk และ MSN Messager เพอใหผใชสามารถเลอกไดวาจะเขาใชบรการโปรแกรมตวใด ทผใชมชอบญชผใชงานอยแลว โดยจะมปมแสดงสถานะการออนไลนของบรรณารกษวากำาลงใหบรการอยหรอไม


2. บรการประชาสมพนธกจกรรมตางๆ ของหองสมดคณะแพทยและคณะแพทย มหาวทยาลยเชยงใหม ผานทาง RSS feed, Facebook และ Twitter เพอใหผใชสามารถตดตามขาวสารททนสมยของหองสมด เชน ฐานขอมลใหมทหองสมดบอกรบ, กจกรรมฝกอบรมการใชหองสมดของนกศกษาป 2 ของคณะแพทย และการสมมนาตางๆ ทจดขนทหองสมดเปนตน

3. เผยแพรปฏทนกจกรรมของหองสมดผานทาง Google Calendar เปนอกชองทางในการประชาสมพนธกจกรรมของหองสมด


4. หองสมดคณะแพทยไดจดทำาบลอกของหองสมด เพอใชเปนแหลงแบงปนเผยแพรความรและบทความตางๆ เกยวกบทางดานการแพทยสขภาพใหแกผใชไดเขาอาน และรวมแสดงความคดเหน http://www.med.cmu.ac.th/library/blog/

แนวโนมของหองสมดและศนยสารสนเทศในประเทศไทย

ปจจบนนไมสามารถปฏเสธไดวา Web 2.0 นนเปนการปฏวตรปแบบใหมของกลมผใชงานอนเทอรเนตทวทงโลก โดยหองสมดในตางประเทศนนไดมการนำา Web 2.0 เขามาใชในการดำาเนนงานและใหบรการแกผใช ทำาใหเกดขอบเขตการใหบรการของขอมลสารสนเทศอยางกวางขวางและเปนทยอมรบของผคนในสงคม

ในประเทศไทยกระแส Web 2.0 ยงไมเปนทรจกมากนก โดยผใชสวนใหญจะเปนกลมบคลากรทเกยวของกบเทคโนโลยสารสนเทศและกลมนกเรยน นกศกษา โดยวตถประสงคของการใช Web 2.0 ของผใชสวนใหญจะเนนไปทางดานความบนเทงเปนหลก

หองสมดและศนยสารสนเทศไดมการนำาเทคโนโลย Web 2.0 เขามาใชเพมมากขน แตเนองจากผใชมความเคยชนกบการคนหาขอมลบนอนเทอรเนต เพราะสามารถเขาถงไดงาย และตองตามความตองการ อกทงยงสะดวกสบาย ทำาใหความเคยชนนสงผลเสยตอการเรยนร ผใชไมมการวเคราะหขอมลกอนนำามาใช ทำาใหสารสนเทศทไดเปนขอมลทขาดประสทธภาพ


ดงนนหองสมดและศนยสารสนเทศตางๆ นน ตองนำาสารสนเทศเขาไปหาผใช มใชใหผใชเขามาหาสารสนเทศเหมอนเชนในอดต เพอกระตนใหผใชเกดความตองการแสวงหาความร เกดการคดวเคราะห เลอกใชสารสนเทศทมความนาเชอถอไดอยางมประสทธภาพ

บรรณานกรม

ชตพงษ กตตนราดร. (2552). เครองมอยค 2.0 เพอการจดการความรองคกร. คนเมอ 19 พฤศจกายน 2553, จาก http://www.businessweek.co.th/index.php?option=com_

content&task=view&id=898&Itemid=62ชพธรรม คำาวเศษณ, และศรณย ยวรรณะ. (2551). ปฏวตการบรหารงานในองคกรดวย Google Apps. กรงเทพ: ซคเซส มเดย.


ภสทธ รตนปยะสนทร. (2550). Web 3.0 อกกาวหนงของการพฒนาเวบ. PC magazine Thailand. 13,47-53.ประพนธ ผาสขยด. (2550). การจดการความร (KM) ฉบบขบเคลอน LO. กรงเทพฯ : ใยไหม.สำานกหอสมด มหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2552). รายงานการประชมเรอง หองสมดเชงรก: การ ปรบตวสหองสมดไรพรมแดน. กรงเทพฯ: สำานกฯ.สำานกหอสมด มหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2552). เอกสารประกอบการประชม "การจดการการ เปลยนแปลงหองสมดในทศวรรษหนา (Change Management of Libraries in the Next Decade. คนเมอ 15 พฤศจการยน 2552 จาก http://library.tu.ac.th/

conference32009/download/index.htmศระ ศลานนท. (2553). การจดการความรกบเครอขายเวบสงคม. คนเมอ 22 มกราคม 2553 จาก

http://www.tistr.or.th/tistrblog/?p=595ศรชย นามบร. (2552). Wiki คออะไร. คนเมอ 15 มกราคม 2553 จาก http://e-learning.

yru.ac.th/yrublog/wp-content/uploads/2007/09/wiki_report.pdfอญญาณ คลายสบรรณ. (2550). การจดการความรฉบบปฐมบท. นครปฐม: เพชรเกษม พรนตง กรป. เอพพอาร มเดย. (2550). กเกลบกตลาดไทยเตมตว เปดตว Google Apps เวอรชนไทย อยางเปน ทางการ หวงสนบสนนภาคการศกษา และองคกรทวไป. คนเมอ 15 มกราคม 2553 จาก

http://www.ryt9.com/s/prg/282362Abram, S. (2006). Web 2.0, library 2.0 and librarian

2.0: preparing for the 2.0 world. Retrieved January 12, 2010, from


http://www.imakenews.com/sirsi/e_article000505688.cfm

Chand, K. (2005). Do libraries matter? The rise of Library 2.0. Retrieved November 15, 2009 ,from http://www.talis.com/applications/downloads/white_papers

/DoLibrariesMatter.pdfHinchcliffe, D. (2006). Does every organization need a Web 2.0 strategy?. Retrieved November 19, 2009, from http://blogs.zdnet.com/Hinchcliffe/?p=60.Klopfer, L. (2004). Commercial Libraries in an Indian City:an Ethnographic Sketch. Retrieved November 18, 2009, ,from http://www.librijournal.org/pdf/2004- 2pp104-112.pdfLevy, M. (2009). WEB 2.0 implications on knowledge management. Retrieved November 16, 2009, from http://lpis.csd.auth.gr/mtpx/km/material/JKM-13-1d.pdf7 Things You Should Know About Google Apps. (2008). Retrieved 8 January, 2010, from http://www.educause.edu/ir/library/pdf/ELI7035.pdf

Documents

ผลกระทบจาก Library 2€¦ · Web viewจากการนำเทคโนโลย Web 2.0 มาใช ในการดำเน นงานภายในองค