Broj 3

Riječ urednika Poštovani učenici, roditelji i kolege nastavnici pred Vama se nalazi treći broj časopisa "Veseli

fizičar". Nakon uspjeha prva dva broja broja i nakon mnogobrojnih pohvala koje su stizale na e- mail i

u inbox-u facebook stranice redakcije odlučili smo da objavimo treći broj časopisa "Veseli fizičar" uz

nadu da ćemo dugo godina objavljivati ovaj časopis. Nadamo se da ćete uživati u čitanju i ovog broja.

Vaša nastavnica, Marina Petrović

U ovom broju donosimo:

Rezultati sa Olimpijade znanja: SOLIDAN USPJEH

NAŠIH ČLANOVA

Učenici Osnovne škole "Jugoslavija" učestovali su u

projektu "Eratostenov ogled": MAGIJA JEDNOG

ŠTAPA

Povezanost zadataka iz sedmog i osmog razreda:

GUSTINA, MASA, ZAPREMINA I TEŽINA TIJELA

Zapažen rezultat na konkursu "Mladih ekoreportera":

DOPRINOS OČUVANJU NAŠE PLANETE

Na tragu jednog od najpopularnijeg fizičara današnjice,

Brajan Grin: ELEGANTNI KOSMOS

Djeci svijeta daje se na znanje, sila masi daje ubrzanje:

UZ POMOĆ STIHOVA LAKŠE SE SPOZNAJE FIZIKA

Priča o vremenu: TRKA NA STOTINU METARA

Slike sa izleta : TIVAT, KOTOR, PORTO

MONTENEGRO

(Ne) Odgovorni urednik: Marina Petrović,

nastavnica fizike;

Saradnici: učenici, članovi sekcije “Mladi

fizičari”

e-mail adresa redakcije:

nastavafizike1@gmail.com

SAJT:

http://fizika-za-osnovce cg.blogspot.com/

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

SOLIDAN USPJEH

Miloš Šikmanović iz 85 osvojio je osmo mjesto, dok su Amir Čuturić 81 i Isidora Radunović 82

osvojili jedanaesto odnosno osamnaesto mjesto

Detalj sa takmičenja

Prirodno-matematički fakultet Univerziteta Crne Gore i Društvo matematičara

i fizičara Crne Gore organizovali su 23. aprila „Olimpijadu znanja 2016“,

odnosno takmičenje učenika osnovnih i srednjih škola iz matematike, fizike,

biologije, hemije i programiranja. Cilj takmičenja je popularizacija prirodno-

matematičkih nauka, a organizuje se, između ostalog, i zbog potrebe stalnog

podsticanja darovitih učenika da razviju i iskažu svoj talenat. Prirodno

matematički fakultet i Društvo matematičara i fizičara „Olimpijadu znanja 2016“ organizuju pod

pokroviteljstvom Rektora Univerziteta Crne Gore, Crnogorske akademije nauka i umjetnosti i

kompanije doMEn. Što se tiče fizike takmičenje se organizovalo u šest kategorija. Takmičili su

se učenici dva posljednja razreda osnovne škole (u dvije kategorije – VIII i IX razred) i sva četiri

razreda srednje škole (u četiri kategorije po razredima). Predsjednik Društva matematičara i

fizičara Crne Gore Milojica Jaćimović istakao je da nastavnici u osnovnim i srednjim školama u

PREDSTAVLJAMO VAM REZULTATE SA “OLIMPIJADE ZNANJA” KOJA JE

ODRŽANA 23. APRILA 2016. GODINE U PODGORICI

Crnoj Gori, koji rade u uslovima koji se ne mogu ocijeniti kao idealni, pokazuju zavidan

entuzijazam da kod svojih najboljih đaka “pronađu iskru radoznalosti, koja će ih voditi na put

nauke”. Dekanica Prirodno - matematičkog fakulteta (PMF) Žana Kovijanić - Vukićević je

ocijenila da PMF već sedmi put organizuje Olimpijadu znanja, čiji je cilj popularizacija nauke,

ali i izdvajanje najboljih. Na ovom takmičenju osnovnu školu “Jugoslavija” iz Bara predstavljali

su učenici: Miloš Šikmanović 8/5 koji je osvajanjem osmog mjesta ostvario najbolji rezultat,

kao i Amir Čuturić 8/1 i Isidora Radunović 8/2 koji su ovojili jedanaesto odnosno osamnaesto

mjesto. Mentor takmičarima bila je Marina Petrović, nastavnica fizike koja je istakla da je

ponosna na postignute rezultate svojih takmičara smatrajući da su, što se tiče takmičenja, nijanse

odlučivale. Naime prvo mjesto su osvojili učenici sa 66 bodova na testu dok je Miloša

Šikmanovića, koji je osvojio 43 boda, zapravo samo jedan zadatak kojeg nije do kraja uradio,

“spriječio” da ne osvoji prva tri mjesta.

"Dobra organizacija i pažljivo ophođenje prema nama učinilo je da se mi lijepo i prihvaćeno

osjećamo. Bili smo smješteni u amfiteatar, radili smo zadatke 3 sata, pet zadataka, a svaki

zadatak se odnosio na lekcije koje smo učili u školi. Asistenti su bili strpljivi i razjasnili su nam

svaku nedoumicu koju smo imali. Čak su nam donijeli sendviče i sokove za vrijeme pauze koju

su nam dali. Na kraju rada izašli smo u hol kod svojih nastavnika i tamo smo razmjenjivali

komentare. Nakon tri sata ušli smo u autobus i vratili se u Bar", rekao je Miloš Šikmanović.

Samo pet bodova manje na ovom takmičenju je imao Amir Čuturić koji je bio veoma zadovoljan

rezultatima kao i tretmanom kojeg su imali u Podgorici:

„Takmičenje je bilo dobro organizovano. Lijepo su nas dočekali. Imali smo hranu i piće. Sve što

nam nije bilo jasno o zadacima organizatori su nam objasnili“, istakao je Amir Čuturić.

Detalj sa školskog takmičenja

Isidora Radunović, učenica iz razreda 82, koja je takođe bila zadovoljna organizacijom

takmičenja nadovezala se na priču svojih drugara iz škole: "Izrada zadataka prošla je u miru i

tišini. Smatram da je tri sata bilo dovoljno da se riješe zadaci. Sendviči i sokovi koji su nam

dodijeli opustili su situaciju, a takođe su nam pomogli u rješavanju zadataka. Zaista bih pohvalila

organizaciju takmičenja", zaključila je Isidora.

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

MAGIJA JEDNOG ŠTAPA

„Glavni cilj projekta jeste izračunati obim Zemlje koristeći dovitljivost jednog od najgenijalnijih

matematičara svih vremena“, naglasila je nastavnica fizike Marina Petrović.

Autori: članovi sekcije „Mladi fizičar“

U današnje doba kojeg karakteriše postojanje modernih satelita nije teško

shvatiti koliko je Zemlja mala u odnosu na svemir, a takođe nije teško

izmjeriti obim Zemlje. Međutim, ukoliko vratimo vrijeme više hiljada godina

unazad shvatićemo da mjerenje obima Zemlje jeste podvig vrijedan poštovanja.

Jedan od prvih koji se „usudio“ da tvrdi da je Zemlja okrugla upravo je bio

Eratosten.

„Eratosten je starogrčki matematičar koji je živjeo u trećem vijeku prije nove ere. Stekao je

slavu kao prvi koji je upoznao sistem širina i dužina, te prvi koji je izračunao Zemljinu veličinu.

Eratosten se obrazovao u Aleksandriji i nekoliko godina u Atini. On je bio veoma značajna

osoba za istoriju nauke koja je dala veliki doprinos prije svega matematici i geografiji. Takođe

zna se da je bio prijatelj sa Arhimedom, jednim od najvećih matematičara staroga vijeka”, ističe

nastavnica fizike Marina Petrović.

UČENICI OSNOVNE ŠKOLE JUGOSLAVIJA UČESTOVALI SU U PROJEKTU

„ERATOSTENOV EKSPERIMENT“

Da je Eratosten bio genijalan matematičar koji je uz pomoć štapa izmjerio obim Zemlje to znaju

svi oni koji su završili osnovnu školu. U čemu se zasniva njegova genijalnost, otkriva nam

nastavnica.

“Genijalnost svakog naučnika, pa i Eratostena, ogleda se u jednostavnosti rješenja nekog

problema. Kao i svaki naučnik Eratosten je bio znatiželjan i zapravo je primijetio da u vrijeme

ljetnjeg solisticijuma, odnosno najdužeg dana u godini, 22-og juna nema sijenke u bunaru.

Naime tada je Sunce u zenitu, a to znači da se Sunce nalazi u najvišoj tački na nebeskoj sferi,

vertikalno iznad posmatrača. To se dešavalo tačno u podne u Asuanu koji se nalazio neznatno

sjevernije od Aleksandrije. Eratosten je odredio da tog istog dana u Aleksandriji sunčevi zraci

padaju pod uglom otprilike oko 7 stepeni, a to je pedeseti dio kruga. Na taj način Eratosten je

izračunao obim Zemlje i pogriješio za samo 200 kilometara”, objašnjava nastavnica.

Saradnja među učenicama bila je na visokom nivou: Mjerenje dužine sijenke štapa

Sama činjenica da je neko još prije nove ere tvrdio da je izračunao obim Zemlje i još to da je

Zemlja okrugla bilo je varvarsko svetogrđe za vrijeme koje je tek došlo. Zbog čega je ljudima u

srednjem vijeku bilo teško da prihvate da je Zemlja okrugla i da nije centar svemira?

“To da je Zemlja okrugla protivi se svakodevnom iskustvu i onome što ljudsko oko opaža.

Klasičan primjer je brod koji se udaljava od nas. Ako sjedimo na plaži primijetićemo kako brod

koji se udaljava od nas postaje sve manji i manji, da bi na kraju u potpunosti “nestao”. To je u

ljudima izazivalo strah, a sve što izaziva strah u nama budu maštu. Ljudi su onda nekako

intuitivno razmišljali o tome da ukoliko se brod dovoljno udalji od nas da će sigurno stići do

neke provalije sa koje će pasti. Ljudi su zamišljali brod koji beskonačno pada ko zna gdje.

Međutim brod “nestaje” iz čovjekovog vidika upravo zbog zakrivljenosti Zemlje,” objašnjava

nastavnica.

Da se vratimo Eratostenovom eksperimentu. Možete li nam objasniti kako je uopšte nastala ideja

o ovom projektu.

“Ovaj projekat je zapravo pokrenut od strane udruženja Inspiring Science Education koja

nastoji da popularizuje nauku u svijetu. U ovom projektu učestovalo je oko 5000 škola iz čitavog

svijeta, 10 000 nastavnika i otprilike oko 100 000 učenika, što je, složićemo se, impresivna

brojka. To što se naša škola našla na karti svijeta kao učesnik ovako popularnog projekta za sve

u školi bila je čast, a naročito za one koje su imali mogućnost da učestvuju u tom projektu.

Učestovati u eksperimentu koji je dio istorije čovječanstva neprocjenjivo je iskustvo. Smatram da

je privilegija vratiti se u Eratostenovo vrijeme i ponoviti njegov čuveni eksperiment”, tvrdi

nastavnica.

Članovi naše sekcije su zapravo mjerili dužinu štapa i zapisivali dužinu sijenke tog štapa. Kako

nam to u praksi pomaže da odredimo obim Zemlje.

“Naša škola bila je uparena sa školama iz bivše Jugoslavije i okruženja. Sproveli smo

istraživanje zajedno sa Sentadrej Reformatorskom Gimnazijom iz Mađarske. Gospodin Alpar

Ferenci poslao nam je njihove podatke o geografskoj širini i geografskoj dužini, dužini štapa,

dužini sijenke štapa i ugla koji zaklapa sunčeva svjetlost sa štapom. Naš zadatak je bio da

njihove podatke uporedimo sa našim podacima. Organizatori ovog projekta omogućili su nam

program uz pomoć koga smo na veoma lak način mogli doći do razdaljine između Bara i grada u

kome se nalazi ova škola iz Mađarske. Koristeći neke matematičke formule i uz podatke koje

imamo lako dolazimo do obima Zemlje”, ističe nastavnica.

Osnovna škola “Jugoslavija” na karti svijeta

Za kraj našeg razgovora možete li nam reći kakvi su Vaši komentari o ovom projektu.

“Mislim da ovaj projekat prije svega pobuđuje u učenicima istraživački duh i motiviše ih da se

zaintresuju za nauku. Za mene lično učešće na ovom projektu je od neprocjenjive vrijednosti i

zaista sam ponosna na činjenicu što se naša škola našla na karti svijeta”, zaključila je

nastavnica fizike Marina Petrović.

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

GUSTINA, MASA, ZAPREMINA I TEŽINA TIJELA

„Povezivanjem gradiva koji se uči u sedmom razredu sa gradivom iz osmog razreda lakše se

dolazi do sveobuhvatnijeg sagledavanja pojava koje proučava fizika“, primjećuju učenici.

Autori: Članovi sekcije “Mladi fizičari”

Gustina je po definiciji odnos mase i zapremine nekog tijela ρ =

. U ovoj

formuli ρ (ro) označava gustinu tijela, m označava masu tijela, a V njegovu

zapreminu. Na primjer gustina jezerske vode iznosi ρ = 1000

, gustina

aluminijuma iznosi ρ = 2720

, gustina drveta iznosi ρ = 800

, gustina

čelika iznosi ρ = 7500

.

U OVOM BROJU OBJAŠNJAVAMO POVEZANOST ZADATAKA U KOJIMA

KORISTIMO FORMULU ρ =

SA ZADACIMA U KOJIMA SE TRAŽI SILA

POTISKA

Težina je sila kojom tijelo, uslijed gravitacionog dejstva, djeluje na nepokretni oslonac ili zateže

nit o koju je obješeno. Težina tijela je jednaka gravitacionoj sili koja na njega djeluje i njen

intenzitet tada je jednak proizvodu mase tijela i ubrzanja zemljine teže. Q = m*g, gdje Q

označava težinu, umjesto uobičajene oznake F za silu, dok je m masa, a g ubrzanje zemljine teže.

Težina je sila, vektorska veličina, koja ima isti pravac i smjer kao i ubrzanje zemljine teže. Ove

dvije formule najčešće se u zadacima povezuju na sljedeći način.

ρ =

, iz toga slijedi m = ρ*V

Q = m*g = ρ*V*g

1. Težina nekog tijela napravljenog od aluminijuma iznosi 250 N. Kolika je zapremina ovog

tijela?

Q = 250 N Q = m*g = ρtijela*V*g, iz toga slijedi V =

ρtijela = 2720

Zamjenom poznatih podataka dobijamo da je

....................

V = ? V =

,

skratimo kg i kg, N i N, ostaje m³

V = 0, 0092 m³

Sila potiska u fluidima je sila koja djeluje na tijelo potopljeno u tečnost u smjeru suprotnom

od gravitacije.

Na slici je prikazana sila potiska Fp i ona je jednaka Fp = ρtečnosti*g*Vp. U ovom slučaju ρ je

gustina tečnosti u kojoj se tijelo nalazi, g je gravitaciono ubrzanje, a Vp je dio zapremine tijela

koje se nalazi u vodi. Sa druge strane sila Fg iznosi:

Fg = Q = m*g = ρtijela*V*g

Najčešće u zadacima imamo uslov da tijelo lebdi i tada kažemo da je Fg = Fp.

Odnosno: ρtijela*V*g = ρtečnosti*g*Vp, ako g i g skratimo onda je ρtijela*V = ρtečnosti* Vp.

Dakle, ako znamo koliki je dio zapremine tijela koje se nalazi u vodi možemo izračunati kolika

je gustina tijela!

2. Tijelo lebdi u vodi tako da se jedna polovina zapremine tog tijela nalazi u vodi. Kolika je

gustina ovog tijela?

Vp =

V Fg = Fp

ρvode = 1000

Q = Fp

.......................... m*g = ρvode*g*Vp

ρtijela = ? ρtijela*V*g = ρvode*g*Vp, (skrati se g i g)

ρtijela*V = ρvode *

V, (skrati se V i V)

ρtijela =

ρvode = 500

3. Ako u staklenu šuplju kuglu poluprečnika 2 cm i mase 1 g stavimo 4 g žive, kugla će lebdjeti u

tečnosti nepoznate gustine. Izračunaj gustinu tečnosti. (Zapremina kugle je

r π)

r = 2 cm = 0, 02 m Težina kugle iznosi Qk = mk*g

mk = 1 g = 0, 001 kg Težina žive iznosi Qž = mž *g

mž = 4 g = 0, 004 kg Ako se u kuglu stavi živa ukupna težina kugle i žive je:

................................ Qu = Qk + Qž = mk*g + mž *g = g (mk + mž )

ρtečnosti = ?

Prema uslovu zadatka kada se kugla napunjena živom stavi u tečnost nepoznate gustine kugla će

lebdjeti.

Qu = Fp

g (mk + mž ) = ρtečnosti*g*V, g i g skratimo

mk + mž = ρtečnosti*

r π, iz toga slijedi da je

ρtečnosti =

= 150

4. Kada smo u posudi u kojoj se nalazi voda ubacili neko tijelo primijetili smo da to tijelo lebdi

tako da se jedna polovina zapremine tog tijela nalazi u vodi, a kada smo to isto tijelo ubacili u

posudu u kojoj se nalazila tečnost nepoznate gustine primijetili smo takođe da to tijelo lebdi i da

se tri četvrtine zapremine ovog tijela nalazi u toj tečnosti. Izračunaj gustinu nepoznate tečnosti.

Vp1 =

V - U prvom slučaju dakle imamo:

Vp2 =

V Fg = Fp, odnosno Q= Fp

................... ρtijela*V*g = ρvode*g*Vp1, (skrati se g i g)

ρtečnosti = ? ρtijela*V = ρvode *

V, (skrati se V i V)

ρtijela =

ρvode = 500

- U drugom slučaju takođe imamo:

Fg = Fp, odnosno Q= Fp

ρtijela*V*g = ρtečnosti*g*Vp2, (skrati se g i g)

ρtijela*V = ρtečnosti *

V, (skrati se V i V)

ρtečnosti =

= 667

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

DOPRINOS OČUVANJU NAŠE PLANETE

Preko 400 učenika iz 21 srednje i 40 osnovnih škola te troje studenata poslalo je oko 550 radova

na ovogodišnjem takmičenju, istakli su organizatori konkursa NVO “Ekom”.

Autori: Članovi sekcije “Mladi fizičari”

Dodjelom priznanja i prigodnih nagrada najboljim učesnicima, završen je

konkurs ”Mladi ekoreporteri 2016” koji je, po deveti put, organizovala

NVO „Ekom” u sklopu programa Fondacije za ekološku edukaciju (FEE).

U saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede i ruralnog razvoja, tema

ovogodišnje kampanje je bila „Drveće za planetu”, što je i slogan

ovogodišnjeg Dana planete Zemlje. Svečanost je održana 22. aprila 2016.

godine u Podgorici. Nagrade najboljijma je uručila Daliborka Pejović,

državna sekretarka u Ministarstvu održivog razvoja i turizma, koje je i

ovogodišnji pokrovitelj, a posebna priznanja u kategoriji “Drveće za planetu” dodjelila je Nina

Lješević, predstavnica Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, koje je obezbjedilo i

I OVE GODINE „MLADI FIZIČARI“ SU OSTVARILI ZAPAŽEN REZULTAT NA

KONKURSU “MLADIH EKOREPORTERA“

sadnice za najbolje učenike i škole. Prisutne je pozdravio Saša Karajović, izvršni direktor

Ekom-a, a Vasilije Bušković je u ime žirija uručio posebna priznanja učenicima i školama.

Pristigle radove je početkom aprila 2016. vrednovao četrnaestočlani nacionalni žiri i odabrao

najbolje u 12 kategorija (fotografije, članci i video radovi u tri tematske cjeline: “biodiverzitet i

predjeli”, “mladi ekoreporteri” i “drveće za planetu”, koji su podjeljeni u dvije starosne

kategorije 12-15 godina i 16-21 godine.

Naša škola je posebno pohvaljena kao škola koja je poslala više od 30 radova na konkurs i

time smo dobili specijalnu diplomu. Na ovogodišnjem konkursu nagrađeni su: Đorđe Vlahović

sa radom “Snovi koji nijesu ispunjeni”, Bojan Nedović koji je poslao rad “Zeleno ostrvo” i

Danilo Kljakić koji je konkurisao sa radom“Drvored”.

“Snovi koji nijesu ispunjeni” “Zeleno ostrvo”

“Drvored” Sa svečane dodjele diploma: Daliborka Pejović

Mladi eko-reporteri je međunarodna omladinska mreža za obrazovanje o održivom razvoju, a

koju koordinira Fondacija za ekološku edukaciju (FEE), sa sjedištem u Kopenhagenu. 2015.

godine u 28 zemalja, mladi su istraživali lokalne ekološke probleme i teme i o tome pripremili

oko 3.100 članaka, 5.700 fotografija i 425 video radova.

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

ELEGANTNI KOSMOS

Da li svemir može postojati ukoliko ne postoji nikog ko bi taj svemir posmatrao?

Pitanje da li je univerzum mogao biti drugačiji nego što jeste, te ima li svijet koji

vidimo oko nas svrhu jedno je od najstarijih pitanja koje je čovjek postavljao sebi.

Ono je prvi put na ozbiljan način postavljeno u antičkoj Grčkoj, i nekoliko varijanti odgovora na

njega koji su dati u toj kolijevci zapadne kulture još uvek su (mada u neminovno drugačijoj

NA TRAGU JEDNOG OD NAJPOPULARNIJEG FIZIČARA DANAŠNJICE: BRAJAN

GRIN

formi) i danas u opticaju. Antički atomisti, Leukip i Demokrit, prvi su eksplicitno razradili ideju

da se sve što se dešava u fizičkom kosmosu dešava po nužnosti, odnosno neminovno. Oni su

takvo shvatanje zasnivali na jednoznačnosti interakcija između mikrodjelića svijeta (atoma),

argument za redukcionizam koji se, u znatno razvijenijoj formi, naravno, često koristi i danas.

Do striktno fizičkog i kosmološkog pristupa ovom problemu došlo je tek u ovom vijeku, a do

njegove detaljnije razrade tek u poslednjoj četvrtini 20. vijeka. Mi ćemo u ovom broju časopisa

“Veseli fizičar” prikazati neke od osnovnih zamisli antropičkog principa i kako taj princip

“upotrebljava” i “razumije” jedan od najpoznatijeg naučnika današnjice Brajan Grin, autor

knjige “Elegantni kosmos”.

Naš kosmos je samo jedan od beskrajno mnogo postojećih kosmosa

Antropički princip bi se ukratko mogao iskazati u rečenici koju je upravo napisao Brajan

Grin: “Da naš svemir ne izgleda onako kako izgleda ne bi smo mi postojali da taj svemir

vidimo”. Postoji mnogo primjera koji bolje objašnjavaju antropički princip, a mi ćemo da

istaknemo samo neke od njih:

- Magnetno polje Zemlje. Da je slabije, naša planeta bila bi uništena od strane kosmičke

radijacije. Da je jača svijet bi bio uništen od strane elektromagnetnih talasa.

- Mjesto na kojem se nalazi Zemlja u Sunčevom sistemu. Da je Zemlja dalja od Sunca na

našoj planeti bilo bi previše hladno da se formira život. Da je Zemlja bliža Suncu bilo bi previše

toplo za formiranje života. To samo pokazuje privilegiju koju naša planeta ima u odnosu na

druge planete sunčevog sistema. A takođe to pomaže naučnicima u traženju vanzemaljskog

života, jednostavno, treba tražiti planete koje po obliku i masi liče Zemlji i koje su dovoljno

udaljene od svojeg Sunca.

- Mjesto na kojem se nalazi naš solarni sistem u našoj galaksiji. Da je sunčev sistem bliže ili

dalje od centra galaksije naša planeta bila bi razorena od strane kosmičke radijacije.

- Sama priroda vode koja je tako potrebna za život je misteriozna. Jedinstveno među

molekulima, voda je lakša u svom čvrstom stanju neko u tečnom. Zbog toga led pliva. Da nije

tako, okean bi se ledio od dna prema gore pa bi naša zemlja bila prekrivena ledom.

- Gravitacija je od prilike 1039

puta slabija nego elektromagnetizam. Da je gravitacija

1033

puta slabija od elektromagnetizma, masa zvijezda bi bile milijardu puta manja i sagorijevale

bi milion puta brže.

Nekima je antropički princip jedan od najvažnijih naučnih dokaza o postojanju Boga,

međutim ukoliko postoji beskonačno mnogo univerzuma takvih da su u jednom od njih slučajno

evoluirali ljudi biće to pobjeda nauke nad religijom. Kojoj grupi ljudi vi pripadate? Onoj koja

tvrdi da svijet ne bi postojao da nema Boga, ili onoj da Bog ne postoji i da je postojanje “splet

srećnih okolnosti”?

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

UZ POMOĆ STIHOVA LAKŠE SE SPOZNAJE FIZIKA

U časopisu “Veseli fizičar” proučavali smo stihove koji nam olakšava učenje fizike

Sunčev sistem

Poznati stihovi “Djeci svijeta daje se na znanje, sila masi daje ubrzanje”

odnose se na drugi Njutnov zakon. Ubrzanje tijela određene mase je

srazmjerno jačini sile koja na njega djeluje. Ubrzanja koja dobiju tijela

različitih masa pod dejstvom jednakih sila obrnuto su srazmjerna tim masama.

Oba ova zaključka se mogu objediniti u jedan, koji predstavlja drugi Njutnov

zakon: Ubrzanje koje pri kretanju dobija jedno tijelo srazmerno je jačini sile koja na njega

djeluje, a obrnuto srazmjerno masi tog tijela. Drugi Njutnov zakon omogućava izračunavanje jačine sile. Ovaj zakon opisuje činjenicu da je

promjena kretanja (ubrzanje) nekog tijela moguća jedino dejstvom sile i povezuje silu koja

djeluje na tijelo sa njegovom masom i ubrzanjem kojim se kreće. Sila je srazmjerna proizvodu

mase tijela i njegovog ubrzanja i ima isti smjer kao i ubrzanje:

DJECI SVIJETA DAJE SE NA ZNANJE: SILA MASI DAJE UBRZANJE

F = m ∙ a [N],

gdje je:

m [kg] – masa,

a [m∕s2] – ubrzanje.

Jedan njutn je sila koja tijelu mase 1 kg daje ubrzanje od 1m∕s2.

Kako je težina tijela sila, na osnovu ovog zakona se može dobiti obrazac za težinu tijela, tako što

se umjesto oznake za silu (F) napiše oznaka za težinu (Q), a umesto oznake za ubrzanje (a)

oznaka za ubrzanje Zemljine teže (g):

Q = m ∙ g [N], gdje je: m [kg] masa, g = 9,80665 [m∕s2] odnosno ubrzanje Zemljine teže.

Inspirisani ovih stihovima članovi sekcije “Mladi fizičari”predvođeni nastavnicom fizike

Marinom Petrović smislili su stihove koje bi mogle koristiti neke naredne generacije: Ja

govorim tebi, a ti drugima kaži za pritisak silu i površinu traži!

Kada hodamo po snijegu zapažamo da propadamo više ili manje, što zavisi od toga šta smo

obuli. Ako smo na noge stavili skije, manje ćemo tonuti. Nisu se promijenili ni masa ni težina

(sila), nego površina na koju se tijelo oslanja. Količnik sile i površine podloge na koju sila deluje

naziva se pritisak.

p =

To znači da ako se na primjer dječak mase 50 kg nalazi na snijegu tako da ukupna površina

njegovih cipela iznosi 36 cm³ pritisak kojim on djeluje na snijeg iznosio bi:

p =

=

=

=

=

= 13888888,89 Pa

Međutim ukoliko dječak navuče skije koje imaju površinu od 156 cm pritisak kojim on djeluje

na tlo se smanjio, ali se masa ni težina (sila) nije promijenila!

p =

=

=

=

=

= 320512,82 Pa.

Manji pritisak na snijeg znači da: dječak ukoliko navuče skije povećava površinu kontakta

između njega i snijega pa samim tim smanjuje pritisak kojim djeluje na tlo. To je razlog zbog

čega ne propada u snijeg kao što je propadao bez skija!

Teško je hodati u čizmama na snijegu Ali zato se na skijama bez problema krećemo :)

MF SEKCIJA „MLADI FIZIČAR“

TRKA NA 100 METARA

Jednog dana dva učenika su se sastala na atletskoj stazi. Uz pomoć formula koje uče na

časovima fizike analizirali su trku na stotinu metara

Detalj sa opštinskog takmičenja

Jednog dana dva učenika su se sastali na atletskoj stazi u Baru. Željeli su da uz

pomoć fizike analiziraju trku na 100 metara.

“Znaš kako ćemo,” rekao je prvi učenik, “ti trči, a ja ću da stojim na kraj

staze. Samo nemoj da krećeš prije nego što ti ja dam znak. A zatim ću ja da

trčim isto tako. Rezultate ćemo mjeriti uz pomoć štoperice i zapisaćemo je u

svesci. A zatim ćemo sjesti na tribine i uz pomoć formula o brzini kretanja

analiziraćemo trku na stotinu metara.”

“Odlična ideja!” – potvrdio je drugi učenik.

I tako je i bilo. Prvi učenik je stao na liniju cilja dok je drugi učenik stajao na liniju starta

čekajući na njegov znak za start. Prvi učenik je mahnuo rukom, a drugi učenik je trčao najbrže

što je mogao. Kroz prolazak kroz cilj prvi učenik je zaustavio štopericu i zapisao rezultat u

svesku. Zatim je otišao na liniju starta sada on očekujući znak na start. Nakon što su obije trke

završene učenici su sjeli na tribine atletskog stadiona. Razgovarali su.

PRIČA O BRZINI

“Ti si trčao 12,8 sekundi dok sam ja bio sporiji od tebe,” rekao je prvi učenik, “moj rezultat je

bio 13,6 sekundi!”

“Ni to nije loš rezultat”, kazao je drugi učenik, “nego hajde mi da izračunamo brzinu kojom smo

se kretali!”

“To je već lako”, kazao je prvi učenik, “ako smo trčali 100 metara i ako si ti istrčao tu trku za

12,8 sekundi tvoja brzina iznosila je otprilike 7,81

!”

“Pa da, to je baš lako”, potvrdio je drugi učenik, “a tvoja brzina iznosila je otprilike 7,35

! A

znamo i to da sam od tebe bio brži za 0,8 sekundi odnosno za tačno 8 desetinki!”

Dok su se učenici zadovoljno vraćali kući primijetili su automobil koji je stajao na

semaforima. Bilo je upaljeno crveno svijetlo. Nakon što se upalilo zeleno svijetlo automobil je

krenuo i tako se krećao sve dok ga nisu izgubili iz vidokruga.

“Kretanje ovog automobila me mnogo podsjeća na tvoje kretanje na sto metara!”, rekao je prvi

učenik.

“Da”, potvrdio je drugi učenik, “automobil je prvo stajao na semaforima, a zatim je ubrzao da bi

se nakon toga kretao neko vrijeme određenom brzinom da bi nam na kraju izašao iz vidokruga!”,

rekao je drugi učenik.

Pogledali su se u oči. Bilo im je jasno. Nisu na najbolji način analizirali njihovu trku na sto

metara. Sjeli su na klupu.

“Mislim da je najbolje prvo da ustanovimo koja je vrsta kretanja u suština trka na stotinu

metara”, rekao je prvi učenik.

“Znaš da si u pravu!”, potvrdio je drugi učenik, “da je trka na stotinu metara ravnomjerno

pravolinijsko kretanje naši bi prvi proračuni bili tačni. Jednostavno je. Pređeni put podijelili bi sa

vremenom koje je potrebno da bi se taj put prešao. I na taj način dobili bi brzinu kretanja!”, drugi

učenik je razmišljao na glas.

“Tako je!”, potvrdio je prvi učenik, “nego hajde da mi prvo zapišemo poznate podatke. Početna

brzina nam je bila jednaka nuli. Zatim smo obojica ubrzavali neko vrijeme za neki određeni put

do dostizanja maksimalne brzine, a zatim smo dio puta obojica prešli nekom ravnomjernom

brzinom. Obojica smo prešli kroz cilj ne zaustavljajući se tako da nam krajnja brzina nije bila

jednaka nuli!”, kazao je prvi učenik.

“Hoćeš da kažeš da smo obojica dio puta od sto metara trčali ravnomjerno ubrzano pravolinijski,

a dio puta ravnomjerno pravolinijski?”, pitao je drugi učenik.

“Da to upravo hoću da kažem!”, rekao je prvi učenik.

“Hajde da uzmemo moj rezultat! Ja sam trku na sto metara istrčao za 12, 8 sekundi. Neka sam 40

metara trčao za 6,2 sekundi to bi značilo da mi je u tom trenutku brzina iznosila... Prvo moram

da izračunam koliko mi je iznosilo ubrzanje!”, zaključio je drugi učenik.

“Dakle V = Vo + a*t, a pošto je početna brzina jednaka nuli može se reći da je V = a*t. Iz

druge formule ćemo prvo naći ubrzanje (a). S = Vo * t +

, a pošto je početna brzina jednaka

nuli može se reći da je S =

. Iz ovoga zaključujemo da je a =

= 2,08

. Tek sada mogu da

nađem brzinu kretanja na prvom dijelu puta. Ona će iznositi V = 12, 89

. Ako pretpostavim da

preostali dio puta kojeg sam ravnomjerno pravolinijski prešao iznosi 60 metara, a da mi je

preostalo vrijeme 6,6 sekundi mogu izračunati brzinu na ovom dijelu puta V = 9, 09

.”, rekli su

oba učenika, a zatim dodali, “pa mi smo u stvari na početku izmjerili našu srednju brzinu na trci

na sto metara! Veoma je teško bilo šta drugo sa sigurnošću izračunati osim našu srednju brzinu!”

SLIKE GOVORE VIŠE OD RIJEČI

Učenici devetog razreda Osnovne škole "Jugoslavija" zajedno sa nastavnicima na izletu

SLIKE SA IZLETA: TIVAT, KOTOR, PORTO MONTENEGRO

VELIKI POZDRAV DO NAREDNOG BROJA!!!!

pišite nam na e-mail: nastavafizike1@gmail.com

Pratite nas na sajtu: http://fizika-za-osnovce cg.blogspot.com/

Lajkujte nas na facebook stranici: Zanimljiva fizika