SH.M.Q.SH. “Zef Lush Marku”

Detyrë projektuese nga lënda

praktikuese Pediatri Tema:

Shkup, 2014

Punoi: Hekuran Musliu

2

PARATHËNIELexues I nderuar, ky punim seminarik është përpunuar nga një material me horizont të gjerë.

Pas kërkimeve dhe hulumtimeve të shumta në libra, web faqe të ndryshme arrita që të kompletoj

një material më konkret dhe më të kuptueshëm për ju.

Shpresoj se me ndihmën e këtij punimi do të ju mundesohet një pasqyrim sa më i qartë rreth

temës. Në ketë punim do të zhvillohen tema shum interesante dhe atraktive për të cilat njerëzit

kan një kuriozitet të madh.

Ky punim u mundësua që sadopak të pasurojmë njohurit tona në lidhje me sëmundjen e

leukemisë e cila dita ditës shtohet dhe rezultatet e shërimit të saj nuk jan gjithmonë të

kënaqshme.

Duke pasur parasysh faktin se me kalimin e kohës, me përparimin e teknologjive të ndryshme,

përparon gjithashtu edhe mjeksia, deri më sot ka pasur rezultate të mahnitshme kundrejt shërimit

të sëmundjeve që kohë më parë ishin vdekje prurëse. Mirëpo gjithmon, sado që të mundohemi në

anën që i përket pjesës mjeksore, duhet që edhe i sëmuri të jetë i lidhur për jetën.

Për punimin e kësaj teme është marrë material nga faqe të ndryshe në internet, libra të fakultetit

mjeksorë në drejtim të përgjithshëm. Gjithashtu është bërë edhe hulumtim njëditorë në spitalin

shtetëror të Maqedonisë, në Shkup, gjegjesisht në klinikën e hematologjisë ku nga afër kam

përcjellur dhe hulumtuar zhvillimin e sëmundjes si dhe përjetimet e pacientëve.

Ky punim nuk do të ishte kaq i qartë dhe i mirëpunuar pa ndihmën e disa profesorëve. Andaj, për

këtë kisha dashur të falemnderoj mentoren time, Prof. Suada Elezi për përkrahje morale, si dhe

për këshillat, ndihmën dhe materialin e ofruar gjat punimit. Gjithashtu, edhe prof. e nderuar Arta

Iseni e cila me mundësoi material dhe të dhëna për punimin dhe hulumtimin rreth e teme.

Një falemderim të veqant kisha drejtuar edhe deri tek personeli mjeksor i klinikës së

hematologjisë në Spitalin Shtetrorë, për ofrimin e mundësis së një hulumtimi në klinikë.

Duke pasur parasysh rritjen e numrit të të sëmurëve me këtë sëmundje dhe aktualitetin e saj,

mendojmë se në të ardhmen e afërt, me zbulime të shumta do të arrijmë edhe deri tek një mënyrë

e shërimit sa më efikase dhe më të shpejtë.

2

HYRJE

Leukemia së pari është vërejtur nga patologu Rudolf Virchow në vitin 1845. Duke observuar një

numër të madh të qëlizave të bardha të gjakut në një mostër të gjakut nga një pacient. Virchow e

quan leukeminë në gjuhën gjermane si “Leukämie”, e cila është e formuar nga dy fjalë greke

“ λευκός – leukos”  që don të thotë “e bardhë” dhe “αἷμα-haima “ që qon të thotë “gjak”.

Rreth dhjetë vite më vonë pas zbulimit të Virchow, patologu francez Franz Ernst Christian

Neumann zbuloi se palca eshtrore e një pacienti të vdekur nga leukemia kishte një ngjyrë të

gjelbërt në të verdhë si e ndotur (e pistë) në krahasim me të kuqe normale.

Ky zbulim e bëri Neumann që të konstatojë se palca eshtrore është përgjegjëse për gjakun jo

normal të pacientëve me sëmundjen e leukemisë.

Në vitin 1947 patologu Sydney Farber besoi nga eksperimentet e mëparshme se aminoproteina

mundet që potencialisht të shërojë leukeminë tek fëmijët. Shumica e fëmijëve, nga të gjith ata që

u testuan treguan shenja përmirsimi në palcën shtrore, por asnjëri nga ata nuk u shërua plotësisht.

Kjo megjithatë udhëzoi studijuesit në eksperimente të metutjeshme.

Në vitin 1962, hulumtuesi Emil J. Freireich dhe Emil Frei III kanë përdorur kombinime të

kemioterapisë në përpjekje për të shëruar leukeminë. Testimet ishin të suksesshme me disa

pacientë që mbijetuan një kohë të gjatë pas testimit.

Në vitin 2000, rreth 256.000 fëmijë dhe të rritur vuanin nga një formë e leukemisë, dhe 209.000

vdiqën nga ajo. Kjo përfaqson se rreth 3% nga afër shtatë milion vdekje ishin si pasojë e kancerit

atë vit, dhe rreth 0.35% e gjitha vdekjeve ishin për shkaqe të ndryshme.

Rreth 245.000 njerëz në Shtetet e Bashkuara janë të prekur nga ndonjë lloj i leukemisë, duke

përfshirë edhe ata që kanë arritur rezultate të përmirsimit apo shërimit. Përafërsisht, 44.270 raste

të reja të leukemisë ishin diagnostifikuar në vitin 2008 ne SHBA. Kjo përfaqson 2.9% të të gjitha

kancereve në SHBA dhe 30.4% të të gjitha kancereve të gjakut.

Mes fëmijëve të sëmurë me ndonjë lloj të kancerit, çdo i treti ka ndonjë formë të leukemisë, ku

më të shpeshta janë leukemia akute limfoblastike. Lloj i leukemisë është forma e dytë më e

zakonshme e kancerit tek foshnjat (nën moshën 12 muaj) dhe forma më e zakonshme tek fëmijët

2

më të rritur. Gjinia mashkullore ëahtë më e predisponueshme për zhvillimin e sëmundjes së

leukemisë sesa gjinia femërore. Gjinia mashkullore ka rreth 30% numër më të madh të të

sëmurëve me leukemi sesa gjinia femërore.

Leukemia është më rrallë e paraqitur tek shtatzënat, duke prekur vetëm rreth 1 ne 10.000 nga

gratë shtatzëna. Se si trajtohet kjo sëmundje tek këta paciente kryesisht varet nga lloji i

leukemisë. Gati se të gjitha leukemitë që shfaqen te grate shtatzëna janë të llojit akut.

Leukemia akute zakonisht kërkon trajtim të menjëhershëm, përkundër rreziqeve të mëdha të

humbjes së shtatzanisë apo lindjes me të meta tek foshnja, veqanarisht nëse kemioterapia jepet

gjat tremujorit të pare te shtatzanisë është shumë e ndijshme tek organizmi i nënës dhe ndikon

tek zhvillimi i fëmijës.

Leukemia kronike myeloide mund të trajtohet me një mënyrë të sigurt në çdo kohë gjat

shtatzanisë me “interferon-alfa hormone”. Trajtimi pëe leukeminë kronike limfocitike, e cila

është më e rrallë tek gratë shtatzëna zakonisht shtyhet pas përfundimit të shtatzanisë.

2

Leukemia si lloj i kancerit

Leukemia paraqet nje lloj të kancerit të gjakut ose të palcës së eshtrave e karakterizuar nga një

rritje jo normale e qelizave të bardha të gjakut që janë të pa pjekura që ndryshe I quajm “blasts”

(shpërthime).

Leukemia paraqet një term të gjërë që mbulojn një spektër të gjërë të sëmundjeve. Nga ana tjetër,

kjo është pjesë e grupit më të gjërë të sëmundjeve që prekin gjakun, palcën e eshtrave dhe

sistemin limfoid të cilat janë të njohura të gjitha si neoplazma hematologjike.

Në vitin 2000 rreth 256.000 fëmijë dhe të rritur në mbarë botën kanë pësuar një formë të

leukemisë, dhe 209.000 prej tyre vdiq prej kësaj sëmundje. Rreth 90% e të gjithë leukemis është

diagnostikuar tek të rriturit.

Fig.1 Leukemia

Klasifikimet

2

Leukemia ndahet në katër lloje:

1. Leukemia Akute

2. Leukemia Kronike

3. Leukemia limfocitoze e cila ndahet në acute dhe kronike.

4. Leukemia Myelodie e cila poashtu ndahet ne akute dhe kronike

Klinikisht dhe patologjikisht, leukemia është e ndarë në një shumëllojshmëri të grupeve të

mëdha. Ndarja e parë është në mes të formave të saj akute dhe kronike:

FORMA AKUTE

Forma akute karakterizohet me një rritje të shpejtë të numrit të qelizave të bardha të

gjakut të cilat rezultojnë të papjekura. Si rezultat i grumbullimit të tillë të qelizave, si

përfundim vjen që palca eshtrore të mos jetë në gjendje të prodhojë qeliza të reja,

respektivisht qeliza të reja të shendetshme të gjakut. Trajnim i menjëhershëm është i

nevojshëm për leukeminë akute për shkak të progjestimit të shpejtë dhe akumulimit të

qelizave malinje, të cilat më pas kalojnë në gjak dhe përhapen në të gjitha organet e

trupit. Format akute te leukemisë janë kryesisht të zakonshme tek fëmijët.

FORMA KRONIKE

Leukemia kronike është e karakterizuar nga një prodhim i tepërt dhe relativisht i pjekur,

por prap se prap jo normale, të qelizave të bardha të gjakut. Zakonisht duke kaluar muaj

apo vite për përparim të semundjes, qelizat janë të prodhuara në një shkallë shumë më të

lartë se normalja, duke rezultuar në shumë qeliza të bardha abnormale të gjakut. Përderisa

leukemia akute duhet të trajtohet menjëherë, forma kronike janë nën kujdes ndonjëherë

për disa kohë para se të trajtohen për të siguruar efektin maksimal të terapisë.

Leukemia kronike kryesisht ndodh tek personat e moshuar, por teorikisht mund të kaploj

në çdo grup-moshë.

2

Përveq kësaj, sëmundjet janë të ndara edhe sipas cilit lloj të qelizave të gjakut janë të prekura.

Kjo ndarje e ndan leukeminë në leukemi limfoblastike ose limfocitike dhe mieloide ose leukemi

mielogenose.

LEUKEMIA LIMFOBLASTIKE ose LIMFOCITIKE

Në leukeminë limfoblastike ose limfocitike, ndryshimet kanceroze zhvillohen në një lloj

të qelizave të palcës që normalisht shkon për të formuar limfocite, të cilat janë qeliza të

sistemit imunitar, luftues të infeksioneve.

Leukemitë e shumta limfocitike përfshijnë nje lloj të veqant të limfociteve, B-qelizat.

Leukemia limfoblastike ndahet ne forma akute dhe kronike.

a) Leukemia akute limfoblastike

Leukemia akute limfoblastike është një formë e leukemisë, ose kancer i qelizave të bardha të

gjakut të karakterizuara nga limfoblaste të tepërta.

Maligniteti, qelizat e bardha të gjakut të pa pjekura vazhdimisht shumohen dhe prodhohen mbi

normalen në palcën e eshtrave. Leukemia akute limfoblastike shkakton dëme dhe vdekje duke

grumbulluar qelizat normale në palcën e eshtrave, si dhe duke përhapur (infliltruar) në organe

tjera. Leukemia akute limfoblastike është më e zakonshme në fëmijëri me një incidencë në

kulmin e moshës 2-5 vjet si dhe nje kulminacion në moshë të vjetër. Shkalla e pergjithshme e

kurimit tek fëmijët është rreth 80%, dhe rreth 45%-60% e të rriturve kalojnë një periudh të gjatë

për mbijetesën e kësaj sëmundje.

2

Fig.2 Leukemia akute limfoblastike

Llloji akut ka të bëjë me një periudh relativisht të shkurtër të sëmundjes (duke qenë fatale ne një

periudh të shhkurtër javore nëse lihet e pa mjekuar) që dallon atë nga shumë sëmundje të

ndryshme të leukemisë limfoblastike kronike, e cila karakterizohet me një periudhë më të gjatë të

mundshme prej shumë vitesh. Kjo i referohet qelizave të cilat janë të përfshira, të cilat pot ë ishin

normale do të ishin referuar si limfocite por që në këtë sëmundje shihen në një gjendje relativisht

të pa pjekur e emëruar ndryshe edhe “blast”.

b) Leukemia kronike limfoblastike

Leukemia kronike limfoide (CLL) e njohur edhe si leukemia kronike limfocitike e B-qelizave,

është lloji më i zakonshëm i leukemisë. Leukemia paraqet kancer të qelizave të bardha të gjakut

(leukociteve). Leukemia limfoide kronike prek limfocitet Beta celularë.

Beta qelizat origjinen e kanë në palcën e eshtrave, zhvillohen në nyjet limfatike dhe ne menyr

normale luftojnë infekcione duke prodhuar antitruptha.

Në leukeminë kronike limfocitike, beta qelizat rriten jashtë kontrollit dhe grumbullohen në

palcën e eshtrave dhe gjakut ku përzihen me qelizat e shëndetshme të gjakut.

Leukemia kronike limfocitike eshtë një fazë e vogël e limfomës limfocitike, një lloj i limfomës

së beta qelizave, e cila paraqitet kryesisht në nyjet limfatike.

Leukemia kronike limfocitike dhe limfoma limfocitike janë të konsideruara si sëmundje të njejta

mirëpo me paraqitje të ndryshme.

Leukemia kronike limfocitike është një sëmundje e të rriturve, por në raste të rralla, kjo mund të

ndodhë edhe në adoleshentët si dhe herë pas here tek fëmijet (kongjenitale). Shumica e njerëzve

2

(75%) të diagnostikuar rishtazi me leukemia kronike limfocitike janë mbi moshën 50, dhe

shumica janë meshkuj.

Fig.3 Leukemia kronike limfocitike

Shumica e njerëzve janë diagnostifikuar pa simptome si rezultat i nje testi rutin te gjakut qe ka

rezultuar me një rritje të lartë të qelizave të bardha të gjakut por me perparimin e saj, rezultatet e

limfoma e vogel limfocitike tregojnë fryerje në nyjet limfatike, shpënetkë dhe mëlqi, si dhe

perfundimisht ne anemi dhe infeksione te ndryshme.

Limfoma e vogel limfocitike ne fillim nuk është e trajtuar, dhe më vonë trajtohet me kemioterapi

dhe antitruptha.

Analiza e ADN-së ka dalluar dy lloje të mëdha të CLL, me kohë të ndryshme të mbijetesës.

CLL e cila është positive për shënues të llojit ZAP-70 ka një mesatare të mbijetesës afër 8 vite.

CLL që është negative për ZAP-70 ka një mesatare për mbijetesë më shumë se 25 vite. Shumë

pacientë, veqanarisht të moshës së vjetër, me një ecuri të ngadaltë të sëmundjes mund të

shpëtojnë dhe mund të mos kenë nevojë për trajnime të vazhdueshme në gjith jetën e tyre.

FORMA MYELOIDE ose MYELOGENOUS

2

Në leukeminë myeloide ose myelogenouse, ndryshimet kancerogjene marrin pjesë në një

lloj të qelizave të palcës që normalisht shkojnë për të formuar qeliza të kuqe të gjakut,

disa lloje të tjera të qelizave të bardha të gjakut dhe trombocitet.

Forma myeloide poashtu ndahet në akute dhe kronike.

a) Leukemia akute myeloide

Leukemia akute myeloide (AML), gjithashtu e njohur edhe si leukemia akute myelogenouse ose

leukemia akute nonlymphocitike (ANLL), eshte kancer i linjës myeloide të qelizave të gjakut, e

karakterizuar nga nje rritje e shpejtë e qelizave të bardha të gjakut abnormale të cilat

grumbullohen në palcën e eshtrave dhe ndërhyjnë me profhimin normal të qelizave normale të

gjakut. AML është leukemia akute më e zakonshme që prek moshën e rritur, dhe shkalla e saj

rritet me moshë. Edhe pse AML është një sëmundje relativisht e rrallë, që përbën rreth 1.2% të

vdekjeve nga kanceri në Shtetet e Bashkuara, incidenca pritet të rritet me mplakjen e popullsisë.

Fig.4 Leukemia akute myeloide

2

Simptomet e AML janë të shkaktuara nga zëvendësimi i palcës eshtrore normale me qelizat

leukemike, të cilat shkaktojnë një ulje të qelizave të kuqe të gjakut, trombociteve dhe qelizave të

bardha të gjakut.

Këto simptoma përfshijnë lodhje, frymëmarje sipërfaqsore, mavitosje të shpejtë dhe gjakderdhje

si dhe rritje të rrezikut për infeksione.

Disa faktorë të rrezikut dhe anomalitë kromozomale janë identifikuar, por shkaku kryesorë nuk

është ende i qartë. Si një leukemi akute, AML përparon me shpejtësi dhe zakonisht është fatale

Brenda disa javëve apo muajve, nëse infektimi nuk trjatohet.

AML ka disa nënlloje, trajtimi dhe prognoza nvaret nga nën-lloji.

Pesë vjet i mbijetuar varion 15-70% dhe shkalla për rikthim është diku 33-78%, duke u bazuar në

nen-llojin.

AML është e trajtuar fillimisht me kemioterapi që ka për qëllim të përfshin një zhvendosje,

pacientët mund të shkojnë për të marrë kemioterapi shtesë ose një transplantim të qelizave

burimore hematopoetike.

Hulumtimet e fundit në gjenetikën e AML kanë rezultuar në të pasurit e disa provave që mund të

parashikohet se cilat barna mund të jenë më të mira për pacientë, si dhe për aq gjatë kohë që

pacienti ka gjasa për të mbijetuar.

b) Forma kronike myeloide

Leukemia kronike myelogenouse ose myeloide (CML), gjithashtu e njohur edhe si leukemia

kronike kranulocitoze (CGL), është kancer i qelizave të bardha të gjakut. Është formë e

leukemisë e karakterizuar nga rritja dhe parregullshmëria e rritjes së qelizave kryesisht myeloide

në palcën eshtrore dhe grumbullimi i këtyre qelizave në gjak.

CML paraqet një çrregullim qelizash që rrjedhin nga palca eshtrore dhe përhapen në granulocitet

e pjekura (Neutrofile, Eozionofile dhe Bazofile).

Ky është një lloj i sëmundjes myeloproliferative e lidhur me një translokacion karakteristik

kromozomal të quajtur kromozomi Filadelfia.

2

Fig.5 Leukemia kronike myeloide

CML tani kryesisht është e trajtuar me medikamente në shënjestër, të quajtura “ TYROSINE

KINASE INHIBITORS” (TKI), të tilla si Gleevec/Glivec, Sprycel, Tasigna ose Bosulif, të cilat

kanë quar deri te përmirsime dramatike në normat afatgjata të mbijetesës (95.2%) që nga futja në

përdorim të Gleevec në vitin 2001. Këto barna kanë revolucionarizuar trajtimin e kësaj

sëmundje dhe do të lejojnë që shumica e pacientëve të kenë një cilësi të mirë jetës, kur

krahasohet me barërat e mëparshme të kemioterapisë.

2

Shenjat dhe simptomet

Dëmtimi në palcën e eshtrave, nga mënyra e zëvendësimit të qelizave normale me një numër të

madh qelizash te bardha të papjekura, rezulton në mungesën e trombociteve të gjakut të cilat janë

të rëndësishme në procesin e kuagulimit të gjakut. Kjo do të thotë se njerëzit me leukemi mund

të kenë më shumë gjakderdhje në prerje të vogla, sesa njerëzit që nuk e posedojnë këtë lloj

sëmundje.

Fig.6 Si pësojnë eshtrat gjat zhvillimit të Leukemisë dhe tregues i temperaturës së lart gjat sëmundjes

Qelizat e bardha të gjakut, të cilat janë të përfshira në luftën kundër patogjenitetit, mund të

shtypen ose të mos funksionojnë. Kjo mund të shkaktoj që imuniteti i pacientit të mos jetë në

gjendje të luftojë infeksione të thjeshta apo të fillojë të sulmojë qelizat e tjera të trupit.

Për arsye se leukemia pengon që sistemi imunitar të funksionoj siq duhet normalisht, disa

pacientë përjetojnë infeksione të shpeshta, duke filluar nga infeksionet në bajame, plagë të

ndryshme rreth gojës ose infeksione oportune.

Së fundi, mungesa e qelizave të kuqe të gjakut të rezulton me anemi, e cila mund te shkaktojë

dispnea, zbehje dhe shumë simptome të tjera.

2

Disa pacientë përjetojnë simptome tjera, të tilla si ndjenja e të qenit e sëmurë, të pasurit

temperaturë, ethe, djersitje natën, ndjenjë lodhshmërie dhe simptome të tjera të ngjashme me

simptomat e gripit.

Disa pacientë përjetojnë nausea ose një ndjenjë e të qenurit me stomakun plot për shkak të

mëlqis së zgjëruar dhe shpënetkës, kjo do të rezultojë në humbje peshe të pa qëllimshme.

Shpërthime të prekura nga sëmundja mund të vijnë së bashku dhe të përfundojë me fryerje të

mëlqisë apo të nyjeve limfatike duke shkaktuar dhimbje dhe nausea.

Nëse qelizat leukemike pushtojnë sistemin qëndror nervor, atëherë mund të kaplojnë simptoma

neurologjike (veqnarisht dhimbje koke). Të gjitha simptomat e lidhura me leukeminë mund të

atribohen tek sëmundjet tjera. Rrjedhimisht, leukemia është diagnostifikuar gjithmonë përmes

testeve mjeksore.

Disa pacientë me leukemi nuk kanë numër të madh të qelizave të bardha të gjakut të dukshme

gjat numrimit të rregullt të tyre në gjak.

Kjo gjendje pak më e rrallë quhet aleukemia. Palca eshtrore ende përmban qeliza të bardha të

gjakut kanceroze të cilat e pengojnë prodhimin normal të qelizave të gjakut, por ato mbeten në

palcë në vend se të hyjnë në gjak, ku ata munden të jenë të dukshme në një analiz laboratorike të

gjakut. Për një pacient aleukemik, sasia e qelizave të bardha të gjakut mund të jetë normale ose e

ulët. Aleukemia mund të paraqitet në të gjitha tipet kryesore të leukemisë.

Shkaqet për paraqitjen e leukemisë

Nuk ka asnje shkaktar të vetëm për asnjerën nga tipet e leukemisë. Disa shkaqe të pakta të

njohura, të cilat nuk janë faktor kryesor, mund të llogariten si shkaktar për raste relativisht të

pakta. Shkaku për shumicën e rasteve të leukemisë mbetet i pa njohur. Leukemitë e ndryshme

kanë edhe simptoma të ndryshme, kjo do të thotë qe nvaret nga tipi i leukemisë. Leukemia, si

edhe të gjithë kancerët tjerë, rezulton nga mutacionet në ADN. Disa mutacione mund të

shkaktojnë leukeminë duke aktivizuar onkogjenet apo duke ç’aktivizuar anti-onkogjenet dhe në

këtë mënyrë prishin rregullin e vdekjes qelizore, diferencimit apo ndarjes. Këto mutacione mund

të ndodhin spontanisht ose si rezultat i ekspozimit ndaj substancave rrezatuese apo kancerogjene.

2

Tek të rriturit, shkaqet e njohura janë rrezatimi jonizues natyral dhe artificial, disa viruse (të tilla

si virusi njerëzor T-lymphotripic dhe disa kemikale (veqanarisht benzina). Pierja e duhanit është

e shoqëruar me një rritje të vogëlnë rrezikun e zhvillimit të leukemisë akute mieloide tek të

rriturit.

Viruset janë lidhur gjithashtu me disa forma të leukemisë. Eksperimentet me minjë dhe gjitharë

të tjerë kanë treguar rëndësinë e retrovirusëve në leukemi, edhe retroviruset njerëzore kan qenë të

identifikuara poashtu. Retrovirusi i parë njerëzor i identifikuar ishte virusi T-lymphotropic apo

HTLV-1, e cila njihet si shkaktare e Leukemis së T-qelizave.

Gjithashtu, mjekët kanë hasur edhe në disa raste kur fëmija i posalindur ka qenë i sëmurë nga

leukemia, pasiqë nëna ka vuajtur nga po e njëjta sëmundje gjat shtatzanisë.

Sipas një studimi të kryer në Qendrën për kërkime në Epidemiologji dhe Shendet të Popullsisë

në Francë, fëmijët e lindur nga nënat që kanë përdorur medikamente për të nxitur ovulacionin

kanë dy herë më shumë gjasa për tu prekur nga kjo sëmundje sesa fëmijët tjerë.

Diagnoza

Diagnoza zakonisht është e bazuar në analiza të gjakut të shpeshta dhe ekzaminim të palcës

eshtrore pas opservimit të simptomeve, megjithatë, ne disa raste të rralla analizat e gjakut nuk

mund të tregojnë nëse një pacient ka leukemi, zakonisht kjo ndodh në kur leukemia është në faza

të hershme. Biopsioni i nyjeve limfatike mund të kryhet gjithashtu edhe për të diagnostifikuar

lloje të caktuara të leukemisë në situate të ndryshme.

Fig.7 Analiza për diagnozë

2

Duke ndjekur diagnozën, testet kimike të gjakut mund të përdoren për të përcaktuar shkallën e

dëmtimit të mëlqisë dhe veshkave, ose efektin e kemioterapis tek pacientët. Kur rriten shqetsimet

për dëmtime të dukshme për shkak të leukemisë, mjekët mund të përdorin X-rreze, MRI, apo

ultrazë. Këto munden potencialisht të tregojnë efektin e leukemisë në disa pjesë të trupit. Të tilla

si: eshtra- X-rreze ; truri- MRI; apo veshkë, shpënetkë dhe mëlqisë - ultrazë. CT skenimet

përdoren shumë rrallë për të kontrolluar nyjet limfatike në gjoks.

Pavarësisht nga përdorimi i këtyre metodave për të diagnostifikuar nëse pacienti ka apo nuk ka

leukemi, shumë njerëz njerëz nuk janë diagnostifikuar për shkak se simptomet e tyre nuk kanë

qenë të qarta, dhe kanë drejtuar mjekun në dyshime për sëmundje tjera. Për këtë arsye

“American Cancer Society” parashikon se të paktën një e pesta e njerëzve me leukemi ende nuk

jane diagnostifikuar.

Mutacioni në gjenin SPRED1 ka qenë i lidhur me një predispozicion për leukemi fëmijërore.

Mutacionet gjenetike SPRED1 mund të diagnostifikohen me sekuenca gjenetike.

Tretmani - Terapia

Shumica e formave të leukemisë janë trajtuar me medikamente farmaceutike, zakonisht të

kombinuara me një regjim të kemioterapisë me multi-barna. Sisa janë trajtuar edhe me një lloj

tjetër të terapisë, gjegjësisht me rrezatim. Në disa raste, transplantim i palcës eshtrore është e

dobishme.

Terapia aplikohet varësisht nga shkalla e zhvillimit dhe llojit i leukemisë.

Leukemia akute limfoblastike (ALL) – Aq më herët eshtë diagnostifikuar ky lloj i

leukemisë aq më efektiv do të jet tretmani. Trajtimi për leukemi akute mund të përfshijë

kemioterapia, steroid, rrezatime, trajtime intensive të kombinuara (duke përfshirë këtu

edhe transplantimet e palcës eshtrore apo qelizave burimore), dhe faktor të rritjes.

Leukemia kronike limfoblastike (CLL) – Trajtimi i CLL fokusohet në kontrollimin e

sëmundjes dhe simptomat e saj në vend se në një shërim të plotë. CLL trajtohet me

kemioterapi, terpi me rrezatime, terapi biologjike apo transplantim të palcës eshtrore.

2

Simptomat ndonjëherë trajtohen në mënyrë kirurgjikale (splenektomia) ose nga terapitë

me rrezatim.

Trajtimet fillestare të CLL ndryshojnë varësisht nga diagnoza dhe zhvillimi i

sëmundjes,madje edhe me preferencën dhe përvojën e mjekut të kujdesit shëndetsorë.

Leukemia akute myeloide (AML) – Gjëja e parë tek trajtimi i AML është kryesisht

kemioterapia, e cila është e ndarë në dy faza: induksioni dhe konsolidimi. Qellimi i

terapis së induksionit është për të arritur një permirsim të plotë, duke ulur numrin e

qelizave leukemike në një nivel të pavërejtur. Qëllimi i terapisë konsoldimi është për të

eliminuar çdo sëmundje të mbetur të pavërejtur për të arritur një shërim të plotë.

Transplantimi i qelizave burimore hematopoetike është konsideruar si adekuate, nëse

dështon shërimi me kemioterapi.

Leukemia kronike mieloide (CML) – Në të kaluarën, antimetabolitët, interferon alfa 2b

dhe steroidet janë përdorur si tretman te CML, por që nga viti 2000 janë zëvendësuar me

medikamente TK inhibitorë të cilat janë synues të BCR-ABL, aktivizohet toksin-kinaza e

shkaktuar nga translokacioni i kromozomeve Filadelfia. Transplantimi i palcës eshtrore

është përdorur si trajtim fillestar, por tani përdoret më rrallë,dhe kryesisht përdoret tek ata

që dështojnë në mjekimin me medikamente.

Fg.8 Shërimi i leukemisë- Terapia

2

Përmbajtja

Parathënie …………………………………………………………………………………………2

Hyrje …………………………………………………………………………………..…………3

Leukemia si lloj i kancerit …………………………………………………………...……………5

Klasifikimet ………………………………………………………………………...……………..6

Forma akute ……………………………………………………………………………...……….6

Forma kronike ………………………………………………………………………...…………..6

Leukemia limfoblastike ose limfocitike …………………………………………...……………...7

Leukemia akute limfoblastike …………………………………………………...………………..7

Leukemia kronike limfoblastike ……………………………………………...…………………..8

Forma mieloide ose myelohenous ………………………………………...…………………….10

Leukemia akute mieloide ………………………………………………...……………………...10

Leukemia kronike mieloide …………………………………………...………………………...11

Shenjat dhe simptomet ………………………………………………………………………......13

Shkaqet për paraqitjen e leukemisë …………………………………………………………...…14

Diagnoza …………………………………………………………………………………...……15

Tretmani – Terapia ……………………………………………………………………...……….16

Përfundimi …………………………………………………………………………...…………..18

Literatura e shfrytëzuar …………………………………………………………...……………..19

Përmbajtja ……………………………………………………………………...………………..20