Dosya İşlemleri

Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ

BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİ VE PROGRAMLAMA BÖLÜMÜ BİLG 223 AĞ İŞLETİM SİSTEMLERİ DERSİ

BİLG 231

Çalışılan Dizin ve Dizin Degiştirme

Linuxta bulunulan dizini öğrenmek için pwd komutu kullanılabilir

root@srv# cd <gecilecek_dizin>

Bulunulan dizini değiştirmek için cd komutu kullanılabilir. Bulunulan dizin değiştirilirken cd komutuna iki farklı şekilde parametre verilebilir.

- Geçilmek istenen dizinin tam yolu verilebilir - Geçilmek istenen dizinin göreli yolu verilebilir.

root@srv# pwd

BİLG 231

Dosya ve Dizin Listelemek

ls komutu kullanılarak dosya veya dizinler listelenebilir. ls komutu parametre aldığı dizinin içeriğini listeler, eğer parametre olarak bir dizin ismi verilmediyse bulunulan dizinin içeriği listelenir.

root@srv# ls

BİLG 231

Dosya ve Dizin Listelemek ls komutunun aldığı bazı parametreler aşağıdaki gibidir:

-a : Tüm dosyaları göstermek için gereklidir. Gizli dosyaları görmek için kullanılır.

-d : sadece klasörlerin listelenmesi -l : Liste şeklinde çıktı üretir. Dosyaların izinleri, sahibi boyutu, son

güncellenme tarihi ve adını ekrana yazdırır. -h : Dosya boyutunun okunması kolay formatta yazdırır. -R : rikörsif olarak çalışıp listelenen dizinlerin alt dizinlerinin de

listelenmesini sağlar -S : Dosyaların boyutlarına göre listelenmesini sağlar -t : Son değişiklik tarihine göre sıralama -X : Uzantıya göre sıralama -r :sıralamayı tersine çevirir

BİLG 231

Çalışılan Dizin ve Dizin Değiştirme

Bunların dışında özel klasör isimleri verilerek bulunulan dizin değiştirilebilir.

. bulunulan dizin .. bir üst dizin - bir önceki klasör ~ kullanıcının ev dizini ~kullanıcı_adı belirtilen kullanıcının ev dizini Eğer parametre olarak bir yol verilmezse

kullanıcının ev dizinine geçer

BİLG 231

Yardım (man, info)

Man:man komutu komutlar, sistem çağrıları ve bazı dosyalar hakkında yardım alınabilir, man komutu /usr/share/man dizini altındaki man1..man9 aralığındaki man kitaplıklarını kullanır. Alacağımız yardımın istenilen kitaplıktan gelmesi için man komutunun ardından bu kitaplık numarası sonra yardım başlığı yazılır.

root@srv# man <komut>

BİLG 231

Yardım (man, info)

INFO:

info komutu man komutuna göre daha fazla bilgi içerir ve yardım sayfaları arasında gezinmeye imkan tanır.

Kullanımı info komut_adı şeklindedir

Eğer parametre verilmeden çalıştırılırsa yardım konularının listesine ulaşılır.

Bu listede * ile başlayan her alan bir düğümdür ve bu düğüme gelip [ENTER] butonuna basılırsa bu düğüme girilmiş olunur.

I tuşuna basılarak geri dönülebilir d tuşu anasayfaya dönmeyi sağlar q ile info sayfalarından çıkış sağlanmış olur

BİLG 231

whatis

whatis komutu ile whatis veritabanında arama yapılarak kısa açıklamalara ulaşılabilir. Sonuçta çıkan rakam o konu ile ilgili yardımın hangi man kitaplığında bulunduğunu belirtir.

BİLG 231

apropos

apropos komutu ile whatis veritabanında kelime araması yapılabilir.

BİLG 231

Dosya Tipleri

Dosya uzantıları dosyalar ile işlem yaparken kolaylık sağlar, hangi dosyanın hangi uygulama ile açılacağını belirlememizi sağlar. Dosya uzantısı dosyanın isminde son noktadan sonraki kısımdır ve her zaman dosyaların uzantısı olmak zorunda değildir. Dosya tipini belirleyen dosyanın uzantısı değil içeriğidir.

BİLG 231

Dosya Tipleri

Linux işletim sistemi temelde 2 farklı dosya tipi bulunmaktadır:

- Sıradan dosyalar

- Aygıt Dosyaları

Aygıt dosyalarısistemde bulunan donanım ile haberleşmeyi gerçekleştiren dosyalardır. İki farklı aygıt dosya tipi bulunmaktadır.

- Karakter aygıt dosyaları: Bu tip aygıt dosyası ile erişilen donanımlar bilgilerini karakter karakter iletmektedirler.

- Blok aygıt dosyaları: Bu tip aygıt dosyası ile erişilen donanımlar ile iletişim blok aktarma ile gerçekleştirilmektedir.

sıradan dosyalar, aygıt dosyaları dışında kalan dosyalardır. Çok fazla çeşitte sıradan dosya tipi bulunmaktadır.

BİLG 231

Dosya Tipleri

Dosyaların tipini öğrenmek için file komutu kullanılabilir.

root@srv# file <dosya_ismi>

BİLG 231

Dosyaların İsimlendirilmesi

Linux’ta dosya isimlerinin uzunluğu 256 karaktere kadar uzayabilir. Dosya isimleri büyük küçük harfe duyarlıdır (case_sensitive). “/” karakteri dosya yolunda kullanıldığı için dosya isimlerinde kullanılmaz

“.” İşareti ile başlayan dosyalar gizli dosyalardır ve ls komutu –a parametresi ile çalıştırılmazsa görülmezler.

BİLG 231

Dosya Oluşturmak (touch)

Dosya oluşturmak için touch komutu kullanılabilir. Parametre olarak verilen dosya eğer yoksa boş bir dosya oluşturur. Ayrıca var olan dosyanın son erişim ve son değişme zamanını değiştirilebilir

Dosyaların erişim ve oluşturma tarihlerine stat komutu ile ulaşılabilir.

root@srv# touch <olusturulacak_dosya_ismi>

BİLG 231

Dosya Oluşturmak

touch komutuna –a parametresi verilerek son erişim tarihi, -m parametresi ile değişiklik tarihi komutun çalıştırıldığı zaman olarak değiştirilebilir. Ayrıca –t parametresi de verilerek bu tarih istenilen bir tarih olarak da değiştirilebilir. –t parametresinin kullanım formatı [[00]YY]MMDDhhmm[.ss] şeklindedir.

BİLG 231

Dizin Oluşturmak

Dizin Oluşturmak için mkdir komutu kullanılabilir mkdir ile kullanılabilecek bazı parametreler

şunlardır: -m izinler Oluşturulacak dizin için geçerli

olacak izinleri belirler -p Açılacak dizinin üstü dizinleri yoksa bu

dizinlerin de oluşturulmasını sağlar -v Açtığı dizinleri kullanıcıya bildirilir.

root@srv#mkdir <olusturulacak_dizin_adı>

BİLG 231

Dosya ve Dizin Silmek

Dosya silmek için rm dizin silmek için rmdir komutu kullanılır. Eğer silinmek istenen dizinin içi boş değilse rmdir komutu dizini silemeyecektir. Bu durumda alt dizinlerle birlikte bir dizini kaldırmak için rm komutunu –r parametresi ile çağırmak gerekir.

root@srv# rm <dosya/dizin_adı>

root@srv# rmdir <dizin adı>

BİLG 231

Dosya ve Dizin Silmek (rm, rmdir)

rm komutunun aldığı bazı parametreler şunlardır: -i : komutun interaktif modda çalışmasını sağlar ve her

dosya için silmenin onaylanamsı gerekir. root kullanıcısı için tanımlanan aliaslarda bu parametre eklidir ancak normal kullanıcılar için bu alias yoktur

-f : kullanıcıdan hiçbir zaman onay istemez. -r : komutun rekürsif çalışp alt dizin ve dosyaların da

silinmesi sağlanır -v : yapılan silme işlemi ile ilgili bilgi kullanıcıya bildirilir

BİLG 231

Bağlantılar

İki tip bağlantı çeşidi vardır. Sembolik ve sert bağlantı. Sembolik bağlantıda dosyaya kısayol oluşturulur ve dosyaya ulaşılmak istendiğinde bu bağlantıdan erişilebilir. Hedef dosya silinirse bağlantı boşa çıkar. Sert bağlantıda dosya da değişik olduğunda bu değişiklikler bağlantıda da gerçekleşir. Hedef dosya silinse bile bağlantıdan dosyaya ulaşılabilir.

BİLG 231

Bağlantı oluşturma (ln)

ln komutu link olusturma islemi icin kullanılır. Hicbir parametre verilmez ise hard link olusturulur. Hard link ile ilgili dosyanın birebir kopyası cıkarılır. Ana dosya silinse bile olusturulan dosya kalır.

-s parametresi sembolik(soft) link olusturur. Birebir dosya kopyalanmaz bir nevi kısa yolu olusturulur.

root@srv# ln <kaynak_dizin/dosya_ismi> <hedef>

BİLG 231

Dosya ve Dizin Kopyalama (cp)

Dosya kopyalamak için cp komutu kullanılabilir

root@srv# cp <kaynak_dosya/dizin> <hedef>

BİLG 231

Dosya ve Dizin Kopyalama (cp)

cp komutunun alabileceği temel parametreler aşağıdaki gibidir. -a : dpR parametrelerinin -d : bağlantıların korunmasını sağlar -p : sahip ve tarih bilgilerini saklar -R : rekürsif olarak işlem yapar -l : kopyalama yerine hard link oluşturur -s : kopyalama işlemi yapmayıp sadece sembolik bağlantı

oluşturur -u : değişmiş olan dosyaları kopyalar -v : ekrana işlem ile ilgili bilgi bastırır

BİLG 231

Dosya ve Dizin Taşıma (mv)

Dosya ve Dizinleri taşımak için mv komutu kullanılabilir. Dosyalar taşınırken eğer kaynak hedef olarak gosterilen isimde bir dosya var ise bu dosyanın yazma işlemi yapılır, dizinler taşınırken bu isimde hedef olarak gösterilen dizin varsa bu dizinin içine kopyalama işlemi yapılır.

root@srv# mv <kaynak_dosya/dizin> <hedef>

BİLG 231

Dosya ve Dizin Taşıma

mv komutunun alabileceği bazı parametreler -i hedef dosya veya dizin varsa üstüne yazma

için onay alır -f hedef dosya veya dizin varsa üstüne yazma

işlemini onay almadan yapar -v ekrana işlem ile ilgili bilgi bastırır

BİLG 231

Dosya Okuma

Dosya okuma için temel olarak kullanılabilecek komutlar şunlardır:

- cat - more - less - tac - rev - head - tail

BİLG 231

cat

Dosyanın içeriğini ekrana yazdırılmasını sağlar

-i Metin içerisinde geçen tab karakterlerini ^I olarak gösterir.

-e Satır sonlarının $ olarak görüntülenmesini sağlar., -A et -n satırları nuumaralandırır.

root@srv# cat <dosya_ismi>

BİLG 231

more

Dosyaların içeriğini sayfa sayfa gösterir. boşluk veya f bir sayfa sonraya gider / ile arama yapılabilir, n bir sonraki arama sonucuna

gider. b bir sayfa geriye gider Çıkış için q

BİLG 231

less

Aşağı ve yukarı ok tuşlarıyla sayfada ilerlenebilir boşluk veya f bir sayfa sonraya gider b bir sayfa geriye gider / ile arama yapılabilir, n bir sonraki arama

sonucuna gider Çıkış için q

BİLG 231

tac

dosyanın içeriğini sondan başa doğru gösterir

BİLG 231

rev

dosyanın içeriğini her satırı ters çevirerek gösterir

BİLG 231

head

Bir dosyanın içeriğinin baştan belirtilen satır kadar gösterilmesini sağlar. Öntanımlı değeri 10 dur

root@srv# head <dosya_ismi>

head -15 <dosya_ismi> komutu ile baştan 15 satır görüntülenebilir.

BİLG 231

tail

Bir dosyanın içeriğinin sondan belirtilen satır kadar gösterilmesini sağlar. Öntanımlı değeri 10 dur

–f parametresi ile değişen bir dosyanın sonuna gelen satırlar dinamik olarak görülebilir, log dosyaları incelenirken sıklıkla kullanılır.

root@srv# tail <dosya_ismi>

tail -15 <dosya_ismi> komutu ile sondan 15 satır görüntülenebilir

BİLG 231

SORULAR?