Ergojenk yardIm

ERGOJENK YARDIMStj.Dyt.Aye Pnar NR

TC.Salk Bakanl Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl/Hacettepe niversitesi Beslenme ve Diyetetik Blm.Sporcu Beslenmesi,ANKARA,2008.

Sporcularn performansn etkileyen temel faktrlerin banda genetik yap, uygun antrenman ve beslenme gelmektedir.

Beslenme, sporcularn bilgi sahibi olduklar taktirde kontrol altnda tutabilecekleri ve performanslarn etkileyen en nemli etkenlerden saylmaktadr.

Sporcularn en nemli amalarndan biri;msabaka kazanmaktr.Bu amaca ulamak iin en uygun yol;optimal fizyolojik,psikolojik ve biyomekanik ynde destekleyen antrenman programlar uygulamaktr.

Sporcularn ou performanslarn st dzeye karabilmek iin,antrenmann nemine inanmakla birlikte,kazanma snrn amak iin farkl araylar iine girmektedir.Kazanmakla kaybetmek arasnda saliseler, milimetreler, gramlar nemli olduka, performans arttracak yntemlerin ya da maddelerin kullanm da nem kazanmaktadr.

Ycesir , Gner R, Atas T. Dopingle Mcadele ve Futbolda Performans Arttrma Yntemleri.Ajansmat Matbaaclk,Ankara,2011.

Ergojenik yardm Yunanca

ergon = igenon = retmek

anlamna gelen iki kelimeden tretilmitir.

Ersoy G. Egzersiz ve Spor Performans iin Beslenme, 1.Bask, Betik kitap yaynclk, Ankara, 2010; 35-98.

Ergojenik yardm veya ergojenikler;

Performans gelitiren, normal antrenmann etkisi zerinde performans arttrmak iin kullanlan eler, tedaviler ve stratejilerdir.Fizyolojik ergojenikler:

Egzersiz sresince enerji oluumu iin gerekli metabolik ilevlerin artrlarak, fiziksel gcn artrlmasn amalamaktadr.

rnein:Anabolik androjenik steroidler ve kreatin monohidrat kuvvet ve gc arttran eler olarak kullanlmaktadr.

Psikolojik ergojenikler:

Msabaka ncesi ve sras psikolojik ilevleri etkileyecek mental gc artrmay amalamaktadr.

rnein:Hipnoz ve mental imaj yntemleri ile spor dalna gre geveme ve uyarana kar dayankllk saptanarak psikolojik yardm salanmaktadr.

Mekanik ergojenikler:

Enerjinin etkin kullanmn salamaktadr.

rnein:Rzgarn etkisini azaltan kayak giysileri,kayak ve paten gibi sporlarda hz artrmaya yardmcdr. Koucularn ayak yaplarna uygun ve daha hafif ayakkab giymeleri sayesinde kou srasndaki sportif performanslar olumlu ynde etkilenmektedir.

Psikolojik ve mekanik ergojeniklerin ou legal olarak pek ok spor dalnda kullanlmaktadr.

Fakat fizyolojik ergojeniklerin bir ksm rnein;ilalar ve baz yntemler (rnek;kan dopingi) etik olmayan msabaka koullar yaratmas nedeniyle yasaklanmtr.

Ayrca bu uygulamalar ciddi salk sorunlarna da neden olabilmektedir.rnein Dnya Anti-Doping Ajans (WADA) tarafndan yasaklanm olan ancak internet zerinden kolaylkla ulalabilen DNP(dinitrofenol);

Vcut ssn arttrarak ya yakmay salayan bir madde olarak, kilo vermek isteyen kadnlarn ve profesyonel sporcularn kullanlabilecei iddiasn tamaktadr.

Grundlingh G,Dargan PI,El-Zanfaly M, Wood DM. 2,4-Dinitrophenol (DNP): A Weight Loss Agent with Significant Acute Toxicity and Risk of Death. J Med Toxicol.2011 September;7(3): 205212.

2001'den 2010'a kadar, DNP ye maruz kalma ile ilgili toplam 12 lm olmutur.Bu lmlerin sebebi,

vcut gelitiricilerin kaza sonucu toksisite ve yanllkla mesleki maruziyet veya kastl doz am olarak bildirilmitir.

zellikle vcut gelitiriciler tarafndan, internet zerinden dorudan pazarlanan DNPnin satn almnn artan durumu, bildirilen lmlerin nedenini yanstabilir.

DNP alm ile grlen toksisitenin sonular; hipertermi, taikardi, terleme, kardiyovaskler k / kalp durmas ve lmdr.

Bu aratrmaya son zamanlarda verilebilecek en iyi rnek milli sporcu ahin rencinin yksek miktarda (normalde 12 saatte 1 tane alnmas gerekirken 8-9 tablet alm) DNP alp i organlarnn iflas etmesiyle 19.10.2013te hayatn kaybetmesidir.

Fizyolojik Ergojenik Yardm Egzersiz stresi organizmay uyuma zorlayarak akut ve kronik deiiklikler yaratr. Fizyolojik yardmclar bu stresin tolore edilmesini ve kronik uyumla organizmada gerekleen deiiklikleri kolaylatran madde ve uygulamalardr.

eitli herbal ilalar, kafein, kreatin, karnitin vb.

Besinsel yardmclarBalca iki grupta toplanabilirler;

Ergojenik yardm ve besin destekleri doal ve gnlk beslenme ile alnan besin elerinin sv, toz, tablet formlarnda hazrlanm biimleridir.

Diyet destekleri antrenman, msabaka ve seyahatler gibi gnlk beslenme dzeni ve gereksinimlerini zorlayan faktrlerin olumsuz etkilerini ntralize etmek amac ile kullanlan rnlerdir ve performansa katk beklentisinden ziyade sporcunun gereksinimlerini karlama amac ile kullanlrlar.

Ergojenik yardmclar ise performans arttrma amac ile kullanlan maddelerdir.

Karbonhidratlar, proteinler, aminoasitler, bitkisel kaynakl rnler, kreatin, kafein ve vitaminler gibi besinsel ierikli maddeler besinsel ergojenik yardmclar grubunda yer alrlar.

Bu maddeler balca:

kas kaslmas iin gerekli yakt kaynan gelitirmekdayankll gelitirmek kas kitlesini ve kas gcn arttrmakya kitlesini azaltmak egzersiz srasnda oluacak yorgunluu geciktirmekegzersiz srasnda oluan laktik asit gibi maddelerin zararl etkilerini nlemek

gibi amalarla kullanlrlar.

Performans yapay olarak ve kural d bir ekilde artrmak amacyla organizmaya yabanc bir ajann verilmesi veya fizyolojik maddelerin anormal miktarlarda bir ahsa yarma esnasnda veya yarma dnda uygulanmas doping olarak kabul edilir.

Ergojenik yardm rnleri performans artna neden olabilir ancak, doru rne, doru zamana ve doru miktara karar verilmeli ve bu konuda profesyonel yardm alnmaldr.

Farmakolojik yardmclarla olan maddeler olarak tanmlanabilecek bu yardmclarn iinde hastalklarn tedavisinde kullanlan farmakolojik maddeler, bir ksm fizyolojik yardm maddeleri ve besinsel yardmclarn bir ksm saylabilir.

Ancak kavram olarak farmakolojik yardmla kastedilen biraz daha daraltlm ve sklkla bir patolojinin tedavisi iin kullanlmas gereken maddelerin sporcular tarafndan performans arttrma amac ile kullanlmasdr. Hastalk halleri dnda kullanmlar ile salkl kiilerde performans optimal dzey zerine karma olaslklar, doping maddelerinin kullanmn gizleyebilecekleri veya gereksiz yere kullananlarn salklarn tehdit edebileceinden,

Dnya Anti-doping Ajans tarafndan yasaklanan ilalar bu grupta yer alr.

Dnya Anti-Doping Ajansnn 2013 yl iin yaynlad yasakl maddeler listesinde;

The World Anti-Doping Agent ,The 2013 Prohibited List International Standard,10 September 2012Anabolik ajanlar (anabolik androjenik steroid)Peptid hormonlar,byme faktrleri ve ilikili maddeler (Epo, Igf-1 vb.)Uyarclar (amfetamin,katin,vb.)Narkotik analjezikler(morfin vb.)Beta 2 agonistler Anti-strojenik aktivite ajanlarDiretikler ve maskeleyici ajanlarKannabinoidler (marijuana,esrar vb.)Glukokortikoidler AlkolBeta blokerler olmak zere 11 ana grup bulunmaktadr.

Bu yasakl maddelerden anabolik androjenik steroidler, zellikle protein sentezinin stimlasyonunda anabolik etkiler oluturmak ve performans arttrmak iin kullanlmaktadrlar.

Testosteron, AASlerin kimyasal bir trevidir. Testosteron ve trevlerinin birincil derecede anabolik etkisi, daha byk kas kitlesi ve dayankllk etkisi salamaktr.

Androjenlerin beyin zerinde ar zindelik ve agresiflikle sonulanan tevik edici etkisi, bu ilalarn her seviyedeki sporcular tarafndan kullanmna yol amtr.

Gnmzde 100den fazla AAS ila gelitirilmitir.

AAS ilalar ABDde reete ile satlrken, baz lkelerde kontrolsz ve yasa d olarak satlmaktadrlar.

Trkiyede ise eczanelerde reetesiz olarak da satlmakta ve bu ilalarn tantm bilgilerinde ktye kullanm ile ilgili uyarc bilgiler yer almamaktadr. Anabolik-androjenik steroidlerin yan etkileri

kardiyovaskler sistemde ykselmi kan basnc, azalm HDL, aritmi

hepatik sistemde hepatotoksisite (Ykselmi karacier fonksiyon testleri),sarlk, neoplazi

reme-endokrin sistemde fertilizasyonda bozulma, LH ve FSHde azalma, spermatogenezin bozulmas, prostat hipertrofisi, zellikle kadnlarda hirsutizm, sesin kabalamas, menstrual dzensizlik

Davransal etki olarak ruhsal deiiklikler, saldrganlk, depresyon, ie kapanma ve bamllktr.

15. Beaver KM, Vaughn MG, Lisi MD, Wright JP. Anabolic-Androgenic Steroid Use and Involvement in Violent Behavior in a Nationally Representative Sample of Young Adult Males in the United States. Am J Public Health.2008 December;98(12): 21852187. ABD'de Gen Erkeklerde Anabolik Androjenik Steroid Kullanm ve iddet Davranlarna Katlmn Ulusal Temsilci rnei

Ulusal temsilci rneine 1994 ylnda okuyan 7 den 12. Snfa kadar olan Amerikal renciler alnmtr.

Veriler 20.000 den fazla katlmcdan toplanmtr.

Anabolik-androjenik steroid kullanm 2 ekilde llmtr.

lk olarak, katlmclarn bugne kadar mrleri boyunca anabolik-androjenik steroidleri kullanp kullanmadklar sorulmutur (hayr=0; evet=1).

kinci olarak, katlmclarn geen 12 ay boyunca anabolik-androjenik steroidleri veya dier performans arttrc ilalar kullanp kullanmadklar sorulmutur (hayr=0; evet=1).Genel olarak, erkeklerin % 2,6 s hayatlar boyunca en az bir kez anabolik-androjenik steroidleri kullanm ve %2,3 nceki yl anabolik-androjenik steroidleri kullanmtr.

Yaygnlk oranlar kadnlarda (yaam boyu kullanm iin% 0.9 ve nceki yla ait %0.4) ok daha dk olduu iin analizler sadece erkeklerle snrlandrlmtr.

En az bir kez kendi hayatnda anabolik-androjenik steroidleri kullanan erkeklerin iddet davranlarnn anabolik-androjenik steroidleri asla kullanmayan erkeklerden daha fazla olduu rapor edilmitir.

Bir nceki yl anabolik-androjenik steroid kullanan erkekler ile hi kullanmayanlar karlatrldnda da kullanan grupta iddetin anlaml olarak daha fazla olduu rapor edilmitir.Ergojenik Yardm Konusunda Kiilerin Bilgi Dzeyleri

Trkiyede Doping, sporcularn doping bilgi dzeylerinin llmesi (Hentbol rnei)Bu alma, 20072008 dneminde Hentbol Sper Liginde mcadele eden 24 adet takmdan (12 Bay- 12 Bayan) 336 sporcu arasndan tesadf yntemle seilmi 148 sporcudan oluturulmutur.

Sporcularn kiisel bilgilerinin dalm incelendiinde;

FAKTR DEKEN f % Cinsiyet Bayan 73 49.3 Erkek 75 50.7 Toplam 148 100.0 Ya 15-19 41 27.7 2024 53 35.8 25-29 34 23.0 30 ve zeri 20 13.5 Toplam 148 100.0 Eitim Durumu lkretim 1 0.7 Lise 38 25.7 niversite 105 70.9 Lisans st 4 2.7 Toplam 148 100.0 niversite Mezuniyet Durumu BESYO 92 62.2 Eitim Fakltesi 13 8.8 Sosyal Bilimler 2 1.4 Fen Bilimleri 2 1.4 Toplam 148 100.0

Aratrma grubunda doping kullanmnn; tbbi, psikolojik ve sosyal ynlerinin kamuoyunun bilgilendirilmesindeki nemine ilikin grleri incelendiinde:%47.3 nn medya/yazl ve grsel basn%37.2 sinin antrenr/eitmen%8.1 inin arkada%5.4 nn aile cevaplaryla doping szcn ilk olarak nerede duyduklar tespit edilmitir.

Ayrca sporcularn performans arttrc ila (doping) hakknda bilgilerine ilikin dalma bakldnda:

%4.1 inin ksmen%27 sinin evet%18.9 unun hayr ynnde

gr bildirdikleri grlmektedir.

Sporda ila kullanmnn baary/performans olumlu ynde etkileyeceini dnyor musunuz? sorusuna %46.6 snn ksmen %24.3 nn evet cevabn verdikleri

Sporda ila kullanmnn baary/performans olumlu ynde etkileyeceini dndnz ilalarn neler olduunu belirtiniz sorusuna,%52,7 sinin vitaminler %3,4nn ise doping ilalar

cevabn verdikleri tespit edilmitir evrenizdeki takmlardan sporcu, antrenr ve idarecilerden doping uyguladn bildiiniz var m? sorusuna,

%81.8 orannda hayr yant verirken %18.2 orannda doping kullanldn syleyen sporcularn bulunduu grlmektedir. Bu aratrmann sonucunda,

Sporcularn nemli bir ksmnn doping hakknda az bilgi sahibi olduklar grlmtr. Bu durumun da zaman zaman olumsuz etkilerinin yaanabilecei dnlebilir.

Ayrca baz sporcularn da doping kullandklar tespit edilmitir.

Sporcularn doping szcn ilk olarak nerde duyduklarna ilikin orana bakldnda, medya/yazl ve grsel basna doping konusunda sporcularn bilgilendirilmesinde nemli rol dtn gstermektedir.

Sporcu doping konusunda bilgilendirilmeli ve bu bilinle, bu tr ilalarn zararlarn renerek kendini ondan uzak tutmaldr.etin E, Dlek B, Orhan . Gazi niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksek Okulu rencilerinin Ergojenik Yardmclar, Doping ve Salk Hakkndaki Bilgi ve Alkanlklarnn Belirlenmesi. Spormetre Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi,2008, Cilt: VI, Say: 3 GAZ NVERSTES BEDEN ETM VE SPOR YKSEKOKULU RENCLERNN ERGOJENK YARDIMCILAR, DOPNG VE SALIK HAKKINDAK BLG VE ALIKANLIKLARININ BELRLENMESalmann rneklemini, Gazi niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu rencileri oluturmaktadr.

rencilere 16 sorudan oluan bir anket uygulanmtr.

Anketleri, yalar 17-28 aralnda olan ve 126s bayan, 174 erkek olmak zere toplam 300 renci yantlamtr.

la kullanan sporcu rencilerin, %56.8i antrenr, %31.8i doktor, %4.5i arkadalarndan etkilendiklerini, %6.8inin ise kendi kendine ila kullandklarn belirtmilerdir.

la kullanm sonras sporcularn % 95,4 performanslarnn olumlu, ancak %4,5inin ise olumsuz etkilendiini belirtmilerdir.

Aratrmaya katlan renciler ila kullanm hakkndaki bilgi dzeyiniz sorusuna %95,4nn ilalar konusunda bilgi sahibi, %4,5i ise bilgi sahibi olmad eklinde yant verdikleri grlmtr.

Ancak kullandklar ila ya da ergojenik yardmclar incelendiinde yksek performans iin olduka nemli olan karbonhidrat, kafein ve minareler gibi maddelerin hi kullanlmad grlmtr. Kullanlan maddeler konusunda kimden yardm alnd sorusuna ise rencilerin, %56,8lik oranla antrenrler yant olduka byk bir pay oluturmaktadr ve dndrcdr..

Aratrmann sonucunda rencilerin %85,3nn herhangi bir ergojenik yardm ve ila kullanmad, kullananlarn ise aktif olarak st dzey spor yapan renciler olduu tespit edilmitir.

Sporcularn branlar ile ila kullanmlar arasnda ise farkllk olmad, kullanlan maddeler dikkate alndnda olduka dk oranda bile olsa yasakl madde kullanld tespit edilmitir.

almada en yksek renci potansiyellerinden birine sahip Gazi niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksekokulu rencilerinin,

Ergojenik yardm ve doping bilgi dzeylerinin olduka yetersiz ve ergojenik yardmc kullanm oranlarnn ise son derece dk olduu tespit edilmitir.

FARKLI FERD BRANLARDAK ST DZEY TRK SPORCULARIN ERGOJENK YARDIMCILARA YNELK BLG VE YARARLANMA DZEYLER enel , Gler D, Kaya , Ersoy A, Krk R.Farkl Ferdi Branlardaki st Dzey Trk Sporcularn Ergojenik Yardmclara Ynelik Bilgi ve Yararlanma Dzeyleri. Spormetre Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi 2004, Cilt: II, Say: 256Aratrmaya atletizm jimnastik gre halter, badminton branlarnda faaliyet gsteren 75 erkek ve 45 bayan olmak zere toplam 120 sporcu gnll olarak katlmtr.

Aratrma grubundan % 67,5'i ergojenik yardmclarla ilgili bilgi aldklarn belirtirken, % 32,5'i ise almadklarn belirtmilerdir.

Anket grubundan % 42,5'i ergojenik yardmclarla ilgili bilgi kayna olarak antrenrlerini sylemilerdir.Sporcularn % 27,5'i ergojenik yardmclarla ilgili yeterli bilgiye sahip olduklar, % 72,5'inin ise olmadklar inancn tadklarn belirtmilerdir

Aratrma Grubundan % 34.2'i msabakaya kmadan nce antrenrleri veya bir bakas tarafndan hipnoz ya da motivasyon telkinleri aldklarn belirtmilerdir. Aratrmaya katlan sporcularn % 8,3' ksa srede sportif baarya ulatracak olmasna ramen yasal olmayan maddeleri kullanabileceklerini belirtmilerdir. Sporcularn % 55,0'i ergojenik yardmclar kullandklarn belirtirken %45i ise kullanmadklarn belirtmilerdir. Aratrmaya katlan sporcularn ounluunun niversite eitimine sahip (% 83,3), milli dzeyde sporcu olmasna karn (%84,2), kmsenmeyecek sayda sporcu (% 72,5) ergojenik yardmclar hakknda yeterli bilgiye sahip olamadklar inancn tamaktadrlar.

Ancak sporcularn nemli bir blmnn psikolojik (% 79,2), besin ve fizyolojik gibi ergojenik yardmclardan (% 55) faydalandklar belirlemitir.

Yaplan bu almalara bakldnda ergojenik yardm ve doping konusunda sporcularn yan sra zellikle antrenrlerin ve kulp yneticilerinin eitimine daha fazla nem verilmeli

Sporcular daha sk aralklarda doping kontrolne tabi tutulmal

Doping maddelerini satanlar veya kullandranlara ilikin daha sert yasal dzenlemeler yaplmaldr. Baz Besinsel Ergojenik Yardmclar, Kullanm Amalar, EtkileriKAFENKafein cay, kahve, ikolata, kolal iecekler ve ilalarda deiik oranlarda bulunur.

Kafein azdan alndktan sonra kana geii ok hzldr ve emilim hz kiiden kiiye farkllk gsterebilir.

Azdan alnan kafeinin tamam emilir, kanda seviyesi 15 dakika iinde artmaya balar ve 30-120 dakika iinde en yksek dzeye ular.

Kafein vcutta merkezi sinir sistemini uyarruyku sresi ve uyku derinliini azaltr iskelet ve kalp kas kaslmasn arttrr kalp atm hz, atm hacmi ve dinlenim kan basncn arttrrmetabolik hz, vcut yalarnn serbestlemesi ve kullanmn, idrar oluum miktarn arttrr.Kafeinin merkezi sinir sistemini uyarc, ya metabolizmasn ve kas kaslmasn arttrc etkisi nedeniyle ergojenik yardmc olduu dncesi birok spor dalnda sporcular tarafndan youn ekilde kullanlmasna neden olmutur.Erdoan O, Erhan SE, en , Erolu H. Sporcularda Farkl Dozlarda KafeinKullanmnn Metabolizma zerine Etkileri. Atabesbd,2009; 11 (4) : 21-28

Kafein kullanmnn sporcularn metabolizmas zerine etkilerini saptamak amacyla yaplan aratrmalardan Sporcularda Farkl Dozlarda Kafein Kullanmnn Metabolizma zerine Etkileri almasnda;Aratrma grubu:

olmak zereYa aral 18- 25 ya arasnda olan 32 sporcudan oluturulmutur.

Kafeinin egzersizde yapm olduu etkileri aratrlrken, egzersiz olarak 20 m. Mekik Testi kullanlmtr.

Sporculara verilen kafein miktarlar iki ekilde olmutur;

16 sporcuya dk doz (4 mg/kg)16 sporcuya orta doz (6 mg/kg) kafein verilmitir.

Kafeinin nabz zerine etkileri dnldnde ikinci grubun kalp atm says daha yksek kmtr fakat bu sonular istatistiksel olarak bir anlam ifade etmemitir.

Orta dozda kafein verilen grubun kan oksijen saturasyonunda bir d grlm fakat istatistiksel adan anlaml bulunmamtr.

Yaplan sonu deerlendirmesinde plazma laktat seviyesinde dozajn artmas ile beraber bir art gzlenmitir.

Kafeinin lipit oksidasyonuna etkisi gz nne alndnda 32 sporcu zerinde yaplan genel deerlendirmede laktat miktarnda bir d gzlenmitir.

Fakat verilen kafein miktarnn dk dozdan orta doza k ile plazma laktat seviyesi biraz daha ykselmitir.

Farkl dozda kafein kullanmnn glukoz zerine yapm olduu etki orta doz verilen grubun kan glukoz seviyesinin, dk doz verilen gruptan daha dk kt eklindedir.

Farkl dozda kafein kullanmnn hemoglobin zerine yapm olduu etki orta doz verilen grubun hemoglobin seviyesi, dk doz verilen gruptan daha yksek kt eklindedir.Bruce CR, Anderson ME, Fraser SF, Stepto NK, Klen R,Hopkns WG, Hawley JA. Enhancement of 2000-m rowing performance after caffeine ingestion. Med. Sci. Sports Exerc., Vol. 32, No. 11, pp. 19581963, 2000.Baka bir almada rekabeti krekilerin ksa vadeli dayankllk performans zerindeki kafein alm etkisini aratrmak iin yaplan Kafein Almndan Sonra 2000m Krek ekme Performans Gelitirme aratrmasnda; Sekiz iyi eitimli erkek kreki bu almaya katlmak iin seilmitir.

Her bir deneysel denemeden nce deneklere salanan %63 karbonhidrat %20si ya ve % 17si proteinden oluan, 50kcal/kglk standart bir diyet, 24saat boyunca kontrol edilmitir.

Bundan baka ek olarak, deneklerden deneyden nce 72 saat alkol veya kafein ieren iecek ve yiyecek almndan kanmalar istenmitir.

Denekler 6mg/kg, 9mg/kg kafein ieren bir kapsl ya da yaklak 500mg glikoz ieren bir plasebo ile 3ml/kg suyu yutmular.

Mideye getikten 30 ve 45 dakika sonra kan rnekleri(10ml) bilgi salam daha sonra da denekler ergometrede standart submaksimal krek ekmeye balamlardr. Plaseboya gre dk doz kafein yklemesi sonular %1.3 iyileme gstermi; yksek doz kafein yklemesi de %1.0 iyileme gstermitir.

ki kafein almasnn ortalamas plasebo almasna gre % 1.2 iyileme gstermitir.

Submaksimal egzersizden sonra laktat konsantrasyonu 3-4 mM ykselmi ve deneme sresi sonunda 10-12 mM ulamtr; ortalama olarak bu plasebodan % 22 daha yksektir fakat kafeinin iki dozu arasnda kk bir farkllk bulunmutur.

Kan ekeri plaseboya gre kafein ile % 13 daha yksek ve kafeinin yksek dozlarnda daha da yksek bir konsantrasyon iin bir eilim de bulunmutur.Kafeinin dk dozu plazma serbest ya asitlerini %50; yksek dozu ise %100 artrmtr.

Beklendii gibi, kafein almn takiben egzersiz sonras idrar kafein konsantrasyonunda belirgin bir art tespit edilmitir.Sonu olarak, yksek eitimli krekilerde diyet ve eitimin iyi kontrol edildii deneysel koullar altnda gvenilir, ksa sreli, yksek younluklu dayankllk testi ncesi kafein almnn performans nemli lde gelitirdii grlmtr.

Yksek doz kafein almnn idrardaki kafein konsantrasyonun IOCnin yasal snrn bazen geebilecei, dk doz kafein yklemesinin ise idrarda yasal snr amayp ayn performans gsterdii bulunmutur.Santos RdA, Kiss MAPDM, Silva-Cavalcante MD, Correia-Oliveira CR, Bertuzzi R, David John Bishop DJ, Lima-Silva AE. Caffeine Alters Anaerobic Distribution and Pacing during a 4000-m Cycling Time Trial. PLoS ONE, Vol. 8, Issue 9, September 2013 4000-m bisiklet srme deneme sresi (TT) srasnda hz denetimi taktii ve enerji harcanmas zerinde kafein almnn etkilerini aratrmak iin yaplan bir baka alma olan 4000-m Bisiklet Srme Deneme Sresi Srasnda Kafeinin Anaerobik Datm ve Hz Denetimi zerine Etkisi aratrmasnda da;Gnll sekiz eitimli erkek bisikleti srasyla ilk ve ikinci ziyaretlerde maksimal artan testi ve bir alma testini yapmlar,

nc ve drdnc ziyaretlerde, katlmclar ya kafein (5 mg/kg vcut arl,CAF) yada selloz (PLA) ieren kapslleri yedikten sonra 4000-m bisiklet srme deneme sresi gerekletirmiler.PLA ile karlatrldnda;

CAF alm g verimini arttrm [219.1 18.6 ve 232.8 21.4 ] ve

toplam sreyi azaltmtr [419 13 ve 409 12 s].

2200-,2400-, ve 2600-m srasnda anaerobik katk CAF alanlarda PLA alanlardan anlaml olarak daha fazla bulunmu.

Kan laktat konsantrasyonu, kalp atm hz ve alglanan zorlama derecesinde durumlar arasnda farkllk bulunmamtr.

Bu almann sonular gstermitir ki kafein alm orta sreli denemelerde anaerobik katky artrm ve gelimi bir genel performans salamtr.

Yaplan bu almalara bakarak kafeinin ergojenik etkisinin egzersiz ncesi 6,5-7 mg/kg tketim ile saland sylenebilir.

Yksek younluktaki egzersizler ncesi tketilen kafeinin bu olumlu etkisi gzlenmemektedir.

Ayrca kafein diretik etkisi nedeniyle hem sv gereksinimini hem de uzun sreli msabakalarda msabaka srasnda idrara k artrmaktadr. Bu etkiler uzun sreli msabakalar srasnda sorun oluturmaktadr.KREATNKsa sreli yksek iddetli egzersizlerde acil enerji sistemi ncelikli ATP kaynadr. Kreatin fosfat yksek enerjili bir fosfat olup bu sistemde ADPnin refosforilasyonu ile ATP oluumu reaksiyonundaki enerji, yani ATP ADP + Pi dnmn takiben gerekleen ADP + Pi ATP dnmne gereken fosfat kasta depolanan Kreatin Fosfattan karlanr.Oksijen ve herhangi bir substrat gerektirmeyen bu reaksiyon sebebi ile pratikte kreatin fosfat = ATP olarak deerlendirilir.

Kreatin yklemesinin kas kreatin iceriini arttrarak, kreatin fosfat kullanlabilirliini arttrd ve egzersiz srasnda ve sonrasnda ATP resentezini arttrabilecei savunulmaktadr.

Ancak kreatin kullanm ile ilgili, bilinen en belirgin yan etki; kas iinde su tutulmas ve vcut kitlesindeki buna bal arttr.

Kas iinde su tutulmas ile kilo art, yine su tutulmas ile ilikilendirilen kramplar, kas sakatlklar riskinde artma, dehidratasyonun yan sra gastro-intestinal intolerans, ishal, kusma, gibi performans olumsuz etkileyebilecek,

Hatta dikkatsiz davranld takdirde sporcu saln tehdit edebilecek yan etkiler bildirilmitir.

irin EF, Yaln S. Kreatin Yklemesinin Sporcularn zokinetik Performansna Etkisi. Nide niversitesi Beden Eitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, Cilt 3, Say 3, 2009.Ergojenik yardmc olarak kullanlan kreatin monohidratn uzun sreli (6hafta) yklemesinin sporcu performansna etkisini belirlemek amacyla yaplan Kreatin Yklemesinin Sporcularn zokinetik Performansna Etkisi almasnda; Aratrma grubunu Seluk niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksekokulunda st dzeyde aktif spor yapan 38 gnll erkek sporcu oluturmutur.

lk altrma gnleri olan 1. 3. ve 5.gnde,38 denek izokinetik kuvvet lm testleri iin uygun bulunmu ve 8. gnde kreatin yklemesi ve alma programna balamlardr.

Aratrma, beslenme tutumlar da gz nne alnarak kontrol (n=20) ve uygulama (n=18) grubu olarak ikiye ayrlmtr.

Egzersiz testi olarak, kreatin yklemenin sporcu performansna olan etkisini lmek iin oluturulan izokinetik test lmleri kullanlmtr.

Kontrol grubundaki denekler plasebo alm (Plasebo grubu), uygulama grubundaki deneklere ise kreatin monohidrat (Kreatin grubu) verilmitir.

Plasebo grubuna alma sresince kreatin grubuna verilen dozda pudra ekeri verilmitir.

lk ykleme gnleri olan 8 ile 12. gnler arasnda (4 gn) denekler 0.30 g /kg (vcut arl) formle uygun olan yksek dozdan almlar.

almann devam olarak, yklenme dneminden sonra (13-50. gn) 0.075 g/kg (vcut arl) formlne gre gnlk yklenme dozuna geilmi.

Deneklerin izokinetik g lmleri iin diz ekstansiyon hareketi yapmalar salanm.

Her iki grupta da sporcularn ya, vcut arl, boy ve haftalk et ve balk tketimi ortalamalar benzer bulunmutur.

Kreatin ve plasebo grubu arasnda beslenme asndan alma prosedrne aykr bir fark bulunmamtr.

Kreatin grubu ykleme ncesi (Ync) ve sonras (15. 22. 36. ve 50. gn) 5 set (1-5) maksimal istemli diz ekstansiyonu srasnda kas total i retimi deerleri (ortalamaS.Hata)

Kreatin grubunda tm denekler iin tm setlerde yklemeden sonra toplam i retimi artmtr.

Birinci ve beinci setlerde ykleme ncesi ve sonras deerler arasndaki fark istatistiksel olarak anlaml bulunmutur.

Kreatin grubunda ykleme ncesinden 15. gne gre deiimde btn setlerde istatistiksel olarak nemli bir fark tespit edilmitir.

Ayn ekilde ykleme ncesinden 50. gne gre deiimde ise istatistiksel olarak nemli bir fark tespit edilmemitir. Plasebo grubu ykleme ncesi (Ync) ve sonras (15. 22. 36. ve 50. gn) 5 set (1-5) maksimal istemli diz ekstansiyonu srasnda kas total i retimi deerleri (ortalamaS.Hata)

Plasebo ncesi ve sonrasnda her 5 sette, toplam i retim deerleri arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunamamtr.

Plasebo grubunda ykleme ncesinden 15. gne gre deiimde btn setlerde istatistiksel olarak nemli bir fark tespit edilmemitir.

Ayn ekilde ykleme ncesinden 50. gne gre deiimde ise istatistiksel olarak nemli bir fark tespit edilmemitir.

Aratrmann gze arpan bulgularndan biri uzun sreli (50 gn) kreatin yklemenin, maksimal istemli diz ekstansiyonu srasnda kas total i retimi deerlerine etkisi olmam fakat ykleme ncesinden 15. gne gre deiimde anlaml gelimeler grlmtr.

Bu da total i retiminde, uzun sreli yklemeler yerine iki haftalk yklemelerin daha olumlu sonular verdii sonucunu ortaya karmtr.Glaster M, Lockey RA, Abraham CS, Staerck A, Goodwn JE, Mcnnes G. Creatne Supplementaton And Multple Sprnt Runnng Performance.Journal of Strength and Conditioning Research, 2006, 20(2), 273277.Kreatinle ilgili yaplan baka bir aratrma da Kreatin Takviyesi Ve oklu Srat Kousu alma Performans almasdr. Bu almada ama oklu srat kousu performans zerindeki ksa sreli kreatin monohidrat bileii ilavesinin etkilerini gzden geirmektir.

Randomize, ift-kr, plasebo kontroll bir alma olan bu aratrmada; 4 haftalk bir sre iinde, her bir hedef, her biri en az 72 saate ayrlm 3 ayr oklu srat kousu denemesini tamamlamtr.

42 salkl, vejeteryan olmayan, erkek, spor bilimi rencileri bu alma iin alnmtr.

Deneklerden 21 kiiye kreatin 21 kiiye de plasebo uygulanmtr.

Kreatin grubundakilerin yalar, boylar, kilolar ve vcut ya yzdeleri srasyla (201.0; 1.790.07; 76.1 10.2; 15.05.4)

Plasebo grubundakilerin ise (20 0.9; 1.78 0.06 ; 76.2 9.9; 14.6 4.1) olarak gsterilmitir. Deneme 2den sonra deneme 3te, deneklerin her birine 5g kreatin monohidrat +1g maltodextrin veya 6g maltodextrin ieren 20 kk az kapal paket verilmitir.

Deneklere 5 gn, gnde 4 kere dzenli aralklarla acil tketim iin lk suyla toz kartrmalar talimat verilmitir.

Tm testler sentetik bir kou alan zerinde kapal alanlarda gerekletirilmitir.

Kreatin takviyesinin sonucunda, plaseboya gre, vcut kitlesinin 0.7 kglk bir art ve vcut yann %0.4lk bir azal bulunmutur.

Plaseboya gre, kreatin takviyesi yorgunlukta %1.0 lik bir art, en hzl kou zamannda 0.01 saniyelik bir azalma ve ortalama kou zamannda ise 0.04 saniyelik bir art ile sonulanmtr.

Kreatin ve ila gruplarndaki son test(T3) kan laktat konsantrasyonlar da srasyla 13.02.3 mmol/L ve 12.22.7mmol/L bulunmutur.

Ana bulgular kreatin takviyesinin en hzl zaman, ortalama zaman, yorgunluk veya son test kan laktat konsantrasyonu lmleri zerinde nemli bir etkisinin olmadn gstermitir.

Kreatin grubu tarafndan gsterilen vcut kitlesindeki artn sv tutumundaki bir art nedeniyle olduu dnlmtr.

Sporda ergojenik bir yardmc olarak yaygn kullanmna ramen, almann sonular kreatin monohidrat takviyesinin oklu srat kousu alma performans iin yarar ifade etmediini gstermitir.Hickner RC, Dyck DJ, Sklar J, Hatley H , Byrd P. Effect Of 28 Days Of Creatine ngestion On Muscle Metabolism And Performance Of A Simulated Cycling Road Race. Journal of the International Society of Sports Nutrition,2010, 7:26Kreatin takviyesinin kas metabolizmas ve dayankllk yol yarlar srasnda egzersiz performansna olan etkileri aratrmak iin 28 Gn Boyunca Kafein Almnn Bisiklet Sr Performans ve Kas Metabolizmas zerine Etkileri adnda bir alma yaplmtr. almaya yalar ortalama 27.3 1.0 yl, boylar 178.6 1.4 cm, vcut arlklar 78.0 2.5 kg, % ya miktarlar 8.9 1.1 olan on iki yetikin erkek katlmtr.

Bisikletilere kreatin monohidrat veya plesebo takviyesinden (3 g/28 gn) nce ve sonra 2 saatlik bisiklet man tamamlatmlardr.Kreatin grubunda dinlenme toplam kas kreatini % 24.5 art ve kas kreatin fosfatnda % 38.4 art bulunmutur.

Kreatin takviyesi 2 saatlik yar srasnda plazma glukoz, kan laktat ve solunum deiim orann etkilememitir.

ki saatlik yarn sonuna yaklaldnda submaksimal oksijen tketimini kreatin takviyesi yaklak olarak % 10 azaltmtr.

Egzersizin 90. dakikasnda plazma hacmindeki deiiklikler takviye ncesi ve sonras kreatin grubunda plasebo grubuna gre anlaml olarak daha yksek bulunmutur.

Kreatin takviyesi 2 saatlik bisiklet yar sonucunda oluan yorgunluu etkilememitir.

Son sprint iin g k her iki grupta da %33 orannda artmtr (kreatin ve plasebo aras farkllk anlaml deil).

Sonu olarak: Kreatin takviyesinin dinlenme kas toplam kreatin, kas kreatin fosfat ve plazma hacmini arttrd ve submaksimal egzersiz srasnda oksijen tketiminde bir azalmaya yol at, kreatin takviyesinin dayankllk bisiklet sr egzersizlerinin sonundaki sprint performansn gelitirmedii gsterilmitir.almalarn genel olarak sonularna baktmzda kreatin destei dayankllk aktivitelerinde performans artrmamtr.

Uzun sreli yklemeler yerine iki haftalk yklemeler daha olumlu sonular vermitir.

Buna sebep olarak fazla alnan kreatinin kaslarda depo edilmemesi ve idrarla bbreklerden atlmas gsterilmi. L-KARNTNYap olarak koline benzeyen, 3 metilli bir amino asit olan L-karnitin kk, suda eriyebilen vitamin benzeri bir maddedir.

Hcrede enerji retimi iin betaoksidasyona urayacak olan uzun zincirli ya asitlerinin mitokondri matriksine tanmasnda kofaktr rol oynamaktadr.

Dokuda yeterli konsantrasyonda karnitin yoksa uzun zincirli ya asitlerinin oksidasyonu engellenir ve hcresel enerji metabolizmas bozulur. Karnitinin % 25i vcutta iskelet kas, kalp, beyin, karacier ve bbrek gibi organlarda esansiyel amino asitler olan lizin ve metioninden endojen olarak sentezlenebilmektedir.

% 75i ise diyetle vcuda alnmaktadr.

Bununla birlikte karnitinin ar alm diyareye neden olmaktadr.

Dayankllk aktivitelerinde yakt olarak kullanlan substratlar serbest ya asitleri ve kas glikojenidir.

Kas glikojeni ne kadar ekonomik kullanlrsa, yorgunluun balamas da o oranda geciktirilmi olur.

L-karnitin kullanm ile plazma serbest ya asitlerinin egzersiz srasnda yakt olarak kullanlmasnn artaca, artan lipoliz sebebiyle ya kitlesinden kilo vermeye yardmc olaca, ayrca bu sayede kas glikojen depolarnn hzla boalmasnn nlenecei varsaylmaktadr.

Karnitinin bir dier etkisi de piruvatn mitokondriye giriini kolaylatrmasdr. Bu etkiyle teorik olarak laktik asit birikiminin azalaca ve anaerobik performansn artaca dnlmektedir.

Ancak baz aratrclar karnitinin piruvatn kullanmn arttrmasnn glikojenin erken tkenmesine neden olduunu, bylece dayankllk performansn bozduunu savunmaktadrlar.

etin E. Karnitin Ve Kreatin Yklemesinin Kayakl Koucularda 5 Km Klasik Ve 10 Km Serbest Stil Yarma Performansna Etkisi. Gazi niversitesi Krehir Eitim Fakltesi, Cilt 5, Say 2, (2004), 299-304.

Karnitin ve kreatin kullanmnn 13-16 ya grubu kayakl kou sporcularnn mesafe yarma performansna olan etkisini deerlendirmek amacyla yaplan Karnitin Ve Kreatin Yklemesinin Kayakl Koucularda 5 Km Klasik Ve 10 Km Serbest Stil Yarma Performansna Etkisi almasnda; almaya ulusal ve uluslararas dzeyde kayakl kou yarmalarna katlan ya ortalamas 15,4 3,1 ylboy 164,44 2,61 cm ve53,77 4,2 kilo ortalamasna sahip

Haftann 6 gn dzenli antrenman yapan 18 sporcu (12 erkek, 6 bayan) gnll olarak katlmtr.

Sporcular kreatin, karnitin ve kontrol olmak zere 3 eit gruba ayrlmtr.3 gruba ayrlan sporculardan kontrol grubuna herhangi bir ey verilmeyerek dier gruplarla antrenman yapma imkan salanrken,

Kreatin grubuna 2220 metre ykseklikte (Kayseri / Erciyes) gnde 20 gr kreatin 4 doza blnerek ve meyve suyu ile kartrlarak verilmitir.

Karnitin grubuna ise yine 7 gn sresince 2200 metre ykseklikte (Kayseri / Erciyes) gnde 2 gr karnitin 3 doza blnerek tablet eklinde verilmitir. Gruplarn 5 Km Klasik lk ve Son Yarma Dereceleri

kontrol grubu %14,37, karnitin grubu %12,31 ve kreatin grubuda %10,55 geliim gstermi.Gruplarlk Yar (dk)Son yar (dk) Yzdelik fark (%)kontrol24,918,921,338,6 14.37karnitin21,606,218,945,212.31kreatin25,976,923,236,410.55 Gruplarn 10 Km Serbest lk ve Son Yarma Dereceleri

kontrol grubu % 9,9, karnitin grubu % 10,5 kreatin grubu ise % 12,9 geliim gstermi.

Gruplarlk yar(dk)Son yar(dk)Yzdelik fark(%)Kontrol33,6813,7 30,3211,89.90Karnitin35,0220,531,3116,310.50Kreatin32,1615,328,0010,912.90Btn gruplarn derecelerinde anlaml bir geliim gzlenmesine ramen gruplar arasnda anlaml bir fark grlememitir.

Sonu olarak, yaplan almada 7 gnlk karnitin ve kreatin yklemesinin sporcularn yarma performansn etkilemedii gzlenirken;

kinci yarma sonucunda btn gruplarn yarma zamanlarnda anlaml bir geliim belirlenmitir.

Bu geliimin balca nedenleri,

sporcularn 10 gn boyunca 2200 m ykseklikte kalarak ykseklie uyum salamas yaplan antrenmanlarn aerobik ierikli olmasyarmann yaplaca pistte antrenman yapmalar nedeniyle gerekli teknik ve taktik seviyeye ulamalar olarak sralanabilir.

L- Karnitinnin egzersiz ve enerji dengesi zerine etkileri ile ilgili almalara baktmzda;Yazarlar

Kii Says (n)

Sreler

Aratrlan Parametreler

Sonular

Greig C et al (1987)

n: 9 antrenmanl kii

14 gn sre ile egzersiz yaptrld

VO2max ve laktat dzeylerine bakld 2 gr/kg/gn oral yolla

VO2max ve laktatta deiiklik belirlenemediSmith WA et al (2008)n: 20 erkek ve bayan8 hafta sre ile aerobik ve anaerobik egzersiz yapldEgzersiz ncesi1 gr/kg/gn karnitin verildiAerobik ve anaerobik egzersiz zerinde etkilerinin olduu belirlendiBenjamin T et al (2011)n: 14 salkl sporcu12 hafta sresince haftada 3 gn, gnde 30 dak. %50-%80 iddetinde bisiklet ergometresinde egzersiz yaptrldTotal karnitin, VK ve laktat dzeylerine bakldEgzersizin iddeti arttka laktat dzeylerinde art, VKde azalma ve ATP retiminde art gzlendi.L- karnitinin egzersiz performansn arttrd ve iyilemede de faydal olduu, bununla birlikte laktat birikimini azaltmak,VO2 max ve ya asidi oksidasyonunu arttrarak egzersiz esnasnda enerji tketiminde etkinliini gsterdii ifade edilmektedir.

Ancak;L-karnitinin byle bir etkisinin olmadn syleyen almalarda bulunmaktadr.

Ayrca karnitin takviyesinin yararl olmadna dair; karnitin kas hcresine alnmaz ve bu yzden etkili olamaz gr de bulunmaktadr.

Protein ve Amino AsitlerSporcular protein gereksinmelerini ncelikle gdalardan elde etmek iin bir giriimde bulunmaldrlar.

Bununla birlikte protein takviyesi sporcularn diyetine kaliteli protein salamak ve onlarn protein ihtiyalarn karlamak iin uygun bir yol sunar.

Ancak, protein ihtiyalarn karlamak iin gerekli olanlarn tesinde ek protein alarak g ve kas ktlesi zerine ek kazanlar grlmemektedir. Besinlerle alnan proteinler yeterli miktarda ve doru oranlarda amino asit ierirler.

Besinlerle alnan proteinlerle ar aminoasit yklenmesine rastlanmaz, ancak uygun kullanlmayan karmlarla amino asit dengesizliklerine sklkla rastlanr.

Ar amino asit alnmas iddetli mide arlar ve ishal gibi akut mide barsak sistemi rahatszlklarna neden olur. Uzun sureli kullanmlarda karacier ve bbrek problemleri oluabilir.

Vcut gelitirici veya kas younluunu artrmak isteyen kiiler mitolojik olarak protein gereksinimlerinin arttn dnmektedirler.

Halterciler 1.2-3.4g/kg protein tketmekte ve bunun ounu protein suplemanlar oluturmaktadr.

Bu uygulamann temelinde bilimsel aratrmalardan ok kulaktan duyulan ve geleneksel bilgiler yatmaktadr.

Sporcular bu geleneksel dncelerle daha ok protein tketiminin daha ok kas yapmna neden olduunu zannetmektedirler.

Oysa ki proteinden zengin diyet tketen sporcular karbonhidrat almlarna dikkat etmemekte, bylece antrenmann etkinlii azalmaktadr.

Bununla birlikte dk enerji tkettikleri iin yetersiz enerji almna bal olarak yasz vcut dokularnn srdrlmesinde sorun yaayabilmektedirler.

Whey ve kazeinErsoy G, Bilgi P. Amino Asit Suplemanlarnn Vcut Bileimine Etkisi. Beslenme ve Diyet Dergisi / J Nutr and Diet 37(1-2):81-91/200910 hafta kuvvet antrenman yapan, whey proteini tozu kullanan ve kullanmayan bireylerde vcut bileiminde oluabilecek deiikliklerin farkllk gsterip gstermediinin belirlenmesi amacyla yaplan Amino Asit Suplemanlarnn Vcut Bileimine Etkisi almasnda;almaya, yalar (23.33.4 yl), beden ktle indeksleri (BK=22.09 1.8 kg/m2) ve fiziksel aktivite dzeyleri (MET=1.7 mL/ kg/ dk; MET fiziksel aktivitenin gerekletirildii sre boyunca harcanan O2 ) benzer,

Gnll 24 erkek birey (13 kii whey proteini kullanan;protein grubu, 11 kii kontrol) katlmtr.

Her iki gruba da 10 hafta boyunca kuvvet egzersizi yaptrlmtr.

Protein grubu, gnlk diyetine ek olarak;egzersiz yaplan gnlerde (3 gn), 70 g/gn,dier gnlerde (4 gn) ise 35 g/gn whey proteini tozu kullanmtr.

Gnlk alnan enerji, protein grubunda 2780 451 kkal (42.3 kkal/kg) iken, kontrol grubunda 2388 271 kkal (35.1 kkal/kg)dr.

Kas ktlelerindeki balang ve sonu deerleri arasndaki farklar incelendiinde, her iki grupta da art olduu grlmtr.

Bireylerin st orta kol kas alanlarnda da, balangtaki deerlere gre son lmlerde protein grubunda 8.0 5.5 cm2, kontrol grubunda ise 0.92.5 cm2 art olumutur.

Her iki grupta da kuvvet egzersizine bal kas ktlesinde art olmutur, ancak protein tozu kullanan grupta kas ktlesinde daha fazla art gereklemitir.Bireylerin protein almlar ile st orta kol kas evresi ve kol kas alanlar arasnda pozitif ynde bir iliki bulunmutur.

Bu sonular, kuvvet egzersizleriyle beraber protein tozu kullanmann kas ktlesini artrdn gstermektedir.

Supleman kullanmnn biyokimyasal ve hematolojik parametreleri etkilememesi yan etkilerinin olmadn dndrmtrAncak egzersiz yapan bireylerde protein tozu kullanlmas dnldnde; diyetisyen tarafndan sporcularn besin tketimleri, protein enerji miktarlar ve protein kalitesi, amino asit skorlamas da gz nne alnarak, gereksinimleri hesaplanmaldr.

Diyetle yetersiz protein alnd saptandnda supleman kullanm nerilebilir.

Supleman seerken, doping testlerinde pozitif sonu vermeyecei saptanan, doymu ya ve kolesterol iermeyen (yksek oranda izole) whey proteinleri tercih edilmelidir.Piyasadaki en popler protein formlarndan ikisi whey ve kazeindir.

Her iki protein de stten elde edilir ancak her bir proteinin emilme oran ve biyoyararll farkldr, bylece her tr proteinin diren eitimine katksnn farkl olmas da beklenen bir durumdur.Wilborn CD,Taylor LW,Outlaw J,Williams L,Campbell B,Foster CA,Smith-Ryan A,Urbina S,Hayward S.The Effects of Pre- and Post-Exercise Whey vs. Casein Protein Consumption on Body Composition and Performance Measures in Collegiate Female Athletes.J Sports Sci Med. 2013 March; 12(1): 7479.Bu nedenle, proteinin bu iki tipinin de alnmasnn potansiyel etkisini aratrmak iin Egzersiz ncesi ve Sonras Whey ve Kazein Proteini Tketiminin Vcut Kompozisyonu ve Kolejdeki Bayan Atletlerde Performans lmlerine Etkileri almas yaplmtr.16 National Collegiate Athletics Association Blm III bayan basketbol oyuncular, vcut kitlesine gre uyumlu ve rastgele

24 gr whey proteini (WP) veya 24 g kazein proteinini (CP)

Egzersiz ncesi ve sonras sekiz hafta boyuncatketmek iin ift-kr bir ekilde ayrlmtr.gzlenmialmann sonucunda egzersiz ncesi ve sonras protein takviyesinin performans ve vcut kompozisyonunda nemli deiiklikler balatma yeteneine sahip olduu grlm.

Ancak whey ve kazein proteinleri arasndaki performans arttrc etkiler arasnda bir fark grlmemi.Arjinin,ornitin,lizinLizin esansiyel amino asittir ve vcuda besinlerle alnmas gerekir.

Arjinin ve ornitin ise esansiyel olmayan amino asitlerden olup vcutta yaplabilirler.

Arjinin, lizin ve ornitinle ilgili olarak, insan byme hormonu ve inslin oluumunu artrdklar, bylece artan hormonal aktiviteye bal olarak kas younluu ve kuvvetinde art saladklar iddiasnda bulunulmaktadr. Yaplan bilimsel aratrmalarda bu amino asitleri destek besin olarak kullanan sporcularn insulin ve byme hormonu kan dzeyleri, kas kitlelerindeki deiim, kas gc ve kuvvetinin farkl deikenleri gibi parametreler incelenmitir.

Ancak yaplan almalarda az yoluyla kullanlan arjinin, lizin ve ornitin amino asitlerinin byme hormonu ve insulini artrc etkilerinin olmad saptanmtr.

Yksek dozlarda kullanldnda da dier amino asitlerin emilimi nlenir ve diyare gibi sindirim sistemi yan etkileri oluum riski artar.Dall zincirli amino asitler ve triptofan

Lzin, izolzin ve valin dall zincirli esansiyel amino asitlerdir.

Zihinsel ve fiziksel g art salad gerekesiyle sporcularn kullanmalar gerektii yolunda tantmlar yaplmaktadr.

zellikle uzun mesafe kou ve bisiklet yarlar, futbol ve tenis karlamalar gibi uzun sre dayankllk gerektiren sportif aktivitelerde fiziksel ve zihinsel yorgunluu nledii iddia edilmektedir.

Bir hipoteze gre ; triptofan ary basklayan serotonin ncsdr.Triptofan supleman kullanm sonucu,beyne giren triptofan serotonin sentezini artrmakta,youn egzersiz srasnda arya tolerans artmakta,yorgunluk gecikmektedir.

kinci hipotez ise; artan serotonin dzeyinin merkezi sinir sistemi fonksiyonlarn deprese ederek,yorgunlua neden olmasdr.Uzun sreli aerobik egzersizler srasnda, kas glikojeni boalmakta ve kaslar yakt olarak dall zincirli amino asitleri kullanmakta, plazma BCAA:triptofan oran azalmaktadr.

Bu azalma triptofann beyne giriini kolaylatrmaktadr.Bylece serotonin oluumu artmakta,yorgunluk olumaktadr.

Ksaca dzaa takviyesinin BCAA:triptofan orann yksek dzeyde tutarak serotonin oluumunu azaltt,bylece yorgunluun geciktirildii ileri srlmektedir.

Normalde protein ierikli besinlerde de bulunmas nedeniyle dall zincirli aminoasitlerin gvenli olduu savunulmaktadr.

Ar miktarda tketilecek dall zincirli amino asitlerin vcutta dier amino asitlerin emilimini engelleyebilecei bildirilmektedir.

Yksek dozlarda kullanlacak dall zincirli amino asitler sindirim problemlerine neden olabilecei ve barsaklarn iinde ok fazla miktarda sv tutulumuyla diyareye yol aabilecei savunulmaktadr.GlutaminGlutamin proteinlerde bulunan ve esansiyel olmayan bir amino asittir.

Barsaklardan sv emilimini, vcut direncini arttrc, enfeksiyonlar nleyici etki gsterir. Gl bir antoksidan olan glutatyonun yap tadr ve asit baz dzenlenmesinde de nemli etkileri vardr.

Lkositlerin ve lenfositlerin ana yakt olup protein sentezinde, sitokin retiminde ve makrofaj ilevinde nemli rol oynamaktadr.

Uzun sreli egzersizler plazma glutamin dzeyinde yaklak %20 lik azalma ile sonulanmaktadr.

Bu azalma immun ilevleri olumsuz etkilemektedir.

Ancak, egzersiz srasnda glutamin dzeylerini korumak amacyla verilen glutamin desteinin Ig-A dzeyleri, egzersiz sonras IL-6 dzeyleri, akut faz proteinleri, lenfosit saylar gibi immun parametreler zerine nemli etkileri gsterilememitir.

Triatlondan 30 dakika nce, 30 gn sreyle verilen diyete ek 3 g dall zincirli amino asit desteinin egzersiz srasnda plazmada glutamin dzeylerinin dmesini engelledii ve egzersize olan sitokin yantn dzenledii gsterilmi.

Ayrca dzaa destei yaplan grupta, plasebo grubuna gre enfeksiyon semptomlar %34 orannda daha az bildirilmitir.

Glutamin ve dzaa desteklerinin plasebo ile karlatrld kapsaml almalarda, yararl etkilerinin gsterilememi olmas nedeniyle immn sistemi desteklemek amal kullanm nerilmemektedir.ANTOKSDANLAREgzersiz yapanlarda serbest radikal oluumu yapmayanlardan fazladr. Egzersiz sonucu kaslarda artan oksidatif ilevler sonucunda serbest radikal ve lipit peroksidasyonu oluumu artmaktadr.

Sporcular zel eitim koullar ve yaam tarzlar nedeniyle dierlerine gre daha verimli bir antioksidan sistemine ihtiya duyarlar.Bu sistemi en iyi dzeyde tutabilmek iin de birok antioksidan takviyesini kullanlmaktadrlar.

Antioksidan aktivite gsteren vitaminler, zellikle C, E ve beta karoten serbest radikalleri ntralize etmekte, toparlanmay da hzlandrmaktadr.

nsanlar zerinde yaplan almalarda; 3-4 hafta orta dzey antrenman yapan koucularn diyetine 10 mg beta karoten, 800 IU vitamin E ve 1000 mg vitamin C eklendiinde, kas hasar gstergeleri olan laktik dehidrogenaz ve kreatin fosfokinaz dzeylerinin dt, plazma glutatyon dzeylerinin artmad, egzersizden sonra toparlanmann hzland saptanmtr.

Yaplan bir baka almada da; E, C vitamini ve beta karotenin yksek doz kullanmnn lipit oksidasyon gstergeleri olan artan serum malonaldehit dehidrogenaz ve solunan pentan dzeyini, dinlenme ve egzersiz srasnda azalt bulunmutur.

Sarta N, Naka A, Yazc C, Bykipeki S, Cokun B.Effect Of Vtamn E On Oxdant And Antoxdant Capacty In Football Players. Nigde University Journal of Physical Education And Sport Sciences Vol 7, No 2, 2013E vitamininin futbolcularda oksidan ve antioksidan kapasite zerine etkisinin aratrlmas iin yaplan Futbolcularda E Vitamini Kullanmnn Oksidan ve Antioksidan Kapasite zerine Etkisi almasnda da;15 antrenmanl futbolcudan oluan deney grubu ve 12 erkekten oluan kontrol grubu olmak zere toplamda 27 erkek gnll olarak yer almtr.

Deney grubuna 30 gn boyunca her gn 400 IU alfa tokoferol verilmi ve kontrol grubuna hi bir vitamin verilmemitir.

Kontrol ve deney grubu bir ay boyunca gnde 90 dakika, haftada 4 gn ayn eitim programlarna katlm; eitim program aerobik ve dayankllk tipi eitim karmlarndan olumutur.Egzersiz ncesi ve sonras fiziksel ve fizyolojik bulgularda herhangi bir farkllk bulunmazken, egzersiz ncesi kalp atm hznda anlaml bir farkllk bulunmutur. Eitim sonras kalp hz deney grubunda artm, kontrol grubunda azalmtr.

Grup ii ve gruplar aras karlatrmalarda ise, egzersiz ncesi ve sonras TAC, CK ve LDH deerlerinde anlaml bir farkllk bulunmamtr.

Sonu olarak, antioksidan takviye sporcularda fiziksel aktivitenin tipi, sresi ve iddetine gre oksidatif stresi azaltmak ve antioksidan kapasiteyi artrmak iin faydal olabilir.

Egzersizin vitamin ve dier antioksidan takviyelerle desteklenmesinin, oksidan kapasiteyi azaltma ve antioksidan seviyeyi ykseltmede etkili olabilecei dnlmtr.Antioksidan destei; artan fiziksel aktivitenin gereksinimlerini karlamak ve yetersiz diyet tketildii durumlarda oluabilecek eksiklikleri gidermek iin yaplmaktadr.

Sporcularda fazla tketim her zaman iyi sonu vermemektedir.

Vitaminlerin yetersiz tketimi performans olumsuz ynde etkilemekte ama sporcularda performans olumsuz etkileyen vitamin yetersizlikleri sk grlmemektedir.

En iyi yol; antioksidan vitaminleri doal olarak besinlerle tketmektir.

KARBONHDRATLARKarbonhidratlar; yksek younluktaki aerobik dayankllk egzersizleri (>%65-70 VO2 maks) iin temel yakttr. Fakat endojen kayna (kas ve karacier glikojeni) snrldr ve karbonhidrat ykleme ilemi ile endojen glikojen depolar artrlabilmektedir.

Bylece yorgunluun giderilmesi ve performans art salanmaktadr.Klasik bir almada; birbirini izleyen gnler, iki saat antrenman yapldnda %40 ve %72 karbonhidrat salayan diyet tketiminin, glikojen sentezine etkileri incelenmitir.

Dk karbonhidratl diyet tketimi ile kas glikojen depolar ilerleyen gnlerde azalmtr ve birka gn sonra bu sporcular orta younluktaki antrenmanlara devam edememilerdir.

Karbonhidrattan zengin diyet tketenler ise youn antrenman sonrasnda bile kas glikojen depolar yksek dzeyde bulunmutur. Gomes RV, Capitani CD, Ugrinowitsch C, Zourdos MC, Fernandez-Fernandez J, Mendez-Villanueva A, Aoki MS. Does carbohydrate supplementation enhance tennis match play performance?. Journal of the International Society of Sports Nutrition,2013, 10:46. Tenis mann oyun performansna CHO desteinin etkilerini deerlendirmek iin yaplan Karbonhidrat Takviyesi Tenis Manda Oyun Performansn Artrr M? almasnda;Karbonhidrat (CHO) yklemesinin tenis ma performansnn azalmasn nlemek iin nemli bir yaklam olabilecei dnlm.

Bu aratrmaya ulusal dzeyde tenis yarmalarda yer alan toplam 12 erkek tenisi katlmak iin gnll olmutur.

5 gnlk sre boyunca her oyuncu 3 saatlik tenis man tamamlamtr.

Her ma mevcut skoru ne olursa olsun her 'set' 1 saat srecek ekilde planlanmtr.

Sporcular 4 oyuncudan oluan 3 gruba ayrlmlar,1.saat Oyuncu A ve B;Oyuncu C ve D2. saat: Oyuncu A ve C, Oyuncu B ve D 3. saat: Oyuncu A ve D; Oyuncu C ve B

Her saat banda, tm sporcular maltodekstrin ieren bir ie CHO (%6) zeltisi ya da yapay olarak hazrlanan ekerli su olan PLA yutmulardr.

almalarn ncesinde 24 saat boyunca sporcu diyetisyeni tarafndan hazrlanan diyet oyuncular tarafndan tketilmitir (CHO: 8.33 g/kg; Protein:2.10g/ kg; Ya:1.58 g /kg).

Buna ek olarak, her bir ma ncesi deneklere standart CHO zeltisi (maltodekstrin solsyonu 1 g /kg,% 10) uygulanmtr.

Ma ncesi ve sonrasnda kan glukozunda nemli bir deiiklik grlmemi. Bununla birlikte tenis ma oyununun sonuna yaklarken CHO grubu PLA ile karlatrldnda CHO grubunda kan glukozu daha yksek bulunmu.

almann dier 10 deikeni (oyun kazanma,ralli sresi,ralli bana vuru,etkili oynama sresi,ikili hatalar,ilk servis,ikinci servis,ilk dn ve ikinci dn) arasnda ise hibir bir fark bulunamam.Sonu olarak bu almada CHO takviyesi deneysel koullar altnda tenis ma oyun performansn artrmamtr.

Bununla birlikte CHO grubunda yksek kan ekerine doru bir eilim varm.

180 dakikalk tenis ma oyununda metabolik talepler oyuncularn yeterli CHO diyeti tkettikleri dnlnce bu kan ekeri nemli lde yksek deildir diye yorumlanmtr.

Karbonhidrat ykleme ilemi; msabakadan 5-7 gn nce sporcunun diyetinin 10-12 g/kg karbonhidrat iermesi ve alma younluunun giderek azalmas ilkesine dayanmaktadr. Msabakadan 1 gn nce sporcu dinlenmeli ve karbonhidrattan zengin diyet tketmeyi srdrmelidir.

90 dakika veya daha fazla aralksz aktiviteler ieren dayankllk sporlar yapan sporcular iin yarar salamaktadr.

ou sporcunun karbonhidrat ykleme ilemi uygulamas gerekli deildir. Diyetin enerjisinin yarsndan ounun karbonhidratlardan salanmas yeterlidir.GNSENGGinsengin insanlarda fiziksel ve zihinsel kapasiteyi artrd ve yorgunluu azaltt iin geleneksel bir n vardr.

Ginsengin ergojenik etkileri ya asidi oksidasyonunu artrmasndan ve glikojen depolarn korumasndan kaynakland bildirilmektedir.

Ayrca egzersiz srasnda yksek enerjili fosfatlarn daha etkili kullanlmasna yol at ve bylece kaslardaki ATP, glikojen ve kreatin fosfatn azalmasn engelledii kaydedilmitir. Civan A, Keeci T. Ginseng Uygulamasnn Sporcularda ve Sedanterlerde Nitrik Oksit ve Malondialdehit zerine Etkisi. Seluk niversitesi Beden Eitimi ve Spor Bilim Dergisi, 2010; 12(3): 232238.Ginseng verilen ve verilmeyen gerek sedanter, gerekse egzersiz yapan sporcularda plazma nitrik oksit ve malondialdehit dzeylerinde oluturabilecek deiikliklerin belirlenmesi iin Ginseng Uygulamasnn Sedanterlerde ve Sporcularda Nitrik Oksit (NO), Malondialdehit (MDA), zerindeki Etkisi adnda bir alma yaplmtr.Bu almada Seluk niversitesi Beden Eitimi ve Spor Yksekokulunda okuyan 14 salkl erkek sporcu ve dier fakltelerde okuyan sporla aktif olarak uramayan 14 salkl erkek renci olmak zere toplam 28 gnll renci denek olarak kullanlmtr.

Denekler 4 gruba ayrlmtr:

GEGinseng tekviyeli egzersizN=7E ve GE gruplarndaki deneklere 6 hafta boyunca haftada 5 gn 20m mekik kou testi dzenli olarak yaptrlmtr.

GS ve GE grubuna dahil olan deneklerin 45 gn boyunca her sabah saat 10.00da ve akam 19.00da oral olarak 500 mg/kg dozunda ginseng almalar salanmtr.

almada deneklerin uygulama sonras lmlerdeki gruplar aras NO dzeyleri incelendiinde, en yksek NO deeri egzersiz grubunda (3. Grup ) bulunurken, kontrol grubuna gre nemli bir farkllk elde edilememitir.

Ginseng takviyeli kontrol grubunun NO dzeyi, 1. gruptan yksek, 3. ve 4. gruptan daha dk bulunmasna ramen istatistiki ynden herhangi bir anlamllk bulunamamtr.Deneklerin uygulama sonras lmlerdeki gruplar aras MDA dzeyleri karlatrldnda, en yksek deer egzersiz (Grup 3) grubunda elde edilmitir.

Ginseng uygulamas yaplan egzersiz grubunun plazma MDA seviyeleri egzersiz grubundan nemli lde dk , kontrol grubu ve ginseng uygulamal kontrol grubundan ise farkl deildir.Aratrma sonucunda elde edilen veriler incelendiinde, egzersiz grubuna ait plazma NO ve MDA dzeylerinin kontrol grubuna gre art gsterdii grlmtr. Bu sonu bu aratrmada uygulanan egzersizin kandaki serbest radikalleri artrdn gstermektedir.

Egzersiz ile birlikte ginseng uygulanan gruba ait parametre deerlerinin kontrol grubuna gre farkl olmamas ise, ginsengin en azndan bu aratrmadaki artlarda, egzersiz nedeniyle deien parametre deerlerinin dzeltilmesinde etkili bir madde olabilecei kansn uyandrmtr.Hayvanlarda yksek dozlarda dayankll arttrc ve yorgunluu geciktirici etkide bulunduu ve uzun suren egzersizlerde glikojen ekonomisi salad saptanmtr.

Ancak insanlarda yaplan almalarn ounda dayankllk ve yorgunlukta nemli olan ya metabolizmas, kalp atm hz, oksijen tketimi, laktik asit retiminde olumlu deiiklik yapmad saptanmtr.

Uzun sure kullanmda sinirlilik, depresyon gibi psikolojik rahatszlklara, hipertansiyona, deri lezyonlarna, ishale yol atndan sportif performans drebilir. YALARYalar az ve orta younluklu yklenmelerde, daha ok almann sonunda kas hcreleri tarafndan enerji elde etmek iin kullanlmaktadr. Yklenme sresinin artmasyla birlikte ya yaklma pay da artmaktadr.

1 mol ya hcresinden toplam 466 mol ATP elde edilmekte, bylece en fazla enerji ya oksidasyonundan salanmaktadr. Ancak yalarn dezavantaj, yaklmalar iin karbonhidratlardan daha fazla oksijene gerek duyulmasdr.

Bu durum az ve orta dzey yklenmelerde sorun yaratmamaktadr nk bu tip yklenmeler srasnda yeteri kadar oksijen alnabilmektedir.

Uzun sreli aerobik egzersizler srasnda, kas aktivitesi iin deerli bir yakt ve vcutta pek ok nemli fonksiyonu olmasna karn; fazla ya tketimi nerilmemektedir.

Ya ykleme hipotezi bu nedenle bilimsel literatrde yer almamaktadr.Omega 3 ya asitleriOmega 3 ya asitlerinin koroner kalp hastalnda koruyucu, anti-inflamatuar etkili, artirit arlarn azaltc, retina ve beyin geliimi saln koruyucu, kanser ve dier dejeneretif hastalklar nleyici, depresyon ve yalanmaya bal bellek sorunlarn nleyici etkileri vardr.

DHA konsantrasyonu zellikle beynin blgesi olan frontal kortekste yksektir, burada i ve d uyaranlara uygun tepkiler veren, planl ve karmak algsal bilgileri dzenleyen ilevleri gelitirmektedir.

Guzmn JF, Esteve H, Pablos C, Pablos A, Blasco C, Villegas JA. DHA- Rich Fish Oil Improves Complex Reaction Time in Female Elite Soccer Players. J Sports Sci Med. 2011,June; 10(2): 301305Omega 3 ya asitlerinin nromotor ilevleri gelitirdiine ynelik DHA dan Zengin Balk Yann Elit Bayan Futbol Oyuncularnda Kompleks Reaksiyon Sresini Gelitirme almasnda;rnek, spanya Sper ligindeki bayan futbol takmlarndan iki tanesinden seilen 34 elit profesyonel bayan sporculardan oluturulmutur.Levante (n=20) ve Valencia (n=14) takmlarndan seilmilerdir.

Her takm, katlmclar rastgele seilerek deney ve kontrol gruplarna ayrlmtr.

Deney grubundaki sporcular 3.5 g/gn DHA besin takviyesini alrken, kontrol grubundaki katlmclar, herhangi bir Omega-3 ya asitleri iermeyen sadece plasebo (zeytinya) almlardr.Gruplara n-test ve 4 hafta sonra son-test uygulanmtr.

Testte 4 farkl grsel uyaran (krmz daire, yeil daire, beyaz apraz ve beyaz art iareti) ve iki iitsel uyaran (yksek ve dk frekansl sesler) sunulmu.4 uyarandan sonra (krmz daire, beyaz apraz, yksek frekansl ses ve dk frekans), katlmclar, mmkn olduunca hzl bir ekilde sa veya sol tu veya pedale sa el ya da sol el ile, sa ayak ya da sol ayak ile srasyla basarak cevap vermiler.

Ekranda yeil daire ya da beyaz art iareti gsterildiinde katlmclardan yant vermemeleri istenmi.

Sonular DHA takviyesinin karmak reaksiyon sresini azalttn dolaysyla karmak reaksiyon verimini arttrdn gstermitir.

Bu alma DHA takviyesi algsal-motor davran ile ilgili fayda salar fikrini desteklemektedir.

Takviye (n test-son test) ve deney grubu (DHA-plasebo) arasndaki etkileim DHA takviyesinin sadece karmak reaksiyon sresine deil ayn zamanda karmak reaksiyon verimliliinde de nemli gelimelere yol atn gstermitir.

SPOR ECEKLERYaygn kullanlan spor iecekleri %68 karbonhidrat (glikoz, fruktoz, skroz, maltodekstrin) iermektedir. Ayrca sodyum, potasyum, magnezyum gibi sv ve eloktrolit dengesini salayan mineraller de iermektedir.

Egzersiz ncesi, sras veya sonras kullanlan sporcu iecekleri aerobik g gerektiren spor yarmalarnda ergojenik yardmc olarak kullanlabilir.

Spor iecekleri enerji ieceklerinden farkldr ve tanmlar birbiri yerine kullanlmamaldr.

Spor iecekleri bileiminde; karbohidratlar ve mineraller bazen de vitaminler veya dier besin elerini bulunduran rnlerdir.

Enerji terimi ise kaloriyi ifade eden bir anlam tasa da; enerji iecekleri tipik olarak kafein ve guarana gibi uyarc maddeler ile deien oranlarda karbohidrat, protein, amino asitler, vitaminler, sodyum ve dier mineralleri bileiminde bulunduran rnlerdir.

Odaba , zbar N, S K, Baratelli G. Bayan Futbolcularda Bir Sporcu eceinin Ve Plasebo Olarak Kullanlan C Vitamininin Dayankllk Performansna Etkilerinin ncelenmesi. Bakent niversitesi Fiziksel Aktivite Beslenme ve Salk Kongresi Konu Metinleri,2009,AnkaraFutbol oynayan bayan sporcularn antrenman ve msabaka ncesi ve sonras iilen sporcu ieceinin performansna olumlu bir etkisi olup olmadnn incelenmesi iin yaplan Bayan Futbolcularda Bir Sporcu eceinin Ve Plasebo Olarak Kullanlan C Vitamininin Dayankllk Performansna Etkilerinin ncelenmesi aratrmasnda; almaya yalar 183.08 yl (14-22), boy ortalamalar 160,984.62cm, vcut arlk ortalamalar 53.067.87kg olan 3 seneden beri Marmara niversitesi Spor Kulbnde futbol oynayan toplam 21 bayan futbolcu gnll olarak katlmtr.

Aratrma gruplarn oluturmak iin takm iki gruba ayrlmtr. Denek grubu sporcu iecei olarak hazrlanan iecei, kontrol grubu ise plasebo olarak hazrlanan iecei, ieriklerini bilmeden 6 hafta boyunca antrenman ncesi ve sonras kullanmlardr. Sporcularn aratrma balangcnda hemoglobin konsantrasyonlarnn dk olduu grlrken, aratrma sonunda her iki grupta da bu parametrelerin normal deerlerde olduu tespit edilmitir.

Aratrma sresince zellikle beslenme prosedrlerinin yeniden dzenlenmesi ve kontrol altna alnmasnn hemoglobin deerlerinin normal deerlere gelmesine neden olacan dnmlerdir.

Denek grubunda 6 haftalk antrenman ncesi ve sonrasnda uygulanan son test laktat konsantrasyonlar arasnda anlaml farkllklar olduu gzlenmitir.

ki grup arasnda aratrma sonunda dayankllk ve kan laktat konsantrasyonlarndaki farkllkta denek grubunun kulland sporcu ieceinin ve ayn zamanda iyiletirilmi beslenme programlarnn etkileri olduu dnlmektedir.

KOLOSTRUMDnyada son yllarda yaplan aratrmalarda kolostrumun zellikle atletler bata olmak zere vcut gelitirme sporcular, bisikletiler, hokeyciler ve dayankllk gerektiren sporlarla uraan kiiler tarafndan kullanld bildirilmektedir. Kolostrum protein, karbonhidratlar, ya, vitamin ve minerallere ilaveten vcudun immn ve byme fonksiyonlar iin gerekli baz biyolojik aktif moleklleri de iermektedir.

Kolostrum desteinin yksek iddetteki egzersizler srasnda ve sonrasndaki toparlanma srecinde plazmada IGF-1, tkrkte Ig-A dzeylerini ykselterek ve yasz vcut ktlesini artrarak egzersiz performansn artryor olabilecei belirtilmitir.Kolostrumun kas geliimine yardm ettii, zellikle inslin benzeri byme faktrleri, byme hormonlar ile bu zellii salad bildirilmektedir.

nek kolostrumu, insan kolostrumuna gre daha fazla IGF1 ierdiinden vcut gelitirme sporu yapanlar, atletler ve kas kitlesini artrmak iin alan sporcular kolostrumu kullandklar belirtilmitir.

Ayrca yaplan aratrmalarda inek kolostrumu kullanlmasnn sporcularda youn antrenman sonras iyileme sresini ksaltt da ifade edilmitir.

Sonu olarak kolostrumun sporcularda;

g ve dayankll artrdya d kas ktlesini desteklediivcuttaki ya yaktyoun almadan sonra den baklk seviyesini ykselttiiiyileme sresinin ksaldyaralarn iyilemesini hzlandrdbildirilmitir.

Ancak kolostrumun bu etkilerini daha iyi deerlendirmek ve nitelendirmek iin konu ile ilgili daha fazla aratrma yaplmas gerektii vurgulanmtr.BESN DESTEKLER RN DDALARI

Bu rnler marketlerde, salkl gda maazalarnda ve eczanelerde bulunduu gibi e-posta ve byk oranda internet araclyla da bu rnlere ulamak mmkndr.

Bu rnlerin besin ieriiyle ilgili, salkla ilgili ve yap/fonksiyonla ilgili birok iddialar vardr.

Sporcular da bu iddialardan dolay bu destekleri kullanmak istemektedirler.

Ayrca bu rnlere kolaylkla ulalabilmesi, rnlerin reetesiz satlmas, gvenli ve etkili olduklar dncesi de rnleri kullanmaya iten nedenlerdendir.

Bu besin destek rnlerinin iddialarnn gerek olmadn gsteren iaretlere bakacak olursak; mucize, r aan ve yeni bir keif gibi szcklerin kullanm (eer byle bir ey olsayd bilimsel yaynlarda ve gazetelerde, resmi salk kurumlarnn haber kaynaklarnda duyurulurdu) bir rnn doal olduunun belirtilmesi (doal bir rn her zaman gvenilir olmayabilir rnein zehirli mantarlar da doaldr ama hasta edip ldrebilir)

rnle ilgili yetersiz referansa dayal bilimsel veriler

rnn yan etkilerinin belirtilmemesi ve bilinmemesidir.

Destek rnlerini satn alrken bu durumlara dikkat edilmelidir. Ayrca ulusal olarak bilinen reticilerin ya da distribtrlerin FDA onayl rnleri tercih edilmelidir.SONUDiyetle yeterli miktarda karbonhidrat, esansiyel ya asitleri, protein, vitamin, mineral ve su tketildiinde optimal performans salanabilmektedir.

eitli esansiyel besin eleri veya ticari beslenme destek rnleri kullanmak gerekli deildir.

Egzersiz performans iyi beslenme ve antrenman ile artrlmaktadr.

Fakat yaplan almalar, baz besinsel ergojeniklerin baz artlarda, baz sporcularda ve baz zel durumlarda ergojenik etkilerini desteklemektedir.

Baz ergojenik yardmclarla ilgili ise daha fazla alma bulgularna gereksinim duyulmaktadr.

Kullanm sporculara yarar olmayan maddeler veya bilimsel olarak iindeki rnleri zararl (doping saylacak) veya doz acsndan zararl kabul edilen hibir rn kullanlmamaldr.

Gerekli btn durumlarda kullanmn, doktor ve diyetisyen nerisi ve kontrolnde yaplmas en uygun olan yoldur.