Судалгааны арга зүй /RS601/ - humanities.mnhumanities.mn/fileman/Uploads/MD_lecture/20181013_RA.pdf · анализын, индукц ба дедукцийн, загварчлах

Судалгааны арга зүй /RS601/

Хүмүүнлэгийн ухааны их сургууль© All rights reserved


• Судалгааны ажлыг төлөвлөх

• Судалгааны арга зүйг оновчтой сонгох

• Судалгааны ажил /Reference/-тай ажиллах

• Интернет хайлтын тухай

Агуулга


Сэдэв тодорхойлох

“Шинжлэх ухаанд хамгийн чухал зүйл бол асуудлыг тодорхойлж илрүүлэх ба түүнийг шийдвэрлэх арга замыг олох юм.”

Алберт Эйнштейн

Санаа /Idea/ - Бодит байдлыг туршиж, судалж мэдэх анхныхандлага юм.



● Туршлага (дадлага) - Experience

● Онол - Thery

● Уран зохиол - Literature

● Гадаад эх сурвалж (тэргүүлэх асуудлууд) – External sources



● Жинхэнэ/Бодит

● Шинэлэг

● Сонирхолтой

● Ашигтай бөгөөд хамааралтай


Судалгааны ажлыг бичихэд мөрдөх зүйл

● Үндсэн мэргэжлээ сайтар эзэмшсэн, шинжлэх ухааны бүтээл

туурвих, ерөнхий арга зүйг мэддэг байх

● Судалгаа явуулах салбарын өмнө тулгарч буй асуудал түүнийг

шийдвэрлэх арга замын талаар тодорхой төсөөлөлтэй байх

● Судалгаа явуулах гэж буй сэдэв, чиглэлийн дагуу бусад ажлуудыг

судлах

○ Шийдвэрлэвэл зохих асуудлынхаа мөн чанартай гүнзгий танилцах

явцад судалгааны ажлын зорилго, зорилт болон улмаар сэдэв

тодорхойлогдох


Судалгааны ажлыг бичихэд мөрдөх зүйл

● Судалгааны ажлын тухай тайлан - Тухайн сэдэвт судалгааны

ажлын талаархи эмх цэгцтэй мэдээлэл

● Судалгааны ажилд хамааруулж байгаа материал нь○ үнэн зөв, дэс дараалал сайтай,

○ судалгааны үр дүн нь баталгаажсан

○ Хэл найруулга яруу, зөв тодорхой

○ Зөвлөмж бүрэн үндэслэлтэй байх шаардлагатай


Судалгааны ажил гүйцэтгэхэд анхаарах зүйл

● Сонгосон сэдвийнхээ чухал болохыг тодорхойлох

○ Сонгон авсан сэдэв нь тухайн салбартаа эн тэргүүн ээлжинд судлаж

шийдвэрлэвэл зохих нийгэм эдийн засаг, шинжлэх ухааны ач

холбогдолтой, Монгол улсын шинжлэх ухаан технологийн хөгжлийн

чиг хандлагад хамрагдсан асуудал байх ёстой

● Судлах зүйл ба судалгааны объект

○ Судлахаар сонгон авсан тодорхой асуудал агуулах биет зүйл,

үзэгдэл юмуу үйл ажиллагаа нь судалгааны объект болно.

● Судалгааны арга зүйг сонгох

○ Энэ судалгааны ажлын үр дүнг бодитой болгох, чанарыг

дээшлүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.


Судалгааны ажлыг төлөвлөх

● Судалгааны ажлын төлөвлөлт /Магистрын судалгааны ажлын

төлөвлөгөө, суралцах төлөвлөгөө/

• Багц цаг цуглуулах

• Сэдэв сонгох

• Ажлын төлөвлөгөө гаргах

• Судалгааны ажлыг гүйцэтгэх

• Хамгаалалтад орох /хэлэлцүүлэг/


Төлөвлөгөө боловсруулах аргачлал

● Судалгааны асуудлыг сонгож, ашиглах таамаглалийг

боловсруулах

● Судалгаа шинжилгээ хийх нэгж тодорхойлох

● Тохирох кейс буюу тохиолдлыг сонгох

● Судалгааны аргуудаа сонгох

● Мэдээлэл/өгөгдөл цуглуулах, тооцоо хийх

● Дүн шинжилгээ хийх /Санал боловсруулах/


Судалгааны ажилд судалгааны аргуудыг ашиглах

нь● Судалгааны танин мэдэхүйн аргыг дотор нь

○ Ерөнхий арга - аль ч судалгааны үед хэрэглэдэг /танин мэдэхүйн

шинжтэй/

○ Тусгай арга - тодорхой шинжлэх ухааны хүрээнд хэрэглэдэг /судлах

зүйлийг физик, хими, математик зэрэг тодорхой шинжлэх ухааны

аргаар судлахад ашиглагдана /


Танин мэдэхүйн ерөнхий арга

● Эмпирик судалгааны

○ ажиглах, харьцуулах, хэмжих, турших

● Эмпирик ба онолын судалгааны

○ хийсвэрлэн бодох, задлан шинжпэх - синтезийн, шинжлэх -

анализын, индукц ба дедукцийн, загварчлах г.м

● Онолын судалгааны

○ хийсвэрлэлээс тодорхой бодит байдалд шилжих


Танин мэдэхүйн ерөнхий арга

● Эмпирик судалгааны

○ ажиглах, харьцуулах, хэмжих, турших

● Эмпирик ба онолын судалгааны

○ хийсвэрлэн бодох, задлан шинжпэх - синтезийн, шинжлэх -

анализын, индукц ба дедукцийн, загварчлах г.м

● Онолын судалгааны

○ хийсвэрлэлээс тодорхой бодит байдалд шилжих


Эмпирик судалгааны аргууд

● Ажиглах буюу ажиглалтын арга

○ Болж байгаа бодит үйл явдал, хүний мэдрэхүйн эрхтний онцлог

чадвар, ажиллагаанд тулгуурласан хамгийн идэвхитэй, хамгийн

энгийн танин мэдэхүйн арга

● Харьцуулалт

○ бодит үзэгдэл, юмсын ижил төсөөтэй ижил бус шинж чанарыг

илэрхийлдэг арга



● Хэмжилтийн арга

○ Байгаль, техникийн шинжлэх ухаанд хамгийн өргөн дэлгэр

хэрэглэгддэг, судлаж байгаа объект болон судлах зүйлийн талаар

үнэн зөв, бодит мэдээллийг нарийвчлаптайгаар авах арга

● Туршилтын арга

○ судалгааны объект болон судлах зүйлийнхээ мөн чанар хувьслыг

танин мэдэх, тэдгээрийг цаашид сайжруулах, норм хэмжээ

тогтоохтой уялдан лабораторийн ба үйлдвэрлэлийн тодорхой

нөхцөлд явуулдаг судалгааны арга



● Загварчлах арга

○ Туршилтыг судалгааны объект дээр шууд хийхээс гадна түүнтэй

ижил төсөөтэй өөр биет дээр хийх тохиолдол гардаг.


Эмпирик болон онолын судалгааны аргууд

● Хийсвэрлэн бодох арга

○ Судалгааны үр дүн ба явагдаж байгаа үйл ажиллагаатай

холбоотойгоор судлаач оюун ухаандаа тунгаан бодох нийтлэг арга

юм.

○ Хийсвэрлэн буюу эргэцүүлэн бодох гэдэг нь судалгааны объект

судлаж байгаа зүйлийн талаархи мэдлэгийг өргөжүүлэх үйл

ажиллагаа болдог.


Эмпирик болон онолын судалгааны аргууд

● Шинжлэх (анализ) арга

○ Судлаж байгаа зүйлийг судалгааны явцад түүний бүрэлдэхүүн

хэсгүүдэд хувааж шинжлэн судлах үйл ажиллагаа бол задлан

шинжлэх (синтез) арга нь судалгаагаар хэсэгчлэх тогтоосон шинж

чанар, баримт, мэдээллийг нэгтгэн судлах арга юм.

■ Дедукци – Тодорхой шинж чанарыг тодорхойлох

■ Индукци – Тухайн шинж чанарыг ерөнхийд шилжүүлэн объектын

хувьд авч үзэх

Судалгааны ажилтай ажиллах


● Сонгосон сэдвийн дагуу судалгааны ажил болон бусад

материалтай танилцахдаа

○ Судалгааны объектын чиглэлээр урьд өмнө нь хийгдсэн ямархуу

ажлууд байгааг мэдэж тэмдэглэн авч ерөнхий тойм ойлголттой

болох

○ дараа нь судлах зүйл рүүгээ орж нарийвчлан судлаж холбогдох

мэдээлэл, баримт материалыг цуглуулна.

Судалгааны ажилтай ажиллах


● Тэмдэглэл хөтлөх /зохиогч, бүтээлийн нэр, хуудасны дугаар,

хэвлэгдсэн он, хэвлэлийн газрын нэр/

● Эх материалаас ишлэл авахдаа бусад бусад судлаачийн ишлэл

авсан материалыг өөрөө ишлэл авсан болгон хуулахгүй байх

● Тэмдэглэсэн материал эмх цэгцтэй, хооронд нь харьцуулж үнэн

зөв, дэс цараалал, баталгаатай эсэхийг нь тогтоох

Интернет хайлтын тухай

• Google (and other search engines) search

their indexes

• if you write two or more search terms, then

google looks for pages that contain ALL of

this words

• you can get better search results by

searching more focused. A good thing to do

this is using operators



● https://www.google.com/advanced_search

● Маш олон төрлийн хайлтын операторуудтай

● Гэвч ашиглах аргуудаа мэдэх нь хайлтыг илүү хурдан хялбар болгодог


https://www.google.com/advanced_search



OR оператор

● Хэрвээ та хайх гэж буй 2 түлхүүр үгээ OR оператороор холбох юм

бол таны хайлтын нэр томъёо дор хаяж нэгийг ашигладаг хуудсыг

хайж олох болно.

● Энэхүү аргыг судалгааны хийж эхлэх үедээ хэрэглэх нь тохиромжтой

байж болох юм

Investor OR stakeholder


AND оператор

● Хэрвээ та хайх гэж буй 2 түлхүүр үгээ AND оператороор холбовол

таны бичсэн түлхүүр үг 2-уулаа орсон хуудсыг хайж олох болно.

● Энэхүү аргыг судалгааны хийж эхлэх үедээ хэрэглэх нь тохиромжтой

байж болох юм

Investor AND stakeholder


Site: оператор

● Зөвхөн тухайн веб хуудсаас түлхүүр үгээр хайхад ашиглана


Filetype: оператор

• Файлын өргөтгөлөөр хайхад ашиглана.

• Маш том хэмжээтэй бичиг баримтуудыг .pdf өргөтгөлөөр хадгалдаг

• Статистик болон тайлан мэдээ, хүснэгтүүд .xls, .csv or .tsv өргөтгөлтэй

• зураг: .jpg, .gif

• “filetypе” операторын оронд “ext” буюу Extension операторыг ашиглаж болно


Inurl: оператор

● Веб хуудсын хаягаар хайхад ашиглана.

● Жишээ нь: inurl:mongolia


Intitle: оператор

• гарчигт буй түлхүүр үгээр хайхад ашиглана


Нийлмэл оператор /Combine operators/


Нэр томъёо эсвэл операторыг тооцохгүйгээр

• Хэрвээ хайлт хийхээс өмнө "-" тэмдэглэгээг бичвэл, google нь зөвхөн тухайн

нэр томьёогүйгээр үр дүнг хайна

• Та "-" тэмдэглэгээг ашиглаж зарим хязгаарлалтуудыг хийж болно

• Нэр томьёо эсвэл сайтуудыг оруулалгүйгээр хайлтыг сайжруулж болно


Түлхүүр үгс

● Хэрвээ нэг болон хэд хэдэн түлхүүр үг эсвэл зарим түлхүүр үгийг

орхигдуулж хайхад Google түлхүүр үгүүдийг агуулсан бүх хуудсуудыг

таны бичсэн дарааллаар гаргаж ирнэ

● Хамгийн тохиромжтой нь судалгааны ажлын ерөнхий нэршилээр хайх юм


Маш олон төрлийн хайлтууд ...

• Веб хуудаснууд

• Зөвхөн зураг

• Зөвхөн бичлэг

• Зөвхөн мэдээллийн хуудсууд

• Шүүлтүүрийн горимууд

Нэмэлт мэдээлэл авах хаяг: https://moz.com/learn/seo/search-operators


https://moz.com/learn/seo/search-operators

Google Scholar

• http://scholar.google.com

• шинжлэх ухааны ном,

бичиг баримт болон

судалгааны ажилууд

• хуулийн хэсэгтэй

• мөн түүнчлэн өндөр

нарийвчлалтай хайлтыг

санал болгодог

• сэрүүлгийн /alert/ горимтой


Google-ээс бусад судалгааны ажлын хайлтын

системүүд

Ялангуяа судалгааны үед бусад хайлтын системийг туршиж үзэх нь ашигтай

байж болох юм.

• https://doaj.org/subjects (Түүх, боловсрол, хэлшинжлэл, уран зохиол,

технологи)

• https://www.omicsonline.org/ (Нийгмийн ба улс төрийн шинжлэх ухаан, эдийн

засаг, бизнес, менежмент, байгалийн ухаан)

• http://www.scirp.org/ (Бизнес, эдийн засаг, физик, хими, математик, нийгмийн

болон хүмүүнлэгийн ухаан, компьютерийн ухаан)

• http://www.wolframalpha.com/ (Утга зүйн хайлт, асуултаа асууж бодит

хариултууд авах боломжтой)

• http://worldwidescience.org/ (шинжлэх ухааны мэдээлэл)Хүмүүнлэгийн ухааны их сургууль© All rights reserved

https://doaj.org/subjects

https://www.omicsonline.org/

http://www.scirp.org/

http://www.wolframalpha.com/

http://worldwidescience.org/

Анхаарал тавьсанд баярлалаа!


Documents

Судалгааны арга зүй /RS601/ - humanities.mnhumanities.mn/fileman/Uploads/MD_lecture/20181013_RA.pdf · анализын, индукц ба дедукцийн, загварчлах