- FAQE 5 - FAQE 8 Nga: Lura, një histori e harruar apo një ... · Bilanci i shkatërrimit i kalon ato të një katastrofe natyrore. Janë shfarosur përfundimisht drurët dy –treqindvjeçarë

cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. 12 (68). DHJETOR 2011. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO.www.rrugaearberit.com

OPINION

Krim apostatistikë?Nga: ARTAN LAME - FAQE 5

REFLEKSIONE

Bekuarqofsh oNaim Plaku...Nga: ABDURAHIM ASHIKU - FAQE 20

Lura, një histori e harruarapo një realitet suksesi

DEBAT

Fusha e Torviollitapo Fusha e TriVjolleve?!

Nga: AVNI ALCANI - FAQE 8

BOTIME

“Dëshmia eGjeneralit”

Nga: SHPËTIM CAMI - FAQE 12

GëzuarGëzuarGëzuarGëzuarGëzuarVitin e RiVitin e RiVitin e RiVitin e RiVitin e Ri

2012!2012!2012!2012!2012!

Zhveshja e plotë e Nezhdës dhe eKunorës, Grifës dhe Pllaut nga

mbulesa pyjore jo vetëm nga prerjet,por edhe djegiet masive tëpërvitshme, pamjet e shëmtuara tëshkatërrimit e shkretimit të plotë tëpyjeve, duhet të bëjnë me turp tërëata që janë marrë me administrimine kësaj pasurie.

Bilanci i shkatërrimit i kalon atotë një katastrofe natyrore. Janë

shfarosur përfundimisht drurët dy –treqindvjeçarë të arrnisë së bardhë,me mijëra hektarë pishe, bredh dheah. Dëmtimet masive, sidomos rrethliqenit të famshëm të luleve por dheliqeneve të tjerë i kanë kthyer këtanë karrikatura të shëmtuara, nëkëneta të mbushura me trungje, dukelënë të shokuar me shëmtinë e tyregjithkënd që i ka vizituar kohët efundit...

GJASHTË PROPOZIMET PËRRIGJALLËRIMIN E LURËS:1 - Të ndalohet urgjent shkatërrimi

i mëtejshëm i pasurisë pyjore.2 - Hartimi i një dokumenti për

zhvillimin afatshkurtër,afatmesëm dhe strategjik të Lurës

3 - Fillimi i përpjekjeve për ti dhënëzgjidhje problemit të pronësisë.

4 - Ngritja e një forumi virtual dhetë përhershëm komunikimi, ku tësillen ide e të debatohet mbiprojekte

5- Nxitja dhe promovimi i turizmitshtëpiak

6- Ngritja e një shkolle profesionaleme orientim nga turizmi

Nga: XHAVIT DEDASPECIALE NË FAQET 2-3

23 vjeçari Lundrim Paçuku,me zërin e tij tëmrekullueshëm po korr suksesnë spektaklin “Voice ofAlbania”, duke bërë për veteshumë admirues dhe dukebërë krenar vendlindjen e tij.Pacuku deri më tani, me zërine tij, u ka dhënë shumëemocione dasmorëve, por mepjesëmarrjen në spektaklin eTop Channel ka treguar se metalentin e tij do të jetë në tëardhmen një përfaqësues dhekultivues i muzikës shqiptare.Ai ka ëndërruar gjithmonë tëmarrë pjesë në koncerte tëndryshme. “Ëndrra ime më emadhe ishte që të paktën njëherë të këndoja me orkestrene Top-Channelit, por që të ishanë finalen e “Voice ofAlbania” nuk e ëndërrojakurrë”. Kjo ëndërr e djaloshitdibran është bërë realitet, porme votat tona ai mund tëbëhet edhe fitues i këtijspektakli. Prandaj, të gjithë sëbashku duhet ta votojmë dheta mbështesim ëndrrën e tij!

VDEKJET NË BULQIZË:

PORTRET

“Elez Isufi,mor ku je...”Nga: NAIM PLAKU

FAQE 19

BOTIME

Amanetin s’etret dheu...Nga: HAMIT VATA

FAQE 18

KRIJIMTARIKrushqit e çuditshëm - nga XHAFER MARTINIPoemë për qytetin tim - nga ISLAM ÇENGA

Elegji për Dibrën - nga MENTOR HOXHAPikëtakim “Rruga e Arbërit” - nga DRITE ADEMI

Fabula - nga ILJAZ BOBAJSPECIALE NE FAQET 14,15,16,17

2 - Dhjetor 201168nr.

DREJTOR:Rakip Suli

KËSHILLI BOTUES:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Kontribuan për këtë numër:

Artan LAMEAbdurahim ASHIKURexhep TORTEHysen LIKDISHAShpëtim CAMIAvni ALCANIXhavit DEDAXhafer MARTINIHamit VATAMustafa TOLADita TORTEZabit LLESHIIslam ÇENGAMentor HOXHAIljaz BOBAJDrite ADEMINaim PLAKUHalil ROBIRustem DEVADukagjin HATA

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: [email protected]

Opinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

mjedisiPosta eGazetë e pavarur.Nr. 12 (68). 1 - 31 Dhjetor 2011

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.Njoftojmë zotërinjtë Nikollë Kola,Mevlud Buci, Hajri Mandri, se shk-rimet e tyre jane planifikuar për num-rat e ardhshëm.Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.JU LUTEMI, QË SHKRIMET QËVIJNË PËRMES EMAILIT, TË KENËPATJETËR ZANOREN “Ë”.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës.

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Bilanci i shkatërrimit i kalon ato të një katastrofe natyrore. Janë shfarosur përfundimisht drurët dy –treqindvjeçarë tëarrnisë së bardhë, me mijëra hektarë pishe, bredh dhe ah. Dëmtimet masive, sidomos rreth liqenit të famshëm të lulevepor dhe liqeneve të tjerë i kanë kthyer këta në karrikatura të shëmtuara, në këneta të mbushura me trungje, duke lënë tëshokuar me shëmtinë e tyre gjithkënd që i ka vizituar kohët e fundit...

Nga XHAVIT DEDA

Lura, një emër i njohur për gjithë shqiptarët por jovetëm. Është krahina që e përbërë prej 10 fsha-

trave të vendosura në lartësitë nga 700 -1200m mbinivelin e detit, me tetë liqenet e saj akullnajore tëvendosur në 2000m mbi nivelin e detit, me florë dhefaunë të pasur dhe të rrallë, me ujin e ftohtë të buri-meve apo të dy lumenjëve të vegjël malor; Seta dheMalla, të pasur me troftë, me përrenjtë malor që bu-rojnë nga liqenet dhe zbresin gurgullueshëm nëshpatet e pjerrëta të malit Nezhde, me një reliev tëjashtëzakonshëm, me pllaja të bukura alpine por dheme rrëpira të thepisura dhe interesante, është quajturme të drejtë nga të gjithë perlë e bukurisë shqiptare.Kanë shkruar për të me admirim dhe udhëtar vendasdhe të huaj, të mahnitur nga bukuria e zonës dhemikpritja, veshja dhe zakonet. E vendosur midis trikrahinave të mëdha Mat, Mirditë dhe Dibër historiae saj ka qenë e lidhur ngushtë me ta, por nga anatjetër ka prodhuar në vazhdën e shekujve vlera tëspikatura traditash e zakonesh, bashkëjetese të sh-këlqyer midis besimeve të ndryshme fetare edhe bren-da familjes, përfaqesim dinjitoz në evenimente tërëndësishme të historisë kombëtare duke e shëndër-ruar në njësi unike për nga vlerat etnokulturore dheinteresante për t’u studiuar dhe promovuar. Ështëfolur shumë për të, është shkruar shumë për të, ështëkënduar për të. Dëshira e Dom Nikollë Kaçorrit përtë hedhur një urë imagjinare, për të lidhur Zvicrënme Lurën apo thënia e Gjergj Fishtës: “Kush se kaparë Lurën nuk ka parë Shqipërinë” janë monumen-tale. E me të drejtë Hilmi Kolgjegja e krahasonte Lurënsi Hirushja e përrallës. Udhëtarja angleze EdhitDurham shkruan me dashamirësi dhe e mahniturnga bukuria e Lurës dhe mikpritja e vendasve. Studi-ues të ndryshëm kanë bërë punime të karakterit sh-kencor apo historik për Lurën. Janë bërë edhe kërkimetë pakta arkeologjike por për mendimin tim të pam-jaftueshme. Në Guidat turistike që të huajt kanë bërëpër Shqipërinë Lura zë një vend të konsiderueshëm.Ka dashamirësi në to dhe grishje për turistët e huajpër ta vizituar atë. Janë bërë kohët e fundit edhe his-tori fisesh. Por deri më sot për fat të keq nuk ka paturpërpjekje të mjatueshme për të prodhuar një libërpër Lurën ku të përmblidhen në mënyrë organike tëgjitha edhe historia edhe tradita e zakonet. Njëlibër(më tepër se një guidë turistike) që do t’u vintenë ndihmë jo vetëm brezit të ri të lurianëve por dheturistëve vendas dhe të huaj të interesuar për të viz-ituar Lurën dhe për të njohur historinë e saj. Lurianëtdhe unë si pjesë e tyre u jemi mirënjohës tërë atyrepersonave luras apo dashamirë e miq të saj, që kanëdhënë e japin në kohë të ndryshme, kontribute tëkonsiderueshme për ta paraqitur e promovuar Lurënsi një realitet me vlera të jashtëzakonshme jo vetëmmjedisore e gjeografike, apo turistike, por edhe si njërealitet unik etno-kulturor, me vlera të spikatura, tra-ditë dhe me trashgimi interesante historike që nga

Lura, një histori elashtësia e deri më sot. Mund të duket shumë e fryrë,por kam bindjen e plotë se me studime më të thellu-ara, sidomos të karakterit arkeologjik dhe historikpor edhe etimologjik, do të shihet se është thënëshumë pak për të. Njëzet vjet më parë kur sistemindryshoi, ne 22 vjeçarët e atëhershëm, (që natyrishtkishim dhe një dozë optimizmi më të tepruar) pordhe të tjerët, kishim të gjithë të drejtën e zotit dhearsye të mjaftueshme të besonim, se Lura me poten-cialet e saj turistike (jo pak të promovuara nga regji-mi i mëparshëm), në kushtet e iniciativës së lirë pri-vate, nxitjes së ivestimeve të kapitaleve të huaja,kujdesit të qeverive që pasuan sistemin komunist,do ta kthente Lurën ( brenda një periudhe jo të gjatë),në një burim të ardhurash jo vetëm për komunitetine Lurës por dhe të fshatrave përreth të Dibrës si dhetë Mirditës. Sot e gjithë ditën kam bindjen e plotë qënuk kishte asnjë arsye që të mos ndodhte kështu.Ajo çfarë ndodhi me Lurën pas 1990 e sidomos pas1997, është një histori tjetër pastaj, një histori qëvazhdon edhe sot. Jo vetëm unë, por çdo i’luras,çdo vizitor shqiptar, apo i huaj do ta quante me tedrejtë “ Historia e shkatërrimit të Lurës” apo “ Luranjë katastrofë mjedisore “dhe ata më pesimistët mundta titullonin, “ Lura një shans i humbur jo vetëm përekonominë lokale por dhe atë kombëtare”. E ndosh-ta edhe më keq historia e saj mund të fillonte me “Naishte një herë”… Ajo që ndodhi me pasurinë pyjoreështë një histori më dhe tepër e dhimshme. Ndër-marrja e shfrytëzimit e ndarë tashmë nga ajo pyjorefilloi “të punojë për hesap të vet” duke hapur vari-ante për të tërhequr lëndën drusore jo vetëm jashtëparkut kombëtar por m’u në zemër të tij. Më vonë ukrijua një tjetër ndërmarrje fantazmë” Ndërmarrja eprodhimeve të dyta”që i dha mundësinë gjithkujt tëpajisur me një makinë dhe një motosharrë të futej nëpark kombëtar të priste lëndë drusore, sidomosdrurin e rrallë të arrnisë së bardhë e të mos i hyntegjemb në këmbë. Nuk kam dëshirë të ndalohem nëdetaje këtu, por ajo që dua të them është se, në peri-udhën fill pas rënies së komunizmit, organetpërgjegjëse për administrimin e pasurisë së Lurësnëpërmjet një sërë vendimesh e praktikash të pa-mend si: Dhënie leje shfrytëzimi për firma e kompaniprivate për shfrytëzim parcelash në kufijt e ParkutKombëtar, duke u dhënë mundësinë këtyre “ko-mpanive fantazmë”, (i quaj të tilla, sepse kapitali ityre i vetëm ishte lënda drusore që rritej në pyll), qëtë shfrytëzonin pikërisht parkun kombëtar madjepjesën më të mirë të tij dhe më të lehtë për tu shfrytë-zuar, apo krijimi i Ndërmarrjes së prodhimeve të dytaetj., i hapën derën shkatërrimit të plotë të pasurisë sëLurës. Po kush e çante kokën për Lurën në ato kohë.Nuk merrej kush me pasurinë e të gjithëve, ajo kohëkishte perënduar. Me pasurinë e të gjithëve bëhejpolitike. Personat përgjegjës për administrimin dheruajtjen e pasurisë pyjore ishin militante në radhë tëparë, që nuk u interesonte shumë pylli, se kishte përtë gjithë, por vota??? Vota për deputetin e Partisë sëtij, vota për Kryetarin e komunës të krahut të tij poli-tik. Por duhet t’u japim dhe pak hak. Nëse do tëbënin të kundërtën (nuk do të pyesnin për votime epolitike), do të humbisnin vendin e punës, ashtu siçndodh edhe sot e kësaj dite. Gati gjithë kandidatëtpër deputet që kanë ardhur në Lurë, por dhe deputëte ministra, duke u lexuar lurianëve dëshirën por dheentuziazmin për të bërë gjëra të mëdha për Lurën si:zgjerimin dhe asfaltimin e rrugës deri tek liqenet (enisur që nga Tirana kuptohet), ndërtimin e fshatraveturistik, hoteleve, zhvillimin e turizmit elitar (a nuk emeriton Lura?), ndërtim teleferikësh pse jo ndërtimin

e një piste dimërore skish, pikërisht këto gjëra kanëpremtuar. Madje kanë shkuar dhe më tej, dukë thënëse projektet janë të gatshme dhe me financime të ga-rantuara. Kaq entuziast janë lurianët në periudha fus-hatash elektorale për këto tema, sa është e kotë t’umbushësh mendjen se këto gjëra të mëdha mundedhe të jenë të vështira për t’u bërë në një kohe tëshkurtër. Si kandidatët për kryetar komune të të dykrahëve politik, ashtu dhe kandidat për deputet apodeputetët dhe kryetarët e komunës, që në, kohë fush-ata zgjedhjesh, vendore apo të përgjithshme nëmënyrë alternative kanë mbështetur njeritjetrin, nukështë se kanë patur apo kanë ndonjë ide serioze përzhvillimin e kësaj treve, përveç atyre ideve “të mëdha”,që herë pas here, i kanë skicuar me nxitim në letraxhepi dhe i kanë paraqitur ato si projekte të miratuaradhe me fonde të garantuara, me bazë fantazinë e tyretë nxitur më tepër nga dëshira e mirë për të fituarzgjedhjet me çdo kusht, se sa nga dashja për të bërëndonjë gjë të mirë për zonën. E thënë më shkoqur,nuk ka patur dhe nuk ka deri më sot një projekt seriozpër zhvillimin afat shkurtër apo strategjik të zonësdhe kjo është për të ardhur keq. Është vërtet për tëardhur keq që askush që u mor me administrimindhe punët e kësaj zone pas 1990, nuk patën mençur-inë apo dashjen të kuptonin disa të vërteta të thjeshta:Së pari pavarësisht nga jehona e asaj si perlë turistikeshqiptare në kushtet e halleve të mëdhe që kishteshteti shqiptar menjëherë pas rrëzimit të komunizmit,pamundësisë për investime madhore në infrastukturë,nuk kishte si të ishte në qendër të zhvillimit të tur-izmit. Ata që i llastuan apo akoma llastojnë lurianetme këtë ide absurde, i kanë borxh të madh të ardhmessë saj. Së dyti, ka patur dhe ka ide, për zhvillimin eturizmit kulturor aty. Pse jo. Por hipotezat për Lurënsi kryeqendër e Ilirisë së shkretuar, si residencë ver-ore e perandorëve romak apo më vonë si qendër ezhvilluar në periudhën e Bizantit, vendmbrojtjeje nëperiudhën e Skënderbeut, bazuar në kërkime sipër-faqësore të karakterit arkeologjik apo gjuhësor,kërkojnë studime të thelluara, ekspedita arkeologjiketë gjata, të mirë organizuara e të mirë financuara sidhe kohë. As njërën prej tyre, nuk kishim dhe nukkemi komoditetin për t’i patur. Së treti, pasuria pyjoree Lurës, me shumë llojshmërinë e drurëve qin-dravjeçare (ahun, pishen, bredhin, e sidomos arrn-inë e bardhë), kjo shtëpi e kafshëve të shumta të egra,sidomos të ariut të murrmë, kullotat e mrekullueshmealpine, me lule që në pranverë të dehin me bukurinëdhe aromën e tyre, burimet natyrore me ujë të ftohtëbashkë me ujrat kristal të dy lumenjëve të vegjël mal-or Setës dhe Mallës, të pasur me peshq sidomos metroftë, malet e thepisura dhe kanionet e thella gëlqer-ore( që të ftojnë për aventurë), të Gur-Lurës, bashkëme të famshmit, 8 liqenet karstike të pashoq për ngabukuria e tyre, këto janë elementet që e bëjnë Lurënperlë. Ky është magneti që ka tërhequr e tërheq tur-istët, (vendas apo të huaj). Kjo është pasuria e vërtetëe saj. Hiqi një nga elementet e mësipërm Lurës dhesidomos pasurinë e saj pyjore që kërkon dhjetra apoqindra vjet që të rigjenerohet dhe Lura nuk mbetetmë asgjë. E ardhmja e saj vihet në diskutim. Nuk janëpasuritë nëntokësore, për të cilat para viteve ’90bëheshin kërkime me sonda e galeri e tashmë bëhengropa me ekskavator për të zhvatur ndopak krom,aty-ketu. Nuk është as bujqësia apo blegtoria, për fak-tin e thjeshtë se toka e punueshme është e pakët, nëterren të thyer dhe joproduktive dhe dimri është igjatë duke pamundësuar mbajtjen e një numri të kon-siderueshëm të gjësë së gjallë. Edhe pasuria hidrike elumenjëve apo përrenjëve malor, që po përdoret ko-

Gjashtë propozimet përrigjallërimin e Lurës:

1 - Të ndalohet urgjentshkatërrimi i mëtejshëm ipasurisë pyjore.

2 - Hartimi i një dokumentipër zhvillimin afatsh-kurtër, afatmesëm dhestrategjik të Lurës

3 - Fillimi i përpjekjevepër ti dhënë zgjidhjeproblemit të pronësisë.

4 - Ngritja e një forumivirtual dhe të përhershëmkomunikimi, ku së sillenide e të debatohet mbiprojekte

5- Nxitja dhe promovimi iturizmit shtëpiak

6- Ngritja e një shkolleprofesionale me orientiminga turizmi

Dhjetor 2011 - 368nr.

aktualitet

harruar apo një realitet suksesihët e fundit për ndërtim hidrocentralesh me kon-cension (dhe që është gjë pozitive dhe një e ardhure konsiderueshme për ekonominë kombëtare),me punësimin për një periudhë të shkurtër (gjatëndërtimit të tyre ), apo zënien me punë të vazh-dueshme të 7-8 vetave, nuk garanton të ardhmene Lurës. Pra askush nuk pati mençurinë apodashjen për t’u marrë me atë, që ishte e mundurpër t’u bërë por dhe jetike për të ardhmen e Lurës,ruajtjen me çdo kusht të pasurisë pyjore, në pritjetë ditëve më të mira, të investimeve lumë tëndërtimit të fshatrave turistike, hoteleve pistavedimërore të skive, zgjerimit dhe asfaltimit terrugëve lidhëse të nisura nga Tirana apo Peshko-pia (për të cilat është folur e po flitet, po me saduket do të mbeten thjesht projekte të shkruarabukur e të thëna e stërthëna me pasion edhe përnjë kohë të gjatë). Edhe nëse rruga e asfaltuar dotë shkojë tek të gjitha liqenet, edhe sikur tëgjenden kompani ambicioze dhe të gatshme përtë investuar, është vështirë të realizohet gjë, përshkak të problemeve akoma të pazgjidhura tëpronësisë, sidomos në zonën e parkut kombëtar,(pronësisë mbi livadhet dhe kullotat, zabelet).Problemi i pronësisë në këtë zonë është indërikuar jo se ka përplasje mes individësh, pormes shtetit dhe individit, sepse gjitha çështjet epronësisë para 1945 janë zgjidhur mbi bazën etë drejtës zakonore. Pra, ka mungesë dokument-acioni ligjor, por nga ana tjetër, askush nuk heqdorë nga një pronë që e ka blerë, trashëguar,shfrytëzuar për shekuj, bazuar në të drejtën za-konore e cila nuk ka vlerë në kushtet e sotme.Është problem që do të dalë që në investimin eparë dhe është provuar në investimin e një rrugetë brendshme që mbeti për gati dy vjet e bllokuar,në radhë te pare nga fakti se nga organetpergjegjese ishte injoruar si problem. Këtij prob-lemi do t’i kthehem më poshtë në këtë shkrim.Sidomos pas vitit 1997, në kushtet e rënies sëplotë të shtetit, intensiteti i shkateërrimit të pyjeveishte i jashtëzakonshëm. Disa përpjekje për tashpëtuar këtë pasuri duke u mbështetur në tëdrejtën zakonore qenë të pasuksesshme. Midis“vezës sot a pulës mot”banorët vendës zgjodhën“vezën sot”. Kjo, jo vetëm prej halleve të shumtaekonomike, por edhe sepse nuk shihnin asnjëdritë në fund të tunelit, veç premtimeve boshe qëfilloi shpejt t’u dalë boja. Mungesa e interesit tështetit, investimeve, perspektivës, çoi në demor-alizimin e vendasve, të cilët filluan ta shihnin pa-surinë pyjore jo si mjet për të garantuar të ardh-men e kësaj zonë , por si burim i shpejtë financiarpër bërë të mundur largimin sa më parë nga kyvend pa të ardhme. Largimi i lurasve nga vend-banimet e tyre, më i madhi i 100 viteve të fundit,bëri më në fund, që pasuria e tyre të mbetet mallpa zot dhe të shkatërrohet plotësisht. Bilanci ishkatërrimit i kalon ato të një katastrofe natyrore.Janë shfarosur përfundimisht drurët dy –treqind-vjeçarë të arrnisë së bardhë, me mijëra hektarëpishe, bredh dhe ah. Dëmtimet masive, sidomosrreth liqenit të famshëm të luleve por dhe liqen-eve të tjerë i kanë kthyer këta në karrikatura tëshëmtuara, në këneta të mbushura me trungje,duke lënë të shokuar me shëmtinë e tyre gjith-kënd që i ka vizituar kohët e fundit, por që nuk dotë kishte dëshirë të shkonte më. Zhveshja e plotëe Nezhdës dhe e Kunorës, Grifës dhe Pllaut ngambulesa pyjore jo vetëm nga prerjet, por edhedjegiet masive të përvitshme, (Të cilat kanë çuar

edhe në shfarosjen e kafshëve të egra, që s’ kanëku të fusin kokën me ), pamjet e shëmtuara tëshkatërrimit e shkretimit të plotë të pyjeve, të cilattë dalin parasysh sapo të futesh në Lurë e sido-mos kur rrugëton për tek liqenet, duhet të bëjnëme turp tërë ata që janë marrë me administrimin ekësaj pasurie. Deputetët apo administratorët lokal,që u kanë kërkuar vota këtyre njerëzve duhet tëndihen keq. Gjithëkush i luras që ka vënë dorëapo ka marrë pjesë në këtë maskaradë, duhet tëndihet me faj. Edhe ata luras që kanë heshtur parakëtij shkatërrimi përfshi edhe mua, duhet të ndi-hen me faj. Në mënyrë propocionale, sejcili kapjesën e tij të fajit. Është jo vetëm mendimi im, porsidomos i vizitorëve të huaj dhe vendas, që grish-ja e turistëve për të vizituar Lurën në këtë gjendjedhe sidomos dërgimi i tyre të liqenet, (që janë largtë qenit të mrekullueshëm dhe më afër të qënitpellgje moçalore pa shije dhe pavlerë), është an-tireklama më e mirë që mund t’i bëjmë të ardhmessë turizmit atje. Unë i mirëkuptoj tërë ata që he-dhin pamje mahnitëse të Lurës në internet, madjeedhe zemëratën e atyre që nuk janë dakord mepamjen realiste (në dukje pesimiste), që sjell kyshkrim për Lurën. Por më duhet t’ju them diçka:Vetëkënaqësia nuk i bën mirë askujt, as krenariae tepruar. Duhet t’i themi gjërat ashtu siç janë, qëtë mundemi të përmirësojmë diçka. Ndërkohë qëunë shkruaj motosharrat punojnë në Lurë, sh-katërrimi vazhdon. E nëse nuk ndalon, shpejt dota shohim Lurën të braktisur, si Kurbneshi , Kamii Tropojës, apo qyteza të tjera, të cilat, sapo i laajo pasuri mbi bazën e të cilës qenë ngritur, fali-mentuan dhe u braktisën plotësisht. Ky është reli-teti, pjesa tjetër është ëndërr pastaj. Nuk e meri-ton Lura këtë. Nuk është vetëm vlera financiareqë i kalon miliona dollarët e që nuk kthehen më,por dëmtimi i të ardhmes turistike të Lurës qëmund të shtyhet edhe për 20 vjet të tjera në kohë.Natyrisht është koha për të reflektuar, por, meqarje, muhabete kafenesh ose fantazi të pabazanuk zgjidhen problemet e saj. Përtej këtij realitetitë zymtë unë besoj, se ekzistojnë akomamundësitë që Lura , në një të ardhme të afërt, tëzhvillohet ashtu si zona të tjera malore të vendit,me të njëjtën problematike dhe drejtim zhvillimi(Turizmin) e ndoshta edhe më mirë. Ose më sak-teë e dëshiroj këteë. Ato që unë kam mendiminmund të bëhen e mund të ndihmojnë në zhvil-limin e kësaj zone po i radhis më poshtë:

Së pari duhet të ndalohet urgjent shkatërrimi imëtejshëm i pasurisë pyjore. Është jashtë çdo llojlogjike që të kërkosh fonde për të mbjellë fidanepishe apo arrnie dhe makina të ngarkuara mepisha të reja të sapo prera të lëvizin papushim nëdrejtim të Tiranës apo qyteteve të tjera. Një tabelëpër mbjellje arrnie më ka rënë në sy në qendër tëLurës, që ka qëndruar aty për vite të tera. Në mosgabofsha jepte vlerën e fondit dhe numrin e fi-daneve të mbjellë. Çuditërisht asnjë banor nukishte në gjendje të tregonte, se kur dhe ku janëmbjellë këto fidane. Një moratorium për ndalimine shfrytëzimit të çdo lloj lëndë drusore është idomosdoshëm. Për këtë duhet së pari vullneti imirë dhe bindja e plotë që kjo duhet dhe mund tëbëhet. Të hiqet dorë nga të bërit politikë e grum-bullim votash me grisje procesverbalesh, proçed-ime për ato që s’janë me mua, apo presionet përlargime nga puna nëse nget dëmtuesit në peri-udha fushatash elektorale. Dëmtuesi është dëm-tues. Duhet të ndëshkohet se s’bën. Lura është

shkatërruar kaq shumë sa që nuk mund të vazh-dojë me tej. Nuk mund të këtë fillese ndryshiminëse nuk ndalon shkatërrimi i mëtejshëm i saj.Kjo mund të shoqërohet me një memorandummirëkuptimi midis gjithë organeve të zbatimit tëligjit, dhe palëve të interesuara, midis Komunës,Policisë pyjore, Policisë së Rendit, Prokurorisë,Gjykatës etj. , me persona të ngarkuar për të rua-jtur kontakte të vazhdueshme për të bërë të mun-dur zbatueshmërinë korrekte të ligjit. Kjo fillon qëme policin pyjor, procedimi i të cilit për dëmin eshkaktuar duhet të jetë ligjor, i argumentuar dhe idokumentuar, me dëshmitar dhe pamje filmike.Kjo është plotësisht e mundur, dhe do të krijontemundësinë, që procedimet e bëra të ekzekuto-hen në mënyrë korrekte në të gjitha hallkat e zbat-ueshmërisë së ligjit. Nuk do shume mend për tëkuptuar se pa ndëshkim nuk mund të vendosetrregull, por askush nuk mund të ndëshkohet meprocedura të paligjshme, me procesverbale paça-vure dhe të paargumentuara ligjërisht, duke u lënështeg pastaj, pse jo, edhe interpretimeve apo ven-dimeve korruptive, e duke dalë i palagur dëmtue-si. Një fushatë intensive paraprake informuese përbanorët dhe jo vetëm, do të ishte e domosdoshmedhe jo e kushtueshme.

Së dyti, një dokument për zhvillimin afatsh-kurtër, afatmesëm dhe strategjik të Lurës është idomosdoshëm. Ky dokument me prioritetet bazë,me plane e programe të detajuara, me objektivatë përcaktura qartë, do t’i jepte jo vetëm Kryetaritnë detyrë të Komunës, por dhe atyre që do tëvijnë më vonë, mundësinë për t’i parë gjërat mëshkoqur dhe do të krijonte mundësi për ta inte-gruar këtë në rrjedhën e zhvillimeve kombëtare,rajonale dhe evropiane të turizmit malor. Kjo ësh-të një punë madhore, por jo e pamundur. Njëkonferencë e përgatitur me shumë kujdes mundt’i paraprinte dhe ndihmonte shumë në realiz-imin e këtij projekti. Nuk e kam fjalën për konfer-encë të tipit “Show”, që fillon me fjalime servilepër partinë dhe udhëheqësin e lavdishëm, për tëmirat që i janë bërë zonës me shkolla, spital, shëti-tore, e që përfundon në dehje me raki thane engrënje me koka deshësh të pjekur e mish nëhell. Kjo nuk ka ndihmuar e nuk ndihmon gjë. Ekam fjalën për organizimin e një konference seri-oze, që të shërbejë jo vetëm si forum për të thënëfjalën e tij për zhvillimin e Lurës, gjithkush ka diç-ka për të thënë, (duke përfshirë edhe shoqatat përLurën që janë numëroze, por përtej regjistrimitnë gjykatë nuk kanë zhvilluar ndonjë aktivitet nëdobi të saj), por sidomos për të vjelë e shënuaride e praktika nga ekspert vendas e të huaj përproblemet e zhvillimit të turizmit malor, ekspert tëmjedisit dhe të pyjeve, për të gjetur rrugët e rua-jtjes dhe shtimit të pasurisë pyjore. Kryekomunarkomunash të vendit, rajonit apo Evropës, më prob-lematike apo drejtim zhvillimi të përafërt apo tëngjashme , të ftuar aty, me referatet e tyre mund tëjenë një burim i jashtëzakonshëm idesh dhe ndi-hmë e çmuar, gjithashtu. Organizimi i kësaj kon-ference mund të shërbente si rast shumë i mirëpër Komunën e Lurës për të promovuar me njëpanair, edhe ushqimin tradicional me bazë bio,edhe veshjet karakteristike, edhe folklorin. Do tëishte një rast i mirë për ti njohur ato me historinëe saj, ndërtimet interesante të shtëpive të banimit,me gurë dhe dru (disa prej të cilave i kalojnë 200vitet, janë akoma të banueshme dhe u ngjajnëfortesave), bukurinë e saj, problematikat e saj etj.

Së treti, Fillimi i përpjekjeve për ti dhënë zgjidhjeproblemit të pronësisë, duke e konsideruar atë siproblem serioz dhe bazë për zhvillimin e saj. Kjomund të fillonte me një fushatë informuese e nx-itëse, por dhe ndihmë për banorët vendas përkryer regjistrimin hipotekor të pasurive, ara, pyje,kullota, zabele, për të cilat ka bazë ligjore përregjistrimin e tyre. Tjetër, duhet të fillojnë përpjek-jet ligjore për zgjidhjen e problemit të pronësisëprivate mbi livadhet e kullotat në zonën e shpal-lur Park Kombëtar. Edhe për një pjesë të kullo-tave, zabeleve, tokave joproduktive, të cilat, në tëdrejtën zakonore janë quajtur “ kojri”, ose pronatë përbashkëta fisesh, që janë shfrytëzuar në shek-uj, duhet gjetur zgjidhja ligjore për t’jua kthyerbanorëve dhe puna duhet të nisë që tani, madjeështë shumë vonë. Do të jenë pikërisht banorët,që me të drejtën historike, janë pronarët faktik tëkëtyre pronave, që do të bëhen pengestare nërealizim projektesh te ndryshme. E thënë me sh-kurt, koncepti i të drejtës historike mbi pronësinëduhet të jetë baza për zgjidhjen e këtij problemihap pas hapi dhe sipas rastit. Injorimi i këtij prob-lem sot, do t’i kushtoje shumë kësaj zone nesër.

Se katërti, Ngritja e një forumi virtual dhe tëpërhershëm komunikimi, me tërë të interesuaritku të jepen ide, të merren ide, të pranohen e tëshënohen kritika, komente e vërejtje, të prezanto-hen projekte, të publikohen realizime, vendime,apo udhëzime të qeverisë lokale e qendrore ësh-të i domosdoshëm. E kush më mirë do ta bëntekëtë se Faqja Zyrtare e internetit e Komunës. Nukkushton shumë për ta bërë apo për ta mbajturdhe është një burim dhe urë e jashtëzakonshmekomunikimi të vazhdueshëm, jo vetëm me banordhe të interesuar, por edhe me investitor poten-cial, ekspert, komuna simotra të vendit dhe tëhuaja. Nëse punohet me kujdes e trajtohet meseriozitet, është një medium i pakrahasueshëmpër nga fuqia e shpejtësia e komunikimit me me-diumet e tjera.

Së pesti, Nxitja dhe promovimi i turizmit shtëpi-ak apo i llojit “ Farm house”duhet të bëhet sa mëshpejt. Investimet në këtë lloj turizmi janë të mund-shme dhe të ardhurat prej tij të konsiderueshme.Gati shumicave e shtëpive të tanishme që ndod-hen në Lurë, mund të bëhen të gatshme me pakinvestime për të pritur turist vendas e të huaj përpak ditë. Promovimi i tij, sidomos në ditët e dyfestave të krahinës, Shën kollit dhe Shën Marisë,do të ishte një mundësi për bizneset aty, por dhebanorët e tjerë, për të prezantuar ushqimin tradi-cional bio, veshjet, folklorin e pasur etj.

Së fundi, por jo e fundit për nga rëndësia, jombyllja e shkollës së mesme, por insistimi për taorientuar atë si shkollë turizmi, investimi në ar-simin 9-vjeçar për t’i rikthyer atij cilësinë që meri-ton, është zgjidhja që në terma afatmesëm dheafatgjatë do të siguronte personelin e domos-doshëm, të kualifikuar, për të drejtuar e punuarnë këtë sektor. Pa hequr dorë nga e drejta, për tëëndërruar, projektuar apo përpjekja për të bërërealitet gjëra të mëdha, kujdesi për të filluar ndry-shimin nga gjera në dukje të vogla, por të prek-shme dhe të mundshme, do t’i rikthente gjithkujt(veçanërisht banorëve, por dhe miqve edashamirëve të saj) shpresën, se Lura (kjo perlëqë është shkatërruar dhe po shkatërrohet dita -ditës nga dora jonë), nuk do të shndërrohet nënjë histori të harruar, por në një realitet suksesidhe zhvillimi.

Zhveshja e plotë e Nezhdës dhe e Kunorës, Grifës dhe Pllaut nga mbulesa pyjore jo vetëm nga prerjet, poredhe djegiet masive të përvitshme, pamjet e shëmtuara të shkatërrimit e shkretimit të plotë të pyjeve, duhet të

bëjnë me turp tërë ata që janë marrë me administrimin e kësaj pasurie.


aktualitet

VDEKJA E MINATORIT NËGALERITË E MINIERËS,

SHOQËROHEN KATËR PERSONA Një tjetër aksident i paralajmëru-

ar ka ndodhur në njërën prej galeriveprivate të së ashtuquajturës Zona De minierës. Burime nga vendi i ng-jarjes bëjnë të ditur se minatori Ba-jram Dalipi, 43 vjeç, ka gjetur vde-kjen teksa ka mbetur i bllokuar 1000metra në thellësi të një galerie pri-vate, e cila nuk administrohej ngakompania koncesionare ACR. Bu-rimet policore konfirmojnë se gjatëpunës në galerinë nr. 58 të Zonës D,ka humbur jetën minatori BajramDalipi, 43 vjeç, nga fshati Fushë-Bulqizë, babai i katër fëmijëve. Më-sohet se ngjarja e rëndë ka ndodhurteksa viktima po punonte i vetëm nëthellësinë 1000 metra. Ai ka qenëduke punuar me një levë, kur ështëshembur tavani i galerisë dhe njëmasiv i madh gurësh e kanë zënëposhtë. Shokët e tij të punës dhe atatë avaro-shpëtimit janë përpjekur t’ijapin ndihmën e parë, por me gjithëpërpjekjet e tyre nuk është bërë emundur që minatori të shpëtojë. Tru-pi i pajetë i 43-vjeçarit Bajram Dali-pi është nxjerrë pas dy orësh nga gale-ria. Mësohet se ai punonte si mina-tor, të paktën prej 15 vitesh.

Ndërkohë, policia dhe prokuroriae rrethit ka ngritur menjëherë një gruppune për zbardhjen e aksidentit që imori jetën babait të katër fëmijëve.Mësohet se janë shoqëruar për tëdhënë sqarime për ngjarjen, pronarii galerisë private, Rasim Dedja, drej-tuesi teknik dhe dy inxhinierë. Endenuk ka një variant zyrtar të ngjarjes,nëse bëhet fjalë për një gabim njerë-zor nga ana e viktimës apo kanëmunguar kushtet e sigurisë teknike.

SIGURIAMiniera e Bulqizës është kthyer në

një “grackë” për jetët e minatorëve,të cilët, të detyruar nga kushtet evështira ekonomike, punojnë jashtëkushteve të sigurisë teknike. Vetëmnë harkun kohor të dy muajve, nëkëtë minierë kanë ndodhur tre aksi-dente të rënda me pasojë vdekjen etre minatorëve dhe plagosjen e tetëtë tjerëve. Kujtojmë se në datën 18tetor, nga shpërthimi i gazit tëhidrogjenit në nivelin e 16-të të mini-erës që administrohet nga kompaniaACR, humbi jetën minatori NaimShyti dhe u plagosën tetë të tjerë, treprej të cilëve në gjendje të rëndë. Pakaluar as një muaj, në datën 11 nën-tor, në brendësi të galerisë private nr.66, të Zonës D, gjeti vdekjen mina-tori Fetah Shehu. Minatori 56-vjeçarishte i shkëputur nga shokët e tij qëpunonin në të njëjtin front, kur njëmasiv i madh dheu është shemburnga tavani i galerisë, duke e shtypurposhtë pa i dhënë asnjë shans shpëti-mi. Ndërkohë, dje 43-vjeçari BajramDalipi humbi jetën teksa punonte nënjë galeri private, e cila ka qenë elicencuar nga Ministria e Ekonomisë,Tregtisë dhe Energjetikës. Kjo e fun-dit nisi një inspektim në të ashtu-

Vdes minatoriBajram Dalipi, 43 vjeç, nga fshati Fushë-Bulqizë,babai i katër fëmijëve ishte minatori i radhës qëndërroi jetë në galeritë e Bulqizës. Institucionetshtetërore rinisin kontrollet. Sindikatat parala-jmërojnë nisjen e grevës. Partia Socialiste akuzonMinistrinë.

quajturën Zona D, pas aksidentit tëndodhur në 18 tetor. Pas kontrollittë ushtruar nga specialistët e Agjen-cisë Kombëtare të Burimeve Naty-rore (AKBN), u vendos marrja emasave administrative për 64 sho-qëri private që veprojnë në minierëne Bulqizës, pasi nuk kishin paraqi-tur planin vjetor të punës si dhe in-formacionin vjetor financiar.

PUNOHET PA RREGULL TËSIGURIMIT TEKNIK, NUK

ZBATOHET AKTMARRËVESHJAMES PALËVE

Pezullohet puna në Zonën D tëminierës së njohur për shkallën e lartëtë rrezikshmërisë. Aksidenti i ditëssë shtunë, i ndodhur në minierën eBulqizës, ku gjatë punës në një galeriprivate në të ashtuquajturën Zona D,e cilësuar si e pasigurt nga special-istët e RISHM-it, humbi jetën mina-tori Bajram Dalipi, 43 vjeç, kadetyruar METE-n të pezullojë punënnë të gjitha galeritë ku nuk janë kry-er investime dhe punohet pa respek-tuar rregullat e sigurimit teknik. Këtëe konfirmoi për “Shqip” kryesindikal-isti Taf Koleci, sipas të cilit në tëashtuquajturën Zona D punohet parregull të sigurimit teknik në punëpër minatorët dhe investimeve sipasaktmarrëveshjes së nënshkruar mesqeverisë shqiptare dhe firmave pri-vate të nxjerrjes së mineralit tëkromit. Si gjithmonë për aksidentetme humbje jete në minierën e Bul-qizës edhe për aksidentin e fundit tëditës së shtunë, ku nga shembja egalerisë 58 në Zonën D të minierëshumbi jetën 43-vjeçari Bajram Dali-pi, nuk ka asnjë të ndaluar, pasi tradi-cionalisht “fajet” i merr viktima.

RREZIKUNë të ashtuquajturën Zona D e

minierës, e cilësuar si tejet e pasig-urt për punë, nga METE dhe struktu-rat e saj të specializuara RISHM-i eAKBN-ja, u dha urdhri për pezu-llimin e punës për kompaninë konc-esionare ACR, por jo për kompanitëe vogla private të kësaj zone nënjërën prej të cilave ndodhi edheaksidenti i ditës së shtunë të javës sëkaluar, ku humbi jetën minatori Ba-jram Dalipi, 43 vjeç. Sipas kryes-indikalistit Koleci, firmat e shumtaprivate që veprojnë në zonën eshumëpërfolur D të minierës, oper-ojnë brenda territorit të ACR-së. Nëlidhje me këtë problem, kryesindikal-isti Koleci deklaron se është bisedu-ar me ministrin e METE-s, NasipNaço, që së shpejti të pezullohetpuna për firmat që nuk kanë kryerinvestime për të operuar brenda ter-ritorit që ata disponojnë. Kjo, sipaslejes së dhënë nga ana e METE-s.

REAGIMIPartia Socialiste rikthen në vë-

mendje të publikut situatën e vësh-tirë në minierën e Bulqizës. Përmesnjë letre, një grup deputetësh të saj,teksa kanë parashtruar kushtet e vësh-tira, i kërkojnë ministrit të Ekono-

misë, Telekomunikacionit dhe Energ-jetikës, Nasip Naço, informacion tëdetajuar mbi gjendjen aktuale nëminierë. “Sa janë minatorët që kanëhumbur jetën në galeritë e minier-ave nga viti 2000 deri sot? Cila ësh-të pozita ligjore e kompanisë ACRnë raport me shtetin shqiptar? Ciliështë kontraktori i vërtetë? Vazhdon“Darfo” me nënkontraktor ACR apoështë ACR që zëvendëson “Darfo”me ndryshim emri? “Darfo SRL” dhe“Darfo SPA” janë e njëjta kompaniapo dy të ndryshme? Sa është pro-dhimi i mineralit të kromit në mini-erën e Bulqizës?”, pyesin në letrën etyre deputetët socialistë. Përveçpërmbajtjes me natyrë disi hetimorepër nga theksi i pyetjeve, deputetëtopozitarë kanë parashtruar edhe njëkërkesë që lidhet me zbatimin e ligjitdhe kontratave ekzistuese. “Bazuarnë marrëveshjen koncesionare tëmiratuar në Parlament 10 vite mëparë, sa është totali i investimeve tërealizuara nga koncesionari për seci-lin nga zërat e marrëveshjes? METE,dhe ju si ministër i METE-s, i njihnivlerë ligjore dhe detyruese mar-rëveshjes së nënshkruar më 9 korrik2009 ndërmjet ministrit Ruli dheACR-së, marrëveshje që modifikon-te marrëdhënien koncesionare, porqë ende sot e kësaj dite nuk ështëmiratuar në Parlament, siç e kërkonligji?”, vijon letra që nuk mungon tëpërmendë sërish ministrin aktual tëBujqësisë, Genc Ruli. Për të mbetursërish këtu, duket se një hetim par-lamentar është në horizont,meqenëse për marrëveshjen në fuqi,socialistët shtrojnë edhe pyetjen për

bazën kushtetuese. “Cili është arsy-etimi institucional bazuar në Kush-tetutën e RSH dhe legjislacionin nëfuqi, sipas të cilit kjo marrëveshje,edhe pse e pa miratuar në Parlament,ka fuqi ligjore?”, thuhet në letër, ecila i kërkon ministrit Naço edhedokumentacionin përkatës që dis-ponohet nga ministria që ai drejton.

AKUZA METE-S: LEJON PUNËNPËR FIRMAT E VOGLA,

BLLOKON ACR-NËSindikata e Minatorëve të Bul-

qizës kanë paralajmëruar se do tëiniciohet një tjetër grevë e përgjiths-hme, e cila pritet të ketë të njëjtatpërmasa si e para.

Kreu i Konfederatës së Sindikat-ave të Industrisë së Shqipërisë, TafKoleci ka deklaruar për “Shqip” se,situata e krijuar në minierën e Bul-qizës, ku vetëm në më pak se dy muajjanë shënuar tre aksidente të rëndame humbje të jetëve të tre mina-torëve dhe plagosjen e tetë të tjerëve,lë të kuptosh se zgjidhja përfun-dimtare për kushte të sigurta puneqë kërkuan minatorët në grevën e tyretremujore mbetet më larg se kurrë,ndërkohë që rreziku për humbjen ejetës së minatorëve është më afër sekurrë më parë.

Sipas Taf Kolecit, mbetet shqetë-sues fakti që në të ashtuquajturënZona D punohet pa respektuar rreg-ullat e sigurimit teknik dhe nuk janëkryer investimet sipas akt-mar-rëveshjes së nënshkruar mes qever-isë shqiptare dhe firmave private tënxjerrjes së mineralit të kromit.

Mungesa e sigurisë në punë në

pjesën jugore të minierës, e njohurndryshe si zona D, është pranuaredhe nga Ministria e Ekonomisë,Tregtisë dhe Energjetikës (METE). Pasaksidentit të rëndë të regjistruar nëdatën 18 tetor 2011, ku në nivelin16 minierës, nga shpërthimi ihidrogjenit një minator humbi jetëndhe tetë të tjerë u plagosën rëndë,METE urdhëroi ndërprerjen e punësnë galeritë që menaxhoheshin ngakompania ACR, derisa të plotëso-heshin kushtet e sigurisë teknike.

Ndërkohë, dy ditë më parë, METEurdhëroi pezullimin e punës në tëgjitha galeritë ku nuk janë kryer in-vestime dhe punohet pa respektuarrregullat e sigurimit teknik. Urdhrimë i fundit i METE-s erdhi pas aksi-dentimit për vdekje të minatorit 43-vjeçar Bajram Dalipi, në njërën prejgalerive private të kësaj zone. Mina-tori humbi jetën duke punuar rreth1000 metra në thellësi të tokës.Tavani i galerisë u shemb dhe 43-vjeçari u bllokua nga një masivgurësh, duke gjetur vdekjen brendapak minutash.

Por sipas kryesindikalistit Koleci,METE mban dy qëndrime të ndry-shme për Zonën D. Megjithëse dyditë më parë Koleci deklaroi për “Sh-qip” se është biseduar me ministrinNasip Naço, që së shpejti të pezu-llohet puna për firmat që nuk kanëkryer investime sipas lejes së dhënënga ana e METE-s, dje ai ka folur metone të ashpra dhe ka paralajmëruarprotesta të reja.

“METE nuk lejon 75 minatorë tëACR-së të punojnë për mosplotësimtë kushteve të sigurisë në punë dhenga ana tjetër lejon dhjetëra firmaprivate të shfrytëzojnë galeritë në atëzonë. Kjo na ka detyruar të konsid-erojmë qëndrimin tonë sindikalistpër rinisjen e një greve të dytë dhesë shpejti do ta bëjmë publik qën-drimin tonë”, - është shprehur kryes-indikalisti Koleci. Ndërkohë, ai katheksuar se do të kërkohet me insis-tim pranë METE-s që puna në mini-erë të rinisë në të gjitha frontet kuoperon ACR-ja, pra edhe në ZonënD, që 75 minatorët të mos diferen-cohen nga minatorët e firmave tëvogla private të Zonës D.

Bashkia e Bulqizës, me rastin e festave të fundvitit, shpërndau dhuratapër 60 fëmijë jetimë. Në ceremoninë e zhvilluar me këtë rast ka marrëpjesë kryetari i bashkisë, Roland Keta, i cili uroi fëmijët jetimë dhefamiljet e tyre për një vit të mbarë. “Bashkia Bulqizë nuk mund ta prish-te traditën e festimit me ju, por gjeti mundësi në bashkëpunim me bi-znesmenët e qytetit, të cilët gjej rastin t’i falënderoj, që t’ju gjendetpranë”, - tha Keta. Shumica e vogëlushëve jetimë të këtij qyteti janëfëmijët e minatorëve që ndër vite kanë humbur jetën gjatë punës nëgaleritë e thella të nëntokës, në minierën e Bulqizës. 60 fëmijët jetimë tëkëtij qyteti, që kaluan momente vërtet të këndshme në këtë ceremoni tëorganizuar enkas për ta, falënderuan bashkinë dhe kryetarin e saj, që nëçdo fundviti kujtohet të festojë me ta.

Bashkia, dhurata për 60 fëmijë jetimë

“METE nuk lejon 75 minatorë të ACR-së të punojnë për mosplotësim të kushteve të sigurisë nëpunë dhe nga ana tjetër lejon dhjetëra firma private të shfrytëzojnë galeritë në atë zonë. Kjo naka detyruar të konsiderojmë qëndrimin tonë sindikalist për rinisjen e një greve të dytë...”


opinion

Krim apo statistikë?

Nga: ARTAN LAME

Para tri ditësh, një grup deputetështë Partisë Socialiste i nisën një

letër ministrit të Minierave NasipNaço ku i kërkojnë llogari për situ-atën në minierat e Veriut dhe, ndërtë tjera, bënin edhe dy krahasime tësituatës në to

I pari ishte ku e krahasonin punënnë këto miniera me punën eskllevërve të dikurshëm. Me gjithëqëllimin e mirë, detyrohem të themse ia kanë futur kot!

Po t’u hysh ligjeve të Romës sëlashtë, do shohësh se ato e ndaloninfutjen e grave në miniera; ligjet ro-make parashikonin që në rast fat-keqësie, pronari i minierës ishte idetyruar të mjekonte të plagosurit dhetë mbante me bukë të gjymtuarit(këtë romakët e bënin me qëllim qëskllevërit të pranonin të punoninedhe në rrezik, duke u siguruar qënë rast aksidenti nuk do të brak-tiseshin). Në ato ligje, për të nxiturskllevërit që të punonin, u premto-hej atyre çlirimi nga skllavëria pasnjë numri vjetësh pune. Këta ishinRomakët. 1800 vjet më parë.

Shkoni të shihni atë që ndodh nëBulqizë, në Krastë a në Klos dhe dotë bindeni se shteti shqiptar imijëvjeçarit të tretë, është dymijëvjeçarë prapa zhvillimit të Per-andorisë Romake. Nëpër vrimat eminierave tona gjen fëmijë 10-12vjeç, që zvarriten nëpër galeri pa as-një mbrojtje personale, pa e paturidenë se ku po hyjnë dhe se ç’i pretaty. Gjen gra që hyjnë bashkë mefëmijët e tyre për të mbledhur copraminerali. Gjen burra që thërmojnëshkëmbinj që u varen sipër kokës,duke shpresuar se kur shkëmbi tëshëmbet, të kenë ato dy a tri sekon-da kohë që t’ia mbathin përpara pir-gut që u shembet nga sipër.

Është gjë e thënë që në këtë vëndçdo gjë funksionon së prapi. Natyr-isht që së prapi do funksionojë edhepuna në galeritë e braktisura të mini-erave që në vitet ‘90. Nëse gjatëndërtimit, galeritë janë hapur dhehap pas hapi janë vënë armaturatprej betoni, tani bëhet procesi i

kundërt. Shkohet në fund të galerisëdhe hiqen pjesë-pjesë armaturat.Kështu shembet një copë galerie dheminerali mblidhet. Pastaj vihet disametra të tjera së prapi dhe hiqen caarmatura të tjera, e kështu derisa ar-rihet në hyrje të galerisë. Nuk ka gjëmë të rrezikshme në botë, sesa njëgaleri që nuk mirëmbahet. Mendo-ni pastaj, galeri të braktisura prejshumë vjetësh. Mendoni pastaj, t’uheqësh armaturën që u ka mbeturdhe t’u provokosh shembjen. Men-do pastaj, të hysh atje, pa asnjëpërgatitje e mjet dhe babë e bir.Duhet të jesh në shkallinën e fun-dit të mizerjes dhe fukarallëkut, qëta bësh një gjë të tillë. Skllevërit eRomës nuk e bënin një gjë të tillë,se askush nuk qe në gjendje t’i dety-ronte. Skllevërit e kohëve modernee bëjnë.

Në kohë të vet, me një dekret qëka mbërritur deri në ditët tona, per-andori Trajan, urdhëron shpërngul-jen e disa minatorëve të fisit ilir tëpirustëve dhe vendosjen e tyre nëTransilvani, për të punuar në mini-erat e atjeshme, meqenëse ata ishinminatorë me përvojë. Trajani romakbëhej merak për minierat e Transil-

vanisë dhe çonte atje pirustë, për tëshmangur aksidentet me njerëz tëpaditur. Shteti i sotëm i shqiptarëve,i zënë me integrimin dhe asocimin,nuk ia ka ngenë të merret me stër-nipërit e sotmë të pirustëve.

Krahasimi i dytë që bëhej në letrëne deputetëve socialistë, fliste përminierat, duke e quajtur punën nëto si kampet e përqendrimit të ko-hëve moderne. Albert Speer ka qenëministri i armatimeve në Gjerman-inë e Hitlerit. Për të nxitur pro-dhimin, ai përdorte me mijëra punë-torë nga vende të ndryshme të Eu-ropës si edhe robër lufte, të cilëtdetyroheshin të punonin nëpër mini-erat e Rajhut. Në gjyqin e Nurem-bergut Speer-i e kishte në aktakuzëedhe këtë fakt. Speer-i u mbrojt dukedeklaruar se nuk e dinte që ata ishintë tillë dhe se sidoqoftë ai ishte për-pjekur ta përmirësonte jetën e tyreme qëllim që ata të ishin eficientënë punë. E kuptoni apo jo!? Përfun-doi në Nuremberg pasi shfrytëzontepunën e robërve të luftës në kushtetë vështira!

Tunelet kanë një pronar që ka njëlicencë në dorë, apo që e ka zënëme zor, kjo nuk bën shumë dallim.

Pronari i galerisë (term ky i zhdukurme zhdukjen e njeriut të shpellave,por i ringjallur në Shqipërinë e in-ternetit), zakonisht është një burrënë të 40-at, i fuqishëm, me bark tëfryrë dhe qafë të trashë, që nuk e bënkabull të hyjë vetë në tunelin e er-rët. E ka blerë shtrenjtë liçencën osei është dashur të bëjë të fortin për tëzënë minierën dhe nuk e lë barku tëhyjë vetë në tunel, ndaj vë të tjerët,ata të pafuqishmit, të hyjnë, ndërsaai, bosi, pret jashtë të marrë minera-lin me para në dorë. Ai nuk detyronkënd të hyjë aty me zor. Thjesht rrite hyrja dhe paguan fatkeqin që përpak para hyn e rrezikon kokën brën-da.

Ky sistem ka edhe një të mirëtjetër. Duke mos i pajtuar punëtorëtvetë, pronari nuk mban asnjëpërgjegjësi për ç’ka ndodh brendaferrit të nëntokës. U rrëzua tuneli, uvra njeri, la brënda ndonjë këmbë adorë, atij s’i intereson. Ky lloj sistemiështë shumë më mizor edhe sesistemi i romakëve, të cilët të pak-tën mbanin përgjegjësi për ç’ndodhtenë minierë.

Le të bëjmë një llogari të thjesh-të. Nëse në këto miniera do të puno-

nin skllevër të vërtetë nga ata të lash-tësisë, skllavopronarëve modernë dot’u duhej t’i sillnin ata që nga larg,gjë që kushton. Pastaj do të duhejqë t’u jepnin edhe të hanin, në mostre, të paktën dy vakte në ditë. Paduhej t’u jepnin edhe veshje, se potë sëmureshin, do t’u duhej të harx-honin para për t’i shëruar. Po të qenëskllevër, bosi do të duhej të paguanteedhe për ta mbajtur skllavin me bukë,edhe pasi ai të mos punonte dot.Nuk më thoni dot që në pleqërimund ta flakte në kanal, se po tëbënte kështu, gjithë skllevërit e tjerëdo t’ia mbathnin sa kishin ende këm-bë të forta. Pa pastaj, në rast aksi-denti, do t’i duhej që ta mjekontese, për këtë vërtet nuk të detyrojnëligjet e Shqipërisë moderne, po tëdetyronin ligjet e Romës antike. Eshikoni sa bela do të ishte, nëse bosëte sotëm të minierave do të përdorn-in skllevër dhe sa lirë ju del hesapitë fusin atje në pus qytetarë të lirë? Ekuptoni pra, se sa pak është t’i kra-hasojmë këta të mjerët tanë të Bul-qizës, me skllevërit e qëmoçëm apome kampet e përqendrimit?

Para disa ditësh vdiq minatori iradhës në Bulqizë. Më 11 nëntorkishte vdekur një tjetër, ndërsa në 18tetor dy të tjerë. Stalini thoshte se“të vrasësh një njeri është krim, tëvrasësh një milion është statistikë”.I njëjti fenomen është institucional-izuar tashmë me Minierat e Veriut.Kur u vra i pari minator vite të sh-kuara, vrapuan të gjithë, presidentë,kryeministra, kryetarë partish, krye-bashkiakë, e lloj-lloj kryesh të tjerë.Pastaj vdiq i dyti, e pastaj tjetri, etjetri, e tjetri. Me kohë, pas çdo vde-kjeje zuri të pakësohej edhe prezen-ca e të mëdhenjve, filluan të dërgo-nin vetëm përfaqësues të tyre, pastajvetëm telegrame, pastaj ... hiç. Tash-më, shtypja e një minatori nën pir-gun e gurëve, është thjesht njënjoftim disi i sikletshëm ndërsa dëg-jon lajmet, duke ngrënë drekë. Kyështë suksesi i politikës së pa-përgjegjshme të një palo shteti poaq të papërgjegjshëm

(Marrë nga gazeta “Shqip”,22 dhjetor 2011)

Ka ndodhur nje ngjarje? Keni ndonje shqetesim

per te ndare me komunitetin?

Keni ndonje propozim per zhvillimin e zones suaj?

Doni te informoni komunitetin rreth jush per dicka qe ju intereson atyre?

S H K R U A N I N Ë G A Z E T Ë ! B A S H K Ë P U N O E D H E T I !

< r r u g a e a r b e r i t @ g m a i l . c o m >


socialeShënohet Dita ndërkombëtare e personave me invaliditet

Nga: Mr. DITA TORTE

Në shumë vende të botës ushënua 3 dhjetori - Dita ndërko-

mbëtare e personave me invaliditet.Kjo ditë reflekton mesazhin e human-izmit, fisnikërisë dhe ngrohtësisë sëndërsjellë mes njerëzve. Tashmë disadekada në agjendën e aktiviteteve nëOrganizatën e Kombeve të Bashkuaradhe në institucionet e tjera ndërko-mbëtare, në vëmendje janë vënë tëdrejtat e personave me invaliditet.Më 4 tetor 1992 në Asamblenë ePërgjithshme të OKB-së 3 Dhjetoriu shpall Ditë nderkombetare e per-sonave me invaliditet.

SECILIT MUND T’I NDODH TËBËHET PERSON ME INVALIDITET

Asnjë njeri pa marë parasyshgjendjen e tij momentale të volit-shme shëndetësore, ose pozitën apofunksionin në shoqëri, nuk mund t’ilejojë vetes të mendojë se, ai oseanëtarë të familjes së tij, nuk do tëpreket nga sëmundja me pasoja in-validiteti. I vetmi garancion përshpëtimin nga kjo e keqe, është qëtë ngritet vetëdija e jonë për zbu-limin, parandalimin, mjekimin dherehabilitimin e personave me inval-iditet që ndodhen rreth nesh. Kjo dotë ishte ndihma më e mirë, mëproduktive dhe më e domosdoshmee jona, që kësaj kategorie të njerëzvetu ofrojmë kujdesin dhe dashurinëtonë aq të domosdoshme.

Në Maqedoni jeton një numër ikonsiderueshëm i personave me in-validitet, i moshave dhe gjinive tëndryshme. Për fat të keq këtyre per-sonave nuk u kushtohet vëmendjadhe ndihma e nevojshme, në famil-je për shkak të mospasjes së kush-teve, ndërsa në shoqëri për shkak tëfaktit se kjo ndihmë nuk meret meseriozitetin e duhur. Maqedonia e kanënshkruar Konventën ndërko-mbëtare për të drejtat e personaveme invaliditet..

Shënimi i kësaj dite ka për qëllimtë ngritet shkalla e njohjes dhe emirëkuptimit për problemet me tëcilat ballafaqohen personat me in-validitet, për të ngritur vetëdijen tonëqë këta persona të ndihmohen e in-tegrohen në jetën shoqërore dheekonomike.

DEFEKTOLOGJIA HUMANE PORE VËSHTIRË

Defektologjia për shkak të ko-mpleksitetit të saj është degë e vësh-tirë dhe specifike. Në këtë profesionlypset dëshirë, vullnet dhe gatishmërishumë e madhe, lypset përkushtim,përgatitje psikike maksimale dheguxim profesional. Kjo mu për fak-tin se gjatë studimeve, punës prak-tike dhe ushtrimit të profesionit,defektologu përkundër dëshirës përtë ndihmuar domosdoshmërisht bal-lafaqohet me shumë vështirësi. Përfat të keq te na defektologu nuk e kafituar vendin e merituar në shoqëri.

Prindërit që kanë fëmijë me in-validitet, duhet të gjejnë forcë për tëmos e mbajtur fshehur. Ata sa mëparë duhet ta kërkojnë ndihmën e

Diten e shtune ne ambjentet e Akademise se Shkencave ne Tirane

u promovua dokumetari me karakterhisoriko-social i pergatitur ngagazetarja Vjollca Sadiku. Te pran-ishem ne kete aktivitet ishin drejtueste qeverisjes vendore nga Tirana dheDibra e Madhe, intelektual dhe mjaftqytetar dibrane me banim ne Tirane.Posacerisht per kete aktivitet kishinardhur nga Dibra e Madhe dhe nje grupstudentesh te rinj si dhe qytetar e famil-jare. Qellimi i ketij dokumentari ish-te qe te tregonte karrvanin e rrugetimithisorik te familjeve te para dibrane tecilet gjate eksodit te genocidit te viteve1913-1920 lane shtepite dhe te afer-mit e tyre per tu vendosur ne Tirane.Personazhe ne kete dokuemtar ishinngjarjet e verteta, largimet e padrejtedhe me dhune i ketyre familjareve ngavendet e tyre, nostalgjia e nje sere ar-tisteve dhe intelektualeve te cilet temallengjyr tregonin ngjarjen si dhehistorite e te pareve te tyre sesi u shper-gulen nga Dibra nen peshen e perc-mimit dhe te dhunes, duke treguardoreshkrime dhe fotografi te famil-jareve te tyre. Ky dokumentar eshteshfaqur per kater jave rrjesht ne teviz-ionin e Dibres, me nje trasmetim prejnje ore ne jave ( gjithesej pergatitur 4

Personat me invaliditet tëndihmohen më shumë

specialistëve defektologë. Kjo ndih-më fëmijëve duhet tu jepet që nëmomentin kur vërehen anomalitë, ejo t’i fshehim ato për arsye të men-talitetit, duke ua kufizuar dhe vonu-ar mundësitë e mjekimit dhe të re-habilitimit. Kështu do tu ndihmojnëmë së miri fëmijëve me invaliditetpër t’i kapërcyer pengesat dhe për tëarritur që ata të bëhen të paktënpërafërsisht të barabartë me tjerët, përvijuar edhe shkollat speciale, sepsete të gjithë njerëzit ekziston dëshirapër ta jetuar jetën sa më afër nor-malitetit. Në këtë drejtim lypset tëbëhen përpjekje dhe angazhime përtë krijuar kushte dhe për tu ndihmuarmaksimalisht personave me invalid-itet.

QENDRA REHABILITIMINEVOJITEN EDHE NË RAJONET

SHQIPTARENë Maqedoni ekzistojnë disa

qendra të rehabilitimit për personatme invaliditet, por ato mungojnë nëvendbanimet shqiptare. Duhet ndër-tuar më shumë qendra të reja reha-bilitimi, të pajisura me personel për-katës dhe me defektologë, ku do tërehabilitohen personat me invalid-itet. Me këta njerëz duhet punuar mekohë, përndryshe gjithnjë do tëmbeten barë e rëndë e familjeve kujetojnë, por edhe e shoqërisë. Nukduhet anashkaluar edhe faktin se ngajeta shumë dinamike, dhe ndotjetkontaminuese të ambientit, të cilatsëbashku me traumat, përbëjnë vatrarreziku për lindjen e fëmijëve meinvaliditet.

SHOQATAT HUMANITAREDUHET TË MBIKËQYREN

Shumëzimi si këpurdha i shoqat-ave të ndryshme humanitare, që de-klarojnë se janë themeluar për tëndihmuar personat me invaliditetpërbën brengë më vete. Ka të dhënase, me përjashtim të atyre që punojnëme ndershmëri, ka edhe shoqatahumanitare që ndihmojnë shumëpak, që aktivitetet e tyre i bëjnë nëmënyrë joadekuate, joprofesionistee në të shumtën e rasteve vetëm përinteresa materiale personale.

Do të ishte më e dobishme po qese krijoheshin mekanizma ligjore, qëtë gjitha shoqatat humanitare qëmerren me personat me invaliditet,të kenë mbikqyrje dhe kontrolle ins-pektimi të shpeshtë për punën qëbëjnë. Pa përfshirjen e ekspertëveprofesionistë - defektologëve dhe pambikqyrje të këtyre aktiviteteve, nukmund të presim që tu ndihmohet saduhet personave me invaliditet.

ASKUSH NUK MUND TA ZËV-ENDËSOJË DEFEKTOLOGUNKohëve të fundit në Maqedoni

flitet me të madhe për aplikimin emësimit inklusiv edhe nëpër shkol-lat tona. Lidhur me këtë duhet thek-suar se për mësimin inklusiv ka men-dime të ndara. Disa mendojnë se kjoështë pozitive dhe se mund të reali-zohet, ka edhe mendime që janëkundër mësimit inklusiv, duke argu-mentuar se vështirë mund të vendos-en në të njejtin pozicion një fëmijëme invaliditet dhe një fëmijë pa in-validitet. Mësimi inklusiv nuk është

punë aqë e lehtë, por është punëkomplekse, për suksesin e së cilëslypset infrastrukturë e veçantë shkol-lore, mjete didaktike specifike, an-gazhim profesionist dhe mjete tëkonsiderueshme financiare. Nëse nëshkollat tona vendoset të aplikohetmësimi inklusiv, atëherë është e do-mosdoshme që Ministria për Arsimidhe Shkencë, t’i ndërmerr të gjithamasat që në çdo shkollë të punësojënga një defektolog, sepse në tëkundërtën kurrë nuk mund të arrihetsuksesi i dëshiruar. Tani për tanizgjedhja e vetme dhe më adekuateku fëmijeve mund tju jepet ndihmamë e mirë mbeten shkollat speciale,ku punojnë defektolog me përvojë.

INSTITUTI I DEFEKTOLOGJISËSHËNON 3 DHJETORIN

Me rastin e 3 Dhjetorit - Ditësndërkombëtare të persovave me in-validitet, si çdo vit, në FakultetinFilozofik të Universitetit « Shën Cir-ili dhe Metodi », Instituti i Defek-tologjisë në Shkup, e shënon këtë ditetë rëndësishme. Këtë ditë e shënojnëedhe shkollat speciale në Maqedo-ni. Do të ishte mirë që 3 Dhjetori tëpërjetohet në 365 ditët e vitit , dhejo të pritet vetëm dita e sotme për tëkujtuar peronat me invaliditet.

Autorja është magjistre e Defek-tologjisë nga Dibra e madhe, aktu-alisht jeton e punon në Shkup

Dokumentar

"Me dibranët e Tiranës, një histori rrugëtimi"

ore telereportazh), duke patur nje au-dience te gjere dhe teper te kerkueshmeper tu ritasmentuar me kerkes te pub-likut. Pergjate 1 ore ne dokumentar uevidentuan gjithashtu marredheniet eshkelqyera mes familjeve Dibrane dheTiranase, te cilet nuk kurrsyen asgjeper bujarin dhe mikepritjen e tyre tradi-cionale dhe te vecante ndaj dibraneve.

Ne kete veprimtari promovuese nanderonin me pjesemarrjen e tyre Z.Njazi Kosovrasti Kryetar i KeshillitBashkiak te Tiranes, Dr. Argetim FidaKryetar i Komunes Diber-Maqedoni,Z. Bujar Kapexhiu, anetar i kryesise seSHBD dhe Mjeshter Arti. Ne perfun-dim te shfaqes se dokumentarit fjalene morri dhe kryetari i Komunes Diber-

Maqedoni, Dr. Argetim Fida, i cili ftojshoqaten Bashkesia Dibrane dhe Ko-mitetin “Nisma per Rrugen e Arber-it” te drejtuar nga Znj. Yllka Caush-olli, per te festuar se bashku vitin qevjen ne Diber, Jubileun e 100-Vje-torit te Shpalljes se Pavaresise Kombe-tare, ftese e pritur me kenaqesi nga tepranishmit.


Investime të reja përrritjen e cilësisë

Praktika e dikurshme e stinës turis-tike të Banjave të Dibrës – Capa qëzgjaste nga maji gjer në shtator, tash-më i ka mbetur të kaluarës. Me in-vestimet prej 5 milionë euro që i karealizuar pronari Mexhit Capa nëlokalitetet e Banjës së Banishtit dhetë Banjës së Kosovrastit në 6 vitet efundit pas privtizimit, ka bërë që tëkrijohen kushte të shkëlqyera për re-habilitim, ku mysafirët mund të qën-drojnë e buajnë gjatë tërë vitit. Edhenë këto ditë të muajit dhjetor ka-pacitetet hotelierike të këtyre banjavejanë përplot me mysafirë. Mysafirëtqë qëndrojnë për rehabilitim shën-detësor janë nga Maqedonia, ven-det fqinje, por pjesa më e madhe ngaShqipëria

Veçoritë e pazëvendësueshmemjekuese të ujit, kujdesi i person-elit mjekësor, rekuizitat bashkëko-hore ushtruese, pastërtia dhe menyae pasur e hoteleve, janë reklama mëe mirë që këto banja ia bëjnë vetesduke tërhequr në vazhdimësimysafirë dhe duke i mbajtur kapac-itetet plot.

Mexhit Capa, pronar i Banjavetë Dibrës së Madhe, thotë se , “siv-jet filloi edhe sistemi i ri i nxemjesqëndrore në Banjën e Kosovrastit përtë cilin shpenzuam 100 mijë euro.Ky është një projekt i ri që e ap-likuam për të kursyer energji elek-trike, lëndë djegëse, për të mos irritur çmimet e shërbimeve tona dhepër ta ruajtur ambientin nga ndotja.Çmimet e energjisë, të naftës dhetë ushqimeve janë rritur shumë,

Nga: Rexhep TORTE

Në një takim ngushëllimi në njëfshat të Dibrës së Madhe me

rastin e vdekjes së një mërgimtari di-bran, një plak i urtë tha, “më parëkur ishim të varfër tërë ditënpunonim e në mbrëmje tuboheshimpërreth sofrës. Në mes ishte tasi memë shumë lëng sesa groshë, kërsit-nin lugët, por vetë fakti se të gjithëishim tok e hanim sëbashku, nabënte të ndjejmë ngrohtësi gëziminë zemrat tona. Sot jemi më të pa-sur, kemi edhe fëmijët tanë në kur-bet gjer matanë oqeanit, por ja vijnërastet e vdekjes duke na e sjellurvarfërinë në zemrat tona”.

Këto fjalë janë shumë dometënësekur kemi parasysh njëzet mijë zem-rat dibrane në vendlindje, po aqë nëmërgim në SHBA, duke mos llogari-tur ato nëpër Evropë e deri në Aus-trali.

Kjo është Dibra e Madhe me zem-rat e ndara familjare, fisnore e sho-qërore, me shqetësimet dhe gjëmatqë sjell mallëngjimi këtej dhe andejDibrës, që ta përvlon shpirtin.

Asnjë dibran nuk është larguarnga vendlindja prej qejfi, por vetëmnga zori për të siguruar bukën përvete e familjen.

Ka dibranë që në mërgim jetojnëme familjet e tyre, por ka edhe di-branë që në mërgim kanë shkuarvetëm ndërsa familjet i kanë lënë nëDibër të Madhe. Në mërgim ka di-branë që tashmë janë shtetas të sh-

Dibra e Madhe mes gëzimit,lotit dhe asmilimit

teteve ku jetojnë, por ka edhe dibranëqë atje jetojnë me grinkartë apo nëmënyrë ilegale në pritje të rregullim-it të statusit të tyre.

Dibranët në mërgim janë dësh-muar për zellshmëri dhe aftësi nëpunë, biznese e shkollim. Kontotbankare, shtëpitë dhe pasuritë e tyrepeshojnë miliarda dollarë. Mundë-sia e tyre për të investuar në vendlind-je është shumë e madhe, por lypsettë gjendet shkopi magjik për t’i vënë

në lëvizje kapacitetet që ofron Di-bra e Madhe dhe për të hapur vendetë reja pune, aqë të nevojsjhme përrininë dibrane, e cila ka mbetur pashpresë dhe me synin të largimit ngaDibra nga Dibra e Madhe. Largimi irinisë dibrane po e tkurrën populls-inë nga dita në ditë. Po të hapeshinvende pune, të rinjtë do të mbeteshinnë vendlindje, sepse të rinjë dibranëjanë shumë të vyer dhe me shkollimtë të gjitha niveleve.

Shprehjet e mërgatës dibranë se eduan vendlindjen, pa investimetkonkrete , kanë mbetur të zbrazëta.Mërgata i ka përjertuar të gjitha vua-jtjet e peripecitë, ndaj është e udhëstë vë dorë mbi Dibrën e Madhe përta nxjerrë nga kolapsi ekonomik.

Është lumturuese kur në muajt everës nga mërgata në Dibër të Mad-he vijnë disa mijëra dibranë për t’ikaluar pushimet me familjet, farefi-sin dhe shokët. Kjo është një hallkë

e mirë për t’i ruajtur lidhjet mevendlindjen, por kjo ndodh një herënë vit.

Me keqardhje mund të themi seasnjë nga mërgimtarët dibranë nukështë kthyer sërish për të jetuar nëvendlindje, sepse i tillë është ambi-eni i SHBA-ve që nuk të lë të largo-hesh. Një pjesë e të rinjve dibranëqë kanë lindur në SHBA e që nukkanë ardhur në Dibër të Madhe, poe humbin edhe interesimin përvendlindjen dhe lehtë mund tëbëhen viktimë e asimilimit.

Mërgimtarët dibranë thonë se nëSHBA ka vetëm punë e gjumë, sepseorari i punës dhe udhëtimi disa orënë vajtje dhe kthim nga puna, bënqë të mos mbetet kohë për gjëra tjeraqë i lyp jeta. Pritet dita e pushimitgjatë javës për tju kushtuar familjesdhe argëtimit. SHBA-të nuk janëparajsë për të rinjtë tanë, sepse edheatje aktualisht është e pranishmepapunësia. Mërgimtarët thonë se,secili që vendos të kapën rrugën emërgimit për në SHBA, është më see nevoshme që përveç gjuhës an-gleze e arsimit sipëror, të ketë kryeredhe ndonjë zanat, si kusht për tuintegruar më shpejt e më lehtë nëshoqërinë amerikane.

Sipas tyre, një punësim normal nëDibër të Madhe, do të ishte shumëmë i vyer për një jetë normale sesaaventura e mërgimit që ka të mirat,por edhe vështirësityë e saj, që kagëzimin, lotët dhe asimilimin.

Banjat e Dibrës së Madhe - Capa punojnë tërë vitin

ndërsa në banjat tona çmimet nukjanë rritur gati gjashtë vite. Si alter-nativë për nxëmjen e ambientevetona ne tashmë përdorim ngrohjensolare dhe ujin termomineral që katemperaturën 42 gradë. Për këtëqëllim kemi ndërtuar një basen meujë termomineral ku janë vendodur6 mijë metra tubo me ujë të ftohtë,të cilat nxehen këtu dhe qarkullojnënëpër stabilimentet e vendosura,

duke bërë nxemjen dhe furniziminme ujë të nxehtë të ambienteve tona24 orë pa ndërprerëje. Këtë gjë do tabëjmë edhe në Banjën e Banishtitdhe në restorantin dhe hotelin “Uran-iku” në Dibër.

Tashmë do të kryhet rinovimi idhomave me 40 shtretër në hotelin“Uraniku” në Dibër, rinovimi i 72dhomave me 120 shtretër të Banjëssë Banishtit, dhe i 50 dhomave të

Banjës së Kosovrastit, që nënkuptonrikontruksion të punëve ndërtimorenë pishinat, banjot, dhomat dhe tëorendive të brendshme në dhomatduke përfshirë edhe krevatët, në vlerëmbi 500 mijë euro. Pas kësaj vitin eardhshëm 2012 do të vendosim gur-themelin për ndërtimin e një hotelitë ri me 120 dhoma në Banjën eBanishtit e pastaj edhe në atë të Ko-sovrastit. Kjo don të thotë rritje e

cilësisë së shërbimeve dhe hapje tëvendeve të reja të punës. Pritet qënë banjat tona të vijnë edhe turistëtë organizuar nga Hollanda. Më parëkishim turistë nga ky vend për vizitënjëditore. Ata kanë mbetur tejet tëkënaqur duke përhapur famën e ban-jave tona edhe atje, kështu që tanikanë paralajmëruar ardhjen e tyre mëmasovike”, thotë Mexhit Capa.

Latif Dika mjek specialist, shpre-het se, “ Banjat termominerale tëDibrës së Madhe janë të pasura meminerale që kontribuojnë nëshërimin e suksesshëm të shumësëmundjeve, duke zënë vendin eparë në Evropë dhe të tretë në botë.Në këto banja mjekohen më shumëse 35 sëmundje të aparatit lokomo-torik, të sistemit nervor, të sistemitgastrointestinal, të sistemit respira-tor, urogjenital, të sëmundjeve en-dokrinale, të gjendjeve pas traumavetë ndryshme, sëmundjeve të lëkurësdhe të sëmundjes së sheqerit” thek-son Dika.

R.TORTE

Veçoritë e pazëvendë-sueshme mjekuese të ujit,kujdesi i personelit mjekë-sor, rekuizitat bashkëkohoreushtruese, pastërtia dhemenya e pasur e hoteleve,janë reklama më e mirë qëkëto banja ia bëjnë vetesduke tërhequr në vazhdimë-si mysafirë dhe duke imbajtur kapacitetet plot.

vëzhgim


cyan magenta yellow black

debat- Hulumtime rreth emrit dhe vendndodhjes së Fushës së Torviollit -

Fusha e Torviollit apo Fusha e Tri Vjolleve?!Nga: AVNI ALCANI

Pas kthimit të Skënderbeut në Krujëdhe fillimit të kryengritjes së tij

kundërosmane, u ndje e nevojshmeqë të krijohej një lidhje apo bash-kim të shqiptarëve, për të luftuar sëbashku hordhitë pushtuese të ushtrisëturke. Më 2 mars 1444 Skënderbeuthirri në qytetin e Lezhës fisnikëtshqiptarë, për krijimin e BesëlidhjesShqiptare, e njohur si Kuvendi iLezhës. Në të u ftuan drejtuesit ezotërimeve të pavarura dhe fisnikëtë tjerë të vendit, për bashkimin eforcave të brendshme politike, usht-arake dhe ekonomike, që të mundt’i bëhej ballë pushtimit të egër oto-man, fuqisë më të madhe ushtaraketë kohës.

Sipas Barletit, në Kuvendin eLezhës shkuan udhëheqësit kryesorëtë kryengritjeve kundërosmane, poredhe pjesëtarë të tjerë të fisnikërisëshqiptare. “I pari nga të gjithë, - sh-kruan Barleti, - arriti Arianit GolemTopia (Gjergj Araniti), burrë me emëre me autoritet të madh si për bu-jarinë e lashtë të fisit, si për përvojënshumë të madhe në punët e luftës epër fisnikërinë e veçantë të fjalës dhetë fytyrës”. Araniti mbërriti i sho-qëruar nga dy nipërit e tij, Muzaka iAngjelinës dhe Gjurik Vladan Aran-iti. Barleti radhit edhe fisnikë të tjerëtë lartë, siç ishin: Andre Topia (medy djemtë, Kominin e Muzakën dhenipin, Tanushin), Gjergj Stres Balsha,Gjin Muzaka (Despoti i Beratit), Nikollë e Pal Dukagjini, “që të dy tësprovuar në luftë” (Barleti), LekëZaharia, Lekë Dushmani, StefanCërnojeviçi (bashkë me bijtë e tij,Gjergjin e Gjonin), Pjetër Spani(bashkë me katër djemtë, Aleksin,Bozhidarin, Vruon dhe Mirkon),Zaharia Gropa etj.

Kuvendin e kryesoi Skënderbeu, icili mbajti dhe fjalën e hapjes. Ai idha rëndësi të madhe bashkimit poli-tik dhe ushtarak të shqiptarëve përtë përballuar së bashku fuqinë emadhe të ushtrisë pushtuese. Ngapjesëmarrësit foli Gjergj Araniti, i cilie quajti Skënderbeun “Princ i Ar-bërve” (Barleti) dhe propozoi që aitë vihej në krye të ushtrisë shqiptare.Vendimi më i rëndësishëm që u mornë Kuvend ishte krijimi i ushtrisë sëpërbashkët dhe caktimi i Skënderbeutsi kryekomandant i përgjithshëm isaj.

Për t’iu kundërvënë BesëlidhjesShqiptare, Sulltan Murati II nisi njëushtri të madh të komanduar nga AliPasha, subashi i Shkupit, një ngakomandantët e tij më të shquar. Aiu vu në krye të 25 mijë vetave dheiu drejtua viseve të lira shqiptare.Skënderbeu, sipas M. Barletit, i in-formuar me kohë për ardhjen e tru-pave osmane, përgatiti një ushtri prejafro 8 mijë kalorësish dhe 7 mijëkëmbësorësh. Beteja u zhvillua nëverë (qershor) të vitit 1444, në njëvend që është emërtuar si “Fusha eTorviollit”.

Skënderbeu përdori në këtë bete-jë një nga strategjitë e tij më tëshquara, e cila është vlerësuar ngahistorianët dhe strategët ushtarakë sinjë nga taktikat më të shkëlqyera tëartit ushtarak botëror dhe përSkënderbeun si një nga strategët mëtë mëdhenj të kohës. Ai e vendosiushtrinë në fushë të hapur, përballëushtrisë së armikut dhe e rreshtoi atënë formë harku të ndarë në tri pjesë.

Në rreshtat e parë vendosi kalorës-inë dhe pas tyre këmbësorinë. Për tëdrejtuar zhvillimin e betejës, ai qën-droi në krye të kalorësisë, meluftëtarët e grupimit të qendrës.Forcat e grupimit të djathtë i koman-donte Moisi Golemi Arianiti, kurseato të grupimit të majtë Tanush To-pia. Mbrapa trupave të qendrës ish-in vendosur edhe dy grupimeluftëtarësh nën drejtimin e AjdinMuzakës dhe të Kont Uranit. Nëpyjet rrotull fushës ishin të fshehuraforcat e rezervës të komanduara ngaGjin Muzaka dhe Hamza Kastrioti.Beteja filloi me sulmin e shqiptarëve.Sapo u ndeshën me forcat osmane,Skënderbeu u sul furishëm në qendër,kurse dy pjesët e ushtrisë, që ishinvendosur në pyjet e të dyja anëve tëfushës, sulmuan njëherësh, duke eshpartalluar tërësisht ushtrinë os-mane. Luftëtarët e Skënderbeut luftu-an heroikisht dhe arritën një fitoretë shkëlqyer. Në atë betejë, shkru-ante Barleti, “luanët komanduan lu-

anët”. Fitorja e ushtrisë shqiptare patijehonë të madhe në Shqipëri dhejashtë saj. Ajo përforcoi besimin eshqiptarëve te Skënderbeu dhe tekushtria e Lidhjes së Lezhës.

Ku ndodhet Fusha e Torviolli, kumendohet se u zhvillua beteja e fam-shme e vitit 1444? Marin Barleti,historiani më i madh i Skënderbeutdhe bashkëkohësi i tij, kur përshkru-an betejën e qershorit të vitit 1444,nuk e përmend fushën ku u zhvilluabeteja me këtë emër. I vetmi që epërmend atë, si “Beteja e Fushës sëTorviollit”, ka qenë G. Biemi, i cili,siç e kemi përmendur edhe në sh-krime të tjera, është cilësuar nga disahistorianë (Babinger, Buda, Shuteri-qi etj.), si mashtrues dhe falsifika-tor.

Deri në fund të viteve ’60 të shek-ullit të kaluar, historianët shqiptarëtë pas Luftës së Dytë Botërore, nisuredhe nga të dhënat që jepte Barleti,e kishin përcaktuar vendndodhjen kuu zhvillua beteja e vitit 1444, në

Fushën e Përrenjasit, e njohur meemrin e sotëm si Fusha e Domos-dovës. Edhe në tekstin e “Historisësë Shqipërisë” (1966) për klasat e 6-a, të hartuar nga Prof. Stefanaq Pol-lo, sipas tij, beteja e Torviollit ishtezhvilluar në Fushën e Domosdovës(Përrenjas). Por, pas viteve ’70, ata e“transferuan” fushën dhe betejën eTorviollit në Dibër. Kjo bëri që his-torianë lokalë, veçanërisht ata di-branë, të nxiteshin për të hartuar sh-krime e artikuj të panumërt për tëripërcaktuar vendndodhjen e Fushëssë Torviollit në trevat e Dibrës. Disashkruanin se beteja e Fushës së Tor-viollit ishte zhvilluar në Bulqizë dhedisa të tjerë në një fushë që ndodhetnë Dibër.

Rreth debatit për vendndodhjene Fushës së Torviollit nuk mbetën pasedhe studiuesit lokalë librazhdas.Njëri prej tyre, Shahin Zharri (1915-1991), botuesi i parë i “Këngës sëGjorg Golemit” në vitin 1938 dhenjë njohës i mirë i historisë së tre-

vave të tij, kësaj ngjarjeje i pati kush-tuar një studim të veçantë. Për hu-lumtimin e vendit se ku ka qenëFusha e Torviollit, Sh. Zharri patishfrytëzuar burimet historike të ko-hës si dhe botimet kushtuar figurëssë Skënderbeut, veçanërisht veprëne Marin Barletit. Ai gjithashtu patishfrytëzuar edhe burime të tjera, sitregimet popullore, toponimet,antroponimet etj. Sh. Zharri, me njëanalizë të thjeshtë të fakteve dhe meargumente bindëse, konkludon se,Fusha e Torviollit, ose Fusha e TriVjollëve, siç e quante ai, është fushae sotme e Domosdovës në qytetin ePërrenjasit.

Në vitet ’70–’80 kam punuar nëMuzeun Historik të rrethit të Librazh-dit dhe e pata njohur nga afër zotinShahin Zharri. Bashkë kemi zhvillu-ar biseda të ndryshme që kishinlidhje me traditat historike dhe kul-turore të trevave të Librazhdit, për tëcilat ai kishte njohuri të thella. Njëditë solli në muze mikun e tij, SalRadaku, i cili ishte një njohës dhelexues i pasionuar i librave historikë.Dy miqtë bisedonin dhe diskutoninrreth eksponanteve të muzeut. Ata undalën gjerësisht te vitrina ku ishteekspozuar skema që ilustrontestrategjinë që kishte përdorurSkënderbeu në Betejën e Torviollit.Biseda u përqendrua tek emri i fush-ës, që sot thirret “Fusha e Domos-dovës”, që për ata ishte Fusha e Tor-viollit e shek. XV. Disa vite më parë(1972) ishte publikuar një shkrim,ku pretendohej se Fusha e Torviol-lit, ku ishte zhvilluar beteja e parë eSkënderbeut në vitin 1444, ndodhejdiku në Dibër. Shahini tha se Fushae Përrenjasit, para se të merrte em-rin që ka sot (Fusha e Domosdovës),kishte pasur emrin “Fusha e TriVjollëve”. Vjollët, - tha Shahini, -janë rrasa guri ku hidhej kripa përushqimin e bagëtive të imta. Vjollëtishin të ndara mes tri fshatrave: Rra-jcës, Kotodeshit dhe Përrenjasit, ndajdhe kishte marrë emrin “Fusha e TriVjollëve”. Pyetjes sime, se përse nukshkruante një artikull ku t’i rendistetë gjitha argumentet rreth emrit tëvjetër të Fushës së Trivjollëve, ai iupërgjigj se e kishte shkruar dhe e kish-te dërguar në Institutin e Historisënë Tiranë, por ata nuk i kishin kthy-er asnjë përgjigje.

Shumë vite më vonë (2005), kurisha duke seleksionuar disa materi-ale për hartimin e monografisë kush-tuar Sh. Zharrit, papritur hasa në sh-krimin e Shahinit kushtuar Fushës sëTorviollit, të titulluar: “Ku ndodhetFusha e Torviollit?” Shkrimi ishte ishtypur me makinë shkrimi, në for-matin A-4, dhe ishte i përgatitur përt’u botuar me rastin e 545-vjetorit tëBetejës së Torviollit (viti 1989). Ar-tikulli i ishte adresuar gazetës lokale“Agimi”, por që ajo nuk e kishtebotuar dhe Shahini kishte shënuar nëfund të studimit të tij: “Ky materialu përgatit për gazetën ‘Agimi’, pors’e botuan nga frika e polemikës”.Çfarë frike kishin pasur botuesit egazetës “Agimi” dhe çfarë polemikedo të ngjallte ai artikull?!

Sipas mendimit tonë, supozojmëse tri mund të kenë qenë arsyet krye-sore për mosbotimin e atij artikulli.Së pari, gazeta lokale “Agimi” ishtenjë gazetë partiake (organ i Komi-tetit të Partisë të Rrethit të Librazh-dit) dhe, duke qenë se bashkëshortjae sekretarit të parë të KQ të PPSH

Në juglindje të rrethit të Librazhdit shtrihet Fusha eDomosdovës ku, së lashti, kalonte rruga antike “Eg-

natia”. Nëpër këtë rrugë kanë kaluar legjionet romake emë vonë sulmuan hordhitë osmane, që u shkërmoqënnë gjokset e ushtarëve të Skënderbeut.

Gjithmonë me këtë emër ka qenë quajtur kjo fushë?Sado i vjetër që të jetë emri i kësaj fushe, ajo nuk ikalon vjetët 1467, kur u invazua përfundimisht ngapushtuesit turq.

Në këtë fushë, më 29 qershor të vitit 1444, ushtriaturke, e komanduar nga Ali Pasha, nën shpatën e ush-trisë së Skënderbeut, në një disfatë të parë, humbi pa-thyshmërinë e saj. Këtë humbje të pamenduar, SulltanMurati e quajti “tersllëk” (prapësi fatale) të atij vendidhe që me mllef e quajti “Dumosdovë”, d.m.th, “Fushae Derrit”.

Sipas tregimeve gojore, në kujtesën e popullsisë ven-dore, kjo fushë, para 100-150 vjetësh, është thirrur medy emra: 1. Fusha e Domosdovës dhe 2. Fusha eVjollëve. Emri i fundit është përmendur shumë rrallë,deri në fillim të viteve ’20-’30 të shekullit të 20-të, ngandonjë plak i moshuar, dhe më vonë është zhdukur.

Fusha deri para kolektivizimit të bujqësisë, në fundtë viteve ’50 dhe fillim i viteve ‘60, ka qenë moçaloredhe sipërfaqja më e madhe e saj ka qenë djerrë, e pap-unuar. Aty verës rriteshin barëra të shumta, të cilat,nga banorët e fshatrave Rrajcë, Kotodesh dhe Përren-jas, kositeshin dhe pas kosës kjo fushë vlente vetëm përkullotë. Secili fshat që përmendëm kishte pjesën e tij tëfushës, të ndarë me kufi, ku kishin vendosur vjollët përt’u dhënë kripë bagëtive të tyre. Sipas traditës së këtyrefshatrave, nuk lejohej më shumë se një vend për të ven-dosur gurët (rrasat) e vjollëve në kullota, pasi duhej tëmos shqetësoheshin bagëtitë, të cilat prishnin dhe dëm-tonin barin (kullotat). Meqë në këtë fushë ekzistoninvetëm tre vjollë, ajo kishte marrë emrin “Fusha e TreVjollëve”. Kufijtë e këtyre tre vjollëve njihen edhe sot:Vjolla e parë, e Rrajcës, shtrihej në verilindje dhe kufi-zohej me “Marain” e Rrajcës; Vjolla e dytë, e Kotodeshit,shtrihej në juglindje dhe jug, deri në Malin e Mokrës(vargu Qafë-Thanë - Kalivaç), në jugperëndim (në zgja-timin e Kodrës së Rashtanit, nën këmbët e së cilës ështëlumi Shkumbin); dhe Vjolla e tretë, e Përrenjasit, ndod-hej në veriperëndim dhe kufizohej me Malin e Pish-kashit.

Disa historianë, të cilët mbështeten në pohimet eBiemit, Fushën e Torviollit e fusin thellë në tokat eDibrave, po me këto toponime që u gjetkërkan edhe nëtrevat e atyre vendeve. Këto kufizime, me të njëjtat emra,ndofta janë një e qëlluar (koincidencë) me ato të Do-mosdovës. Mirëpo, përcaktimi i lumit të Shkumbinit,

- Me rastin e 545-vjetorit të Betejës së Torviollit -

KU NDODHET FUSHA E TORVIOLLIT?në këmbët e kodrës, identifikon Fushën e Torviollit mefushën e sotme të Domosdovës. Po këta historianë, përtë mbrojtur me ngulm tezën e tyre, thonë se emri ilumit Shkumbinit paska qenë quajtur “gabim” nga Bi-emi, që ka dashur të thotë “Drin”.1) Kjo nuk na bind,pasi lumin Drin nuk e ndan një kodër me atë fushë, pornjë vargmal.

Që Fusha e Torviollit është në Dibrën e dikurshme,mund të jetë e pranueshme, por jo në Fushën e Peshko-pisë. Kjo fushë deri vonë ka bërë pjesë në krahinën eDibrës bashkë me një varg fshatrash, që janë në kufijtëe sotëm administrativë të Rrethit të Librazhdit. Ndërfshatrat që i përkasin kazasë së Dibrës, gjatë sundimitturk, ka qenë edhe Pishkashi, fshat në kufi me Fushën eDomosdovës, së bashku me shumë fshatra të tjera tëkrahinës së Çermenikës, në lindje të lumit të Shkum-binit.2) Fshatrat në perëndim të rrjedhës së lumit tëShkumbinit kanë qenë quajtur “alkaza”, d.m.th, kra-hinë tjetër. Kjo ndarje u ruajt për një kohë të gjatë ngaadministrata e pushtetit turk, deri në mesin e shek. të19-të. Në të dy anë e rrjedhës së sipërme të lumit Sh-kumbin, deri vonë ka qenë traditë, që fshatarët e krahuttë majtë t’i martonin vajzat e tyre me djemtë e krahinës“alkaza”, pasi burrat e kësaj krahine nuk merreshin ush-tarë (nizamë).

Disa nga fshatrat “alkaza”, si Dorëzi, Librazhdi, Dra-gostunja, Qukësi, Gurra etj., në shekullin e 15-të ishinprona të atit të Moisi Golemit, i quajtur Moisiu i Di-brës.3)

Për lokalizimin e Fushës së Torviollit ndihmojnë edheinformacionet që na jep humanisti shqiptar, Marin Bar-leti në librin e tij “Historia e jetës dhe e veprave tëSkënderbeut-Princit të Epirit”, kur thotë se ajo betejë(Beteja e Fushës së Torviollit) u zhvillua 30 000 hapalarg kështjellës së Krujës.4) Pa ta masim në vijë të drejtë,kjo distancë i përgjigjet largësisë Krujë-Domosdovë,kurse largësia me fushën e supozuar në Peshkopi del55-60 000 hapa largësi.

Në shekullin e 18-të, disa familje fshatare nga krahi-na e Polisit, të përndjekura nga presioni i iltizamëvedhe fajdexhinjve elbasanas, u shpërngulën në zonat equajtura “alkaza”.5) Familjet e vendosura në Pishkashedhe sot mbajnë si mbiemër “Polisi”, emrin e vendit tëorigjinës së tyre.

Argumentet që dhamë na sjellin në sintezë se Fushae Vjollëve, ose e Tri Vjollëve, dhe me anagramatizëm,Fusha e Torviollit, duhet të jetë aty ku fillon “alkazaja”,në Domosdovë, në këmbët e malit Moravë, ngjitur meMaranë, në lindje të lumit Shkumbin.

Librazhd, më 29.05.1989



opinion

Nga: MUSTAFA TOLA

Kam nderin e madhë, tu drejtohem në këtë ditë feste Çidh-

nakeve me fjalet tunjatjeta dhegezuar 28 Nentorin, festën ePavarsis që me shumë gjak esakrifica të jashtëzokonshme me1912, e benë të mundur burrate kombit.

Si sot, 567 vite më parë, biri iÇidhnës dhe Heroi Kombëtar ishqiptarve GJERGJ KASTRIOT-SKENDERBEU, ngriti flamurinnë Krujë, i shoqëruar nga 300trimat Dibran, sigurisht që shu-mica prej tyre kanë qenë Çidh-nak.

Për koncidenc ne Çidhnakët eshperndar këtu në Tiranë dhe nëteritoret tjera Shqiptare, e në di-aspor, për të ruajtur lidhjet mevendlindjen dhe për të zhvilluarvlerat tona Etnokulturore, dukesynuar sqarimin e origjinës Çidh-nake ,të Kastrioteve, dhe ruajtjene zhvillimin e vlerave tona. Kri-jojmë sot shoqatën tonë “Çidh-na dhe Kastriotët” për unifikimine mendimit të shqiptarve rrethorigjinës së tyre, meqë Sina dheKastrioti janë fshatra të Çidhnës,me të njeten popullsi, nga fisete Çidhnës, me të njejtat tradita,zakone, kulture e nën-dialekt gju-hësor. Fisi i kastriotëve ka banu-ar në teritorin e Çidhnës, së pakunga shek. XIII, e deri në fillim-shekullin e XVI, kur në vitin1602 , në kuvendin e mbajtur nëDukagjin të Matit, ajo (Çidhna)përfaqesohet nga Jozef Kastrioti.

Pra per rreth 3 shekuj pa ndër-prerje, territori i fshatrave Kas-triot, Sinë dhe Çidhën është ban-uar nga familje të Kastriotëve.Në Çidhën, është zhvilluar Bete-ja e parë e Skenderbeut kundeërTurqve; Beteja e famshme e Tor-viollit dhe masakra më e madhe në histori kombëtare, e kryer ngaSulltan Mehmeti i II ne vitin1466.

Ai pasi dështoj, në rrethimin edytë të Krujës, në kthim, kreu përhakmarrje ndaj Skënderbeut,masakren e Çidhnës, në vendlind-jen e heroit, ku masakroi 8-12mijë banor, gra ,femije, burra epleq Dibran.

Gjej rastin të theksoj se kastri-otët nuk lindën dhe nuk mundtë lindnin në një truall bosh, pa

Udhë të mbarëtë kaluar kulturore dhe historike.Në Çidhën janë vendbanime tëlashta Ilire, të banuara nga fisi iPenesteve (Një fise i përmendurluftëtarësh). Në vitin 168 parakrishtit, po në Çidhën, u zhvil-lua beteja e mbretit maqedon,Perseu, për pushtimin e qytetitOene, (Ndodhur në anë të njëlumi nga prapa tij një male ilartë) që sipas mendimit të shu-micës së historianeve, është qy-teti i lashtë i Çidhnës, me njëmbrojtje natyrore të jashtëzakon-shme e cila fillon, që në portënhyrëse, me emrin Kepi i Qytetit.

Edhe Perseu, gjithashtu masak-roi banorët e saj, për humbjet emëdha që pesoi gjat luftimeve.Rezisteca Çidhnake, kunderTurqve, vazhdoi edhe pas vde-kjes së Skënderbeut, me luftrat eSal Demajrit, Sali Nokës, VeselLushës, Selman Alis, Halil e LlanKaloshit etj ,deri në shpalljen epavarësis.

Edhe pas shpalljes së pavarë-sis, luftrat e Çidhnakëve, përmbrojtjen e trojeve, vazhduan pandërprer në vitet 1913,1918 dhe1920, kundër Serbve dhe 1915kundër Austriakve, si dhe rezis-tence e vendosur kundër push-timit fashist, si dhe kundër regjim-it komunist, me luftën e Fush-Alijes dhe luftën e Sinës ne vitin1944, e me pas me rezistencën,e pa nderprër të zonës së Çidh-nës, Çidhnakët, trashigojn njëidentitet të veçant, me cilësi tëforta karakterin, trimerinë e be-sën, njerëz puntorë, të zgjuar dhekrenar, por gjithnjë me mase, pae tepruar dhe të kujdesshëm nëpërgjigje e në reagime.

Njerëz që kanë respektuarmikun, dhe e kanë mbrojtur atë,por në natyrë pak egoist, e zeli-qar për njeri-tjetrin, cilësi kjo jofort e këndshme, që na takon nebrezave të ri ta ndryshojmë, përmire në karakterin tonë ,për tupershtatur me ritmet e zhvillimitqytetar dhe Europian.

Cermonit tona të dasmave dhetë fatkeqesive, kanë veçantit eveta, që duhen ruajtur dhetrashëguar tek pasardhësit.

ODA Cidhnake, një tempulli vertet i demokracise Dibrane,duhet të sherbej si model edheper parlamentet e vendeve mëdemokratike të Botës, kur them

këte jam i sigurte që aspak nuk ekam zmadhuar dhe nuk e kamtepruar, vetëm se me vjen keq qëmodeli i bisedës dhe i diskutimitnë odën Çidhnake, nuk njihetnga të tjerët, dhe po harrohetedhe nga vet ne.

Unë sot duke folur para Çidh-nakve të mij, ndjehem keq, sendoshta nuk arrije ta transmetojate mesazh dhe nuk mund ta kr-ijoj atë emocion, që me krijon-te mua muhabeti në odat tona.

Pleq të moshuar, pa shkollëpor me një zgjuaresi natyrale tërrallë, diskutonin me orë e ditë të tëra për politikën dhe histor-in, për traditat, e të drejtën za-konore, për raportet me mikundhe me shokët,por pa e tepruardhe pa fyer askënd, e duke dëg-juar seicilin që dëshironte tëpërfshihej, duke të mbajtur tëmbërthyer, si me magji pasbisedës.

Keto e shumë vlera të tjera, intelektualët Çidhnak që për fa-tin tonë, tani janë të shumtë dhetë kuliteteve të larta si , profesor,doktor, studiues e shkrimtar tëtalentuar, e shumë të tjerë meMCS, apo biznesmen shumë tësuksesshëm, tashmë i bëjn nderjo vetëm Çidhnës por gjith ven-dit.

Me to ne mund të krenohemi,me të drejtë, prandaj ata e kanëpër detyrë t’i studiojnë e bëjn tënjohura për vendin. Natyra emrekullueshme e krahinës dhe ebjeshkëve tona, si dhe gjeomon-umentet e shumta natyrore, mon-umentet, pasurit ujore me bu-rimet e mrekullushme, kanioni iSetës, kalatë e pastudjuara, afër-sia me liqenet e Lures, prodhimetBIO, bujqësore e blegtorale, sidhe numri i madhë i ngjarjevehistorike, munde ti perdorë sho-qata jonë si argumente dhemundesi per zhvillimin e Tur-izmit malor, të kombinuar me atëhistorik.

Këto pasuri e vlera të mëdha duhen mbrojtur fuqishëm ngashoqata për, të mos lejuardëmtimin e mjedisit, dhe gjithëekosistemit të zonës, dhe vetemme aprovimin e saj mund të le-johet, zhvillimi i bizneseve nëharmoni me natyrën e në fuksiontë zhvillimit të harmonizuar, mestudime të plota në interes te kra-

hines sonë.Me mbështetjen e tre komu-

nave të zonës së Çidhnës, shoqa-ta duhet të kërkojë, që në kuadrine 100 vjetorit të pavarësis edhevendlindja e Kastriotëve, Sina tëpërfshihet në veprimtarit festive.

Vetë intelektualët e zonës, be-soj se do jenë të gatshëm për tëmarr përsipër tematikën e njëSesion Shkencor, sipas pasionitdhe mundësive te seicilit, për tarealizuar në prag të nëntorit tëardhshëm.

Unë që pata sot nderin të flaspara jush, kam rreth 6 muaj qëbëj perpjekje për të bërë të mun-dur ngritjen e kesaj shoqate.

Dua të falenderoj të gjithë in-telektualeët Çidhnak që me kanëmbështetur, për ta ngritur Sho-qatën “Çidhna dhe Kastriotët” nëveçanti grupin nismëtare, si dhez.Ilir Krrashi e Përparim Noka,për kontributin në lidhje me pro-cedurat juridike, për regjistriminzyrtar të shoqatës në gjykat, sidhe intelektualin e biznesmeninMuhamet Bitri, për sponsoriz-imin e aktivitetit të sotëm dhekoktein.

Duke përfunduar, jam ikënaqur për kaq sa munda te bëjpër afrimin e Çidhnakve, për kon-takte më të shpeshta, me njeritjetrin dhe ju uroj nga zemra suk-sese, drejtuseve të rinj të shoqatësqë do zgjedhen sot.

E ndjej veten shumë të nderu-ar si Kryetar Themelus i kësajshoqate, që gjithashtu sot po marrnë dorë, për ta shpalosur parajush flamurin e shoqatës sonë, nëkrahë të flamurit tonë kombetar,si simboli që besojme së është,me afer së vertetës, me flamurin e derës së Kastriotëve.

Në mes të këtij flamuri ndod-het shqiponja dykrenare mekrahë të mbledhur, zbuluar nëvitin 2006, në murin e kishëspranë Kepit të Rodonit, nga njëekspedit arkeologjike Shqiptaro-Gjermane, ndërtuar nga vetëSkënderbeu, dhe ku ka qendru-ar edhe e motra e tij, MamicaKastrioti.

Udhë të mbarë shoqatës sonë!

Fjala e hapjes në ceremoninëe themelimit të shoqatës

“Çidhna dhe Kastriotët”, datë28 nëntor 2011

E ndjej veten shumë tënderuar si Kryetar Theme-lus i kësaj shoqate, qëgjithashtu sot po marr nëdorë, për ta shpalosur parajush flamurin e shoqatëssonë, në krahë të flamurittonë kombetar, si simboli qëbesojme së është, me afer sëvertetës, me flamurin ederës së Kastriotëve.

ishte dibrane, vendosja përsëri e Fush-ës së Torviollit në Përrenjas dhe largi-mi i saj nga trevat e Dibrës, mund tëkishte pasoja të rënda për redaksinëdhe redaktorët e kësaj gazete partiake.

Arsyeja e dytë, mendoj se ka tëbëjë me moralin e disa prej histori-anëve që shkruanin nën diktaturë, tëcilët ishin të detyruar të shkruaninsipas “udhëzimeve” të udhëheqjespolitike apo dhe të konjukturave. Kyfakt mund të ilustrohet me ndry-shimin e origjinës së Skënderbeut,të cilën disa historianë e bënin ngaKukësi, pastaj e zbrisnin në Krujë,disa e kishin dërguar në Mat dhe sëfundmi po ata historianë e kishindegdisur në Dibër. E njëjta gjë kish-te ndodhur edhe me Gjergj Aranitin:disa historianë e quanin Princi iKaninës, disa Princi i Himarës, i La-bërisë, i Mallakastrës, i Golemit tëGjirokastrës etj., ndonëse e dininshumë mirë se Princi i kujt treve ish-te.

Arsyeja e tretë është më e ndër-likuar, pasi ka të bëjë me një plagjia-turë, ndaj na duhet që të ndalemipak më gjatë.

Thamë më sipër se Sh. Zharri kish-te shkruar vite më parë për Fushën eTorviollit dhe se ai e kishte dërguarshkrimin e tij në Institutin e His-torisë. Nga ai institucion nuk i ishtekthyer asnjë përgjigje. Mund të supo-zojmë se drejtuesit e Institutit tëHistorisë as e kishin miratuar, poras e kishin kundërshtuar shkrimin eShahinit. Ata thjesht e kishin lënënë heshtje shkrimin në fjalë, për ar-syet që i dinë vetë ata. Çuditërisht,rreth 4-5 vjet më vonë del një ar-tikull për Fushën e Torviollit, i cili,për koincidencë, mbante të njëjtintitull që i kishte vënë shkrimit të tijSh. Zharri. Janë disa fakte të rëndë-sishme në artikull, të cilat na shtyjnënë dyshimin tonë, por unë po rendismë poshtë vetëm njërin prej tyre, atëtë emrit “vjollë”. Në lidhje me em-rin e Fushës së Torviollit, autori iartikullit ka shfrytëzuar të njëjtat ar-gumente që jepte edhe Sh. Zharri, ecila, edhe sipas artikullshkruesit,vinte nga emri “vjollë” (?!). “Vjol-la”, sipas shpjegimit që i kishte bërëSh. Zharri, ishte një rrasë guri ku hid-het kripa për bagëtitë. Me këtë emër(vjollë), rrasën e njohin vetëm ban-orët e trevave në jug të lumit Sh-kumbin, që është edhe kufiri ndarësi dy prej trevave më të mëdha të Sh-qipërisë, Toskërisë dhe Gegërisë. Nëveri të lumit Shkumbin, në Gegëri,si në Çermenike, Martanesh, Matetj., kësaj rrase i thonë “gjollë”. Edhenë Dibër kështu i thonë. Këtë detaj,artikullshkruesi nuk e ka ditur, ndajdhe e ka vënë në shkrimin e tij.

A ishte shfrytëzuar artikulli i Sh.Zharrit, kur ky e pati dërguar në In-stitutin e Historisë dhe ajo mbeti papërgjigje?! Për mendimin tim, mos-botimi i atij artikulli, qoftë nga In-stituti i Historisë, qoftë nga gazetapartiake “Agimi”, lë shumë për tëdyshuar dhe fakti që renditëm mësipër më shton bindjen se ndaj ar-tikullit të Sh. Zharrit është ushtruarplagjiaturë. Por gabimi më i madhdhe më i rëndë është falsifikimi që iështë bërë vendndodhjes së Fushëssë Torviollit, e cila, ashtu siç e argu-mentonte edhe Shahin Zharri, ndod-het në Fushën e sotme të Domos-dovës.

Më poshtë po ribotojmë artikul-lin e z. Sh. Zharri, kushtuar emrit tëFushës së Torviollit, ku, në vitin1444, u zhvillua njëra prej betejavemë të famshme, e udhëhequr ngaHeroi ynë Kombëtar, Gjergj Kastri-oti Skënderbeu.


portretNga: HYSEN LIKDISHA

Në një ditë me diell dhe plot shkëlqim tëfund nëntorit të këtij viti, udhëtojmë drejt

Dibrës së Madhe, thënë ndryshe “Sheheri” iDibrës. Pasi kryejm formalitetet përkatëse nëDoganën e Bllatës, vetëm 3 kilometra largMaqellarës, marrim rrugën drejt Dibrës sëMadhe, qytetit të lashtësisë, tregtisë, emigra-cionit, arsimit, kulturës, qendrës lidhëse të tëgjitha trojeve etnike shqiptare nga lindja nëperendim dhe nga veriu në jug.

PAK HISTORI. DIBRA E MADHEME NAM TË MADH

Hulumtimet arkeologjike dhe historike tëderitanishme konfirmojnë se Dibra ështëpasardhësi i qytetit të Doberos, prej nga rrjedhdhe emri i sotëm Dibër. Dibra ka qenë qendëre njohur tregtare dhe e artizanatit në të kalu-arën dhe ka luajtur rol të ëndësishëm në his-torinë e këtij regjioni.

Emri i Dibrës përmendet që nga shekulli ipestë para erës sonë nga Herodoti, e më vonënë shekullin e parë të erës sonë nga Strabonidhe Plini. Këta përmendin fisin Ilir, të Do-berëve, të cilët themeluan qytetin e tyre meemrin Dober. Ptolemeu në shekullin e dytë tëerës sonë konfirmon në hartat e tija planin eqytetit të quajtur Dober apo Doberos dhe ban-orët e tij doberët.

Ky qytet ka qenë udhëkryqi kreysor i këtijregjioni nepër të cilin kalonte edhe Via Egna-tia. Më vitin 1502 njihet si qendër e rëndë-sishme qytetare. Në vitet 30-40 të shek. XIX,ka afro 8400 banorë dhe 250 dyqane, dhe ish-te një nga qendrat më të rëndësishmeekonomike. Deri në vitin 1911 Dibra ka qenënjë nga vendet më të zhvilluara në regjion singa ekonomia, artizanatet, tregtia, ndërtimetdhe arkitekturën e saj të veçantë por edhe nëplanin kulturor e social. Në këtë kohe Dibranumëronte 11.000 banorë dhe 462 shitore. Pormbas turbullirave dhe luftave Ballkanike kyvend e humbi rëndësinë e vet. Edhe pas Luftëssë Dytë Botërore, nën ish Jugosllavinë, Dibrae Madhe, qendra e shqiptarizmës, mbeti ngarajonet më pak të zhvilluara. Aktualishtnumëron rreth 15 mijë banorë. Plaga e emi-gracionit ishte dhe ka mbetur për këtë qutetedhe pas viteve ’90. Dibra e Madhe qendër erëndësishme ku kryqëzohen rrugët që lidhinqendrat kryesore shqiptare si Prizren-Dibër-Strugë-Ohër-Manastir-Shkup-Tetovë-Gostivar-Dibër e Vogël-Tiranë. Padyshim qendër eArbëris së lashtë së Shqipërisë etnike dhegjeografikisht qendër e hapsirave mbarë sh-qiptare. Dibra e Madhe është qendra ku janëzhvilluar 9 beteja të Heroit tonë Kombëtar,Gjergj Kastrioti Skënderbeu, pasi gryka eRadikës në lindje të këtij qyteti ka qenë portakryesore e sulmit të osmanëve drejt Krujës.Dibra e Skënderbeut, Moisi Golemit, IliazPashë Dibrës, Said Najdenit, Vehbi Dibrës,Qemal Ataturkut, Millosh Dibranit, QemalStafës, Ibe Palikuqit etj, padyshim që mbetetnjë nga kalatë e qendresës së shqiptarëve ndërshekuj. Por, qëllimi I ardhjes tonë në Dibërtë Madhe, gjithsesi nuk ishte eksplorimi I his-torisë së Dibrës edhe pse ajo nuk mund tëshmanget. Ditë më parë gjatë një vizite nëDibër të Madhe, një miku im regji-zor-gazetar, Aqif Ademi, më mundë-soi të njihem me mësuesin PetritBajro, që për hapjen e shkollave sh-qipe dhe mësimin e gjuhës tonë tëbukur shqipe, mbetet një misionar ispikatur i shqiptarizmës në trevat sh-qiptare të ish Jugosllavisë.

PETRIT BAJRO, MËSUESI QËGJITHCKA E VURI NË SHËRBIMTË SHKOLLËS E GJUHËS SHQIPE

Me Petritin takohemi në shkollënku ai punon aktualisht në Dibër tëMadhe, e cila mban emrin e vep-rimtarit të shquar të lëvizjes sonëkombëtare, Said Najdeni, birit të këtijqyteti, që e zhvilloi veprimtarinë etij për mësimin e gjuhës së bukur

shqipe në zonën e Dibrës. Petriti krejt buzag-az dhe krenar na shoqëron për tek busti i këtijpatrioti të madh që ndodhet në hyrje të sh-kollës. Shkolla me mjedise të bollshme dhekrejt funksionale ku nuk mungojnë as fushatsportive si dhe palestra, biblioteka, kompjuter-at etj, e kishte pothuajse të gjithë personelinmësimdhënës të kombësisë shqiptare. Drej-tori i kësaj shkolle, Pëllumb Frangu, na pretnë zyrën e tij dhe pasi na shpjegon për punënqë bëhet në këtë shkollë na qeras me kafe si-pas zakonit të mikpritjes shqiptare të kësajtreve. Aty mësojmë dhe marrim një ftesë përpjesmarrje në portikun poetik që do zhvillo-het në Pallatin e Kulturës. Zhvillimi i këtijportiku poetik ishte i përvitshëm në këtë qytetku promovoheshin librat poetik të poetëve dheshkrimtarëve nga të gjitha trevat shqiptare si,Shqipëria, Kosova, Maqedonia, Mali I Zi,Medvegja, Bujanovci, Presheva. Takimi ishtevërtet shumë i bukur dhe relaksues dhe të bëntevërtet që të ishe krenar për gjuhën dhe fjalën ebukur shqipe. Pas këtij aktiviteti, vonë nëmbrëmje marrim rrugën për në shtëpinë e Pet-rit Bajros, në realizim të qëllimit të ardhjestonë në Dibër të Madhe.

NË SHTËPINË E PETRITIT,NË MIKPRITJE TË TIJ

Shtëpia e Petritit, ndodhej në pjesën jugoretë qytetit, në afërsi të liqenit ku dhe ështëndërtuar H/Cderdhja e ujit e të cilit nis vër-shimin e lumit të Drinit të Zi në tokën tonëduke shërbyer edhe si vijë kufitare ndarëse mesShqipërisë dhe Maqedonisë. Shtëpia njëkatëshenë lagjen Uranik ishte e rrethuar me mur dheishte me oborr të bollshëm. Menjëherë sapodëgjon zërin e motorit të makinës, del dhe nahap portën Hazbia, bashkëshortja e Petritit eqeshur dhe krejt nur, duke na ofruar kështunjë mikpritje tipike dibrane. Na ofrohet mik-pritja në një dhomë me hapsirë të bollshmedhe të ngrohtë. Ndërkohë që Hazbia shtrongostinë sipas zakonit për miqtë e ardhur ngaShqipëria mëmë, Petritit na njeh me kalvarine vuajtjeve të tij dhe familjes, ku gjith jetën etij active të punës e vuri në shërbim të shkol-lave dhe gjuhës shqipe.

Origjina e familjes së Petritit është nga fs-

hati Macukull i Matit, vendosur para rreth 200viteve në fshatin Konjarë buzë lumit të Drinittë Zi, për tu zhvendosur pas dy vitesh në fsha-tin Sollokiq ku dhe ndodhet kalaja e MoisiGolemit. Në këtë fshat, lindi dhe u rrit ai,duke kaluar një fëmijëria sa të ëmbël aq edhee hidhur, pasi ish regjimi sllavo-komunistpunonte për të rënuar cdo gjë shqipare, meqëllimin e vetëm asimilimin tonë tregon Pet-riti. “Kalova një fëmijëri të trembur, me trau-ma psikologjike, pasi e kishim të vështirë përtu shfaqur ashtu siç dhe ishim shqiptarë tëpastërt. Fshati Sollokiq duke mos njohurasnjë lloj interesimi të ish qeverisë jugosllavepër zhvillimin e tij, për çdo vit pësonte ulje tëbanorëve të tij për shkak të emigrimit. Aktu-alisht në këtë fshat nuk banon asnjë familjepasi të gjitha janë shpërngulur drejt zonaveurbane dhe në emigrim. Një fat të tillë pësoiedhe familja Bajro, ku para 50 viteve u ven-dos në qytetin e Dibrës së Madhe. Kështu nëfshatin e tij të lindjes, Petriti kreu vetëm sh-kollën fillore(tetëvjeçare), ndërsa atë të mes-me gjimnaz e kreu në Dibër të Madhe. Sh-kollën e lartë pedagogjike e kreu në kryeqen-drën kosovare, Prishtinë, ku dhe ndjea e tijatdhetare me fillesa në Dibër të madhe, njo-hu zhvillim e konsolidim të mëtejshëm, që ektheu atë në të ardhmen në promotor të hapjese mësimit të gjuhës shqipe kudo ku ai punoisi mësues.

PUNA SI MËSUES, BURGOSJA DHENDALIMI I USHTRIMIT TË PUNËS SI

MËSUESPunën si mësues e nisi në Kosovën martire,

në rrethin e Prizrenit, në shkollën e fshatitPlanej dhe atë të Gjonajt në Hasin e Thatëafër malit të Pashtrikut, ku shërbeu deri nëvitin 1972. Gjatë kësaj kohe, mori pjesë ak-tivisht në demonstratat që u zhvilluan nëPrizren për vendosjen e flamurit shqiptar nështëpinë e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Gjatëpunës në Kosovë, ai mbeti gjithmonë aktivdhe pjesmarrës në debate e demonstrate qëbëheshin për Kosovën republikë. Pjesmarrja etij aktive në këto demonstrata ra në sy tëregjimit të kohës, i cili nuk qendroi duarkryq.Kështu për mësuesin e gjuhës dhe shkollës sh-

qipe, vjen vendimi për transferimine tij, duke e caktuar të punojë nëfshatrat më të thellë malorë të zonëssë Dibrës së Madhe, ata të Rekëssë Epërme dhe të Poshtme, Zhi-rovnicë dhe Vërbjan, ku punoj për9 vite radhazi. Por edhe kjo nuk epërkuli për asnjë çast mësuesinmisionar patriot të gjuhës dhe sh-kollës shqipe. Ai ju vu punës mëme shumë përkushtim për gjuhëndhe shkollën shqipe për fëmijët ekësaj zone malore të banuar ngashqiptarë, duke fituarkështu res-pektin dhe dashurinë e nxënësvedhe banorëve të këtyre zonave.Shkolla e Zhirovnicës ku mësoninedhe nxënës të nacionalitetitmaqedos nuk u mundësonte

nxënësve shqiptarë mësimin në gjuhën e tyre.Kjo e shqetësonte së tepërmi Petrit Bajron.Kështu mësuesi atdhetar, ju vu punës për më-simin e gjuhës shqipe edhe në këtë shkollë,duke mos ndaluar në këtë rrugë për asnjë çast.Rezistenca serbo-sllave e ish regjimit të atëher-shëm në Jugosllavi nuk mund të binte në da-kordësi me mësuesin Petrit Bajro. Hapja eshkollës shqipe në Zhirovnicë, thotë Bajro,ishte vërtet një moment historik për kohën dhepër banorët e Rekës së Epërme . Ndërkohëpërndjekja e mësuesit nga ish punonjësit e sig-urimit të UDB-së jugosllave kishte nisur mekohë që në Universitetin e Prishtinës kur ishtestudent, për të vazhduar me nisjen e punës nëPrizren dhe tani në malësitë e Rekës, kur ai ubë promoter i hapjes së shkollave shqipe. Dhehakmarrja sërbe nuk vonoi për mësuesin mis-ionar. Kështu në një ditë të bukur mai, kuçdo gjë në malësinë e bukur dhe piktoreske tëRekës ishte zhytur në gjelbërimin e stinës, nëshkollën e Zhirovnicës, ja behin policë slla-vo-maqedonas, që prangosin në sy të nxënësve,mësuesin e tyre të dashur Petrit Bajro. Kjonatyrisht që i tronditi fëmijët dhe banorët eRekës që aq shumë e deshën dhe respektuanmësuesin e tyre. Çdo gjë u duk se ra në hesh-tje dhe ndaloi, kur hekurat u vunë në duart emësuesit që aq bukur shkruanin shkronjat sh-qipe. Madje u duk se ndaloi edhe zhurma eujrave të kristalta të Radikës që zbresinflurimthi me melodinë gurgulluese të tyre ngamalet e larta.

BURGOSJA NË TETOVË DHE NDALIMI IUSHTRIMIT TË PUNËS SI MËSUES

Mësuesin atdhetar të shkollave e gjuhësshqipe, në trevat shqiptare t ëish Jugosllavisë,e mbyllin në burgun e Tetovës. Presionet dheshantazhet ndaj tij ishin nga më çnjerëzoret.Ai akuzohej për nacioalizëm, irredentizëm,separatizëm e shumë izma të tjera. Në atëkohë ishte shumë e vështirë të jesh misionarpër mësimin dhe hapjen e shkollave shqipepasi regjimi i kohës në ish Jugosllavi punontepër asimilimin e shqiptarëve në trojet e tyreetnike, tregon Petriti.

Prokuroria kërkoi dënimin e tij me 9 viteburg, por falë ndërhyrjes së një miku të tij,fatmirësisht ai u dënua vetëm me dy muajburg. Por, më e rënda në dënimin e tij ishtevendimi i gjykatës që ai të mos punonte nëarsim deri sa të ekzistonte vetë Jugosllavia.Natyrisht që kjo masë e dhënë nga gjykata ishteedhe më e rënda për të, pasi e shkëpuste atëpërfundimisht nga nxënësit dhe shkollat sh-qipe që ishin dhe mbetën gjërat më të shtren-jta për të.

DALJA NGA BURGU, EMIGRIMI EVETMJA MËNYRË PËR MBIJETESË

Burgimi dhe heqja e të drejtës për të ush-truar profesionin e mësuesisë, e vënë shumënë vështirësi mbijetesën e familjes së PetritBajros. Bashkëshortes së tij, Hazbies, një gruame karakter dhe tepër fisnike, i bie një barrëshumë e rëndë, pasi krejt e vetme ajo duhet tëkujdeset jo vetëm për fëmijët e saj dy djemtë,Gëzimin, Dritanin dhe vajzën e vetme Besën,por edhe për bashkëshortin në burg. Në tëtilla kushte kur familja ishte totalisht e rrënu-ar ekonomikisht, me lirimin nga burgu, mevendosmërinë që e karakterizonte për të për-balluar situata të rënda, mësuesi Petrit Bajro,vendos të emigrojë për në Amerikë për të punu-ar atje në tokën e bekuar, si shumë dibranë tëtjerë, ku vetëm në Neë-York numërohen aktu-alisht rreth 15 mijë dibranë. Fillimisht ven-doset në Neë-York, ku punon për tre vite nëBruklin. Edhe gjatë kësaj kohe, ai nuk u sh-këput nga veprimtaria patriotike kombëtare,duke u treguar pjesmarrës aktiv në tubime, kon-certe, demostrata e shumë e shumë aktivitetetë tjera që organizonin shqiptarët e Amerikës.Bëhet anëtar dhe veprimtar i shquar i shoqatësatdhetare Dibrane, të Neë-Yorkut, e cila përkontributin e dhënë e dekoroi atë me medal-jen e mirënjohjes me motivacionin: “Për kon-tribut të pa kursyer në drejtim të zhvillimitdhe afirmimit të arsimit shqiptar”. Pas tre

Mësuesi Petrit Bajro, misionarpër mësimin e gjuhës shqipe

Petriti me bashkëshorten, Hazbie


arsimShkolla shqipe në Grykën e VogëlNga: ZABIT LLESHI

Shkolla Shqipe në Grykën e Vogël, ështëkurorëzimi me sukses i luftës për autonomi

e pavarësi, në çerekun e fundit të shekullit tëXIX, i popullit të Dibrës i prirë nga rilindasittanë, ndër të cilët edhe ato dibranë si SaidNajdeni, Selim Rusi, Shaqir Daci, Ramiz Daci,Hasan Ballanca, Josif Bagëri, Nuredin Xhe-malce, Aziz Mezenxhiu etj.

Abdyl Frashëri gjatë udhëtimit të tij për nëDibër në tetor të 1878-ës, në Kuvendin e Shu-penzës shtron problemin e mësimit të gjuhësshqipe si nje nga detyrat kryesore të LidhjesShqiptare të Prizrenit. Ai u shpjegoi pjesëmar-rësve edhe rrugët që do të çonin drejt hapjessë shkollave. Mësimi shqip dhe hapja e sh-kollave do të bëhej krahas luftës për mbrojtjene trojeve nga synimet shoviniste te fqinjëvendaj vendit tonë.

Në vitin 1884 filloi të dalë në Stambollgazeta “Drita”, e cila më vonë u quajt “Di-turia”. Kjo gazetë do të bëhej një nga armëtmë të forta në duart e patriotëve shqiptarë,për të ndriçuar mendjet e atdhetarëve, për tëzgjuar ndërgjegjen Kombëtare e për të ndih-muar në Bashkimin Kombëtar.

Më 1886-ën, Sami Frashëri shkruan tekstetthemelore të shkollës: Abetaren e Gjuhës Sh-qipe; Jani Vreto Arithmetikën (Numratoren)dhe Mirëvetinë (mësime morale), duke për-gatitur edhe kushtet për hapjen e shkollave.

Më 1887-ën, me iniciativën dhe përpjekjete Samiut, Naimit, Jani Vretos, shumë patri-otëve brenda vendit dhe të shoqërive patriotikeshqiptare të mërgimit u çel në Korçë e parashkollë shqipe me fizionomi të plotë ko-mbëtare laike e demokratike.

Shkolla shqipe në Dibër është e lidhur meSaid Najdenin, i cili gjithë jetën ja kushtoimësimit, e shkollës, shqipe, rritjes sendërgjegjes kombëtare për liri e pavarësi, din-jitet e përparim shoqëror. Prandaj ra në kon-takt dhe u lidh dhe me Naim e Sami Frashërin,Ismail Qemalin e patriot të tjerë në Stambollduke gjetur te ata një frymë atdhedashurie tësinqertë që ndikoi fuqishëm në formimin epersonalitetit të tij.

“Dëshira për ti shërbyer mëmëdheut dheçështjen kombëtare, u bë një nga qëllimet krye-sore të Saidit të ri”1

Shkolla Shqipe në Dibër te Madhe u çelmë 1888 nën kujdesin e Said Najdenit; Ashtusi dhe në Kosovë mësimi shqip në Dibër bëhejherë në mënyrë individuale, herë të fshehtadhe ilegale. Çdo shkollë shqipe që hapej shiko-hej si një rrezik i madh për Perandorinë Os-mane, prandaj ato ishin të ndaluara e të shpal-lura si antifetare. Shkolla u mbyll megjithatëu bë një qendër patriotike e antiosmane. Nëfillimet e muajit Korrik të vitit 1890 në Dibërshpërtheu një kryengritje e armatosur kundërpushtuesve osman. Natyrisht, dhe si gjithnjëturqit dërguan ushtri të mëdha kundër kryeng-ritëse, të cilët nuk deshën të paguanin taksadhe të qeveriseshin nga turqit. Kjo kryengritjefilloi dhe në Kosovë.

“Shqiptarët nuk mund të mendojnë ndonjëfuqi mbi fuqinë e tyre, pushtet mbi pushtetin etyre. Kështu që as pushteti, as pushka, as pran-gat nuk kanë mundur t’i frenojnë këto njerëz. 2

Më 1893, Said Najdeni e hapi përsëri sh-kollën e Dibrës që pushtuesit osman e kishinmbyllur më 1888-ën. Saidi bëri përpjekje përtë shtrirë aktivitetin e tij për hapjen e shkol-lave edhe në Malësi, në bashkëpunim me atd-hetarët malësorë, si në Gollobordë (me Hox-hë Moglicën), në Grykë të Vogël (Teqen eBllacës, me Isuf Tashën), në Zerqan (me ShehSulën), ne Homesh (me Mersin Demen) nëMaqellarë, Dohoshisht, Brezhdan (me IsufKarasanin) etj.

Kështu lufta për përhapjen e mësimit fshe-

hurazi të gjuhës shqipe u shtri jo vetëm nëqytet por edhe në zona të thella malore të kra-hinës se Dibrës.

“Në vitin 1894, një nga shokët e Said Na-jdenit, Shaqir Daci njeri me influencë në Dibërtë Madhe, hapi në katundin Homesh një sh-kollë shqipe”3

Për ta patur më të lehtë shpërndarjen e li-brave dhe hapjen e shkollave shqipe në Malë-si, Said Najdeni u lidh me familje patriotiketë Malësisë së Grykës së Vogël, si me Demët,Lleshët, Dacët, e Camët. Me Markët bëri edhenjë miqësi familjare”Na lypset miqësia e aty-re fiseve për do punë që ju tashti si kuptoni” –shprehej Said Najdeni. 4

Said Najdeni mbante lidhje të ngushta meshoqëritë patriotike si brenda ashtu edhe jash-të vendit nga ku siguroheshin librat dhe gazetatshqip, sidomos nëpërmjet Manastirit dhe Ko-rçës, por edhe nga Bullgaria, prej Josif Bageritnga Reka e Epërme e Dibrës etj. Patrioti vlon-jat, Ibrahim Shyti, në kujtimet e tij thotë se ekam njohur mirë Said dibranin dhe i kam çuarmjaft libra shqip që vinin në dyqanin tonënga Bullgaria e Rumania posaçërisht për të”

Në Shkurt 1899 në Dibër të Madhe be-sëlidhja e Dibrës në të cilën marrin pjesë mëshumë se 1000 vetë, përfaqësues të shtresavetë ndryshme të popullsisë, qytetarë, zanatçinj,tregtarë të vegjël, fshatare nga Dibra e Madhe,e poshtme, e sipërme me malet, Reka e Mati.Ky kongres mund të quhet edhe kongresi përthemelimin e shkollave në Dibër. Për ketëqëllim me iniciativën e patriotëve dibranë uhartua edhe një kërkese për autoritet turke përnjohjen e gjuhës shqipe dhe lejen për hapjene shkollave shqipe në qytet dhe fshatra, dukemarrë përsipër edhe vetë shpenzimet përhapjen e shkollave. Përfaqësues të Grykës seVogël në kongresin e Dibrës ishin Tush Lleshi,Barjam Markja, Jashar Dema, të cilët kon-tribuan jo vetëm ditën e Kongresit me mbësh-tetje, por edhe u angazhuan për shpërndarjetë librave shqipe në Homesh, Zogje, Bllacë,Zerqan, Bulqizë, Luzni e Selishtë. Me formatilegale me përpjeke të përbashkëta, ndonësepa pasur shkollë e mësues në Dibër brendanjë kohe të shkurtër në fillim të viti 1899,mësuan të shkruajnë e të lexojnë shqip mëshume se 300 veta. 5)

Në përgjigje të përpjekjes të patriotëve sh-qiptarë për hapjen e shkollave shqipe në Dibër,autoritete osmane vendosen të hapnin 100 sh-kolla të reja turke. Zemërimi i popullit ishteaq i madh sa që kërkoi largimin e prefektitnga Dibra. Sulltan Hamiti dërgoi forca te rejaushtarake për shtypjen e zemërimit popullor,filloi kontrollin e shtëpive, arrestoi patriotë,midis tyre edhe atdhetarin e shquar që luftoipër shkollën e gjuhën shqipe Hamdi Ohrin.Këto masa nuk i ulën patriotët dibranë, përkun-drazi, i shumëfishuan përpjekjet, e rritën sol-idaritetin, ndërmorën masa e veprime konkretepër hapjen e shkollave në të gjithë krahinën,si dhe ndaluan hapjen e shkollave turke.

Jashar Zeneli së bashku me Isuf Tashen (BabaIsufi shërbeu në teqe të Bllacës), filluan mësim-

et e gjuhës shqipe në mënyre ilegale. Ajo uquajt shkolla tinëzare (e fshehtë). Autoritetosmane as që bëhej fjalë për të dhënë leje përmesimin e hapjen e shkollave shqipe.

Në marsin e 1902 Isuf Karasani në një tu-bimi në Pashkopi ku morën pjesë Sheh Sulapër Gryken e Madhe, Jashar Dema e BajramMarkja për Grykën e Vogël etj, u vendos, qënë zbatim të vendimeve të kuvendit të Dibrës(1899) të hapen shkolla shqipe në fshatrat qëpërfaqësonin.

Në pranverën e vitit 1905 Mersim Demanën kryesinë e tij, mblodhi gjithashtu 9 maletnë Gjurrën e Mazhicës për të kundërshtuar sul-min osman kundër shqiptarëve. Një prej ven-dimeve të këtij kuvendi ishte se “në Nëntëmalet e Dibrës e në Topallti të hapen shkollashqipe në frymën e kuvendeve të zhvillua mepare” 6)

Mersim Dema, Jashar Dema, Tush Lleshi,Barjam Markja, Jashar Zeneli, Isuf Tasha, Os-man Lleshi, Shaban Cami, Dan Cami (një pjesëe mirë prej tyre autoritete të klubit “Bashkim-it të Dibrës”). Ata zhvilluan një veprimtari tëgjerë patriotike në shërbim të shkollës e tëmësimit shqip në Grykën e Vogël.

Kongreset e Manastirit dhe të Dibrës, ne 1908dhe 1909 shtruan problemet e reja e u morënvendime për zgjerimin e shkollave shqipe. Për-gatitje e kuadrove mësues tashmë do të bëhejnga shkolla normale e Elbasanit. Në Dibër tash-më mësimi nuk bëhej në dyqane, por filluanshkollat. Qamil Daci, Ramiz Daci, ZenepeQoku, Osman Leshi, Dalip Rusi, Aziz Mezenx-hiu, Nuredin Xhemalce, Vehbi Xhidri, nuk më-sonin në orët e vona me llambat e vajgurit porfilluan të mësohen e të mësojnë legalisht.

Sipas dëshmive të shtypit në Kosovë, disashkolla në Dibershq i mbylli vetë Tuhan Pa-sha me 1910. Qeveria e Xhonturqve të rinj,për shkak të kryengritje së përgjithshme, udetyrua të japë leje për hapjen e shkollaveshqipe në Dibër, ndërmjet tyre edhe për Bllacësdhe në disa fshatra të tjerë të Grykës së Vogël.Gazeta “Liria e Shqipërisë” dt. 18. 1. 1912shkruan “Në malci , në fshatin Ballcë” këtoditë do të hapet një shkolle Shqyp për djemtë,mësues është zgjedhur Jashar Bllaca “. Përshkollën shqipe në Grykën e Vogël kanë kon-tribuar jo vetëm intelektualët mësues por edhefamiljet që trashëguan disa breza profesionine mësuesit si Jashar Zeneli Bllace, Kurt e Ah-met Cami Viçisht, Haxhi Skënderi Gjoricë,familja e Demajve, Rakip Hoxha, Hamit Man-jani (Homeshe), Abaz Xhafa (Kovashicë),Demir Leka, Sinan Rustemshi (Zogje), MuleDumani (Stushaj), Cen Lila (Cerenec) etj.

(Vijon)Referenca1. Sotir Temo “Said Najdeni” fq 182. Shukri Rahimi “V. i Kosovës 1818-72 Prishtinë 1967”

fq 793. Haki Stërmilli “Dibra në prag të historisë, Tiranë

1940” fq. 534. Djelmëria Dibrane, Dorëshkrim Vepër e cituar5. Hysni Myzyri “Shkollat e para kombëtare shqipe Ti-

rane 1978” fq. 1426. Mois Murra “Merim Dema” fq. 367. Lutfi Turkeshi “Dibra ne shekuj” fq. 14

viteve në Amerikë, ai provon të punojë në Irak,Slloveni, Itali etj. Por, sa vinte dhe jeta largfamiljes bëhej edhe më e vështirë për të, kurdhe fëmijët ishin rritur dhe kërkonin kujdesine tij. Ndaj gjatë kësaj kohe ai provoi të punojëedhe si punëtor betoni, por ëndrra për nxënësit,shkollën, e gjuhën shqipe, nuk ju largua përasnjë çast.

VITET POS ’90, SPËRBËRJA E JUGOSLLAV-ISË, KTHIMI NË ARSIM

Ëndërra e Petrit Bajros për t’iu rikthyer ar-simit edhe pse prej vitesh ishte veshur ngahiri, asnjë herë nuk ishte shuar në shpirtin etij. Dhe kjo bëhet realitet vetëm pas viteve’90 me shpërbërjen e ish Jugosllavisë. Kështumisionari i shkollës dhe gjuhës shqipe, PetritBajro, i rikthehet sërish arsimit, falë përkrahjessë partive shqiptare në pushtet, ku emërohetmësues në Shkollën “Said Najdeni” të Dibrëssë Madhe ku vazhdon të punojë edhe sot dhepret të dalë në pension. Petrit Bajro në ko-mpleksitetin e figurës së tij shquhet për sin-qeritet dhe korrektësi, mikpritje e bujari sa skamë, humanizëm dhe largpamësi, ku zemra irreh vetëm për Shqipërinë dhe bashkimin etrojeve shqiptare.

Pjesmarrës me kontribut të spikatur nëshumë fusha të jetës, si arsim për hapjen eshkollave dhe mësimin e gjuhës së bukur sh-qipe, shoqata patriotike brënda e jasht vendit,kulturë, aktivitete sportive ku ka qenë lojtarhedbolli dhe futbolli në ligën e dytë të Maqe-donisë, pjesmarrës po kaq aktiv edhe në struk-turat për çlirimin e Kosovës, Përkundër kësajpjesmarrje kaq aktive të tij në shumë fusha eveçanërisht atë të arsimit, bëhet e pakuptimtëdhe të lë një shije të hidhur që shtetarët sh-qiptarë të Maqedonisë asnjë herë nuk e vlerë-suan atë qoftë edhe duke e emëruar drejtor nënjë nga shkollat në Dibër të Madhe edhe pse aisi pak tjetër kush e meriton një gjë të tillë. Por,mësuesin që së shpejti del në pension, fare pake shqetëson një gjë e tillë. Edhe pse tani çdogjë duket se ka shkuar në vendin e vet, ku vetëai pret të dalë në pension faqebardhë dhe mjaftkrenar duke mbetur pishtarë I arsimit dhe burimfrymëzimi për brezat në Dibër të Madhe, kre-nari për të mbeten edhe fëmijët. Ata jetojnë epunojnë familjarisht nëpër shtete të Europës.Kështu Gëzimi jeton me familjen në Bolzanotë Italisë, Dritani në kryeqytetin e Europës sëBashkuar, Bruksel dhe vajza Besa po në Bruk-sel ku vazhdon vitin e fundit të shkollës sëlartë në fkultetin e albanalogjisë dhe gazetar-isë, një vazhdim i punës së të atit, për lëvrimine gjuhës së bukur shqipe.

NË VEND TË MBYLLJESKafenë e lamtumirës së kthimit, e pijmë në

lokalin “Besa” që ndodhet në qendër të Di-brës së Madhe. Petriti që prej 24 orësh tëqendrimit me ne më tepër ka folur për të ardh-men e shqiptarëve në Maqedoni edhe këtomomente të fundit don që t’ia përkushtojëkësaj teme, që është dhe mbetet mjaft e prefer-uar për të. “Ndaj Dibrës së Madhe në veçan-ti dhe gjithë trevave shqiptare në Maqedoni,thotë ai, vazhdon po e njejta politikë si dhepara viteve ’90-të. Po qe se kjo politikë ndajDibrës do të vazhdojë kështu pa asnjë lloj in-vestimi serioz për të, ne shqiptarët nuk kemitë ardhme këtu. Fëmijët vetëm ikin duke marrërrugët nëpër Europë e Amerikë dhe nuk in-vestojnë këtu pasi nuk kanë garanci nga qever-ia maqedonase. E vetmja shpresë e Jona ështëShqipëria mëmë dhe ndërtimi i Rrugës së Ar-bërit, Edhe partitë shqiptare, në njërën prej tëcilave militon edhe vetë Petriti, janë të “shit-ura”, pasi nuk këmbëngulin për zbatimin sa esi duhet të “Marrveshjes së Ohrit”, e cila nukzbatohet si për ngritjen e flamurit, gjuhën sh-qipe, etj. Shqetësimet tona, vijon në fjalën etij mësuesi misionar i gjuhës shqipe, PetritBajro, bëhen edhe më të mëdha po të kemiparasyshë shpërthimet histerike të nacional-izmit maqedonas këto kohët e fundit në njëndeshje miqësore futbolli mes Shqipërisë eMaqedonisë, të luajtur në Prilep, të cilat popërhapen në gjithë Maqedoninë.

merr kopjen tënde

eshte koha per tu pajtuar...telefono: (o4) 22 33 283

“RRUGA E ARBERIT”


prezantimi


Nga SHPËTIM CAMI

Mjafton të lexosh rreshtat e parë të reçensës së Prof.Dr.Ylber Selës me të cilat fil-

lon libri, dhe kupton që ke të bësh më njëvepër me vlera globale ku ndërthuren të gjithëelementët kombëtarë dhe ndërkombëtar. Librii botuar në tre gjuhë na jep përsëri një mesazhglobal. Ai shpreh respekt ndaj kombit të tijduke u shkruar në shqip, respekt ndaj shtetitduke u shkruar në maqedonisht dhe respektndaj botws globale duke u shkruar në anglisht.

Libri është një rast studimor i shkëlqyer përtë studiuar “Të Drejtën Ndërkombëtare”. Lib-ri është një mësim shumë i mirë për qeveritëe shteteve jo kombe, qeveri të cilat duke qenëtë një kombësie të caktuar tregohen jo tëdrejtë, të njëanshëm dhe të pabarabartë ndajtë tjerëve. Libri është dokument historik pakomente dhe emocione personale. Libri ështënjë lutje për të jetuar në paqe se përndrysheka luftë dhe luftën e pamë se çfarë prodhoi.Prodhoi liri dhe të drejta por me kosto maksi-male, humbje jetë njerëzish të cilët nuk kthe-hen më midis nesh ndërsa shtëpitë dhe pal-

vetëm600 lekë

në vit

“Dëshmia e Gjeneralit”, një libër me vlera globalelatet ndërtohen përsëri.

Dhe jo vetëm kaq. Lufta shoqërohet mëgjyqe kombëtare e ndërkombëtare si ky rast qëna sjell në vëmendje Gjenerali ynë!

Libri është një apel për të gjithë ne qëpunojmë e jetojmë në Shqipëri, në Kosovë,në Maqedoni apo kudo që jemi që të përulemime respekt ndaj kësaj historie, kryesisht tëpërgjakshme që na ka marrë bijtë më të mirë,më trima, më liridashës. Një histori që na kakonsumuar pafund energjitë tona intelektuale.Ne vazhdojmë të luftojmë ndërkohë na duhettë mësojmë dhe të konkurojmë me dije . Librie reflekton këtë . Bëmë luftën dhe tani po eshkruajmë historinë jo si fitues por si heronjnga njëra anë dhe si historian nga ana tjetër,pa komente por me fakte historike dhe në gju-hën origjinale në të cilën është kryer procesihetimor, duke i prerë rrugën çdo abuzimi dhedezinformacioni për brezat e ardhshëm.

Gjenerali vazhdon të luftoj, por me tanime libra. Kjo është një fazë e re në të cilën kahyrë Kombi shqiptar. Të luftojmë me dituri.Historia ka provuar se kjo është lufta më emirë, është rruga më e mirë. Le të konkurojmë

dhe të luftojmë edhe me dituri.Libri është një sfidë ndaj Akademisë së Sh-

kencave së Republikës së Maqedonisë duketreguar se shqiptarët janë të zotë edhe në fush-ën e dijes dhe së shpejti anëtar të saj. Numri imagjistrave, doktorëve të shkencës apo profe-sorëve shqiptar ka ardhur gjithmonë në rritje.Gjenerali na ka sfiduar edhe në këtë fushë. Kamagjistruar në një moshë që shërben si modelfrymëzimi për të gjithë brezat e rinj që janëulur në auditorët e universiteteve. Kam qenë ipranishëm atë ditë magjistrimi. E kam ndjekurme vëmendje studimin shkencor. Erdhi rastitë evidentoj një element shumë të rëndësishëmtë atij studimi për të cilën shkenca bashkëko-hore po investohet shumë. Studimi përbëhejnga tabela dhe të dhëna statistikore. Konkluz-ionet shkencore nuk kishin asnjë emocion ngaato me të cilët ne shpesh abuzojmë. Konkluz-ionet ishin rrjedhime të bazës së të dhënavedhe statistikave zyrtare që flisnin vetë.

Ndërmjet rreshtave të këtij libri apo nëpërgjigjet e drejtpërdrejta kupton diplomacinëe përdorur nga Gjenerali, rreth disa çështjevetë mprehta që shkelin të drejtën ndërkombëtare

apo që ngarkojnë me përgjegjësi persona tëcaktuar.

Gjenerali me dëshminë e tij na mëson edhese si të mbrojmë veten dhe kolegët, si të mosmos marrim mbi vete përgjegjësi që nuk mun-demi ti përballojmë, si të mos flasim për atogjëra që nuk jemi profesionalisht kompetentë,si të mos gjykojmë pa fakte shkencore.

Personazhet e këtij libri janë njerëz të gjallëqë i kemi midis nesh edhe sot. Gjenerali pra-non të dëshmojë me shkrim duke botuar gjithëprocesin gjyqësor dhe të rigjykohet, por tash-më jo në sallën e gjyqit në Hagë, por në sallëne bashkëluftëtarëve të tij, miqve të tij, famil-jarëve të tij . Ai pranon të rigjykohet dhe riko-mentohet edhe nga kundërshtarët e tij. Edheky është një mësim i madh për ne.

Gjenerali na mëson jo vetëm me të shkru-arit por edhe me të folurit, me qëndrimin, meecjen, me vështrimin, me veshjen, ai ështënjë model për mua, për ne, për fëmijët tanë.

Faleminderit Gjeneral Ostreni!

eshte koha per tu pajtuar...telefono: (o4) 22 33 283

Email: [email protected]

kontribuo për gazetënmerr kopjen tënde


suksesia


Takim me kampionin e botës në Tai&Kikboks

“Flamurin shqiptar në zemër,atë gjerman në gjoks”

Ditën e premte, më 9 dhjetor2011, ora 18.30 minuta, në

Hotel Tirana International, u orga-nizua takimi promovues i Kampion-it të botës të saposhpallur nëTai&Kikboks në Mynih të Gjerman-isë, Ismail “Joni” Keta, djalit ngaBulqiza, që aktualisht me famën etij është bërë ikona e ringut profe-sionist në këtë sport. Në këtë pro-movim, Ismaili apo “Joni” sic e thër-rasin gjermanët, nuk ka qenë i vetëm,por është shoqëruar edhe nga vëllaii tij Gjetan “Mike” Keta (Mikk Tay-son) sic e thërret tifozeria gjermaneku edhe ai luan në sportin profesion-ist të boksit, ku sapo ka shënuar fi-toren e 11-të të tij, duke u bërë kështusë bashku me vëllain e tij Ismailin“Joni”, krenaria e Bulqizës që i lin-di, Dibrës dhe mbarë Shqipërisë. Nëkëtë takim promovues me kampionëtvëllezërit Keta, ku Ismaili sapo ësh-të shpallur kampion bote dhe vëllaii tij Gjetani ka shënuar fitoren e 11-të dhe lufton për tu bërë edhe aikampion bote i boksit profesionist,kanë marrë pjesë qindra dashamirës,simpatizanë, miq dhe të afërt ngaBulqiza, Dibra dhe mbarë Shqipëria.Përshëndetën në këtë takim mjaftpersonalitete të sportit, kulturës, miqdhe dashamirës ndjekës të vëllezërveKeta. Mjaft emocione ngjalli për tëpranishmit ndjekja në monitor etakimit final zhvilluar para pak ditëvenë Mynih të Gjermanisë për titullinkampion bote, në Tai&Kikboks, kuIsmail “Joni” Keta, në tre raunde tëzhvilluara me kampionin e Hun-garisë, Jozef Ziklodi, i shkaktoi atij5 nokdoën-e, duke fituar kështu gjer-danin e artë. Prof. Dok. Gudar Be-qiraj, që kishte ndjekur ndeshjen nëGjermani, pjesmarrës në këtë takimpromovues me kampionin e botës,pasi vlerësoi lart vlerat sportive tëkampionit, tha se djali nga Bulqizae mineralit të kromit ka aq këmbëtë forta, a thua se i ka të kromuaraata me mineralin e vendlindjes sëtij që ai aq shumë e don. Sa i fu-qishëm e agresiv në boks, aq i butënë shpirt. Ismaili, tha më tej ai, ështëaq shumë mirënjohës, sa e bën atëmë shumë se njeri. Është i mrekul-lueshëm, kështu besoj se janë tëgjithë bulqizakët, e përfundoi fjalëne tij me shumë emocion Prof. Dok.Gudar Beqiraj. Përshëndetjet vijuanme radhë nga Tefta Radi, Vasil Bici,Prof. Dok. Mehmet Spahiu, dekan iAkademisë së Sporteve, Bajram Hox-ha, drejtor i programacionit nëTVSH, Perlat Musta,ish ikona eportës në ndeshjet sportive të fut-bollit me skudrën tonë përfaqësuese,Vasil Bici, drejtor i drejtorisësporteve në MKRS etj, të cilët vlerë-suan lart vëllezërit Keta jo vetëm përrezultatet e larta të arritura në rin-gun profesionist të sporteve, ku janëkampionë, por t ë tillë kampionëjanë ata edhe në vlerat qytetare qëshpalosin në ring, duke afirmuar etreguar se mbeten shqiptarë, që falëpunës dhe sedrës sportive, mbërritënderi kiëtu. Të gjithë folësit që për-shëndetën në këtë takim u fokusuanjo vetëm në arritjet spektakolarë tëvëllezërve keta, por edhe në vleratqytetare, njerëzore e patriotike, qëata shpalosin të trashëguara ngafamilja Keta, Bulqiza dhe gjithë Sh-qipëria. Është vërtet mbresëlënëse ekrenari pa fund kur sheh kampioninIsmail keta që del e prezantohet në

ring me flamurin shqiptar të varur sihajmali në gjoksin muskuloz e bur-rërror të tij. i binda gjermanët tëmbaj flamurin shqiptar pasi ju thashatyre se këtë, flamurin shqiptar e kamsi hajmali të varur në qafë që më jepforcë e guxim në fitore, tregon kam-

pioni. Përshëndetën edhe përfaqë-sues të pushtetit local në Bulqizëzotërinjtë; Roland Keta, kryetar iBashkisë Bulqizë, Hamit Dervishi,nënprefekt i rrethit Bulqizë dhe Flu-turim Zeneli kryetar i komunësFushë-Bulqizë, ku u lindën dhe u

rritën vëllezërit Keta. Në fjalën e tyreata vlerësuan vëllezërit Keta dhe nëemër të të gjithë banorëve të trevëssë Bulqizës, u uruan atyre mirënjo-hje dhe respect për punën dhe vleratqytetare që manifestojnë. Me këtë rastkryetari i komunës Fushë-Bulqizë, i

dha titullin “Qytetar Nderi” qëkëshilli komunal i kësaj bashkie uakordon vëllezërve Keta, që mepunën e tyre janë krenaria e fshatitKocaj ku u lindën, Fushë-Bulqizës,Bulqizës, Dibrës dhe gjithë Sh-qipërisë. Djemtë kampionë,vëllezërit Keta, nga fshati Kocaj iBulqizës, që me famën e tyre kanëpushtuar botën, mes emocionesh pakufi falenderuan të pranishmit përvlerësimin e arritjeve të tyre dhepremtuan për t’i cuar akoma edhemë përpara këto arritje. Gjetani fitue-si i 11 ndeshjeve të boksit, jo vetëmëndërron, por edhe premton për fiti-min e titullit kampion në boks ash-tu si i vëllai i tij Ismaili nëTai&Kikboks.

HYSEN LIKDISHA

Kryetari i komunësFushë-Bulqizë, i dhatitullin “Qytetar Nderi”që këshilli komunal ikësaj bashkie u akordonvëllezërve Keta, që mepunën e tyre janë kre-naria e fshatit Kocaj kuu lindën, Fushë-Bul-qizës, Bulqizës, Dibrësdhe gjithë Shqipërisë.Foto: B.Karoshi

Foto: B.Karoshi


poemë

Nga: ISLAM ÇENGA

1Lart nga LlaseniSi një yllësiÇelet mrekullia,Në kurm e në shpirtVibron bukuria.Me mollë në prehër naneMe mall në sy zaneE sofër, raki thaneMë pret Peshkopia;Si burrë me krenarinëSi zonjë me bujarinëE plak me mençurinëVendlindja imeE shtrenjta ime.

2Nënë e babëVëlla e motërDhe fis e xhinsE miq e shokëMë presin sotRrugës së PazaritNë shëtitoren e BliritNë kroin e Korabit,Ku për qindra vjetKojshi me kojshi u bëmë vëllezërNë mort e në dasëmE shart e dertSi një familje e madheI ndamë bashkëGëzimet e halletDhe kokrrën e kripësDhe agun e dritësDhe grushtin e misritDhe strehët e pragjet…

3E marr mësysh bukurinë,E ngroh në sy hijeshinëNurin që mban në shpirtZemrën që shfaq në dritë…Në lagjen e VjetërShtëpitë shtyhen,Shtyhen udhëtPërpjetës së Dublecit,Çati më çati pikojnë street,Dritare më dritare bien gjethet

Foto: Bujar Karoshi

Poemë për qytetin timPoemë për qytetin timPoemë për qytetin timPoemë për qytetin timPoemë për qytetin tim— Jua fal me dashuri bashkëqytetarëve të mi —

Sokak më sokakPlakat me namazbezeFole në foleTurtujt çelin vezët…

4Shtëpi të gurosura me baltëMe hatulla të moçme lisiJu ngjiten kodrësPër të kursyer fushën,E arë e farëE lis e kullotë,Për të qënëMë pranë burimitZjarrit më pranëMë afër dashurisëNë ballë të historisëNë fluturimin e shpresësTë ndershmërisë, të djersësGurit e lumit më pranëMikut në të mirë e në hallE hasmit përballëVëllezërit e mi dibranë.

5Dublec e Dobrovë,Kallavere e PazarEmra që mësuam më parë se abetarja;E gishtat e vrarëNë gurë e sokakPara feminisëI sakatova,Me balsamin tënd i shërovaE u burrërovaE trashëgova;E njësh u bëra me ju vëllezërMe ju binjakMe shpirtMe gjak

6Ju të dashurTë shtrenjtëTë butë në shpirtNë gjak të sertë,Sy më syFjalë më fjalëZemër në zemërLëkurë me lëkurëTë shoh më shehNë ditët me mjergull

Në natën me terr;Me njërën dorë, KorabitMbi vetull i ul qeleshën,Me tjetrën, Drinin e ZiNë gushë e përkëdhel.

7Bashkë nuk e ndamëUrretjen, as cmirënAs xhelozinëE sherr e pabesinë;Ishim bonjak me tyMe vetvetënNdamë bashkë të keqënDhimbjenE vdekjenBukën e krypënLindjen dhe rritjenPlakjen dhe rininëE me okë e pa preE falëm dashurinë.

8Më shumë jam se s‘jamMë shpesh vij se ikiMë shpejt rinohem se plakemMe juMe ty;Në trungun e bliritKam inicialet e miaNë gurët e themelitKam emrin timTë fisitTë xhinsitKam zemrekun e jetësDhe kapilarët e gjakutTrarët e shtëpisëDhe rrasat e pragut.

9Sonte erë e vjeshtësM‘a degdisi gjuminNë degët e bliritNë lendët e lisit;Shilarëse fëmijëriaPërkundet me yjet…Me shkumës në dorëProfesor QaniuProfesor AlliuMusa e LavdrimSpartak e Kujtim

Genc, Fitim, BashkimZhulal e PrapanikuBabë Hasan e Baba LymTë tjerë, e të tjerë të prorëSi meteorëKrijuan meteorë.

10Në silueta fisnikëshNë bronx hënë e plotëKodra e TërshanaVëllezërit IsakuBardullët e XhombullëtVraniçët e KalecëtLazimet, KallaveretLeka e PërlekëtStojkët edhe VleshëtSojli e shehërlerëMë zgjasin një gotëMë hapin një derëMë çelin një portëMë falin një botë…Dhe bëre historiE shkrove historiSi rrallë kush, zemërprushPër vatan e për nderSokol e skifterBurrë si shkëmb i sertëMal si plak i urtëTrimëresha ime.

11Hashashin e mallitPaskam pirë që në fëmijëriE përsëriPranë moshës së tretëNë polenin tëndHashash malli piE më thumbon bleta jotePor mjaltin në koshereMe nektar perëndishM‘a shtronNë siniE mira e ime,Zemërbardha ime.

12Në të gjitha stinëtNë të gjitha motetErë ftua e mollëShpërdan kurmi ytDjersa, mundi, mendjaNëpër Shqipëri;E s‘the kurrë u lodhaNuk the kurrë plaçMe dorën tek balliNga dhimbjaNga malliMe lofkën tek djaliZemërdhëmbshura ime.

13Një tufë mëllageTek ti i mblodhaNjë tufë mimozashPër ty i sollaE shumë përshëndetjeE tungjatjetaMëngjezëve e netëveHijeshojnë udhëtFisnikërojnë njerëzitPragun e sokakunDhe gurin dhe plisinFjalën dhe qeshjenDhimbjen e qëndresënTë thjeshtën dhe besënVendlindja imeE shtrenjta ime.

14Më shumë jamSe s‘jamMë shumë vijSe ikiMë shumë rinohemSe plakemMe JuMë TyMoj fisnikja jonë Peshkopi.


vjersha

Nga: DRITE ADEMI, Basel

Zbardhur erdhi mëngjesi sot,Rrezet e Diellit pëshpërisin Udhëtimin... ...matanë bregut...Portat hapur Kali i Bardhë pret urdhërin e Zotit Uratën prej Qiellit...Pikëtakim: “Rruga e Arbërit” numër 2011Dasma: Tek “Kulla e Gjergjit”Do të bëhet kanjushe,Më the... Mos harro

Elegji për DibrënNga: MENTOR HOXHA

….U shua zëri yt i fortë e gjëmimtarEmri të përmendet rrallë e më rrallëDikur të kish në gojë çdo shqiptarTani dhe dibranët më pakëz kanë mallë.

Humbi zëri yt i fortë e gjëmimplotëNuk dëgjohet më në Media e kuvendDikur parlamentit këndoje si një zogTani në harresë e zi mbuluar krejt.

Askush më për ty nuk po mendonTrupi yt po shuhet pak e nga pakNuk di si duron dhe si jetonKur bijtë e tu i sheh të ikin larg.

Ti ke mbetur pa vajza dhe pa djemTi -mburoja dhe zemra e ShqipërisëNdaj nga kjo zemrën e kam helmUnë poeti i dhimbjes dhe i dashurisë.

-Ku janë ata mijra e mijra dibranëQë bënë historinë e Shqipërisë?Në Dibër ushtritë më barbare ranëPor kurrë nuk u shua dielli i lirisë.

Ishte kryedibrani Gjergj KastriotiSë bashku me treqind dibranëQë erdhën nga Turqia me fuqi barotiDhe zjarrin e lirisë ndezën në vatan.

Më pas Iljaz Pashë Dibra në ditët e egraKur Shqipërinë e priste copëtimiNga qielli shqiptar ra porsi kometaDhe mbarë Shqipërisë dha kushtrimin.

Por…,dhe në shekujt që rrodhën më pasZëri i Dibrës u shfaq si vetëtimaNë çdo derë Skënderbejë e Iljaz PashëSe nënat dibrane lindin vetëm trima.

…Edhe më vonë kur erdhi PavarësiaNë kullën vlonjate ndrin Nikollë Kaçorri Si djalin më të mirë që kish ShqipëriaNënkryetar të qeverisë kuvendi e zgjodhi.

Por s’di pse sot kaq emërhumbur mbete?Pse zëri yt si buçimë më nuk vjen?!Apo të mundon dhimbja ndër veteQë nuk i ke më pranë këto djem.

Varfëria në trup si murtajë të ka rënëT’i preu gjunjët, shpresën dhe zërinEmrin e mirë që të parët kanë lënëDibranët e sotëm ta zvordhën të tërin.

Ç’bëjnë bijtë e tu në administratë?Përse heshtin shtetarë e biznesmenë? Ato të shohin si një qyp me mjaltëVijnë të të vjelin kur oreksi u vjen.

Të duan veç për vota Dibra ime!Ty që ke mbetur kockë e lëkurëNdaj zgjohu me shpejtësi vetëtimeDhe fatin tënd kërko si dikur….

Mos u tremb Dibra ime, nënoke plot nurJa, Mentor Hoxha për ty e ngriti zërin Ti që tonelata gjak dhe për flamurMund të rrëzosh dhe rruzullin të tërin.

Ja…,unë poeti, i pari jam në radhëKur zëri yt të buçasë anembanëDil e kërko fatin tënd të bardhëNand Malet e Dibrës akoma gjallë janë.

Pikëtakim “Rruga e Arbërit”... dhe dymijë e dymbëdhjetë pranverat aty do të çelin!Lumenjtë ...tok me ne vallen... do të hedhinDeri në Jon!Kënga e malliAtë ditë do të jehojnëDeri në Prizren e Janinë... ... e një kupë të QiellitUnë Teutë me lule dafineCep më cep oborrin shtruar...Kurorë imazh Ilirie...... e ti Yllo...Xhamadan amanetin e Dymijë e Dymbëdhjetë brezave!Në sy të Shqipes.... Pikëtakim “Rruga e Arbërit” numër 2011-të!

KUAJ DHE KALORËS

Të vetmit kalë, që s’i mungon kurrë tagjia,është kali i bëshëm i mbretit.Të vetmit kalë, që s’i mungon kurrë kalorësi,është kali me shalë i pushtetit.

Kali i dytë, ndryshon nga kali i parë:shpesh e kalërojnë aventurierë të marrë.Kali i parë, nga i dyti ndryshon gjithashtu:shpesh e kalërojnë mbretër pa tru.

VENDI I MERITUAR

Thërrisnin ca miza,në shpatijen e malit:-Kemi pushtuar,fundbishtin e kalit!

Një flutur, që rastësisht i dëgjon:-Keni zënë vendin,që u takon.

Fabula nga Iliaz BobajFabula nga Iliaz BobajFabula nga Iliaz BobajFabula nga Iliaz BobajFabula nga Iliaz BobajMiku i gazetës dhe një ndër lexuesit e rregullt të saj, shkrimtaridhe poezi Iliaz Bobaj, na ka sjellë disa fabula për botim, merastin e Vitit të Ri.

Me këtë rast, redaksia falenderon poetin, dhe me këtë rast,duke botuar fabulat e tij, u urojmë gjithë lexuesve në emigra-cion, Gëzuar Festat!

DHELPRA KËSHILLON DRERIN

Dhelpra i jepte këshilla drerit,të sapoemëruar në detyrë pushteti:-Në punë bëj ç’të duash, s’bën zarar,për punën s’pyet kush, e ndreqi s’e ndreqi,as aftësinë se vë kush në kandar.Veç vër vath në vesh një këshillë,në do ta mbashë detyrën e pushtetit:mos i dil kundër kryetarit të partisë!Lëre mënjanë krenarinë që kanë drerët,sillu urtë e butë, ul kokën si të tjerët!

E SOTMJA

E sotmja kish rënë në mendime thellë.Njerëzit thanë:-Vret mendjen,si do jetë e nesërmja.Ajo psherëtiu pikë e vrer:-Më dhembin plagët që më la e djeshmja.

ATË E BIR

-Baba, më thuaj, nga e tërheqin njerinë?-Nga dora, bir, pse si është puna?-Unë kam dëgjuar mamin që thotë:“Burrin tim e tërheqin nga hunda’’.VENDI I PARË

Dikur,ndesheshin e vërteta me gënjeshtrën.(Luftonin për vendin e parë të dyja).

Sot,në vend të parë ka dalë hipokrizia.

PRINDËRIT VLERËSOJNË NJERI-TJETRIN

Burrë e grua kishin një djalë.S’ia kursyen kujdesindhe djali po rritej, po bëhej i mbarë.Por siç ndodh me këdo në jetë,edhe ai kish huqet e vet.Në të tillë raste,e ëma përgjigjen majë gjuhës kish gati:-Ç’fëmijë kokëfortë,kokë e këmbë si i ati!I ati, si flakë shpërthente nga brënda:-Ç’dreq karakteri,njëlloj si e ëma!

Foto

: Buj

ar K

aros

hi


XHAFER MARTINI

1 2

3 4

Gjon Ketën e thirri pashai, por ai nuk i shkoi. - Nuk kam punë me pashain, po pati ai me mua, le të vijë, - i tha atij që i pruri fjalën.

Gjon Keta njihej për burrë mentar dhe trim. Kur njerëzit morën vesh përgjigjen që i ktheupashait, thanë që ai e kishte humbur urtësinë, se nuk i flitej të parit të Nëntë Maleve me atë gjuhë.Po pashai u ngrit dhe i shkoi në derë Gjonit. Ai kishte punë me Gjonin dhe jo Gjoni me të.

- Të dua për të marrë nusen e djalit te veziri i madh, - i tha pashai. - Ke njëmijë lira vetë, treqindlira për secilin që do të vijë me ty.

- Si është puna, pasha, se ju bëni baltëra dhe kërkoni t‘ua përthajë Gjoni.- Nuk kam bërë baltëra, kam vepruar si çdo burrë malësie, edhe pse jam pasha e kam tagrin që

të mos veproj kurdoherë ashtu. Ia kërkova vezirit vashën për djalin sipas të gjitha normavekanunore, dhe ai më bëri mik për qejf. Kjo ka ndodhur dhjetë vjet më parë. Tani që nusja ështëbërë për ta marrë, se është njëzet vjeç, nuk ma jep. I kam çuar dy herë krushqit në derë. Veziri uka çue terziun, u ka qepur petka të reja, i ka kthyer të veshur e të mbathur, por pa nuse.

- Nga ishin krushqit? - e pyeti Gjoni.- Ishin nga Valkana e Madhe. Nuk ma mori nusen Valkana e Madhe, të ma marrë Valkana e

Vogël, të ma marrësh ti që je burrë mentar dhe trim. Do ta bësh apo jo?- Do ta bëj, pasha, por as për ty, as për lirat e tua. Do ta bëj për Valkanën, për nderin e saj. Por

ti, pasha, nuk e meriton sakrificën, se gjithë djemninë i fute në dhè, i vrave e i preve për Turqinë.Ku t‘i gjej djemtë që t‘i marr me vete? Ku t‘i gjejë ata burra që hanin hekurin me dhëmbë?

Pashai uli kokën, se ajo që thoshte Gjon Keta ishte e vërtetë. Kishte vrarë dhe kishte prerë përhesap të Turqisë dhe me ushtarët e saj. Tani i duheshin burrat, por ata ishin nën dhè.

Gjon Keta mori tre vetë përmbrapa: Draf Bërdafin, Gjergj Savën dhe Vuksan Cenin. U tregoidetyrën që kishin për të kryer dhe i mbajti atë natë në shtëpinë e vet. Këta zemrën e kishin të fortë,por trupin të dobët. Trimit i duhet edhe zemra, edhe krahu. Ato kishin vetëm njërën, zemrën.

Gjon Keta i ngriti natën, u hoqi para dhe i çoi në malin e Mosullit. Kishte edhe tri orë për tëzbardhur drita. Zanat e Malit laheshin ende në liqen. Ato i kishin lënë rrobat ndanë bregut. Rrobate tyre jo vetëm nuk duheshin prekur, por as nuk duhet të shikoheshin drejt.

- Sytë në tokë, burra, - u tha Gjon Keta dhe u veçua prej tyre. Hipi në një majë kepi. Thirri dikë.Nuk merrej vesh se me kë bisedonte ashtu, se zëri i vinte i shqimët. Erdhi Zana e vet dhe i qëndroipranë. Pastaj Gjoni bashkë me Zanën zbriti te tre burrat që ende rrinin me sytë në tokë.

- Këtij t‘i japësh veshë për të dëgjuar ç‘bëhet në qendër të tokës, - i tha Gjoni Zanës duke treguarDraf Bërdafin. - Këtij t‘i japësh sy për të parë delen e zezë në mes të natës në malin më të dendur,- i tha Gjoni Zanës duke treguar me dorë Gjergj Savën. - Këtij t‘i japësh forcë për të ngritur njëshkëmb të madh dhjetëmijë okësh,- i tha ai Zanës duke treguar me dorë Vuksan Cenin.

Gjon Keta u fal dhe u përshëndosh me Zanën duke iu përulur asaj sikur të ishte mbretëreshë.Ajo ishte më e bukur se çdo mbretëreshë, më e fuqishme se të gjitha mbretëreshat bashkë.

- Po të kesh nevojë për mua, më thirr prapë, o Gjon Keta, - i tha ajo. - Mua njoftomë kur të keshhall të madh, për ndonjë hall çfarëdo, ke vashat e mia.

Gjon Keta prapë u përul para saj dhe u tha edhe tre të tjerëve që të përuleshin në të njejtënmënyrë. Ata të tre nuk e bënë shumë hijshëm, por, sidoqoftë, e bënë me zemër. Dhe Zanatzemrën vlerësojnë.

Ende nuk kishte zbardhur agimi, kur Gjon Keta i çoi tre burrat tek varrezat e katundit. Dukeshinvetëm kryqet tek koka e secilit. Ca varre ishin të rinj, mbuluar me dhè të freskët, kurse në shumëprej tyre kishte mbirë me kohë bari. Thaju në vjeshtë dhe gjelbëro në pranverë. Nuk dihej sa motekishin kaluar, se dheu mbi varre ishte bërë tokë e ngjeshur.

Gjoni thirri me emër Gjon Dukën. Draf Bërdafi, Gjergj Sava dhe Vuksan Ceni mbetën pamend kur u hap varri e prej tij doli një burrë i madh, mjekërbardhë, flokëbardhë, me dy sytë mëdhenj, që sikur lëshonin shkëndia. Tiparet e tjera nuk i dalloheshin.

- Gjon Duka, të dua me vete bashkë me trimat që ke këtu. Mos i merr të gjithë. Zgjidh më të mirët.Do të shkojmë t‘i marrim vashën vezirit të madh.

- Më ke përmbrapa, Gjon Keta, - tha Gjon Duka.Me kaq u ndanë nga Gjon Duka.Kur të katër burrat zunë rrugën e madhe, Gjon Keta nxori fletën e shqipes nga xhepi i kajukes

dhe e ngrohu nën eshkën që ndezi me uror. Vjen një shqipe e stërmadhe që me krahët e sajmbulonte një hektar vend.

- Dua katër kuaj të bardhë, - i tha Gjoni asaj.Shqipja iku fluturimthi nga ana e bregdetit. Ata që e shoqëronin, kujtuan që Gjoni nuk u mor

vesh me shqipen, por, pasi bënë një orë rrugë në këmbë, u dolën para katër kuaj të bardhë, tëngjashëm me njëri-tjetrin.Të katër hipën në kuaj dhe morën rrugën për nga veriu. Ec e ec dhe natanuk po sosej. Draf Bërdafit, Gjergj Savës dhe Vuksan Cenit u dukej sikur po erresohej më shumë.Kuajve, për çudi, nuk u dëgjohej trokthi. Ata ecnin butë-butë si mbi një ranishte, ndonëse rrugaishte gjithë gurë dhe shkrepa. Kurrë nuk kishin parë kuaj që të ecnin ashtu, lehtë, sikur nuk shkilninnë tokë.Gjergj Sava, megjithëse në gjysmerrësirë, po kqyrte me kujdes këmbët e kalit të vet. Kalitsikur nuk i zinin këmbët në tokë. Mos më bëjnë sytë, tha me vete Gjergj Sava, megjithëse ai kishtesy që shikonte delen e zezë në malin më të shpeshtë. Jo, nuk i bënin sytë: kali e prekte tokën, porfare pak, me thua. Dhe kuajt e tjerë, bënin ashtu. Zot, o Zot, tha Gjergji me vete, ne nuk po ecim,po fluturojmë.

Para u doli një kënetë me ujë të ndenjur. Hëna dhe yjet sikur ishin këputur nga kupa e qiellit dhekishin rënë në kënetë, kaq shumë dritë kishte. Këneta kishte shumë ujë, se kërkund nuk shihje njëfije shavari ose ndonjë bimë tjetër që rriten në ujëra të ndenjura, jo të thellë. Duhet të dredhojmëudhën, ishte gati t‘i thoshte Gjon Ketës, por ky ia mbajti drejt, përmes kënetës. Tre të tjerët pas tij.Kuajt ngrinin stërkala sikur po ecnin mbi një vijë uji, jo në dy-tri metra thellësi. Ecnin në sipërfaqe,pa u zhytur në ujë. Kuajt i solli shqipja, tha me vete Gjergji, prandaj nuk ishte çudi edhe sikur tëfluturonin. Përderisa kishin ndodhur plot çudira të tjera, pse të mos ndodhte edhe kjo?

Si mbaroi këneta, kalorësit me kuajt e bardhë dolën në një lëndinë. Tashti nga të gjitha anëtkishte pyje të dendura dhe rruga nga veriu ishte e zënë prej tyre. Gjon Keta u ndal dhe nuk dintenga t‘ia mbante. Kështu, të paktën, iu duk Gjergj Savës.

- Pa vështro thellë, Gjergj, nga duhet të kalojmë, - i tha Gjon Keta. - Ndalu dhe shiko përtej pyjeve.Gjergjit nuk i besohej që e kishte fituar këtë dhunti. Por, kur u ndal dhe përqëndroi shikimin

tutje, në hapësirën e errët, në pyll sikur ra dielli. Pylli ishte vërtet i madh, me drurë të shpeshtë dhetë gjatë, shumë të gjatë, por nuk ishte i pakalueshëm. Në mes të drurëve kishte plot udhë të holla.Pas pyllit, ishte rruga e gjerë e me kum të butë, por që nuk dihej ku të çonte.

- Na hiq para, - i tha Gjon Keta Gjergj Savës.Ky nxori kalin e vet në krye të karvanit të vogël. Në të dyja anët e asaj rruge syri nuk të shikonte

gjë tjetër veç fushë djerrë, me një bar të imët, të parritur. Kishte pak lisa nëpër të, ata dukeshin sishkurre. Ecën tri orë pa pushuar dhe pa thënë një fjalë.

Veziri ishte lajmëruar që një shpurë e vogël, por e çuditshme, me kuaj që fluturonin, ishte nisurpër t‘i marrë vashën me ia çue pashait të Valkanës. Veziri nuk i nënvlerësonte gjërat. Dha urdhërqë ushtria të zinte të gjitha shtigjet nga mund të shkohej në kështjellë. Dha urdhër t‘i kapninkalorësit dhe t‘i vrisnin në vend. Vezirit do t‘i çonin vetëm kokat e tyre. Doli ushtria, sipas urdhërittë tij dhe zuri çdo shteg dyzet kilometra larg kështjellës.

Dita kishte dalë, por nuk shikohej asgjë, se një mjegull shumë e dendur e kishte bërëbardhë botën. Burrat ecnin kuturu të orientuar nga kuajt. Në mjegull nuk kishte aftësi tëshikonte as Gjergj Sava.

- Nuk shikoj asgjë, jam si ju, - tha ai.- E di, - tha Gjon Keta.Kuajt fluturuan midis mjegullës së dendur dhe, sa më shumë kalonte koha, aq më shumë

merrnin lartësi. Dolën në qiellin e pastër ku vezullonte dielli. Mbas një ore u ndalën në majë të njëkepi.

- Dëgjoj zhurmë, - tha Draf Bërdafi, - vjen nga ana e kështjellës.- Çfarë thonë?- e pyeti Gjon Keta.Draf Bërdafi u përqëndrua më mirë, kuptoi shumë më tepër se sa herën e parë.- Është ushtria, - tha ai i sigurtë, - oficerët japin urdhëra që të zihet çdo rrugë dhe çdo shteg nga

mund të hyhet në kështjellë.Gjonit iu kujtua se për të shkuar në kështjellën e vezirit kishte një shteg që nuk mund të zihej

nga ushtria, se ishte shumë i ngushtë, kalonte në mes të maleve, ku, në anën e djathtë ishtegremina treqind metra, kurse, në të majtën, shpati thikë i malit, edhe ai rreth treqind metra i lartë.Aty nuk mund të hynte ushtria. Ai shteg ishte bosh, i pazënë. Po si mund të mos e dinin oficerëte vezirit një gjë të tillë? Ishte e pamundur të mos e dinin, se ata e njihnin vendin me pëllëmbë.Mund të kishin lënë një skuadër ushtarësh për t‘i prerë rrugën shpurës së vogël.

- Shiko, Gjergj, nëse është i zënë me ushtarë edhe ai shteg, - i tha Gjon Keta atij.Gjergj Sava nguli shikimin në atë drejtim, nga ishte shtegu. Ai tha që shtegu nuk ishte i zënë me

ushtarë, por me shkëmbinj të mëdhenj, që nuk mund t‘i ngrinin as njëqind burra po të bëheshinbashkë. Kuajt fluturuan në atë drejtim dhe, pas gjysmë ore, u gjendën para shkëmbinjve qëushtarët i kishin rrokullisur nga maja e malit dhe kishin zënë udhën e ngushtë.

Kuajt i kishin bërë orët e fluturimit. Ata këndej e tutje vetëm mund të ecnin si të gjithë kuajt etjerë. Gjoni e dinte që kuajt kishin vetinë për të ecur pa shkelur në tokë një natë e një ditë, kurseata kishin dy ditë dhe dy net që po udhëtonin.

- Kape një gur dhe provoje,- i tha ai Vuksan Cenit.Vuksanit iu duk budallallëk që të matej me atë shkëmb sa një shtëpi përdhese, por, kur e kapi,

iu duk i lehtë, sikur të ishte prej letre. E shtyri teposhtë dhe shkëmbi përfundoi në greminë. Kështuveproi edhe me shkëmbinjtë e tjerë. Rruga ishte e lirë. Ata të katër po i afroheshin kështjellës.Gjergj Sava vuri re se në të gjithë bedenat kishte roje dhe ushtarë me shumicë. Ushtria ishtelajmëruar që shpura e vogël kishte kaluar në ngushticën që ishte zënë me shkëmbinj. Kështjellaishte alarmuar se si mund të ndodhte një gjë e tillë nga katër vetë. Nga majat e bedenave ata panëse shpura arriti në Fushën e Gjerthit. Veziri i njoftuar për të gjitha këto, mendoi se kishte të bënteme djaj dhe jo me njerëz. Ai dha urdhër që t‘u prisin patjetër udhën dhe kokat atyre njerëzve.Vetëm kur të shikonte katër kokat e tyre të prera, do të ndihej i qetë. Nuk ishte puna se nuk do tëjepte vashën, që e kishte fejuar sipas të gjitha rregullave.Tani ai po kuptonte se ishte i sulmueshëmdhe i asgjësueshëm. Kur ushtria e tij nuk mund të ndalte katër vetë, si mund t‘u bënte ballë qindradhe mijërave? Ushtria nuk kishte ç‘të bënte tjetër veçse të rrethonte plotësisht kështjellën ngajashtë. Po kjo mund të bëhej vetëm pesë kilometra pa ardhur tek muret e saj. Nëse ata do tëfluturonin, si kishin fluturuar deri tashti, edhe kjo masë ishte e kotë. Megjithatë, nuk kishte mbeturgjë tjetër për t‘u bërë.

Në pyllin e Vranjerit, nga e majta, u dëgjua një zhurmë marramendëse sikur po shembeshinqiell e tokë dhe po binin poshtë në luginë. Zhurma nuk ishte as si e shtrëngatës, as si e bubullimës,as si e shtënë me topa të kalibrit të madh, por si të gjitha zhurmat bashkë, si shungullimi dhe

dridhja e çdo gjëje në natyrë. U dukën mijëra hije të bardha (dukeshin si njerëz të veshurme pelerina), që marshonin drejt ushtrisë së vezirit. Nga një herë dukeshin si tufë e madheresh në qiell, pastaj, reja zhdukej, dhe gjëma dhe rrëmeti merrte rrugët tokësore. Në çdo

kaçubë e drizë kishte një pelerinë të bardhë. Ushtarët e vezirit qëllonin, por nuk i vrisnin dot; hijete bardha përparonin dhe ishin gati t‘i kapnin nga grykët e pushkëve.

- Është ushtria e Gjon Dukës, - tha Gjon Keta, - nuk jemi vetëm.Mbas dy orësh, duke iu afruar ushtrisë së vezirit, ushtria e bardhë, që përparonte rrugë pa rrugë,

herë në tokë e herë në qiell, herë në formacion luftimi, herë në formë grumbujsh të vegjël, tëshkapërderdhur, krijonte një frymë të akullt, që vraponte për nga kështjella me vrapin dhe forcëne një uragani. Ushtarët dhe rojat nuk qëndronin dot tek bedenat e kalasë: një pjesë binin poshtë,nën muret e saj, kurse një pjesë braktisnin detyrën dhe fshiheshin nëpër qoshe për t‘u mbrojtur.Uaragani nuk la gjë pa shkulur. Lisat dhe pemët e tjera shkuleshin me lehtësi si qepë të njoma dhefluturonin rrënjëpërpjetë duke tmerruar njerëzit. Dera e rëndë e kështjellës që dëgjohej tre sahatëlarg kur mbyllej, krenaria e tre ndërtuesve llkovas, që kishin përzier hekurin, tunxhin dhe çelikunbashkë, fluturoi nga menteshat dhe u përkul sikur të ishte një llamarinë e hollë, e ndryshkur.Njerëzit e bardhë, të vdekurit me qefina veshur, siç i quajtën kështjellarët, u afroheshin ushtarëvedhe ua zinin pushkët nga gryka. Kështu ua bënin guximtarëve, se të tjerët, dhe këta ishin shumica,i kishin hedhur armët me kohë dhe shtriheshin barkazi, në shenjë dorëzimi, që të mos i rrëmbentetufani e t‘i përplaste diku. Sikur të mos mjaftonin gjithë këto rrëmete dhe tërmete, mijëra shqipevërdalliseshin në hapësirën duke e zënë pothuaj gjithë qiellin me krahët e tyre. Në fund, tërëushtria e vezirit u ndodh para portës së madhe të hapur, por ngaqë ishin me shumicë dhe ngaqëdonin të hynin brenda përnjëherë, u bë një gjurulldi e madhe dhe shtypën njëri-tjetrin.

Kështjella ra, megjithëse asnjë ushtar i ushtrisë pushtuese nuk hyri brenda mureve të saj. Madjehijet e bardha u temtisën diku larg. Shtrëngata e uraganit të erës dhe të reve, të gjithçkaje që mundtë bënte zhurmë, pushoi papritur. Nuk kishte më sulm dhe batërdi, por kështjella kishte rënë.Askush nuk shfaqte shenjën më të vogël të kundërshtimit.

Gjithë kjo rrëmujë dhe zallamahi ishte shkaktuar, si e kishin kuptuar të gjithë në kështjellë dhejashtë saj, ngaqë ushtria e vezirit të madh, me urdhër të tij, kishte dashur të vriste dhe t‘u merrtekokat atyre katër kalorësve që kishin hipur në kuaj të bardhë, dhe po i drejtoheshin kështjellës.

Katër kalorësit me Gjon Ketën në krye kishin zënë kepin e Vijës së Malit dhe qëndronin aty. Trekalorës, me flamurë të bardhë në duar, po shkonin drejt tyre. Si u afruan nja dyzet- pesëdhjetëmetra, thirrën:

- Pushojeni luftën, se jemi njerëz të paqes.- Ne nuk po luftojmë. Veziri ngriti qindra dhe mijëra ushtarë kundër katër burrave, - tha Gjon

Keta.- I ngriti, se nuk deshi që ju të vini në kështjellë, por tani ju fton si miq dhe do t‘ju nderojë dhe

respektojë pa masë.- Afrohuni të bisedojmë, - u tha Gjon Keta tre kalorësve. - Ne si miq u nisëm të vinim, se miq jemi.Vetë zbriti poshtë në lëndinë, kurse Draf Bërdafit, Gjergj Savës dhe Vuksan Cenit u tha të mos

lëviznin nga vendi pa u bërë ai një shenjë. Qëndroi nën hijen e një shelgu dhe tre kalorësit erdhëndhe u përulën para tij. Njëri, që duhet të ishte kryesori, zbriti nga kali e iu paraqit Gjon Ketës:

- Jam i dërguari i vezirit të madh. Ai do të dijë ç‘qëllim ka ardhja juaj në kështjellë.- Jemi krushq,- tha Gjon Keta. - Kemi ardhur në emër të pashait që të marrim nusen. Asgjë të keqe

nuk kemi ndërmend.- Po të jeni krushq, të dalim dhe t‘u presim si krushq, si ka traditë shqiptari. Nuk është nevoja të

vini me ushtri.

Krushqit e çuditshëm legjendë


5 6

7 8

- Ne ashtu ishim duke ardhur. Ju na zutë rrugën, ne i dimë planet e vezirit dhe mos kërkotë na thuash të kundërtën. Po të kishte veziri mendjen me na pritur si miq, ne si miq do tëvinim, rrugës që ka caktuar Allahu.

- Jeni krushq, në të drejtën tuaj, të vinin udhës së madhe si krushq, - tha kalorësi.- Ushtria do tëlargohet, dhe rrugën do ta keni të lirë. Këto janë fjalët e Vezirit.

Muzgu po binte me shpejtësi. Gjon Keta me tre shoqëruesit e vet u nis dhe iu afrua portës sëmadhe të kështjellës. Re të mëdha të zeza, si turma kavalerie, rrinin herë në një cep të qiellit, pastajdilnin në një cep tjetër, pas një ose disa minutash, grumbulloheshin mbi kështjellë sikur t‘i silltedikush me dorë.

Gjon Keta hyri në portën e madhe vetë i katërti. Nuk kishin bërë as dhjetë hapa, kur vargu i tyreu shtua edhe me shtatë burra të tjerë, veshur po me ato rroba, si malësorët e krahinës. U bëmënjëmbëdhjetë, tha me vete Gjon Keta, sa duhej të ishin krushqit për të marrë nusen.Vuri re që i parii tyre ishte Gjon Duka. I njihte edhe të tjerët, që kishin vdekur brenda këtij dhjetëvjeçari, madjedisa, kishin vdekur njëzet vjet më parë. Gjon Duka kishte marrë ata që i ishin dukur më të përshtat-shëm. Të gjithë ishin shumë të zbehtë, të dobësuar, pa mish në faqe dhe u vinte era dhè. Më i funditi tyre kishte një thes të madh të mbushur plot. Me çfarë, nuk dihej.

Veziri nuk kishte dalë vetë për t‘i pritur, por njerëz për pritje kishte boll. I futën në odën më tëmadhe e më të mirë dhe u dhanë kafe e duhan. Ata u çuditën kur panë se asnjëri prej tyre nuk ishtei armatosur. Kuajt e tyre, të gjithë të bardhë, shkrofëtinin në oborr. Kuajt nuk i kishin ngrënë torbatme urov që u kishin vënë.

Në një odë tjetër, pesë gjashtë konaqe larg asaj ku u rrinin krushqit, veziri kuvendonte menjerëzit më të afërt:

- Tani që i futa në dorë, edhe këtyre do t‘ua bëj si të tjerëve, nuk do t‘ua jap nusen.Thirri terzinjtë dhe u tha:- U merrni masën dhe neser të kenë nga një palë tirq dhe koparanë të re.- Si urdhëron, - tha kryeterziu.Pas gjysmë ore ai ishte me metër në dorë te Gjon Keta dhe krushqit e tjerë.- Urdhëri i vezirit është t‘ju bëjmë nga një palë rroba të reja, - tha kryeterziu duke iu afrua Gjon

Ketës.- I kemi rrobat me vete,- tha Gjon Duka.- Ku i keni?- pyeti kot terziu se nuk ishte aty për të bërë pyetje.U ngrit një nga njerëzit e Gjon Dukës dhe shprazi thesin e madh në një kënd të odës. Ishin

njëmbëdhjetë qefina, krejt të bardhë dhe të pastër. Ai që u ngrit për të zbrazur thesin, (në fillimburrë i zakonshëm, me shtat mesatar), erdhi duke u zgjatur, duke u zgjatur, dhe i zuri koka nëtavan, megjithëse tavani i odës së vezirit ishte tetë metra i lartë. Kryeterziut i ra të fikët dhe u rrëzuambi qilim; ata që shërbenin në odë, morën hov dhe dolën jashtë. Qëndruan me miqtë vetëm dydjem të rinj, që nuk kuptonin çfarë po ndodhte, por edhe ata rrinin si në ferra.

- Këto janë rrobat tona, - u tha Gjon Keta djemve të rinj. - Po nuk morëm nusen, do të veshim këtodhe jo rrobat që do na bëni ju.

Kryeterziut i lëshuan një ibrik me ujë dhe mezi erdhi në vete. Ai që hapi thesin me qefina, ishteulur. Dukej si të gjithë të tjerët. Kryeterziu doli jashtë dhe pas disa minutash ishte në odën e vezirittë madh, të cilit i tregoi për krushqit e çuditshëm, njerëz që kanë udhëtuar me qefina për kreje,njerëz që, po të donin, zgjateshin dhe bëheshin tetë metra. Njërit i zuri koka në tavanin e odës.Veziri e quajti zemërpulë kryeterziun, por fjalët e tij i mbështeti edhe Faik Beu që kishte dalë vriknga oda, sa kishte parë që njeriu zgjatej e zgjatej… Ai njeri, tha me vendosmëri Faik Beu, po tëdonte bëhej sa një lis. Të gjithë ata, bëjnë ç‘të duan…

Veziri thirri njerëzit e tij më të afërt dhe më të shquar, këshilltarët dhe dashamirët, për të vendosurse ç‘duhet të bënin me këta krushq që u kishin hyrë me zor në kështjellë dhe, si e kishin ndarëmendjen, do të dilnin të vdekur prej saj, nëse nuk merrnin nusen për t‘ia çuar pashait.

- Ata duken si të vdekur që janë ngritur nga varret,- tha Faik beu. - U vjen era dhè. Të futin frikënkur i shikon. Unë bëj be në Zotin që ata janë ngritur nga varret.

Të gjithë heshtnin. Këshilltari i parë i vezirit ishte njeriu më i autoritetshëm në kështjellë.Atij i dëgjohej fjala me respekt të madh nga të gjithë, madje edhe nga veziri, që kishte bërësi kishte thënë ai, dhe nuk i kishte dalë kurrë keq.

- Do t‘i vrasim,- tha ai.- Po qysh t‘i vrasim?- pyeti veziri.- Po t‘i besojmë Faik beut, atëherë…Këshilltari i parë shpërvoli buzët sikur donte të thoshte se me mendjen e Faik beut nuk shkonte

as në …Këshilltari i dytë që të mos mbetej prapa të parit, tha:- T‘u helmojmë ushqimin. Të mos derdhim gjak.- Kur të dalin në oborr për të marrë nusen me vete, t‘i vrasim të gjithë,- tha këshilltari i tretë.Këshilltarit të parë iu desh të fliste dy herë.- Vezir i lartë, - nisi ai ligjërimin me tonin që e përdorte kurdoherë kur kishte probleme të vështira

për t‘u zgjidhur. - Sonte bisedo me ta sikur të mos kishte ndodhur asgjë. Tregohu i dashur. Për t‘uhequr çdo dyshim që ushqimi nuk është i helmuar, ha në një sofër me ta, duke marrë i pari nëtepsinë e përbashkët, ku do të vihet gjella e parë. Neser bëjmë gati nusen dhe ua japim. Pritën uanxjerrim te Kroi i Qyqes, se aty është vend i përshtashëm. I vrasim dhe marrim bijën tonë prapë nështëpi. Kështu duhet bërë kjo punë.

- Kështu do të bëjmë, - i tha veziri i vendosur.Veziri hyri në odën e krushqve.- Na falni për mosdijen dhe nxitimin ,- tha veziri duke vështruar Gjon Ketën në sy. - U bë si u bë,

ne miq jemi, dhe neser në mëngjes vasha ime vjen nuse me ju, të shkojë atje ku e kam fejuar medëshirë.

- Paç ymër dhe emër të madh si e ke, vezir i lartë, - i tha Gjon Keta duke e vështruar në sy.Gjon Duka dukej si prej dheu. Veziri ia qepi sytë dhe nuk ia ndante. Ku e kam parë këtë njeri? -

pyeste ai veten. A thua është Gjon Duka i Fushës së Vgjerrë ku ushtria ime luftoi me karadaklinjtëdhe ky la nam për trimëri? Por nuk ka si të jetë Gjoni se ai u vra në atë luftë. Sigurisht është ndonjëqë po i ngjaka kaq shumë atij. Duke e pasur mendjen tek Gjon Duka, veziri u ndje ngushtë;harronte edhe fjalën ku e kishte lënë. Kjo vinte nga momente të shumta hutimi. Të jetë ngritur GjonDuka nga varri?! Sa gjëmë për mua, tha me vete veziri dhe u drodh, kur njohu edhe Prelë Palin qërrinte në krah të Gjonit aty në vallen e burrave. Edhe ai kishte qenë në luftë me kralin. Edhe ai ishtevrarë në luftë. Mirë se për Gjonin po më bëjnë sytë, por për Prelën jo, ky është bash Prelë Pali, thame vete veziri dhe u hutua krejt.

Ngjarja kishte rrjedhur kështu: veziri i çoi fjalë pashait të Valkanës që ta ndihmonte në luftëkundër karadaklinjve. Pashai i çoi dyqind burra, pika e djalit. Midis tyre ishin edhe Gjon Duka dhePrelë Pali që mbetën të vrarë. Pikërisht nga kjo ndihmë, veziri e bëri mik pashain e Valkanës, dukei dhënë vajzën për djalin. Pastaj rrodhën ngjarje të tjera…Pashai i Valkanës donte të bëhej më injohur tek sulltani sesa vetë veziri i madh. Kështu, rast pas rasti, miqësia e tyre erdhi duke u ftohur,derisa mbërriti në këtë ditë.

Paska të drejte Faik beu, mendoi veziri i madh dhe e mblodhi veten. Duhet të jem shumë ikujdesshëm. A i duhej dhënë të njohur Gjon Dukës dhe Prelë Palit apo jo? Kjo pyetje nuk e linte tëqetë. Duhej për të dashur, por a mund t‘i thuash tjetrit që je ngritur nga varri?Ku ka bërë vaki kjo?

Asnjë nga ata të shtatë që dukeshin të zbehtë, pra, as Gjon Duka, dhe as Prelë Pali, nuk folënasnjë fjalë. U shtrua darka dhe veziri i madh, ndryshe nga ç‘kishte bërë përherë, u ul në sofër tëhante bukë me miqtë e largët. Lugën e parë me tasqebap e mori vetë në sahanin e përbashkët. Nëçdo gjellë ai merrte i pari që t‘ua hiqte miqve çdo dyshim për ushqimin.

Në sofër ishin shtatë vetë: Gjon Keta, Draf Bërdafi, Gjergj Sava, Vuksan Ceni, veziri dhe dykëshilltarët e tij, i pari dhe i dyti. Shtatë burrat e tjerë, me Gjon Dukën në krye, u radhitën nëpërlëkura dhe shilte dhe thanë që ishin të ngrënë.

-Krushqit nuk ndahen, - tha veziri i madh.Kjo ishte e drejtë: vërtet krushqit nuk ndaheshin as në sofër dhe askund tjetër.- Na ka ndarë puna, - foli për herë të parë Gjon Duka.

Vezirin e mbuluan djersë të ftohta. Ishte zëri i përhershëm i Gjon Dukës.Mbas darke erdhi kafja. E sollën me ibrikun e madh, që merrte dyzet kafe. Filxhanin e

parë hyzmetqari, ia mbushi vezirit. Kur ishte duke ia dhënë në dorë, Gjon Keta ia kapi dhee mori për vete.

- Kafja e parë i jepet mikut, - tha ai për të justifikuar veprimin që bëri.- Mos, bre, nuk e pata për të treguar mosrespekt, - tha veziri i madh.- E dimë përse e bëre, - tha Gjon Keta.- Për çfarë e bëra, meqë e ditke?- e pyeti veziri dhe ia nguli sytë e mëdhenj dhe të zinj.- Për të na hequr merakun, e more. Po ne e dimë se nuk do na helmoni me kafe dhe ushqim.Veziri i madh u trondit thellë nga fjalët që dëgjoi, por prapë e përmbajti veten.- Dera ime nuk ka helmuar kurrë miqtë, madje as armiqtë kur i ka pasur brenda,- tha veziri.- Keni zgjedhur tjetër mënyrë për të na zhdukur,- tha Gjon Keta.Veziri kësaj here filloi të dridhej sikur ta kishin futur në ujë akull të ftohtë, pastaj, në çast, e

mbuluan djersët.Dy burra nga të vetët e kapën nga duart dhe, duke e mbajtur sikur të ishte i plagosur, e nxorën

jashtë. Thirrën doktorin. U ngritën e dolën nga konaku edhe dy këshilltarët e vezirit të madh.Mbetën vetëm ata që shërbenin.

Aty nga e vona, kur krushqit kishin pirë edhe dy kafe të tjera dhe kishin ndezur kushedi sa cigareduhan, erdhi këshilltari i parë i vezirit dhe u tha:

- Na falni se u shqetësuam edhe ju, por vezirin e madh, i dhashtë Zoti ymër, e kap nganjëherë kjolloj sëmundjeje. Tani është më mirë dhe ju uron që të kaloni një natë të qetë. Neser në mëngjes, pazbardhur drita, nusen e keni në kalë.

I nxorën nga oda e pritjes për t‘u treguar odat ku do të flinin. Gjon Duka me të vetët u zhdukëndhe nuk u panë nga shkuan.

- Po të tjerët, ju qetë shumë, - thanë dy burrat që shërbenin duke pasur parasysh shtatë të tjerëtme Gjon Dukën në krye.

- Ikën, kanë shtëpitë këtu afër,- tha Gjon Keta.Gjon Ketën e zuri gjumi sa vuri kokën në jastëk. Kështu fjetën si të vdekur edhe Gjergj Sava e

Vuksan Ceni. Draf Bërdafi ndejti duke përgjuar.Gjergj Savës i doli gjumi heret në mëngjes. U ngritën edhe të tjerët dhe, si lanë sytë, u çuan

ibrikun me kafe. Veziri hyri në odë, i përshëndeti me ngrohtësi dhe u çudit mbasi më shumë segjysma e krushqve mungonin. Ai kishte marrë kafen dhe po e pinte veç kur pa Gjon Dukën, PrelëPalin dhe pesë të tjerët, në vendet që kishin mbrëmë në odë. Nuk u panë nga hynë.

- Ç‘është kjo punë kështu, - tha veziri duke iu dridhur dora. Ai po bënte përpjekje që të mos iderdhej filxhani i kafes dhe të mos e kapte sëmundja si një natë më parë.

- Çfarë të çudit, o vezir i madh?- e pyeti Gjon Keta.- Kam pasur një trim të rrallë në luftë me Karadakun, bile dy: Gjon Dukën dhe Prelë Palin. Këta

të dy që kemi këtu, u ngjajnë shumë atyre të dyve, por më duken më të vjetër dhe shumë më tëzbehtë se ata,- tha veziri, duke treguar me dorë Gjon Dukën dhe Prelë Palin.

- Edhe mund të jemi ata që thua ti, vezir i madh, - tha Gjon Duka.- Si mund të jeni?- pyeti i habitur veziri.- Ata u vranë në luftë. I varrosëm aty ku ranë, se nuk kishim

mundësi tjetër.- Hiqe pritën nga Kroi i Qyqeve,- i tha Gjon Duka vezirit të madh pa e parë fare në sy.- Ç‘thua, more?- e pyeti veziri dhe e uli filxhanin e kafes në tabak që të mos i derdhej në prehër.- Ai di çfarë thotë, vezir, - i tha Gjon Keta vezirit.

- Nuk ka kurrëfarë prite tek Kroi i Qyqes. Me këto çudira që shikoj dhe dëgjoj, kuptohetse nuk mund të ketë kurrëfarë prite - tha veziri i madh.- Ju kam miq për kokën e miqve dhenusen e keni gati ta merrni, por më parë, dua t‘u bëj nga një dhuratë të gjithëve. Nuk ështëfjala për rroba veshjeje, si atyre dy palë krushqve të tjerë. Flisni, çfarë ju do zemra.

Në çast Gjon Duka me të vetët u zhdukën pa u parë se ku ishin dhe nga shkuan. Vezirit sa nuki ra të fikët si kishte ndodhur një natë më parë.

- Ikën, se ata nuk kanë nevojë për asgjë, vezir i madh, - i tha Gjon Keta. - Meqë dashke të na bëshnga një dhuratë, unë e pranoj, por për vete nuk dua asgjë.

- Por për kë e do dhuratën, Gjon Keta, fol, se do të të japë çfarë të duash.- Mbi lumë duhet ngritur një urë, sepse lumi ynë është i pakalueshëm në tri stinët e vitit me

përjashtim të verës; e ka ndarë krahinë tonë të Ndërmale në dy pjesë.Veziri e dinte sesa bënte një urë, ose e dinte afërsisht. Ai kërkoi arkëtarin e vet dhe i tha t‘i

mbushte Gjon Ketës dy palë duq me flori dhe t‘ia jepte me vete.- Nder e bujari paç në jetë, vezir i madh, - i tha Gjon Keta kur ngarkoi duqit me flori në kalë dhe

në kalin tjetër, në atë të Drafë Bërdafit vuri nusen.- Ju jeni pak, rruga është e gjatë dhe me rrezikqe, - i tha veziri i madh Gjon Ketës. - Keni nusen

në kalë, por keni edhe floririn. T‘ju çojmë deri në vend me ushtri.- Nuk është nevoja, veziri i madh, - i tha Gjon Keta.Sa tha ai këto fjalë, me mijëra dhe mijëra hije të bardha u vërdallisën bedenave të kështjellës,

pastaj u duk se zbritën në tokë, por, në të vërtetë u shndërruan në një tufë resh të bardha dhemërguan tutje, nga jugulindja, nga e kishin rrugën krushqit me nuse. Qindra dhe mijëra shqipembas tyre u ngritën në qiellin e vjeshtës dhe e mbuluan atë duke zënë edhe dritën e diellit.

- Vezir i madh, është ushtria e Gjon Dukës, - i tha Gjon Keta. - Na detyrove të ngremë të vdekuritnga varret. Ata nuk vdesin dy herë.

Veziri i madh e kuptoi se ishte fjala për pritën që kishte bërë plan për t‘u ngritur.- Dua të të kem mik për jetë, mik për kokë, o Gjon Keta. Pashain e kam mik me vashën që i

dhashë, ty dua të të kem mik shpirti.- Do të më kesh,- i tha Gjon Keta dhe u nis bashkë me nuse.Veziri i madh hipi në bedenat e kështjellës dhe vështroi poshtë në luginë, nga mori rrugën Gjon

Keta me nuse. Pelerinat e bardha ecnin në dy kollona vargmaleve, në të dyja anët e rrugës qëkishin marrë krushqit.

- Zot , o Zot, - tha me vete veziri i madh. - Kështu krushqish nuk më kishin parë sytë dhe mos mëpafshin.

Gjon Keta ia çoi nusen pashait dhe nuk deshi përshëndetje, dhurata dhe lavdërime prej tij. Nukndejti për të pirë as kafen. Shkoi te lumi dhe po mendonte se ku duhej bërë ura mbi të. Thirri treustallarë ndërmalas. Ndërtimi i urës filloi me një qershor të vitit …mbaroi në qershorin e katërt.Nuk deshi ti vërë urës emrin e vetë, por të fisit. Edhe sot e kësaj dite ajo qëndron në këmbë epatundur, dhe ka emrin Ura e Ketës.

(Marrë nga libri “Dasma me 300 nuse”.


refleksioneShënime për librin mekujtime të Enver Kaloshit

“Amanetin s’etret dheu…”

Nga: HAMIT VATA

Qyteti i madh llamburit ngarrezet e diellit vjeshtor. Qëndronnë kullë të burrave, pak i lodhurnga një rrugë e gjatë, ndjek lajmetnë radio: sapo kanë përcjellëLeka Zogun në banesën e fundmee Sabri Godo paska ndërruarjetë...

I mbyll sytë pa dashur. S’fle.As dremis. Rrezet e diellit në“kullë të burrave” më zgjojnë kuj-timet. Një nga një. 20 vjet mëparë. Njëmijë e nëntëqind enëntëdhjetë e dy.

Të shoh me sytë e mendjes etë shpirtit, Enver, o vëlla si sot.Flokë bardhë. Trupdrejtë. Sydritë. Ballë e faqe brazduar. Gojëmjaltë. Shpresëdhënës. Largpam-ës. Vizionar...

Enver, vëlla, kurrë s’më ke dëg-juar të flas për moshë. Dhe sot,edhe pse po flas e shkruaj për tëgjithë për rrudha e për thinja, s’ekam aspak për vitet! Dashuria ,mirësia, zemërbardhësia,trimëria, bujaria, burrëria i super-on vitet. As pyet për to. Varrets’janë frigoriferë mishi. Varretvetëm kockat kërkojnë. Mishiështë kontigjent i tjetërkujt...

E kush mund të thotë se uplakëm, sa kohë që deshëm,duam, jetuam, jetojmë, qëndru-am, qëndrojmë, besuam, be-sojmë, luftuam, luftojmë, shkru-am, shkruajmë?

Ti në karriken e drejtorit të Ar-simit, unë përballë teje duke qarënjë hall jo të vogël. Ti me ballë efaqe të brazduar nga malhallet esytë, pasqyrë e shpirtit, ndjekin eme të mijtat e sekondës rrokunthelbin e bisedës dhe po aq shpe-jt gjen shtegun e shpresës.

Heshtje s’ka aspak. Heshtjas’ka për të gjetur asnjë grimë vendbosh midis meje dhe asnjë plasë,asnjë veshtajkë, asnjë hije.Dashuria e pamasë u vulos njëherë e përgjithmonë, u salduame dritë rrufeje.

Dhe dashuria njerëzoremoshë s’ka.

Ti do të jesh aty përherë,dimër e verë, trup drejtë këm-bëshpejtë, mendjemprehtë,gjaknxehtë.

Heshtja s’ka për të gjetur vendtek ne asnjë plasë.

Këtu do të jemi unë e tipërherë!

Dhe midis nesh – vëllazëria epamasë. Në të gjitha stinët. Dimëre verë...

Sapo ishte përmbysur sistemii egër dikatorial kur ju njoha. Jukishit e keni aq hire, aq mirësi samë afrohet Alfred Uçi në vite e

më thotë, bukuria shpirtëroreqëndron mbi çdo bukuri tjetër,përjashto ato të vogëlushëvefaqepjeshkë e sydritë... Fjalët etua tingëllojnë hyjnore. Vështri-mi i syve të tu të pastër, si t’i doje:me dritë rrufeje e me mjaltëhojesh...

Njëzet vjet pa ndryshime. Sote gjithmonë dritë rrufeje e mjaltëhojesh.

Ndërsa zemra – xhenet mbidhe: E madhe, e bardhë, e kuqe.

Mendja e Enver Kaloshit: Endritur, krijuese, vetëtitëse, emadhe.

Feksin mendimet si drita e ag-imit, ndizen planet me vullnetin,durimin e përsosmërinë e bletëspunëtore, realizon ëndrrat mekujdesin e Miçurinit, gëzon frytete punës me qetësinë e prindit qësheh shtëpinë katund, fëmijëtburra, nipat e mbesat si qinqa tëbutë e keca të harlisur dhe sytëtë tradhtojnë një çast... me dypika lot të nxehtë.

Koha ka hedhur paprerë mbitrupin, mendjen e shpirtin tëndrrufe, po t’i vëlla me to, si DineHoxha i ke prapsur “ëmbëlsisht”.

S’di pse më kujton Plakun Balëtë Gavril Darës së ri që naparaqet trimat dhe bujarët e “Ko-hës së madhe”, punët e shkëlqy-era të tyre, si një pasqyrë, ku vëre-hen nipërit e mbesat, që të ndi-zen me trimëri për të mbrojturnderin pa u ligështuar dhe pa eshtrembëruar këmbën nga udhae madhe e prindërve.

U ngule në Fushë-Krujë dhe“themelove” katundin eKaloshëve, pa harruar Sinën eshtrenjtë e të bukur...

S’është rastësi që plot miq eshokë publicistë e shkrimtarë,historianë e kritikë arti të e uru-an atë maj të 2008-ës në Muze-un Historik kur u promovua libri“Qëndresa”: - Suksese në bëmatë tjera të mëdha, Enver Kaloshi.Ushtoi salla atë ditë nga zëri,Abdi Baletës, Nderim Kupit, Sulë

Xhixhës, Astrit Kosturit, BajrtamXhafës, Mevlud Bucit, BeqirAjazit e të tjerëve, duke vënë nëdukje vlerat e atij libri, prodhimishpirti e mendje.

Kështu që s’befasohet kurkushsot kur merr në dorë librin tëndtë dytë “Amanet” me atë titull aqmbresëlënës e sinjifaktiv.

Amanetin s’e tret dheu, se aiështë një gjë që i përket dikujtpër ta ruajtur e për t’u kujdesurpër të, është ajo porosi që duhetrealizuar pa derman, që lihet megojë a me shkrim para vdekjes.

Amaneti i babës!Kam pas nderin dhe obligimin

e madh kur më është besuar re-daktimi i librave të EnverKaloshit. I kam ndjekur hap pashapi ecurinë e tyre.

E pohoj me plot gojën: “Ama-net” – libri i dytë i Enver Kaloshitështë një arritje e lavdërueshme.

Një libër brilant. Një him ivërtetë për Kaloshët e Shqipërisë.Një himn i merituar për një pjesëtë familjeve të mëdha të Dibrës,të Matit e të Lumës që kuptohetprej gjithkuj se kanë pas peshënë historinë e Shqipërisë.

Kështu edhe “Amaneti” EnverKaloshi. S’është bërë muaji qëdoli libri dhe s’kanë vonuarvlerësimet. Dikush vë në pahqëllimin e mirë të autorit, të tjerëtheksojnë vërtetësinë e fakteve tëbazuar në arkiva e dokumente,dikush shton origjinalitetin e in-terpretimit të fakteve, për ngjar-je e figura, të cilat ose janë lënënë heshtje, ose janë denigruar eposhtëruar me qëllim 50 vjet.

“Amaneti” është shumë-planësh. Heronjtë vijnë si tëgjallë. Vërshojnë kujtimet si gur-ra. Vijnë porositë si sentenca.Rreth zemra e Kaloshëve si vite.

Derdhet shpirti i tyre i pastërqelibar. Përjetësohen figura nëkëtë vepër ndonëse ata, heronjtëe kanë çimentuar jetën e tyre, mekohë e me vakt.

Një ndihmë tepër të madhepër “Amanetin” kanë dhënëdorëshkrimet e Mehmet Kaloshit,që janë kocka dhe palca e librit.Këto dorëshkrime i kanë imponu-ar autorit edhe kompozicioninedhe personat veprues. Kjo duketlehtë sapo të nisësh të shfletoshfaqet e para.

I gjithë libri paraqet një gërsh-etim të mrekullueshëm ele-

mentësh e mjetesh letrare artis-tike, të shkrira në mënyrë të natyr-shme, pa artificialitete, në njëtërësi organike të harmonishme.Shpalosen në këtë libër përsh-krime të gjalla betejash, peiza-zhe, portrete, analiza të hollapsikologjike. Gjuha është e pa-sur, e figurshme, e gjallë, shumëshprehëse. Ka në këtë libër kr-ijime të vërteta, ku vërshon njëlirizëm i shëndetshëm, i hollë.Shkasin faqe të tëra të një prozetë vërtetë poetike,”Sina ime”,“Në Kodër-Saraj”, “Gati roblufte”, “Jeta në arrati”, “Burgjet emia”, “Llan Destani – kurrorëburrërie”, “Poshtë Sulltani –rroftë Hasani”, “Një figurë mad-hore e kombit shqiptar”, “DineHoxha – mal mençurie e trimë-rie”, “O rroni me nder, o vdisnime lavdi”, “Heroina e Korabit”,“Tragjedi me shumë akte”, “Isufidhe Leonela”, “Jemi shqiptarë”janë vetëm disa kapituj të këtijlibri të rrallë.

Në faqen 342 “Mbi rrasën evarrit të Babë Mehmetit midis tëtjertave shkruhet:

“Dua ta gdhend shtatorentënde me daltë

Në mermer të pastër nga Gurii Kuq

Dua të ta shoh trupin e thatë etë artë

Trup e shpirt t’i dua, o virtyt-madh pa një huq!

Ndonëse vargjet i atribuohentë atit, Mehmet Kaloshit, atopërcjellin mesazhe nderimi përtë gjithë heronjtë e librit dhe përtë tjerët që s’munden të përfshi-heshin në këtë volum. EnverKaloshi është një qenie e rrallëdhe ka në dorë, në mendje dhenë shpirt ide e vepra të tjera. Dhekur vendos Enver Kaloshi diçka,e realizon pa tjetër. Gjithë jeta etij është prova më e pakundërsh-tueshme.

Dy fjalë për fotografitë dhe ko-pertinën. Bujar Karoshi ka punu-ar me dashuri dhe profesional-izëm.

S’është befasi Muzeu iSkënderbeut në Sinë, as katërvargjet e Neki Kalasë:

Para nesh – hordhitë e huajaPrapa jush – votrat tuajaprapa jush – gjithë AtdheuKështu foli Skënderbeu.

“Amaneti” është shumëplanësh. Heronjtë vijnë si të gjallë.Vërshojnë kujtimet si gurra. Vijnë porositë si sentenca.Rreth zemra e Kaloshëve si vite.

Email: [email protected]. Phone: 612 203 5960. www.devadesign.net


histori

Nga: NAIM PLAKU

Në fillimin e shek. XIX shkëlqeu si një meteor në qiellin e Shqipërisë një figurë pak

e njohur, thuajse enigmatike, një emër i ri, qënisi të ndriçojë shpejt në rrugën e lavdisë dheshpejt u ngrit e u lartësua në pjedestalin elirisë, një njeri i thjeshtë që s’kishte kapërcyerende pragun e krahinës së tij, një bari dhishqë nuhaste me një dhunti të pazakontë enatyrale zhvillimet politike të kohës, një Garib-ald i tokës shqiptare, që shpejt mori përmasalegjendare në trojet e tij. Ky hero-legjendë iDibrës kreshnike ishte Elez Isufi (Ndreu), bir injë familjeje të zakonshme fshatare që i kish-te rrënjët atyje, në Malin e Dardhës trime,njërin prej Nëntë Maleve të saj, që tashmëishin bërë të njohur në histori. Babai i tij Isufime të shoqen Zahiden nga fshati Lugje, kishinngarkuar ato pak plaçka dhe me fëmijët e veg-jël në krahë kishin kaluar Drinin dhe ishinvendosur në Lisivalle, një vend pak i njohurmë parë dhe aty, mbi një kodër piktoreske qëe kishte njerin sy në majën e Korabit dhe tjetrënnë Drinin e Zi, kishin ndërtuar një shtëpipërdhese që shumë shpejt do të bëhej një kullëe bardhë dhe e lartë trekatshe, një fortesë epamposhtur në qëndresën vigane antisërbe dhenjë karakoll nga buroi më pas lavdia e trimëriae brezave, që tamam si ajo rrëkeza e vogël eshiut duke ecur e kaluar mal mbi mal shndr-rohet në një lum të vrullshëm e të stuhishëmqë rrëmben lëmishte e kalbësira dhe hap rrugëne vet për t’u derdhur në ujëra të qeta e të kul-luara. Babai dhe nëna u gëzoheshin fëmijëvetë urtë e të mirë e plot shëndet që po rriteshinaty mes pyllit e luleve, në lëndinat e bukuraduke dëgjuar këngët e lashta të Drinit dhemeloditë e ëmbla të fyellit që përcillnin bjesh-kët e Korabit. Dhe kështu, siç e deshi i madhiZot, u rritën e u burrëruan djemtë Xhelili,Elezi dhe Hazizi. Xhelili vdiq i ri, por la pasSuf Xhelilin, krahun e djathtë të Elez Isufit,po aq madhështor sa mixha (xhaxhai) i tij, qëduke ecur në gjurmët e lavdisë e të heroizmit,populli me të drejtë do t’i quante:

Shqipja e Ndreut me dy krahë,Me dy krahë e za bilbili:-Ban hoxhum, o Elez-aga,-Besë-a-besë!-thotë,- Sufë Xhelili!

Të bëjsh portretin fizik të këtij luftëtari,duhet të kesh talentin e Rembrandit që balli itij të ketë shkëqimin e agimeve të dritës, qësytë e tij të shohin gjer në thellësitë e oqean-eve, që gjoksi t’u ngjajë shkëmbenjve të ma-leve tona, që duart e tij të jenë mbërthyer fortnë kondakun e pushkës dhe gishtin ta ketë prejçeliku, që këmbët e tij t’u ngjajnë atyre tëdrerëve që ngjiten lartësive, që trupi i tij tëjetë i lartë sa qielli dhe i rëndë sa toka. Dhekëto që thuhen për të nuk janë hiperbola po-etësh, por realitete të lindura në flakadanebetejash e zulma luftërash.

Mjerë ata që e njohin shumë pak këtë bur-rë!

Të përshkruajsh jetën e tij duhet të keshmemorien e Homerit dhe penën e Shekspiritqë ta paraqesësh ashtu si ishte: të matur nëkulme dëshpërimi, të heshtur e hijerëndë nërrethana të vështira, i duruar deri në dhimbjedhe i ashpër deri në vetëmohim. E njihtearmikun që me vështrimin e parë dhe e fiton-te mikun që kur shkelte te pragu i shtëpisë,fjalëpak në kuvende burrash e punëshumë nëmejdane trimërie; për të nuk kishte kthim pra-

Në 150-vjetorin e lindjes së tij

“Elez Isufi, mor ku je...”pa, vdiste aty ku lidhej besa, ta kuptonteqëllimin sa të hapje gojën, dhe kur hapte gojënaty ngulte kufirin.

Mjerë historia që ka mbyllur një sy e njëvesh!

Besoj se janë atavizma të një uni gjenetikparabolat dhe diagrama e jetës së tij. Të jeshanafabet e të luftosh aq shumë për shkollë,dije e dituri; të jesh i pashkollë e t’u mësoshtë shkolluarve artin e të shkruarit, të jesh ipashëtitur dhe të njohësh botën tejendanë, tëjesh bari dhish e të japësh kulturë të foluridiplomatik; nga një fshatar i thjeshtë të ngri-hesh në lartësitë e një udhëheqësi vigan, ngaçoban të bëhesh strateg luftërash e nga ndjen-jat e dashurisë për vatanin të frymëzohesh përtë mbaruar vepra heroike, është, padyshim, njëmrekulli e zbritur nga qielli.

Lavdi Zotit, që e pajise kështu këtë burrë!Elez Isufi ishte shembulli më i mirë i një

udhëheqësi popullor, të cilin ai e dëgjonte dhevepronte me dashuri të veçantë për të zbatuarkëshillat e tij. Janë bërë proverbiale shumëthënie të tij. Një thirrje, ishte kushtrim lufte .Ajo ngrinte më këmbë “shtatë em’shtatëdhjetë”, mobilizonte në luftë burra egra, ngrinte nga gjumi fëmijët dhe i niste nëbeteja, lartësonte bajrakun e fitores aty ku gjë-monte thirrja e tij, grumbullonte rreth vetesqindra luftëtarë të gatshëmm për t’u hedhurnë zjarr e flakë.

-Ka thënë Elez Isufi, hoxhum, o burra!Nuk ra kurrë në kurthin e intrigave dhe nuk

u bashkua asnjëherë me asnjë për përfitimepersonale dhe në dëm të interesave kombëtare.Miq e shokë të tij ishin nga figurat më të ndrit-ura të kombit që nga Bajram Curri, Isa Boleti-ni e Hasan Prishtina e gjer tek Vehbi Dibra eIsmail Strazimiri.As nuk u shit e as nuk u blenga asnjë pushtet e politikan, nuk u gënjye eas u bë pishman për asjë arsye, nuk u thye e asgënjye nga sulmi i tradhtisë e as u step kurrënga kurthi i djallëzisë. Armiku e donte të vde-kur, populli e bëri të pavdekshëm. Gjithkushe donte dhe e mbronte, të tërë i besonin dhe enderonin. Nuk pati frikë nga kthetrat e varfërisëe as e verbonte shkëlqimi i floririt. Mësojeni,pra, veprën e tij, bëmat e tij! Janë, vërtet,madhështore.

Mjerë politika, sa qorre është!Hyri në skenën e historisë si dalëzotës dhe

mbojtës i vullnetshëm, trim e besnik i pasur-ive të Rekës nga grabitësit, kusarët e hajdutët,të liqtë e hajnat. Këtu fitoi besimin e madh,se gjëja e lënë në besën e tij është e sigurtë .

U pagëzua në zjarrin e betejave, së pari,me ushtarët turq të cilët e patën fillimishtçaush, por, kur i njohu mirë, u vuri pushkëndhe i përzuri i pari nga vatani. Qe flakadanidhe zëri i kulluar i lirisë, që ndezi me guximkryengritjen e përgatitur në Kosovë më 1912dhe doli në mal me qytetarët e Dibrës së Mad-he. Shpartalloi disa njësi të garnizoneve turkeduke u marrë atyre armatimin dhe dy topa qëu përdorën me aq sukses kundra mësymjessërbe në betejën e famshme të Kolosnjanit,se:

Na ka shkelë hasmim te dera!Elez Isufi u bë korifeu i qëndresës popu-

llore në epopenë e luftrave 9-vjeçare kundërnjë armiku nga më të tërbuarit e më mizorët ishqiptarëve. Shkriu gjithë pasurinë e tij përinteresat kombëtare. U dogjën tri herë kullat etij, u internua dhe u burgos familja e tij, upërgjakën burrat e konakut të tij, por ai nuk uthye, as u gunjëzua, as u përkul. Përkundrazi,

historia do ta lartësojë hakmarrjen vigane, tëpaparë në llojin e vet dhe armiku do ta ruajënë shekuj si një relikë të zezë në kujtesë tëbrezave duke shkruar mbi një vazo që mbanbrenda skeletin e një koke viktime: “Mos eharroni kurrë Kodrën e Kaushit”!

Tri herë u dogjën dhe u bënë hi fshatra tëtërë, u martirizuan e u masakruan burra e gra,vdiqën në rrugët e vështira të gjenocidit sërbqindra burra, gra, e fëmijë. U kosit si bari injomë djalëria dibrane.

Mjerë arkivat që i mbajnë të mbyllura fletëte këtyre ngjarjeve të mëdha!

Katër muaj me rradhë në dimrin e egër tëvitit 1921 qëndroi në shi e në borë në malet eLurës me malësorët besnikë të Reç-e-Dardhësdhe të mbarë Dibrës duke treguar një trimëritë jashtëzakonshme në mbrojtje të vatanit dhenuk i lejuan sërbët të kalojnë kufirin.

Elez Isufi u dekorua për merita të vecantalufte nga perandori i Austro-Hungarisë FrancJozefi me titullin e lartë “Franc Jozef-Orden”.Në mjediset e pallatit perandorak kishte vënëkëmbët me baltë mbi qilimat persianë të sal-loneve aristokrate këtë rradhë një njeri krejt iveçantë, një malësor me rroba shajaku, kësulëtë bardhë, tirq të bardhë e kuparane të zezë,me opinga lëkure, por me një zemër të madhee një mendje të ndritur që ia kishin zili dheperandorët me njëqind tituj e grada e të fun-dosur në kolltuqe të artë. I thotë Perandorit,duke iu drejtuar përkthyesit që mos t’ia ndry-shojë llafet në komunikim, se shqiptarët janëvrarë me turqit, se ai u kishte kërkuar nizamëe taksa; ishte vrarë me sërbin se kishte kërkuartë bëhej zot shtëpie e të mblidhte taksa e ush-tarë e se kështu do të vritej me të gjithë ata qëjanë të këtij soji. Kështu i kishte thënë dikurdhe dikujt tjetër që kishte provuar t’i thoshtePlakut të Çuditshëm të ndrronte mendje e tëulte armët, por ai e kishte pasur përgjigjen nëmajë të gjuhës:

-Mirë thue ti, or mik, por unë jam një Elez.Ç’tu baj atyne njiqind Elezave të tjerë që kaDibra?!

Elez Isufi ishte i idhët për këdo që shkel nëtë drejtën e liritë e tjetrit, për të gjithë ata qëtradhtojnë idealet e lirisë, për këdo që vihetnë shërbim të hasmit, e, sidomos, të hasmittë vjetër. Ai ishte mik për kokë me atë qëluftonte për liri e drejtësi, për nder të vatanit ejo me ata që binin në prehër të dushmanit.Këtë qëndrim mbajti tërë jetën. Nuk u pajtuaas me Zogun. Në Lëvizjen e Marsit, që ndon-jë historian i mefshët e dritëshkurtër, nga ataqë kujtojnë se historia është petull me ujë tëftohtë ose një tufë tjetër politikanësh që nukshikojnë më larg se hija e trupit të tyre, këtëLëvizje, që ndërmorën forcat më demokratiketë kohës, duan ta quajnë një grusht shteti. ElezIsufi hyri në Tiranë vetëm me 500 burra di-branë, as për pushtet e as për lavdi dhe i strukunë qylarët e qelbura pushtetarët faqezinj tëkombit. Këtë e bëri që t’i siguronte popullitzgjedhje demokratike, atë gjë që i ishte prem-tuar sa e sa herë se do ta bënte Asambleja epërgjithshshme, “e të caktohet fati i popullittë ngratë”, si shkruan në kujtimet e tij IsmailStrazimiri.

Lëvizja e Marsit dhe revolucioni i Qershorit,sidomos, fundi i tij, qe shumë zhgënjyes përPlakun e nderuar., sidomos ndaj një pjese tëparisë dibrane e asaj kombëtare që i patëndhënë besën dhe e tradhtuan, bile i mbushënpushkën dorës tinëzare dhe vranë më 16 dhje-tor 1924 nipin e tij e bashkëluftëtarin e trim

Sufë Xhelilin dhe plagosën për vdekje Elez Isu-fin që do të ndrronte jetë dy javë më vonë më30 dhjetor 1924. Vdekja e tij e kobshme ukthye në një mort për mbarë popullin e Di-brës e të Lumës dhe tërë miqve të shumtë qëkishte në mbarë vendin. Vdekja e tij qe kaqmadhështore sa e shpreh fare qartë dhe kjoantitezë e fuqishme që hyri në mes dy kampe-ve: njërit që mbante zi e qante e tjetrit qëpinte raki e këndonte. Në Sllovë ku Mide Dodavajtonte kreshnikun e maleve:

Elez Isufi, vllau jem, o vlla,O yll i karvanit, vllau jem, o vlla,Kreu i mejdanit, vllau jem o vlla!…diku në Dibër të Madhe ushtarët sërbë ia

kishin shtruar me raki e meze dhe kërcenin ekëndonin duke kujtuar të kaluarën:

Kush don ta njohë se ç‘është tmerriLe t’i bjerë në këmbë Kaushit të Elezit!Ah, moj nënë atje,Dhe bari i njomë digjet nën këmbë…(Koj sakat do videt teshki gubitakNekai zverzhi uder protif Eleza Kaush,Moja majka i suve travaJe goreno pad moje mogi).

Vrasjen e Elez Isufit dhe veprën e tij popu-lli do ta përjetësonte në dhjetëra këngë dhekoha do ta qëndiste në kornizën e portretit tëtij sintezën e mendimit lapidar:”Punova përKomb e Atdhe”

Populli do ta quante Elez-a, megjithëse nukishte aga, teprina e parisë dibrane, Plaku irandë i maleve, shqipja e Korabit, e të tjeraepitete. Shtypi i kohës u tregua i pakursyer përtë dhënë vlerësimet e tij, si kurrë ndonjëherëpër ndonjë figurë tjetër: Plaku i famshëm, filo-zofi me kësulë të bardhë, mendimtari i madh,diplomati i pashkollë, gjenerali me shajak,kreshniku i maleve të Dibrës, ballina e ko-mbit, atdhetari i flaktë, njeri me cilësi të mbi-natyrshme, e qindra vlerësime të tjera. Figurae Elez Isufit është vlerësuar në çdo kohë, semali nuk mbulohet me kashtë e dielli nuk zi-het me shoshë. Por politika e të gjitha ngjyrave,nuk dimë pse mban dicka të frikshme brendasaj, ndrojtjen për t’i dhënë vendin që meri-ton, titullin më të lartë “Nderi i Kombit”,ndërkohë që me këtë titull po vlerësohenshumë të tjerë që nuk e kanë as peshën e asrëndësinë e veprës së tij.

Në 150 vjetorin e lindjes së tij ne e kuj-tojmë me respekt jetën dhe veprën e këtijpatrioti të madh, e këtij atdhetari të flaktë, ekëtij flakadani të lirisë që frymëzoi breza tëtërë luftëtarësh për çeshtjen e madhe të Ko-mbit.


botime

Ashtu si një vit më parë kur dibranët u mblodhën të gjithë tok

në Teatrin e Operas dhe Baletit përtë festuar 70 vjetorin e poetit tëkëngës popullore Naim Plaku, edhesivjet në prag të festës së vitit të ripërsëri bashkë u mblodhën dibranët,dhe përsëri Naimi ishte ai që i bash-koi në një takim të tillë.Ky ishte njëtakim disi i veçantë, ashtu siç ishtedhe vetë libri, i veçantë: “Trëndafilambi mermer” që u promovua mëdatën 17 nëntor në lokalin e SadikÇerës tek Ura e Kamzës sipas njëmontazhi letraro-muzikor. Në sfondnjë monitor i madh ku herë pas hereshfaqeshin portretet e personazhevetë librit.Në fund të çdo portreti nganjë epitaf. Në atë sallë të improvi-zuar një dhimbje e përbashkët. Mod-eratorja e këtij montazhi, EjonaMerhadi nuk e pati dhe aq të lehtëkur shikonte nga salla sy të përlo-tur, koka të ulura poshtë e një hesh-tje e plotë si prej varri. E gjeti më sëfundi zgjidhjen, e gjeti bukur. Dotë ftonte në fillim këngëtarin vyrtuozQerim Sula që me këngën e heroittonë kombëtar Skënderbeu po dhekjo me tekst të Naim Plakut do tangrinte këtë spektator disi të veçantë

Nga: ABDURAHIM ASHIKU

Nuk e di kush tundi djepin tënd duke tëthirrur NAIM... Bekuar qoftë! Si Naimi i“Maleve... lisave të gjatë... pyjeve... gërx-heve... të Shqipërisë...”. Më ngrohe meudhëtimin tënd me penë e me shpirt ma-leve të Katër Grykëve të Murrës, liqenevetë bukur të Kacnisë, liqene që ndoshta jami pari që i kam fiksuar në celuloid, liqeneqë për mua janë më të bukur se Liqenet eLurës. Një mbi një, ulur në prehrin e njeritjetrin, në atë zbritje të butë, zbritje poe-tike të natyrës, pamje që të futet në shpirte të mbetet tërë jetën kur ngjitesh në kresh-

Një libër homazh, një homazh i përbashkëtnë këmbë .Jo vetëm kaq por zëri ifuqishëm thirri dhe të tjerë nga rru-ga, udhëtar të ndryshëm që u mbër-thyen pas dritareve të lokalit.Të gjithëu çliruan nga ai makth disi i madhqë i kishte mbërthyer, u çlirua dhevetë moderatorja e tashmë montazhiletraro-muzikor kishte filluar. Njëgrup vajzash nga shkolla emesme”Elez Isufi” Bathore kishinardhur për të recituar vargje nga kylibër mbushur plot me vargje të për-mallshme.

Vetë autori që në faqen e parë tëlibrit do të shprehet: “Me respekt epërmallim përulem në kujtim të kë-tyre martirëve duke vënë vargjet emia modeste mbi varret e bijve dhebijave të vendit tim, që sosën rin-inë e vështirë të mbuluar me mallinpërvëlues të prindërve të tyre, tënënave e motrave shamizeza, atyreqë derdhën lot të nxehtë mbi këtatrëndafila të heshtur që çelin e lulë-zojnë ritmikisht në tabanin e kujti-meve tona” Ky nuk ishte thjeshtë njëpromovim libri por ishte dhe njëpërkujtimore, një përkujtimore e për-bashkët, një homazh që u bë përdjemtë e vajzat, burrave e grave, tëafërme tanë,farefisit, miqve e

shokëve që kanë ndërruar jetë në rre-thana të ndryshme, por që kanë lënëmes nesh mallin e pashuar, kanë lënënjë vend bosh në vatrat tona, një lugëbosh në sofrat tona, një ndjenjë tëfortë pikëllimi, një këngë vaji meskëngëve tona të gëzuara. Sa bukurshprehet vetë autori në parathënjene këtij libri disi të veçantë nga bot-imet që kanë dalë deri tani: “ Kamparë pleq e plaka duke qëndruarpranë bijve e bijave të tyre, që, përtë lehtësuar ngashërimet e ngushjtet,i nxitnin të qajnë ca, të nxirrninmëllefin, se kështu do t’u lehtëso-heshin sadopak dhimbjet.Se lotishërohet me lot! Këto vargje, vërtet,janë të përlotur, por them me sin-qeritet, se në atë pellg të madh dhim-bjesh e lotësh, janë dhe lotët e mi”

Të gjitha poezitë e librit më të ritë Naim Plakut pothuaj se janë bërëkëngë nga përkujdesja e të afërmëvepër ta mbajtur gjithmonë të freskëtkujtimin e tyre dhe sidomos për t’uapërcjellë brezave që vijnë. Dhekëngët, dhe poezitë e përmallshmeu recituan, dhe fjalët e mallit dhedhimbjes u thanë të gjitha. Sot kypromovim libri, kjo përkujtimore,ky homazh të përbashkët nuk duhet

të kthehet në një ditë vaji, por nënjë ditë respekti e krenarie, duketreguar se kujtimi i tyre rron. Rrondhe frymëzon, se në të vërtetë vdek-ja e tyre ka qenë heroike në kuptimine mirëfiltë të fjalës.Se heroike ështëdhe vetë jeta e tyre. Dhe në këtësallë të mbushur plot për plot menëna shamizeza e pleq të plakur parakohe nuk kishte nevojë për shumëfjalime dhe kumtesa. Vazhdoi gjatëky montazh muziko-letrar, afro treorë . Dhe moderatorja nuk mund t’iqëndronte strikt programit, herë herëu ngritën nga salla dhe floën, folënshumë e të gjithë dhe pse me lot nësy përshëndetën Naim Plakun që mekëtë libër i bëri të pavdekshëmdjemtë dhe vajzat e tyre. KëngëtariQerim Sula në fjalën e tij tha:” NaimPlaku është dhe do mbetet për shumëkohë një penë e artë. Ne këngëtarëtqë sot jemi bërë të njohur jo vetëmnë skenat tona por dhe jashtë ven-dit, na ka bërë pena e artë e NaimPlakut.i urojmë jetë të gjatë e kurrëmos iu ndryshkët pena”. Folënshumë, folën e thanë urimet më tëmira për Naim plakun; foli e për-shëndeti Hysen Çera, foli HalilPalushi, babai i Gramoz Palushit që

u vra për flamurin tonë në Greqi, folivajza e Shaqir Nokës, foli QemalDoda, nipi i Baftjar Dodës, ko-mpozitori Xhelil Imeri, Dr. FejzullaGjabri, mbesa e Selim Hysës SedijeHysa e plot të tjerë. Përsëri këngënga Sherif Dervishi, Arif Madana,përsëri Qerim Sula. Duartrokitje tëgjata por dhe ndonjë pikë loti ingrohtë rrëshqiste tinëz nëpërfaqe.Kjo ishte e pranishme dheaskush nuk i shpëtoi dot se kjopërkujtimore, ky homazh ishte ipërbashkët për të gjithë. Edhe dhim-bja u nda mes të gjithë tëpranishmëve.Në fund një foto meNaimin, një autograf në libër njështërngim duarsh dhe urimi i tëgjithëve dhe pse me sy të përloturishte:”Faleminderit Naim Plaku, nai ngjalle sot njerëzit të dashur qëhumbën jetën në moshën më tëbukur, na e lehtësove dhimbjen,Dombetesh i pranishëm, miku më irëndësishëm, njeriu më i domos-doshëm në familjet tona!

Korresp. “Rruga e Arbërit”

Refleksione

Bekuar qofsh o Naim Plaku...tën malore prej nga njëra anë merr nëdorë e në shpirt ikonën e pyjeve të Pratitdhe bjeshkët e Lukanit dhe Qafë Murrëse nga ana tjetër kap e nuk e lëshon prejdore pamjen që varet maleve të Balgjajtpër të zbritur e notuar mbi lumin, e mëposhtë mbi Liqenin e Matit...

Nuk po udhëtoj gjatë atyre maleve, nukpo ulem në ballkonin e bukur natyror tëManazdrenit, lagje e Qafë Murrës, nuk pofus dorën në galeri të marr një gurë krominga ajo që quhej dikur “Miniera e Selish-tës”, nuk po ngjitem në Qafën e Lukan-jakëve për të zbritur në bjeshkën e Pllajite as po marr rrugën këmbësore pyllit tëthanave për të dalë në Krue të Zi e për tëzbritur në Bulaç e Sinë, në vendlindjen eGjergjit tonë të madh, Mbretit të Sh-qiptarëve...

Po ndalem. Një pikë loti mori teposh-tën e rrudhave të moshës. Nuk e mbaj dotlotin e mallit për ato vende që ma kanëmbushur jetën me gaz e hare.

Plaku e ke mbiemrin dhe PLAK i fjalëssë urtë dibrane je. Kam një libër tuajin nëemigracion, në Athinë ku jam i ngujuarprej pesëmbëdhjetë vjetësh, librin “Po tëmos ishte Drini”. Ngrohem me fjalën tuaj

kur është ftohtë, çmallem me Drinin, kurmë merr malli...

Hyra në të thella. Mos më ven faj. Mëka marrë malli e nuk çmallem dot.

Në udhëtimin tënd Katër Grykëve tëMurrës ishe ndalë në Lunarë, atje ku ujëratbëjnë shtrungë, shtrungë që një njeri idashuruar me dritën, që i buron në shpirt,kërkon ta mjelë e ta shndërrojë në rrymëelektrike.

Kam një dobësi për dritën elektrike,dritë që rrjedh (siç rrjedh qumështi) ngashtrungat ku njerëzit me dije e kulturëmbledhin ujërat që nga ato të vijave ujitësee deri tek ato të gjoleve të madhësive tëndryshme. Dobësia është e lidhur me njëngjarje në kapërcim të fëmijërisë sime,është e lidhur me vjeshtën e vitit 1955kur sapo kisha kaluar katërmbëdhjetë vjettë jetës...

...Shtëpia e prindërve të mi është nëkrye të fshatit të Brezhdan-Zdojanit dhenë fund të mëhallës së Ashikëve. Në fundtë ogrades, atje ku Brezhdani të vjen nëpëllëmbë të dorës e fusha e Çapit medeltën e gjerë të Drinit të Zi ta mbushshpirtin me bukurinë e papërsëritshme,kishim një vresht, një vresht në një teposh-

te që po nuk u mbajte mirë rrokulliseshesi ortek dëbore. Në krye të vreshtit u hapnjë gropë e thellë, gropë që thurur memur guri dhe e veshur me çimento for-moi atë që e quajtën “hauz”, emër i ciliedhe sot e kësaj dite ka mbetur si toponim,si një emër që vjen larg, shumë larg nëkohë. Hauzi u lidh me një kanal të thellëderi tek “Mulliri i Sadullit” dhe me njëtub çeliku teposhtës së thepisur. Një god-inë e thjeshtë, brezi i parë me gurë dhedy brezat e tjerë me plita, mblodhënbrenda vetes një turbinë dhe një gjenera-tor. Telat elektrikë u shpërndanë në tëgjithë fshatin, që nga Bunçet, e Xharretderi tek Reçet në lagjen e Zdojanit. Hidro-centrali me llamba 110 voltësh u dha dritëtë treqind shtëpive të Brezhdanit dheZdojanit...

Ishte me të vërtet një gjë e madhe, dritëelektrike fryt i punës vullnetare të fsha-tarëve që kërkonin një jetë të re, kërko-nin dritë. Asokohe ende nuk ishte krijuarkooperativa bujqësore.

Drita solli radiot, solli një garë të vërtetëpër të mbushur shtëpitë me atë aparat tëçuditshëm që “fliste dhe këndonte”. Ndo-dhi që fshatarët shitën bagëti e katandi


të reja

Nga Dukagjin HATA

Isha ende djalosh, njëzetvjeçar plotëndrra dhe pasione, kur para tridh-

jetë vitesh kam takuar për herë të parënjë burrë, që më ka bërë përshtypjepër energjinë, gjallërinë, besimin nëatë që bënte, performancën e bukurqë dinte të ruante, në një kohë tëdevijimit dhe shëmtimit tëshumëçkaje. Ky burrë, atëherë endei ri dhe i bukur (edhe sot në moshënshtatëdhjetë e gjashtëvjeçare i ruangjurmët e tipareve të dikurshme),quhej Velo Cfarku dhe ishte kryere-daktori i gazetës lokale të Dibrës“Ushtima e maleve”.

Takimi me njerëz të shtypit dheatyre mediave të kufizuara të kohësnuk ishte një takim i zakonshëm, menjerëz të zakonshëm. Gazetarët asokohe kishin një fuqi dhe sharm qëmund të krahasohet vetëm me atë tëatyre që sot quhen vipa, veçse menjë ndryshim: fjala vip sot ka pësuarnjë keqpërdorim deri në devijim,ndërsa fjala gazetar dikur ishte iden-tike me atë që përshkruhet në për-caktimin e saj, në fjalorin e gjuhësshqipe.

Veloja të bënte menjëherë për veteme thjeshtësinë, inteligjencën, talen-tin, kudesin që tregonte ndaj atyre qëe rrethonin, afëstinë për të dëgjuar mevëmendje dhe për të zhvilluar njëbisedë të mençur e produktive. Kur ekam takuar tani pas shumë kohësh,kam vënë re se kalimi I viteve jo vetëmnuk ia ka zbehur, por ia ka nxjerrëmë në pah këto cilësi.

Të botoje në atë kohë në gazetëishte vërtet një gjë e madhe, të dukejsikur para teje hapeshin dyert e njëbote të panjohur dhe të priste fati iHirushes. Meqë unë isha mashkulldhe nuk prisja ndonjë princ të kaltër,(princeshat ishte bërë lanet me kohë

Duke reflektuar rreth librit “Të parën kemi Dibrën” tëautorit Velo Cfarku

Një monument publicistik për Dibrën dhe dibranëtdhe nuk guxonte kush t’i zinte nëgojë), botimi në atë gazetë modeste,por që kishte aq shumë kreativitetnë atë kohë të pa kohë, ishte sigur-isht më shumë se një sadifaksion,ishte një lloj çelsi për të shkuar tekëndrra. Një nga ata që ma e ushqeuëndrrën, duke më nxitur të shkruajadhe të botoja, ishte miku im i vjetër,mësuesi dhe gazetari pasionant, VeloCfarku.

Njohjen me Velo Cfarkun, këtëburrë të gjindshëm, që i burontemirësi në çdo pore të lëkurës, e kon-sideroj me të vërtetë një fat. Ai dintetë gjente gjuhën e përbashkët mekolegët dhe bashkëpunëtorët, dintetë ndizte zjarre shprese edhe aty kuhiri përpëlitej në agoni, teksa shua-nte thëngjijt e fundit…

Gazeta “Ushtima e maleve”, gjatëkohës që e ka drejtuar Velo Cfarku,për rreth njëzet e pesë vjet, kapërcjellë një tirazh prej rreth 9 mil-ion kopje, ku kanë lëvizur qinramijëra emra, mjedise, personazhe,problematika, duke u bërë kështu –pavarësisht kufizimeve të kohës- njëtribunë e mendimit dibran, nëkërkim të shtigjeve të lirisë dhedrejtësisë shoqërore.

Takimi me të pas kaq vitesh ishtenjë takim virtual, takim në librari,ku janë renditur tre librat e tij pub-licistikë dhe ku lëviz një jetë e gjallënjerëzore, lëvizin kohët, mjediset,iluzionet, qarkullon limfa e mendim-it të lirë të një epoke tjetër. Takimete tjera në kafene nuk ishin gjë tjetërveçse një fillim miqsie, pas një sh-këputje të gjatë.

Të gjitha këto I solla ndërmend,teksa shfletoja librin etij të ri “Tëparën kemi Dibrën”. Cilido lexues,veçanërisht gazetarët dhe bash-këpunëtorët e shumtë të shtypit pe-riodik të dikurshëm, sapo të përfun-

dojnë së lexuari këtë libër të gaze-tarit veteran dhe ish kryeredaktorit tëgazetës “Ushtima e Maleve” VeloCfarku, do të meditonte pë atëkujtesë që nuk shuhet, por kthehetnë trajtë rrëfimi të ngjeshur dhembresëlënës për të tjerët, do të nd-jente një soj detyrimi që të shkru-ante qoftë edhe pak radhë.

Kjo, sepse vetë tematika dhe prob-lematika që ai rrok në shkrimet e tij,në idetë, qëndrimet dhe refleksionetqë përcjell, tregojnë një nivel tëspikatur gazetaresk, një sens realizmitë thellë, një zhbirim pikologjik epsiko-analitik të kohëve dhe person-azheve që bën objekt trajtimi, përvetë përmbajtjen ku ndërthuretmjeshtërisht subjekti, rrëfimi dheqëndrimi ndaj asaj që rrëfen, gjetjete personazheve dhe trajtimi i prob-lemeve, ku lexuesi ia del të rrokëthellësitë e jetës që ai na ofron, ko-hën, dibranët, fisnikërinë e njerëzvetë thjeshtë, përkushtimin, bujarinë,shpirtin human në shtigjet e vështi-ra të jetës e të kohës.

Ky libër i veçantë letrar-publicis-tik është një vështrim, retrospektiv,harmonik jo vetëm për Gollobordën,jo vetëm për Dibrën, por për trevate veriut në përgjithësi, ku autorit ika rastisur që të shkelë, për shkak tëpunës së tij si gazetar dhe drejtuesshtypi, në kërkim të “lëndës së parë”të shkrimeve, mbresave dhe impre-sioneve gazetareske.

Velo Cfarku është një figurë e njo-hur në lëmin e publicistikës sh-qiptare, me një kontribut të spikaturnë qëmtimin dhe vlersimin jo vetëmtë historisë së Gollobordës, trevë prejnga vjen dhe të Dibrës, që e ka mbar-tur me vete si një gur sizifian, por tëgjithë hapësirave etnike shqiptare,gjurmë të jetës dhe të bëmave të sëcilave gjen në shkrimet dhe librat e

tij.Në kohën kur realiteti gazetaresk,

më shumë se tek e vërteta, bazohejtek trilli dhe fantazia ilustrative, përtë qenë në rregull me parimet e ko-hës, zëra të vërtetë publicistikë si aii Velo Cfarkut, tregonin se kishteardhur koha për ndryshim dhe se nukmund të vazhdohej më me shtampadhe formula steriotipe, jashtë re-aliteve të trishta që nënshkruantekoha e pa kohë.

Libri i fundit që Cfarku ka hedhurnë qarkullim ka një titulldomethënës e kuptimplotë dheshpreh botëformimin etnopsikik,shpirtëror dhe etnokulturor të autorit.Siç e thamë libri titullohet “Të parënkemi Dibrën”, ku autori bën njëudhëtim retrospektiv midis njerëzve,mjediseve, ngjarjeve dhe bëmavehistorike, por dhe të përditshmërisë,duke evidentuar pasurinë e madhetë botës së njerëzve të thjeshtë dhetë burrave të mençur të odave të Di-brës.

Duke sjellë portrete njerëzish qëautori ka njohur në rrugën e tijgazetaresske, gjatë një pune të gjatëdhe plot pasion, copëza jete, vëzh-gime dhe impresione të gjalla, VeloCfarku na komunikon filozofinë embijeteës shpirtërore në male, ko-det dhe zakonet e një treve si Dibra,që ka shkëlqyer në të gjitha kohëtpër sharmin e odës së burrave,mençurinë dhe prakticitetin enjerëzve, që nuk jeton thjeshtë përvete, por mbi të gjitha për vallen eshokëve, miqve dhe armiqve, që irrethojnë, pra për të tjerët.

Në libër parakalojnë figura të njo-hura të kulturës, artit, sportit, odëssë burrave të Dibrës, punëtorë, mu-ratorë, njerëz të të gjitha shtresavedhe niveleve kulturore, të cilët i bash-kon në libër filozofia e dashurisë për

të bukurën, për progresin ekonomik,social dhe kulturologjik të kësaj trevekaq të përndezur nga shkëlqimi i urtë-sisë vitalitetit.

Autori bashkon në një rrëfim ver-tikal dhe retrospektiv mbresat dheimpresionet personale me të dëgjua-rat nga të tjerët, portretin me vëzh-gimin e hollë, refleskionin me anal-izën e goditur psiko-sociale, replikënme shijen e përzgjedhur dhe plotdelikatesë të pikmentit letrar, me tëcilin spërkat fjalët, fjalitë, frazat dheshkrimet e tij.

“Të parën kemi Dibrën” është njëlibër i shkruar me një stilt ë përpunu-ar dhe me kolorit të pasur gjuhësor,pa fjalë të huaja dhe artifice, me njëgjuhë të gjallë e të zhdërvjellët, pazbulkurime dhe pa retorikë.

Autori bazohet në fakte të njohu-ra historike apo të konfirmuara megojë brez pas brezi, nga mbresat dhekujtimet vetjake gjatë punës në ter-ren si gazetar dhe drejtues gazete, ngavlerësimet e të tjerëve për pasurinëetnopsikike dhe etnokulturore tëtrevës së Dibrës, por dhe të trevavetë tjera, ku shëtit kamera e tij vëzh-guese dhe interpretuese.

Libri lexohet me një frymë dhepërbën një kontribut në publicistikënshqiptare, e cila ka nevojë tëpërthithë sa më shumë elemente ngamozaiku i spikatur i traditës, sido-mos në vlerësimin e dukurive të ak-tualitetit tonë problematik.

vetëm për të blerë radio......Vitet rrodhën. Hidrocentrali punoi

deri nga fundi i viteve ’60-të kur u elektri-fikua fshati tash me rrymë 220 volt.

Nuk ishte vetëm Brezhdani që ndërtoihidrocentral në ato vite. Shumë fshatra qënga Golloborda e deri në Lurë ndërtuanhidrocentrale të vegjël, hidrocentrale qëndriçuan diku një fshat, diku dy fshatra ediku një lagje fshati.

Nuk po vazhdoj më tej me “dashurinëpër dritën”, dashuri që duhet të shkruhete dokumentohet si vlerë jetësore dhe kul-turore e dibranit në rrugën e vet të ngjitjes.

Nuk do të shkruaj as për hidrocentra-let e vegjël, hidrocentrale që në vitet ’80-të jepnin aq energji elektrike (diku 15milionë kilovat-orë) të mjaftueshme (siçthuhej atëherë) për ti dhënë dritë të gjithëDibrës (me përjashtim të minierës së Bul-qizës). Nuk do të shkruaj ( sepse kam shk-ruar disa herë) as për studimin e një grupispecialistësh të hidroenergjetikes që llog-arisnin se po të ndërtohen hidrocentralembi kanalet ujitëse dhe mbi ujësjellësin eKorabit, energjia e përftuar shkonte në 220milionë kilovat-orë, energji e mjaftueshmeqë e gjithë Dibra të gatuante dhe ngrohejme korrent.

Nisur nga këto, nga pasuria e pallog-aritshme e energjisë elektrike që i vjenDibrës nga shfrytëzimi i burimeve ujoretë larta, të degëve të Drinit dhe të vijave

ujitëse, kundërshtova publikisht politikënzyrtare (të djathtë e të majtë) përndërtimin e hidrocentralit të Skavicës, përmbytjen dhe shuarjen e Luginës së Dibrës,lugina më e madhe, më e bukur dhe mëpjellore e maleve të Shqipërisë. Dhe kjovetëm e vetëm që mos përmbytej Shko-dra. Shyqyr që këto ditë dhjetori nuk ësh-të përmbytur Shkodra sepse me siguri dotë rikthehej përsëri në faqet e para tëgazetave “Skavica”.

Mendimet e mia modeste i kam pub-likuar në disa gazeta, në gazetën “Rrugae Arbërit” dhe në librin tim “PO DIBRËS!JO SKAVICËS!”...

Këto i nderuar Naim i bluajta imtë në“mullirin” e mallit dhe dashurisë tek mëmore e më çove me shkrimin tënd nëhidrocentralin në ndërtim të Selishtës, tekbekoje “Dritën e Bardhë” tek uroje meshpirt “Dalsh faqebardhë o RamazanBiba!”, tek flisje me dashuri dhe respektpër punën e një inxhinieri të palodhur siRamiz Plaku, tek ilustroje me fotografi atëqë është bërë.

Bekuar qofsh or Naim Plaku. Bekuarpër shkrimin, bekuar për penën, bekuarpër dashurinë që përcjell për Dibrën...

Kisha kohë që nuk kisha lexuar një re-portazh kaq jetësorë, kaq me dashuri.

Faleminderit!

Athinë, 20 dhjetor 2011

Reklamoni biznesin tuaj!

G A Z E T A “ R R U G A E A R B Ë R I T ”V Ë N Ë D I S P O Z I C I O N

H A P Ë S I R A T E N E V O J S H M EP Ë R R E K L A M Ë N T U A J !

Tel: (04) 22 33 283 (04) 22 33 283 (04) 22 33 283 (04) 22 33 283 (04) 22 33 283

Email: [email protected]@[email protected]@[email protected]


homazh

Vdekja e një njeriu krijon një boshllekpër familjën, të afërmit, shokët por

edhe për komunitetin ku ai kaluar njëpjesë të mirë të jetës. Për të mbushur këtoboshllëqe duhen kohe sipas kontributevedhe vlerave që krijojnë njerëzit me punëne veprimtarinë e tyre shoqërore dhe famil-jare. Skënder Sulejman Cani ishte një preiburrav fisnik dhe me emër të mirë nëGrykën e Madhe. Lindi më 1927 në njëfamilje patriotike e të dëgjuar për bujari,besë e trimëri në Sofraçan. Gjyshi i tij Jak-up Cani ka një kontribut të veçantë nëhistorinë e Dibrës në luftën për liri e pa-varësi për krah Mersim Demës, në kryen-gitjet e viteve 1910-1912. Shpesh herëshërbente edhe si përkthyes midis krerëvepatriot të Dibrës me të dërguarit e Peran-dorisë Osmane në fundin e shekullit 19dhe fillimet e shek 20. Përkrahu pa rezer-va periudhën për demokratizimin e ven-dit përkrah Elez Isufit, Ramiz Dacit, Meh-met Duricit, Dan Camit, Halit Lleshit dheRamiz Alliut. Po kështu edhe babai I tijSulejmani gjithë jetën e tij të shkurtër iakushtoi atdheut për konsolidimin e pam-varsisë. Skënderi, mësimet e para i morinë shkollën e Zerqanit dhe Homeshit përtë përfunduar në vitin 1942 Internatin eKastriotit. Si fshat Sofraçani ka qenë njëarenë lufte midis partizanëeve dhe push-tuesve të vendit italo-gjermanë. Më 17korrik 1944 gjermanët dogjën fshatin dhevranë 7 veta mes të cilëve dhe xhaxhai iSkenderit, Ramadan Cani (sot dëshmor iluftës NACL). Edhe pse në moshë të reSkënderi së bashku me vëllain e tij Shaqi-rin ndihmuan luftën. Ditën e sulmit të gjer-manëve Skënderi dërgoi një një partizantë plagosur në Teqen e Bllacës me porositë Këshillit Nacional-çlirimtar, duke njof-tuar edhe shtabin partizan (Dali Ndreu)për pasojat e luftës në fshat, ndërsa Sha-qiri ishte në mal me partizanët. Pas treditësh fshatin e gjetën të djegur e të brak-tisur. Tashmë duhet të punonin për zh-dukjen e pasojave të luftës, për fillimin ejetës nga e para fillimisht duke ngritur njështepi të re duke lënë kështu trojet e vje-tra. Pas mbarimit të luftës Shaqiri filloipunë në Durrës e më pas në parkun eSarandës si shofer. Dënohet me vdekje përsabotim.Kjo i krijoi probleme të mëdhafamiljes Cani të rrënuar nga lufta.Megjithëse i ri Skënderi nuk humbi shpre-sat për vëllain i cili për fat i shpëtoi push-katimit dhe pas dy vjetësh lirohet ngaburgu i Gjirokastrës. Përsëri rifillimi i jetës,Shaqiri sistemohet me punë në Ndërmar-rjen Gjeologjike Bulqizë, ndërsa Skënderime ndihmën e Qamil Dishës u sistemuane punë në Ndërmarrjen e GrumbullimitShupenzë si shef plani, në vitet 1962 -64kryetar i Kooperativës Bujqësore Sopotdhe përsëri Përgjegjës i Agjensisë së Grum-bullimit derisa doli në pension e vitin1986.Skënder Cani ishte pamburrje një nën-punës fisnik, shembull në sjellje, në sho-

Në këto ditë të ftohta dhjetori, kur ivetëm po meditoja për vitet që kisha

kaluar mes miqve e shokëve fare rastë-sisht m’u shfaq dhe një portret njerëzor,portreti i mikut dhe shokut tim të mirëHalit Mikli. Kanë kaluar dhjetë vjet qëatëherë që është ndarë fizikisht nga jetapor ja sot mu shfaq i gjallë në kujtesëntime, si ato vite ma parë kur djalë i ri egjithë energji ishte i pari në sektorët mëtë vështirë dhe gjithmonë i papërtuar.Jemirritur bashkë me Halitin, jemi nga i njëjtifshat(Muhurr) e ndaj kujtimet për të janëtë shumta e kujtesa ime krejt padashurrrodhi në ato vite të hershme të moshësmë të bukur që kishim unë, Haliti dhemjaft shokë e miq tanë.Sot kanë kaluardhjet vjet, dhjetë vjet që jemi ndarë memikun dhe shokun tonë Halit Mikli. Dh-jetë vjet nuk i thonë pak por për ne qëpunuam e jetuam me të, që ndamë tëmirën dhe të keqen si i thonë fjalës naduket sikur e kemi ende pranë me atëbuzëqeshjen karakteristike. Sot në këtëpërvjetor na mungon shumë, na mungonjo vetëm Haliti por dhe këshillat e tij prejnjeriu të mirë, vërejtjet dhe sugjerimet.Namungon çdo gjë e mirë nga vyrtytet e sjell-jet që kishte mes miqve e shokëve.Megjithatë ai në kujtesën tonë është e dombetet gjithmonë pranë nesh.Kudondodhet midis nesh Halit Mikli.E sot nëkëtë përvjetor jo vetëm për fëmijët e tij,të afërmit por dhe për ne miq e shokë qëpunuam bashkë në ditë të vështira e kuj-tojmë me mall e respekt njeriun e mirëHalit Mikli. Ai lindi dhe u rrit në një famil-je të mirë, patriote e atdhetare të Muhur-rit. Haliti edhe pse mbeti jetim në moshëtë vogël u rrit në një mjedis të ngrohtëfamiljarë, nga përkujdesja e vazhdueshmee Islam Miklit, një emër ky vërtet i njohurjo vetëm në Muhurr por dhe në Dibër.Kështu që Halitit i ra fati që të futej herëtnë odën dibrane, të përfitonte shumë prejsaj dhe ato që mori nga kjo shkollë e Di-brës i vuri në jetë në të gjithë sektorët endryshëm duke punuar me sakrifica tëmëdha e ndershmëri të lartë. Haliti lindidhe rriti plot 14 fëmijë.Jo pak për atë pe-

Me rastin e njëvjetorit të vdekjes

Kur na mungon një mik fisnik

qëri në fshat e kudo. I thjeshtë, i heshtur,i qetë, i përmbajtur e me zemër të madhee i aftë profesionalisht. Ai krijoi një expe-riencë mjaft të dobishme në marrëdhënieme vartësit, kolegët eprorët për zgjidhjene halleve të qytetarëve. Të gjithë ata që enjohën ndonëse nuk kishin lidhje apomarrëdhënie pune të flasin me admirime me respekt për Skënder Canin. Familjaqë krijoi nga martesa (me Xhemile Xha-fer Pashën nga Peladhia ) ruajti dhe pa-suroi traditën e origjinës bujare e patri-otike të familjes. Ajo priti e përcolli medashuri shumë udhëtar, shokë, miqdashamirës me zemër pa lodhje, me kohëpa kohë, në ditë të mira e të vështira. Bash-kë rritën 7 fëmijë duke vënë në plan tëparë shkollën. Ata u bënë inxhinierë,ekonomistë e mësues të dalluar në punëe në rrethet shoqërore dhe familjare.Vazhdimisht kjo familje është shquar përunitet dhe është marrë si shembull i mirënë Grykën e Madhe. Këtë dëshironin edhepër të tjerët në fshat dhe qytet. Këto vir-tyte i trashëguan dhe fëmijet e tyre. Nëçdo kohë midis vëllezërve e motraveshfaqet dashuria, respekti e vllazëria nëjetën e përditshme duke treguar fisnikërinëe prindërve. Pikërisht për këto vlera ndje-jmë boshllëkun dhe mungesën e këtyrenjerëzve të rëndësishëm gjithmonë midisnesh. Nga familja prej 3 vetash në 1940sot familja numëron 55 antarë së bashkume nipërit dhe mbesat. Kanë mbaruararsimin e lartë 37 dhe vahzdojnë 6 tëtjerë. Me arsim të mesëm 8; inxhinierë 8,ekonomistë 14, gjuhë e huaj 4, artet 3,mjekësi 8, diplomac 1, mesuesi 6. Me 28dhjetor 2010 ndahet nga jeta ky njeri fis-nik. Shpeshherë shprehte kënaqësinë sebrezat pas tij u shkolluan dhe u bënë mëtë zotët dhe më të vlefshëm për shoqërinë,dëshirë dhe objektiv i gjithe gjysheve dheprindërve tanë. Të tillë njerëz do të kuj-tohen brez pas brezi nga fëmijët, të afër-mit dhe bashkohësit të tij.

Shaqir SKARRA

Skënder Sulejman Cani

Respekt dhe mirënjohje përBashkim BeqirinPara pak ditësh u nda nga jeta Bashkim

Beqiri.Lindi në Sllatinë në një familjepatriotike e atdhetare. I ati i tij, mësuesiveteran Hajdar Beqiri ishte nip i Isuf Xhe-lilit. Jo vetëm familja e tij por dhe si fisshquhen si njerëz puntor, të ndershëm,korrekt në marrëdhënjet njerëzore. Bash-kimi u shkollua për elektronikë në Po-liteknikumin “7 nëntori”, sot Instituti “Har-ry Fultz” dhe punoi për vite me radhë pranëndërmarjes së Postë-TelekomunikacionitPeshkopi dhe shumë vite në Sllatinë, Sll-ovë e Shumbat. U shqua vazhdimisht jovetëm për aftësi e kompetencë profesion-ale, por edhe përkushtimin ndaj punës,cilësinë e shërbimit dhe administrimin mekorektesë të vlerave materiale e monetareqë administronte. Me të njëjtin përkush-tim punoi edhe në Tiranë ku banoi vitet efundit familjarisht. Krijoj një familje shem-bullore, që padyshim do ruajnë e kul-tivojnë traditat e prindërve. Vdekja e par-akohshme hidhëroi jo vetëm motrat, bash-këshorten, vëllanë e fëmijët por edhe ne

miqtë e shokët e tij që punuam e jetuamgjatë me të. Bashkim Beqiri la pas kujtimine një jete shembullore me vlera që meri-ton vetëm respekt e mirënjohje.

Halil Robi

Dhjetë vjet pa njeriun tonë tëmirë Halit Miklin

riudhë kohe por tek sejcili ushqeu dashu-rinë dhe respektin për njerëzit e në veçantipër më të mëdhenjtë, vyrtyte që këto endei kanë fëmijët e Halitit. Një familje e mad-he e me fëmijë të vegjël por në shtëpi kish-te rregull dhe disiplinë se këto vyrtyte tëmira i kishte skalitur vetë Haliti tek fëm-ijët e tij. Vonë kur fëmijët u rritën, u mar-tuan dhe krijuan familjet e tyre Haliti kri-joj një kompleks të madh shtëpish të reja etë bukura, tamam si një mini lagje qyteti,me pemë e lule të shumta. Por në kohënqë duhej të jetonte e të gëzonte bashkëme fëmijët e tij, vjen dhe një moment qëHalit Mikli në moshën 60 vjeçare ndahetnga jeta, ndahet në një moshë që kishtemë shumë forca dhe energji për të dhënëpër fëmijët e tij tashmë të rritur e të martu-ar. Megjithëse kanë kaluar dhjetë vjet qëatëherë mbahet mend jo vetëm në Muhurrpor dhe më gjërë. Nuk kishte ndodhur mëparë që një pjesëmarrje prej mbi pesë mijëveta të mblidheshin bashkë për t’i dhënëlamtumirën e fundit, mikut, shokut, vëllaite prindit shembullor Halit Mikli. Erdhënnga ana e anës njerëz të ndryshëm nëvarrimin e tij, të njohur e panjohur. I tillëishte dhe mbeti Halit Mikli, njeriu që ideshi njerëzit por dhe e deshën atë.

RUSTEM DEVA


Biblioteka e autorëve dibranë*

-20%

Këto dhe shumë botime të tjera tëautorëve dibranë mund t’i gjeni

pranë librarisë “M&B”Adresa: Rruga “Zenel Baboci”, Pall. Ferar, Tiranë (Pranë Selvisë)

Tel. 0 0 3 5 5 4 2 2 3 3 2 8 3 .Cel. 0 6 9 2 0 6 8 6 0 3

e-mail: m b b o t i m e @ g m a i l . c o m

* Janë reklamuar vetëm botimet që mundt’i gjeni pranë librarisë “M&B”



Dibra 2012


vetëm250 lekë

Nëse dëshironi të siguroni një kopje të kalendarit “Dibra 2012”, mund të kontaktoni:Në Tiranë, tel: (04) 22 33 283.Në Peshkopi, tel: - 0218 - 4233

ose email: [email protected]

NË TREG KALENDARI

© “M&B” Botime dhe Studio Grafike.

Ideja dhe realizimi:Miranda Goleci, Bujar Karoshi, Hysen Uka.

Për botimin ndihmuan:Adam Kirk, Hajredin Toca, Defrim Methasani, Ismail Keta, Bashkim Lleshi, Doran Delia, Medi Koxhaj.

Documents

- FAQE 5 - FAQE 8 Nga: Lura, një histori e harruar apo një ... · Bilanci i shkatërrimit i kalon ato të një katastrofe natyrore. Janë shfarosur përfundimisht drurët dy –treqindvjeçarë