PITANJA I ODGOVORI

1. Šta se podrazumjeva pod javnim sektorom u užem i u širem smislu riječi?

Јавни сектор у ужем смислу ријечи подразумијева органе и организације на нивоу државе, регионалне и локалне управе које се финансирају из буџета државе, регија и локалних јединица и које обављају дјелатности од општег значаја за друштво, као што су општа управа, правосуђе, одбрана, безбједност, просвјета, здравство и социјална заштита итд. Јавни сектор, у ширем смислу ријечи, поред јавног сектора у ужем смислу ријечи, подразумијева и привредне субјекте који обављају дјелатност од јавног интереса. То су јавна предузећа попут пошта, предузећа из области телекомуникација, енергетике,водоснабдјевања, те комунална предузећа.

2. Koje su to javne potrebe (funkcije) koje se finansiraju javnim sredstvima?

Javne funkcije koje se finansiraju javnim sredstvima možemo svrstati u nekoliko skupina i to:Klasične funkcije državeMeđunarodna bezbjednostUnutrašnja bezbjednostSocijalna sigurnostDruštvene djelatnostiEkonomska politika i privredni razvojVanredne funkcije

3. Šta proučava nauka o javnim finansijama?

Javne finansije kao nauka proučavaju:Javne potrebe odnosno javne funkcije (javne rashode) i sredstva za njihovo finansiranje (javne prihode);Budžet i druge institucije javnih finansija (finansijski planovi, finansijski programi, fondovi ) kao i postupke i procedure u pripremi donošenju, izvršavanju, izvještavanju, kontroli i reviziji budžeta Fiskalni federalizam i fiskalnu decentralizaciju

4. Šta se podrazumjeva pod fiskalnim opterećenjem?

Pod fiskalnim opterećenjem podrazumjeva se odnos ukupnih javnih prihoda fiskalnog karaktera i ukupnog društvenog proizvoda u jednoj državi u jednoj kalendarskoj godini.Fiskalno opterećenje se određuje kao odnos između obaveznih fiskalnih davanja s jedne strane i društvenog proizvoda jedne države u jednoj kalendarskoj godini s druge strane. SdFo = -------------- X 100 DpFo – fiskalno opterećenjeSd – ukupni javni prihodi fiskalnog karaktera

Dp – društveni bruto proizvod

5. Koje su vrste parcijalnog fiskalnog opterećenja?

Vrste parcijalnog fiskalnog opterećenja su:Fiskalno opterećenje na nivo konkretnog fiskalnog prihoda (konkretna vrsta fiskalnog prihoda / društveni proizvod);Fiskalno opterećenja na nivou uže društveno političke zajednice - region, kanton, opština ( ukupni javni prihodi fiskalnog karaktera uže DPZ / društveni proizvod uže DPZ);Fiskalno opterećenja na nivou konkretnog poreskog obveznika (ukupni fiskalni javni prihodi koje plaća poreski obveznik / ukupan prihod poreskog obveznika).

6. Šta je smisao i svrha utvrđivanja fiskalnog opterećenja?

Osnovni smisao i svrha utvrđivanja fiskalnog opterećenja je da se:Utvrdi fiskalno opterećenje jedne države; Uoče tendencije promjena u određenom vremenu; Izvrši upoređivanje fiskalnog optrerećenja između pojedinih država;Neutrališu metodološki nesporazumi oko valjanosti ovog pokazatelja.

7. Koji su pokazatelji značaja javnih finansija u društvu?

Pokazatelji značaja javhih finasija u društvu su:Učešće javnih prihoda i rashoda u BDP,Broj zaposlenih u javnom sektoru,Učešće javnih investicija u ukupnim investicijama,Fiskalni deficit i javni dug utiču na kretanje na finansijskim tržištima i Efekat istiskivanja privatnog sektora (ekspanzivna fiskalna i restriktivna monetarne politika).

8. Koje uloge ima država u savremenoj privredi?

Uloga države u savremenoj privredi:Regulator- definiše pravila i obezbedjuje njihovo sprovodjenje,Preraspodela dohodaka kroz javne finansije,Proizvodnja roba i usluga, Nabavke roba i usluga,Subvencionisanje privatne proizvodnje.

9. Finansije kao kompleksna naučna disciplina sastoji se od nekoliko disciplina. Kojih?

Kada je riječ o javnim finansijama opšte prihvaćena je podjela na tri osnovne naučne discipline:Teorijsku nauku o finansijama Finansijsko pravo i Finansijsku politiku.

10. Koje su osnovne doktrine javnih finansija?

Osnovne doktrine javnih finansija:Doktrina funkcionalnih finansija Doktrina finansija ekonomske ponude.

11. Karakteristike javnih rashoda?

Osnovne karakteristike javnih rashoda:Javni rashodi služe za podmirenje (pokriće) javnih potrebaJavni rashodi su po pravilu izraženi u novcu

12. Osnovna načela javnih rashoda?

U teoriji i praksi javnih finansija uglavnom se operiše sa tri klasična načela javnih rashoda:Načelo opšteg interesa, Načelo racionalnosti i Načelo umjerenosti i proporcionalnosti.

13. Struktura javnih rashoda?

Posmatranjem javnih rashoda sa stanovišta svrhe koja se ostvaruje njihovim trošenjem utvrđena je sljedeća struktura javnih rashoda:Rashodi državne upraveRashodi unutrašnje bezbjednosti Rashodi odbrane (vojni rashodi)Rashodi sudstva, tužilaštva i pravobranilaštvaRashodi za obrazovanjeRashodi za kulturu, sport i fizičku kulturuRashodi za naučno istraživački radRashodi za ekologijuRashodi za ekonomske intervencije i investicijeRashodi socijalne sigurnosti i zaštiteDrugi nepomenuti javni rashodi.

14. Šta se podrazumjeva pod principima 3E u javnom sektoru?

Učinci u javnom sektoru se iskazuju putem 3 E (ekonomičnost, efikasnost, efektivnost) Ekonomičnost podrazumijeva držanje troškova pod kontrolom odnosno ekonomičnost podrazumijva da se sa što manje angažovanih sredstava obavi određena aktivnost imajuću u vidu potrebu da se dobije odgovarajući kvantitet i kvalitet.Efikasnost podrazumijeva da se sa angažovanim resursima u određenoj aktivnosti dobije rezultat većeg kvantiteta i boljeg kvaliteta.Efektivnost podrazunjeva koncept ostvarivanja ciljeva, da li su postavljeni ciljevi ostvareni i da li su ostvareni ciljevi rezultat utvrđene politike i mjera i sredstava za implemntaciju politike ili drugih faktora izvan utvrđene politike.

15. Budžetska klasifikacija javnih rashoda?

Jedinstvena budžetska klasifikacija javnih rashoda obuhvata:Ekonomska klasifikacija rashoda (prema prirodi izdataka);Organizaciona klasifikacija (prema korisnicima izdataka)Funkcionalna klasifikacija (prema namjeni – funkciji izdataka) iRačunovodstvena klasifikacija.

16. Šta se podrazumjeva pod rashodima državne uprave?

Pod rashodima državne uprave podrazumjevaju se:Lični javni rashodi (plate, naknade ...)Materijalni javni rashodi (rashodi za režiski materijal, tekuće održavanje ...)

17. Šta se podrazumjeva pod rashodima socijalne sigurnosti i zaštite?

Pod rashodima socijalne sigurnosti i zaštite podrazumjevaju se:Izdaci za finansiranje socijalnih institucija (PIO, ZZI)Izdaci za finansiranje socijalnog zbrinjavanja siromašnih i nezbrinutih osoba.

18. Šta obuhvata ekonomska klasifikacija javnih rashoda?

Ekonomska klasifikacija javnih rashoda obuhvata:Ttekuće izdatkeTransferni izdatkeKapitalne izdatke

19. Šta obuhvata organizaciona klasifikacija javnih rashoda?

Organizaciona klasifikacija javnih rashoda obuhvata: MUP, Ministarstvo prosvjete, Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite, Ministarstvo pravde, Ministarstvo finansija, Poreska uprava, Uprava za inspekcijske

poslove ...

20. Šta obuhvata funkcionalna klasifikacija javnih rashoda?

Funkcionalna klasifikacija javnih rashoda obuhvataIzdatke za opštu upravu, odbranu, bezbjednost, pravosuđe, obrazovanje, zdravstvo, socijalnu zaštitu, zaštitu životne sredine ...)

21. Karakteristike javnih prihoda?

Javni prihodi imaju brojne karakteristike a posebno se izdvajaju sljedeće: Da ih utvrđuje država i da ne podliježu djelovanju tržišta i tržišnih zakonitosti Da se po pravilu iskazuju i naplaćaju u novcu;Da se ubiraju redovno u određenim vremenskim intervalima ;Da plaćanje ne dovodi u pitanje postojeću imovinu i Da služe podmirivanju troškova koji imaju opšti karakter.

22. Objasnite podjelu javnih prihoda na namjenske i nenamjenske?

Namjenski – destinirani javni prihodi su oni prihodi države za koje je unaprijed utvrđena namjena, namjenjeni su finansiranje unaprijed dređenih javnih funkcija i javnih rashoda.Nenamjenski nedestinirani javni prihodi koji nemaju unaprijed određenu namjenu, namjenjeni su za finansiranje svih javnih funkcija – javnih rashoda. Većina današnjih javnih prihoda ima nenenjenski karakter.

23. Objasnite podjele javnih prihoda na izvorne i izvedene javne prihode?

Izvorni javni prihodi su prihodi koje država ostvaruje svojim ekonomskim aktivnostima na tržištu ili po osnovu vlasništva (prihodi od radova i usluga državnih organa, prihodi po osnovu učešća u dobiti javnih preduzeća, prihodi od državne imovine...). Po svom karakteru su privatnopravni.Izvedeni prihodi su prihodi koje država ostvaruje po osnovu svoje poreske vlasti (fiskalni i nefiskalni javni prihodi). Po svom karakteru su javnopravni.

24. Koji su prividni uzroci porasta javnih rashoda?

Prividni uzroci porasta javnih rashoda su oni koji povećavaju javne rashode , ali ne pojačavaju pritisak na poreske obveznike. Drugim riječima promjenili su se samo apsolutni iznosi, a relativni odnos između javnih rashoda i javnih prihoda nisu promjenjeni kao ni relativni odnosi između javnih rashoda i društvenog proizvoda. Među prividne uzroke porasta javnih rashoda ubrajamo:

• Smanjenje kupovne snage novca (inflacija);• Promjene u načinu iskazivanja budžeta• Povećanje teritorije i/ili stanovništva

25. Koji su stvarni uzroci porasta javnih rashoda i objasnite političke razloge?

Stvarno povećanje javnih rashoda podrazumijeva povećanje učešća udjela javni rashoda u društvenom proizvodu. Postoje brojni i raznovrsni uzroci porasta javnih rashoda ekonomske, političke, socijalne i finansijske prirode.Politički razlozi porasta javnih rashodaPolitički faktori: unutrašnji i vanjskiUnutrašnji Npr. Centralizacija i decentralizacijaVanjskiNpr. Opšta politička bezbjedonosna situacija države.

26. Karakteristike transakcija razmjene i transfernih transakcija?

Transakcije mogu imati karakter:Razmjene – postoje dvije strane, dva lica, ovo je regulisano zakonom ponude i tražnje.Transfera – na jednoj strani se nalazi lice koje nudi uslugu, a sa druge strane se ne nudi nikakva pritivusluga (javni sektor).Transakcije transfera mogu biti:Obavezne – porez na doprinosDobrovoljne – pomoć, donacije.

27. Javni prihodi užih i širih društvenih zajednica?

Prema kriterijiumu broja, nivoa i vrsta društvenih zajednica u okviru države javne prihode djelimo na javne prihode širih i javne prihode užih društvenih zajednica.Javni prihodi širih društvenih zajednica su u unitarno uređenim državama prihodi države, a u federalno uređenim državama prihodi federacije i država koje čine federaciju.Javni prihodi užih društvenih zajednica su prihodi regionalnih i lokalnih društvenih zajednica.

28. Javnih prihodi fizičkih i javnih lica?

Po osnovu kriterijuma od kojeg subjekta se ubiru javni prihode djelimo na: javne prihode od fizičkih lica i javne prihode od pravnih lica.Javni prihodi od fizičkih lica su prihodi od stanovništva koji potiču od dohotka ili imovine pojedinaca – stanovnika.Javni prihodi od pravnih lica su prihodi od poslovno pravnih subjektiviteta koji potiču iz prihoda po osnovu ekonomskih aktivnosti ili po osnovu imovine.

29. Osnovne karakteristike poreza?

Osnovne karakteristike poreza: Prinuda (prisila) poreza Derivatnost poreza Porezima se finansiraju javni rashodi Porezi su novčano davanje Odsustvo neposredne protusluge – protunaknade.

30. Teorije opravdanja uvođenja poreza?

Teorija opravdanja poreza Teorija sile Teorija ekvivalencije (naknade) Teorija žrtve Teorija apsolutno jednake žrtve Teorija proporcionalno jednake žrtve Teorija minmalne žrtve Teorija suvereniteta.

31. Ciljevi oporezivanja – šta se podrazumjeva pod tim ciljevima?

• Fiskalni cilj – obezbjeđenje dovoljnih finansijskih sredstava za finansiranje javnih rashoda

• Ekstafiskalni ciljevi (ekonomski, socijalni, politički …)Ekonomski ciljevi mikroekonomske i makroekonomske prirodeSocijalno politički ciljevi imaju za cilj da smanje razlike u materijalnom i socijalnom položaju poreskih obveznika – redistributivna funkcija budžeta.Ciljevi oporezivanja postižu se uvođenjem novih poreza, ukidanjem postojećih, proširivanjem kruga poreskih obveznika, promjenama poreskih stopa, poreskim podsticajima, poreskim olakšicama i poreskim oslobađanjima.

32. Opšti poreski principi?

Prema ovoj klasifikaciji svi poreski principi se mogu podjeliti u četiri skupine: finansijski principi ekonomski principi socijalni principi i pravno administrativni principi.

33. Vrste poreskih evazija – Objasniti?

Aktivnosti i mjere koje poreski dužnik preduzima da smanji ili u potpunosti izbjegne obavezu plaćanja poreza nazivaju se evazija (izbjegavanje) plaćanja poreza. Poreska evazija može biti zakonita (dozvoljena) i nezakonita (nedozvoljena).Zakonita evazija je kada poreski dužnik preduzima aktivnosti i mjere da svoju poresku obavezu u potpunosti ili djelimično umanji a da pri tom ne povređuje zakonske propise. Postoje dva oblika zakonite poreske evazije:

1. legitimno minimiziranje poreza2. korištenjem pravnih praznina u zakonskim propisima

Nezakonita evazija je kada poreski dužnik izbjegava da plaća poreze povređujući pri tom zakonske propise i na taj načim čini prekršaj ili krivično djelo.

34. Šta se podrazumjeva pod prevaljivanjem poreza?

O prevaljivanju poreza je riječ kada je osoba poreski obveznik različita od osobe koja stvarno snosi poreski teret. To su indirektni porezi.

35. Koji su to finansijski poreski principi – Objasniti?

Finansijski poreski principi podrazumijevaju dva principa: princip izdašnosti i princip elastičnosti.Princip izdašnosti označava da porezi, zajedno sa ostalim javnim prihodima treba da obezbjedi sredstva koja su neophodna za pokriće planiranih javnih rashoda.Princip elastičnosti označava da se porezi što brže i što potpunije prilagođavaju promjenama u visini javnih rashoda. Razlikuju se dvije vrste elastičnosti poreza: legalna elastičnost i ekonomska elastičnost.

36. Standardni odbici kod oporezivanja dohotka građana?

Standardni odbici su odbici koji se pružaju svim poreskim obveznicima koji uspunjavaju zakonom propisane uslove:

Lično oslobađanje (neoporezivi minimum) Oslobađanje za izdržavane članove porodice Oslobađanje po osnovu starosti Oslobađanje za članove porodice ometene u razvoju

37. Nestandardni odbici kod oporezivanja dohotka građana?

Nestandardni odbici su odbici na koje odlučujuće utiču obveznikovi faktički troškovi . Ovi odbici podjeljeni su u dvije skupine:Nestandardni odbici koji u svom sumarnom iznosu ne mogu preći neko zakonsko ograničenje:

Troškovi ulaganja u rješavanje stambenog pitanja Troškovi školovanja i usavršavanja Troškovi ulaganja u knjige, opremu iz oblasti nauke, obrazovanja i kulture i nabavka

umjetničkih djela Troškovi ulaganja u predmete posebne naučne, kulturne ili istorijske vrijednosti Troškovi dobrovoljnih priloga za humanitarne, naučne, obrazovne, kulturnevjerske i

istorijske namjene Troškovi ulaganja u samostalnu djelatnost Troškovi ulaganja u osnivanje fondova, fondacija i zadužbuna Troškovi premija za životno osiguranje Troškovi članarina naučnim, stručnim, kultirnim i sportskim udruženjima

Nestandardni odbici koji nisu zakonom ograničeni: Troškovi nabavke ljekova, zdravstvenih i ortopedskih pomagala Troškovi liječenja i rehabilitacije u zdravstvenim ustanovama Troškovi obaveznih doprinosa za socijalno osiguranje Plaćeni porezi i druge javne dadžbine na imovinu i na prihode (osim poreza na dohodak

građana)

38. Šta je predmet oporezivanja kod poreza na dobit?

Poreska osnovica za porez na dobit je dobit preduzeća prikazana u poreskom bilansu.Poreski bilans je korigovani bilans uspjehaBilans uspjeha se koriguje:

• Korekcije prihoda• Korekcije rashoda

39. Ko je poreski obveznik kod poreza na dobit?

Poreski obveznik poreza na dobit su društva kapitala: • Društvo sa ograničenom odgovornošću – DOO• Akcionarsko društvo – AD

40. Koncepti oporezivanja dobiti?

Opredjeljeni odnosom poreza na dobit i poreza na dohodak građana

• Klasični sistem i • Sistem poreske integracije

Klasični sistem:• Oporezivanje dobiti - primjenom poreza na dobit• Oporezivanje dividende - primjenom porezom na dohodak građana • Pojava dvostrukog ekonomskog oporezivanja

Sistem poreske integracije

 Na novu preduzeća Na nivou akcionara

Djelimična integracijaSistem dvojnih stopaSistem djelimičnog odbijanja dividendi

Djelimična imputacijaDjelimične olakšice za akcionare

Potpuna integracija Puno odbijanje dividendi Puna imputacija

41. Poreski obveznik poreza na dohodak građana?

U teoriji i praksi javnih finansija postoje izražene dileme ko je poreski obveznik poreza na dohodak građana:

Pojedinac fizičko lice ili Porodica

42. Koji su pojavni oblici poreza na imovinu?

U savremenim poreskim sistemima poreski oblici koji se odnose na imovinu manifestuju se kao:

• porez na imovinu u statici, • porez na imovinu u dinamici i • porez na uvećanu vrijednost imovine

43. Kako se manifestuje porez na imovinu u dinamici?

Porezi na imovinu u dinamici mogu se klasifikovati kao: porezi na prenos imovine uz naknadu (porez na finansijske i kapitalne transakcije – porez

na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima, hartijama od vrijednosti i prava intelektualne svojine) i

porez na prenos imovine uz naknadu (porez na naslijeđe, porez na ostavinu i porez na poklon)

44. Ko je poreski obveznik?

U teoriji i praksi javnih finansija postoje izražene dileme ko je poreski obveznik poreza na dohodak građana:

Pojedinac fizičko lice ili Porodica

45. Šta je poreska osnovica?

Poreska osnovica za porez na dobit je dobit preduzeća prikazana u poreskom bilansu.Poreski bilans je korigovani bilans uspjehaBilans uspjeha se koriguje:

• Korekcije prihoda• Korekcije rashoda

46. Porez na dohodak?

Porez na dohodak spada u red najznačajnijih, najsloženijih i najizdašnijih poreza odnosno javnih prihoda.U poreskoj teoriji i praksi postoje tri tipa poreza na dohodak: cedularni, sintetički i kombinovani (mješoviti) porez.Cedularni porez polazi od stava da svaki prihod fizičkog lica, bez obzira na osnovu po kojioj je stečen treba oporezovati odvojeno, primjenom odgovarajućeg poreza po proporcionalnim poreskim stopama.Globalni porez polazi od stava da sve prihode koje ostvari poreski obveznik treba oporezovati jednom sveobuhvatnom poreskom stopom.Mješoviti porez polazi od stava da je u osnovi cedularni porez na koji se nadovezuje komplementarni porez na ukupan prihod koji se plaća na kraju godine ako se ostvare prihodi preko preko nekog zakonom utvrđenog iznosa.

47. POREZ NA POTROŠNJU?

U poreze na potrošnju ubrajaju se: porez na promet proizvoda i usluga (različiti modaliteti), akcize, carine, fiskalni monopoli I druge vrste poreza na potrošnju.

48. Osnovne karakteristike poreza na potrošnju?Osnovne karakteristike poreza na potrošnju su:

izdašnost, elastičnost, nepostajanje otpora pri plaćanju, nepostojanje neugodnost pri plaćanju, niski troškovi naplate poreza

49. Šta obuhvata porez na promet prema obuhvatu roba i usluga? Porez na promet prema obuhvatu roba i usluga koje se oporezuju:

Opšti porez na promet Posebni porez na promet

50. Vrste poreza na promet?Jednofazni porez na promet – oporezivanje se sprovodi samo u jednoj fazi prometa bilo u fazi proizvodnje, bilo u fazi veleprodaje, bilo u fazi maloprodaje.

Porez na promet u fazi proizvodnje Porez na promet u fazi trgovine na veliko Porez na promet u fazi trgovine na malo

Višefazni – svefazni porez na promet – oporezivanje se sprovodi u više od jedne faze prometa. Ako bi porez bio uveden u svim fazama, radilo bi se o svefaznom porezu na promet. Svefazni – višefazni porez na promet možemo posmatrati kao:

Bruto višefazni porez na promet Neto višđefazni porez na promet

51. Metode PDV?U osnovi poreza na dodatu vrijednost je utvrđivanje dodate vrijednosti. Dodatu vrijednost je moguće utvrditi primjenom dvije metode:

direktna metoda i indirektna metoda

52. Osnovne karakteristike poreza na dodatu vrijednost?

PDV je opšti porez PDV je porez na potrošnju PDV je posredni porez PDV je svefazni – višefazni porez PDV je nekumulativni porez

53. Oblici PDV?

Prema poreskom tretmanu kapitalnih dobara (zgrada i opreme) razlikuju se tri oblika poreza na dodatu vrijednost:potrošni oblik poreza na dodatu vrijednost; nabavke stalnih sredstva se odbijaju prilikom utvrđivanja dodate vrednosti => investicije se ne oporezuju dvostruko (nema kumuliranja porezadohodni oblik poreza na dodatu vrijednost, dodata vrednost se umanjuje samo za iznos godišnje amortizacije => investicije se većim delom oporezuju dvostruko (značajno kumuliranja poreza) iporez na bruto dodatu vrijednost. dodata vrednost se ne umanjuje za vrednost nabavki osnovnih sredstava => investicije se u celini oporezuju dvostruko (kumuliranje poreza

54. Određene relativne prednosti poreza na dodatu vrijednost u poređenju sa porezom u maloprodaji?(1) veća izdašnost; (2) efikasnost u suprotstavljanju poreskoj evaziji;(3) neutralnost u spoljnotrgovinskim transakcijama; (4) sposobnost da se zahvate usluge; (5) mogućnost da se inputi izuzmu od oporezivanja; (6) politički razlozi (preduslov za povezivanje sa Evropskom unijom).

55. Prednosti PDV?

Prednosti PDV u odnosu na porez na promet u potrošnju su:• Alokativno je neutralniji• Izdašnost• Efikasniji je u suzbijanju šverca• Moguće je potpuno oslobađanje izvoza od PDV• Moguće je da se u cjelini izjbegne kumuliranje poreza

Zemlje koje žele da postanu članice EU moraju primjeniti PDV pre ulaska

56. Nedostaci PDV?

Nedostaci PDV u odnosu na porez na promet:• Primena PDV je komplikovanija i skuplja za Poresku upravu i obveznike• U trenutku uvođenja generiše jednokratni skok cjena od nekoliko procenata• Nije moguće uvođenje na subcentralnom nivou u složenim državama • Regresivniji je od poreza na promet

57. AKCIZE?

Po svojim karakteristikama akcize (trošarine) su specijalni potrošni porezi i spadaju u poreze na pojedinačne prozvode i usluge. Njima se oporezuje potrošnja ili upotreba određenih proizvoda Osnovni cilj uvođenja akciza u poreske sisteme je fiskalnog karaktera Akcize su, kao i porez na promet, posredan porez

58. Vrste akciza?

Akcize se mogu razlikovati prema vrstama proizvoda (akcize na naftu i naftne derivate, akcize na duvan i duvanske prerađevine, akcize na kafu, akcize na alkohol itd).

Akcize se mogu razlikovati kao akcize na potrošnju i akcize na upotrebu proizvoda. Akcize mogu da budu posredne (akcize na potrošnju) i neposredne (akcize na upotrebu).

59. Načini utvrđivanja poreske osnovice za obračun akciza?

U apsolutnom iznosu po jedinici mjere (komad, kilogram, litar, metar itd.) primjerene vrsti robe koja se oporezuje akcizom Primjenom poreske stope na vrijednost robe koja se oporezuje akcizom

60. CARINE?

Carine su jedan od osnovnih i najvažnijih poreza i javnih prihoda.Carine su posredni (indirektni) porezi i porezi najvišeg nivoa vlastiCarine su posebni poreski oblici koji se ubiru od prometa roba kada one prelaze državnu odnosno carinsku granicu.

61. Ciljevi uvođenja carina? Fiskalni ciljevi Ekonomski ciljevi Socijalni ciljevi

Manje su izraženi fiskalni ciljevi dominantniji su ekonomsko politički ciljevi carina.

62. Pojam socijalne sigurnosti?

Socijalna sigurnost obuhvata različite vrste zaštite i pomoći koje društvo pruža svojim članovima, posredstvom države (vlasnik fondova i/ili regulator) Socijalna sigurnost se najčešće ostvaruje kroz različite vrste transfera stanovništvuCilj sistema socijalne sigurnosti je zaštita stanovništva od rizika kao što su nezaposlenost, invalidnost, bolest, starost i dr.

63. Socijalna sigurnost i socijalna zaštita?

Socijalna sigurnost se sprovodi kroz• programe socijalnog osiguranja i • programe socijalne zaštite

Osnovni oblici socijalnog osiguranja su:• penzijsko i invalidsko osiguranje• zdravstveno osiguranje• osiguranje za slučaj nezaposlenosti

Socijalna zaštita obuhvata razne oblike pomoći porodicama koje ostavaruju dohodak ispod određenog minimuma.

64. Osnovne karakteristike socijalnog osiguranja?

obaveznost postojanje veze između plaćenog osiguranja i visine prava (naročito kod penzija) pravo na naknadu se ostvaruje nastankom nekog događaja (starost, bolest,

invalidnost, gubitak posla i dr.) mogućnost korišćenje i iznos naknade ne zavisi od imovinskog stanja osiguranika

65. Osnovni modeli socijalnog osiguranja?

Bizmarkov model, nastao u Nemačkoj krajem XIX vijeka iBeveridžov model, nastao u Britaniji sredinom XX vijeka Moguće su i kombinacije ova dva modela.

66. Bizmarkov model?Karakteristike Bizmarkovog model:

Postojanje fondova obaveznog socijalnog osiguranja koji imaju sopstvene prihode (doprinose):

Najčešće postoje odvojeni fondovi za penzijsko, zdravstveno i osiguranje od nezaposlenostiMože postojati jedinstveni fond za sve tri vrste socijalnog osiguranja

Doprinose za socijalno osiguranje plaćaju zaposleni i poslodavci Država obezbeđuje nedostajuća sredstva transferima iz budžeta

67. Beveridžov model?

Karakteristike Beveridžovog modela su: Zdravstveno osiguranje, kao i socijalna zaštita, finansiraju se iz budžetaPenzijsko osiguranje obezbeđuje se preko posebnog fonda koji se finansira doprinosima

68. Sredstva za finansiranje socijalnog osiguranja mogu se Obezbjediti?iz obaveznih doprinosa koji se uplaćuju u fondove socijalnog osiguranja

ukoliko fondovi ostvaruju suficit, sredstva se plasiraju na tržištu kapitala ukoliko fondovi ostvaruju deficit, dobijaju transfere iz budžeta

iz dobrovoljnih doprinosa koji se uplaćuju u privatne fondove socijalnog osiguranja (ovo je dopunski oblik osiguranja u odnosu na obavezno osiguranje)

69. Sistemi finansiranja socijalne sigurnosti?

Rashodi fondova socijalnog osiguranja mogu se klasifikovati u dve osnovne grupe: rashode po osnovu finansiranja socijalnih prava (penzije, zdravstvena zaštita,

aktivne i pasivne mera za zapošljavnje) – izrazito dominantni rashodi administrativne troškove fondova – relativno skromni rashodi

Rashodi po osnovu socijalnih prava mogu se finansirati: iz tekućih prihoda od doprinosa i budžetskih transfera iz akumulisanog kapitala (akumulisani doprinosi)

70. Doprinosi kao instrument za finansiranje socijalne sigurnosti?

Doprinosi su posebna vrsta namenskih javnih prihoda koji se na osnovu zakonske obaveze ubiraju od pravnih i fizičkih lica.Doprinosi imaju karakteristike poreza i karakteristike taksa.

71. Karakteristke doprinosa?

• doprinosi sadrže element protivnaknade• doprinose plaćaju određena pravna i fizička lica (koji će imati koristi ), a ne svi

građani• plaćanja doprinosa ima prinudni karakter • prikupljena doprinosa je namjensko (namjena unaprijed utvrđena - destinirani

javni prihod)• uplaćuju se u posebne fondove• stope doprinosa su po pravilu proporcionalne• osnovica doprinosa je plata ili druga naknada• nije pravilo da postoje olakšice na doprinose

72. Doprinosi za socijalno osiguranje u RS?

• Doprinos za penzijsko invalidsko osiguranje• Doprinos za zrdravstveno osiguranje• Doprinos za dječiju zaštitu i• Doprinos za zapošljavanje

73. Institucionalno finansijski okvir socijalne zaštite u RS? Javni fond penzijsko invalidskog osiguranja Javni fond zdravstvenog osiguranja Javni fond dječije zaštite Zavod za zapošljavanje i Budžet RS i budžeti lokalnih zajednica