Kafli 2 - etnógrafíanKafli 2 - etnógrafían

11

ÞátttökuathugunÞátttökuathugun

Malinowski á Trobríand

Áhersla á heildræna nálgun

22

Kort af Trobríand úr

dagbók Malinowski

33

Aðferðafræði Malinowski

Þrjú grundvallaratriði:

Vísindaleg afstaða til markmiða og þekkingar á aðferðum. Góð vinnuaðstaða, að mannfræðingurinn búi meðal fólksins fjarri öðrum hvítum mönnum. Nauðsyn þess að beita margvíslegum aðferðum.

44

Aðferðir frh.

Þrír megin flokkar mannfræðiupplýsinga:

hvað fólk segist gerahvað fólk gerir í rauninnihvernig/hvað fólk hugsar um gjörðir sínar (goðsögur, mýtur osfrv.)

55

Malinowski – Lokatakmark rannsakandans...

Grasp the native’s point of view, his relation to life,

to realize his vision of the world

66

Aðferð í hnotskurn:Mannfræðingurinn á að dvelja í að minnsta kosti eitt ár, helst tvö, á vettvangi, sökkva inní samfélagið sem hann er að kanna, læra tungumálið og taka þátt í daglegum athöfnum. Mannfræðingurinn á að vissu leiti að verða einn af hópnum, að geta séð menninguna innan frá 77

Síða úr umdeildri dagbók Malinowskis 88

Hagnýting mannfræðinnar í Hagnýting mannfræðinnar í nýlendum og í stríðinýlendum og í stríði

Dæmi: E.E. Pritchard (reyndar meðal Zande á myndinni) skoðaði Núer fólkið sem nýlendustjórnvöld höfðu mikinn áhuga á að skilja betur. Á tímum seinni heimstyrjaldarinnar þjálfaði hann meðlimi Anuak fólksins til að berjast gegn ítölskum hermönnum í Súdan

99

Málsvaramannfræði Málsvaramannfræði (advocacy anthropology)(advocacy anthropology)

Dæmi: Hindmarsh-eyju brúin. Í Suður-Ástralíu komu fram kröfur frá samfélagi innfæddra af Ngarrindjeri ættbálkinum um að stöðva byggingu brúar sem þeir töldu skemma heilaga staði á eyjunni.

Teiknimynd úr áströlsku blaði ’95 birtist sýn margra Ástrala á innfædda og stuðningsmenn þeirra 1010

Vettvangurinn ekki lengur bara Vettvangurinn ekki lengur bara framandi – heima mannfræðiframandi – heima mannfræði

Dæmi: Hortense Powdermaker var leiðandi í rannsóknum á eigin samfélagi. Fyrst samfélag blökkumanna í kringum Mississippi og svo meðal kvikmyndagerðamanna í Hollywood

1111

Mannfræðingar frá fyrrum Mannfræðingar frá fyrrum nýlendumnýlendum

Dæmi: Prakash Reddy frá Indlandi gerði sína þátttökuathugun í litlu dönsku þorpi

1212

Annarskonar vettvangar:

Björg Star Wars Galaxies

1313

Hvað er þátttökuathugun?Hvað er þátttökuathugun?„„Besta” eigindlega aðferðinBesta” eigindlega aðferðin

Þá upplifum við sjálf það sem gerist en þurfum ekki að fara í Þá upplifum við sjálf það sem gerist en þurfum ekki að fara í gegnum aðra.gegnum aðra.

Viðtöl eru praktískari en þátttökuathugun gefur “réttari” Viðtöl eru praktískari en þátttökuathugun gefur “réttari” niðurstöðu.niðurstöðu.

Gott að nota báðar aðferðir saman.Gott að nota báðar aðferðir saman.

Áhersla á réttmæti (að gögnin gefi raunverulega innsýn Áhersla á réttmæti (að gögnin gefi raunverulega innsýn inn í líf fólks)inn í líf fólks)ekki alhæfingargildi (yfir á stærra þýði) eða áreiðanleika (að ekki alhæfingargildi (yfir á stærra þýði) eða áreiðanleika (að

geta endurtekið rannsóknina)geta endurtekið rannsóknina)

1414

Spurningin

Rannsóknarspurningin er stór höfuðverkur

Er hún geranleg?Er hún ‘söluvænleg’?Aðleiðsla - Ekki fara af stað með tilgátur til að

sanna eða afsannaVerið opin fyrir því að rannsóknarspurningin

kunni að breytast

1515

Aðgengi

Hversu erfitt?

Hversu viðkvæmt?

Hversu vel þarftu að falla inn í hópinn?

Er betra að þekkja til samfélagsins eða er best að fara á mjög framandi stað?

Hliðarverðir og lykil þátttakendur

1616

Bláeyg á vettvangi

Lesa samt um samfélagið/efnið

Valin skynjun?

Láta það ekki hafa áhrif á hvernig þú sérð hlutina – er það hægt?

Vera meðvituð um hvaða áhrif þinn bakgrunnur kann að hafa á hvernig þú sérð hlutina – speglun (reflexivity)

1717

Áhrif þín á þátttakendur

Breytir vera þín eitthvað niðurstöðunum?

Hættir vera þín einhvern tíma að skipta máli?

Er þetta eitthvað sem ég ætti að hafa áhyggjur af út frá siðferðislegum þáttum?

Hafa þau eitthvað gagn eða ógagn af veru þinni?

Hvaða áhrif hafa þættir eins kyn, kynþáttur, aldur, stétt, menntun osfrv á það hvaða upplýsingar þú færð?

Færðu kannski táknræna stöðu?

1818

Stig þátttökuStig þátttökuFluga á vegg

Engin samskipti við þátttakendur í rannsóknÞeir sem eru rannsakaðir vita jafnvel ekki af því

Könnuður sem þátttakandi (Observer as participant)

Rannsakandi forðast að hafa áhrif á þátttakendur í rannsóknSpyr við og við til að fá skýringar á því sem fram fer.

Þátttakandi sem könnuður (Participant as observer)

Þátttakendur fá alla vitneskju um fyriráætlun rannsakanda.Rannsakandi leggur áherslu á tengsl á vettvangi

Full þátttaka

Rannsókn unnin undir fölsku flaggi

1919

Að gera þátttökuathugunAð gera þátttökuathugunGæta þess að ætla sér ekki að vera of lengi, ca. 1 klst. er nóg í fyrstu

athugun.

Margir upplifa vandræðagang í upphafi og eru óöruggir.

Mikilvægt að hafa samið vel um veru sína fyrirfram.

Gæta þess að taka ekki að sér of mikla vinnu, þannig að maður lokist af.

Að byrja á að fá tilfinningu fyrir staðnum, yfirlit yfir hann.

Reyna að komast afsíðis og punkta hjá sér, teikna yfirlitsmynd eða annað sem hjálpar til við að muna.

2020

Tengsl við þátttakendurTengsl við þátttakendurLeiðir til að öðlast traust:

Finna leiðir til að aðstoða þátttakendurnaFinna eitthvað sameiginlegtVirka auðmjúkur en ganga ekki of langt í að leika hlutverkMynda tengsl við þá sem aðrir bera virðingu fyrir á staðnumÁtta sig á tungumáli og viðteknum venjum; gera þær að

sínum, en samt innan skynsamlegra marka.

2121

Skráning nótnaSkráning nótna

Mikilvægt er að skrá niður allt það sem mögulega getur skipt máli, frekar meira en minna.

Skráið niður strax að lokinni þátttökuathugun, þá eru atburðir ferskastir í minninu og ekki ræða um hana við neinn fyrr en skráningu er lokið.

Mikil nákvæmni er nauðsynleg

Góð rannsókn byggist á nákvæmri skráningu hrágagnaÞað sem ekki er ritað gerðist aldreiSkrá ALLT. Það skiptir allt máli.

2222

Hverju á að lýsa? Hverju á að lýsa? Hverju á að beina athygli að?Hverju á að beina athygli að?

Fólki. Það gefur okkur aukinn skilning að lýsa útliti fólks vel í nótum

Samræðum milli fólks. Ef við munum ekki orðrétt er hægt að segja: „Hann sagði eitthvað á þá leið ...”

Staðnum og aðstæðum.

Atburðum og merkingu þeirra.

Athöfnum fólks og hvernig þú tókst þátt í þeim.

Samhengi

Forsendum, venjum og siðum

Tilfinningum (þínum eigin og annarra (erfiðast))

2323

Að muna það sem gerðistAð muna það sem gerðist

Vera vakandi, með virka hlustun, horfa, einbeita sér að því sem fyrir augu og eyru ber.

Skipta reglulega á milli breiðs og þröngs sjónarhorns. Horfa á heildarmyndina og svo þröngt, o.s.frv.

Hlusta eftir „lykilorðum” sem hægt er að hengja minnisatriði á.

Muna vel það fyrsta og það síðasta í samræðum. Auðveldar að muna allt sem kom á milli.

Endurspila atburði og samræður í huganum.

Fara af staðnum þegar við getum ekki munað meira

Skrifa vettvangsnótur STRAX

2424

Að muna …Að muna …Teikna yfirlitsmynd

Setja sjálfan sig inn í myndina og rifja upp hvernig maður hreyfði sig um.

Lesa yfir og bæta inn því sem hefur gleymst.

Nýta sér aðstæður til að skrá hjá sér eða tala inn á upptökutæki

T.d. ef við erum stödd á fundi eða þar sem aðrir eru með penna og blað, þá stingur ekki í stúf að við gerum það líka.

Nýta salernisferðir til að tala inn á upptökutæki það sem hefur gerst fram til þeirrar stundar.

2525

MINNISPUNKTARMINNISPUNKTAR

StaðurinnStaðurinn

FólkiðFólkið

AthafnirAthafnir

HlutirHlutir

ViðburðirViðburðir

TímaröðTímaröð

TilfinningarTilfinningar

2626

Að setja upp nóturAð setja upp nóturForsíða

Yfirlitsmynd sem hægt er að vísa í inn í lýsingum á atburðum.

Breiðari spássía öðru megin

Brjóta texta tiltölulega oft upp með einu bili.

Setja beinar tilvísanir í orð þátttakenda í gæsalappir.

2727

Skráning nótnaSkráning nótna

GERA AFRIT af skránni.Setja A.R. (Athugasemdir Rannsakanda) í sviga og aðskilja

frá öðrum texta. Aðskilja hugleiðingar frá lýsingum. Hugleiðingar eiga heima

í A.R.Skrifa í tímaröð það sem gerðist, ekki draga saman eða

leggja mat. Reyna að halda hlutleysi og segja frá því sem þið sáuð og

heyrðuð. Það eru gögn.Muna: Það sem ekki er skráð eru ekki gögn.Skrifa meira en minna.

2828

Dæmi um aðferðir á vettvangiDæmi um aðferðir á vettvangiLífssögur (life histories) – þátttakendur segja eigin sögurAtburðagreining – fylgst með einhverju gerast og fólk síðan spurt

út í atburðinnKortagerð – umhverfi og/eða tengsl fólks sett fram á myndrænan

háttSpurningakönnun – kerfisbundin athugun á einhverju þýði eða

úrtakiÆttrakning – fjölskyldutengsl teiknuð uppGreining félagsneta – félagsleg tengsl teiknuð uppTáknfræði (Ethnosemantics) – skráning á því hvernig viðmælendur

flokka heiminn með ákveðnum orðaforðaEfnismenning greind

2929

Dæmi um aðferðir á vettvangiDæmi um aðferðir á vettvangiSkráning með hljóði eða/og myndum

Sögusöfnun – goðsögum, bröndurum, dæmisögum o.s.frv.

Menningarsaga – hvaða áhrif höfðu miklar breytingar á samfélagið (t.d. félagslegar, náttúrulegar eða tæknilegar)

Skjalagreining – öll skrifuð gögn sem kunna að snerta rannsóknarefnið

Viðtöl við lykilþátttakendur

Rýmisrýni (proxemics) – hvernig fólk notar rými í félagslegum samskiptum

Læra (á) tungumál – sumir mannfræðingar vinna í samfélögum þar sem tungumálið hefur ekki verið skráð niður og jafnvel þótt tungumál séu skrifuð niður í orðabækur eru þau oft notuð á annan máta en kemur þar fram

3030