mezoPoTamya’Da KaDIN olmaK

6e T k i n l i k

K aY N a K 1 :

k AY n A k 3 :

k AY n A k 2 :

süMERLİ LUdİnGİRRA’nIn AnnEsİnE MEKTUBUndAn BİR BöLüM:Eğer anamı tanımıyorsan, sana onun özellikleri-ni vereyim:Adı Şat-İştar’dır (?)….Işıltılı bir kişi…Güzel bir Tanrıça, hoş bir gelin,Gençliğinden beri kutsanmıştır.Enerjisiyle, kayınpederinin evini çekip çevirir.Kocasının Tanrısına hizmet eden,Kralların sözünü yabana atmayan biridir o.

(Kramer, Samuel N., Tarih Sümer’de Başlar, Kabalcı

Yayınları , 1999, s. 402)

HAMMURABİ KAnUnLARI’ndA AİLE HUKUKU128. Bir adam bir kadını karı olarak alır ancak ara-larında herhangi bir ilişki söz konusu olmazsa, bu kadın o adamın karısı olmaz. 129. Bir adamın karısı başka bir adam ile basılırsa (suçüstü halinde) her ikisi de bağlanır ve suya atılır ancak koca karısını, kral da kölelerini affedebilir. 130. Bir kişi, henüz erkek olarak bilinmeyen, hâlâ babasının evinde yaşayan ve onunla uyuyan başka bir adamın karısına (nişanlı ya da çocuk annesi) tecavüz ederse, bu adam öldürülür; ancak kadın masumdur. 133. Bir kimse savaşta esir alınırsa ve evinde geçimi sağlayacak şeyler olduğu halde karısı evini ve bah-çesini terk edip başka bir eve giderse, bahçesine bakmadığı ve başka bir eve gittiği için yasal olarak suçlu bulunur ve nehre atılır. 138. Bir adam kendisine çocuk vermeyen karısın-dan ayrılmak isterse ona babasının evinden getir-diği çeyizi ve başlık parasını verir ve ondan sonra onun gitmesine izin verir.

142. Bir kadın kocası ile kavga ederse ve ona “Be-nim için uygun biri değilsin” derse bu peşin hük-münün nedenlerini ileri sürmek zorundadır. Eğer kadın suçsuzsa ve onun payına düşen bir hatası yoksa, buna karşılık kocası onu terk etmiş ve ihmal etmişse, o zaman bu kadına hiçbir suç ithaf edile-mez, çeyizini alır ve babasının evine geri döner.143. Eğer kadın masum değilse ve buna rağmen kocasını terk etmiş, evine bakmamış ve kocasını ihmal etmişse bu kadın suya atılır.148. Bir adam bir kadın alır da kadın hastalığa ya-kalanırsa ve adam ikinci bir kadın almak isterse hastalığa yakalanan karısını boşayamaz, bunun yerine onu inşa ettiği bir eve yerleştirir ve yaşadığı sürece ona yardım eder.153. Bir kadın başka bir adamın hesabına her iki-sinin eşlerini öldürürse, suça katılan çiftlerin her ikisi de kazığa oturtulur.

(http://tr.wikisource.org/wiki/Hammurabi_

Kanunlar%C4%B1 ve www.algul.av.tr/hukuki_bilgiler_word/hammurabi_kanunlari.doc)

MEZOPOTAMYA öZdEYİŞLERİndE KAdIn:Bir kadına ya da çocuğa bakmayan kişinin/Bur-nuna yular takılmamıştır.Karım tapınakta/Anam ırmak kenarında/ Ben de burada açlıktan ölüyorum.Sevinçli bir yürek, gelin/Kederli bir yürek, güveyEvde huzursuz bir kadın/Derde dert katar.Çöl matarası insanın hayatıdır/Pabuç insanın gözüdür/ Karısı insanın geleceğidir/Oğul insa-nın sığınağıdır/ Kız insanın kurtuluşudur/Gelin insanın baş belasıdır.

(Kramer, Samuel N., Tarih Sümer’de Başlar, Kabalcı

Yayınları , 1999, s. 154-157)

UY

GA

RL

IK

LA

R

TA

Rİ

Hİ

-I

Nİ

LG

ÜN

Y

AM

AN

46

DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 46 03.11.2014 12:00:30

K aY N a K 4 :

K aY N a K 6 :

K aY N a K 5 :

AsUR MEKTUBUPuzur-Assur der ki, Nuşatum’a deyin:

Babam bana seninle evleneyim diye mektup yaz-dı. Gelmene izin versin diye babana seninle ilgili bir mektup ve hizmetkârlarımı yolladım. Senden mektubumu okur okumaz babandan (izin) iste-meni ve hizmetkârlarımla birlikte buraya gel-meni istiyorum. Yalnızım, bana hizmet edecek, masamı kuracak kimsem yok. Hizmetkârlarımla birlikte gelmezsen Vaşuşana’dan genç bir kızla evleneceğim. Dikkat et. Sen ve hizmetkârlarım, gecikmeden gelin!

(Mieroop, Marc Van De, Antik Yakındoğu Tarihi,

Dost Kitabevi, 2006, s. 124)

YEMEK PİŞİREn KAdIn

(Ali, Daud, Macdonald, Fiona, Oakes, Lorna, Steele, Philip,

Great Civilizations of the East, Select Editions, s. 37)

BABİL’dE AİLEEvlilikler ailenin büyükleri arasında ayarlanı-yor, anlaşıldığı kadarıyla gelinin annesi bu işte önemli bir rol oynuyordu. Evlilik iki aşamada gerçekleşiyordu. Çocuklar daha çok küçükken ebeveynler onları birleştirmek için anlaşıyor, an-laşma yazıya dökülüyor ve damat adayının ebe-veyni gelin adayının ebeveynine başlık parası ödüyordu. İki sözlü kendi evlerinde kalıyor, diğe-rini ziyaret etme hakkına sahip oluyordu. Evlen-me çağına geldikleri zaman ikinci aşamaya geçi-liyordu. Damat adayının ailesinin hazırladığı bir ziyafette bir araya geliyorlardı. Bu şölende başını örtmesi şart koşulan geline kutsal yağ sürülme-si ritüelin bir parçasıydı. Gelin başörtüsünü bir daha hiç çıkarmayacak, böylece evli bir kadın ol-duğunu herkese göstermiş olacaktı. Neden sonra genç kadın, taşınır ve taşınmaz mallardan olan drahomasını alıp ailesinden ayrılıyor, kocasının ailesinin evine gidiyordu.

Ele geçirilen belgeler tanrılara adanmış soylu kızların varlığından söz ediyor; onlar manastır benzeri yerlerde topluca yaşıyor, ticaretle hatta toptancılıkla geçiniyorlardı. Tapınağa adanmış olmak kızların evlenmelerini değilse bile, en azından çocuk sahibi olmalarını yasaklıyordu.

(Bottero, Jean, Kültürümüzün Şafağı Babil, Yapı Kredi

Yayınları, 2006, s. 80-82)

K aY N a K 7 :

dOKUMACI KAdInM

EZ

OP

OT

AM

YA

U

YG

AR

LI

ĞI

47

DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 47 03.11.2014 12:00:33

K aY N a K 8 :

K aY N a K 1 0 :

K aY N a K 9 :

K aY N a K 1 1 :

AİLE

PEnCEREdEKİ KAdIn (AsUR)

AsURLU KAdIn

LAGAŞ’In YüKsEK sInIFIndAn KAdIn

UY

GA

RL

IK

LA

R

TA

Rİ

Hİ

-I

Nİ

LG

ÜN

Y

AM

AN

48

DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 48 03.11.2014 12:00:38

k AY n A k 1 2 : k AY n A k 1 3 :

K aY N a K 1 4 :

UR KRALİÇEsİ sHUBAd AsURLU KAdIn

POLOs GİYEn KAdIn

çalIşma sorularI

Yukarıdaki belgelerden yararlanarak:

1. Mezopotamya’da “kadının toplumdaki konumu”nu saptayarak maddeler haline yazınız.

2. Çağdaş demokratik toplumlarda yerleşik temel hak ve özgürlükler açısından Mezopotamya’da kadının konumunu tartışınız.

KayNaKlar

Ali, Daud, Macdonald, Fiona, Oakes, Lorna, Steele, Philip, Great Civilizations of the East, Select Editions, s. 37

Bottero, Jean, Kültürümüzün Şafağı Babil, Yapı Kredi Yayınları, 2006, s. 80-82

Kramer, Samuel N., Tarih Sümer’de Başlar, Kabalcı Yayınları , 1999, s.154-157, 402

Mieroop, Marc Van De, Antik Yakındoğu Tarihi, Dost Kitabevi, 2006, s. 124

http://tr.wikisource.org/wiki/Hammurabi_Kanunlar%C4%B1; erişim tarihi 21.08.2014

www.algul.av.tr/hukuki_bilgiler_word/hammurabi_kanunlari.doc

ME

ZO

PO

TA

MY

A

UY

GA

RL

IĞ

I

49

DKIH I-uygarliklar tarihi.indd 49 03.11.2014 12:00:40