Monetarna i Fiskalna Politika EU

7/17/2019 Monetarna i Fiskalna Politika EU

http://slidepdf.com/reader/full/monetarna-i-fiskalna-politika-eu-5690f5cc8f1b7 1/21

SADRŽAJ

1. UVOD....................................................................................................................1

2. MONETARNA INTEGRACIJA U EUROPSKOJ UNIJI......................................................2

2.1 Nastanak Europske un!e.......................................................................................2

2.2 Krter! "a #$anst%o u Ekono&sko! &onetarno! un!...................................................4

2.' Na#e$a nstru&ent &onetarne po$tke Europske Centra$ne (anke..................................7

'. )ISKA*NI SISTEM EUROPSKE UNIJE......................................................................10

'.1 Pakt o sta+$nost rastu......................................................................................10

'.2 )ska$n ,e-era$"a&........................................................................................... 10

. INSTRUMENTI )ISKA*NE PO*ITIKE.......................................................................12.1 Prora#un Europske un!e..................................................................................... 12

.2 Prora#un "e&a$!a #$an/a....................................................................................13

.' )ska$na pra%$a u Euro"on..................................................................................15

0. AK*JUAK ........................................................................................................17

3. (I(*IOGRA)IJA................................................................................................... 19



1. UVOD

Europska un!a 4EU56 a pose+no unutar to7a europska Ekono&ska &onetarna un!a 4EMU5o-nosno euro"ona6 pre-sta%$!a !e-nst%en o+$k ekono&sko8po$t#ko7 u-ru9en!a u ko!e& se u pro%o:en!u ekono&ske po$tke ko&+nra /entra$"rana &onetarna po$tka -e/entra$"raneosta$e ekono&ske po$tke o- ko!; se pr%enst%eno st#e ,ska$na po$tka. )ska$n susta% ,ska$na po$tka EU !esu o-ra" "ra"to sna9n; #esto suprotsta%$!en; nteresa "&e:u st%aran!a"a!e-n#ko7 tr9<ta !a#e po$t#ke nte7ra/!e. To ptan!e po%$a# sa so+o& -ru7u ko&ponentu po$t#ko8ekono&ske pro+$e&atke6 a to !e o-nos "&e:u ==sre-<n!e== ra"ne EU ==n9;==na/ona$n; ra"na %$ast ko!e u +t -onose s%e %a9n!e o-$uke unutar EU. Tako:er posto! pose+an pro+$e& "a"o% u %o:en!u !e-nst%ene ,ska$ne po$tke pr%enst%eno "+o7 po$t#k; konsttut%n; o7ran#en!a ko!a karakter"ra!u !e-nu kon,e-era/!u kao EU.

G$a%n pre-&et stra9%an!a o%o7 ra-a !est ,ska$na &netarna po$tka Europske un!e6 o-nosnoeuro"one n!;o% ut!e/a! na ekono&sku akt%nost euro"one6 a t&e Europske un!e.

Op>ento6 !a%ne ,nans!e6 o-nosno ,ska$n sste& u%!ek !e $e9ao na 7ran/ po$t#ko7 ekono&sko7 aspekta +$o ko!e -r9a%e ?$ nte7ra/!e. U s$u#a!u EU6 ,ska$n sste& !e o7$e-a$on%oa ra"7ran#en!a "&e:u tr9<ne nte7ra/!e !a#e po$t#ke un!e. )ska$n sste& EU u pro%o:en!u ,ska$ne po$tke !est spe/,#an ra"$#t u s$!e-e>& #n!en/a&a@15 prora#un EU ne su-!e$u!e u sta+$"a/! /k$#k; kretan!a625 ne posto!e "a!e-n#k auto&atsk sta+$"ator ko! + prora-$ u s$u#a!u ekono&sk; <oko%a

'5 sta+$"a/!ska ,ska$na po$tka u EU &ora se pos&atrat u kontekstu euro"one.

Na&e6 u euro"on se pro%o- "a!e-n#ka &onetarna po$tka #! !e pr&arn /$! sta+$nost /!ena6a ne sta+$"a/!a /k$#k; kretan!a. Tak%a antn,$a/!ska &onetarna po$tka pretposta%$!ao-re:enu -s/p$nranost ,ska$n; po$tka #$an/a euro"one6 o-nosno o7ran#ene -e,/te #!a !ekontro$a nu9na "a u#nko%to "%r<a%an!e /$!e%a "a!e-n#ke &onetarne po$tke. Je-n"a!e-n#k6 o-nosno /entra$"ran nstru&ent pro%o:en!a ,ska$ne po$tke EU !est prora#un EU.Prora#un EU re$at%no !e &a$en a$ "na#a!an nstru&ent pro%o:en!a ,ska$ne po$tke sa sre-<n!e6o-nosno suprana/ona$ne ra"ne EU.

Ra- se u" u%o- "ak$!u#ak sasto! !o< o- #etr 7$a%na -!e$a. U u%o-no& -!e$u opsu!e se pro+$e& pre-&et stra9%an!a kao nastanak Europske un!e. Dru7 -o ra-a -onos pre7$e- na#e$a nstru&enata &onetarne po$tke Europske /entra$ne +anke. Tre> -o ra-a opsu!e trenuta#nostan!e ,ska$ne po$tke u Euro"on. U #et%rto& -!e$u ra-a na%e-en su nstru&ent pra%$a,ska$ne po$tke EU. Pet. Na kra!u u "a-n!e& po7$a%$!u -a!e se "ak$!u#ak.

1



2. MONETARNA INTEGRACIJA U EUROPSKOJ UNIJI

2.1. Nastanak Europsk un!"

Nakon Dru7o7 s%!etsko7 rata Europa !e +$a u tra7an!u "a no%& poretko&. To !e +o %e$k"a"o%. K$!u#no ptan!e !e +$o na ko! na#n po&rt ,ran/usko8n!e&a#ke o-nose s;o-no to&esta+$"rat europsk &r. In/!a$n &pu$s pro/esa nte7ra/!e !e -ak$e +o po$t#ke prro-e.Us$!e-$e su ra"ne kako eksterne tako nterne akt%nost@ Mar<a$o% p$an6 st%aran!e Europske"a!e-n/e "a u7$!en #e$k6 Europske ekono&ske "a!e-n/e6 ,or&ran!e E)TA. Pr% korak poku<a! koor-na/!e &onetarne po$tke +o !e 1B. 7o-ne 4ernero% "%!e<ta!5. I-e!a o&onetarno& u!e-n!en!u europsk; -r9a%a !a%$!a se nakon -ru7o7 s%!etsko7 rata6 kao -o <re7ekono&sko7 po$t#ko7 po%e"%an!a o%; "e&a$!a. Je-na o- &o7u>; po$a"n; to#aka u ra"%o!u&onetarne un!e6 s%akako pre-sta%$!a potps%an!e R&sko7 u7o%ora6 ko! !e stupo na sna7u 1.

s!e#n!a 10. 7o-ne ko!& !e nakon ,or&ran!a Europske "a!e-n/e "a u7$!en #e$k osno%anaEuropska ekono&ska "a!e-n/a 4EE5 Europska "a!e-n/a "a ato&sku ener7!u 4EURATOM5.EE !e +o ostao na!%a9n!a or7an"a/!a &e:u tr spo&enute. Osno%n /$!e% te or7an"a/!e +$ su "7ra-n!a "a!e-n#ko7 tr9<ta na osno%u /arnske un!e6 to !est r!e<a%an!e s%; pr%re-n; prepreka6 koor-nran!e 7ospo-arske po$tke po-"an!e 9%otno7 stan-ar-a unutar Un!e. Uo%o& u7o%oru ne&a eksp$/tn; o-re-+ o ,or&ran!u &onetarne un!e. I-e!a !e pr% putspo&enuta na su&&tu u Faa7u 13.6 "at& !e "ane&arena6 -a + 8; po#e$e prpre&e "au%o:en!e no%e %a$ute. Te9ak !e put +o pun protur!e#nost o+rata u o%o! 7rup "e&a$!a -a + se post7ao taka% stupan! &e:uso+ne &onetarne sura-n!e ko! !e kona#no o,or&$!en u "a!e-n#ko&&onetarno& susta%u 8 EMU@ o- Europske p$atne un!e osno%ane 10. 7o-ne -o Europske

&onetarne un!e ko!a !e ost%arena 1.1.1.7.

Pr% "na#a!an korak "a st%aran!e Europske &onetarne un!e !e +$o u%o:en!e EMS 4Europsko7&onetarno7 sste&a5 1'. &arta 1B. na osno%u o-$uke Sa%!eta &nstara sa (rue$$esko7su&&ta 1B. Europsk &onetarn sste& !e &onetarn sste& #!e su #$an/e %e>na europsk;"e&a$!a ko!e pre-sta%$!a!u na!%e>u europsku ekono&sku sna7u6 a u ok%ru ko!e7 su se s$o9$e -ao-r9a%a!u %r!e-nost s%o!; %a$uta unutar -o7o%oreno7 o-nosa !e-ne pre&a -ru7o!. Prete#aEMS8a !e 7rupa %a$uta po"nata po- &eno& &!a 4en7$. HSnakeH5.1 EMS se "asn%ao na&e;an"&u o7ran#en!a "a &e:uso+ne ,$uktua/!e %a$uta "e&a$!a #$an/a EU po- na"%o& ERM4E/;an7e Rate Me/;ans&5. To !e +o sste& ,ksran; -e%"n; te#a!e%a ko! + se po%re&eno pr$a7o:a%a$ tr9<n& krter!&a.

1 ;ttp@??$&un.;r?&an.asp-02Pa7e 6 prstup$!eno 1..210.

2

http://limun.hr/main.aspx?id=9852&Page




S$ka 1@ Europska un!a@ u7o%or6 struktura6 ;stor!a

I"%or@ ;ttp@??LLL.&atursk.or7?PRAVO2EU?Vertka$naPo-e$aNa-$e"nost8.;t&$

U%e-en !e ECU 4E%ropean Curren/ Unt5 8 &onetarna !e-n/a ko!a !e pre-sta%$!a$a ra"$#te,ksrane ko$#ne s%ake o- %a$uta u EMS8u. Pr!e ne7o <to !e 1B. na"%ana ECU6 &onetarna !e-n/a se "%a$a UA 8 Unt o, A//ount EUA 8 European Unt o, A//ount. Ekono&ska &onetarna un!a ko!e "a s%o!u osno%u &a!u !e-nst%eno unutra<n!e tr9<te6 -e,nrane suspora"u&o& u Maastr/;tu. U7o%or o Europsko! un! po"nat! kao U7o%or " Maastr/;ta

potpsan !e 12.6 a stupo !e na sna7u 1. !anuara 1'. 7o-ne. Dr9a%e #$an/e usposta%$e suEuropsku un!u 4EU5 te t&e u!e-no o"na#$e no%u etapu u nte7rran!u naro-a Europe u s%e#%r<>u un!u6 u ko!o! se o-$uke -onose <to !e +$9e &o7u>e 7ra:an&a. O%& su U7o%oro& posta%$!en /$!e% ekono&ske &onetarne un!e6 !e-nst%ene %a$ute6 "a!e-n#ke %an!ske s7urnosne po$tke6 "a!e-n#ke o-+ra&+ene po$tke6 a "at& o-+rane6 u%o:en!a 7ra:anst%aUn!e6 uske sura-n!e u pra%osu:u unutarn!& pos$o%&a. U7o%oro& u Europsko! un! o%& !eeuropska nte7ra/!a " prete9no 7ospo-arske nte7ra/!e preras$a u po$t#ku un!u.

B. ,e+ruara 12. 7o-ne potpsan !e Maastr/;tsk u7o%or6 a pr;%a>en !e 1. no%e&nra 1'.7o-ne #&e !e st%orena pra%na &o7u>nost ost%ar%an!a &onetarne un!e. U%o:en!e& eura-o%r<en !e pro/es "7ra-n!e Europske &onetarne un!e 4EMU5. Ta! postupak !e &ao tr ,a"e@U prvoj fazi6 41. B. 18 1. 11. 1'56 "%r<ena !e $+era$"a/!a kretan!a kapta$a otk$an!an!e&%e>ne preosta$; restrk/!a 4-o kra!a 1.5 .2 Je-nst%eno europsko tr9<te nasta$o !e 1. !anuara1'. po%e>ano& koor-na/!o& po ptan!u ekono&sk; po$tka nten"%ran!e& koopera/!e

2 Vuko%>6 I.6 V"!ak6 A.@ Europska &onetarna un!a Retrospekt%a6 trenutno stan!e perspekt%aQ

3

http://www.maturski.org/PRAVO%20EU/VertikalnaPodelaNadleznosti-.html





"&e:u /entra$n; +anaka "e&a$!a #$an/a. Poto& !e ,ksrana ko<ara %a$uta6 na osno%u ko!e se"ra#una%a$a %r!e-nost ECU8a 4E%ropean Curren/ Unt5 kao o+ra#unske !e-n/e. Na o%a!na#n st%oren !e Europsk &onetarn sste& 4European Monetar Sste&5.U drugoj fazi 41. 1. 1. 8 kra! 1.5 posta%$!en su 7$a%n te&e$! EMU. Kako !e u o%o! ,a" pre-%:eno u!e-na#a%an!e per,or&ans pr%re-a EU6 o-re:ena !e po&o> &an!e ra"%!en&

#$an/a&a 4pan!o$ska6 Gr#ka6 Portu7a$ Irska5. St%oren !e Ko;e"!sk ,on- 4ko;e"!a pr+$9a%an!e5 "a ko! su se sre-st%a os7ura%a$a " %e> posto!e>; ,on-o%a@ re7ona$no76 a7rarno7 so/!a$no7. U )rank,urtu !e osno%an Europsk &onetarn nsttut 4EMI 8 European MonetarInsttute56 -o7o%oren !e postupak "a usa7$a<a%an!e ekono&sk; po$tka na n%ou EU6 otpo#eto !e sn9a%an!e Hpreko&!ern; +u-9etsk; -e,/taH. Europsk &onetarn nsttut !e nas$!e-nk Europsko7 ,on-a "a &onetarnu sura-n!u6 a s%r;a n!e7o%o7 osn%an!a !e -a se u ok%ruo7ran#en; &onetarn; ,nans!sk; o%$ast prpre&e u%!et "a po#etak tre>e ,a"e EMU.U !unu 1. osno%ana !e Europska /entra$na +anka 4European Centra$ (ank6 EC(56 sa s!e-<te&u )rank,urtu. Osno%n "a-atak Europske /entra$ne +anke !e pro%o:en!e !e-nst%ene &onetarne

po$tke6 #&e se -e ,a/to prenos su%erentet na/ona$n; /entra$n; +anaka u -o&enu %o:en!a&onetarne po$tke na EC(. C$! ko!e& te9 !e sta+$nost /!ena6 <to !e ne&no%nost uko$ko 9e$testa+$nu %a$utu. EC( korst s$!e-e>e nstru&ente kako + skontro$ra$a ko$#nu no%/a uopt/a!u@ &n&a$ne re"er%e6 opera/!e na ot%oreno& tr9<tu6 k%anttat%ne kontro$e ka&atnustopu. O%a! pos$!e-n! nstru&ent !e o- pose+no7 "na#a!a "a EMU6 !er RE)I 4ka&atna stopa "are,nan/ran!e8+$a !e ,ksrana na '5 EC( "ara#una%a +ankarsko& sektoru po osno%u -at;kre-ta "a $k%-nost na t!e-no! osno%. O%a ka&atna stopa !e +tan n-kator "a kretan!a /!enano%/a na tr9<tu no%/a. '

Treća faza 4o- 1. !anuara 1.5@ nepo%ratno ,ksran!e te#a!e%a u%o:en!e !e-nst%ene %a$ute na-e%"na tr9<ta u e$ektronska p$a>an!a6 ko!a prate u%o:en!e no%#an/a ko%an/a eura o- 1.

!anuara 22. Tre>a ,a"a EMU8a u%e-ena !e 1. u 11 -r9a%a #$an/a6 ko!&a se -%!e 7o-ne pos$!e pr-ru9$a Gr#ka. Euro -o -anas nsu u%e$e tr stare -r9a%e #$an/e 8 Ve$ka (rtan!a Danska6 ko!e korste opt8out k$au"u$u %e-ska6 ko!a !e na re,eren-u&u u septe&+ru 2'.7o-ne o-+$a u%o:en!e eura6 te -eset no%; -r9a%a #$an/a.

2.2. Kr!tr!"! #a $%anst&o u Ekono'sko" ! 'ontarno" un!"!

a pro%o:en!e !e-nst%ene &onetarne po$tke u ekono&sko! &onetarno! un! Europske

/entra$ne +anke potre+no !e spunt krter!e " Kopen;a7ena6 o-re:en stupan! kon%er7en/!e

3 Vu!#>6 (.@ Euro6 a7re+6 2'.

4 ;ttp@??LLL.entereurope.;r?pa7e.aspPa7eID1

4

http://www.entereurope.hr/page.aspx?PageID=81




4krter! " Maastr/;ta5 "e&a$!a #$an/a kako + se &onetarna po$tka &o7$a usp!e<no pro%o-tte na kra!u pr;%att euro kao na/ona$nu %a$utu.

Ispun"n" kr!tr!"a !# Kopn(a)na

To su u%!et ko!e su -r9a%e kan--atkn!e -u9ne spunt 9e$e $ postat #$an/e EU. Mora!uspunt o-re:ene po$t#ke6 ekono&ske pra%ne krter!e. On po-ra"u&!e%a!u usposta%usta+$n; nsttu/!a "a po-r<ku -e&okrat!6 %$a-a%nu pra%a6 po<t%an!e $!u-sk; pra%a6-!e$ot%orno tr9<no 7ospo-arst%o6 sposo+nost suo#a%an!a s konkurentsk& prtsko& tr9<n&sna7a&a unutar Un!e te sposo+nost preu"&an!a o+%e"a ko!e pro"$a"e " #$anst%a te #%rstuus&!erenost ka po$t#k&6 7ospo-arsk& ekono&sk& /$!e%&a.0

• Kr!tr!"! kon&r)n*!"

U7o%or " Maastr/;ta 412.56 %r$o !e %a9an po$t#k6 !er !e pro<ro sara-n!u -r9a%a #$an/a tr!u"a!e-n/a na no%e o+$ast. U%e-en su no% o+$/ sara-n!e "&e:u %$a-a -r9a%a #$an/akao <to

!e sara-n!a u po-ru#!u o-+rane te pra%osu:a unutarn!; pos$o%a. Sa &e:u%$a-no& sara-n!o& u" posto!e> sste& a!e-n/e6 U7o%or " Maastr/;ta st%oro !e Europsku un!u 4EU5.Gospo-arska po$t#ka nte7ra/!a &e:u -r9a%a&a #$an/a&a EU o&o7u>$a !e "e&$!a&a-ono<en!e "a!e-n#k; o-$uka o &no7& ptan!&a. To !e pr-on!e$o st%aran!u "a!e-n#ke po$tke ko!o& se $ak<e upra%$!a$o Europsko& Un!o&. S %re&eno& nek k$!u#n /$!e% po$tkasu se pro&!en$. Tako /$! po$!opr%re-ne po$tke %<e n!e pro"%o-t <to !e &o7u>e %<e ;rane<to !e,tn!e6 ne7o po-uprat po$!opr%re-ne &eto-e ko!e pro"%o-e "-ra%u ;ranu %soke k%a$tete ko!e <tte oko$<. Potre+a "a "a<tto& oko$<a sa-a !e %a9na sasta%n/a s%; po$tka EU8a. 3 O-stupan!a na sna7u U7o%ora " Maastr/;ta6 1. !u$a 1'. 7o-ne6 s%e -o stupan!a na sna7u*sa+onsko7 u7o%ora 1. -e/e&+ra 2. 7o-ne6 struktura se EU #esto $ustrra prka"o& tr

stupa o- ko!; !e pr% stup o+u;%a>ao Europsku "a!e-n/u6 -ru7 stup "a!e-n#ku %an!sku s7urnosnu po$tku6 a tre> stup po$/!sku sara-n!u pra%osu-nu sara-n!u u ka"nen& st%ar&a.Je-na o- na!%a9n!; ra"$ka "&e:u tr!u stupo%a +$a !e u to&e <to su se o-$uke u ok%ru pr%o7stupa -onos$e na-na/ona$no& &eto-o& 4u7$a%no& su se -onos$e k%a$,/rano& %e>no&56 a uok%ru -ru7o7 tre>e7 stupa na te&e$!u !e-no7$asnost.

EU se ,7urat%no prka"u!e kao konstruk/!a u!e-n!ena post& kro%o&6 sa tr stupa. EMU !e-o pr%o7 stupa u struktur EU. Europska &onetarna un!a !e "asno%ana na@ B

Far&on"a/! &onetarn; po$tka "e&a$!a #$an/a u%o:en!u !e-nst%ene %a$ute

a!e-n#k& &onetarn& re"er%a&a

5 www.sabor.hr/fgs.axd?id=4333

6 ;ttp@??;r.Lkpe-a.or7?Lk?U7o%or"Maastr/;ta

5

http://www.sabor.hr/fgs.axd?id=4333




a!e-n#ko! /entra$no! +an/ Je-nst%eno! &onetarno! po$t/ 4+e" !e-nst%ene ,ska$ne +ankarske po$tke5

e&$!e kan--at "a #$anst%o u Europsko! un! &orat >e po u$asku u EU na!&an!e -%!e 7o-ne"a-r9at %$astte %a$ute 4ERM II5. Nakon <to -%!e 7o-ne neprek-no +u-u u-o%o$!a%a$e

krter!&a kon%er7en/!e te >e "e&$!e &o> us%o!t Euro t&e postat #$an/e Euro"one.

• Kr!tr!"! sta+!%nost! *!"na

Pr% krter!6 post"an!e %soke sta+$nost /!ena6 u!e-no !e /$! /entra$n; +anaka uop>e . Ra"$o7opre-!e$!en!a /entra$n; +anaka "a o-r9a%an!e nske sta+$ne n,$a/!e $e9 u -anas popu$arno!t%r-n! -a nska sta+$na n,$a/!a na!+o$!e po7o-u!u !a#an!u 7ospo-arske akt%nost rastu9%otno7 stan-ar-a. Ar7u&ent "a to su -a nska sta+$na n,$a/!a @a5 po%e>a%a transparentnost re$at%n; /!ena t&e po"t%no ut!e#e na e,kasnu a$oka/!u rea$n;resursa te tako po%e#a%a pro-ukt%n poten/!a$ ekono&!e

+5 &n&"ra pre&!u n,$a/!sko7 r"ka 4to s&an!u!e -u7oro#ne ka&atne stope st&u$ra!u>tako n%est/!e rast5/5 one&o7u#a%a %e$ku ar+trarnu re-str+u/!u +o7atst%a -o;otka6 ko!a !e karakterst#na un,$atorn&?-e,$atorn& u%!et&a6 te tako po&a9e o-r9an!u so/!a$ne ko;e"!e sta+$nost.

S$ko%to re#eno6 -r9a%a #!a /entra$na +anka &a na!%e>u %!ero-osto!nost 7$e-e o-r9a%an!a nske sta+$ne n,$a/!e6 tra9 o- -ru7; -a one steknu %!ero-osto!nost kro" pro/es -e"n,$a/!e6o-nosno -a to unesu kao s%o! &ra"W u &onetarnu un!u6 s o+"ro& -a !e %!ero-osto!nost"a!e-n#ke /entra$ne +anke sto%!etna pros!eku %!ero-osto!nost s%; /entra$n; +anaka -r9a%a#$an/a u un!. O%-!e !e %a9no na7$ast -a &e:u -r9a%e s na!n9o& stopo& n,$a/!e ne u$a"e

nu9no one -r9a%e ko!e su ost%ar$e ne7at%nu n,$a/!u. a &!eren!e n,$a/!e korste se n-eks potro<a#k; /!ena. Iako se n-eks potro<a#k; /!ena na!#e<>e pr&!en!u!e upra%o kao &!era op>en,$a/!e6 tako:er se upotre+$!a%a "a uspore-+u kretan!a stope n,$a/!e s -ru7& -r9a%a&a.

• Kr!tr!" ,r-a&n!( !nans!"a

Ra- o-r9a%an!a sta+$nost /!ena pra%e-ne raspo-!e$e korst tro<ko%a Monetarne un!e +$onu9no potre+no usposta%t krter!e ko! >e os7urat -a s%aka -r9a%a #$an/a %o- "-ra%u,ska$nu po$tku. U U7o%oru !e "apsana s%o!e%rsna -e,n/!a tak%e ,ska$ne po$tke ona,ska$na po$tka ko!a "a re"u$tat ne&a preko&!erne -e,/te6 o-nosno6 ona ,ska$na po$tka ko-ko!e @

7 Gr7>6 M.6 ($as6 V.6 &o%>6 F.@ )nan/!ska $+era$"a/!a6 &onetarna ,ska$na po$tka Europskeun!e

8 Vuko%>6 I.6 V"!ak6 A.@ Europska &onetarna un!a Retrospekt%a6 trenutno stan!e perspekt%aQ6Ekono&ska &sao praksa/ D(K. Go-. X. 421.5

6



a5 7o-<n! prora#unsk &an!ak ne pre$a" ' (DP8a te6 +5 !a%n -u7 ne pre$a" 3 (DP8a.

Dr9a%a s %<& u-!e$o& !a%no7 -u7a u (DP8u &o7$a + pre,errat %<u stopu n,$a/!e kako +n,$a/onra$a -o -u7a. Sto7a !e ra- o-r9a%an!a sta+$nost /!ena pra%e-ne raspo-!e$e korst

tro<ko%a &onetarne un!e +$o nu9no potre+no usposta%t krter!e ko! >e os7urat -a s%aka-r9a%a #$an/a %o- "-ra%u ,ska$nu po$tku.

• Kr!tr!" sta+!%nost! t#a"a

Sta+$nost te#a!a6 o-nosno neopo"%o ,ksran!e te#a!a6 pa on-a e$&na/!a &e:uso+n;te#a!e%a "&e:u -r9a%a #$an/a6 te;n#k !e /$! s%ake &onetarne un!e. No prto& !e n!e7o%a-u7oro#na o-r9%ost na!&an!e te;n#ke prro-e6 a &no7o %<e st%ar post7nute a-ek%atne ra"nekon%er7en/!e tra!no7 napora -r9a%a #$an/a -a usk$a-e s%o!e ekono&ske po$tke kontnurano ; pr$a7o:a%a!u. Maast;r/;tsk krter! sta+$nost te#a!a !e-an !e o- krter!a ko! poka"u!e post7nutu ra"nu no&na$ne kon%er7en/!e. Va9an6 ako ne 7$a%n &ot% n!e7o%a

usposta%$!an!a +o !e spr!e#t &o7u>nost "$oupotre+e konkurentsk; -e%a$%a/!a $ -epre/!a/!a pre- ,ksran!e te#a!a o-$a"ak u &onetarnu un!u6 #&e se "apra%o 9e$!e$o otk$ont +$o kak%u&o7u>nost &anpu$a/!e te#a!e& ra- -o$a9en!a -o +o$!e7 konkurentsko7 po$o9a!a.1

• Kr!tr!" ,u)oro#n!( ka'atn!( stopa

(t !e u!e-na#enost -u7oro#n; ka&atn; stopa &e:u -r9a%a&a #$an/a&a. Usposta%$!en !e -a +spr!e#o kapta$n -o+tak na o+%e"n/e "e&a$!a ko!e su p$a>a$e %soku pre&!u "+o7 te#a!no7r"ka. Ako se "na -a >e se te#a! neopo"%o ,ksrat6 n%esttor >e pro-a%at o+%e"n/e s n9o& pre&!o& 4<to >e spustt /!enu t; o+%e"n/a6 o-nosno po%e>at ka&atnu stopu5 kupo%ato+%e"n/e s %<o& ka&atno& stopo& 4 tako & po-"at /!enu6 o-nosno s&an!t ka&atnustopu5. U -r9a% s po#etno n9& ka&atn& stopa&a6 one >e se po%e>at6 a &ate$! n!e"n;

o+%e"n/a ost%art >e kapta$n 7u+takY -ok >e u -r9a% s po#etno %<& ka&atn& stopa&a6 -o>-o n!;o%a s&an!en!a6 te >e pos!e-n/ n!e"n; o+%e"n/a ost%art kapta$n -o+tak. Krter!kon%er7en/!e ka&atn; stopa "na# -a u pos$!e-n!o! 7o-n pr!e pro%!ere spun!a%a $ -r9a%akan--atkn!a krter!e "a prstup Ekono&sko! &onetarno! un!6 -r9a%e #$an/e &a!u pros!e#nuno&na$nu -u7oro#nu ka&atnu stopu ko!a ne pre$a" "a %<e o- 2 postotna +o-a ka&atne stope utr -r9a%e #$an/e s na!+o$!& ost%aren!e& krter!a sta+$nost /!ena u to& pro&atrano&ra"-o+$!u.

9 Vuko%>6 I.6 V"!ak6 A.@ Europska &onetarna un!a Retrospekt%a6 trenutno stan!e perspekt%aQ6Ekono&ska &sao praksa/ D(K

10 Vuko%>6 I.6 V"!ak6 A.@ Europska &onetarna un!a Retrospekt%a6 trenutno stan!e perspekt%aQ6Ekono&ska &sao praksa6 D(K.

7



2.0. Na$%a ! !nstru'nt! 'ontarn po%!t!k Europsk Cntra%n ank

Prete#a Europske /entra$ne +anke +o !e Europsk &onetarn nsttut 4EMI5 osno%an 1.7o-ne sa "a-a>o& st%aran!a pre-u%!eta "a u$a"ak u tre> stepen ra"%o!a Europske &onetarneun!e u%o:en!e "a!e-n#ke %a$ute. N!e7o% su se "a-a/ o-nos$ na po+o$!<an!e sara-n!e "&e:una/ona$n; /entra$n; +anaka koor-na/!u &onetarn; po$tka kako + se st%oro ok%r "a pro%o:en!e !e-nst%ene &onetarne po$tke.

G$a%na na#e$a Europske /entra$ne +anke su@11

1. Neo%snost Europske sre-<n!e +ankeOsno%no na#e$o neo%snost Europske /entra$ne +anke na%e-eno !e u #$anku 1'. U)EU8a #$anku B. Statuta ESS(8a ES(8a. Pr "%r<a%an!u o%$ast o+a%$!an!u "a-a>a -u9nost nEuropska /entra$na +anka n na/ona$ne /entra$ne +anke kao nt #$ano% n!;o%; t!e$a na-$e9n;"a o-$u#%an!e ne tra9e ne pr&a!u uputst%a o- nsttu/!a $ t!e$a Un!e6 +$o ko!e %$a-e -r9a%e

#$an/e $ +$o ko!e7 -ru7o7 t!e$a. Neo%snost EC( te&e$! se na s$o+o-no& "+oru nstru&enata&onetarne po$tke. U7o%oro& se pre-%:a upotre+a tra-/ona$n; nstru&enata 4#$an/ 1. 1.Statuta5 te se Upra%no& %!e>u -opu<ta -a -%otre>nsko& %e>no& o-$u#6 ka- to s&atra potre+n&6 o upotre+ -ru7; nstru&enata 4#$anak 2. Statuta5.

2. Na#e$a o-7o%ornost transparentnost Europske /entra$ne +ankePre&a U7o%oru 4#$anak 2. U)EU8a5 Statutu 4#$anak 10.5 Europska /entra$na +anka o+%e"na !e po-n!et "%!e<ta!e kako + se os7ura$a n!e"na %!ero-osto!nost. Europska /entra$na +ankana!&an!e !e-no& u tr &!ese/a sasta%$!a o+!a%$!u!e "%!e<ta!e o akt%nost&a Europsko7 sste&a/entra$n; +anaka 4#$anak 10. sta%ak 1. Statuta5. Konso$-ran ,nans!sk "%!e<ta! o Europsko&sste&u /entra$n; +anaka o+!a%$!u!e se s%ake se-&/e 4#$anak 10. sta%ak 2. Statuta5. U praks

ES( o+!a%$!u!e &!ese#ne +$tene ko! sa-r9a%a!u te&e$!tu ana$"u 7ospo-arske stua/!e te prate"7$e-e kretan!a /!ena. Os& to7a6 Europska /entra$na +anka o-7o%orna !e Europsko& par$a&entu preko!& se #$ano% I"%r<no7 o-+ora re-o%no po!a%$!u!u.

0. Pra%$a 7$asan!a u Upra%no& %!e>u EC( 4#$anak 1. sta%ka 2. Statuta5G$asan!e u Upra%no& %!e>u s$!e- na#e$o !e-an #$an6 !e-an 7$asW. O-$uke oko &onetarne po$tke -onose se o+#no& %e>no& #$ano%a ko! &a!u pra%o 7$asaY u s$u#a!u -a +ro! 7$aso%a +u-e "!e-na#en6 o-$u#u!u> 7$as -a!e pre-s!e-nk ES(8a. Upra%no %!e>e sasto! se o- <est#$ano%a I"%r<no7 o-+ora 7u%ernera na/ona$n; /entra$n; +anaka europo-ru#!a. apsnk sasastanka Upra%no7 %!e>a te na#n 7$asan!a se ne o+!a%$!u!e.

Europska sre-<n!a +anka korst /!e$ n" nstru&enata "a pro%e-+u s%o!e &onetarne po$tkekao <to su@12

1. Opera/!e na ot%oreno& tr9<tu

11

;ttp@??LLL.europar$.europa.eu?a+outpar$a&ent?;r?-sp$a)tu.;t&$,tuI-)TU.1.'.;t&$ 6 prstup$!eno10..210.

8

http://www.europarl.europa.eu/aboutparliament/hr/displayFtu.html?ftuId=FTU_4.1.3.html





Opera/!e na ot%oreno& tr9<tu 7ra!u %a9nu u$o7u u us&!era%an!u ka&atn; stopa6 upra%$!an!u$k%-nost na tr9<tu te s7na$"ra!u s&!er &onetarne po$tke preko #etr kate7or!e opera/!a@

a. 7$a%ne opera/!e re,nansran!a Z one su na!%a9n! nstru&ent &onetarne po$tke. To sure-o%ne po%ratne transak/!e "a o&o7u>a%an!e $k%-nost s se-&#no& u#esta$o<>u s-osp!e>e& o- -%!e se-&/e. One os7ura%a!u %e>nu $k%-nost +ankarsko7 sste&a.

Na!n9a ponu:ena ka&atna stopa "a opera/!e 7$a%no7 re,nansran!a !e-na !e o- 7$a%n;ka&atn; stopa EC(8a. Ona se kre>e unutar 7ran/a stopa -epo"tno7 nstru&enta 7ran#no7 kre-ta. Stepen o%; tr!u k$!u#n; stopa uka"u!e na s&!er &onetarne po$tkeeuropo-ru#!a.+. -u7oro#ne opera/!e re,nansran!a to su po%ratne transak/!e "a os7uran!e $k%-nost st!e-no& u#esta$o<>u s -osp!e>e& o- tr &!ese/a. One pre-sta%$!a!u sa&o o7ran#en -oko$#ne ukupno7 re,nan/ran!a n!;o%a na&!era n!e s$an!e s7na$a tr9<tu.*. opera/!e ,no7a pr$a7o:a%an!a Z /$! o%; a- ;o/ opera/!a !e +a%$!en!e neo#ek%an&os/$a/!a&a $k%-nost na tr9<tu6 pose+no kako + u+$a9$e u#nke na ka&atne stope.

,. strukturne opera/!e upotre+$!a%a!u se "a sta$nu pr$a7o-+u strukturno7 po$o9a!aeurosusta%a u o-nosu na ,nan/!sk sektor.2. Sta$no raspo$o9%e &o7u>nost

Sta$no raspo$o9%e &o7u>nost os7ura%a!u $ s&an!u!u $k%-nost prekono>n& -osp!e>e&. N!;o%e ka&atne stope o+%e"u!u prekono>ne ka&atne stope na tr9<tu. Ta !e stopa po"nata po-na"%o& EONIA 4prekono>n pros!e#n n-eks5. Stranke ko!e u-o%o$!a%a!u u%!et&a &o7uupotr!e+t -%!e sta$no raspo$o9%e &o7u>nost@

• )ran!$n! kr,!t os7ura%a stranka&a -a s;o-e prekono>nu $k%-nost na te&e$!u

pr;%at$!%; !a&sta%a. Ka&atna stopa "a tu &o7u>nost pre-sta%$!a 7orn!u 7ran/u "a prekono>nu tr9<nu ka&atnu stopu.

• ,po#!tn! !nstru'nt o&o7u>u!e stranka&a -a p$asra!u prekono>ne -epo"te prekoeurosusta%a. Ka&atna stopa "a ta! -epo"tn nstru&ent pre-sta%$!a -on!u 7ran/u "a prekono>nu tr9<nu ka&atnu stopu.

C$! o%; ka&atn; stopa !e os7urat nes&etano ,unk/onran!e tr9<ta no%/a u stua/!a&a ka-asu ponu-a potra9n!a "a no%/e& %r$o %soke.

0. Dr9an!e o+%e"n; pr#u%aU sk$a-u s #$anko& 1. sta%ko& 1. Statuta6 Europska sre-<n!a +anka &o9e o- kre-tn;nsttu/!a osno%an; u -r9a%a&a #$an/a&a "a;t!e%at -r9an!e o+%e"n; pr#u%a na ra#unu uES(8u na/ona$n& sre-<n!& +anka&a. C$! o+%e"n; pr#u%a !e sta+$"rat kratkoro#ne

ka&atne stope na tr9<tu st%ort 4$ po%e>at5 strukturn &an!ak $k%-nost u +anko%no&susta%u u o-nosu na eurosusta%6 #&e se o$ak<a%a kontro$a ka&atn; stopa tr9<ta no%/are-o%no& raspo-!e$o& $k%-nost. Na#n "ra#una ut%r:%an!e ko$#ne ko!a !e potre+nao-re:u!e Upra%no %!e>e.

12

;ttp@??LLL.europar$.europa.eu?a+outpar$a&ent?;r?-sp$a)tu.;t&$,tuI-)TU.1.'.;t&$ 6 prstup$!eno13..210.

9






. Neuo+#a!ene &!ere &onetarne po$tke o-7o%or na kr"u o- 2B.. Na!%a9n!e o- t; &!era su@

• pun "nos -o-!e$e kre-ta "a opera/!e re,nansran!a u" ,ksnu ka&atnu stopuY

• s&an!en!e &n&a$n; u%!eta kre-tne sposo+nost "a !a&st%a 4uk$!u#u!u> -r9a%n -u75

po%e>an!e -opu<ten; %rsta !a&sta%aY• pro7ra& otkupa %r!e-nosn; papra@ neposre-no an7a9ran!e na sekun-arn& tr9<t&a

o+%e"n/a "a kupn!u -r9a%n; -u7o%a po!e-na#n; -r9a%a #$an/a "a!e-no sneutra$"ra!u>& ra-n!a&a kako + ponu-a no%/a osta$a nepro&!en!ena te kako + seost%aro 7$a%n /$!6 a to !e o-r9an!e sta+$nost /!enaY

• ot%aran!e $n!a ra"&!ene s -ru7& /entra$n& +anka&aY

• pro7ra& kupo%ne pokr%en; o+%e"n/a 4C(PP5@ pr% !e pro7ra& pokrenut u !u$u 2.

a-a/ EC( pre&a U7o%oru " R&a su@1' a5 sta+$nost /ena6 +5 -e,nsan!e pr&en!%an!e &onetarne po$tke6

/5 "%r<a%an!e -e%"n; pos$o%a6-5 "a-r9a%an!e kontro$san!e "%an#ne -e%"ne re"er%e -r9a%a #$an/a e5 unapre:%an!e nes&etano7 sste&a p$a>an!a.

0. 3ISKA4NI SISTEM EUROPSKE UNIJE

0.1. Pakt o sta+!%nost! ! rastu

)ska$na po$tka osta$a !e u o%$ast "e&a$!a #$an/a EU. Na ta! !e na#n ,ska$n po$o9a! EUo-re:en "+ro& ,ska$n; po$o9a!a "e&a$!a #$an/a EU. )ska$n po$o9a! re7u$ran !e pr%o&aastr<k& spora"u&o& ko! !e +o s%o!e%rsna u%ertra Paktu o sta+$nost rastu ko!& !e-o-atno pro<rena %<e -e,nsana t"%. pro/e-ura ko- preko&!erno7 -e,/ta.

Pakt !e u%e-en us%a!an!e& Re"o$u/!e Europsko7 %!e>a o Paktu o sta+$nost rastu uA&ster-a&u u !unu 1B. 7o-ne 4European Coun/$6 1B. 5. Re"o$u/!a o&o7u>u!e"e&$!a&a #$an/a&a EU6 V!e>u EU Ko&s! EU #%rsta pra%$a upute u pro%o:en!u Pakta.Kao s%o!e%rsn nasta%ak &aastr<k; krter!a6 Pakt !e us%o!en kako + "e&$!e #$an/e

nasta%$e pro%o-t ra"u&nu prora#unsku po$tku nakon u$aska u EMU6 o-nosno -a + seo#u%a$a sta+$nost /!ena ko!a se &o9e naru<t ,ska$no& ne-s/p$no& "e&a$!a #$an/a EU.Kao <to !e pret;o-no spo&enuto6 osno%n /$! Pakta !e spre#a%an!e po!a%e preko&!ern; -e,/ta6s%e u s%r;u os7uran!a ,ska$ne -s/p$ne6 ra"+orto7 upra%$!an!a !a%n& ,nans!a&a o#u%an!a ekono&ske sta+$nost unutar EMU 4SGP6 205.

13

Rst>6 [.6 Rst>6 K.6 Ekono&!a ,nans!e EU6 EtnoSt$6 (eo7ra-6 21.6 str. 0

10



Pre&a Paktu6 "e&$!e #$an/e EU se o+%e"u!u -a >e s%o!a sre-n!oro#na sa$-a prora#una -o%estu ra%note9u $ #ak su,/t. S&atra$o se kako >e se na ta! na#n osta%t -o%o$!no prostora prora#unsko! po$t/ -a se nos s nor&a$n& /k$#k& ,$uktua/!a&a te -a 4/k$#k5 -e,/t ko! + se u to& s$u#a!u po!a%$6 ne + s&!e$ +t %e> o- re,erentne %r!e-nost ' +ruto

-o&a>e7 pro"%o-a 4(DP8a5.

I&p$e&enta/!a Pakta o sta+$nost rastu po#%a$a !e spr%a na -%a osno%na stupa 4t"%. tLntra/k strate7!a5@8 na na#e$u &u$t$atera$no7 na-"ora prora#unsk; po"/!a 8 na pro/e-ura&a u s$u#a!u preko&!ern; -e,/ta.Osno%n e$e&ent o%; -%a!u stupo%a -e,nran su -%!e&a "ase+n& re7u$a/!a&a V!e>a EU. Na-"or prora#unsk; po"/!a o-nos se na t"%. sre-n!oro#n ran sste& upo"ora%an!a kratkoro#n na-"or.

0.2. 3!ska%n! ,ra%!#a'

)ska$n ,e-era$"a& o"na#a%a ,ska$ne o-nose /entra$ne %$ast n9; n%oa %$ast6 o-nosno,nans!ske aspekte o-nosa %$ast suprana/ona$no7 n%oa te na/ona$no7 n%oa -r9a%a #$an/a.)ska$n ,e-era$"a& o+u;%ata -%a po%e"ana po-ru#!a. Pr%o !e raspo-!e$a na-$e9nost uo-$u#%an!u o !a%n& ras;o-&a !a%n& pr;o-&a &e:u ra"$#t& n%o&a %$ast4suprana/ona$n&6 te na/ona$n&5. Dru7o !e po-ru#!e stepen! s$o+o-e o-$u#%an!a

na/ona$n; %$ast u ra"re"%an!u %$astt; pore"a te u o-re:%an!u po!e-n; ras;o-a 4ua7re7atno&u -eta$!no& s&s$u5. N%o t; na-$e9nost o%s o st%arno& stepenu &anentnesu%erenost -r9a%e #$an/e kako u po$t#ko&6 tako u a-&nstrat%no& s&s$u u o-nosu naEU.1 Ako ,ska$na po$tka -a$!e n!e usk$a:en!a "a;t!e%&a Pakta6 ta! -epo"t se pret%ara u +espo%ratnu no%#anu ka"nu6 +e" o+"ra "a-o%o$!$ se u%!et $ ne.10 )ska$n sste& EU !espe/,#an -osta !e ra"$#t u o-nosu na ,ska$ne sste&e na/ona$n;-r9a%a6 o-nosno "e&a$!a #$an/a. Prora#un EU !e !e-n nstru&ent ko! se u potpunost pro%o- sa /entra$no76 o-nosno suprana/ona$no7 n%oa EU. U$o7a prora#una EU !e pr%enst%eno +$a7a!na " ko!e se ,nansra!u "a!e-n#ke po$tke EU. N!e7o%o &akroekono&sko "na#en!e teut!e/a! na 7ospo-arst%o n!e kao ko- prora#una na/ona$n; -r9a%a.

14

Kesner8kre+6 M@ ==)ska$n ,e-era$"a&==6 2. str. 2'B

15

E!,,n7er6 S.C.Y -e Faan6 J@ ==European Monetar an- )s/a$ Po$/==6 2. str.

11



S o+"oro& na po$t#ka konsttut%na o7ran#en!a ko!a se -anas o-nose na kon,e-era/!e 136kak%a !e EU6 potre+no !e +$o "7ra-t tak%e ,ska$ne o-nose u ok%ru ko!; + "e&$!e #$an/e"a-r9a$e s%o!u po$t#ku neo%snost ,nans!sku su%erenost6 te + kon,e-era$n n%o &ao sa&oone o%$ast ko!e su &u "e&$!e #$an/e -o-!e$$e s ,ska$n& pra%$&a ko!a na kon,e-era$no&n%ou ne + +$a u suko+u s on&a na na/ona$no& n%ou.

Tako su Gar&$/; oo- pr&!eno& !e-nosta%no7 Ta$oro%o7 pra%$a prka"a$ kako !esta+$"a/!a u "e&$!a&a #$an/a&a EU potre+na u ra"$#t& ra"-o+$!&a upra%o "+o7 posto!an!a-,eren/!a$n; <oko%a. Ta$oro%o pra%$o su pr&!en$ na kratkoro#ne ka&atne stope u -eset"e&a$!a #$an/a EU 7-!e su po&o>u o-stupan!a o- ra%note9ne rea$ne ka&atne stope -oka"a$u#esta$ost -,eren/!a$n; <oko%a u EU. U teor! se spo&n!e neko$ko &e;an"a&a "au+$a9a%an!e tak%; <oko%a. To &o7u +t@8 &o+$nost ,aktora pro"%o-n!e68 pro&!ena re$at%n; /!ena6

8 &e:ure7ona$n trans,er t-.

Ve>na o%; nstru&enta !e u EU neu#nko%ta6 <to ,ska$nu po$tku "e&a$!a #$an/a osta%$!a kaoosno%n nstru&ent "a pr$a7o-+e -,eren/!a$n; <oko%a.1B

. INSTRUMENTI 3ISKA4NE PO4ITIKE

U sa%re&eno! ,ska$no! teor! sta+$"a/ona ,unk/!a pore"a +u-9eta pr%$a# na!%e>u pa9n!u. I"tak%e u$o7e +u-9eta ra"%$a se teor!a kompenzatornih finansiranja ko!a stra9u!e akt%nu u$o7u +u-9eta u %o:en!u po$tke ura%note9eno7 pr%re-no7 ra"%o!a. Sta+$"a/ona ,unk/!a +u-9eta"asn%a se na #n!en/ -a su !a%n pr;o- ras;o- -eo na/ona$no7 -o;otka -a s%aka n!;o%a pro&ena -e$u!e na pro&ene e,ekt%ne tra9n!e potro<n!e ne sa&o propor/ona$no %e> &u$tp$ko%ano.1

16

Gru+<a6 D@ ==Po$to$o<ke -%o!+e o Europsko! un!@ Potra7a "a o-re:en!e&==6 211. str. 11B

17

A/kr$$6 R@ HSta+$"aton n EMU@ A /rt/a$ re%eLH6 2. str. 1'

12



a%re&ena ,ska$na po$tka6 pose+no +u-9etska6 na!%e>& -e$o& se os$an!a na Ke!n"o%u&akroekno&sku teor!u.12 Pro+$e& sta+$nost n%oa /ena !e s$a+a ta#ka Ke!n"o%e teor!e6 !er -o"%o$!a%a &o7u>nost po!a%e n,$a/!e6 #ak na&erne6 -a + se post7$a puna "apos$enost otk$on$a e%entua$na re/es!a. On !e "ane&aro "na#a! opasnost kretan!a /ena6 pr #e&u no%a/ posta!e ,aktor o- sekun-arno7 karaktera6 a %o-6 pre $ kasn!e6 u -e,/tno ,nansran!e6 o-nosno

po$tku nske ka&atne stope ot%oren sste& -e,/tarno7 ,nansran!a ra"%o!a.15

.1. Prora$un Europsk un!"

Dose7nut stepen ra"%o!a Europske un!e -a$!n!e pro&/an!e 7ospo-arsko7 so/!a$no7napretkaW te o#u%an!e ra"%!an!e Un!e kao po-ru#!a s$o+o-e6 s7urnost pra%-eW 4#$. 2.U7o%ora o Europsko! un!5 ne + +$ ost%ar% +e" po-u"&an!a 7ospo-arsk;6 so/!a$n;6e-uka/!sk;6 "nanst%enostra9%a#k;6 upra%n; -ru7; akt%nost s /$!e& ra"%!an!a us&!era%an!a nte7ra/!sk; pro/esa. Pr to&e se n!e -o%o$!no os$ont na akt%nost ko!e u tus%r;u pro%o-e po!e-ne -r9a%e #$an/e sa&osta$no $ u sara-n! s -ru7& -r9a%a&a6 %e>nte7ra/!sk or!entsane pro/ese kao tak%e &o7u usp!e<no u#nko%to pro%o-t sa&o 7$a%neustano%e t!e$a Europske un!e. Sto7a !e nu9no -a europska t!e$a o-$u#%an!a ne"a%sno autono&no raspo$a9u o-7o%ara!u>& ,nans!sk& sre-st%&a na&!en!en&a ,nansran!u po$tka ko!e pro%o-e. Sre-st%a "a te s%r;e os7ura%a!u se u prora#unu Europske un!e pa se&o9e "ak$!u#t -a !e 7$a%n nstru&ent europe"a/!e ekono&sk;6 po$t#k; pra%n; o-nosa na po-ru#!u Europske un!e n!e"n prora#un.2'2

Prora#un Europske un!e o+u;%a>a ,nan/!ska sre-st%a ko!a se u n!e&u 7o-<n!e prkup$!a!u ko!&a raspo$a9u na-$e9na t!e$a o-$u#%an!a Europske un!e us&!era%a!u> ; u ,nansran!e pre-%:en; prora#unsk; ras;o-a. Prora#unska sre-st%a Europske un!e o"na#a%a!u sesnta7&o& ,nans!sk nteres Europske un!eW6 <to !e op>epr;%a>eno ne sa&o u stru#no!$teratur %e> u pra%no! re7u$at%.

Prora#un !e ,nan/!sk ok%r -!e$o%an!a Europske un!e u ko!e&u se ska"u!u s%e %rste n!e"n; pr;o-a ras;o-a. asn%a se na neko$ko na#e$a@

18


19


20

\ur:e%>6 @ ==Prora#un EU==6 2. str. 00

13



!e-nst%u s% pr;o- ras;o- prka"an su u !e-nst%eno& -oku&entuY 7o-<n!e& ra"-o+$!u prora#unsk "nos o-nose se na prora#unsku 7o-nu u tra!an!u o- 1.s!e#n!a -o '1. prosn/a.

(u-u> -a se s%e %e> -o ras;o-a o-nos na %<e7o-<n!e pro!ekte6 sta%ke prora#una uspore-no

se ska"u!u na -%a na#na.Ras;o- pre&a o+ra#unsko& na#e$u 4/o&&t&ent appropratons5 pre-sta%$!a!u tro<ko%e ko! pro"$a"e " akt%nost "%e-en; 4o+ra#unan;6 ,akturran;5 t!eko& ,nan/!ske 7o-ne. Ras;o- pre&a 7oto%nsko& na#e$u 4pa&ent appropratons5 o+u;%a>a!u "nose p$a>an!a "a akt%nosto+a%$!ene ste 7o-ne6 a$ uk$!u#u!u p$a>an!a po osno% o+a%e"a " pret;o-n; ra"-o+$!a6 a neuk$!u#u!u "nose ko! se o-nose na stu 7o-nu a na nap$atu -osp!e%a!u kasn!eY N!e -opu<teno po"a!&$!%at sre-st%a "a pokr%an!e -e,/ta6 a prora#unsk se su,/t prenos u-u>e ra"-o+$!e.

Prora#un EU ,nansra se %$astt& sre-st%&a Un!e 4oLn resour/es5 ko!a nsu po-$o9na&e:u%$a-n& pre7o%or&a. Posto!e #etr %rste %$astt; pr;o-a ko!&a se ,nansra prora#un@ po$!opr%re-ne prsto!+e6 /arne6 u-o u PDV8u up$ate "e&a$!a #$an/a. Pr%a -%a o+$ka pr;o-a6 t!. Po$!opr%re-ne prsto!+e /arne6 korst$ su se u po#etku -!e$o%an!a Un!e +$ su-ostatn "a n!e"no ,nansran!e. No s %re&eno& !e n!;o%o re$at%no "na#en!e s$a+$o po!a%$a se potre+a "a no%& "%or&a ,nansran!a. Tako se -anas 7$a%nna prora#unsk; pr;o-a prkup$!a no%& %$astt& sre-st%&a@ u-!e$o& u PDV8u up$ata&a "e&a$!a #$an/a.

Prora#un Europske un!e 4EU5 !e-n !e /entra$"ran nstru&ent pro%o:en!a "a!e-n#keW,ska$ne po$tke na n%ou EU. Ostatak ,ska$no7 susta%a EU &o9e se pro&atrat kao skup ra"n;

pra%$a u7o%ora pute& ko!; "e&$!e #$an/e usk$a:u!u koor-nra!u osta$e se7&ente,ska$ne po$tke.

.2. Prora$un! #'a%"a $%an!*a

Iako &no7 &o9-a &s$e -a !e prora#un sk$!u#%o te;n#ko ptan!e ko!& se post9u prok$a&ranekono&sk /$!e% -r9a%e6 prora#unsk !e pro/es u pr%o& re-u po$t#k pro/es s#&e se s$a9u +ro!n -ru<t%en "nanst%en/. Me:ut&6 "u"etno !e te<ko po$t#ku utak&/u ko!a

se %o- u pro/esu +u-9etran!a po%e"at s s;o-o& u#n/&a po$tka ko!e se pro%o-e pute& prora#una. esto su kratkoro#n nteres po!e-n; ,aktora aktera ko! su-!e$u!u u prora#unsko& pro/esu6 u pr%o& re-u nteres %$a-a!u>; po$t#k; stranaka o-nos sna7a u pre-sta%n#ko& t!e$u6 na-re:en po9e$!n& -ek$arran& -u7oro#n& /$!e%&a po$tka&ako!e + se prora#uno& tre+a$e post>. Tak%& se po-re:%an!e& -u7oro#n; /$!e%akratkoro#n& par/!a$n& ne7ra!u naru<a%a!u -e&okratsk pro/es6 napose !a%n6 op> nteres

14



s%; stano%nka. Sto7a !e "u"etno %a9no +t upo"nat s pro/eso& +u-9etran!a kako + se pute& prora#una u <to %e>o! &!er ut!e/a$o na spun!en!e -u7oro#n; /$!e%a o-re:ene "e&$!e.U prora#unu se %- <to >e %$a-a ,nansrat u nare-no& ra"-o+$!u6 ko!e >e us$u7e6 ko&e uko!e& o+u!&u pru9at 4"-ra%st%o6 o+ra"o%an!e6 o-+rana56 na ko! >e se na#n +ort s7ospo-arsk& pote<ko>a&a6 kako >e pr%u> strana u$a7an!a t-. Sto7a &o9e&o re> -a !e

prora#unsk pro/es u &an!o! &!er te;n#k pro/es6 o-nosno -a !e u pr%o& re-u po$t#k pro/es uko!e& se re,$ektra raspo-!e$a &o> "&e:u k$!u#n; po$t#k; ,aktora !e-ne "e&$!e6 ko!& seo-re:u!u krera!u o-re:ena pra%$a krter! te se usposta%$!a ra%note9a "&e:u "%r<ne pre-sta%n#ke %$ast -ru7; ,aktora u pro/esu.21 A&er#ka po$to$o7n!a Irene Ru+n st#e kako !e "+o7 s%e7a to7a !a%no +u-9etran!e te;n#k po$t#k pro/es. Po$t#k !e pro/es u kontekstu o-$u#%an!a o prora#unu6 ko!e &o9e +t,$eks+$no pr$a7o-$!%o te &ora %o-t k ost%aren!u pet -!e$o&#no neo%sn; -!e$o%a/!e$okupno7 pro/esa@ pro/esa o-$u#%an!a o prora#unu6 pr;o-a6 ras;o-a6 ura%note9en!a prora#una te "%r<en!a prora#una. S%ak po!e-n -o &a s%o!e %$astte po$t#ke

karakterstkeW22

Iako prora#un EU &a %$astte neo%sne pr;o-e6 on se u osno% ra"$ku!u o- pr;o-ak$as#n; prora#una na/ona$n; -r9a%a. Pr;o- prora#una EU pot!e#u o- pore"n; pr;o-ana/ona$n; prora#una "e&a$!a #$an/a kontro$ra!u ; na/ona$ne %$a-e. Prora#un EU ne&ak$as#ne pore"ne pr;o-e kao <to su PDV6 pore" na -o+t -o;o-ak. Dru7a osno%na ra"$ka"&e:u prora#una EU na/ona$n; prora#una !est -a sre-<n! prora#un prkup$!a %e>nu pore"n; pr;o-a ra"n& trans,er&a ,nan/!sk po&a9e prora#une n9; ra"na %$ast. Ukontekstu EU n9e ra"ne %$ast o-nosno "e&$!e #$an/e EU kontro$ra!u pore"ne pr;o-e "

Dru7a %a9na ra"$ka u o-nosu pre&a na/ona$n& prora#un&a !est %e$#na prora#una. ak "ra"to -e/entra$"rane 4,e-era$ne5 -r9a%e kao SAD Kana-a &a!u "natan u-o ras;o-asre-<n!e -r9a%e u (DP8u6 oko 26 -ok !e u EU ta! u-o "noso 161 (DP8a Un!e. Ra"$o7s%; t; ra"$ka "&e:u prora#una EU prora#una na/ona$n; -r9a%a !est %e> spo&enut po$t#k ekono&sk ustro! EU u ko!e&u se6 kao u kon,e-era/!6 u "7ra-n! ,ska$no7 susta%a&ora!u u"et u o+"r -ru7 ra"$o" os& on; ko!e ra"&atra tra-/ona$na teor!a !a%n; ,nans!a.

Os& %e$#ne strukture pr;o-a ras;o-a6 prora#un EU ra"$ku!e se o- prora#una na/ona$n; -r9a%a po to&e <to !e #%r<>e re7u$san. Os& propsa ko! re7u$<u

21

(rat>6 V@ ==Po$tka prora#una prora#unsko7 pro/esa==6 21. str. 1

22

Ru+n6 I. S@ ==(u-7etn7==6 23. str. 1'

15



postupak "ra-e6 us%a!an!a "%r<en!a prora#una6 n!e7o%u pra%nu strukturu -e,nra !o< n" pra%n; -oku&enata 4t"%. sekun-arno "akono-a%st%o5 nsttu/!a EU.2' '

.0. 3!ska%na pra&!%a u Euro#on!

)ska$na pra%$a u EU ko!a sa su sa-r9ana u &aastr<k& krter!&a kon%er7en/!e Paktu osta+$nost rastu6 re,$eks!a su st%aran!a EMU us&!erene pr&arno& /$!u sta+$nost /!ena.Posto! neko$ko osno%n; ra"$o7a u%o:en!a ,ska$n; pra%$a u EMU. Pr%o6 potre+a u%o:en!a,ska$n; pra%$a u o+$ku Pakta &o9e se opra%-at sta!a$<te& -a se ko- %e>ne "e&a$!a po!a%$!u!u preko&!ern -e,/t pose+no nakon u$aska u &onetarnu un!u. Da + uka"ao na tu#n!en/u6 (eets&a !e ra"%o ekono&etr!sk &o-e$ u ko!e& ra"&atra o%e &o7u>nost te kaoosno%n ra"$o7 preko&!ern; -e,/ta na%o- +o!a"nost %$a-a!u>e po$t#ke 7arnture -a ne +u-e pono%no "a+rana. Dru7o6 ,ska$ne restrk/!e pro"a<$e " t; krter!a pr%enst%eno sure"u$tat stra;a -a pre%e$k -e,/t !a%n -u7 "e&a$!a #$an/a &o9e ut!e/at na rast ka&atn;stopa u -ru7& #$an/a&a EMU6 <to &o9e +tno ut!e/at na sta+$nost /!ena. )ska$nane-s/p$na ut!e#e na rast ka&atn; stopa "+o7 #e7a -o-atno raste !a%n -u76 o-nosno !a%nras;o- naspra& !a%n; pr;o-a.

Tak%e s%e %e>e nesta+$nost o-ra9a%a!u se na tr9<te kapta$a s%e su !a# sp$$o%er u#n/ na-ru7a tr9<ta. U na!7ore& s/enar!u o%aka% s$!e- -o7a:a!a %o- k nesta+$nost 7$o+a$no7tr9<ta6 o-nosno u o%o& s$u#a!u tr9<ta EU. Tre>e6 %sok ,ska$n -e,/t &o7u potkopatkre-+$tet no%e /entra$ne +anke6 a H&ekanaH &onetarna po$tka &o9e ut!e/at na

raska$a<enost ,ska$n; po$tka "e&a$!a #$an/a EMU. et%rto6 posto! +o!a"nost -a neksu-on/ tr9<ta &o7u pretposta%t kako >e EU "%u> po!e-ne "e&$!e " ,nan/!sk; te<ko>a pre&a to&e ,or&rat s%o!a o#ek%an!a 4T;7esen6 1Y E!,,n7er -e Fann6 2@ 1 8B5.I kao pos$!e-n!e6 ako se 9e$ prstupt o-re:eno& k$u+u6 kao EMU6 potre+no !e po<to%at n!;o%a pra%$a6 a to !e pro%e-+a po$tke Pakta o sta+$nost rastu te &aastr<k; krter!a kon%er7en/!e4Masson6 13@ 385.

Pakt !e6 -u7oro#no 7$e-ano6 na!+o$! na#n post"an!a sta+$nost u &e:unaro-n& ok%r&a6 +e" o+"ra na n!e7o% ne-ostatak ne&o7u>nost r!e<a%an!a po!e-na#n; nesta+$nost "e&a$!a#$an/a EU. Mo7u se staknut tr e$e&enta ko!a !a&#e usp!e; Pakta. Pr%o6 os& Ko&s!e ko!a !e

7$a%n prota7onst u pro%e-+ ,ska$n; pra%$a u EU6 pro%e-+a ,ska$n; pra%$a u EMUo%s o Europsko! /entra$no! +an/ 4EC(5 ko!a tako:er prpre&a "%!e<ta!e na te&e$!u ko!;V!e>e -onos o-$uke u %e" preko&!ern; -e,/ta. Na ta! se na#n u EMU /$! o-r9a%an!aekono&ske sta+$nost -o-atno pro%o- o- strane ES( po$tko& o-r9a%an!a &onetarne

23

]ur:e%>6 @ ==Prora#un EU==6 2. str. 11

16



sta+$nost "a ko!u !e nu9no posto!an!e ,ska$ne sta+$nost. Dru7o6 Maastr/;t !e st%oros%o!e%rsnu ku$turu sta+$nost ko!u pro%o-e $!e%o or!entrane %$a-e 4Ve$ka (rtan!a6 N!e&a#ka )ran/uska5 #!a us&!erenost na so/!a$nu po$tku #esto ut!e#e na rast !a%n; ras;o-a -e,/ta prora#una. I" to7 ra"$o7a Pakt !e +tan -a se "a-r9 posto!e>a sta+$nost ko!usu -osa- na!%<e u7ro9a%a$e upra%o N!e&a#ka )ran/uska 4SGP6 20.5. I kao tre>e6 ako + se

po!e-ne #$an/e o-$u#$e na pro&!enu po$tke pre&a Paktu EMU6 %e>na aspekata tak%e po$tke !e %e> o"akon!ena6 a "a n!e"nu pro&!enu potre+na !e !e-no7$asna o-$uka V!e>a EU.

Pre&a to&e6 k$!u#n e$e&ent po$tke ,ska$ne -s/p$ne u EU -o -eta$!a su -e,nran6 a us$u#a!u potre+e posto! !o< Europsk su- pra%-e na ko! se Ko&s!a &o9e os$ont u s$u#a!u po!a%e ,ska$ne ne-s/p$ne u EU 4Rotte6 2@ 0380B5. (ut Gu-/e 422.5 s&atra!u kako !e Pakt $o7#an s$!e- -o7a:a!a nu9-an ra- o#u%an!a ,ska$ne -s/p$ne ko!a !e post7nuta&aastr<k& krter!&a kon%er7en/!e6 a$ s -ru7e strane -o%o$!no !e ,$eks+$an pru+$a9a%an!u /k$#k; kretan!a u #$an/a&a EMU. On s&atra!u kako !e spe/,#no

po$toekono&sko okru9en!e u EU -o%e$o -o ra"%o!a nsttu/ona$n; "a;t!e%a ko! ko&+nra!u,ska$nu -s/p$nu ,$eks+$nost te -a se o%aka% re/ept te<ko &o9e pr&!ent na po-ru#!u -ru7; &onetarn; un!a u st%aran!u6 kao na pr&!er on; u *atnsko! A&er/.Osno%no s%& "a7o%orn/&a Pakta !e u to&e <to s% s&atra!u -a osta%$!a -o%o$!no prostora -ase auto&atsk& sta+$"ator&a "e&a$!a #$an/a -!e$u!e na sta+$"a/!u /k$#k; kretan!a.

Kako posto!e &no7e pre-nost ,ska$n; pra%$a6 tako posto!e &no7 ne-osta/ krtkeko!e se upu>u!u ,ska$n& pra%$&a u EU. Je-na o- pr&!e-a+a u pro%e-+ &aastr<k; krter!a !est &o7u>nost &anpu$ran!a ekono&sk& n-kator&a kon%er7en/!e preko kratkoro#n;nstru&enata ,ska$ne po$tke. Tako npr. Rotte 425 na%o- pr&!er Gr#ke ko!a !e 2.

pr%re&eno s&an!$a n-rektne pore"e kako + "a-o%o$!$a &aastr<k krter! ko! se o-nos nan,$a/!u6 te na ta! na#n "a-o%o$!$a "a-ane krter!e prstupan!a EMU $a9no prka"a$a s%o!kre-+$tet.

17



6. 7AK4JU8AK

Nakon pr%; -eset 7o-na po-$!e u%o:en!a eura kao ra"n; pre%ran!a pos$!e-n!; 7o-na6 u

ko&+na/! s "nena-no<>u nten"teto& tr9<n; napa-a6 europsk $-er su "ate#en nespre&n.D!e$o& !e to "+o7 to7a <to se ra"&!ere pro&!ena ko!e sa so+o& nos &onetarna un!a #esto $ako "a+ora%$!a!u. O-$uke %e"ane "a &onetarnu po$tku sa-a su suprana/ona$ne6 a ,ska$na po$tka se &ora %o-t po o7ran#a%a!u>& props&a6 <to ne sa&o -a $<a%a %$a-e "e&a$!a "Euro"one nek; o%$ast "a &p$e&entran!e -skre/!sk; po$tka6 %e> "na# -a & !e naraspo$a7an!u &an!e po$t#k; nstru&enata po&o>u ko!; &o7u o-7o%arat na kr"e. Pos$!e-/ato7a !e -a su %$a-e -o%e-ene u !e-nu neu7o-nu po"/!u u ko!o! &ora!u o-7o%arat 7ra:an&a "as;o-e po$tka "a ko!e su "7u+$e -o o%$ast.

to se ,ska$ne po$tke t#e6 tako:er posto! pose+an pro+$e& "a"o% %o:en!u !e-nst%ene

,ska$ne po$tke pr%enst%eno "+o7 po$t#k; konsttut%n; o7ran#en!a ko!a karakter"ra!u !e-nu kon,e-era/!u kao EU. Je-n "a!e-n#k6 o-nosno /entra$"ran nstru&ent pro%o:en!a,ska$ne po$tke EU !est prora#un EU. Prora#un EU re$at%no !e &a$en a$ "na#a!an nstru&ent pro%o:en!a ,ska$ne po$tke sa /entra$ne6 o-nosno suprana/ona$ne ra"ne EU. +o7 s$o9enost%ertka$ne strukture po$t#ko7 o-$u#%an!a o ,ska$n& ptan!&a u EU6 re-str+u/!ao7ran#en; sre-sta%a te&e$! se na post"an!u <to %e>e ekono&ske so/!a$ne ko;e"!e unutar EU. (anke su pose+no "na#a!ne "a trans&s!u &pu$sa &onetarne po$tke na ekono&!u unato# ra"%o!u ,nans!sko7 tr9<ta -ru7; ,nans!sk; nsttu/!a one su !o< u%!ek na!%a9n!e,nans!ske nsttu/!e u Euro"on. a usp!e<no pro%o:en!e !e-nst%ene &onetarne po$tke u&onetarno! un! potre+an !e %sok stupen kon%er7en/!e "e&a$!a #$an/a.

Pose+an pro+$e& "a"o% %o:en!u !e-nst%ene &onetarne po$tke Euro"on pre-sta%$!a poten/!a$no pro<ren!e. Vsok stupen kon%er7en/!e na%e-en; "e&a$!a s po-ru#!e& Euro"one !enu9an. Posto!e tako:er pro+$e& koor-nran!a -ono<en!a o-$uka unutar EC( s o+"ro& na%e> +ro! #$an/a. Mo-e$ sta+$"a/!ske ,ska$ne po$tke u EU !e spe/,#an -ru7a#! !e ne7o "a po!e-nu na/ona$nu -r9a%u. Ra"$o7 to&e !e kon,e-era$no ure:en!e EU -e/entra$"rane,ska$ne po$tke "e&a$!a #$an/a EU. )ska$n po$o9a! EU o-re:en !e "+ro& ,ska$n; po$o9a!a"e&a$!a #$an/a EU6 a re7u$san !e preko6 pr!e s%e7a6 Pakta o sta+$nost rastu. Tak%a ,ska$na pra%$a &a!u s%o!e pre-nost6 a$ ne-ostatke ko! "sku!u &no7e krtke.

Je-no o- te&e$!n; ptan!a sta+$"a/!ske po$tke $e9 u &o+$nost ra-ne sna7e unutar EU6 <to >etako:er ut!e/at na ,or&u$ran!e ,ska$ne po$tke u EU u +u-u>nost. U EU se op>ento s&atrakako o%ak%a ,ska$na po$tka6 u" -ata o7ran#en!a !e-nst%enu &onetarnu po$tku6 &o9e,unk/onrat. Na&e6 -a$!n!o& nte7ra/!o& EU tr9<ta kapta$a ne>e %<e +t tako se7&entrana. Nastat >e !e-no %e$ko "a!e-n#ko tr9<te kapta$a 7-!e >e se tr7o%at u !e-no! %a$ut 4euro5 7-!e>e s%ako preko&!erno "a-u9%an!e +t +r"o -rast#no sank/onsano %sok& tro<ko&

18



"a-u9%an!a6 o-nosno %soko& ka&atno& stopo&. Ipak6 na%e-en ne-osta/ posto!e>e ,ska$ne po$tke u EU uka"u!u na &o7u>e pote<ko>e "e&a$!a #$an/a u sta+$"a/! s%o!; 7ospo-arsta%a6a t&e ekono&sko7 sste&a EU. O%aka% ra"%o! stua/!e na%o- na to -a >e pro+$e&atka,ska$n; pra%$a -o+t s7urno !e-an no% ep$o7 s no%& pro+$e&&a6 pose+no u s%!et$u-a$!n!e7 pro<ren!a EU.

19



9. I4IOGRA3IJA

1. A/kr$$6 R@ HSta+$"aton n EMU@ A /rt/a$ re%eLH6 2.2. (rat>6 V@ ==Po$tka prora#una prora#unsko7 pro/esa==6 21.

'. \ur:e%>6 @ ==Prora#un EU==6 2.. E!,,n7er6 S.C.Y -e Faan6 J@ ==European Monetar an- )s/a$ Po$/==6 2.0. Gr7>6 M.6 ($as6 V.6 &o%>6 F.@ )nan/!ska $+era$"a/!a6 &onetarna ,ska$na po$tka

Europske un!e3. Gru+<a6 D@ ==Po$to$o<ke -%o!+e o Europsko! un!@ Potra7a "a o-re:en!e&==6 211.B. ;ttp@??;r.Lkpe-a.or7?Lk?U7o%or"Maastr/;ta. ;ttp@??$&un.;r?&an.asp-02Pa7e. ;ttp@??LLL.entereurope.;r?pa7e.aspPa7eID1 1. ;ttp@??LLL.europar$.europa.eu?a+outpar$a&ent?;r?-sp$a)tu.;t&$

,tuI-)TU.1.'.;t&$ 11. Kesner8kre+6 M@ ==)ska$n ,e-era$"a&==6 2.

12. Rst>6 [.6 Rst>6 K.6 Ekono&!a ,nans!e EU6 EtnoSt$6 (eo7ra-6 21.1'. Ru+n6 I. S@ ==(u-7etn7==6 23.1. Vu!#>6 (.@ Euro6 a7re+6 2'.10. Vuko%>6 I.6 V"!ak6 A.@ Europska &onetarna un!a Retrospekt%a6 trenutno stan!e

perspekt%aQ6 Ekono&ska &sao praksa/ D(K. Go-. X. 421.513. www.sabor.hr/fgs.axd?id=4333

20











Documents

Monetarna i Fiskalna Politika EU