Tiirk Noro§iriirji Dergisi 10: 186 - 192, 2000 Ozveren: Nervus Abdusens'in Petroklival Bolgedeki Seyri:

Nervus Abdusens'in Petroklival BolgedekiAnatomik ~all~ma

Seyri:

The Course Of The Abducens Nerve At The Petroclival Region:Anatomical Study

M. F AiK OZVEREN, KOICHI UCHIDA, iBRAHiM TEKDEMiR, T AKESHI KA WASE,

HALUK DEDA, FA TiH S. EROL, iSMAiL AKDEMiR

FIrat Universitesi Tip Fakultesi Noro~irurji (MFO, FSE, lA) ABD., Elazlg, Ankara Universitesi TIP Fakultesi Anatomi (IT)ve Noro~irurji (HD) ABD., Ankara, Keio Universitesi Noro~irurji (KU, TK) AB.D., Tokyo

Geli~ Tarihi: 18.10.2000 <:=:> Kabul Tarihi: 1.12.2000

Ozet: Kafatabam cerrahisindeki ilerlemeler nedeniyle nervusabducens'in petroklival bolgedeki yaplsl klinikte onemkazanmaktadlr. Petroklival bolgeye ait anatomik<;ah~malarm cerrahi tedavi stratejileri kadar n. abdusensfel<;lerinin mekanizmalannm a<;lklanmasmda da yaranolmaktadIr. Dort kadavrada yapIlan mikro~irurjikaldisseksiyonlar ve bir kadavrada yapllan histolojikincelemeler sonucunda n. abdusens'in petroklival bolgedekianatomisi detayh olarak ortaya konuldu. N. abdusens'inpetroklival bolgede araknoid membran ve dural klhf ile sanholdugu gozlendi. N. abdusens birinci olarak petroklivalbolgedeki dural giri~ deliginde, ikinci olarak petroz apeksteve u<;uncu olarak da arteria karotis interna'nm kavernozsegmentinin .lateral duvannda olmak uzere u<;a<;llanmayapIyordu. U<;uncu a<;llanma noktasmda sinirin duralklhfmm incelmesinin, simpatik pleksus ve n. trigeminalisile anastomozunun,ve Meckel's cave ile arteria karotisinterna arasmdaki fibroz uzanhlann sinirin bu yapllartarafmdan tutulmasma neden olarak altmcI sinir felciolu~umunda kolayla~tmcl etkisi olabilecegi sonucunavanldl.

Anahtar sozciikler: Dura mater, nervus abdusens, petrozapeks, sinir fe1ci

GiRi$

N. abdusens sisternal, intrakavernoz veintraorbital olmak uzere 3 klslmdan olu~maktadlr (8.,14). Pontobulber sulkustan petroklival bolgedeki

Abstrac: IAdvances in skull base surgery increased theclinical importance of the petroclival part of the abducensnerve. The anatomical studies of this region is helpful inoperative management strategies, as well as in explain­ing the abducens nerve palsy mechanisms. The anatomyof the abducens nerve at the petroclival region was de­fined in detail through microsurgical dissections in 4 ca­davers and histological examination in one. It was foundthat the nervus abducens was surrounded by arachnoidmembrane and dural sheath at the petroclival region.Three angulation points of the abducens nerve were ob­served at the p,etroklival region; first at the dural entranceporus, second at the petrous apex, and third at the lateral

. wall of the cavernous segment of the internal carotid ar­tery. It was concluded that the entrapment of the abducensnerve at the third angulation point was enhanced by thefollowing factors; thinning of the dural sheath of theabducens nerve, anastomosis with the sympathetic plexusand trigeminal nerve, and fibrous extensions to theMeckel's cave and internal cqrotid artery.

Key words: dura mater, nerve injury, nervus abducens,petrous apex .

dural giri~ deligine kadar olan bolum sisternal, duralgiri~ deliginden superior orbital fissure kadar olanbolum intrakavernoz, ve fissura orbitalissuperior'dan lateral rektus kasma dagIldlgl bolumise intraorbital klslml olu:;;turmaktadlr (2, 8, 14). N.

Turk Noro§irurji Dergisi 10: 186 - 192, 2000

abdusens'in kafatabanmm petroklival bolgesinde9ura mater'i deldigi nokta dural giri~ deliginiolu~turmaktadlr 0, 2,15-17). N. abdusens'in duralgiri~ deligi ile fissura orbitalis superior arasmdakipar<;asl her ne kadar intrakavernoz klslma dahiledilmekte ise de, anatomik disseksiyonlardapetroklival bolgeyi <;aprazladlktan soma kavernozsiniisiin lateral duvanndaki n. oculomotorius, n.trochlearis ve n. trigeminalis ile birlikte seyrettigigozlenmektedir. Klasik olarak intrakavernoz klslmadahil oldugu bildirilen boliimii petroklival vekavernoz siniisiin lateral duvan kom~ulugundailerleyen klslmlar olmak iizere iki klslma ayumakolasldlr. Bu anatomik aymm klinikte n. abdusensfelcinin izole veya kavernoz siniiste seyreden digerkafa <;iftleri ile birlikte goriilmesi ile kendisini bellietmektedir.

Bu <;ah~manm amaCl n. abdusens'inpetroklival bolgedeki yaplsmm kadavralardaanatomik disseksiyon ve histolojik kesitlerle ortayakonularak elde edilen bilgilerin literatiir l~lgmdatarh~llmasldlr.

GERE~LER VE YONTEM

Anatomik Disseksiyonc;ah~mada Ankara Universitesi TIP Fakiiltesi

Anatomi Anabilim Dah ve Keio Universitesi TipFakiiltesi Anatomi Anabilim Dah'na ait 4 adetkadavra kullamldl. Oli.im somas I ilk 24 saatte

getirilen kadavralann her iki a. karotis kommunis,a. vertebralis ve v. jugularis interna'lan kataterizeedilerek izotonik NaCl ile YIkandl. Kranial dokular%10'luk formol soliisyonu ile tespit edildikten somaarterler kumIzl, venler mavi renkli silikon(Nankawase Co. Ltd) ile doldurularak anatomikdisseksiyon gere<;lerihazIrlandl. Kalvarium ve bey inahndIktan sonra kafatabamnm petroklivalbolgesinde OPMI-Zeiss MD cerrahi mikroskop (CarlZeiss Co. Ltd.) ile disseksiyonlar yaplldl.Goriintiileme amaClyla Contax 167M kamerakullamldl.

Anatomik disseksiyon slrasmda kafatabanmmpetroklival bolgesine intradural olarak supero­posteriordan yakla~lldl. Dura mater'in serebraltabakasl kaldmlarak petroklival bolgedeki arteriel,venoz ve sinirsel yapIlar incelendi.

Histolojik Kesitler%1O'luk formol ile perfiize edilmi~ bit

kadavranm kalvarium ve beyini almdlktan somapetroklival bolgedeki dura mater, periostal

Ozverel1: Nervus Abdusel1s'in Pelroklival Bolgedeki Seyri:

tabakasml da i<;erecek ~ekilde kafatabam kemikyapIsmdan slynlarak kaldlnldl. Dural giri~deliginden a. karotis interna'nm kavernozsegmentinin lateral duvannda kavernoz siniistekidiger sinirlerle birle~tigi nokta arasmda kalanklslmdan hazulanan par<;alardan histolojik kesitlerhazIrlandl. Bu i§lem slrasmda once %70'den %100'eula~an alkol serilerinden ge<;irilerekdehidrate edildi,parafin bloklara gomiildiikten soma Srn kalmhgmdakesildi ve Hematoksilen-Eozin ile boyanarak l~lkmikroskobu altmda incelendi.

SONU~LAR

N. abdusens'in petroklival bolgedeki dural giri~deliginde ilk dirsegini yaparak superior ve lateraleolmak iizere petroz apekse dogru yoneldigi goriildii.Petroz apeksin iizerinde yer alan bu venoz bolgeyekavernoz, superior petrozal, inferior petrozal siniisve baziler pleksusun a<;lldlgl tespit edildi ($ekil 1).N. abdusens'in petroklival bolgede 3 yerde yondegi~ikligine ugramakta oldugu gozlendi;birincisi dural giri~ deliginde, ikincisi petrozapekste, ve ii<;iinciisii de a. karotis interna'nmkavernoz segmentinin lateral duvannda tespit edildi($ekiI2).

/

/B

Sekill: Petroklival venoz konfluensin ~ematikgorunumu. AKI: arteria karotis interna, ytldlZ:meningohipofiziel trunk, DS: dorsum sella, PA:petroz apeks, asterisk: petrosfenoidal ligament,BP: baziler pleksus, IPS: inferior petrozal sinus,SPS: superior petrozal sinus, KS: kavernoz sinus(sag petroklival bolgenin supero-posteriordan~ematik olarak intradural goruntusu),

Tiirk Ntiro§iriirji Dergisi 10: 186 - 192, 2000

Dural giri:;;deliginde serebral dura materin dl:;;aklvnlmasl ile olu:;;an dural klhfm, siniri petroz apeksekadar sardlgl gozlendi ($ekil 2-3). Subaraknoidmesafedeki araknoid membran siniri takip ederekdural kIhfm i<;ine giriyordu. Boylece sinirin hemaraknoid hem de dura ile sanh bir :;;ekilde petroklivaIbolgeyi <;aprazladlgl tespit edildi. Petroz apekste,ikinci dirsekten soma, araknoid ve dural kIhfIann

birle:;;erek ince semitransparan bir membranozeIIigine donii:;;tiigii goriildii. A. karotis interna'nmkavernoz segmentinin lateral duvannda yer alanii<;iincii dirsek bolgesinde n. abdusens'in a. karotisinterna'Yl saran periarteriel simpatik pleksus veMeckel's cave'in medial duvan araClhgl ile n.trigeminalis ile anastomozlar yaptIgl izlendi ($ekil4A-B). Aynca n. abdusens'i saran membran ile <;evreyapllar arasmda fibroz baglantIlar vardl ($ekil 5).

Duranm her iki yapragl arasmda uzanan fibroztrabekiiIler petrokIival bolgenin dural <;atIsmlolu:;;turmakta ve n. abdusens'in dural kIhfI ile kIivalarterleri tespit etmekteydi ($ekil 5). Petrosfenoidalligament fibroz trabekiiIlerin en biiyiigii olarakgozlendi ve tiim kadavralarda dural kIhhnIigamentin aItmdan ge<;tigi tespit edildi. U<;kadavrada dural kIhf petrosfenoidal ligamentin 1/3inferolateralini i:;;gal ederken, 1 tanesinde ligamentin1/3 orta klsmmda yer almaktaydl ($ekil 6A-B).

A. karotis interna'nm posterior dirseginden<;lkan meningohipofiziel anadahn hipofiziel,

Sekil 2: N. abdusensi saran dural kIhfm (kii<;iikYlldlz) a.karotis in ternamn ka vernoz segmentininlateraline (AKI) kadar devam ettigi ve sonrasmdainceldigi goriiliiyor. Oklann. abdusensina<;llanma noktalanm gosteriyor. BP: bazilerpleksus, biiyiik YlldlZ: petrosfenoidal ligament,geni~ ok: meningohipofiziel trunk (sag petroklivalbolgenin serebral dural yapragl kaldmldlktansonra supero-posteriordan goriintiisu).

Ozverell: Nervlls Abdllsells'ill Pelroklival Btilgedeki Seyri:

tentorial, medial (dorsal meningeal) ve lateral klivaldalIan tiim kadavralarda goriildii ($ekil 3A, 5, 6A).Lateral klival arter dural kIhfm medialinde

Sekil 3A: N. abdusens'in (6) dural klhfI a<;IldIgmda sinirile dura arasmda araknoid membran (kii<;iikok)izleniyor. Biiyiik yIldlZ: posterior klinoid proses,kii<;iik YlldlZ: petrosfenoidal ligament, asterisk:hipofiz sapI, biiyiik ok: lateral klival arter, OS:dorsum sella (sol petroklival bolgenin supero­posteriordan goriiniimii).

Sekil3B: Histolojik kesitte n. abdusens'in (6) hem araknoid(okba~>l)hem de dura mater (ylldlZ) ile sanlIoldugu goriiliiyor (HEx40).

Turk Noro~iriirji Dergisi 10: 186 - 192, 2000

Sekil 4A: Sol supero-Iateralden n. abdusens'in a. karotisinterna'mn (tek YIldlZ) kavernoz segmentininlateral duvannda yasslla~tIgl dikkat c;ekiyor.Periarteriel simpatik sinir Iifleri (tek oklar) n.abdusense katIlarak altmCl sinir (6) superiororbital fissure dogru ilerliyor. Asterisk:petrosfenoidalligament, C;iftyIldlZ: petrosfenoidalIigamentin petroz ucunun tutundugu petrozapeks, CL V: klivus, c;ift ok: lateral klival arter.

Sekil4B: N. abdusens'in (6) a. karotis interna (buyuk YlldlZ)ile olan fibroz (siyah ok) ve trigeminal sinirle (5)olan noral (beyaz ok) baglantIlan. v: venozalanlar, kuc;uk yIldlZ: periarteriel simpatik sinirlifi, (HEx40).

seyretmekle birlikte hic;bir kadavrada dural kIhfldelerek abdusens sinire perforan dal vermedigiizlendi.

TARTI~MA

Dura mater kraniuma kom~u periosteal vearaknoid membrana kom~u serebral yapraklardanolu~makta olup, kalvariumda bu iki yaprak birbirinebiti~ik oldugundan tek bir tabaka halinde izlenimiverir (12). Ancak kafa tabanmda periosteal ve

Ozveren: Nervus Abdusells'ill Pelroklival Bolgedeki Seyri:

Sekil 5: Petrosfenoidal ligament kaldmldlktan sonradural klhfm (YlldlZ) medialinde seyreden lateralklival arter (ic;i bo~ ok) ile tentorial (beyaz ok) veinferior hipofiziel Wc; ok) arterler a. karotisinterna'nll1 (AKI) posteriorundanmeningohipofiziel trunk halinde kaynaklamyor.Medial klival arter (dorsal meningeal arter) (C;iftok) inferior hipofiziel arterden aynlarak dorsumsellada (asterisk) uzamyor. Arterlerin ve duralklhfm fibroz baglantIlarla tutuldugu izleniyor (solpetroklival bolgenin supero-posteriordangorunumu).

serebral yapraklar aynhp kavernoz sinusu ortayaC;lkararak arteriel ve venoz yapllarla kafa c;iftleriningec;i~ yollanm olu~turur. N. okulomotorius, n.trochlearis, ve n. trigeminalis'in 1. dah kavernozsinusun lateral duvannda seyrederken, n. abdusenspetroklival bolgeyi c;aprazladlktan soma kavernozsinusun lateral duvanmn mediali ve a. karotisinterna'nm laterali arasmda fissura orbitalis

superior'a dogru ilerler (8, 11, 14, 17). N. abdusens'inic;inden gec;tigi petroz apeks bolgesinde kavernoz,superior petrozal, inferior petrozal sinusler ve bazilerpleksusun birle~tigi Umansky ve ark. (16) tarafmdanbildirilmi~ ve klsa bir sure once bu alan petroklivalvenoz konfluens olarak adlandmlml~tJr (2). inferiorpetrozal sinus ve baziler pleksusun slmrlannm farkhkabul edilmesinden dolaYl bu bolge, onceki bazlc;ah~malarda inferior petrozal sinusun veya basilerpleksusun ic;ine dahil edilmi~tir (3,7,13).

Disseksiyonlanmlzm sonucuyla baglantIh olarak,petroklival bolgede duranm serebral ve periostealyapraklan arasmda kalan ve n. abdusens'inc;aprazladlgl venoz bolgenin petroklival venozkonfluens olarak tammlanmasl goru~unupayla~lYoruz.

N. abdusens'i saran membranoz yaplpetroklival bolgede sinirin venoz kan ile dogrudan

Tiirk N6ro§iriirji Dergisi 10: 186 - 192, 2000

Sekil 6 A: N. abducens'in dural klhfmm (kiiC;iikC;iftbeyazok) petrosfenoidal ligamentin 1/3 inferolateralboliimiinde petroz apekse (tek pldlZ) komsuolarak seyri goriiliiyor. iC;ibo~ beyaz oklarsuperiorda kavernoz siniisten, medialde bazilerpleksustan, lateralde superior petrozal siniistenpetroklival venoz konfluense direnaji,inferiordaki ok ise inferior petrozal siniistenforamen jugulareye venoz donii~ yolunugosteriyor. <;:iftYlldlZ: posterior klinoid proses,beyaz ok: lateral klival arter, siyah ok: medialklival arter, AKI: a. karotis interna (sag petroklivalbolgenin supero-posteriordan goriiniimii).

temasml onlemektedir. Bu izolasyonun araknoidmembran veya dura mater tarafmdan saglandlglbildirilmi~tir (2, 15). Disseksiyonlanmlzda vehistolojik kesitlerimizde petroklival bolgede n.abdusens'in dural giri~ deligi c;evresinde serebraldura materin dl~a dogru donerek dural kIhfIolu~turdugu gozlendi. N. abdusens dural klhfmic;inde hem araknoid membran, hem de dura materile sanhyordu. Tiim kadavralarda araknoidmembranm petroz apekse kadar siirekliliginikorumasl subaraknoid mesafenin petroz apeksekadar siirdiigiinii gostermektedir. Bu anatomininsinirin beslenmesi aC;lsmdan onemi olabilir. Lateralklival arterin n. abdusens'in petroklival bolgedeki

Ozverell: Nervus Abdusells'ill Petrok/iva/ B6/gedeki Seyri:

Sekil6 B: N. abducens'in petrosfenoidal ligamentin(YlldlZ)1/3 orta klsmmdakl seyri slrasmda petrozapeks (asterisk) ile arasmda venoz mesafe kaldlglizleniyor. AKI: a. karotis interna, biiyiik YlldlZ:klivus (dura materin serebral tabaka SI ahndlktansonra sag petroklival bolgenin supero­posteriordan goriiniimii).

besleyicisi oldugu bildirilmektedir (2, 6, 15). Ancakhic;birdisseksiyon materyalinde petroklival bolgededural klhfl delerek n. abdusens' e giren bir perforandamann goriilmemesi ve araknoid membranm duralklhfm ic;inde bulunmasl sinirin beslenmesinin bubolgeye uzanan subaraknoid mesafedeki bey in­omurilik SlVlSl tarafmdan da saglandlgmldii~iindiirmektedir. Subaraknoid mesafenin duralklhf ic;ine yoneldiginin diger bir kamtI, ince kesitliMR incelemelerinde petroklival bolgede petrozapekse dogru n. abdusens'in dural klhfma tekabiiledecek bic;imdeSlVldegerinin goriintiilenmesidir 00,20). N. abdusens'in petroklival bolgede dural klhfve araknoid tarafmdan ~evrelenmesi nedeniyle buklslmm kavernoz siniis i~indeki klsmmdan ayndegerlendirilmesi gerektigini dii~iiniiyoruz.

N. abdusens kafatabanmda petroklivalbolgedeki dural giri~ deliginden girdikten somapetrosfenoidalligamentin altmdan ge~mektedir (2,14-16,21). N. abdusens'in petrosfenoidalligamentinalh, petroz apeks ve venoz alan arasmda kalan klslmlDorello kanah olarak adlandmlml~tIr (19). N.abdusens petrosfenoidalligamentin altmda, petrozapekse yakm olarak 1/3 lateralde, 1/3 ortada veya1/3 medialde yerle~ebilmektedir (11, 16, 19).Disseksiyonlanmlzda her ne kadar petrosfenoidalligamentin dural klhf ile birlikte siniri koruyucu birozellik gosterdigi gozlense de, sinirin petroz apeksedogrudan kom~u olmasl halinde petroz apeksiilgilendiren patolojilerde ve petroz apeksin rezekeedildigi anterior transpetrozal yakla~lmda termal

Tiirk Noro~iriirji Dergisi 10: 186 - 192, 2000

veya mekanik travmaya maruz kalma olaslllgIartabilir.

N. abdusens'in yon degi;;ikliklerini yaptlgldural giri;; deligi ve petroz apeks, ;;iddetli kafatravmalannda sinirin tuzaklandlgl yerler olarakbildirilmi;;tir 0, 9). Servikal hiperfleksiyonyaralanmalannda yapllan vektorel analiz, beyininyukan yer degi;;tirmesinde dural giri;; deliginin n.abdusens felci gorUlmesinde tuzaklanma noktasloldugunu ortaya koymu;;tur (18).

N. abdusens petroklival bolgede dural klhf vearaknoid membran ile korunurken petroz apekstekiikinci a<;llanmadan soma siniri saran membranincelmektedir (2, 15). N. abdusens'in u<;uncua<;llanma noktasl Ziyal ve ark (21) tarahndantammlanan petroz apeks, petrolingualligament vea. karotis interna arasmdaki u<;gen arasmdakalmaktadlr. U<;uncu a<;llanma noktasmdasubaraknoid bo;;lugun ortadan kalkmasma ek olarakn. abdusens'in <;evre yapIlarla baglantIlannmgorulmesi sinirin burada dl;; etkilere kar;;1hassasiyetinin artabilecegini gostermektedir. N.abdusens'in u<;uncll a<;llanma noktasmdatuzaklanmasma neden olabilecek iki ya pIsozkonusudtir. Birincisi siniri saran membram tutan

fibroz baglanhlar, ikincisi sinirin simpatik pleksusve n. trigeminalis ile olan anastomozlandlr. Kavernozsinus cerrahisi slrasmda petroklival bolgedeki venozkanamaYI onlemek uzere a;;m miktarda hemostatikmateryal kullamlmasl n. abdusens'in ozellikle zaYIfoldugu u<;uncua<;llanmanoktasmdaki fibroz ve noralbaglantllanndan gerilmesine yol a<;arakaltmcI sinirfelci komplikasyonu ile sonu<;lanabilir (5). N.abdusens'in u<;uncu a<;llanma noktasmda gorulenzaylf korunmamn diger bir onemi fonksiyonelnoro;;irurjide ortaya <;lkmaktadIr. Kanpolat ve ark.(4) trigeminal nevraljide foramen ovale ponksiyonusonraSI uzun elektrodlar kullamlmasmm n. abd usensfelci olu;;umunda onemli bir etken oldugunu ifadeetmi;;lerdir. Rizoliz sHasmda sinire dogrudan travmadl;;mda n. trigeminalis ile n. abdusens arasmdakifibroz ve noral baglanhlann dokulannretraksiyonuna yol a<;masmm da n. abdusens felciortaya <;Ikmasmda roW olabilecegini du;;unuyoruz.

SONU~

N. abdusens petroklival bolgede araknoid vedural membranla sanh olarak korunmaktadIr. N.abdusens'in dural kIhfl i<;inde subaraknoid mesafedevam etmektedir. N. abdusens u<;adet a<;llanmayaptlktan soma kavernoz sinusun lateral duvanna

(jzveren: Nervus Abdusens'in Pelroklival Bolgedeki Seyri:

ula;;maktadlr. A. karotis interna'nm kavernozsegmentinin lateral duvarmda &,impatik pleksusunn. trigeminal is ve n. abdusens ile yaptlgl noral vefibroz baglantllar altmCl sinirin tuazaklanmasmaneden olabilecek bir yapl arzetmektedir. Bu a<;llanmanoktalan n. abdusens fel<;lerinin olu;;umumekanizmasmda onemli yerlerdir.

TE$EKKUR

Dr. M. Faik Ozveren, Keio Universitesi Ndro!jiriirjiAna Bilim Dalz'nda yaptlgl r;alz!jmalar slrasmdadestegini esirgemeyen Prof. Dr. Takeshi Kawase'ye,

birlikte r;all!jtzgl Assist. Prof. Dr. Koichi Uchida'ya,Anatomi Lnboratuvan'm kul/andlran Prof. Dr. SadakazuAiso'ya ve tiim giir;/Uklere kar!jm yurtdl!jmda 1 YIlkalabilmesi ir;in izin veren Flrat Universitesi TIpFakiiltesi dgretim iiyelerine te!jekkiirlerini sunar.

YaZI~ma Adresi: Dr. M. Faik OzverenFlrat Universitesi TIp FakultesiN6ro~irurji ABD ElazlgTel: 0424-2388080/186Faks: 0424-2388096

e-mail: fozveren@yahoo.com

KAYNAKLAR

1. Arias MJ: Bilateral traumatic abducens nerve palsywithout skull fracture and cervical spine fracture: casereport and review of the literature. Neurosurgery 16:232-234, 1985

2. Destrieux C, Velut S, Kakou MK, Lefrancq T, ArbeilleB, Santini JJ: A new concept in Dorello's canalmicroanatomy: the petroclival venous confluence. JNeurosurg 87: 67-72, 1997

3. Dolenc VV: Anatomy and Surgery of the CavernousSinus, Springer-Verlag, 1989, 69-70 s.

4. Kanpolat Y, Savas A, Berk C: Letter to the editor:Abducens nerve palsy after radiofrequency rhisolysisfor trigeminal neuralgia: Case Report, Neurosurgery44:1364, 1999

5. Kawase T, Shiobara R, Toya S: Anterior transpetrosal­transtentorial approach for sphenopetroclivalmeningiomas: surgical method and results in 10patients. Neurosugery 28: 869-876, 1991

6. Krist A Barnett DW, BarrowDL, Bonner G: The BloodSupply of the Intracavernous Cranial Nerves: AnAnatomic Study. Neurosurgery 34: 275-279, 1994

7. Lang J: Clinical Anatomy of the Posterior Cranial Fossaand its Foramina. Stuttgart: George Thieme Verlag,1991,7 s.

8. Lang J: Skull Base and Related Structures. Atlas ofClinical Anatomy. Stuttgart: Schattauer, 1995, 85-86 s.

9. Lazow SK, Izzo SR, Feinberg ME, Berger JR: Bilateralabducens nerve palsy secondary to maxillofacial

Tiirk Niiro~iriirji Dergisi 10: 186 - 192, 2000

trauma: report of a case with proposed mechanism ofinjury. J Oral Maxillofac Surg 53: 1197-1199, 1995

10. Leblanc A: The Cranial Nerves: Anatomy, Imaging,Vascularisation. Berlin: Springer-Verlag, 1992, 162 s.

11. Mertol T, Magden 0, Ozer H: Nervus abducens'ininternal karotid artere ulasmadan onceki interdural

seyrinin mikrocerrahi anatomisi. Dokuz EyliilUniversitesi Tip Fakiiltesi Dergisi 10: 61-65, 1996

12. Taptas IN: The so-called cavernous sinus: a review ofthe contraversy and its implications for neurosurgeons.Neurosurgery 11: 712-717, 1982

13. Tedeschi H, Rhoton AL: Lateral approaches to thepetroclival region. Surg Neurol41: 180-216, 1994

14. Tekdemir I, Deda H, Karahan ST, Arinci K: Theintracranial course of the abducens nerve. Turkish

Neurosurgery 6: 96-102, 199615. Tsitsopoulos PD, Tsonidis CA, Pestas GP,

Hadjiioannou PN, Njau SN, Anagnostopoulos IV:Microsurgical study of the Dorello's canal. Skull BaseSurgery 6: 181-185, 1996

16. Umansky F, Elidan J, Valarezo A: Dorello's canal: a

Ozveren: Nervus Abdusens'in Petroklival Biilgedeki Seyri:

microanatomical study. J Neurosurg 75: 294-298, 199117. Umansky F, Valarezo A, Elidan J: The microsurgical

anatomy of the abducens nerve in its intracranialcourse. Laryngoscope 102: 1285-1292, 1992

18. Uzan M, Hanci M, Sarioglu AC, Kaynar MY, BozkusH: Bilateral traumatic abducens nerve paralysis withcervical spine flexion injury. Eur Spine J 5: 275-277,1996

19. Vail RL: Anatomical studies of Dorello's canal.

Laryngoscope 32: 569-575, 192220. Yousry I, Camello S, Wiesman M, Schmid UD, Moriggl

B, Bruckman H, Yousry AT: Detailed magneticresonance imaging anatomy of the cisternal segmentof the abducens nerve: Dorello's canal and

neurovascular relationships and landmarks. J

Neurosurg 91: 276-283, 199921. Ziyal IM, Salas E, Wright DC, Sekhar LN: The

petrolingual ligament: the anatomy and surgicalexposure of the posterolateral landmark of thecavernous sinus. Acta Neurochir (Wien) 140:201-205,1998