Pojam Klasicne Arhitekture II

POJAM KLASIČNE ARHITEKTURE

• ~←1100 – UOBLIČAVANJE GRČKE CIVILIZACIJE• VELIKI ETNIČKI POKRETI• PODRUČJA RAZVOJA:1. KONTINENTALNI DELOVI DANAŠNJE GRČKE2. OSTRVA U EGEJSKOM MORU3. ZAPADNA OBALA MALE AZIJE4. SICILIJA I JUŽNA ITALIJA (MAGNA GRECIA)

KAO KOLONIJE




• GLAVNE HRONOLOŠKE ETAPE RAZVOJA UMETNOSTI:

1. ~←1000 - ~← 700 – GEOMETRIJSKI STIL2. ~←700 - ~← 500 – ARHAJSKO DOBA3. ~←500 - ~← 338 – KLASIČNO DOBA4. ~←338 - ~← 146 – HELENISTIČKO DOBA• UTICAJI NA RAZVOJ GRČKE KULTURE:1. PRAISTORIJSKA, KRITSKO-MIKENSKA

TRADICIJA2. EGIPATSKA CIVILIZACIJA (PRIHVATANJE

ARHITRAVNOG SISTEMA I STUBOVA)


• U GEOMETRIJSKOM I ARHAJSKOM DOBU IMA MALO GRADITELJSKIH OSTATAKA

• UOBLIČAVAJU SE GLAVNI PRINCIPI KOJIH ĆE SE GRČKA UMETNOST PRIDRŽAVATI KROZ SVE PERIODE I STALNO USAVRŠAVATI

• TEME SU DEFINISANE• ELIMINACIJA IRACIONALNOG• BOGOVI I LJUDI IMAJU ISTO OBLIČJE, VRLINE I

MANE


• KLASIČNI PERIOD – VRHUNAC STVARALAŠTVA

• NAKON GRČKIH RATOVA UOBLIČAVANJE DRŽAVNO-DRUŠTVENOG UREĐENJA –GRČKI OBLIK DEMOKRATIJE

• IDEJU DRŽAVNOSTI SIMBOLIZUJE POLIS (GRAD-DRŽAVA)

• POLIS – TERITORIJALNA I DUHOVNA ZAJEDNICA I NOSILAC ZAKONA DRUŠTVENOG ŽIVOTA POD ZAŠTITOM BOGOVA.

• UDRUŽIVANJE POLISA U SAVEZE


• NAJVIŠI STEPEN ORIGINALNOSTI U GRADITELJSTVU KLASIČNE EPOHE:

1. ISTRAŽIVANJE SRAZMERA NA GRAĐEVINAMA (upoređivanje veličina)

2. UVOĐENJE MODULA (u neposrednoj vezi sa proporcijama)

3. STVARANJE EFEKATA ZASNOVANOM NA LEPOTI, HARMONIJI, A NE NA MONUMENTALNOSTI (“čovek je mera svih stvari“)

4. UOBLIČAVANJE GRAĐEVINA OTVORENIH PREMA SPOLJNEM PROSTORU (prelazni oblici-tremovi)


• MODUL – JEDINICA ZA ODMERAVANJE DELOVA I CELINE

• NAJČEŠĆE JE TO POLOVINA DONJEG PREČNIKA STUBA

• KÂNON: - RAVAN ŠTAP KOJIM SE MERI - POLIKLETOV TEKST (LJUDSKA FIGURA

PROPORCIONISANA U ODNOSU VISINA GLAVE PREMA VISINI TELA 1:7-DORIFOROS)

- PRAVILO PREMA KOJEM SE ODNOSE DELOVI PREMA CELINI


• PROPISANA MESTA ZA SKULPTURU NA GRAĐEVINI: TIMPANON, METOPE DORSKIH HRAMOVA, FRIZOVI JONSKIH I KORINSTSKIH HRAMOVA

• POŠTOVANJE PREMA PRAZNOJ, NEUKRAŠENOJ POVRŠINI TELA GRAĐEVINE

• UPOTREBA KAMENA POČINJE KRAJEM ← VII VEKA, PRVO ZA HRAMOVE

• MALTER SE NE KORISTI KAO VEZIVO


ZIDOVI I STUBOVI OD KAMENA,ARHITRAVNI SISTEM


• ARHITEKTONSKI PROGRAM1. KULTNA ARHITEKTURA (HRAMOVI)2. ARHITEKTURA JAVNE NAMENE:- POZORIŠTA- ODEONI- STOE I TRŽNICE- UPRAVNE ZGRADE-BULETERIONI I PRITANEJI- SPORTSKI OBJEKTI (STADIONI, PALESTRE,

GIMNAZIONI)3. STAMBENA ARHITEKTURA4. MEMORIJALNA ARHITEKTURA5. JAVNI ČASOVNICI, ČESME...


• OBLIK HRAMA SE VEZUJE ZA KUĆU BOŽANSTVA• GRAĐEVINA NIJE NAMENJENA VERNICIMA• OTVORENOST KA SPOLJA SE PRIVIDNO

OSTVARUJE TREMOVIMA, IAKO GLAVNA FUNKCIJA OSTAJE STROGO ZATVORENA

• PRIMENA MATEMATIČKIH I ESTETSKIH PRAVILA• MEGARON JE ARHETIP HRAMA


1. HRAM SA ANTAMA 2. PROSTILOS3. AMFIPROSTILOS 4. PERIPTEROS5. DIPTEROS 6. PSEUDOPERIPTEROS7. MONOPTEROS – TOLOS8. HRAMOVI SPECIFIČNOG OBLIKA


< HRAM U ANTAMA

HRAM TIPA PERIPTEROS >


TOLOSI


EREHTEON U ATINI – HRAM SPECIFIČNOG OBLIKA


• STILSKE KARAKTERISTIKENA HRAMOVIMA SU PO PRVI PUT JASNODEFINISANE RAZLIKE IZMEĐU POJEDINIHSTILSKIH REDOVA 1. DORSKI STILSKI RED – NASTAO U

JUŽNOJ ITALIJI I GRČKOJ2. JONSKI STILSKI RED NASTAO U JONIJI3. KORINTSKI STILSKI RED – NASTAO IZ

JONSKOG PRERADOM KAPITELA


• SMATRA SE DA JE ARH. U KAMENU POJEDINE ELEMENTE PREUZELA IZ DRVENE ARHITEKTURE. TO JE NAJUOČLJIVIJE NA DORSKOM STILSKOM REDU



• KREPIDOMASTEREOBAT, STILOBAT• STABLO STUBA• KAPITEL• SKAMILUM• EPISTILION-ARHITRAV• TENIJA• ZOFOROS-FRIZ• GEIZON-VENAC• SIMA-OLUK• TIMPANON• MUTULI I GUTE

DELOVI HRAMA


• KAPITEL DORSKOG STUBA

1. ANULI2. EHINUS3. ABAKUS

• NA STABLU STUBA SU KANELURE


• HERIN HRAM – OLIMPIJA ←VII VEK• HRAMOVI – PESTUM (Južna Italija)• HRAMOVI – SELINUNT, AGRIGENT,

SEGESTA (Sicilija)• APOLONOV HRAM – DELFI ←VI VEK

(arhitekta SPINTAROS)• ZEVSOV HRAM – OLIMPIJA ←480 - ←450• PARTENON – ATINA ←447 - ←432 (arhitekte

IKTINOS I KALIKRAT)• TEZEON (HEFESTION) – ATINAPERIKLO VLADAO ATINOM ←453 - ←429


1. AGRIGENT2. PESTUM3. SEGESTA


1. APOLONOV HRAM – DELFI2. TEZEON - ATINA


PARTENON


ODNOS VISINA STUBA –DONJI PREČNIK:

D:h = 1:4

D:h = 1:5, 1:6 (u V veku)D:h = 1:7 (u IV veku)

Stalni odnosi bili su razmak između osovina stubova i glavnog venca


• JONSKI STILSKI RED • UTICAJ NA RIMSKU

ARHITEKTURU• IMA OBAVEZNO

STOPU• EPISTILION JE

STEPENAST• ZOFOROS JE

KONTINUALAN SA RELJEFOM



1. OKO2. VOLUTA3. FASCIJA4. EHINUS KIMA


• HRAM ATINE NIKE – ATINA ←437- ←425• EREHTEON – ATINA ←420- ←393• ARTEMIDIN HRAM – EFES• SIFNIJSKA RIZNICA – DELFI• PROPILEJI – ATINA ←437- ←432• STUBOVI VITKIJI; VISINA STUBA PREMA

DONJEM PREČNIKU STUBA 1:9 (EREHTEON); 1:10 (PROPILEJI U ATINI)



• KORINTSKI STILSKI RED RAZVIJA SE IZ JONSKOG, SAMO SE KAPITEL RAZLIKUJE.

• NAJSTARIJI OBLIK SE PRIPISUJE ARH. KALIMAHOSU NA HRAMU U FIGALJI (PRELAZ IZ ←V U ←IV VEK

• VEOMA MALO HRAMOVA:- TOLOS – EPIDAURUS- ZEVSOV HRAM - ATINA




• OPŠTE KARAKTERISTIKE STILSKIH REDOVA:• SKULPTURA JE PODREĐENA ARHITEKTURI• BOJA IMA ZNAČAJNU ULOGU U ARH.• SIMETRIJA SE DOSLEDNO SPROVODI• PRIMENA PROPORCIJSKIH ODNOSA • NAJČEŠĆE KORIŠĆENA NEPREKIDNA

PODELA ZLATNOG PRESEKA (A:a = a:b)• SKENOGRAFIJA + SVETLOST - SKIJAGRAFIJA • OPTIČKE KOREKCIJE - ENTAZIS




• JAVNI OBJEKTI• NAJUTICAJNIJI

NA POZNIJE PERIODE SU TREMOVI – STOE

• GRUPISANE NA AGORAMA I UZ POZORIŠTA

• SA TRGOVAČKIM RADNJAMA ILI BEZ NJIH


ATALASOVA STOA NA AGORI U ATINI


• POZORIŠTA• PEVANJE,

RECITOVANJE, GLUMA• KORISTI SE PRIRODAN

PAD TERENA• TEATRON – ZA

GLEDAOCE• DIAZOMA- PROLAZ• ORKESTRA• LOGEON-SKENA• PARODOSI• GARDEROBE



POZORIŠTE U ATINI


1 STAD = 600 STOPA (~180 m)

OLIMPIJSKA STOPA 32 cm (192 m)

STADIONI U DELFIMA I OLIMPIJI


PALESTRE I GIMNAZIONI


BULETERIONI I PRITANEJI


PROPILEJI –SVEČANI ULAZI


STAMBENA ARHITEKTURA TIP KUĆE SA PERISTILOM


MEMORIJALNE STELE


GROBNICA KRALJA MAUZOLOSAU HALIKARNASU


IDEALNE REKONSTRUKCIJEAKROPOLISA I AGOREU ATINI

Documents

Pojam Klasicne Arhitekture II