ÖĞRENME-ÖĞRETME VE MODELLERİmateryaltasarimi.weebly.com/uploads/4/8/5/0/4850273/h8_1_Öğretme... · ÖĞRETME-ÖĞRENME MODELLERI Öğretmenlerin nasıl davranması gerektiğini,

ÖĞRETME-ÖĞRENME VE MODELLERİ

Ders Sonrası Kazanılmasını Beklediğimiz Hedefler

Öğretme-öğrenme modellerinin kapsadığı temel terimleri kavrayabilme.

Bireysel öğretme-öğrenme modellerinin özelliklerini kavrayabilme.

Grupla öğretme-öğrenme modellerinin özelliklerini kavrayabilme.

Bireysel öğretme-öğrenme modellerinin ilkelerini verilen bir durumda öğretimi

düzenlemek üzere kullanabilme.

Grupla öğretme-öğrenme modellerinin ilkelerini verilen bir durumda öğretimi

düzenlemek üzere kullanabilme.

Bireysel ve grupta öğrenme-öğretme modellerinin üstünlük ve sınırlılıklarını

belirleyebilme 16.12.2016 2

ÖĞRETME-ÖĞRENME MODELLERI Öğretmenlerin nasıl davranması gerektiğini, niçin böyle davranmaları

gerektiğini ve davranışlarının öğrencileri nasıl etkileyeceğini açıklayacak öğretme

kuramlarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Öğrenmede olduğu gibi öğretmede de çok sayıda değişken etkilidir. Bu

nedenle farklı öğretme durumları için farklı öğretme kuramları geliştirilmelidir. (Gage,

1963)

Ancak öğretme kuramlarının yeterince geliştirilmediği durumlarda kuram

geliştirmenin bir basamağını oluşturan öğretme modelleri kullanılmaktadır.

(De Cecco, 1968)

Öğretme modeli eğitim programını şekillendirmede, öğretim materyallerini

düzenlemede, sınıfta ve diğer durumlarda öğretimi yönlendirmede kullanılabilen

model ya da planlardır. ( Joyce ve Weil, 1980)

16.12.2016 3

Öğrenme-Öğretme Modelleri-1

Öğretme modelleri incelendiğinde, modellerin ana değişkenlerinin birbirine

benzer nitelikte olduğu görülmektedir.

Bu ana değişkenler;

Öğrencinin öğrenme birimine giriş nitelikleri,

Öğretme-öğrenme süreci özellikleri

Öğrenme ürünleridir.

Bu ünitede;

Bireysel öğretim modelleri olarak; programlı öğretim, bilgisayar destekli öğretim ve

bireyselleştirilmiş öğretim sistemi açıklanmıştır.

Grupla öğretim modeli olarak da Caroll’ ın «okulda öğrenme modeli», Bloom’ un

«okulda öğrenme kuramı» ya da «tam öğrenme» modeli ve Slavin’ in «etkili öğretim modeli-

QIAT» verilmiştir. 16.12.2016 4

BIREYSEL ÖĞRETME MODELLERI

Skinner, grupla öğretimin örenmenin doğasına aykırı olduğunu ve öğrencinin

öğretim materyalleriyle doğrudan etkileşmesi, davranışı kendisinin göstermesi, anında

pekiştirilmesi, davranışlarının sonucunda hemen bilgi alması, davranışının hemen

düzeltilmesi ve öğrenenin kendi hızı ile ilerlemesi gerektiği üzerinde durmuştur.

Skinner, davranış meydana getiren mühendisler olarak nitelediği

öğretmenlerin, grupla öğretim yoluyla bu işlevleri yerine getiremeyeceğine inanmakta

ve öğretimde bireyselleştirilmiş yolların kullanılması gerektiğini önermiştir.

Skinner kısacası grup ile öğretmenin bireysel öğretmeye göre daha pasif

kaldığını öğretmenlerin bireyselleştirerek öğretmeye çalışmalarının daha başarılı

olacağını savunmuştur.

16.12.2016 5

Bireysel Öğretme Modelleri-1

Programlı Öğrenme

Bilgisayar Destekli Öğretim

Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi (Keller Planı)

16.12.2016 6

Programlı Öğrenme (Programmed Learning)

Skinner’ in programlı öğrenme yaklaşımı doğrusal bir programlamaya

dayanmaktadır. Programlı öğretim materyalini hazırlamada edimsel koşullanma ilkeleri

kullanılmaktadır. Programlı öğrenmenin temel özellikleri şunlardır:

Küçük Adımlar: Öğrenilecek konu, ünite küçük bilgi birimlerine ayrılmakta, bilgi

birimlerinden biri öğrenildikten sonra diğerine geçilmektedir.

Açık Tepki: Öğrenci kendinden beklenen tepkiyi, davranışı açıkça göstererek bu

tepkinin doğru ve ya yanlış olup pekiştirilmesini, düzeltilmesini sağlar.


16.12.2016 7

Bireysel Öğretme Modelleri-3 Programlı Öğrenme-1

Anında Dönüt: Öğrenci tepkiyi gösterir göstermez tepkisinin doğruluğu ya da

yanlışlığı hakkında anında bilgilendirilmelidir.

Kendi Hızıyla İlerleme: Tüm program boyunca kendi hızında ilerlemeli ve bir

öğrenme birimini tam kavramadan diğer birime geçmemelidir.

16.12.2016 8


Doğrusal Programlı Öğrenme Türleri Doğrusal programlı öğrenme türlerinde bilgi birimleri birbiri ardına

öğrenilecek biçimde doğrusal olarak sıralanmaktadır.

16.12.2016 9

Skinner’ den sonra doğrusal programlı öğrenme daima gelişmiştir. Değişikliğe

uğratılmış doğrusal programlı öğrenme yaklaşımları:

Öğrencilere ön test verilerek öğrencinin daha önceden bildiklerini atlaması ve

bilmedikleri öğrenme biriminden başlamalarına izin veren doğrusal programdır.

Örnek olarak; öğrenci ön test sonucuna göre on birimlik bir programda ilk dört

birimi biliyorsa programa beşinci birimden başlayabilir.

Bu doğrusal öğrenme türü zincire benzetilmektedir. İlk öğrenme biriminde (zincirde)

soru belirtildiğinde ondan sonra gelen öğrenme biriminde (zincirde) cevap

belirtilmektedir.


Programlı Öğrenme-3

Doğrusal Programlı Öğrenme Türleri-1

16.12.2016 10


Dallı Programlı Öğrenme Doğrusal programlı öğrenmeden daha esnek olup, materyal hazırlamasında bir

o kadar karmaşıktır.

Öğrenciye bilgi birimini seçenekli bir şekilde sunar. Verilen her cevaba yönelik

farklı geri dönütler verir.

Örneğin; dallı bir programlı öğretim materyalinde öğrenci, sorunun doğru

cevabı olan «C» yi seçmiş ise bir sonraki bilgi birimine yönlendirilir. Eğer «B» yi seçmiş

ise, öğretim materyalindeki «15.sayfayı yeniden gözden geçir»; eğer «A» seçeneğini

seçmiş ise «tüm materyali yeniden çalış» gibi doğruya farklı ve farklı yanlışlara da farklı

dönütler vermektedir.

16.12.2016 11

Programlı öğrenmeye temel olan pekiştirme kuramının ilkeleri şöyle özetlenebilir;

Bireyin öğrenmesinde dönüt önemli bir yer tutar. Bireye doğru yaptığı davranışı

sürdürme, yanlış yaptığı davranışı düzeltme fırsatı sağlar.

Öğrencinin gösterdiği davranış anında pekiştirilmelidir ki tekrar edilme olasılığı o

kadar hızlı artsın.

Öğrencinin istenen davranışa en yakın olan davranışlar pekiştirilerek kademeli

yaklaşma yoluyla istenilen davranışa ulaşılabilir.

Öğrenci basit, temel davranışlardan başlayarak aşamalı bir dizi sonucunda karmaşık

davranışlar kazanabilir.

Sonuç olarak programlı öğrenme, etkili bir öğretme yolu olmakla birlikte,

etkililiğini sağlayan temel öğrenin ne olduğu konusunda görüş birliği yoktur.


Programlı Öğrenme-5

Dallı Programlı Öğrenme-2

16.12.2016 12


Bilgisayar Destekli Öğretim (Compiter Assisted İnstruction)

Bilgisayar destekli öğretim; öğrencilerin programlı öğrenme materyalleri ile

bilgisayar kullanarak etkileşimde bulunduğu; diğer bir deyiş ile, bilgisayar programları

aracılığıyla öğrenmeyi gerçekleştirdiği, öğrenmelerini izleyip kendi kendini

değerlendirebildiği bir öğretim biçimidir.

16.12.2016 13


Bilgisayar Destekli Öğretim (Compiter Assisted İnstruction)

Kişisel bilgisayarı olan öğrenciye bilgisayar, yazılı ve ya sözlü olarak «Günaydın

Adamım. Dün çok iyi çalıştın bakalım bugün dünü geçebilecek misin ? Hazırsan

başlayalım ?» gibi onu çalışmaya motive ederek çalışma isteğini arttırabilir.

Öğretmen öğrencinin performans düzeyine göre, öğretim materyalinin ne

derece etkili olduğunu, hangi düzeltme önlemlerini alması gerektiğini belirleyebilir.

Bütün bunları geleneksel yöntemle öğretimin ve değerlendirmenin yapıldığı

durumlarda gerçekleştirmek oldukça zordur.

16.12.2016 14

Bilgisayar destekli öğretim, düzenli bir sınıf öğretimine ek olarak

uygulandığında öğrenci başarısını yükselttiği; tamamen sınıf öğretiminin yerini aldığı

durumlarda ise başarıda çok az etkili olduğu ve tutarlı bir etkililik de göstermediği

gözlenmektedir. (Biling, 1983; Atkinson, 1984; Kullik ve Diğerleri, 1984)

Bilgisayar destekli öğretim özellikle ilkokul öğrencilerinin başarılarını çok

etkilemekte, ortaöğretim öğrencilerini orta düzeyde, üniversite öğrencilerinin

başarılarını ise çok az derecede etkilemektedir.

Bilgisayar destekli öğretim en güçlü etkisini ise düşük başarılı yani başarısız

olarak tabir ettiğimiz öğrenciler üzerinde göstermektedir. (Slavin, 1986)

SORU: Bunun nedeni sizce ne olabilir ?


Bilgisayar Destekli Öğretim-1

16.12.2016 15

Özetleyecek olursak ;

Bilgisayar destekli öğretim programları şu ortak özelliklere sahiptirler:

Yapılandırılmış bir eğitim programını kullanırlar.

Öğrencinin kendi öğrenme hızı ile ilerlemesini sağlar.

Öğrenciye anında dönüt verip pekiştirme yaparak öğrencinin öğrenip

öğrenmediklerini kontrol etmelerini olanak sağlar.

Öğrencinin öğrenme eksik ve yanlışlarını seçenekli yollarla anında düzeltmesini

sağlar.

Öğrencinin program sonundaki performansını hızlıca ölçüp, öğrenciye performansı

hakkında kısa sürede bilgi verir.


Bilgisayar Destekli Öğretim-2

16.12.2016 16


Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi (Personalized Systems of Instructıon)

Bireyselleştirilmiş öğretim sistemi orijinal olarak « Keller Planı » diye adlandırılır.

Ancak Keller bu adlandırmaya hep karşı çıkmıştır. Bunu tek başına yapmadığını ve ilerde

daha iyileri yapılacağını belirterek isminin kötü anılmasını istememektedir bu nedenle

bizde bu konuyu «Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi» ifadesi ile işleyeceğiz.

Bireyselleştirilmiş öğretimin yapıldığı derslerin (kursların) düzenlenmesi dört adımı

kapsar. Bunlar:

Derste (kursta) işlenecek materyali ya da konuyu belirleme,

Konuyu ya da materyali kendi içinde bütünlüğü olan birimlere bölme,

Öğrencinin, verilen her birimi başarma derecesini belirlemek üzere değerlendirme

yöntemlerini belirleme,

Bir öğrenme biriminden diğerine, öğrencinin kendi hızı ile ilerlemesine fırsat verme. 16.12.2016 17

Bireyselleştirilmiş öğretime karar veren öğretici temel ilkeleri daha

ayrıntılandırarak, öğretimle ilgili pek çok karar almak durumundadır. Bunlardan

bazılarını şu şekilde belirtebiliriz.

Kursta işlenecek içerik, materyal ne olmalıdır?

Kurs kaç öğrenme biriminden oluşmalıdır?

Her bir öğrenme birimi neleri kapsamalıdır?

Her bir öğrenme birimindeki performans nasıl değerlendirilmelidir?


Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi-1

16.12.2016 18

Bireysel Öğretme Modelleri-13 Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi-2

Öğrenciden hangi düzeyde yeterlilik beklenmelidir?

Öğrenciye bir öğrenme birimini ya da tüm dersi tamamlaması için belli bir zaman

sınırı konulmalı mıdır?

Zaman çizelgesinde isteğe bağlı tartışma oturumlarına yer verilmeli midir?

Öğrencilerin zayıf oldukları sınavları, tekrar almaları için fırsat verilmeli midir?

Kurs boyunca ilerleme kaydeden öğrencilere ödül verilmeli midir?

16.12.2016 19

Bireysel Öğretme Modelleri-14 Bireyselleştirilmiş Öğretim Sistemi-3

Bireyselleştirilmiş öğrenim sistemine yapılan eleştirilere göz atalım;

Öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci arasında kendiliğinden meydana gelen

etkileşimlerin programlı öğrenme, bilgisayar destekli öğretim ve bireyselleştirilmiş

öğretim sisteminde olmadığı görüşündedir.

Eğitimde kullanılan materyalleri küçük birimlere bölme ve hedeflerin davranış

tanımlarının yapılması üstünde ısrarla durulması; bütünsel halinde öğretilmesi gerekli

bazı öğretim materyallerinin ve davranış tanımlarının kolayca yapılamadığı eğitim

hedeflerinin göz ardı edilmesine neden olmaktadır.

Keller öğretmeni öğretmekten çok öğrenmeyi kolaylaştıran, öğrenmeye yardım

eden kişi olarak tanımlıyor.

Sonuç olarak, geleceğin öğrencileri kendi öğrenmelerinin sorumluluğunu

üstlenen ve öğrenmelerini yöneten kişiler olmak durumundadır.

16.12.2016 20

GRUPLA ÖĞRETME MODELLERİ

Soru: Türkiye’ deki en etkili en iyi öğretmenleri bulsak ve o öğretmenlerin

videolarını çeksek derste izletsek öğrencilerin başarı oranları düşer mi artar mı ? Ne

gibi bir etkisi-etkileri olur ?

16.12.2016 21

Grupla Öğretme Modelleri-1

Video dersi ne kadar etkili olursa olsun öğrenmeyi sağlamada aşağıdaki

nedenlerden dolayı öğretmene göre başarılı değildir?

Öğrencilerin halihazırda ne bilip ne bilmedikleri hakkında bir fikri yoktur,

Verdiği ders kimi öğrencilere kolay, kimilerine uygun ama kimilerine zor gelebilir,

Öğrenciler ile etkileşimde bulunamaması,

Sahip oldukları ön öğrenmelere, öğrenci niteliklerine göre düzenleme yapamaması,

Ders esnasında öğrencinin bir bilgi kaçırması veya anlayamaması,

Buna karşın ek olanaklar yaratılmaması,

Öğrencileri öğrenmeye istekli kılmak, onları güdülemek, dikkatlerini sürdürmek,

doğrularını pekiştirmek gibi davranışlarda bulunamaması …

Öğrenmeyi sağlayamamasının başlıca nedenlerinden olup öğrenme gerçekleştirilemez.

16.12.2016 22


Ancak çoğunlukla düz anlatıma ve bilgi aktarmaya dayalı geleneksel

yaklaşımın uygulandığı grupla öğretim durumlarında demin verdiğimiz maddelerde

ifade edilen bir çok öğrenme koşulu ihlal edilmektedir. Bu şekilde bazı öğrenci grupları

başarılı olurken bazı öğrenciler ise başarısız damgası yemektedir.

Öğretim sistemini seçicilik ve eleyicilikten kurtarmak, bilişsel güçlerin israfına

engel olmak için grupla öğretimin niteliğini yükselterek öğrenme düzeyini arttırıcı bazı

öğretme modelleri oluşturulmuştur. Kısaca grupla öğretimde , öğretimin

bireyselleştirilmesini sağlamak için bazı öğrenme koşullarını yerine getirmesini

önermekte; böylece, öğrenme düzeyinin yükselmesine yardımcı etmektedir.

16.12.2016 23


Grupla öğretme modellerinden temel olan bazı modeller şu şekildedir;

İlk model: Caroll’ ın (1963) « okulda öğrenme modeli» dir.

Daha sonra Caroll’ ın modelinden kaynaklanan Bloom’ un (1976) « Tam öğrenme

modeli» ya da « okulda öğrenme kuramı» adı verilen modeldir.

Son olarak Slavin’ in (1989) « Etkili Öğretim Modeli-QAIT» modeli açıklanmıştır.

Caroll’ ın ilk modelinden sonra çıkarılan diğer modeller Caroll’ ın alt modelleri

gibi sayılmıştır.

16.12.2016 24


Caroll’ In Okulda Öğrenme Modeli

Caroll, 1963 yılında eğitim psikolojisi alanında çok etkili olan bir makale

yayımlamıştır. «Okulda öğrenme modeli» adı verilen bu makalede, her öğrenciye,

ihtiyaç duyduğu zaman ve ek öğrenme olanakları verildiği takdirde tüm öğrencilerin

belirlenen öğrenme düzeyine ulaşacakları savunulmaktadır.

Bu modelin temelini «hızlı öğrenen ve yavaş öğrenen öğrenciler vardır» görüşü

oluşturmaktadır. (Bloom, 1976)

16.12.2016 25

Grupla Öğretme Modelleri-5 Caroll’ In Okulda Öğrenme Modeli-1

Caroll’ ın okulda öğrenme modelinin beş öğesi bulunmaktadır. Bu öğelerden

üçü öğrenci niteliklerine, ikisi de öğretme sürecine aittir. Bunlar;

Yetenek (Aptitude) :Öğrenci niteliklerinden ilkidir. Bir öğrenme birimini, en iyi

öğrenme koşullarından öğrenmek için gereken zaman miktarı olarak tanımlanır.

Öğretimden yararlanma yeteneği (Ablility to understdan instruction) : Öğrencinin

belli bir öğrenme birimini öğrenmesi için hazır oluşudur. Önkoşul öğrenmelere sahip

olan bir öğrenci yeni öğrenme birimini daha kısa sürede öğrenirken, önkoşul

öğrenmelere sahip olmayan öğrenci, öncelikle bu ön öğrenmeleri tamamlaması

gerektiğinden daha uzun süreye ihtiyaç duyacaktır.

Örneğin: Öğrencinin bölmeyi öğrenmesi için çıkarma ve çarpmayı bilmesi gerekir. Bu

sayede öğretimden yararlanma yeteneği yüksek olur, çünkü hızlı öğrenir.

16.12.2016 26

Grupla Öğretme Modelleri-6 Caroll’ In Okulda Öğrenme Modeli-2

Sebat (Perseverance) : Öğrencinin gönüllü olarak öğrenmeye harcadığı zaman

miktarıdır. Sebat büyük ölçüde öğrencinin güdülenmesinin bir ürünüdür.

Fırsat (Opportunity) : Öğretme işlemlerine aittir. Öğrenme için verilen zaman miktarı

olarak tanımlanmaktadır.

Öğretimin niteliği (Quality of instruction) : Yetene bağlı olan sürenin dışında ek zaman

gerektirmeyecek öğretim hizmetini betimlemektedir.

Diğer bir deyişle öğretimin niteliği, yeteneğin gerektirdiğinin dışında ek

öğrenme zamanı gerektirmemesi için, öğrenme birimlerinin her öğrenciye uygun

gelecek şekilde seçilmesi, düzenlenmesi ve açıklanması olarak tanımlanmaktadır. (

Caroll, 1963)

16.12.2016 27


Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli Okulda öğrenme kuramı ya da tam öğrenme modeli; ek zaman ve öğrenme

olanakları sağlandığında, hemen hemen tüm öğrencilerin okullarda öğretilmek istenen

yeni davranışları öğrenebileceğini ileri sürmektedir.

İnsanlar arasındaki öğrenme düzeyi farklılıklarının temel nedeninin; doğuştan

getirilen özellikler olmaktan çok, okuldaki öğrenme-öğretme özellikleri ve diğer

çevresel faktörler olduğu gözlenmektedir.

Okulda öğrenmeyi bir çok faktör etkilemektedir.

Bunlardan bir bölümü; zeka(genel yetenek), öğretmenin kişilik özellikleri, ailenin

sosyo-ekonomik statüsü gibi öğrenme öğretme süreci ile değiştirilemeyen faktörlerdir.

Birde değiştirilebilen; öğrencilerin dersle ilgili ön öğrenmeleri, ilgisi, tutumu, başarılı

olabileceğine olan inancı, öğretim hizmetinin niteliği gibi faktörlerdir.

16.12.2016 28

Grupla Öğretme Modelleri-8 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-1

Okullar öğrencileri doğuştan gelen zeka kapasitesini, aile sosyo-ekonomik

durumu değiştirme, öğretmeni kişilik özelliklerini değiştirmeye zorlayamaz. Ancak

öğrencinin ön öğrenme eksiklerini tamamlama, öğrenilecek konuya ilgi duyurma,

olumlu tutum geliştirme, başarıya inanmasını sağlama gibi özellikler okulun kontrolü

altında oluşmaktadır.

Bu durum ile öğrenmeyi etkileyen değiştirilebilir özellikleri, öğretme-öğrenme

sürecinde olumlu hale getirerek öğrencilerin öğrenme düzeyinin yükseltilebileceğini

göstermektedir.

Amaç öğrenciler arasında ki öğrenme farklılıklarının en aza indirgenmesi ve

eğitim sistemleri de eleyici, seçici olmaktan çıkmasıdır.

Okullar öğrencinin kendini gerçekleştirmesine yardımcı olan kurumlardır.

16.12.2016 29


Okulda öğrenme kuramına göre öğrenme ürünleri, öğrenci nitelikleri ile

öğretim hizmeti niteliğinin etkileşim fonksiyonudur.

16.12.2016 30


Öğrenme Ürünleri

Tam öğrenme modelinde öğrenme ürünlerini etkileyen üç temel faktör vardır.

Öğrencinin, yeni kazandırılacak hedef davranışları öğrenebilmesi için gerekli olan ön

öğrenmelere sahip olma derecesi,

Öğrencinin, kendini öğrenmeye verme, öğrenmeye istek ve ihtiyaç duyma ve

öğrenme için çaba harcama derecesi,

Uygulamaya dönüşen hali ile öğretimin, öğrencinin ihtiyacına uygun olma, onun için

anlamlı, etkili ve yeterli olma derecesidir.

16.12.2016 31


Bir Öğrenme Birimi Olarak Öğrenme Ünitesi

Hem grupla öğretime hem de öğretimin bireyselleştirilmesine imkan verecek

bir öğrenme biriminin tanımlanmasına gerek duyulmuştur.

Bir yıl ya da bir dönem boyunca devam eden bir dersi, öğrenme birimi olarak

almak grupla öğretimde, öğretimin bireyselleştirilmesine olanak vermediğinden dolayı,

tam öğrenme modeli elverişli bir birim değildir.

16.12.2016 32

Grupla Öğretme Modelleri-11 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-5 Bir Öğrenme Birimi Olarak Öğrenme Ünitesi-1

Öğrenme birimi, bir arada öğrenilmesi uygun, anlamlı bütünlük taşıyan

davranışları kapsamalı ve sonunda ölçme ve değerlendirme yapmak için yeterli

düzeyde öğrenme ürünü oluşturabilmelidir.

Öğrenme ünitesi, dersin 1-10 saatlik süresini kapsayan 15-30 davranışın

öğretilebildiği, dersin yarı bağımlı ya da bağımsız birimidir.

Ders, bir ünitenin öğrenilmesi bir başka ünitenin öğrenilmesini mümkün kılacak

ya da dersin üniteleri birbirinden bağımsız olabilir.

16.12.2016 33


Öğrenci Nitelikleri

29.Slayttaki Şema da gösterdiğimiz gibi öğrenci nitelikleri iki ana grupta

toplanmaktadır. Bunlardan bir bölümü «bilişsel giriş davranışları», diğer bölümü ise

«duyuşsal giriş özellikleri» dir.

16.12.2016 34

Grupla Öğretme Modelleri-13 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-7 Öğrenci Nitelikleri-1

Bilişsel Giriş Davranışları

Genel nitelikteki bilişsel giriş davranışları, dil yeteneğini özellikle de

okuduğunu anlama ve yazma gücünü; matematik yeteneğini, yani aritmetik işlemleri

yapma ve mantıksal gücünü kapsamaktadır.

Bu özelliklerin temelleri okul öncesi dönemden itibaren atılmaktadır.

Soru: Bu kadar erken dönemde başlamasının sebebi ne olabilir?

16.12.2016 35

Grupla Öğretme Modelleri-14 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-8 Öğrenci Nitelikleri-2 Bilişsel Giriş Davranışları-1

Bloom modelinde, öğrenme düzeyini belirlemede tek başına çok az bir etkiye

sahip ve değişmeye dirençli olan genel nitelikli bilişsel giriş davranışlarıyla

ilgilenmemiş, Onun ilgisi öğrenme düzeyini belirlemede güçlü bir etkiye sahip ve

değişmeye açık olan bir derse ya da üniteye özgü bilişsel giriş davranışları üstünde

yoğunlaşıp çalışmalar yapmıştır.

Bloom’ un modelinde öğrenme ürünlerini etkileyen önemli bir değişken olarak

görülen bilişsel giriş davranışları, belli bir dersin ya da ünitenin öğrenilmesini

kolaylaştıran ya da mümkün kılan ön öğrenmelerdir.

16.12.2016 36

Grupla Öğretme Modelleri-15 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-9 Öğrenci Nitelikleri-3 Bilişsel Giriş Davranışları-2

Aşamalılık ilişkisi yüksek olan bir derste, yeni bir üniteyi öğrenmeye başlarken,

öğrencilerin bu üniteyle ilgili bilişsel giriş davranışlarındaki eksiklerin giderilmesi ve

tam olarak bu davranışlara sahip olmalarıyla, bu sınıftaki öğrenme düzeyi ortalaması

0,7 standart sapma daha yüksek olacaktır.

Özellikle sıkı aşamalılık ilişkisi gösteren ünite dizilerinde, başlangıç

ünitelerinin öğrenilmesi gerekli olan bilişsel giriş davranışlarına tam olarak sahip olma,

ünitedeki yeni davranışların tam olarak kazanılmasını mümkün kılmaktadır.

16.12.2016 37

Grupla Öğretme Modelleri-16 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-10 Öğrenci Nitelikleri-4

Duyuşsal Giriş Özellikleri

Öğrencinin öğrenilecek birime ilgisi, tutumu ve akademik özgüveninin bir

bileşkesidir.

Başarıyı belirlemede en güçlü etkiye sahip özellik; akademik özgüvendir.

Akademik özgüven, öğrencinin öğrenme özgeçmişine dayalı olarak herhangi bir

öğrenme birimini öğrenip öğrenemeyeceğine ilişkin kendini algılayış tarzıdır. Kısaca

bireyin kendine karşı tutumudur.

16.12.2016 38

Grupla Öğretme Modelleri-17 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-11 Öğrenci Nitelikleri-5 Duyuşsal Giriş Özellikleri-1

Okulda başarısızlıklarla karşılaşan, öğretmen, arkadaş ve ailesinden onay

görmeyen öğrencilerin okula, okulda öğrenmeye ve kendine karşı olumlu tutum

geliştirmesini beklemek güçtür.

Öğrencinin okulda geçen yılları arttıkça, öğrenme öğrenme özgeçmişini

oluşturan yaşantılar da artmakta ve bu konudaki kendisiyle ilgili yargısı kararlılık

göstermektedir. Bu nedenle, eğitim düzeyi yükseldikçe akademik özgüveni ve başarı

arasında ki ilişkilerde yükselmektedir. (Alberti, 1971; Kifer, 1973; Kaynak: Bloom, 1976)

16.12.2016 39


Öğretim Hizmetinin Niteliği

Öğretimin yönetimi demek olan öğretim hizmetinin niteliği, öğrenim ürünlerini

etkileme gücünde olan dört temel faktörü kapsamaktadır.

Bunlar;

İşaretler

Katılma

Pekiştirme

Dönüt-Düzeltme ‘ dir.

16.12.2016 40

Grupla Öğretme Modelleri-19 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-13 Öğretim Hizmetinin Niteliği-1

İşaretler

Öğretme-öğrenme sürecinde öğrenciye neyi öğreneceğini, bunları niçin ve nasıl

öğreneceğini gösteren mesajların tümüne işaretler adı verilmektedir.

Yapılan araştırmalar, öğretme-öğrenme

ortamında nitelikli işaretler(öğrenmeye

yönlendiren işaretler) kullanmanın,

öğrencilerin ortalama öğrenme

düzeylerinde bir standart sapma artış

sağladığını göstermektedir.

16.12.2016 41

Grupla Öğretme Modelleri-20 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-14 Öğretim Hizmetinin Niteliği-2 İşaretler-1

Öğretme-öğrenme sürecinde kullanılan işaretlerin öğrenme düzeyini

yükseltmede etkili olması için şu özellikleri taşıması gerekir:

Öğretim ortamında verilecek işaretler öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun

olmalıdır.

Öğretme-öğrenme sürecinde öğrenciye verilecek işaretler öğrencinin bilişsel giriş

davranışlarına uygun olmalıdır.

İşaretler öğrencinin duyuşsal özelliklerine uygun olmalıdır.

Öğretme-öğrenme sürecinde verilecek işaretler öğrencilerin içinde yaşadığı sosyo-

kültürel özelliklere uygun olmalıdır.

16.12.2016 42

Grupla Öğretme Modelleri-21 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-15 Öğretim Hizmetinin Niteliği-3 İşaretler-2

Sunulan işaretler öğrencilerin fiziksel, sosyal, ruhsal sağlığına uygun ve onları

koruyucu olmalıdır.

Öğrenciye sunulan işaretler, öğretme-öğrenme ortamında kazandırılmak istenen

davranışı öğrencinin yapmasını sağlamalıdır.

Sonuç olarak; öğretme-öğrenme sürecinde sunulacak işaretlerin, kazandırılacak

hedef davranışlara, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerine, öğrenme yollarına

uygun, açık, anlamlı ve güçlü olması gerekmektedir.

16.12.2016 43


Katılma

Öğrencinin kendisine sağlanan öğretme durumunun ilgili öğeleri ile etkileşmesi

ve bu etkileşimi davranışı kazanıncaya kadar sürdürmesidir. (Bloom, 1979)

16.12.2016 44

Grupla Öğretme Modelleri-22 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-16 Öğretim Hizmetinin Niteliği-4 Katılma-1

Öğrenci soru sorarak, açıklama yaparak, örnek vererek açık olarak katılabilir.

Ya da öğrenci doğrudan gözlenemeyecek şekilde örtük olarak da katılabilir.

Örneğin: Öğrenci ders sırasında açık olarak cevap vermeyebilir, açıklama

yapmayabilir, ancak zihinsel olarak öğrenmeyi gerçekleştiren işlemleri yapabilir ve

açık katılan öğrenci kadar hatta bazen daha da etkili öğrenebilir.

Üniversite düzeyindeki öğrencilerin öğrenmesinde ise, örtük katılımın, en az

açık katılım kadar etkili olduğunu gösteren araştırma sonuçları bulunmaktadır.

16.12.2016 45

Grupla Öğretme Modelleri-23 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-17 Öğretim Hizmetinin Niteliği-5 Katılma-1

Öğrencilerin öğretme-öğrenme sürecine katılma derecesi, öğretim hizmeti

niteliğinin en iyi göstergesidir. Öğrencilerin tamamına yakın bir bölümünün eğitim

durumunda açık ya da örtük olarak katılımları, öğretim hizmeti niteliğinin çok iyi

düzeyde olduğunu gösterir. Öğrencilerin çoğunluğunun katılmaması ise öğretim

yönetiminde sorular olduğunun, öğretim hizmetinin düşük olduğunu belirtir.

Katılımın üst düzeyde olması için Öğretme-öğrenme sürecinde yapılan

pekiştirmelerin zamanında ve anlamlı olması gerekmektedir, öğrencinin eksik zayıf

yönlerinin zamanında belirlenerek düzeltme etkinliklerinin etkili hızlı olması gerekir

ve öğrenciye sunulan işaretler öğrencinin güdülenmesini sağlayacak, başarılı olmasına

yardımcı olacak nitelikte olmalıdır.

16.12.2016 46


Pekiştirme

Öğrenme kuramcılarının çoğu, öğrenme ya da performans üstünde

pekiştirmenin önemli bir etkisi olduğu görüşünü savunmaktadırlar.

Pekiştirme, davranışın tekrar edilme sıklığını arttırma işlemidir.

Olumlu pekiştireçlerin öğrenciye verilmesi, olumsuz pekiştireçlerin de

ortamdan kaldırılması davranılın yapılma olasılığını arttırmaktadır.

Pekiştirmenin öğretme-öğrenme sürecinde etkili bir şekilde kullanılmaıs,

öğrencilerin ortalama öğrenme düzeyini 1.2 standart sapma yükseltmektedir. (

Walberg, 1984)

16.12.2016 47


Dönüt ve Düzeltme

Öğrenciye öğrenmelerinin doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında verilen mesajlar

bütünüdür.

Sadece öğrenme sonuçları hakkında bilgi vermekle kalmayıp öğrencilerin

öğrenme güçlük ve eksiklerinin giderilmesine hizmet ettiği ölçüde öğrenme düzeyinin

yükselmesine yardımcı olabilir.

16.12.2016 48


Tam Öğrenme Modelinin Uygulanışında İzlenilecek Adımlar

Öğretimi, tam öğrenme modeline uygun olarak düzenleyebilmek için, program

geliştirmecilerin ve öğretmenlerin aşağıdaki işlemleri sırasıyla yapmaları gereklidir.

1. Dersin özel hedef ve hedef davranışları ile bu hedef ve davranışların

kazandırılacağı öğrenme üniteleri belirlenmelidir.

Belirtke tablosu, hangi hedefleri hangi ünitelerde hangi aralıklarla

kazandıracağımıza ve yoklayacağımıza yol gösterir.

Ünite analiz tablosu, belirtke tablosunun bir satırının açılmış halidir. Özellikle

aşamalılık ilişkisi yüksek olan derslerde bir ünite içinde davranışların ön koşul olma

ilişkilerini açıkça görmemize ve test etmemize yardımcı olur.

16.12.2016 49

Grupla Öğretme Modelleri-27 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-21 Tam Öğrenme Modelinin Uygulanışında İzlenecek Adımlar-1

2. Bir dersin kapsamını, öğrenme öğretme ünitelerine ayrıştırdıktan sonra, ikinci

basamakta her bir ünitenin öğrenilebilmesi için gerekli olan ön koşul davranışlar

belirlenmelidir.

3. Yeni bir ünitenin ya da dersin öğretimine geçmeden önce öğrencilerin ön koşul

davranışlara sahip olup olmadıkları, uygulanacak bir bilişsel giriş davranışları testi

ile belirlenmelidir.

4. BGD testi sonuçlarına göre, ünitedeki davranışların öğrenilmesi için gerekli fakat

eksik olan ön koşul davranışları tamamlama öğretimi yapılmalıdır.

5. Tamamlama öğretiminden sonra ünitede yeni davranışları kazandırmaya dönük

öğretim etkinlikleri uygulanmalıdır.

16.12.2016 50

Grupla Öğretme Modelleri-28 Bloom’ Un Tam Öğrenme Modeli-22 Tam Öğrenme Modelinin Uygulanışında İzlenecek Adımlar-2

6. Ünitede yer alan tüm davranışların (15-30 davranış) kazandırıldıktan sonra izleme

değerlendirmesi yapılmalıdır.

7. İzleme değerlendirmesinden sonra belirlenen tam öğrenme ölçütüne ulaşamayan

öğrenciler, öğrenme eksik ve yanlışlarını düzeltmek üzere ek öğretme-öğrenme

etkinliklerine yönlendirilmelidir.

8. Ek öğretme-öğrenme sürecini tamamlayan öğrencilere paralel izleme testi

uygulanarak öğrencilerin tam öğrenme ölçütüne ulaşıp ulaşmadığı belirlenmelidir.

9. Öğrenciler tam öğrenme ölçütüne ulaştıktan sonra, sırada ki üniteye geçilmelidir.

16.12.2016 51


16.12.2016 52


Slavin’ in Etkili Öğretim Modeli - QAIT Slavin (1984), Caroll’ ın okulda öğrenme modelinin okul ya da öğretmen

tarafından doğrudan değiştirilebilir öğeleri üstünde odaklaşarak bir öğretme modeli

geliştirilmiştir.

Etkili öğrenme modelinin öğeleri şunlardır:

Öğretimin niteliği (Quality of instructıon)

Öğretim düzeyini uygun hale getirme (Appropriate levels of instructıon)

Teşvik etme (Incentive)

Zaman (Time)

16.12.2016 53

Grupla Öğretme Modelleri-31 Slavin’ in Etkili Öğretim Modeli – QAIT-1

Öğretimin Niteliği

Niteliği yüksek öğretim, öğrencinin öğrenilecek konuya ilgi duymasını sağlayan;

konuyu kolaylıkla hatırlamasına, anlamasına ve uygulamasına yardım eden bir

öğretimdir.

Öğretimin niteliğinin en önemli göstergesi, dersin öğrencilerde oluşturduğu

anlamdır. Öğrenciler dersi ne derece de anlamlı buluyorsa öğretim niteliği o denli

yüksek olur.

16.12.2016 54

Grupla Öğretme Modelleri-32 Slavin’ in Etkili Öğretim Modeli – QAIT-2 Öğretimin Niteliği-1

Dersi öğrenciler için anlamlı hale getirmede şunlar önem taşır:

Öğretmenler materyali sırasıyla, organize edilmiş bir biçimde sunmalıdırlar.

Öğretmenler Öğrenciler halihazırda sahip olduğu bilgileri ile yeni bilgileri arasında

ilişki kurmalarına yardım etmelidirler.

Yine öğretmenler, gerçek varlık ve olaylar, örnekler, şemalar, resimler, film vb.

kullanarak dersi somut ve canlı hale getirmelidirler.

Öğrencilerin, öğrenme stratejilerini kullanmalarına rehberlik ederek daha kolay ve

zevk alarak öğrenmelerini sağlamalıdırlar.

16.12.2016 55


Öğretim Düzeyini Uygun Hale Getirme

En önemli güçlüklerinden biri, farklı bilgi, beceri, öğrenme hızı ve

güdülenmişlik düzeylerine sahip öğrencilerin bir sınıfta öğrenmelerini sağlamaktır.

Bu problem, öğretmenlerin, çeşitli düzeydeki öğrenciler için öğretim düzeyini

uygun hale getirmelerini zorunlu kılmaktadır.

Öğrenciler arasında ki farklılıklar öğretimin başarısını büyük ölçüde

etkilemektedir.

Öğrenciler arasında ki bu öğrenme farklılıkları, öğretmenleri, öğretimi

bireyselleştirme yolları aramaya yöneltmiştir.

16.12.2016 56

Grupla Öğretme Modelleri-34 Slavin’ in Etkili Öğretim Modeli – QAIT-4 Öğretim Düzeyini Uygun Hale Getirme-1

Çok yönlü ortamlar ile hızlı öğrenen öğrenci diğerlerini bekleyerek zaman

kaybetmek yerine, aynı konuyla ilgili farklı, zenginleştirilmiş etkinliklere

yönlendirilebilir.

Geride kalan öğrencinin ise, öncelikle öğrenme güçlüğüne neden olan ön koşul

öğrenmelerindeki eksikleri giderilerek ek öğretme-öğrenme etkinlerine yönlenmesi

sağlanabilir.

Bu şekilde öğrenme düzeyi iki taraf için de uygun hale getirilmiştir.

16.12.2016 57


Teşvik Etme Öğrenme çalışmadır. Edison bir yazısında, «Yeteneğin %1’ i doğuştan(ki ben

bun katılmıyorum), %99’ u ter dökmenin ürünüdür» der.

Öğrencinin öğrenmek için harekete geçmesi ya da güdülenmesi şu nedenler ile

gerçekleşebilir:

Öğrenme biriminin özelliğinden kaynaklanabilir. Öğrenci öğrenilecek materyale ilgi

duyabilir, değer verebilir. Böylece öğrenmeye kolaylıkla güdülenebilir.

Öğrencinin kendi özelliğinden kaynaklanabilir. Öğrenci öğrenmeye meraklıdır,

öğrenmeye eğilimlidir. Böylece öğrenmek için kolayca harekete geçer.

Güdülenme öğretmen ya da okulun vereceği ödüllerden kaynaklanabilir. Verilen

notlar, Okul bitiminde verilen diplomalar ile güdülenmesi sağlanabilir.

16.12.2016 58

Grupla Öğretme Modelleri-36 Slavin’ in Etkili Öğretim Modeli – QAIT-6 Teşvik Etme-1

Bazı tür bilgiler, bazı öğrenciler için doğal olarak ilgi uyandırırken bir kısmı da

doğal olarak öğrencide herhangi bir ilgi yaratmaz. Bu durumda öğretmenin,

öğrencilerde bilgiyi öğrenmeye karşı ilgi ve istek yaratması gerekir.

Kazanılacak bilginin okul dışında günlük yaşamda nasıl işine yarayacağını

açıklamak, bilginin gerekliliğine öğrenciye benimsetmektedir.

Örnek olarak, çocuklara açıları öğretirken, futbol, masa tenisi, tenis, badminton

gibi oyunlarda başarılı olmak için oyuncunun topa vuruş açısını ayarlamasının önemli

olduğunu, bu nedenle açıları öğrenmenin başarılı oyuncu olmada gerekli olacağı

vurgulanabilir.

16.12.2016 59


Zaman Öğretim zaman alır; ancak, öğretime daha fazla zaman harcamak, her zaman

daha çok öğrenme anlamına gelmez.

Öğretimin niteliği, öğretim düzeyinin öğrenciye uygunluğu, güdüleme düzeyi

yüksek ise, o zaman öğretmeye fazla zaman verme, daha fazla öğrenmeyi

gerçekleştirmedir.

Öğrenme için uygun zaman miktarı temel olarak iki faktöre bağlıdır:

Öğretime ayrılan zamandan, öğretmen tarafından gerçekte öğretmek için kullanılan

zamandır.

Öğretime ayrılan zamandan, öğrencinin gerçekten dikkatini vererek öğrenmeye

harcadığı zamandır.

16.12.2016 60

Grupla Öğretme Modelleri-38 Slavin’ in Etkili Öğretim Modeli – QAIT-8 Zaman-1

Eğer öğrenciler, öğrenme birimine yeterince güdülenmiş, öğretim hizmeti her

öğrencinin ihtiyacını karşılayabilecek biçimde iyi organize edilmiş ise, öğretmen sınıfın

yönetimini sağlamak için zaman harcamak durumunda kalmaz. Bu şekilde de derse

ayrılan zamanın tümünü öğretimin yönetimine harcayabilir.

Gerek öğretmenin gerçekten öğretmeye harcadığı zaman, gerekse öğrencinin

gerçekten öğrenmeye harcadığı zaman, öğretimin öğrencilerin niteliklerine göre

düzenlenmesinin, öğretimin niteliğinin ve öğrencilerin güdülenmişlik düzeyinin bir

fonksiyonudur.

16.12.2016 61

• Kaynakça;

Gelişim, Öğrenim ve Öğretim – Kuramdan Uygulamaya Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU

(Ders Kitabı)

16.12.2016 62

Documents

ÖĞRENME-ÖĞRETME VE MODELLERİmateryaltasarimi.weebly.com/uploads/4/8/5/0/4850273/h8_1_Öğretme... · ÖĞRETME-ÖĞRENME MODELLERI Öğretmenlerin nasıl davranması gerektiğini,