15
i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE ULTRASOUND-ASSISTED EXTRACTION Diajukan oleh: Brian Yulistiawan Haryanto NRP: 5203015024 Vicky Kristanto NRP: 5203015025 JURUSAN TEKNIK KIMIA FAKULTAS TEKNIK UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA SURABAYA 2018

SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

  • Upload
    others

  • View
    5

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

i

SKRIPSI

OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK

PURUT DENGAN METODE ULTRASOUND-ASSISTED

EXTRACTION

Diajukan oleh:

Brian Yulistiawan Haryanto NRP: 5203015024

Vicky Kristanto NRP: 5203015025

JURUSAN TEKNIK KIMIA

FAKULTAS TEKNIK

UNIVERSITAS KATOLIK WIDYA MANDALA

SURABAYA

2018

Page 2: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

LEMBAF= PENGESATIAN

Seminar SI{RIPSI bagi niahasisrva tersebut di bawah ini:\anla Briani'uiistiau'anHarr,antoliRP :5203015024

Telah diselenggarakan pada taiiggai 25 lllei 2018 karenanya yangbersangkutan dapat dinvatakan telah memenuhi sebagian per$yaratankurikulum guna memperoieh gelar Sarjana Teknikiurusan Teknik Kimia.

o..-^L^-.^ < r.-..: anrsJLrrdu4}d1 -, Juiii 4u r o

imbing I

NIK 521 9'7 0284

Derryan Penguji

y:r-/

Sekretaris

NIK.521.9?.0284

NIK. s21.93.0198

NIK 521 8S 0151

Page 3: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

LEMBAR PENGESAILAIV

Seminar SKRIPSI bagi rnahasiswa tersebut di bar.vah ini:Nama : Vicky KristantoNRP .5203015025

Telah diseieirggarakan pada iairggal ?5 Mei 2018 karenariva yangbersangkutan dapat dinyatakan telah memenuhi sebagiaa persyaratankurikulum guna memperoieh gelar Sarjana Teknik jurusan Teknik Kimia.

c-,-^L^--^ < r..-: an10JUi<iudYd- -j JUilt ;U 1o

531 i5 0840NIK. 521.97.0284

521 8S 01 l\IiK. 521 97

Page 4: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

a,irlMEAi{FEit-li!A'={E..{HFIll_citT=tr=rr_i4NPIIBT,IKAST KARYA II,MTA}I

Demi serkeiitbangan iiiirii *enEetahuan. sa-ga rebegai mai.:asis*ri,a L,;iikaWiava Manciaia Surabava:

lt.rtnh . i;iian iu;ibLtil\-..in iiarlailiui'iAP . 520i0i5U24

-\lcny etiilii i sknpiL'L:ar.:a i; mia n sa:;a :

,i1i-,=1..:- 4:.- -=-: -ra -r -. : .:.UEji.ireaf,r Lf,sii €tlsi ,rEBr.i,ifr.i ! iii+s:a r.4t;i .ir: i;*" - *: i=i ric;rg,t.l

i I ti uii i' Li ! i i ii i c i t ; ; ; i-, i",ri.r,ii'ri .Li i; i..i .,;'r?i,,

l,irtlk ii.i;:iri,'iita=-tii+-ri;iiia.iriiriii.-a.rr iii ir;i;i'ii+i z:i=r-r rir+oia i2;,i.i;i3riaii.)*ra"rT i=1=ii=rai<;ta.-i i,;nii-a -r"iii'",.* :ii;*riiai:i ..;rrr-a_i*-=a,,::i i;li*i- l,r:-eiriir-eali:-i ll,:: :::" .:i-..1:t: :::,.::l: ,-i:.,,,1., ;_ ,,,.;-,,,.-;. ,,.-if ,.,j. _-.1 i..,:..1."

l]'=:::.:1= !.:=-": ::-:i:: -:.!.:!: :-.:.....:.i.,1....=- ,-,,:-1:! .=. i 1. - ! '- 'uriiiii\io;i F-i;iliii.iaii ii;if,Li;j;(iii ij--ii;=.iil_t;i;il.; ii;ili;ii;;ii t;r,,ii J;aideogal sebena-r4y-'a.

Lf_R-p 520 01-5024

_=! !l=rr=ir= a l: r*: /l : ! :<

}r'

Page 5: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

r . fl &,1 tlA Ir: gE I€ tu 1t a' { .4-4I F!_-Its rr', F I i.! I_i AtrP{iBI,IKASI KA.RYA II,IIIIAH

Demi oerkem'nansan iimu ocnpctahuan. sava sc'baeai ma,lrasiswa Unii<aWi ova ivianc! aia Suratravar

.'\Emh . i ir i;_l i\r rsidiri(:;.Ui.P 52Uitii 5ii25

i"lcnueiirjrii sL-ipsi liarya iimiah sa';a

;-.,i- .: -

V-psdiEif :"r r- 4:!::i-*i *-Ctr.a;iFin r-:rl:'B:f. :At;i9i JE: {;r" , tiY *a Uiii!;!r:lt-.....1- ! !t--.,----'.'-! l-ri:r.,-t -!.',.!*..--!.'--.,

:-_=- i :: :-i:i -,:i ---,::., - :;:.-.^ :: : -., -- . ._--::- : :., r:-::-:-,:i-j!!t!_+i. rJrlriji-ii!a,?iii.a1!.!.!4i!.1r!in-?_ri !.i! aillea.!-i- a-iaii i!i+il!? iniii i..i.r!giiL!i iitraii i.-,,ir,.,-,aiA,i-i, i.:i,i*a *,ti r., .",1..,,u;i,a iiii.ii'.,".i iriri-rii- ".,ti..,ii.,i,"r,,,:15-.:'-:si:i::'-:=:,1J.Li: -!=:!l::l,.::1:yi11l i-raL::1:i;1:..-,I1ai-n-lt.* .t-1I-'"-:i!1a-

4 ==:t 1_ _ .- t 1 1 111 I ! , '1 : !i;Siiii;<iaii F-iii'iAi-iii: ;riji;-i;j;Aii ijijtiiiij.:..: ;..;il; iiii;ia;i i;li iarE t"i;rdenqa"n setrenarllv4.

/1, rcL-r: J{ ricl errr,: r

NR? 520 01502-5

c. ,-^L*= .- q T= .-: an 1 eJUi€S3igr -! J+1:i iUiC

Page 6: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

vi

LEMBAR PERNYATAAN

Dengan ini saya menyatakan bahwa skripsi ini benar-benar merupakan

hasil karya saya sendiri dan bukan merupakan hasil karya orang lain, baik

sebagian maupun seluruhnya, kecuali dinyatakan dalam teks. Seandainya

diketahui bahwa skripsi ini ternyata merupakan hasil karya orang lain,

maka saya sadar dan menerima konsekuensi bahwa skripsi ini tidak dapat

digunakan sebagai syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Teknik.

Surabaya, 5 Juni 2018

Mahasiswa,

Brian Yulistiawan Haryanto

NRP. 5203015024

Page 7: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

vii

LEMBAR PERNYATAAN

Dengan ini saya menyatakan bahwa skripsi ini benar-benar merupakan

hasil karya saya sendiri dan bukan merupakan hasil karya orang lain, baik

sebagian maupun seluruhnya, kecuali dinyatakan dalam teks. Seandainya

diketahui bahwa skripsi ini ternyata merupakan hasil karya orang lain,

maka saya sadar dan menerima konsekuensi bahwa skripsi ini tidak dapat

digunakan sebagai syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Teknik.

Surabaya, 5 Juni 2018

Mahasiswa,

Vicky Kristanto

NRP. 5203015025

Page 8: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

viii

KATA PENGANTAR

Puji syukur kepada Tuhan Yesus Kristus, karena atas berkat,

hikmat dan anug’rahNya, Penulis dapat menyelesaikan skripsi ini dengan

baik dan tepat waktu

Skripsi ini disusun untuk memenuhi salah satu prasyarat kelulusan

dari Strata satu (S1) di Jurusan Teknik Kimia, Fakultas Teknik, Universitas

Katolik Widya Mandala Surabaya. Atas terselesaikannya laporan skripsi

ini, penulis menyampaikan terimakasih kepada:

1. Ibu Wenny Irawaty selaku pembimbing I; dan Bapak Ivan

Gunawan selaku pembimbing II;

2. Bapak Yohanes Sudaryanto sebagai ketua tim penguji;

3. Bapak Suryadi Ismadji sebagai anggota tim penguji sekaligus

dekan Fakultas Teknik Universitas Katolik Widya Mandala

Surabaya;

4. Ibu Adriana Anteng Anggorowati sebagai anggota tim penguji;

5. Bapak Sandy Budi Hartono sebagai ketua jurusan Teknik Kimia

Universitas Katolik Widya Mandala Surabaya

6. Seluruh rekan yang telah membantu terselesaikannya laporan

skripsi ini

Akhir kata, penulis berharap agar skripsi ini dapat berkontribusi

dalam ilmu pengetahuan, dan juga bidang-bidang lain yang terkait. Penulis

menyadari masih banyak kekurangan dalam penulisan skripsi ini, baik

dalam hal materi serta teknik penyajiannya. Oleh karena itu kritik dan

saran yang membangun sangat penulis harapkan.

Surabaya, 5 Juni 2018

Penulis

Page 9: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

ix

ABSTRAK

Senyawa fenolik adalah senyawa yang memiliki satu atau lebih

gugus hidroksil yang menempel di gugus aromatik. Senyawa fenolik bisa

didapatkan dari semua bagian tanaman (batang, akar, daun, kulit, buah, biji)

karena senyawa fenolik merupakan hasil metabolisme sekunder tanaman.

Tanaman yang menjadi fokus penelitian ini adalah Jeruk Purut.

Jeruk purut didapatkan dari pasar Kabupaten Pacitan, Jawa Timur.

Sebelum digunakan, kulit jeruk purut dikupas dan dipotong-potong hingga

berukuran ± 0,5 cm x 0,5 cm dan dimasukkan ke dalam oven bersuhu 35oC

untuk menghilangkan kadar air.

Tujuan dari penelitian ini adalah mendapatkan kondisi optimum

ekstraksi kulit jeruk purut dari variabel yang digunakan yaitu suhu

ekstraksi, waktu ekstraksi, dan perbandingan massa kulit jeruk purut

dibanding volume pelarut. Ekstraksi senyawa fenolik dilakukan dengan

metode UAE (Ultrasound-Assisted Extraction), kemudian dilakukan analisa

uji TPC (Total Phenolic Content), TFC (Total Flavonoid Content), dan

Metal Chelating Activity. Dari hasil yang didapatkan kemudian dilakukan

optimasi menggunakan Response Surface Methodology menggunakan

aplikasi Minitab 16.

Dari penelitian didapatkan kondisi optimum ekstraksi yaitu pada

suhu 56oC ; Rasio massa kulit : volume pelarut 1 : 25,6 dengan waktu

ekstraksi 98 menit 13 detik. Perolehan TPC aktual pada kondisi optimum

sebesar 8,623 mg GAE/g kulit.

Page 10: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

x

ABSTRACT

Phenolic compound is compound that has one or more hydroxyl

group that stick into the aromatic group. Phenolic compound can be

obtained from all parts of the plant (stems, roots, leaves, rind, fruits, seeds)

because phenolic compound is plant secondary metabolism result. This

research is focused on kaffir lime peel.

Kaffir lime obtained from Pacitan, East Java. Before being used,

kaffir lime peel is cut until ± 0,5 cm x 0,5 cm and dried in the oven with

35oC to remove water content.

The objective of this research to obtain optimum extraction

condition from the variables used, temperature, time, and ratio between dry

peel mass to the pelarutt volume. Phenolic compound extraction using

Ultrasound-Assisted Extraction (UAE) then the sample was being analyzed

to obtain TPC (Total Phenolic Content), TFC (Total Flavonoid Content),

and Metal Chelating Activity. The result was being optimized by using

Response Surface Methodology using Minitab 16.

From this research, optimum extraction condition was : 56oC ;

Ratio of dry peel : pelarutt volume 1 : 25,6 with 98 minutes and 13 second

extraction time. Actual TPC in optimum extraction condition was 8,623 mg

GAE/g peel.

Page 11: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

xi

DAFTAR ISI

LEMBAR JUDUL ....................................................................................... i

LEMBAR PENGESAHAN ........................................................................ ii

LEMBAR PENGESAHAN ....................................................................... iii

LEMBAR PERSETUJUAN PUBLIKASI KARYA ILMIAH .................... iv

LEMBAR PERSETUJUAN PUBLIKASI KARYA ILMIAH ..................... v

LEMBAR PERNYATAAN ....................................................................... vi

LEMBAR PERNYATAAN ...................................................................... vii

KATA PENGANTAR ............................................................................. viii

ABSTRAK ................................................................................................ ix

ABSTRACT ............................................................................................... x

DAFTAR ISI ............................................................................................. xi

DAFTAR GAMBAR............................................................................... xiii

DAFTAR TABEL .................................................................................... xv

BAB I. PENDAHULUAN .......................................................................... 1

I.1. Latar Belakang ..................................................................................... 1

I.2. Tujuan Penelitian ................................................................................. 2

I.3. Pembatasan Masalah ............................................................................ 3

BAB II. TINJAUAN PUSTAKA ................................................................ 4

II.1. Jeruk Purut .......................................................................................... 4

II.2. Senyawa Fenolik ................................................................................. 5

II.3. Senyawa Flavonoid ............................................................................. 8

II.4. Ferrous Ion Chelating (FIC) .............................................................. 9

II.5. Ultrasound Assisted Extraction (UAE) ............................................... 9

II.6. Response Surface Methodology (RSM) ............................................ 12

BAB III. METODE PENELITIAN ........................................................... 14

III.1. Bahan .............................................................................................. 14

III.2. Alat ................................................................................................. 14

III.3. Variabel Penelitian........................................................................... 15

III.4. Prosedur Penelitian .......................................................................... 15

BAB IV. HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN .......................... 17

IV.1. Total Phenolic Content ( TPC )........................................................ 17

IV.2. Total Flavonoid Content ( TFC ) ..................................................... 21

IV.3. Ferrous Ion Chelating Activity ......................................................... 24

IV.4. Tahapan Optimasi ............................................................................ 26

BAB V. KESIMPULAN DAN SARAN ................................................... 31

V.1. Kesimpulan ....................................................................................... 31

V.2. Saran ................................................................................................ 32

DAFTAR PUSTAKA ............................................................................... 33

Page 12: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

xii

LAMPIRAN ............................................................................................. 33

Page 13: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

xiii

DAFTAR GAMBAR

Gambar II.1. Jeruk Purut (Citrus hystrix) .................................................... 5

Gambar II.2. Pembentukan Kompleks Molybdenum-tungsten .................... 7

Gambar II.3. Struktur Senyawa Flavonoid .................................................. 8

Gambar II.4. Reaksi Pembentukan Rutin .................................................... 9

Gambar II.5. Mekanisme Kavitasi ............................................................ 10

Gambar II.6. Langkah Pengolahan Data RSM .......................................... 13

Gambar IV.1. Perolehan TPC pada Berbagai Suhu dan Rasio Massa Kulit :

Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 30 Menit ................................... 17

Gambar IV.2. Perolehan TPC pada Berbagai Suhu dan Rasio Massa Kulit :

Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 50 Menit ................................... 18

Gambar IV.3. Perolehan TPC pada Berbagai Suhu dan Rasio Massa Kulit :

Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 90 Menit ................................... 18

Gambar IV.4. Perolehan TFC pada Berbagai Suhu dan Rasio Massa Kulit :

Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 30 Menit ................................... 22

Gambar IV.5. Perolehan TFC pada Berbagai Suhu dan Rasio Massa Kulit :

Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 50 Menit ................................... 22

Gambar IV.6. Perolehan TFC pada Berbagai Suhu dan Rasio Massa Kulit :

Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 90 Menit ................................... 23

Gambar IV.7. Chelating Activity Ekstrak Kulit Jeruk Purut pada Berbagai

Suhu dan Rasio Massa Kulit : Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 30

Menit ........................................................................................................ 24

Gambar IV.8. Chelating Activity Ekstrak Kulit Jeruk Purut pada Berbagai

Suhu dan Rasio Massa Kulit : Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 50

Menit ........................................................................................................ 25

Gambar IV.9. Chelating Activity Ekstrak Kulit Jeruk Purut pada Berbagai

Suhu dan Rasio Massa Kulit : Volume Pelarut dengan Waktu Ekstraksi 90

Menit ........................................................................................................ 25

Gambar IV.10. Hasil Optimasi dengan Response Optimizer...................... 28

Gambar IV.11. Response Surface Perolehan TPC dengan Variasi Suhu dan

Waktu pada Rasio 1:20 ............................................................................. 28

Gambar IV.12. Response Surface Perolehan TPC dengan Variasi Suhu dan

Rasio pada Waktu Ekstraksi 60 Menit ...................................................... 29

Gambar IV.13. Response Surface Perolehan TPC dengan Variasi Rasio dan

Waktu pada Suhu Ekstraksi 450C.............................................................. 29

Gambar B.1. Hubungan Antara Panjang Gelombang dengan Absorbansi

Larutan Standar Gallic Acid 150 ppm ....................................................... 42

Gambar B.2. Kurva Baku Larutan Standar Gallic Acid ............................. 43

Page 14: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

xiv

Gambar C.1. Hubungan antara Panjang Gelombang dengan Absorbansi

Larutan Standar Rutin 350 ppm ................................................................ 49

Gambar C.2. Kurva Baku Larutan Standar Rutin ...................................... 51

Gambar D.1. Hubungan antara Panjang gelombang dengan Absorbansi

Larutan Kontrol ........................................................................................ 56

Gambar E.1. Hasil Optimasi dengan Response Optimizer ......................... 64

Gambar E.2. Response Surface Perolehan TPC dengan Variasi Suhu dan

Waktu pada Rasio 1:20 ............................................................................. 65

Gambar E.3. Response Surface Perolehan TPC dengan Variasi Suhu dan

Rasio pada Waktu Ekstraksi 60 Menit ...................................................... 65

Gambar E.4. Response Surface Perolehan TPC dengan Variasi Rasio dan

Waktu pada Suhu Ekstraksi 450C.............................................................. 66

Gambar F.1. Ekstraksi Kulit Jeruk Purut dengan Metode Ultrasound-

Assisted Extraction ................................................................................... 67

Gambar F.2. Hasil Uji TPC (Warna Biru) dan Hasil Uji TFC (Warna

Kuning) .................................................................................................... 67

Gambar F.3. Hasil Uji Ferrous Ion Chelating ........................................... 68

Page 15: SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK KULIT JERUK PURUT DENGAN METODE …repository.wima.ac.id/16736/52/ABSTRAK.pdf · 2019. 1. 23. · i SKRIPSI OPTIMASI EKSTRAKSI SENYAWA FENOLIK

xv

DAFTAR TABEL

Tabel II.1. Berbagai Metode Ekstraksi Produk Samping Jeruk .................... 6

Tabel IV.1. Hasil Uji Faktorial ................................................................. 26

Tabel IV.2. Uji Orde 1 .............................................................................. 27

Tabel IV.3. Uji Orde 2 .............................................................................. 27

Tabel B.1. Absorbansi Larutan Standar Gallic Acid 150 ppm pada λ = 700 –

750 nm ..................................................................................................... 41

Tabel B.2. Absorbansi Larutan Standar Gallic Acid dengan Konsentrasi 50 ;

100 ; 150 ; 200 ; 250 ppm pada λmax ....................................................... 42

Tabel B.3. TPC Ekstrak Kulit Jeruk Purut dalam Berbagai Kondisi

Ekstraksi .................................................................................................. 45

Tabel B.4. TPC Ekstrak Kulit Jeruk Purut dalam Berbagai Kondisi

Ekstraksi (Percobaan Lanjutan) ................................................................ 47

Tabel C.1. Absorbansi Larutan Standar Rutin 350 ppm pada λ = 405-409

nm ............................................................................................................ 49

Tabel C.2. Absorbansi Larutan Standar Rutin dengan Konsentrasi 250; 300 ;

350 ; 400 ; 450 ppm pada λmax ................................................................ 50

Tabel C.3. TFC Ekstrak Kulit Jeruk Purut dalam Berbagai Kondisi

Ekstraksi .................................................................................................. 53

Tabel D.1. Absorbansi Larutan Kontrol pada λ = 559-564 nm .................. 55

Tabel D.2. Chelating activity Ekstrak Kulit Jeruk Purut dalam Berbagai

Kondisi Ekstraksi ..................................................................................... 58

Tabel E.1. Rancangan Uji Faktorial .......................................................... 60

Tabel E.2. Hasil Uji Faktorial ................................................................... 61

Tabel E.3. Rancangan Uji Orde 1 ............................................................. 62

Tabel E.4. Hasil Uji Orde 1 ...................................................................... 63

Tabel E.5. Rancangan Uji Orde 2 ............................................................. 63

Tabel E.6. Hasil Uji Orde 2 ...................................................................... 64