BOUW, INSTALLATIE & INRICHTING VOOR DE ZORGSECTOR

Afgi

fteka

ntoo

r 109

9 Br

usse

l X -

P915

317

- Drie

maa

ndel

ijks t

ijdsc

hrift

- V.

U.: F

ilip

Coss

emen

t - B

ld. d

es C

anad

iens

118

- B-

7711

Dot

tigni

es

techcareVe

rlosk

amer

AZ

Gro

enin

ge ©

Kris

van

de

Vijv

er AZ Groeninge kleurt de patiëntenbeleving Kortrijks fusieziekenhuis nadert afwerkingsfase

JAA

RGA

NG

2 -

APR

-MEI

-JU

N 2

014

- N06

Vertrouw de zorg voor een gezond klimaat toe aan de specialist

turn to the experts

Ziekenhuizen en zorginstellingen zijn er in tal van variaties. Maar

ze hebben allemaal één ding gemeen: een zo optimaal mogelijke

welzijnstoestand van de patiënt. Carrier heeft hetzelfde doel.

Een goed klimaatbeheersingssysteem kan immers het welzijn

van een patiënt beïnvloeden. Gezonde lucht voor een gezond

klimaat. Carrier is ‘s werelds grootste expert. Als uitvinders van de

airconditioning zijn we altijd een stap verder in technologie, om u

in iedere situatie de optimale oplossing te bieden. Klimaatbeheer

op afstand bijvoorbeeld, dat doen we al in ruim 20% van alle

Nederlandse ziekenhuizen. Dus, voor élke klimaatoplossing: turn to

the experts. Carrier Airconditioning. Do you turn?

T (071) 341 71 11, www.carrier.nl

176car Adv210x297 ZORG NL.indd 1 19-05-14 15:17

Periodiciteit: Driemaandelijks

Gratis verspreid naar studiebureaus en diensthoofden technische

diensten van woonzorgcentra, ziekenhuizen en OCMW’s.

Hoofdredactie: Tilly Baekelandt,

tilly.baekelandt@fcomedia.be - T + 32 (0)56 33 42 72

Redactie: Philip Declercq, Rudy Gunst, Bart Vancauwenberge

Reclame-advies: Filip Cossement,

T +32 (0)56 77 13 10, filip.cossement@fcomedia.be

Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement,

Boulevard des Canadiens 118, B-7711 Dottignies

Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be

Version française sur simple demande

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of

openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie,

microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande

schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende

artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de

advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk.

De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van

aangeboden advertenties.

Lid van de Unie van de Uitgevers

van de Periodieke Pers

techcare INH

OU

D

04

04

22

10

22

12

27

14

30

15

33

36

1618

34

38

20

404143

46

PROJECTAZ Groeninge kleurt de patiëntenbeleving Kortrijks fusieziekenhuis nadert afwerkingsfase

REPORTAGESRustgevende blauwe hardsteen voor AZ Groeninge

UPS-systemen: ervaring en service maken het verschil

Geprepatineerd fluweelgrijs zink voor OLV van Lourdes

ASSA ABLOY introduceert nieuwe draaideurautomaat

UZA kiest voor veiligheid van personeel en patiënten

Recool Verhuur: ook sterk in de zorgsector

Kinder Psychiatrisch Centrum (KPC) Genk duurzaam verwarmd en gekoeld uit de bodem

Best practices bewijzen dat BIM werkt

Partners in transparant en betrouwbaar energiebeheer

Doordacht gebruik van licht bij bewoners met dementie [Deel 2]

Oxypoint zuurstoftherapie: meer comfort, minder verspilling

Verhuuroplossingen in de koel- en klimaattechniek

Cascadesysteem op maat verwarmt assistentiewoningen

Performant noodoproepsysteem voor serviceflats

EVENTSHealthCare 2014, het brede venster op de zorgsector

PRoF-Consortium krijgt Europese erkenning

Bouwteamformule wonderformule?

NEWS

© AZ Groeninge

© Ingenium

tech

ca

re

04

Twee bouwstappenVoor de fusie waren er vier ziekenhuizen verspreid over de Kortrijkse binnenstad: Onze-Lieve-Vrouw (Reepkaai), Sint-Maar-ten (Vercruysselaan), Maria’s Voorzienigheid (Loofstraat) en Sint-Niklaas (Houtmarkt). De bouw van de nieuwe campus aan de rand van de stad (Kennedylaan) werd omwil-le van subsidiëring in twee bouwstappen opgedeeld (zie ook projectfiche), waarvan de studie voor de eerste bouwstap in 2000 werd aangevat. Het project wordt voor 60% gesubsidieerd door de Vlaamse overheid en voor 40% door de federale overheid. Het deel dat niet binnen dit plafond gesubsidi-eerd geraakt, past het ziekenhuis zelf bij. Jo Dendauw (AZ Groeninge, Directeur Master-plan en Infrastructuur): “Er waren te weinig subsidies voorhanden op het moment dat het project van start ging. Initieel heeft men beslist om het in zeven fases op te splitsen, wat na onderzoek niet haalbaar bleek. Uitein-delijk werd dit naar drie stukken herleid. Na verder onderhandelen werd beslist om de subsidie in twee stappen uit te keren. Bouw-stap 1 betreft in grote lijnen tien operatieza-len, 1 afdeling intensieve zorgen, het grote centrale verloskwartier met neonatologie, een standaardafdeling medische beeldvor-ming, een klein laboratorium en de respec-tievelijke bijhorende verpleegafdelingen.

Bouwstap 1 omvat 381 van de in totaal 1.O51 bedden die op de nieuwe campus voorzien zijn. Men denkt vaak dat het ziekenhuis gro-ter wordt door te centraliseren. Dat klopt in feite niet. Zo wordt de ligduur van de patiënt doorheen de jaren door allerlei zaken korter. Een typisch voorbeeld is de materniteit, die wellicht na x aantal jaren te groot zal zijn en ruimte zal bieden voor het inbouwen van andere functies. Dit illustreert ook het im-mense belang van het aspect flexibiliteit. In bouwstap 2 zitten alle afdelingen vervat die zich momenteel nog op de oude campussen situeren, met uitzondering van 100 bed-den revalidatie. Die houden we op campus Reepkaai, samen met een kleine polikliniek, kwestie van een ankerpunt in de stad te be-houden.”Inzake parkeergelegenheid zijn op dit mo-ment een aantal tijdelijke parkings voorzien. Finaal komt er een grote ondergrondse par-king met 1.800 plaatsen, waarvan ongeveer twee derde noodzakelijk is voor het perso-neel en de artsen. Aanvullend zijn er ver-spreid over de campus een driehonderdtal bovengrondse parkeerplaatsen.

Centralisatie -Betere dienstverleningOsar architects (Antwerpen) en Baumschla-ger & Eberle (Oostenrijk) tekenden in 2000

via een tijdelijke vereniging voor de uitwer-king van het concept. Hilde Vermolen (osar architects): “AZ Groeninge had reeds een vi-sie van het ziekenhuis van de toekomst en had al veel voorbereidend werk gedaan om het concept vorm te geven. Dit vormde een goed uitgangspunt om rekening mee te hou-den in onze architectuur.” Primordiaal was het samengaan van alle diensten. Jo Dendauw: “Iedereen moet deel uitmaken van één groot geheel. De bedoeling is dat de verschillende medische disciplines kunnen samenwerken, met het oog op een betere dienstverlening. Dat we veertien jaar na de fusie nog steeds op vier locaties werken, belemmert de inter-ne werking voor een stuk. Dat is ook de reden waarom er druk zit achter de planning.”

Flexibiliteit - Weinig vaste elementenBij de uitwerking van het concept diende steeds rekening gehouden te worden met de flexibiliteit van het gebouw, wat veel raakvlakken met de technieken impliceerde. Hilde Vermolen: “We zijn van in de startfase samen beginnen ontwerpen op dat vlak, om-dat het ene niet kan worden losgekoppeld van het andere. We maakten een draagstruc-tuur die alle mogelijke invullingen toelaat. De gevels zijn dragend, met binnenin de vleu-gels twee dragende lijnen, die op de wanden

AZ Groeninge kleurt de patiëntenbeleving Kortrijks fusieziekenhuis nadert afwerkingsfase

© AZ Groeninge

tech

ca

re

05

van de middenzone zitten. Op die dragende lijnen staan om de acht meter en tien kolom-men, met daarin de lift- en lichtschachten en trapkernen naar evacuatie toe. Voor het overige zijn er op een aantal plaatsen heel grote leidingenschachten. Dat zijn in feite de enige vaste elementen. We hebben gewerkt met nagespannen ter plaatste gestorte be-

Na jarenlang onderhandelen werd in 2000 beslist om de

vier Kortrijkse ziekenhuizen in een nieuwe campus, AZ Groeninge, onder te brengen aan de Kennedylaan. Het project werd omwille van subsidiëring in twee bouwstappen opgedeeld, waarvan bouwstap 2 in juni 2012 van start ging. Centralisatie van alle diensten op één locatie, flexibiliteit, duurzaamheid en optimalisatie van de diverse stromen zijn de vier pijlers van het project. Veertien jaar nadat de studie voor het fusieziekenhuis werd aangevat begint de puzzel aardig in elkaar te vallen, al wordt er momenteel nog steeds op vier locaties gewerkt. De afwerking van het tweede deel van het ziekenhuisgebouw is gepland tegen eind 2016.

PRO

JEC

T

>>>Er werd vaak geopteerd voor materialen die men niet dagdagelijks in ziekenhuizen aantreft. Hierbij werd een onder-scheid gemaakt tussen publieke (foto boven: hoofdcirculatie, foto onder: wachtruimte hoofdingang) en privé-zones

© Kris van de Vijver

© Kris van de Vijver

tech

ca

re

06

tonplaten, waardoor er geen doorhangende balken zijn. Wat de ventilatie betreft hebben we ingestorte kanalen voorzien in de vloer van de betonplaten, zodat we lucht vanuit de gangen tot aan de gevel kunnen bren-gen. Het veelvoud van 90 cm komt op veel plaatsen terug. Zo staan de gevelkolommen 1m80 uit elkaar. Daarachter staat een thermi-sche grens met de ramen. Die zijn compleet doorlopend en hebben een ritme van 90 cm. De kanalen die in de vloerplaten zitten, zitten ook op 1m80, en komen tussen de kolom-men uit. Op die manier kunnen we om de 90 cm op een raamprofiel een wand zetten. Het ritme van de radiatoren zit eveneens in het veelvoud van 1m80, omdat we er steeds vanuit gaan dat we geen lokaal zullen maken dat kleiner is dan 1m80.” Jo Dendauw: “De vloer-plafondhoogte is 3m60, wat voor de patiënt liggend in een bed een totaal andere beleving geeft dan bijvoorbeeld een klassiek vals plafond van 2m60. Dit creëert een bij-zondere sfeer in het ziekenhuis, ook door het feit dat de ramen van de vloer tot het plafond worden doorgetrokken. Dat is wat wij uitein-delijk wilden bereiken.”

Het ziekenhuis mag er niet uitzien als een zie-kenhuis, vult Hilde Vermolen aan: “We wilden binnen het kader van de patiëntenbeleving een andere dimensie creëren, een omgeving die geen stress oproept en bijdraagt tot rust. Eveneens afwijkend ten opzichte van de klas-sieke tweepersoonskamer in een ziekenhuis is dat de twee bedden zich niet naast elkaar, maar tegenover elkaar aan de gevelkant be-

vinden. Een ander voorbeeld is een deel van de materniteit, waar in elke kamer een wand in een bepaalde kleur werd geschilderd, met de bedoeling een warme huiselijke sfeer te creëren. De verlichting zit niet in het pla-fond, maar in de bedbalk en de wanden. Er is tevens een interactief televisiesysteem voorzien. Het kwam erop neer om binnen de grootschaligheid ook kleinschaligheid te cre-eren. Het gebouw, waarin 1.051 bedden zijn ondergebracht, bestaat uit een centraal blok waaraan vier blokken zijn geclusterd. De pa-tiënt moet zich nooit doorheen het volledige ziekenhuis begeven.”

Technieken – Complexe puzzel met oog op herbestemmingBouwstap 2 werd volledig in 3D uitgetekend. Er werd een vereenvoudigd bouwkundig model gemaakt in 3D, waarbinnen alle tech-nieken in detail werden uitgetekend. Joost Verstraete (Ingenium, Projectverantwoor-delijke): “Het belangrijkste voordeel van het Building Information Model (zie ook verder in dit nummer) is dat we nu een groot stuk van de coördinatie tijdens de ontwerpfase konden doen, terwijl dit vroeger tijdens de uitvoeringsfase gebeurde. We winnen daar tijd mee voor alle partijen en de bouwheer spaart er geld mee uit, doordat de proble-men in de ontwerpfase worden opgelost. Ik denk dat we naar een 3D as-built model evo-lueren, waaraan alle technische kenmerken worden gekoppeld. Dat is momenteel nog toekomstmuziek, maar we merken wel dat het ook bij aannemers begint te leven.”

De flexibiliteit van het gebouw bracht com-plexiteit mee op het vlak van technieken. Dit door het ontbreken van verlaagde plafonds in de kamers. Er is bijgevolg een heel hoge concentratie van technieken boven de ver-laagde plafonds van de gangen. Reeds in bouwstap 1 werd er lang gepuzzeld om alle technieken op een bereikbare manier in de beschikbare ruimte te krijgen. Hilde Vermo-len: “Deze manier van werken betekent ook dat, wanneer er een laag verbouwd moet worden, de onderliggende lagen geen hin-der ondervinden. Dit doordat de aflopen en toevoeren horizontaal geconcentreerd zijn in een zone boven het verlaagd plafond naar een centrale schacht.” Jo Dendauw: “Er zit veel kans in dat we bepaalde zones na pakweg tien à vijftien jaar zullen moeten herbestemmen wegens de gewijzigde me-dische zorgpaden, apparatuur en dergelijke meer. We moeten ons gebouw aanpassen aan de nieuwe noden binnen de zorg. Het dubbelgangensysteem is binnen dat kader ook goud waard. The proof of the pudding is in the eating. We voerden recent een kleine wijziging door in enkele kamers op de mater-niteit en konden voor de eerste keer ervaren dat alle concepten die als principe zijn opge-nomen ook in de praktijk hun uitvoering ken-nen. We moesten de onderliggende kamers niet storen.”

Om het dag- nachtritme nog meer te intensifiëren werd geopteerd voor een bijkomende verbouwing met extra binnenramen. Ook het operatiekwartier kan, wanneer het type operatie het toelaat, ramen hebben die op de buitenomgeving uitkijken.

© Kris van de Vijver © Kris van de Vijver

tech

ca

re

07

>>>

DuurzaamheidDe nieuwe campus draait op een aantal energiezuinige technieken. Zo zijn inzake ventilatie bijna alle luchtgroepen van warmterecuperatie voorzien. Wat de koeling betreft werd in bouwstap 2 geopteerd voor boorgat-energieop-slag om de basislast op te vangen, gekoppeld aan warm-tepompen voor de basisverwarming. Joost Verstraete: “Dit na vergelijking van een aantal systemen, waaronder grondbuizen, die we in bouwstap 1 toegepast hebben. De initiële kostprijs was iets hoger, maar het systeem bleek op termijn het meest rendabel. Daarnaast zijn er nog twee warmtekrachtkoppelingen voorzien.”

Maximale lichtinvalHet nieuw gebouw is relatief laag, met aan de straatzijde de begane grond en een eerste en tweede verdieping. Hilde Vermolen: “We wilden dat de bomen hoger groeien dan de hoogte van het gebouw, opdat iedereen contact zou hebben met de natuur. We schonken tevens veel aan-dacht aan daglicht, zowel voor de verpleging, dokters als het administratief personeel. Zo is het bewezen dat pati-enten die op intensieve zorgen verblijven sneller kunnen genezen en rustiger zijn indien ze het dag- nachtritme ervaren. Om dit nog meer te intensifiëren opteerden we voor een bijkomende verbouwing met extra binnenra-men. Ook het operatiekwartier kan, wanneer het type operatie het toelaat, ramen hebben die op de buitenom-geving uitkijken. Dit heeft invloed op het zich goed voelen in de werkomgeving, wat afgestraald wordt op de patiënt. In de patiëntenkamers zijn geen verlaagde plafonds zo-dat de ramen, die zich van de vloer tot aan het plafond uitstrekken, maximaal daglicht kunnen binnenlaten. In de gangen krijgen we het effect van een gang in een hotel, met een haast vierkante doorsnede en verlaagde metalen, lamellenplafonds. Alle technieken lopen in feite boven het verlaagd plafond in de gangen.”Opvallend zijn de lichtkokers die op veel plaatsen in het gebouw werden geïntegreerd. Hilde Vermolen: “We heb-ben ervoor gezorgd dat we nogal vrij dikke vleugels krij-gen in de blokken. Er is een dubbelgangensysteem. Dat betekent dat er aan de twee buitengevels kamers zijn, met naast die kamers telkens een gang en vervolgens een middenzone met ondersteunende diensten voor de verpleegafdeling. Om die mensen van licht te voorzien hebben we lichtschachten geïntegreerd die over de drie verdiepingen lopen. Op de vier knooppunten van het cen-trale blok en de aanpalende blokken hebben we ook met lichtschachten gewerkt.”

Het ziekenhuis mag er niet uitzien als een ziekenhuis en creëert met andere woorden een andere dimensie binnen het kader van de patiëntenbeleving. Zo werd in elke kamer van de materniteit telkens een wand van een andere kleur voorzien. Dit met de bedoeling een warme, huiselijke sfeer op te roepen.

© Kris van de Vijver © Kris van de Vijver

© AZ Groeninge

tech

ca

re

08

hebben voor de meer klassieke pvc-vloer. Wat de wandafwerking betreft konden we wel vasthouden aan ons initieel idee. Langs de ene kant hebben we een heel lichte wand of geschilderde gipsvezelplaten. De kant van de kamerdeuren is een voorzetwand met fineer-platen uit notelaar. In de eerste bouwstap zijn die afneembaar en kunnen er eventueel nog kabels of leidingen achter gelegd worden. In de hoofdingang zijn de gangen ruim, terwijl die naar de verpleegafdeling smaller worden. Daar zijn we ook op andere materialen over-gestapt. Op de kamers hebben we voor een houten bevloering geopteerd. In bouwstap 1 kozen we voor parketvloer, de keuze voor bouwstap 2 ligt nog niet vast.”

VeiligheidAZ Groeninge beschikt over een eigen secu-rity dienst. Jo Dendauw: “Enerzijds is er came-rabewaking voorzien op een aantal goed ge-

Materiaalgebruik - Out of the box denkenInzake materiaalgebruik werd vaak geopteerd voor materialen die men niet dagdagelijks in ziekenhuizen aantreft (zie ook reportage op de volgende pagina’s). Hierbij werd een onderscheid gemaakt tussen de publieke en privé-zones. Hilde Vermolen: “De hoof-dingang met de hoofdcirculatie rond het medisch-technisch blok werd voorzien van bevloering in blauwe hardsteen. We deden in eerste instantie heel wat onderzoek naar de bevloering, omdat we ook hier materia-len wilden gebruiken die in hotels toegepast worden, namelijk tapijt. We bezochten, nu ongeveer tien jaar geleden, heel wat reali-saties in het buitenland. De ervaring die we toen opdeden is dat we in België toch anders omspringen met materialen wat betreft on-derhoud, investeren in materialen en derge-lijke. Vandaar dat we uiteindelijk geopteerd

Vlnr ir. Joost Verstraete (Ingenium, Projectverantwoordelijke), Hilde Vermolen (osar architects) en Jo Dendauw (AZ Groeninge, Directeur Masterplan & Infrastructuur)

Ingenium maakte van bouwstap 2 een vereenvoudigd bouwkundig model in 3D, waarbinnen alle technieken in detail werden uitgetekend

3D-film Ingenium: http://www.youtube.com/watch?v=uUsKtF9DW4o

GEPREFABRICEERDE BETONELEMENTEN IN GLAD WIT ARCHITECTONISCH BETONDe gevel tekent en draagt het gebouw, houdt de zon tegen en zorgt voor privacy doordat de gevelelementen schuin staan. AZ Groeninge/Prefadim Belgium kaapte eind verleden jaar de award voor “Precast in buildings” weg, uitgereikt door de Federatie van de Betonindustrie. De volledige buitenge-vel van het gebouw bestaat uit geprefabriceerde betonele-menten in glad wit architectonisch beton. De elementen zijn 80 cm dik, verdiepingshoog, en wegen 16 ton per stuk. De vloerplaten zijn via naspantechnieken geankerd aan de bui-tengevelelementen. Er werden 813 gevelelementen gepro-duceerd en 231 dakranden, met in totaal 5.315 m³ glad wit beton. Hierbij werden een aantal maatregelen genomen om degeneratie van de façade tegen te gaan. Via een ingewerkt afwatersysteem, een ingenieuze constructie van druipranden en goten, wordt belet dat het water langs de gevel afloopt.

© Ingeniulm

kozen plaatsen. Anderzijds is het ziekenhuis volledig uitgerust met intelligente kaarten, die gebruikt worden voor allerhande toepas-singen van het openen van de slagbomen en deuren tot de afrekening van het mid-dagmaal. De kaart kan volledig op maat ge-programmeerd worden en zal ook gebruikt worden om toegang te krijgen tot bepaalde softwaresystemen.”Het ziekenhuis behaalde dit jaar trouwens als eerste niet-universitair ziekenhuis van de Benelux het internationaal kwaliteitslabel JCI (Joint Commission International), dat zie-kenhuizen aanzet om voortdurend mee te evolueren op het vlak van patiëntveiligheid. Er werden 1.100 meetpunten onder de loep genomen, die permanent in het oog moeten worden gehouden.

___________________ www.azgroeninge.beRedactie: Tilly Baekelandt

© Kris van de Vijver

tech

ca

re

09

Materialen en uitrusting bouwstap 2Ruwbouw• Bouwsysteem: ter plaatse gestort beton met nagespannen vloerplaten• Fundering: paalfundering met grondverdringende schroefpalen• Buitenmuren: prefab architectonisch betonnen gevelelementen (Prefadim)• Buitenschrijnwerk: buitenschrijnwerk uit gemoffeld aluminium met thermische onderbreking (Winsol - Blyweert profiel voor ‘gewone ramen’ en Schüco voor gordijngevels)• Beglazing: verbeterde isolerende beglazing, verbeterde isolerende veiligheidsbeglazing uit gelaagd glas, zontoetredingsfactor g:27%, Ug-waarde 1,0 W/m2K (AGC Thermobel en pyrobel)• Platte daken: gewapende EPDM-rubber met cachering in zelfklevende SBS-bitumen, PIR isolatie met grindballast (Resitrix)• Bekleding gevels technische ruimte: lamellenwand op sandwichpanelen (lamellen: Renson, sandwichpanelen: Joris Ide (JI Wall 1000VB))Afwerking• Binnenwanden: binnenwanden met gipskarton, al dan niet brand- werende, stralingwerend; voorzetwand afgewerkt met fineer• Plafonds: plafondafwerking met voorgemengde kalk-gipsmortel- verlaagd plafond met akoestische gipsplaten, verlaagd plafond met mineraalvezelplaten, verlaagd plafond uit stalen panelen, verlaagd plafond uit streksmetaal,• Vloeren: vloerbekleding uit blauwe hardsteen, parket, gietvloer in PU, vloerbekledingen uit PVC, cementgebonden bedrijfsvloer in technische lokalen• Binnenschrijnwerk: aluminium binnenpuien, profielloze binnenpuien, houten brandwerende binnenpuienTechnieken• Topkoeling op de patiëntenkamers via de ventilatielucht, inblaas via ingestorte kanalen in de betonnen vloerplaten• Laminaire flow in de operatiezalen door middel van een tweetemperatuursplenum• Warmterecuperatie op de ventilatielucht via dubbele kruisstroom warmtewisselaars• Boorgat energie opslag in combinatie met warmtepompen voor duurzame opwekking van koude en warmte• Uitgebreid gebouwenbeheersysteem• Gelijktijdige opwekking van warmte en elektriciteit door 2 WKK’s• RO-installatie voor dialyse afdeling• Keukenuitrusting voor de bistro• Uitbreiding van de hoogspanningslus, bijkomend noodstroomaggregaat en uitbreiding van de dynamische UPS• Grestructureerde bekabeling, beveiliging• 25 liften

Algemeen• Bouwheer: az groeninge vzw• Uitbater: az groeninge vzw• Architecten: THV osar - be• Studiebureau stabiliteit: Jan Van Aelst• Studiebureau technieken: Ingenium nv• Studiebureau infrastructuur: Topokor• Uitvoering bouwstap 1: - ruwbouw: Cordeel - afwerking: Vanhout - elektrische installaties: Electro Entreprise - sanitaire installaties: Van Maele - thermische installaties en ventilatie: Chauffage Declercq - medische gassen: Heyer - liften: Coopman - buizenpost: Aerocom - beveiliging: Honeywell• Uitvoering bouwstap 2: - ruwbouw: THV Jan De Nul - cei de meyer - afwerking: nog niet toegewezen - technieken: nog niet toegewezen

Gebouw• Oppervlakte site: 14 ha• Oppervlakte gebouw: - bouwstap 1: 37.846 m2

- bouwstap 2: 76.985 m2

• Bouwtermijn: - bouwstap 1: studie 2000-2005 / realisatie 2005-2010 - bouwstap 2: studie 2007-2013/ realisatie 2012-2016• Kostprijs: - bouwstap 1: 62,5 miljoen euro excl btw, erelonen en medische uitrusting en los meubilair - bouwstap 2: raming 143 miljoen euro excl btw, erelonen en medische uitrusting en los meubilair • K-peil: - bouwstap 2: blok B: K37 - blok A-D en E: K34• Functie: algemeen ziekenhuis• Programma: 1.051 bedden met medisch technische functies (o.a. operatiekwartier, verloskwartier, neonatologie, medische beeldvorming, labo, nucleaire geneeskunde, radiotherapie, dialyse) en poliklinieken

AZ Groeninge KortrijkProjectfiche: met dank aan Hilde Vermolen, osar architects

© AZ Groeninge© Kris van de Vijver

tech

ca

re

10

Rustgevende blauwe hardsteen voor AZ Groeninge

REPO

RTA

GE

Met straks 1.051 bedden is het Kortrijkse fusieziekenhuis AZ Groeninge momenteel één van de grootste ziekenhuisprojecten van het land. Voor binnenbevloering en de wandbekleding aan de liftkokers opteerden de architecten in de eerste fase voor

diamantgezaagde Belgische Blauwe hardsteen van Beltrami, in wildverband gelegd.

De nieuwe AZ Groeninge campus op Hoog Kortrijk groepeert vier oude zieken-huissites uit de Kortrijkse binnenstad: Sint- Niklaas, Sint-Maarten, Maria’s Voorzienigheid en Onze-Lieve-Vrouw. Opmerkelijk inzake materialengebruik bij dit bouwproject zijn onder meer het architectonisch beton, de nagespannen vloerplaten, en wat de bin-neninrichting betreft, de parketvloeren in de patiëntenkamers.

Fases 2 en 3 In totaal worden er 1.051 ziekenhuisbedden voorzien. De afwerking van de 1e fase ge-beurde door de firma Van Hout. De vleugels die in 2010 in gebruik genomen werden, omvatten 380 bedden. De tweede bouw-fase startte in augustus 2010, de derde fase werd ingezet in januari 2011. Hoofdaanne-mer ruwbouw is de firma Jan De Nul. De aanbestedingen voor de afwerking, met on-der meer de bevloering, vinden binnenkort plaats. Tegen 2015 moet de volledige nieuw-bouw af zijn.

Partners in maatwerk In het tot nu toe afgewerkte gedeelte opteer-den de architecten, vooral voor de gangen en de inkomhal, voor natuursteen. Meer bepaald

voor Belgische Blauwe hardsteen van Beltra-mi, afkomstig uit de Carrières du Hainaut. Het plaatsen van deze hardsteen was maatwerk, vakkundig uitgevoerd door Tegelhuis Vande-rougstraete uit Kortrijk. Vooral in de inkomhal is de - diamantgezaagde - blauwe hardsteen nadrukkelijk aanwezig. Een aanzienlijk deel

van de tegels werd van inox nagels met bolle kopjes voorzien om blinden en slechtzienden vlot van de inkomdeur tot aan de balie te gid-sen. Deze nageltjes mochten de natuursteen tegels niet doorboren omwille van de onder-liggende vloerverwarming. Ook de centrale ontvangstbalie is volledig bekleed met blau-we hardsteen. De zeer secure plaatsing ver-liep in samenwerking met Potteau Labo uit Heule. Deze onderneming, gespecialiseerd in onder meer interieurwerken voor ziekenhui-zen, zorgde voor een houtstructuur. Tegelhuis

Vanderougstraete voerde het maatwerk in natuursteen uit.

Diamantgezaagd Vooral in de gangen van het ziekenhuis werd Belgische blauwe hardsteen van Beltrami toegepast. Het betreft zo’n 3.000 m² vloerbe-kleding, die geplaatst werden in een wildver-band. Zowel de 3.000 m² vloerbekleding als de 1.000 m² wandbekleding werden in te-gels van 50 op 50 en 30 op 30 cm geplaatst. Pascal Rommel, projectmanager natuursteen Beltrami: “Het oorspronkelijke opzet van de architecten om met nog meerdere, andere afmetingen van deze natuursteen te werken, werd uiteindelijk niet weerhouden. De plaat-sing van de twee weerhouden groottes - 50 op 50 cm en 30 op 30 cm - resulteerde in een oneindig verband. De diamantgezaagde Bel-gische Blauwsteen, met zaagsporen en diver-se kleurschakeringen – lichtere en donkere kleurenzones –, zorgt voor een rustgevend gevoel. Bovendien is deze afwerking minder onderhevig aan slijtage, wat ook het beloop minder accentueert.”

Speciaal effectOp elke verdieping loopt de tegelvloer door op de muren van het liftblok, goed voor om

Zowel de 3.000 m² vloerbekleding als de 1.000 m² wandbekleding werden in tegels van 50 op 50 en 30 op 30 cm geplaatst.

tech

ca

re

11

en bij de 1.000 m² wandbekleding, wat me-teen een speciaal effect genereert. In dat liftblok steken ook twee grote ramen. De na-tuursteen tegels moesten doorlopen aan de bovenkant van deze ramen, wat naar beves-tiging en stabiliteit geen sinecure was. Door middel van inox profielen op maat kon de natuursteen worden opgehangen. Ook de plaatsing van de vloer vroeg een goed voor-bereide aanpak. De aanwezige vloeivloer - een zeer lichte chape met bindmiddel - was niet volledig waterpas. Daarom werd de chape eerst geschuurd en gestofzuigd. Ver-volgens werden er twee primerlagen gelegd, en dan dikbedlijm, vooraleer de natuursteen-tegels van Beltrami konden worden gelegd. De keuze van de architecten voor Belgische blauwsteen van Beltrami als tegelvloer had ook te maken met hygiënische en onder-houdsaspecten. Voor het onderhoud voor-ziet de leverancier van de producten in een voedend, weinig vet bevattend, reinigings-middel dat in combinatie met een geringe hoeveelheid water moet worden gebruikt.

Blauwe hardsteen in cijfersDe technische karakteristieken van deze Blauwe hardsteen van Beltrami vinden we terug in de TV 220 van het WTCB: de schijn-bare volumieke massa bedraagt 2.687 kg/m³; de druksterkte 157,9 N/mm²; de buigtrek-sterkte 16,7 N/mm²; de slijtsterkte (Amsler) 2,87 mm/1000 m; de slijtsterkte (Capon) 22 mm, en de porositeit 0,28 vol%. Beschik-bare afwerkingen van deze natuursteen

zijn licht- en donkerblauwgezoet, antico, blauwgevlamd, satino, diamantgezaagd, grijs geschuurd, vintage, convento, parquet en sabbiatino. “Inmiddels lopen er meerdere Beltrami-projecten met natuursteen in de zorgsector, onder andere in het UZ in Gent en in het AZ Monica in Antwerpen. Een op-merkelijke trend is tevens dat - onder meer in woonzorgcentra, rusthuizen en scholen - het gebruik van natuursteen voor de bevloering en het maken van trappen in de lift zit”, be-sluit Pascal Rommel.

______________________ www.beltrami.be

Redactie: Philip DeclercqFoto’s Gerald Van Rafelghem – Beltrami

De granito revivalTerug van weggeweest, zowel voor bevloering als trappen – zeker bij pro-jecten in de zorgsector en scholen – is de granito, een lichte en dunne versie van de gekende marmermozaïek, bij Beltrami bekend onder de merknaam ‘Stonite’. Dit duurzaam, sterk en ecolo-gisch verantwoord product is samen-gesteld uit marmerkorrels en kwalitatief Portland wit cement als bindmiddel. De tegels worden gekalibreerd en zijn per-fect afgewerkt met een kleine chanfrein en verzoet oppervlak. Het sterke basis-materiaal biedt een hoge weerstand tegen warmte en krassen. Stonite kan ook voor trappen gebruikt worden en is verkrijgbaar in zes kleuren: alugrijs, arduingrijs, crema, profido, ivoor beige en granietgrijs.

De keuze voor Belgische blauwsteen van Beltrami als tegelvloer had ook te maken met hygiënische en onderhoudsaspecten.

Vooral in de gangen, de inkomhal en aan de liften is de diamantgezaagde blauwe hardsteen nadrukkelijk aanwezig en zorgt voor een rustgevend gevoel. Zowel de 3.000 m² vloerbekleding als de 1.000 m² wandbekleding werden in tegels van 50 op 50 cm en 30 op 30 cm geplaatst.De keuze voor Belgische blauwsteen van Beltrami als tegelvloer had ook te maken met hygiënische en onderhoudsaspecten.

tech

ca

re

12

REPO

RTA

GE De zorgsector is één van de niches bij uitstek waar het

belangrijk is dat de telecom en medische infrastructuur blijven functioneren bij stroomuitval. Met zijn

kwalitatieve UPS-systemen, flexibiliteit en betaalbare service weet MCE uit Evergem zich te onderscheiden van de grote marktspelers.

OproepsystemenVoor monofasige UPS-systemen werkt het bedrijf van vader Roger en zoon Kurt Aers – opgericht in 1992 - samen met Powercom (PCM), een Taiwanese fabrikant met 800 me-dewerkers. Met dit bedrijf heeft MCE sinds ’99 een exclusieve samenwerking voor de Belgi-sche markt. “Niet op OEM-basis, omdat onze afzetmarkt – en bijgevolg ook onze stock - vrij klein zijn. Op jaarbasis verkopen wij ongeveer 1.200 PCM-systemen. Zo is bijvoorbeeld een bekend West-Vlaams bedrijf, actief in zorg-communicatie, een belangrijke afnemer en integrator van onze monofasige UPS-syste-men in oproepsystemen voor ziekenhuizen”, aldus zaakvoerder Kurt Aers, die over een team van 7 ervaren medewerkers beschikt.

Driefasige UPS-systemenVoor driefasige UPS-systemen was MCE ge-ruime tijd verdeler van merk Masterguard. Naast de bekende spelers op de UPS-markt zijn er op de Europese markt nog twee klei-nere spelers die deze systemen assembleren, waaronder het Spaanse Salicru. Met dit fa-miliaal bedrijf uit de Catalaanse regio – dat een 200-tal medewerkers telt en over een zeer ruime stock aan componenten beschikt

– ging MCE enkele jaren geleden in zee. En-gineering en assemblage van de systemen vinden plaats in Catalonië, enkel de kaarten worden in Taiwan geproduceerd.

De UPS-systemen worden tweewekelijks per vrachtwagen geleverd in Evergem. “In grote lijnen richten we ons met deze systemen naar integratoren, grote installatiebedrijven en ziekenhuizen. We tellen een 1.000-tal – al dan niet repetitieve – klanten. Wat ziekenhui-zen betreft, leveren we meestal UPS-syste-men, die dan door een integrator geplaatst worden. Maar het gebeurt ook dat we ze zelf plaatsen. Enkele recente projecten in de ziekenhuiswereld zijn onder meer OLV Ware-gem, Sint-Blasius Dendermonde en Volkskli-niek Gent. Ook het segment woonzorgcen-tra is een doelgroep die in de lift zit. Meestal worden de UPS daar geïnstalleerd door een integrator of een groot installatiebedrijf. Maar onze klanten zijn zeer divers: we hebben ook intercommunales voor huisvuilophaling en telecombedrijven”, aldus Kurt Aers.

Unieke marktpositieSinds 2003 werkt MCE ook samen met Vision, een Chinese fabrikant van batterijen. Deze

Aziatische producent telt 2.000 medewerkers en levert batterijen aan diverse spelers op de UPS-markt. Kurt Aers: “Er wordt vaak beweerd dat samen-werken met Chinese fabrikanten kwaliteits-problemen oplevert. Maar met fabrikanten die voldoende schaalgrootte hebben – Vision telt 4.000 medewerkers en is één van de drie grootste fabrikanten van batterijen in Azië -, is dat risico zo goed als onbestaande. Op onze totale jaaromzet maken onze UPS-ac-tiviteiten (ruimer dan enkel systemen) on-geveer 60 procent uit. Dit in de wetenschap dat de winstmarges op UPS-systemen door-gaans hoger liggen dan die op batterijen. Een correct beeld schetsen van het aantal batterijen bestemd voor de UPS-markt is moeilijk, want er worden ook batterijen aan-gekocht om battery-packs te monteren of voor onderhoudsdoeleinden. Als leverancier van UPS-systemen enerzijds en batterijen an-derzijds, bekleden wij een vrij unieke markt-positie binnen de niche. De grote jongens fo-cussen enkel op de driefasige UPS-systemen. Daar zijn de winstmarges hoger maar kunnen wij prijsmatig niet concurreren. De laatste ja-ren merken we ook een stijging van de uitge-voerde onderhoudswerkzaamheden binnen onze omzet. Als familiebedrijf zijn we wellicht de enige speler op de Belgische markt die, bij wijze van voorbeeld, nog binnen de 24 uur, en aan een betaalbare prijs, een kleine mon-ofasige UPS onderhoudt.” (PD)

____________________ www.mce-ups.com

© fo

to M

CEUPS-systemen: ervaring en service maken het verschil

ROUND-IT SOLUTION QUATRE-QUART DEUX-QUART

VERSCHILLENDE OPLOSSINGEN:

een uniek design met een maximum aan ruimte en comfort

n Zwevende deuren n Zachte deursluiting n 180° draaibaar n RVS profielen, scharnieren en deurknoppen n Verkrijgbaar in heldere of frost uitvoering n Mogelijkheid logo of gepersonaliseerde tekening n Verschillende afmetingen in functie

van de hoek n Onderhoudsvriendelijk n CE-gecertificeerd

056/

77.3

6.00

info

@de

urek

a.be

WW

W.D

EURE

KA.B

E

tech

ca

re

14

Geprepatineerd fluweelgrijs zink voor OLV van Lourdes

REPO

RTA

GE Naar een ontwerp van OSAR Architects uit Antwerpen

werd het OLV van Lourdes ziekenhuis in Waregem uitgebreid en gerenoveerd. De technieken waren in

handen van studiebureau Grontmij. Als algemene aannemer voor dit zorgproject trad Bekaert Building Company op. Voor de gevelcassettes opteerden de architecten voor een afwerking in QUARTZ-ZINC van UMICORE VMZINC.

Pieter Molders van algemene bouwonder-neming Bekaert Building Company uit Ware-gem licht toe hoe er te werk werd gegaan: “Het zink dat in dit project werd toegepast is QUARTZ-ZINC van UMICORE VMZINC. De gevelcassettes zelf werden niet geprodu-ceerd door UMICORE VMZINC. Ze werden geplaatst door de firma Brouwers Zink uit Maasmechelen. Er werden gevelcassette sys-temen, afgewerkt in QUARTZ-ZINC, geplaatst voor een totale oppervlakte van 2.000 m², en goed voor een totaal gewicht van om en bij de 180.000 kg. Dit systeem met gevel- cassettes werd op verschillende locaties in het Waregemse Onze-Lieve-Vrouw van Lour-des ziekenhuis toegepast, onder meer in Blok C en in de spoedafdeling.

Geprepatineerd zinkBij afwerking in zink speelt vooral het patina een voorname rol. QUARTZ-ZINC® en AN-THRA-ZINC® zijn twee zinkproducten met een donkerder patina dat verkregen wordt via een perfect gecontroleerd chemisch procédé. Deze oppervlaktebehandeling laat toe om, op een duurzame wijze en met respect voor het milieu, het zink van bij de

aanvang een gepatineerd effect te geven. Herman Temmerman, Area Manager VM-ZINC West- en Oost-Vlaanderen, verduide-lijkt: “Het geprepatineerde ANTHRA-ZINC® en QUARTZ-ZINC® wordt bekomen door een oppervlaktebehandelingsmethode van natuurlijk zink. Het betreft een natuurlijke, versnelde patina, geen verf of kleuring. Zoals bij elke patina evolueert de wijziging in de kristallijne metaalstructuur aan beide zijden doorheen de tijd. Bijgevolg is het normaal om kleine variaties in de tint vast te stellen tijdens de plaatsing op eenzelfde dakhelling of gevelzijde. Voor een betere homogeniteit raden wij dan ook aan om - voor de profi-lering en de plaatsing op eenzelfde werf -, elementen uit één enkele moederbobijn te gebruiken.”

Fluweelgrijs Als geprepatineerd fluweelgrijs zink heeft QUARTZ-ZINC® van bij het begin hetzelfde effect als een natuurlijk zinken dakbekleding die al jaren blootgesteld werd aan weer en wind. “Dit zink wordt daarom ook bijzonder geapprecieerd voor gevels of afwerkingen onder kroonlijsten, waar de vorming van

de patinalaag over het algemeen trager verloopt, of bij renovatie waar het materiaal beter aansluit bij het oudere, reeds gepati-neerde zink”, besluit de heer Temmerman van VMZINC. (PD)

_______________________ www.vmzinc.be

Er werden gevelcassette systemen, afgewerkt in QUARTZ-ZINC, geplaatst voor een totale oppervlakte van 2.000 m². Zoals bij elke patina evolueert ook bij geprepatineerd fluweelgrijs zink de wijziging in de kristallijne metaal-structuur aan beide zijden doorheen de tijd.

tech

ca

re

15

ASSA ABLOY introduceert nieuwe draaideurautomaat

Na de introductie vorig jaar van de Besam SW300ER, presenteert ASSA ABLOY Toegangssystemen een volgende

nieuwigheid in het assortiment automatische draaideuren. De Besam SW200i is een voorbeeld van intelligente innovatie: een extreem sterke draaideurautomaat die tegen felle windstoten bestand is.

SlimDe slimme bediening is te danken aan het feit dat de positie van de deur bewaakt wordt en dat de draaiing wordt aangepast aan de om-standigheden van het moment. De deur heeft dankzij de intelligen-te motor een openingshoek van 180°. Hierdoor wordt zelfs in smalle doorgangen een vlotte doorstroming verzekerd. Ook de afsluitfunc-ties zijn intelligent. Als de deur niet op slot gaat wanneer ze wordt gesloten, detecteert het systeem dat onmiddellijk. In dat geval zorgt de SW200i er via een elektrische impuls automatisch voor dat de deur 10° wordt geopend, waarna ze weer dichtgaat en afgesloten wordt.

SterkDe Besam SW200i heeft er geen moeite mee om deuren tot 320 kg aan te drijven. Zelfs bij voortdurende tocht, drukverschillen en sterke wind blijft de juiste deursnelheid behouden. Als een obstakel de vol-ledige sluiting van de deur belemmert, registreert de Besam SW200i dat en blijft de sluitende beweging herhalen tot de hindernis is verwij-derd en de deur gesloten kan worden. De sterkte van dit automatische deursysteem staat buiten kijf. Toch kan de deur, ondanks haar gewicht, gemakkelijk handmatig worden bediend. Wanneer de Besam SW200i opmerkt dat er geprobeerd wordt de deur manueel te openen, wordt extra duwkracht ontwikkeld, wat ook de veiligheid ten goede komt.

FlexibelDe Besam SW200i gaat perfect samen met nieuwe deuren, maar kan evengoed achteraf op een manuele of automatische deur geïnstal-leerd worden. Dit zonder op esthetisch gebied water bij de wijn te doen. Past het gestroomlijnde automatiseringssysteem toch niet in het ontwerp? Dan kan het worden ingebouwd en onzichtbaar blijven.Zoals alle automatische deursystemen in de Besam-serie is deze Besam SW200i duurzaam en gebruiksvriendelijk en zorgt hij voor op-timale deurprestaties gekoppeld aan een minimaal energieverbruik.

__________________________________________ www.besam.be_________________________________ www.assaabloyentrance.be

Het eerste rookarme flexibele isolatiemateriaal met Euroklasse BL-s1, d0. Armaflex® Ultima ver-betert, in het geval van brand, meetbaar het zicht in de vluchtwegen. Europese brandklassering conform Bouwbesluit 2012. Kiest u nu voor de nieuwe standaard - voor meer zekerheid!

Install it. Trust it.

Tel.: +49 25 17 60 30info.de@armacell.com

rookontwikkel i ng

minimale

INSTALLEERVEILIGHEID ZEER LAGE ROOKCONCENTRATIE BIJ BRAND

ArmaflexUltima_AD_Techcare_80x263_NL.indd 1 22.04.2014 15:10:43

tech

ca

re

16

“Vanwege het hoge personeelsverloop ko-men veel sleutels niet meer bij ons terug”, vertelt Dirk de Man. Als Hoofd Technische Dienst van UZA is hij, als verantwoordelijke voor veiligheid, intensief betrokken geweest bij de samenwerking met SALTO Systems. “Daardoor zijn bepaalde zones in het ge-bouw, die mechanisch zijn afgesloten, in werkelijkheid helemaal niet meer afgeslo-ten. Dat zorgt voor grote risico’s. Bovendien worden er steeds meer eisen gesteld aan de toegankelijkheid en controleerbaarheid van toegang tot het gebouw. Zo moeten er beveiligde zones zijn en worden er eisen gesteld aan laboratorium cleanrooms en af-valruimtes. Voordien waren zones al contro-leerbaar met het Cardkey-systeem, maar daar binnen heeft het ziekenhuis ook nog ver-schillende lokalen die gecontroleerd moeten kunnen worden.”

Gebruiksvriendelijkheid, eenvoud van plaat-sing, de mogelijkheid van integratie met de huidige badge van UZA en een uitgebreid gamma om het systeem in allerlei situaties te kunnen toepassen: dat zijn de toppriori-teiten bij het nieuwe systeem. De Man: “Wij hebben ons verdiept in de verschillende

elektronische sluitsystemen om deze met elkaar te vergelijken. In prijs ontliepen de aanbiedingen elkaar weinig, dus hebben wij vooral gekeken naar de ervaring van onze collega’s met soortgelijke systemen. Het UZA werkt samen met OLV Middelares in Deur-ne, die het toegangscontrolesysteem van SALTO Systems al gebruikte. Het systeem functioneerde daar vlot. Dat was voor ons voldoende om voor SALTO-toegangscontro-le te kiezen.”

Volledig sleutelvrij in de toekomstDe oorspronkelijke badge van UZA is ge-koppeld aan een zoneafbakeningssysteem van Cardkey, een tikklok- of tijdsregistratie-systeem en wordt gebruikt voor betalingen in het restaurant en toegang tot de parking. De badge maakt gebruik van twee technolo-gieën: proximity en een extra chip die op het SALTO-systeem werkt. Daarmee kan het UZA nu heel gericht toegang verlenen aan het personeel en aan stagiaires die maar tijdelijk in het UZA werken. Als belangrijke overweging voor de over-gang op een nieuw systeem noemt Dirk de Man de toekomstige bouwplannen van het UZA. In de nieuwbouw komt nergens een

sleutel voor: alle dokterslokalen worden bij-voorbeeld elektronisch afgesloten. Dirk de Man ziet belangrijke voordelen bij de nieuwe toegangscontrole. “Je hebt nu de mogelijkheid om onbekabeld te werken en om ook de lokalen binnen de diverse zones te controleren. Indien nodig kunnen we per deur de gegevens uitlezen van wie binnen is geweest en wanneer. Een verloren sleutel is ook geen punt meer, omdat deze direct ge-blokkeerd kan worden”. Een bekend probleem met het oude sys-teem was dat het personeel vergat om de deur werkelijk te sluiten. Hiervoor moest het personeel het slot altijd op slot draaien. Met

UZA kiest voor veiligheid van personeel en patiënten

REPO

RTA

GE Het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen (UZA) is volop in beweging: het gebouw breidt

zich steeds verder uit en het personeelsbestand verandert continu. Daarom is het nu belangrijker dan ooit om de veiligheid van het gebouw, het personeel en de patiënten te

verbeteren met een modern sluitsysteem. Zo dacht UZA er ook over. Daarom koos dit ziekenhuis voor de oplossing van SALTO Systems en kan het nu specifieke toegangsrechten aan gebruikers verlenen. UZA heeft momenteel controle op wie wanneer tot welke ruimte toegang heeft.

tech

ca

re

17

het nieuwe elektronische toegangscontrole systeem is dit probleem voor UZA verleden tijd. Het slot wordt via de kruk ontgrendeld, de deur valt dicht en direct in het slot. De Man: “Voor ons is dit de meest eenvoudige manier om de veiligheid van onze gebruikers te garanderen, zonder bijzondere beveili-gingsmaatregelen te moeten nemen.”

Gemoderniseerd in vijf jaarSinds eind 2012 deelt het UZA nieuwe bad-ges uit aan haar gebruikers. Inmiddels zijn er 3.500 kaarten verstrekt. Het is onhaalbaar voor het ziekenhuis om van de ene op de andere dag het sluitsysteem volledig te veranderen. Daarom zoekt de technische dienst naar combinaties om de verouderde systemen langzaam te laten aansluiten op het nieuwe systeem. De eerste installaties zijn inmiddels probleemloos gerealiseerd. Op dit moment zijn er bijna 200 deuren voorzien van SALTO en in maart 2015 verwacht men dat dit er al 1.200 zullen zijn. De Man: “Over 5 jaar is 80% van het ziekenhuis op SALTO overgeschakeld. Deze tijd hebben we nodig, vanwege de ver-bouwingen zoals de realisatie van nieuwe laboratoria met daarin grote zones, het vol-ledige UZA E-blok en een nieuw gebouwd zorghotel dat in maart 2015 open gaat.”Het toegangscontrolesysteem dat UZA ge-bruikt is een offline systeem via SVN (SALTO Virtual Network) met stand alone XS4-garni-

turen en een aantal GEO-cilinders op deuren waar geen standaard beslag toegepast kan worden. Vooral burelen en algemene ge-bruiksruimten en dienstlokalen, bergingen en de verpleegwacht zijn afgesloten met SALTO- toegangscontrole. Daarnaast zijn er zeven centraal geplaatste online wandlezers die als updater fungeren. Alle toegangsinformatie wordt in de kaart opgeslagen. De update-punten lezen de informatie van de gebrui-kersbadge en communiceren dit met de soft-ware. Tegelijkertijd schrijft het updatepunt de meest actuele toegangsrechten op de kaart. Dirk de Man geeft aan dat het UZA van plan is een test te doen met het online systeem van SALTO, om in een bepaalde zone direct te kunnen zien wie binnen is en wie weg gaat.

Uitdagingen “Er zijn nog voldoende uitdagingen voor het UZA op het gebied van veiligheid en toegangscontrole,” zo vertelt Marc Tuyte-leers, medewerker Gebouwenbeheer UZA. Hij is vooral betrokken bij de opzet van het systeem in de software. “Er kunnen zeer veel combinaties gemaakt worden tussen gebrui-kers en deuren. We hebben nu al circa 300 à 400 verschillende profielen.” Dirk de Man en Marc Tuyteleers zijn verant-woordelijk voor het bepalen van de juiste indeling van gebruikers, bijvoorbeeld in ge-bruikersgroepen en deuren in zones. Beide

heren beschikken over veel ervaring met het voorgaande systeem en doen nu veel nieuwe kennis op over elektronische toegangscon-trole. De technische dienst krijgt hierin onder- steuning van Salto-partner Safe House en van SALTO Systems zelf. „Hoe meer deuren er in de software bij komen, hoe complexer het voor ons is om een goede structuur te vinden,” vult Marc Tuyteleers aan. “Dit is, met het oog op de toekomst, tegelijk de grootste uitdaging voor het UZA. Bovendien zijn er veel veranderingen in regels, wetgevingen en diensten. De technische dienst weet soms vandaag niet hoe het morgen zal zijn.”

__________________________www.uza.beRedactie: Bart Vancauwenberghe

UZAUZA in Antwerpen is een van de zeven universitaire ziekenhuizen in België met een breed aanbod van medische diensten. Als universitair ziekenhuis heeft zij een belangrijke taak in onder-zoek en ontwikkeling van medische technologieën. Zij opende haar deuren in 1979 en is inmiddels gegroeid tot een complex dat in maart 2015 een oppervlakte van ongeveer 120.000 m² zal beslaan, met uitbreidingen en nieuwbouw (waaronder het UZA Moeder- en kindcentrum, het UZA- zorghotel en het E-blok). In 2012, begin 2013 is het eerste deel van toe-gangscontrole in gebruik genomen, waarna ook de andere gebouwen ge-moderniseerd worden.

Het UZA is bezig aan een ingrijpende modernisering.Vooral burelen, algemene gebruiksruimten, dienstlo-kalen, bergingen en de verpleegwacht zijn afgesloten met SALTO-toegangscontrole.Op deuren waar geen standaard beslag toegepast kan worden, zijn GEO-cilinders voorzien.

tech

ca

re

18

Recool Verhuur: ook sterk in de zorgsector

De vergrijzing en de hieraan gekoppelde toenemende zorgnood dwingen de zorg-sector om zich hierop voor te bereiden door nieuwe voorzieningen te creëren. Het mag dan ook niet verbazen dat er aan heel wat medische centra, ziekenhuizen, instellingen voor senioren en zorgbehoevenden, revali-datiecentra enzoverder gedurende de laatste jaren belangrijke renovaties of uitbreidingen zijn gebeurd. Deze sector heeft voor onder andere de verhuurbedrijven van koeling en airconditioning tot interessante projecten geleid. Zeker voor de verhuurbedrijven die in staat zijn om toegevoegde waarde te bieden door actief mee te denken en de installateur te ondersteunen, zoals Recool Verhuur uit Hendrik-Ido-Ambacht, leidt de stijgende vraag naar tijdelijke oplossingen tot een ver-dere groei van de activiteiten.

Oplossing op maat“We kunnen voor vrijwel iedere situatie di-rect een oplossing aanbieden, of het nu extra koeling voor een of enkele ruimtes betreft of meer complexe situaties zoals het conditio-neren van een hele gang, afdeling of van de

gehele zorginstelling”, vertelt Technisch Ma-nager Dennis Oliërhoek. “In het eerste geval kunnen onze staande, watergekoelde aircon-ditioners het probleem eenvoudig en snel oplossen. In het tweede geval komt er toch wel wat ingenieurswerk aan te pas, maar zeer waarschijnlijk zal een rooftop uitkomst bie-den. Deze unit kan direct op het bestaande kanalensysteem aangesloten worden. Een ander belangrijk voordeel is de flexibiliteit. Het is eenvoudig om ruimtes wel of niet te koelen door het toevoegen of verwijderen van luchtslangen.”Een uitgebreid overzicht van recente projec-ten bewijst dat Recool Verhuur waarmaakt wat wordt beloofd. Samen met marketing manager Joeri Giljam overlopen we vier re-ferenties.

NKI AVL - AmsterdamIn het NKI AVL - Amsterdam (Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis) was er tijdens de renovatie een back-up nodig van de koudwatermachines die waren gekoppeld aan onder meer de ventilator-convectoren en de MRI-scans.

Hiervoor leverde Recool Verhuur twee ge-koppelde koudwatermachines met een totaal koelvermogen van 700 kW. “De koud-watermachines zijn specifiek aangepast voor de verhuurmarkt. Dit betekent onder meer dat de units makkelijk transporteerbaar en aansluitbaar zijn. Aanvankelijk was de ver-huurperiode berekend op twee weken, maar door allerhande omstandigheden liep dit uit tot bijna twee maanden. Als verhuurbedrijf komt het erop aan om je dan soepel te kun-nen opstellen. Recool Verhuur kan dit omdat we over een bijzonder groot verhuurpark beschikken, zoals koudwatermachines, roof-tops, verticale units, close control airconditi-oners en bevochtiging.”

Ikazia ZiekenhuisHet Ikazia Ziekenhuis is gelegen in Rotter-dam-Zuid en is het eerst aangewezen zie-kenhuis voor bewoners van de regio Rot-terdam-Zuid, Barendrecht, Ridderkerk en de Zuid-Hollandse Eilanden. In 2010 is gestart met een uitgebreide renovatie van het zie-kenhuis waarbij onder meer een nieuwe spoedeisende hulp en entree zijn gereali-

tech

ca

re

19

REPO

RTA

GE De bouwsector wordt in het algemeen beschouwd als een betrouwbare barometer voor

de economische toestand van een land. De voorbije jaren werd dit nog eens (pijnlijk) bevestigd door de sterke teruggang in bouwprojecten en er is voor de bouwsector nog niet

meteen herstel in zicht. Uit de bouwbarometer die de Confederatie Bouw in mei bekendmaakte blijkt dat het vertrouwen van de aannemers in de maand april verslechterd is. Ook de kloof tussen optimisten en pessimisten is vergroot. Het orderboek bevat werk voor 5,38 maanden. Dit is het laagste niveau sinds eind 2010. Gelukkig is er de zorgsector, waarbinnen de uitdagingen enorm zijn.

seerd en waarbij ook diverse afdelingen volle-dig gerenoveerd zijn. Ten behoeve van de re-novatie van de afdeling Moeder en Kind heeft Recool de tijdelijke klimaatapparatuur ver-zorgd door het plaatsen van twee koudwater-machines met een totaal koelvermogen van 475 kW. “Deze koudwatermachines hebben gedurende langere tijd de koeling van het ziekenhuis verzorgd, waarbij de koudwater-leiding via de achterzijde van het ziekenhuis naar buiten is gebracht, waarop vervolgens de koudwatermachines zijn aangesloten. Voor de plaatsing van de koudwatermachi-nes waren speciaal betonnen opstelplaten aangebracht, zodat de machines eenvoudig voor langere tijd ingezet konden worden”.

Rivas BeatrixziekenhuisHet Rivas Beatrixziekenhuis in Gorinchem is een regionaal ziekenhuis en is onderdeel van de Rivas Zorggroep, die een totaalaan-bod van zorg in de regio Zuid-Holland-Zuid aanbiedt. Tot in de loop van 2014 wordt het Beatrixziekenhuis ingrijpend verbouwd, waarbij in diverse fases onder meer een nieuw operatiecomplex en een nieuwe cen-trale ontvangsthal komen. Een van de hoofd-gebouwen van het Rivas Beatrixziekenhuis wordt volledig verbouwd, waardoor ook het airconditioningsysteem verwijderd is. Echter blijft één van de patiëntenafdelingen in het te verbouwen gebouw open en was tijdelijke koeling noodzakelijk. Joeri Giljam: “Hiervoor is een packaged huurrooftopunit van Recool geplaatst, waarop ruim 35 me-ter tijdelijk kanaalwerk aan de buitenzijde van het ziekenhuis is aangesloten, waarmee 100% verse buitenlucht de afdeling wordt

binnengebracht en waarbij de afzuiging van de binnenlucht geschiedt middels een sepa-raat opgestelde afzuigunit. De rooftopunit is daarnaast ingesteld met een setpoint waar-door de lucht bij temperaturen beneden het setpoint ongekoeld ingeblazen wordt en bij temperaturen boven het setpoint gekoeld ingeblazen wordt. Ook bij tijdelijke koeling blijven energie-efficiëntie en rendement be-langrijke aandachtspunten!”

Erasmus MCErasmus MC is het grootste en wetenschap-pelijk meest toonaangevende Universitair Medisch Centrum van Nederland. Bijna 13.000 medewerkers werken binnen de kerntaken patiëntenzorg, onderwijs en we-tenschap continu aan een verbetering en versterking van de individuele patiëntenzorg en de maatschappelijke gezondheidszorg. Zij ontwikkelen hoogwaardige kennis, dra-gen die over aan toekomstige professionals en passen die toe in de zorg voor patiënten. De komende vijf jaar wil Erasmus MC – dat deel uitmaakt van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) – uit-groeien tot één van de beste medische in-stituten in de wereld. Dit gaat gepaard met belangrijke renovatiewerken. Zo moeten om medische redenen lichaamsmaterialen van patiënten en donoren waaronder bloed, uri-ne en beenmerg op -50°C tot -130°C worden gehouden. Het spreekt voor zich dat deze LT-vriezers in de veemruimte van het Eras-mus MC een enorme warmteafgifte kennen. Recool Verhuur werd aangesproken voor de tijdelijke koeling van de technische ruimtes waar deze vriezers staan. “Voor de koeling

van deze veemruimte wordt momenteel een volledig nieuwe, watergekoelde koelin-stallatie aangelegd, waarbij de huurunits van Recool voor de benodigde tijdelijke capa-citeit zorgen. Doordat het ziekenhuis zelf al voorzien was van een waterbron konden de huurunits eenvoudig op deze bron aangeslo-ten worden, waarmee de benodigde capaci-teit eenvoudig gerealiseerd kon worden”, zo vertelt Joeri Giljam.

“Het onderscheid maken”“Door de diversiteit en verscheidenheid van de oplossingen is een ervaren team van adviseurs een belangrijke factor bij de on-dersteuning van de installateur richting de eindgebruiker”, besluit Dennis Oliërhoek. “Iedere installateur loopt af en toe tegen een project aan waar hij net iets minder er-varing mee heeft, en waarvoor verschillende oplossingen qua apparatuur mogelijk zijn. Onze adviseurs kunnen in dergelijke situaties een belangrijke rol spelen, waarbij gekeken wordt naar energiezuinigheid, rendement en praktische plaatsbaarheid. Dit kan leiden tot originele oplossingen, waarbij een com-binatie van apparatuur ingezet wordt. Voor de installateur resulteert deze klantspecifie-ke aanpak uiteraard in een grote mate van ontzorging, waardoor de installateur geen omkijken heeft naar de tijdelijke installatie en zich volledig kan richten op de nieuwe of te onderhouden permanente installatie. Een verhuurbedrijf als Recool kan daarbij het on-derscheid maken door snelle respons, hoge service en scherpe huurtarieven.”

________________________ www.recool.nl

tech

ca

re

20

Kinder Psychiatrisch Centrum (KPC) Genk duurzaam verwarmd en gekoeld uit de bodem

REPO

RTA

GE Op de Zorgcampus Sint-Jan in Genk werd onlangs een Kinder Psychiatrisch Centrum

gebouwd. Dit wordt duurzaam en goedkoop verwarmd en gekoeld, vermits een warmtepomp in combinatie met een KWO (koude/warmte opslag) werd geïnstalleerd.

Smet-GWT nv realiseerde, samen met Terra Energy nv, dit bodemenergieproject als design built oplossing. Dit eigen ontwerp werd, mede onder impuls van de bouwheer en het studiebureau Boydens, in onderaanneming van HVAC-aannemer Vandenbriele nv uitgevoerd.

Twee bodemenergiesystemen in VlaanderenIn kleilagen, vooral aanwezig in Oost- en West-Vlaanderen, wordt meestal Boorgat Energie Opslag (BEO) toegepast. Hierbij wordt in een reeks of een veld van boorput-ten een dubbele polyethyleenlus geplaatst. De individuele lussen worden onderling verbonden en via een horizontaal leiding-net aangesloten op een centrale collector. In dit gesloten systeem circuleert een vloeistof waarmee energie kan worden opgeslagen of onttrokken aan de bodem. Een warmte-pomp in de technische ruimte doet de rest.In zandlagen, vooral aanwezig in de Kem-pen en in Limburg, wordt preferentieel een koude-warmteopslagsysteem (KWO) toe-gepast. Hiervoor worden twee of meerdere putten geboord. In de zomer wordt koud grondwater uit één van de putten opge-pompt. Via een warmtewisselaar wordt de koude afgegeven aan het gebouw. Het al-dus opgewarmde water wordt in de bodem opgeslagen in de andere put (warme bron). In de winter, wanneer er behoefte is aan ver-warming, wordt dit warme water weer op-gepompt om via dezelfde warmtewisselaar,

en na opwaardering via een warmtepomp, het gebouw te verwarmen. Het grondwater koelt door de warmteafgifte af en wordt dan weer opgeslagen in de eerste bron (koude bron). Over de seizoenen heen wordt zo een thermisch evenwicht bereikt.

Uit simulaties bleek snel dat voor het Kinder Psychiatrisch Centrum er met een KWO-sys-teem duidelijk meer energiebesparing kon worden gerealiseerd dan met een BEO. De keuze was dus snel gemaakt.

Vermogens van het systeemDe KWO-installatie levert 178 kW (258 MWh/j) aan verwarming en kan daarmee meer dan 90 % van de jaarlijkse warmte-vraag invullen. De resterende warmtevraag wordt afgedekt met behulp van een piek-ketel. Daarnaast biedt de KWO 180 kW (125 MWh/j) aan koeling.Om deze verwarming en koeling te kunnen leveren wordt jaarlijks ca. 60.000 m3 grond-water opgepompt en terug geïnjecteerd in de bodem.

Bodemopbouw in GenkDe geo(hydro)logische opbouw in de buurt van de site is in hoofdzaak zandig en kan worden samengevat als volgt:

0-17m Kwartaire afzettingen zandige afzettingen met grind17-78m Formatie van Bolderberg groengrijs zand79-96m Formatie van Voort groen fijn zand / zandhoudende klei96-102m Formatie van Eigenbilzen kleiig fijn zand102-124m Formatie van Boom grijze klei met weinig zand

De Formatie van Bolderberg is een goed doorlatende zandlaag, de putten voor het KWO-systeem werden in deze laag geplaatst.

tech

ca

re

21

dingwerk, de elektrische schakelkasten en de regelunit voor het aansturen van de KWO-in-stallatie enerzijds en de communicatie met het gebouwbeheersysteem anderzijds.

Tal van bodemenergieprojecten in de zorgsectorDe zorgsector leent zich zéér goed voor de inpassing van bodemenergie. Smet-GWT nv realiseerde reeds tal van bodemenergiepro-jecten in de zorgsector, zowel KWO als BEO, zowel in ziekenhuizen als in woon- en zorg-centra. In deze projecten is Terra Energy vaak betrokken als ontwerpend studiebureau.Voorbeelden van dergelijke installaties zijn onder andere Klina Brasschaat, OPZ Geel, St-Dympna Geel, Mariaziekenhuis Overpelt, RVT Ten Hove Mol, St-Elisabeth Herentals, St-Jozef Turnhout, St-Trudo Sint-Truiden, WZC De Vliedberg Brugge, WZC De Notelaar

Het duurzame karakter van het systeem blijkt uit de besparing op het primaire energiever-bruik: 239 MWh/j of 60% van het totale ener-gieverbruik. De reductie van de CO2-uitstoot bedraagt 39 ton per jaar of ca. 34%.

Installatie onder de loepDe KWO-installatie omvat één koude- en één warme bron, elk met een pompdebiet van 25 m3/uur. Deze putten zijn uitgerust met onderwa-terpompen, zelfregelende injectiekleppen, niveausensoren, RVS bronkoppen en zijn beschermd door een betonnen toezichtka-mer met aluminium deksel. Ondergrondse HDPE-leidingen en elektrische kabels zorgen voor de verbinding tussen de putten en de technische ruimte. De technische ruimte om-vat in hoofdzaak de warmtewisselaar en de warmtepomp met bijhorend geïsoleerd lei-

Beveren, St-Fransiscus Heusden-Zolder, AZ St-Vincentius Antwerpen, UZ Gent, Stedelijk Ziekenhuis Roeselare, AZ Damiaan Oosten-de, AZ Maria Middelares Gent, AZ Alma Eeklo, AZ Reet, St-Andries Tielt.

____________________www.smetboring.be___________________ www.terra-energy.be

Smet-GWT nv is sinds begin jaren ’90 een toonaangevende marktspeler op het gebied van de realisatie van geo-thermische energiesystemen in Vlaan-deren. De Design-Built benadering van projecten geeft de klant de zekerheid dat de gevraagde vermogens worden geleverd, met resultaatsgarantie en dat er slechts één aanspreekpunt met dui-delijke verantwoordelijkheid is. Tijdens de realisatie van de projecten houdt Smet-GWT nv alles in één hand, met volledige uitvoering door eigen personeel. Een 24/24 uur service verze-kert de nazorg.

Terra Energy nv, een bedrijf ontstaan als spin-off van VITO in 2009, evolueer-de snel tot specialist in het ontwerpen van optimale oplossingen aangaan-de alle types van bodemenergie voor thermische doeleinden. Terra telt meer dan 100 referentieprojecten in zieken-huizen, woon- en zorgcentra, kantoren, scholen, industrie,… .

WarmtewisselaarPutkop

Boren put

tech

ca

re

22

Best practices bewijzen dat BIM werkt

REPO

RTA

GE Onlangs ging bij het Brugse studiebureau Ingenium een colloquium

rond BIM door. 3D tekenen is gemeengoed geworden, maar de kennis van BIM (‘Building Information Model’), ofwel het verrijken van het virtuele

model tijdens de verschillende bouwfasen van een project, is nog een stap verder. Maar de mist rond het implementeren van BIM blijkt langzaam op te trekken...

“Een steeds groeiende groep van mensen uit diverse disciplines en bouwfasen krijgt nu of in de nabije toekomst te maken met BIM: onder meer bouwheren, architecten, inge-nieurs technieken en stabiliteit, aannemers en BIM-dienstverleners”, opende ir. Nicolas Vyncke, CEO van Ingenium dat als studie-bureau sinds drie jaar alle nieuwe projecten in 3D tekent. “We zijn als studiebureau met meer dan 20 Revitlicenties wellicht de groot-ste afnemer in de Benelux. De toegevoegde waarde van 3D is onder meer de coördinatie vooraf en de vermindering van het risico op problemen in de uitvoering, en de automati-sche dimensionering bij het engineeren van de technieken. Na 3D zetten we volop in op BIM en timmeren we verder aan de weg om de nodige afspraken met de diverse bouw-partijen te maken”, aldus Vyncke.

‘Geometrie, annotatie en informatie’Bij BIM is het niet de software, maar de me-thodiek, ondersteund door software, die modelleren, evalueren, samenwerken en uitwisselen mogelijk maakt. “BIM kenmerkt zich onder andere door geometrie, annotatie en informatie, en is bedoeld als instrument voor gebruikers en ingenieurs- en studiebu-reaus”, aldus dr ir. arch. Stefan Boeykens van het Departement Architectuur van de KU Leuven: “Uiteraard heeft BIM ook zijn beper-

kingen: kan het ook zinvol ingezet worden tijdens planning en schetsontwerp, of toch vooral bij uitwerking en uitvoering, wat nu vaak het geval is? Er is nood aan opleiding en meer kennis rond BIM, vroeg in het proces, en aan het uitwisselen van ervaringen. De praktijk vraagt naar best practices om BIM toe te passen en te bewijzen dat het werkt. Willingness to change is onontbeerlijk om BIM in de bouwpraktijk te integreren. Naar

normering en standaardisering van BIM is er weinig of geen vraag vanuit de opdrachtge-vers, of vanuit de overheid. De vrees bestaat dat het met BIM dezelfde weg opgaat als met EPB-regelgeving vanuit de EU, nationa-le implementatie enzoverder, terwijl BIM het ontwerp van de architect net van in de vroe-ge fase zou kunnen bijsturen en verbeteren. Indien BIM opgelegd wordt zouden architec-ten wel eens geneigd kunnen zijn om BIM

Dr ir. arch. Stefan Boeykens (KU Leuven): “Indien BIM opgelegd wordt zouden architecten wel eens geneigd kunnen zijn om BIM uit te besteden…”.

uit te besteden. In andere Europese landen die “BIM-koplopers” zijn, zoals Nederland, het VK en de Scandinavische landen (vooral Finland), blijken ook de overheid en grote in-stanties een sturende rol te spelen.”

BIM-men: met of zonder LOD Voor een goede samenwerking zijn afspra-ken nodig rond onder meer projectspe-cifieke doelen, detailniveau, standaarden en software. “Het Level of Detail geeft aan hoeveel detail aan de modelelementen is gegeven, alsook de input in de elementen”, aldus ir. Rudi Roijakkers van ABT: “Level of De-velopment geeft aan in hoeverre het model doordacht is, en het betrouwbare output oplevert. De auteur weet hoever onderdelen van een model zijn gevorderd, de gebruiker niet altijd. Een BIM-model kan veel grotere precisie suggereren dan de auteur bedoeld heeft. Er is geen rechtstreeks verband tussen fase en LOD. Verschillende elementen (struc-tuur of technieken) in het model kunnen een andere LOD uitwerking hebben in dezelfde fase. LOD op zich zegt niet veel. De mate van uitwerking moet vastgelegd worden in het contract of het IPDP. Naargelang het type te-kening en het bestandformaat kan men een status toekennen. Tekeningen in pdf behel-zen vaak slechts een beperkt onderdeel van het model, waarvan duidelijk en eenduidig de status kan worden vastgelegd. Van een

tech

ca

re

23

delijke voor de verschillende aspectmodel-len? Last but not least: hoeveel aannemers zijn reeds in staat om te ‘BIM-men’? Indien de ontwerper het model zou beheren, dringen zich volgende vragen op: wie coördineert? Op welke tekening wordt er gebouwd? En zijn de detailwijzigingen van de aannemer en de verantwoordelijkheden gedekt? De keuze voor het beheersmodel gaat hoe dan ook gepaard met afspraken over planning, verantwoordelijkheden en prijs”, aldus nog ir. Roijakkers.

BIM-samenwerking in de praktijkVanuit een praktijkgerichte specialisatie in Revit en andere software tools is Bimplan geëvolueerd van bouwkundig tekenbureau naar een proces-ondersteunende dienstver-lener. Bimplan is lid van de stuurgroep ‘Bel-

Tijdens het colloquium bij Ingenium konden een aantal complementaire bedrijven -believers en non-believers- brainstormen over BIM

Voor het Algemeen Ziekenhuis St-Maarten in Mechelen maakte Ingenium gebruik van diverse toepassingen van Autodesk Revit MEP (Foto Ingenium)

ProjectenIngenium modelleert de technische in-stallaties van alle nieuwbouwprojecten in 3D met de Autodesk Building Design Suite. Het betreft onder meer projecten voor grote ziekenhuizen, met afdelin-gen voor nucleaire geneeskunde en hypermoderne datacenters. Een recent voorbeeld is het Algemeen Ziekenhuis St-Maarten in Mechelen. Hiervoor werd gebruikgemaakt van diverse toepassin-gen van Autodesk Revit MEP. Voor het project van de nieuwe hogeschool Ku-lab Brugge zal men gebruikmaken van Revit Server. De architectuur in 3D zal door Abscis in Gent worden gemaakt, waarbij Ingenium vanuit Brugge de technieken vanop afstand in het model zal plaatsen. Hierbij zal gewerkt worden volgens BIM, met als bedoeling het da-tamodel van het gebouw te verrijken vanaf ontwerp tot en met realisatie.

normaal 3D model is dat niet mogelijk, aan-gezien niet alle onderdelen in het betreffen-de model even ver gevorderd zijn. Als aan de elementen in het 3D model ook een label in de vorm van een “Level of Development” wordt vastgelegd, is de status wel duidelijk en traceerbaar.”

Wie beheert het model?Wanneer de aannemer in beeld komt, is het belangrijk vast te leggen hoe de informatie in het model gedurende de uitvoeringsfase wordt bewaakt en bijgewerkt. De overdracht van het modelbeheer kan zowel naar de aannemer als naar de ontwerpers. “Wie voor de aannemer kiest, kan niet om volgende vragen heen: wanneer is totaaloverdracht mogelijk? Wie behandelt de ontwerpwijzi-gingen en wie is (en blijft) eindverantwoor- >>>

tech

ca

re

24

gian Revit Standard’, een platform dat streeft naar uniforme werkmethodes binnen het werken met Revit op de Belgische markt. Jan Van Sichem: “BIM-coördinatie in de praktijk is een kwestie van software en processen. In de praktijk vormen inventarisatie, een BIM-pro-tocol, communicatie en BIM-coördinatie de bouwstenen van het proces. Voor de inven-tarisatie van de uitgangspunten zijn het mo-tief van de initiatiefnemer, de contractvorm, de deelnemers en hun softwarekeuze – open BIM versus Closed BIM – bepalend voor de richting en de mogelijkheden.”

Extra tools voor datamanagementOm een project te doen slagen is er nood aan de juiste hard- en software en bekwame me-dewerkers. Enkel zo kan men – onder impuls van een onafhankelijke regisseur – komen tot een BIM-protocol samenwerking, geba-seerd op realistische afspraken en doelstel-lingen, vastgelegd in een BIM-protocol. Bij-komende basisvereiste is de bereidwilligheid om in teamverband samen te werken. Tot de BIM-coördinatietaken behoren onder meer het bewaken van de in het BIM protocol vast-gelegde afspraken, het samenvoegen van modellen en het controleren en opvolgen op kwaliteit en conflicten. Bijkomende dien-sten zoals 4D-simulatie en het aftoetsen van het PvE worden op heden zelden gevraagd of toegepast. Bij het samenwerken binnen Revit gebeurt de eerste coördinatie door de modelleurs en de BIM-coördinatoren van de deelnemende partijen, pas in 2de instantie door de BIM coördinator. Bedoeling is onder meer data en hoeveelheden te controleren

en parallelle documentstromen te beperken. In het kader van datamanagement moet ob-jectinformatie en geometrische detaillering in het model beperkt worden en modelob-jecten gekoppeld worden aan databases. Hiervoor biedt de markt alsnog weinig spe-cifieke tools.

Samenvattend“De volledige BIM-meerwaarde komt pas tot uiting in DB (FMO), en indien de aanne-mer betrokken is bij de ontwerpfase. Helaas worden deze contractvormen niet of zelden gehanteerd in de praktijk. Ontwerp en engi-neering moeten gebeuren in de ontwerpfa-se, niet in de uitvoeringsfase. Dat is de basis van virtueel bouwen. Dit wordt heden nog veelal traditioneel gedaan waardoor de faal-kosten tijdens de uitvoering hoog oplopen. Opdrachtgevers moeten bewustgemaakt worden van de meerwaarde van BIM en le-ren actief deelnemen aan het BIM-proces”, besluit Van Sichem. _____________________ www.ingenium.be

Redactie: Philip Declercq

Jan Van Sichem van Bimplan: “De volledige BIM-meerwaarde komt pas tot uiting in DB (FMO), en indien de aannemer betrokken is bij de ontwerpfase”.

Ir. Rudi Roijakkers (ABT België): “De keuze voor de overdracht van het beheersmodel naar architect of aannemer gaat hoe dan ook gepaard met afspraken over planning, verantwoordelijkheden en prijs”.

© Ingenium - AZ Groeninge

© Ingenium - AZ Groeninge

The global leader indoor opening solutions

De nieuwste generatie Besam automatische draaideuren kent geen grenzen. Ze bieden oplossingen in de meest complexe deursituaties en blijven tegelijkertijd comfortabelstil en betrouwbaar.

180o open 7cm slank design Ook inbouw mogelijk Extreem zware deuren tot 320 kg Geeft tegendruk bij windbelasting

ASSA ABLOY Entrance Systemswww.assaabloyentrance.be

Nieuwe generatieBesam automatische draaideuren

180° open

adv-ASSA-ABLOY-SW-168x125-techcare-BEVL.indd 1 08-04-14 14:28

www.mce-ups.com

Tel.: + 32 (0)9 372 92 88 • Fax: + 32 (0)9 372 74 42 • E-mail : sales@mce-ups.comMCE nv • Buntstraat 55A • 9940 Evergem • Belgium

Voor meer informatie over onze producten, bezoek onze website www.mce-ups.com . of contacteer ons via e-mail : sales@mce-ups.com

MCE is uw leverancier voor batterijen en UPS-systemen. Wij bieden klantgerichte oplossingen voor alle problemen in geval van stroomuitval, spanningsvariaties, blikseminslag, … Daarnaast beschikken wij over een uitgebreid gamma van gelijkstroomvoedingen en transformatoren, geschikt voor alle automatiseringsprocessen in productie en machinebouw.

secure your powerbusiness• UPS-systemen• Vision SLA Batterijen• Gelijkstroomvoedingen en batterijladers• Transformatoren• Bliksem- en overspanningsbeveiliging• Spanningsstabilisatoren• Omvormers• 19” netwerkkasten

20140407_MCE_Adv_Techcare_NL_168x125.indd 1 22/05/14 09:41

Cleanroom Systems Belgium ontwerpt en implementeert cleanrooms met diversetoepassingen binnen de Health & Cleancare. CSB denkt met u mee vanaf de ontwerpfasevoor zowel verbouwing als nieuwbouw en dit met de beste producten op vlak van innovatie,kwaliteit, budget en levertijd. Wij werken op basis van uw behoeften een totaalconcept uitwaarin wij zowel het bouwkundige aspect als de technieken voor onze rekening nemen.

T +32 (0)15 28 50 10F +32 (0)15 46 07 46

info@cleanroom-systems.be

VAN DESIGN TOT SERVICE

www.groupjansen.com

Meer comfort met één druk op de knopViega Eco Plus is het eerste manueel verstelbare WC-element, waarbij elke gebruiker de gewenste hoogte individueel kan instellen. Volledig automatisch, met een simpele druk op de knop. De gasdrukveer laat toe om het WC tussen 40 en 48 cm in de hoogte te verplaatsen. Zo geniet jong en oud, groot en klein van meer comfort op elk moment van de dag. En met de optionele inklapbare armsteunen en automatische spoelopties, is Viega Eco Plus zelfs een onschatbare troef voor meergeneratiewoningen en de zorgsector. Viega. Altijd beter!

Viega Eco Plus

Automatisch de juiste hoogte voor elke generatie.

viega.be/Voorwand

tech

ca

re

27

REPO

RTA

GE Onlangs nam het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc nieuwe spoeddiensten in gebruik. Niet

enkel voor dit nieuwbouwproject, maar ook voor de renovatiewerkzaamheden binnen het ziekenhuis, leverde Schneider Electric alle materieel voor de elektrische distributie. De

duurzame samenwerking tussen het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc en Schneider Electric – die reeds enkele decennia duurt – leidde de voorbije jaren tot een gerichte strategie op het vlak van energiebeheer.

Partners in transparant en betrouwbaar energiebeheer

Het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc heeft een drievoudige opdracht: als nabijheids-kliniek, als academisch onderwijscentrum voor de gezondheidszorg, en als onder-zoekscentrum. Het ziekenhuis in Sint-Lam-brechts-Woluwe werd in ’76 in gebruik ge-nomen en heeft een oppervlakte van om en bij de 160.000 m². Roland Jacobs, Technisch Directeur van UZ Saint-Luc: « Een aantal re-novatiewerkzaamheden drongen zich op, onder meer op het vlak van de elektrische installaties. De jaarlijkse totale onderhouds-kosten bedragen om en bij de 6 miljoen euro. Elektriciteit en informatica zijn twee materies die zeer belangrijk zijn in de werking van een ziekenhuis. Indien één van beide het laat af-weten, vallen de medische activiteiten stil. De jaarlijkse energiekost bedraagt om en bij de 5 miljoen euro. Elektriciteit is de voornaamste energiebron waarvan het verbruik de nei-ging heeft om – door de toename van het aantal medische installaties – in stijgende lijn te evolueren.”

Gerichte strategieDe voorbije jaren leidde de samenwerking tussen het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc en Schneider Electric tot een gerichte stra-tegie op het vlak van energiebeheer. Enkele

jaren terug stelde het ziekenhuis een ener-giebeheerder aan met als opdracht om het energieverbruik en de -kosten onder con-trole te krijgen. Bij het uitvoeren van renova-tiewerkzaamheden werd als doel vooropge-steld om de diverse (energie)verbruiken op hetzelfde niveau te behouden, dit terwijl de behoeften elk jaar toenemen. De bouw van de nieuwe spoeddienst is op dat vlak een buitenbeentje in die zin dat het hier geen re-novatieproject betreft, maar een uitbreiding. Op het vlak van onder meer voorziening en meteropname van energie kon hier ‘from scratch’ gestart worden. Schneider Electric kon al haar in de loop der jaren op de site verworven ervaring verder tot ontwikkeling laten komen (zie verder ‘Nieuwe spoedafde-ling’).

MP4-auditOm aan de snelle ontwikkelingen inzake elektrische behoeften het hoofd te bieden en de staat van het elektrisch materieel te kennen liet het ziekenhuis in eerste instan-tie een audit van zijn installaties uitvoeren. Hiervoor werd een beroep gedaan op de expertise van Schneider Electric. De audit – die bij Schneider Electric de naam MP4 meekreeg – werd gesuperviseerd door een

studiebureau en een keuringsorganisme. Uit deze analyses bleek dat de architectuur van de elektrische installaties nog goed was, maar dat de installaties in aanzienlijke mate verouderd waren. Roger Missault, Account Manager van Schneider Electric, verduidelijkt waarom Saint-Luc voor het laagspannings-verhaal een beroep deed op Schneider Elec-tric: “Een eerste reden was ongetwijfeld de bedrijfscontinuïteit van het ziekenhuis en de totale selectiviteit. Een tweede element wa-ren de oplossingen die wij hen konden bie-den inzake laag- en middenspanning, door het gebruik van volledig open communicatie protocollen. Uiteraard mochten deze aanpas-singen de continuïteit van de ziekenhuiswer-king niet in het gedrang brengen.”

Veilig in alle bedrijfsmodiBij de analyse van het geïnstalleerde materi-aal en de netwerkarchitectuur - en conform het KB van juni 2008 - ging de grootste aan-dacht naar de veiligheid van de personen in alle bedrijfsmodi (normale werking, nood-werking met dieselaggregaten, UPS).

^De modernisering van de elektrische installaties in Saint-Luc werd opgestart met de installatie van het algemeen laagspanningsbord ALSB 8

©Sc

hnei

der E

lect

ric

Cleanroom Systems Belgium ontwerpt en implementeert cleanrooms met diversetoepassingen binnen de Health & Cleancare. CSB denkt met u mee vanaf de ontwerpfasevoor zowel verbouwing als nieuwbouw en dit met de beste producten op vlak van innovatie,kwaliteit, budget en levertijd. Wij werken op basis van uw behoeften een totaalconcept uitwaarin wij zowel het bouwkundige aspect als de technieken voor onze rekening nemen.

T +32 (0)15 28 50 10F +32 (0)15 46 07 46

info@cleanroom-systems.be

VAN DESIGN TOT SERVICE

www.groupjansen.com

tech

ca

re

28

De focus van Schneider Electric Jean Paul Brees, Algemeen Directeur van Schneider Electric: «Onze focus ligt in grote lijnen op drie doelgroe-pen: ziekenhuizen, waterbeheer en datacenters. Wat onze activiteiten in de ziekenhuissector betreft, zijn we sinds geruime tijd leverancier van elektrisch materieel aan het UZ Saint-Luc, maar ook aan enkele andere, grote zieken-huizen in de Brusselse regio. Het aantal nieuwbouw projecten neemt momen-teel eerder af, het zijn vooral de renova-tiewerkzaamheden – in functie van de vervanging van verouderd elektrisch materieel – aan ziekenhuizen die de bovenhand nemen.“

Thierry Lecocq, Adjunct Technisch Directeur van Saint-Luc: «De resultaten van de audit wezen uit dat er een aantal tekortkomingen waren met betrekking tot beschikbare ener-gie op het netwerk, alsook dat meer dan 80 procent van het materieel verouderd was, en dat de veiligheid van personen niet verze-kerd was in gedegradeerde modi. Daarom werd besloten te investeren in de moder-nisering van de elektrische installaties. Zo bleek o.m. dat de verouderde noodcabine dringend aan modernisatie toe was. Dus werden er nieuwe HS MC set-cellen geïn-stalleerd, voorzien van gemotoriseerde ver-mogensschakelaars. Voor de behoeften van de nieuwe zones in het ziekenhuis waarin werkzaamheden werden uitgevoerd, werd er gefocust op een tweetal ALSB’s van het type Prisma, uitgerust met Masterpact en NSX, ge-motoriseerd en communicerend.

ALSB’s laten communicerenBij ALSB 4 werd het verouderde materieel van het type NS uit de bestaande behuizing verwijderd om nieuwe NSX vermogens-schakelaars, en gemotoriseerde en commu-nicerende Masterpacts te installeren. Voor

ASLB 3 – die vooral de voeding van de HVAC verzekert – werd het beschikbare vermogen verhoogd door transformatoren, 4 MC SET cellen middenspanning, geprefabriceerde elektrische canalisatieverbindingen ‘Canalis’ en een Prisma verdeelkast, voorzien van Mas-terpact en Compact NSX vermogensschake-laars, toe te voegen. Kortom, een gemoto-riseerd geheel dat toelaat om van normale werking naar noodwerking in TNS-regime over te gaan. Het ziekenhuis heeft een niet onbelangrijk UPS-park ontwikkeld voor de infrastructuur- en medische behoeften. Mo-menteel zijn er 150 tot 170 UPS geïnstalleerd. De driefasige UPS zijn van het merk Schneider Electric en hebben een gemiddeld vermo-gen van 15 kVa. Er werd beslist om de ALSB’s met mekaar te laten communiceren. Elke in-stallatie werd uitgerust met een glasvezelbus die via switches met de Modicon M340 pro-grammeerbare automaten communiceert. Dit laat toe om de informatie terug te sturen naar een centrum waar alles wordt gesuper-

viseerd. Elke Modicon M340 kan de controle van de ASLB, waaraan hij werd toegekend, overnemen bij een eventuele onderbreking van het informaticanetwerk.

EnergieverantwoordelijkeEr konden reeds aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd die het mogelijk maak-ten verder aan technologische ontwikkelin-gen te werken, en dit zonder het comfort en het onthaal van de patiënten uit het oog te verliezen. Dit maakt mee deel uit van het takenpakket van de energieverantwoordelij-ke die een dubbele functie heeft. Enerzijds, de energiehuishouding bijhouden om te weten waar, en vooral hoeveel, MW uur in euro wordt verbruikt, en, anderzijds, energie-besparingen (elektriciteit, verwarming, wa-ter…) doorvoeren. Meten is weten, pas door precies te weten, kan er worden opgetreden. Door de verschillen te vergelijken kan het wekelijkse verbruik eenvoudig worden vast-gesteld. Qua codering is dit geen eenvoudi-ge opdracht die bovendien foutgevoelig is. Daarom wordt geleidelijk overgeschakeld op een energiehuishouding met automatische ingangen…

De nieuwe spoeddienst, een pareltje op architecturaal en technologisch vlak, mag het paradepaardje van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc genoemd worden.

©Sc

hnei

der E

lect

ric

tech

ca

re

29

Elektrisch materieel en knowhow voor Saint-LucVoor de renovatiewerkzaamheden en de nieuwbouw van de spoedafdeling van Saint-Luc leverde Schneider Electric onder meer de laagspanning, de vermogenstransfo’s, de verbindingen transfo’s/verdeelborden door middel van elektrische geprefabriceerde canalisatie Canalis, de laagspannings verdeelborden en de communicatie tussen de bor-den, de supervisie over de installaties, de communicatie met de control room, en het gebouwenbeheersysteem m.i.v. het KNX-platform. Schneider Electric zorgde verder nog voor de programmatie van de softwareplatformen. De bouw en de installatie van de ver-deelkasten werd toevertrouwd aan de firma Ets E. Ronveaux uit Ciney, één van de part-ners waarmee Schneider Electric samen werkt voor de installatie en bouw van borden.

Nieuwe spoedafdelingDe nieuwe spoeddienst – die een oppervlak-te van om en bij de 3.500 m² heeft - mag het paradepaardje van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc genoemd worden. Naar aanleiding van bezoeken aan spoedafdelingen van zie-kenhuizen in Duitsland, Frankrijk en Zwitser-land werd heel wat inspiratie opgedaan. Op architecturaal niveau werd voor een eigen-tijdse aanpak gekozen. De patiënt mag niet de perceptie krijgen de zoveelste persoon te zijn die op de bewuste dag op de dienst terecht komt. Roland Jacobs: « Een van de nieuwe ingrepen is bv. het voorzien van een afzonderlijke inkom en een dito circuit voor bv. kinderen, enerzijds, en volwassenen, an-derzijds. Er wordt gezorgd voor een optimaal contact tussen dokter en patiënt, zonder dat beide mekaar in de gangen van de spoedaf-deling voortdurend voor de voeten lopen. Op de vroegere spoedafdeling werd nauwelijks in koeling voorzien, in het nieuwe gebouw werd ook op dit punt een state of the art oplossing uitgewerkt.” De ALSB van deze afdeling is on-dergebracht ‘onder een brug’ onder de ge-bouwen, waaronder de ambulances moeten doorrijden om de spoedafdeling te bereiken.

ModelvoorbeeldVoor de voeding van de verlichting en voor het gebouwenbeheerssysteem hebben de projectverantwoordelijken geopteerd voor het installeren van een KNX-systeem. Van bij de aanvang van de werkzaamheden werd gebruik gemaakt van de bestaande infra-structuur die - middels een passerelle - in verbinding werd gesteld met het KNX-plat-form. Dit platform maakt het mogelijk om de

Onder meer de oplossingen die Schneider Electric kon bieden inzake laag- en middenspanning, door het gebruik van volledig open communicatie protocollen, overtuigden de directie van Saint-Luc.Schneider Electric leverde onder meer de laagspanning, de vermogenstransfo’s, de verbindingen transfo’s/verdeelborden door middel van elektrische geprefabriceerde canalisatie

©Sc

hnei

der E

lect

ric

nieuwe installatie op een efficiëntere manier te beheren en op een flexibele manier aan te passen aan de noodwendigheden. Vol-gens Roland Jacobs kan het project ‘Spoed’ doorgaan als een modelvoorbeeld gezien de teamgeest en de vlotte samenwerking tus-sen alle betrokken diensten en bedrijven.

_______________ www.schneider-electric.beRedactie: Philip Declercq

tech

ca

re

30

Doordacht gebruik van licht bij bewoners met dementie [Deel 2]

REPO

RTA

GE Bij bewoners met dementie kan het doordacht gebruik van licht bijdragen tot een healing

environment. Dat bleek uit het artikel ‘De normering voor verlichting belicht’, dat kadert in het CURA-B project (Deel 1: zie vorige editie TechCare). De samenwerking tussen

verlichtingsbedrijf Tronixx Belgium uit Gistel, WZC Sint Vincentius in Meulebeke en Katholieke Hogeschool VIVES, gecoördineerd door RESOC Midden-West-Vlaanderen, resulteerde in een nieuw lichtplan voor het WZC. Dit voorziet in meer en aangepast licht voor personen met dementie.

In mei 2013 werden de lichtcondities in één van de wooneenheden van het WZC onderzocht. Uit de meting van de verlich-tingssterkte, de bevraging van medewerkers en bezoekers, en de wetenschappelijke in-zichten bleek de lichtsituatie onvoldoende afgestemd op de noden van de bewoners, medewerkers en bezoekers. Volgende resul-taten kwamen naar voor: de mogelijkheid tot beïnvloeding van de hoeveelheden kunstlicht en daglicht in alle plekken, de ervaring van onvoldoende natuurlijk licht/zonlicht in de gang, of van verblindend na-tuurlijk licht/ zonlicht in de leefruimte, en het uitzicht naar buiten in de gang. In de analyse bleek ook dat nogal wat medewerkers geïr-riteerde ogen, hoofdpijn en/of ongewone vermoeidheid ervoeren. Er bleek geen cau-saal verband tussen de lichtsituatie en deze symptomen. Wellicht spelen ook andere fac-toren zoals de fysieke woonomgeving (bv. luchtvochtigheid) en persoonlijke factoren (bv. ervaren werkbelasting) een rol. Rekening houdend met de actuele vormgeving van het WZC is de mogelijkheid tot het vergro-ten van de ervaring van voldoende natuurlijk licht/zonlicht, en van het aanbod tot uitzicht naar buiten, beperkt en/of niet haalbaar. Wel

is dit een actiepunt bij eventuele (ver)bouw-plannen.

Voor en na de interventiesDe grotere lichtbehoefte bij personen met dementie noodzaakt het respecteren van minimumwaarden voor de lichtintensiteit. Door hoge luxwaarden (> 1000 lux) te voor-zien op plaatsen waar de bewoners met de-mentie vaak vertoeven, kan men dit ritme ondersteunen en/of normaliseren. Voor de interventie in het kader van de pilotcase was de verlichting onaangepast voor personen met dementie: verblindend licht achteraan de gang, lage lichtintensiteit, onregelmatige verdeling van het licht in de gang en reflectie van licht op de vloer. De situatie na de diver-se aanpassingen is zichtbaar in bijgaande af-beeldingen. De verblinding nam af door een gepaste ratio van het licht tussen gang en leefruimte, de lichtintensiteit verhoogde, en de verdeling van het licht in de gang werd regelmatiger. De reflectie op de vloer blijft een probleem.

Nieuwe technologie, nieuwe mogelijkhedenDe wooneenheid werd voorzien van nieuwe

verlichting. Op basis van de diverse aanbe-velingen werden in de periode april-okto-ber 2013 enkele interventies uitgevoerd. De gang, de leefruimte en de kamers van de bewoners werden voorzien van een dyna-misch verlichtingssysteem dat de verlichting gedurende de dag laat variëren. Zo zorgt een geprogrammeerd lichtschema ervoor dat op elk moment van de dag, het lichtni-veau in de gang en kamers aangepast wordt aan de gebruikersbehoeften. Het systeem in de leefruimte laat ook veranderingen in de kleurtemperatuur toe. De bestaande situatie zorgde evenwel voor beperkingen. Door het verouderd plafond in de leefruimte was het bv. niet mogelijk om nieuwe lichtelementen te monteren. De LED-technologie werd dus ingepast in de reeds aanwezige lichtpunten. In de bewonerskamers kon niet gewerkt worden met indirect licht. In de gang zorgt een spiegelende vloer voor lichtreflectie. Toch waren er technische mogelijkheden om de lichtcondities sterk te verbeteren.

Een overzicht van de interventies per ruimteIn de leefruimte werd een dynamisch lichtsysteem - tunable White/PI-LED (full

tech

ca

re

31

spectrum) – geïntroduceerd dat het mogelijk maakt om hoge luxwaarden te genereren, de kleurtemperatuur te veranderen (van 2700 tot 6500 Kelvin) en gebruik te maken van een DALI-protocol, dat toelaat om een ingesteld lichtschema uit te voeren. Dit resulteert in een op maat geprogrammeerd lichtschema voor het WZC dat het natuurlijk verloop van daglicht simuleert. De bediening gebeurt door het handmatig aanpassen van een bedieningselement. Ook in de kamers werd een dynamisch lichtsysteem -LED-verlich-ting (normale LED spectrum)– geïnstalleerd dat het mogelijk maakt om hoge luxwaarden te genereren en gebruik te maken van een DALI-protocol. De kleurtemperatuur (3000 Kelvin) verandert niet. De verlichting zorgt voor een regelmatige verdeling van het licht in de kamer. Een bewegingsdetector in elke kamer zorgt voor een trage opbouw van het lichtniveau ter preventie van het schrikeffect bij de bewoner. In de gang, de verpleegpost en de spoelruimte werd identieke LED-ver-lichting als in de kamers geïnstalleerd. In de gang verandert de kleurtemperatuur (3000 Kelvin) niet.

Right light in the right placeDe activiteiten in elke ruimte bepalen ideali-ter het lichtniveau. In het WZC zien bewoners met dementie de gang bijvoorbeeld niet lou-ter als een transferzone, maar ook als een be-weeg-, verkennings- en ontmoetingsruimte. Ze moeten zich veilig voelen en zo weinig mogelijk frustraties ervaren omwille van de omgeving. Het aanbrengen van oriëntatie- en rustpunten werkt ondersteunend. Aange-past licht is een faciliterende factor. Mensen met dementie kiezen voor plaatsen waar veel licht is omdat ze zich zo makkelijker kun-nen oriënteren. Vice versa kan men andere ruimtes eerder duister laten als begrenzende maatregel. Op basis van beschikbare richtlij-nen, aangepast voor ouderen met dementie, werd de verlichtingssterkte in de diverse ruimtes aangepast (zie tabel).

Right light at the right timeHet lichtplan werd afgestemd op het leefrit-me van de bewoners. Het ontwaken gebeurt onder invloed van een ontspannend licht dat langzaam opbouwt qua intensiteit. De opbouw voorziet ook dat de werknemers tij-

dig over voldoende licht beschikken voor het uitvoeren van hun zorgtaken in de kamers. Het systeem laat toe om het verloop van natuurlijk daglicht te simuleren. Dit onder-steunt het biologisch ritme bij de bewoners. Het betreft een op maat geprogrammeerd lichtschema voor het WZC dat het natuurlijk

Inventarisatie van de activiteiten per ruimte Voormeting Na de interventie

Leefruimte : boven tafel

Lezen, schrijven, fijn handwerk… door de bewoners.Begeleiding van activiteiten door medewerkers (animatie, maaltijdbegeleiding, reminiscentie…).Nuttigen maaltijden.

250 lux 1300 lux

Leefruimte: periferie

Wandel-, beweeg-, verkenruimte 80-250 lux > 500 lux

De gang Ruimte die gebruikt wordt als ‘wandel-, beweeg-, verkenruimte door de bewoners.Ruimte waar voorbereidend werk gebeurd door de medewerkers (medicatiema-nagement, dossier inzage, verzamelen materiaal…).Ruimte voor contactname met de bewoners, mobilisatie.

80 – 300 lux 1250 lux

Slaapkamer (boven tafel)

Lezen, schrijven, fijn handwerk…600 lux

(veel daglicht)1000 lux

Slaapkamer: (boven bed)

Nuttigen van ochtendmaaltijd door de bewoners.Uitvoeren van de taakgebonden handelingen van de medewerkers (hygiënische zorgen, verpleegtechnische handelingen, mobilisatie, ADL-training). Contactname met bewoners.

70 lux 1000 lux

>>>

tech

ca

re

32

verloop van daglicht simuleert. Het lichtni-veau is maximaal tijdens het maaltijdgebeu-ren en andere activiteiten, en daalt tussen de middag en ’s avonds als voorbereiding op het rustmoment. De kleurtemperatuur van het licht in de leefruimte loopt op van een rood-oranje (warme, ontspannende) naar een blauwe (koude, activerende) tint. De activatie ondersteunt de bewoners bij het uitvoeren van de activiteiten. Het lichtsche-ma in de gang voorziet hoge lichtniveaus bij activiteit van de gebruikers. Buiten deze momenten daalt de intensiteit om energie te besparen. Het licht heeft er continu een warme kleurtemperatuur, een gevolg van de huidige architectuur – in casu de nauwe doorgang - van het WZC.

Wat met de werknemers: one size fits all?Dragen de verhoogde lichtwaarden voor de bewoners ook bij tot het welbevinden van de werknemers? Uit de resultaten van de pilotcase blijkt onder meer dat de werkne-mers meer tevreden zijn over het beschik-bare licht tijdens de uitvoering van fijn werk. Ze ervaren hoge lichtniveaus niet als te fel. Wel moeten hun ogen kunnen wennen aan de nieuwe situatie. Door optimalisatie van de lichtcondities namen de fysieke klachten af. De multicausaliteit laat echter niet toe harde conclusies te trekken. Wel willen me-dewerkers - én bezoekers - de hoeveelheid kunstlicht kunnen beïnvloeden, vooral in de bewonerskamers. Zo kan men het lichtni-veau beter afstemmen op de activiteiten en/of het gemoed op een bepaald moment. Uit het geprogrammeerd lichtschema in de ka-mer, is af te leiden dat tussen 14 en 17 uur – wanneer de bewoner veelal in de leefruimte vertoeft - de lichtintensiteit 20% bedraagt.

_______________________ www.cura-b.euRedactie: Philip Declercq

Met dank aan Dries Grymonpré, Michèle Inghelbrecht en Leslie Vincke (Katholieke Hogeschool VIVES), Meredith Delaere, Mieke Van Acker (WZC Sint Vincentius), en Tony Decavele (Tronixx Belgium).

ConclusieDeze pilotcase toont aan dat de samenwerking tussen een verlichtingsbedrijf, een WZC en een kenniscentrum bijdraagt tot het leveren van zorg op maat. Het nieuw lichtplan ontstond op basis van aanbevelingen uit wetenschappelijk onderzoek, technologische knowhow van het verlichtingsbedrijf en feedback van de medewerkers tijdens de imple-mentatieperiode. Het is ook afgestemd op de bestaande architecturale mogelijkheden en beperkingen, en het budget. Nieuwbouw is niet altijd nodig om aanpassingen aan te brengen aan de leefomgeving van de WZC-bewoners. Doordacht gebruik van licht vormt één element in het creëren van een dementievriendelijke omgeving. Verdere interventies kunnen stapsgewijs doorgevoerd worden. Het investeren in zorgtechnologie betekent ook investeren in het welzijn van de gebruikers ervan.

0  

10  

20  

30  

40  

50  

60  

70  

80  

90  

100  

01:0

0  02

:00  

03:0

0  04

:00  

05:0

0  06

:00  

07:0

0  08

:00  

09:0

0  10

:00  

11:0

0  12

:00  

13:0

0  14

:00  

15:0

0  16

:00  

17:0

0  18

:00  

19:0

0  20

:00  

21:0

0  22

:00  

23:0

0  00

:00  

uur

%  capaciteit  lich8ntensiteit

2500  

3000  

3500  

4000  

4500  

5000  

5500  

6000  

6500  

01:0

0  02

:00  

03:0

0  04

:00  

05:0

0  06

:00  

07:0

0  08

:00  

09:0

0  10

:00  

11:0

0  12

:00  

13:0

0  14

:00  

15:0

0  16

:00  

17:0

0  18

:00  

19:0

0  20

:00  

21:0

0  22

:00  

23:0

0  00

:00  

Kelvin

uur

Het verloop lichtintensiteit in de leefruimte

Het verloop van de kleurtemperatuur in de leefruimte

tech

ca

re

33

Oxypoint zuurstoftherapie:meer comfort, minder verspilling

REPO

RTA

GE Als hoofdtechnicus op de Universiteit Antwerpen (UA) begeleidde Dirk Borgonjon

meer dan 10 jaar patiënten die thuis zuurstof gebruikten. In die hoedanigheid was hij één van de katalysatoren die de technische aspecten van de Oxypoint

technologie, een spin-off van UA, op punt hielp stellen. De technologie is sinds augustus 2012 CE-gekeurd en gepatenteerd voor ziekenhuistoepassingen.

Bij de klassieke therapie wordt zuurstof ge-forceerd gegeven aan de patiënt, zowel bij het in- als het uitademen. Vaak gebeurt het tegenwoordig in ziekenhuizen dat, wanneer een patiënt op onderzoek is, de zuurstof-kraan blijft open staan. Ir. Philip Hendrickx van Oxypoint: “Efficiënt zuurstof toedienen betekent in de eerste plaats een hoger com-fort voor de patiënt. Tijdens de demo’s die we regelmatig in ziekenhuizen uitvoeren laten we artsen, verpleegkundigen en technici dit comfort persoonlijk ondervinden.”

Toevoegen comfortmode“Het innovatieve aspect zit in het toevoegen van een comfortmode aan een klassieke zuurstofregelaar voor ziekenhuistoepassin-gen”, aldus ir. Michael Vlemmix, sales & R&D engineer Oxypoint. “In de comfortmode genereert de patiënt een onderdruk bij ina-deming waardoor via de neusbril het mecha-nisme van het systeem wordt geopend, en een instelbare dosis zuurstof aan de patiënt wordt afgegeven. Bijkomend voordeel is dat het systeem automatisch sluit bij afwezig-heid van de patiënt.” Testen gedurende vier maanden op de dienst cardiochirurgie van het UZA wezen uit dat er 75% medische zuurstof bespaard werd

op het verbruik van de volledige afdeling. Op de afdeling pneumologie van UZ Gent kon 40% worden bespaard. Productie van zuur-stof is energie-intensief. Efficiënter gebruik zal dan ook een positief effect hebben op het milieu. Inmiddels hebben 11 sites reeds erva-ring opgedaan met de systemen in huur- of koopformules, onder meer de dienst pneu-mologie van het AZ Alma, campus Eeklo. Xa-vier Lefever, hoofdverpleegkundige van deze dienst getuigt: “Patiënten zijn tevreden met het nieuwe systeem. Als je er een correcte uitleg bij geeft, begrijpen ze de voordelen des te beter.” Ook de eerste positieve con-tacten in Nederland beginnen stilaan hun vruchten af te werpen.

De Oxypoint formuleHoe biedt Oxypoint haar totaaloplossing voor optimalisatie van zuurstoftherapie aan? “Na een eerste kennismaking met de techni-sche dienst van het ziekenhuis waarin we het systeem presenteren stellen we voor om, vrij-blijvend, het zuurstofprofiel van het zieken-huis op te stellen. Dit is een dossier waarin we per verpleegafdeling het zuurstofverbruik en de besparing voor het ziekenhuis in kwes-tie in kaart brengen. Wanneer het ziekenhuis beslist om de systemen te implementeren

verzorgt Oxypoint opleidingssessies met de-mo’s. Na implementatie blijven we contact houden met onze gebruikers”, aldus Philip Hendrickx. “Voor de toekomst hebben we nog grootse plannen, we zijn volop weten-schappelijke publicaties aan het voorberei-den en hopen nog iets te kunnen betekenen op de internationale zuurstofmarkt.” (PD)

______________________www.oxypoint.eu

Vlnr ir. Philip Hendrickx (Oprichter Oxypoint) ir. Michael Vlemmix (Sales & R&D engineer Oxypoint) en Dirk Bor-gonjon (Hoofdtechnicus op de Universiteit Antwerpen en mede-oprichter Oxypoint) (Foto’s Oxypoint)

In de comfortmode genereert de patiënt een onderdruk bij inademing waardoor via de neusbril het mechanisme van het systeem opent en een instelbare dosis zuurstof aan de patiënt afgeeft.

tech

ca

re

34

Verhuuroplossingen in de koel- en klimaattechniek

REPO

RTA

GE Carrier Rental Services biedt verhuuroplossingen in de koel- en klimaattechniek. Met

uitgedachte en ontwikkelde installaties worden totaaloplossingen voor tijdelijk gebruik van koelsystemen en luchtbehandelingsapparatuur in diverse sectoren en industrieën

aangeboden. Sterker nog, Carrier treedt met Carrier Rental Services op als full service aanbieder van klimaatoplossingen met de verkoop van klimaatapparatuur, afstandsbeheer vanuit het monitoringcentrum, professionele servicediensten, levering van wisselstukken tot aan de inzet van tijdelijke koeling en/of verwarming.

“Onze ruime service bestaat uit de volledi-ge ondersteuning van de koeltechnische analyse, de systeeminstallatie en uiteraard de demontage van de installatie van zodra deze niet meer nodig is”, vertelt Erwin van Zuilen, Team Leader Service Sales bij Carrier Airconditioning Benelux. “Hiervoor kunnen we putten uit een uitgebreide huurvloot van koelsystemen en luchtbehandelingskasten voor de Benelux. Onze centrale opslagplaats is in Culemborg (Nederland), maar daarnaast kunnen we in geval van nood ook vragen aan onze zusterbedrijven in Duitsland en Frankrijk om ons bij te springen. Concreet betekent dit dat de huurvloot waaruit we kunnen putten, zijn gelijke niet kent op de verhuurmarkt. Onze volledige verhuurstrate-gie is opgebouwd rond één thema: alles in het werk stellen zodat de klant is geholpen.”

Carrier Rental Services biedt de verhuurser-vice turn key aan, indien gewenst in samen-werking met de installateurs. Dit betekent niet alleen de contacten met de eindgebrui-ker en de installateurs, maar ook voor prakti-sche zaken zoals het ter beschikking hebben van onder andere een hefkraan op locatie,

het aansluiten en inbedrijfstellen. Erwin van Zuilen: “Onze verhuurvloot bestaat uitslui-tend uit toestellen van Carrier, uitgezonderd de elektrische boilers en stroomopwekkers. Hierdoor kennen onze service-engineers de toestellen van naaldje tot draadje. Dit garan-deert dat voor elke vraag de meest geschikte oplossing wordt aangeboden. Deze oplos-sing zal niet enkel gebaseerd zijn op het gevraagde koel- of verwarmingsvermogen of luchtdebiet, maar ook op de voorwaar-den waaraan de eindgebruiker het meeste belang hecht, zoals bedrijfszekerheid, ener-gie-efficiëntie of duurzaamheid. Carrier Ren-tal Services zal er zorg voor dragen dat er een performante turn-key oplossing wordt gevonden waardoor de klant zich geen zor-gen meer hoeft te maken over zijn koel- en klimaatprobleem. Dit betekent dat we naast het toestel – indien nodig – ook bijvoorbeeld een buffervat of glycol kunnen leveren.”

Wie zijn de klanten? Met de verhuuroplos-singen bedeelt Carrier Rental Services vier categorieën: evenementen (bedrijfsfeesten, festivals, ijsbanen), datacenters, industrie (proceskoeling, ventilatie) en comfortinstal-

laties (kantoorgebouwen, zorginstellingen). Bij andere verhuurbedrijven hoor je wel eens vertellen dat de eindklant eerst een toestel kan huren – bijvoorbeeld om sneller gehol-pen te zijn maar eventueel ook om het toe-stel on the spot te testen – om het daarna te kopen. Bij Carrier Rental Services denkt men er niet zo over. “Er is toch wel een ver-schil tussen onze toestellen voor verhuur of verkoop. De verhuurtoestellen zijn voorzien van een omkasting of een robuust harnas voor een eenvoudig transport en optimale bescherming. Waarom dus een klant hier ex-tra voor laten betalen als je weet dat het hier een overbodige meerkost betreft?”

De verhuurvloot van Carrier Rental Services is opgedeeld in vier productgroepen: lucht-gekoelde koudwatermachines, koeltorens, verwarming (inclusief hetelucht kachels en boilers) en airhandling units. “In onze ver-huurvloot steekt meer dan 100 jaar experti-se in de bouw van koel- en klimaatbeheer-singsinstallaties”, aldus Erwin van Zuilen. “We hebben op elk moment koudwatersystemen van 2 tot 1.300 kW ter beschikking en bieden voor de verhuursystemen volledige onder-

tech

ca

re

35

steuning vanaf de koeltechnische analyse, de systeeminstallatie, technische support en demontage. Doorheen zijn historiek heeft Carrier zich ook steeds gericht op de ontwikkeling van innovatieve toestellen om de veranderende markt met sterk wisselen-de technische en milieu-eisen te bedienen. Door deze gedrevenheid heeft Carrier zich opgewerkt tot marktleider, eerst enkel als fa-brikant maar nu ook steeds nadrukkelijker op de verhuurmarkt.”

Door het huren van mobiele koelsystemen is het mogelijk om in alle omstandigheden die zich te pas – maar meestal te onpas – voor-doen gevat op te reageren, waardoor de con-tinuïteit van het productieproces of de tem-peratuurcontrole wordt verzekerd. Maar er zijn uiteraard nog meer redenen om in allerlei gevallen industrie- of proceskoeling te huren. “In de meeste gevallen is het economischer om bij snel en tijdelijk benodigde koeling te kiezen voor huurkoeling en niet meteen te investeren in een complete installatie”, ver-volgt Erwin van Zuilen. “Vooral als het gaat om tijdelijk benodigde, mobiele koeling, is het zinvol om deze te huren en niet te kopen.

Carrier Rental Systems heeft daarvoor indivi-dueel afgestemde huuroplossingen die het kapitaal van de eindgebruiker onaangeroerd laten en dus voor liquiditeit zorgen. Of het nu de verhuur van mobiele koeling, klimatise-ring of een mobiele verwarming betreft, wij zullen snel een kostenefficiënte huuroplos-sing voor de behoefte vinden, uiteraard met grote spoed en, als dat moet, zelfs ‘s nachts of op een feestdag. Want dit maakt het verschil tussen huren bij Carrier Rental Services of een andere aanbieder. Carrier Rental Services zorgt voor een volledige technische support voor de huurperiode - 24 uur per dag, 365 dagen per jaar – al dan niet in partnerschap met de koeltechnische installateur, een per-fecte flexibiliteit met huurkoeling waardoor er uitsluitend klimaatbehandeling wordt ge-huurd ie daadwerkelijk ook nodig is én Carrier Rental Systems neemt de volledige verant-woordelijkheid over voor de koelinstallatie. Concreet betekent dit dat we de gevraagde klimaatbehandeling plaatsen en garanderen dat die vraag blijft verzekerd. Optimale be-trouwbaarheid en bedrijfszekerheid!”

_____________ www.carrierrentalsystems.be

testo 417 met LAF trechter: eenvoudige én betrouwbaremeetmethode voor wervelroosters

Correct inregelen van de balansventilatie

testo NVIndustrielaan 191740 TernatTel. 02/582 03 61Fax 02/582 62 13info@testo.be

Pub juni.indd 1 5/22/2014 8:58:08 AM

tech

ca

re

36

Cascadesysteem op maat verwarmt assistentiewoningen

REPO

RTA

GE Het woonzorgcentrum Sint-Jozef in Wetteren werd onlangs

uitgebreid met 33 assistentiewoningen, bedoeld voor zelfstandig wonende senioren. Deze nieuwbouw wordt

verwarmd door middel van een cascadesysteem van twee condenserende ketels RIELLO TAU UNIT 210.

Het bestaande woonzorgcentrum, dat da-teert uit ’93, is inmiddels erkend voor 122 rusthuisbedden, waarvan 75 RVT-erkennin-gen. Het WZC telt drie afdelingen, waaronder een gesloten afdeling voor 30 demente-rende personen, genaamd ‘Seniorenheem’. In de twee andere afdelingen (Klaproos en Korenbloem) verblijven 92 senioren, in min of meerdere mate hulpbehoevend. In het verlengde werd recent een nieuwbouw ge-realiseerd waarin zowel zelfstandig wonen-de senioren als zusters van de Congregatie Sint-Jozef hun intrek konden nemen. Deze laatste, die destijds aan de grondslag van de oprichting van het rusthuis lagen, waren tot voor kort in een oud kasteelgebouw op het domein gehuisvest dat evenwel niet meer voldeed aan de moderne normen inzake ver-warming en energieverbruik. Door middel van een verbindingsgang werden het be-staande WZC en het nieuwbouwproject van vier bouwlagen aan mekaar gekoppeld. In deze verbindingsgang zijn onder meer een nieuwe kineruimte en een lokaal voor ergo-therapie ondergebracht.

Ruimtelijk gevoel en voldoende daglichtinvalHet nieuwbouwproject is een ontwerp van Archipl architecten uit Gent, de technieken waren in handen van studiebureau Boydens.

Bij het architecturale concept werd vooral aandacht geschonken aan de ruimtelijkheid en voldoende daglichtinval. De assistentie-woningen hebben een oppervlakte van 53 m² en zijn onder meer uitgerust met een keukenhoek, een doorloopdouche en een energiezuinige boiler. In elke woonunit kan de verwarming afzonderlijk worden uitge-schakeld, indien nodig.

Opnieuw een cascadesysteemHet zorgcentrum beschikt nu dus over twee afzonderlijke stookplaatsen. In het bestaande gebouw werd destijds een gasgestookt uni-verseel verwarmingssysteem, bestaande uit 2 condenserende ketels in cascade, in functie van de verwarmingsbehoefte geïnstalleerd. De firma Van Braeckel uit Sint-Martens-La-tem installeerde de verwarming en de ven-tilatie in het nieuwbouwgedeelte. Ook hier werd met een cascadesysteem, bestaande uit twee condenserende ketels RIELLO TAU UNIT 210, gewerkt. Bij dit systeem vertrek-ken de leidingen naar de verdiepingen, en worden er in de gangen via collectoren ver-delingen gemaakt per kamer. Elke collector voedt individueel de drie radiatoren in elke kamer. De badkamer in elke flat is uitgerust met een thermostatische kraan en er is een energiemeter. Het SWW wordt, via een elek-

trische boiler met recuperatiemogelijkheid, geregeld per kamer.

Verwarming én ventilatieJohan Vancrombrugge, projectleider Van Braeckel: “We werken wel vaker met de vrij compacte en condenserende HR-ketels van Riello in dergelijke woonzorgomgevingen. Meestal wordt er in dergelijke gevallen voor een cascadesysteem van 2 condenserende ketels geopteerd. 3 à 4 van onze medewer-kers waren gedurende een drietal maanden op de werf actief. Naast de verwarming wer-den ook de ventilatiewerkzaamheden door ons bedrijf, in samenwerking met luchtbe-handelingsbedrijf Gits Peter uit Roeselare, uitgevoerd. Er zijn drie Swegon luchtgroe-pen. Op het dak van de nieuwbouw bevindt zich een grote luchtgroep die instaat voor de volledige pulsie-extractie van alle ka-mers. Verder is er nog een luchtgroep voor het gelijkvloers en een luchtgroep voor de dampkappen die zich in de kelder bevindt.”

Geen primaire pomp of evenwichtsflesSteve De Schuyteneer, verantwoordelijke projecten collectief en industrie bij RIELLO: “Het verwarmingssysteem betreft een casca-de van 2 thermische gasunits – met conden-satie – voorzien van een warmtewisselaar uit titanium gestabiliseerd roestvrij staal met lage emissie en met zeer grote waterinhoud, enkel voor verwarmingsdoeleinden. Op hy-draulisch vlak is er geen primaire pomp of evenwichtsfles voorzien. De kringpompen

tech

ca

re

37

zijn eveneens frequentiegestuurd en bijge-volg low energy. De verwarmingsinstallatie is pas enkele maanden in dienst gesteld, maar op termijn zal blijken dat de retourtempera-turen gemiddeld – door het jaar gerekend – lager liggen dan bij systemen met continu debiet via evenwichtsfles. Door de lagere stooktemperaturen zullen ook de stilstand- en stralingsverliezen lager liggen. Inzake elektrische efficiëntie wordt dubbel debiet vermeden, wat resulteert in een lager elektri-citeitsverbruik op jaarbasis.“

Lage vervuilende emissieDe RIELLO TAU UNIT is uitgerust met een modulerende, voorgemengde brander met lage vervuilende emissie. De warmtewis-selaar is voorzien van rookleidingen met grote waterinhoud en van twee retouraan-sluitingen met het oog op de beste con-densatie-voorwaarden. In het bovenste deel van de warmtewisselaar wordt het water aan hoge temperatuur gestratificeerd, ter-wijl in het onderste (condensatie)deel het koudste retourwater wordt opgehoopt om maximale condensatie te garanderen. Het regelpaneel stuurt de premixbrander, regelt een boilerkring en – weersafhankelijk – een rechtstreekse verwarmingskring. Het is geïn-tegreerd en uitbreidbaar met de regelsyste-men van de serie RielloTECH, zowel voor ‘cas-cade’-opstellingen (tot 16 TAU UNITs) als voor

de besturing van meerdere installaties – met hoge of met lage temperatuur. Alle model-len hebben een externe sonde. Het gamma bestaat uit 6 modellen, met nuttig vermogen van 55 tot 210 kW.

Rendement“De technologie van RIELLO zorgt voor warmtegeneratoren die een hoog rende-ment leveren, en voldoet aan de zeer stren-ge normen voor de milieubescherming”, aldus De Schuyteneer. “De generatoren van het gamma TAU UNIT hebben een lage emis-sie. De Co-emissie bedraagt minder dan 20 mg/kWh (7 ppm). De NOx-emissie bedraagt minder dan 60 mg/kWh (30 ppm), klasse 5 (EN297). Voor wat het rendement betreft, hebben de generatoren op basis van de EG-richtlijn Rendementen 92/42 een 4 ster-ren rendement.” Filip Audenaert, algemeen directeur van woonzorgcentrum Sint-Jozef in Wetteren: “Het RIELLO-verwarmingssys-teem werkt naar behoren, energiezuinig en tot ieders tevredenheid. De enige keuzeoptie die we - achteraf bekeken – misschien anders hadden uitgevoerd, is de plaats van de radia-toren in de assistentieflats. We hadden meer ruimte op de muren kunnen uitsparen door met sierradiatoren te werken.”

_________________________ www.riello.beRedactie: Philip Declercq

Bij het nieuwbouwproject, een ontwerp van Archipl uit Gent, werd vooral aandacht besteed aan de ruimtelijkheid en voldoende daglichtinval. In de verbindingsgang tussen het WZC en de nieuwbouw met assistentiewoningen zijn onder meer een nieuwe kine-ruimte en een lokaal voor ergotherapie ondergebracht. De gangen naar de assistentiewoningen zijn ruim bemeten en zorgen voor een rustgevend gevoel.

Johan Vancrombrugge (Projectleider bij de firma Van Braeckel, die de verwarmings- en ventilatiewerkzaam-heden uitvoerde), en Filip Audenaert (Directeur WZC Sint-Jozef in Wetteren).

In de nieuwe stookplaats werd een cascadesysteem, bestaande uit twee condenserende HR-ketels RIELLO TAU UNIT 210, geïnstalleerd.

tech

ca

re

38

Performant noodoproepsysteem voor serviceflats

REPO

RTA

GE Recent werd in de serviceflats ‘De Maretak’ van het

OCMW Geraardsbergen het HTS61 systeem van Bosch Healthcare, een performant personenalarmeringssysteem,

geïnstalleerd. In combinatie met een nieuwe telefooncentrale resulteert dit in meer comfort voor de residenten, en een verlichting van de taken van de verpleegkundigen met nachtdienst.

De Maretak en De PopulierIn de serviceflats ‘De Maretak’ in Geraards-bergen werd onlangs het personenalarme-ringssysteem HTS61 van Bosch Healthcare geïnstalleerd. Er waren meerdere redenen voor deze investering. Wim Coudyzer, De-partementshoofd Ouderenzorg OCMW Ge-raardsbergen: “Op dezelfde site werd recent ook het WZC De Populier – dat 93 kamers telt - gebouwd. De nachtpermanentie is zo geregeld dat er een beperkte bezetting is voor het WZC en de serviceflats samen. Tot voor kort werd de permanentie van ‘De Ma-retak’ met het noodoproepsysteem vanuit het WZC waargenomen. In de praktijk kwam dit er op neer dat het systeem doorscha-kelde naar een gsm-nummer van een ver-pleegkundige met nachtdienst in het WZC. Er kwam een oproep binnen in de vorm van een automatisch bericht ‘er is een oproep vanuit serviceflat x’, zonder dat men onmid-dellijk kon opmerken welke resident het betrof. En indien de verpleegkundige zich ingevolge een noodoproep naar één van de serviceflats begaf, was er in het WZC geen ‘permanentie’ meer. Indien er ook daar een noodoproep was, werd dit niet geregistreerd

door de gsm in kwestie. Een tweede reden: in de loop der jaren waren bepaalde toestellen in de serviceflats defect geraakt en bijgevolg vervangen zodat er verschillende types toe-stellen – met wijzigende functies - in gebruik waren. De Raad van het OCMW nam ook de beslissing om de telefoonlijnen voor nieuwe residenten in de serviceflats voortaan zelf te bekostigen.”

Approved partnerOngeveer een jaar geleden schreef het OCMW Geraardsbergen een aanbesteding voor een performanter noodoproepsysteem uit. Deze werd binnengehaald door DAVO Communications, dat voor het leveren en plaatsen van noodoproepsystemen samen-werkt met Bosch Healthcare. Dit Drongense bedrijf levert en plaatst – naast noodoproepsystemen - ook telefooncentra-les van Unify – het vroegere Siemens Enter-prise Communications -, evenwel niet in dit project. Hierbij nam SIECOM, eveneens Unify partner en reeds jaren de vaste leverancier van OCMW Geraardsbergen, de implemen-tatie van de telecomoplossing bij OCMW Geraardsbergen op zich. Dit project is een

mooi voorbeeld van een naadloze samen-werking tussen de verschillende partijen. DAVO Communications, opgericht in 2008, telt inmiddels 11 werknemers. Als approved partner van Unify richt het zich vooral op de KMO-markt en de zorgsector, in het bijzon-der rusthuizen. CEO Kenneth Remue: “De werkzaamheden in ‘De Maretak’ namen een tweetal weken in beslag. Na de bekabelings-werkzaamheden en het installeren van de verdeelkasten werden er in de 91 serviceflats HTS61 toestellen van Bosch Healthcare ge-plaatst. Het bestaande en het nieuwe op-roepsysteem bleven parallel operationeel tot dit laatste volledig op punt stond en er naar het nieuwe systeem kon worden over-geschakeld.”

Het ene systeem is het andere nietBinnen Bosch is Pol Mandeville als Account Manager verantwoordelijk voor de twee activiteiten die binnen ‘Healthcare’ worden ontwikkeld: enerzijds de personenalarme-ringssystemen, en anderzijds draadloze ver-pleegoproepsystemen, genaamd ‘NurseCall’. “Bij de personenalarmeringssystemen – die onder meer in de thuiszorg worden gebruikt – stuurt het toestel in kwestie een signaal door naar een alarmcentrale of een meld-bank, naar een gewone telefoon of zoals in De Maretak, via de telefooncentrale van de zorginstelling naar de draagbare telefoon van de verzorgenden. Voor ziekenhuizen en WZC – waar de zorgbehoevendheid groter is - heeft Bosch HealthCare een andere op-lossing, namelijk het NurseCall systeem. De

tech

ca

re

39

residenten van serviceflats zijn zelfstandiger, voor hen is een HTS61 systeem meer ge-schikt.”

Spreek-luisterverbinding“Met de HTS61 (als het ware een handsfree telefoon) kan de resident - door het eenvou-dig indrukken van een drukknop - automa-tisch een verbinding met de telefooncentra-le tot stand brengen. Eén van de pluspunten is dat er onmiddellijk een spreek-luisterver-binding met de centrale tot stand komt, en een persoon de oproep beantwoordt. Een ander voordeel: indien de drukknop bij ver-gissing werd ingedrukt, dient de verpleeg-kundige met nachtdienst zich niet nodeloos te verplaatsen. Via de HTS61 blijft de commu-nicatie – zonder beperking in tijdsduur – be-staan, met dien verstande dat de verzorger zijn of haar toestel niet mag afsluiten”, aldus Pol Mandeville. “ Elke resident beschikt ook over een draadloos pols- of halszendertje om op afstand een alarm te genereren. Het systeem laat hiermee toe om noodoproe-pen vanuit bed of de badkamer – vroeger werd in ‘De Maretak’ een trekkoord gebruikt – te lanceren. De handzender van de HTS61 is bovendien IP 67 – waterbestendig -, wat impliceert dat de resident het zendertje ook onder de douche bij zich heeft.”

Gedetailleerde rapporteringMaandelijks worden ‘s nachts amper 7 à 8 noodoproepen vanuit de 91 serviceflats genoteerd. Wat indien er een noodoproep is vanuit een serviceflat, en de verpleging een noodoproep uit een andere serviceflat ter harte neemt? Wim Coudyzer: “Indien er geen antwoord is binnen een vooraf ge-programmeerde tijd is het systeem dermate geprogrammeerd dat er automatisch wordt doorgeschakeld naar een volgend telefoon-nummer. Er is een volgorde waarbij naar 5 of 6 verschillende telefoonnummers kan worden doorgeschakeld. Om een volledig overzicht van alle oproepen en interventies te bekomen en eventuele discussies te ver-

mijden, werd ook een rapporteringsmachine geïnstalleerd. Er kunnen rapporten getrok-ken worden van alle kameroproepen die in een bepaalde periode plaatsvonden, met vermelding van de exacte tijdsduur, verstre-ken tussen een bepaalde oproep en het be-antwoorden ervan.”

Ook in de personenliftenVoor de residenten van de serviceflats ver-andert er weinig of niets. Er is de factor her-kenbaarheid. Ze hadden reeds een ouder type personenalarmsysteem van Bosch op hun serviceflats. Nieuw is wel dat het nieuwe Bosch personenalarmeringssysteem ook in de drie personenliften van ‘De Maretak’ werd geïnstalleerd, zodat er nu – indien de nood zich voordoet – ook van daaruit een oproep kan worden gelanceerd. Aan de HTS61 toe-stellen is er op zich geen onderhoud. De enige component die na een levensduur van ongeveer 5 jaar eventueel aan vervan-ging kan toe zijn, is de interne batterij. Deze zorgt er voor dat - bij eventuele uitval van de netstroom - de verbinding intact blijft.

__________________ www.boschsecurity.be _____________________ www.davocom.be

Redactie: Philip Declercq

Groeiende zorgmarktBosch Security werkt samen met een aantal grote installatiebedrijven. Pol Mandeville: “Bepaalde van deze bedrij-ven installeren bedrade oproepsyste-men in ziekenhuizen, andere kopen bepaalde componenten bij ons, indien het om draadloze oproepsystemen gaat. Er is een groeiende markt voor deze systemen binnen de zorgsector, dit zowel binnen RVT’s, WZC’s als ser-viceflats, zowel nieuwbouw als vernieu-wing. Vooral binnen RVT’s worden heel wat personenalarmeringssystemen ver-nieuwd.”

Vlnr Katelijne Steenackers, Kristien Van Damme en Wim Coudyzer (OCMW Geraardsbergen), Kenneth Remue (DAVO Communicati-ons), en Pol Mandeville (Bosch Healthcare).

Ook in de drie personenliften van ‘De Maretak’ werd het Bosch Security personenalarmeringssysteem H61 geïnstalleerd.

In elke serviceflat werd een personenalarmtoestel HTS61 van Bosch Healthcare geïnstalleerd. Het systeem is compatibel met analoge, IP- en GSM-telefonie.

tech

ca

re

40

HealthCare 2014, het brede venster op de zorgsector

EVEN

T

Op 1, 2 en 3 oktober vindt in Brussels Expo “HealthCare 2014” plaats. Deze vakbeurs focust op alle facetten van de zorgsector: care, facility, building projects, interiors en IT. Op dit vakevenement voor de brede zorg- en welzijnssector zullen meer dan 250 exposanten

ongeveer 7.000 à 8.000 zorgprofessionals wegwijs maken in de nieuwste, innovatieve producten, diensten en totaalconcepten. Zowel voor de intra- als de extramurale zorg.

Tijdens de vorige HealthCare-editie die plaats vond in oktober 2012 kwamen 7.040 bezoekers langs. Dominique Opdebeeck (Commercieel verantwoordelijke van organi-sator Probis Corporate uit Geel) verduidelijkt de herkomst van de bezoekers: “Zo’n 33% heeft een (para)medische achtergrond. 39% van de bezoekers heeft een beheersfunctie en 13% is afkomstig uit de facilitaire diensten. Er is een restcategorie van 15% met diverse achtergronden. Naar sectoren of interesse-gebieden blijkt 49% van de bezoekers op Healthcare aanwezig te zijn in functie van de sector ouderenzorg, 11% voor de ziekenhuis-wereld, 25% voor diverse vormen van zorg, en 15% voor andere, aanverwante sectoren.” Ook nu legt Probis Corporate – eveneens organisator van de vakbeurs Expo 60+ in Mechelen – de lat hoog. De bezoeker kan op HealthCare terecht voor een boeiende mix van vernieuwende toeleveranciers, inspire-rende producten en prikkelende innovaties. Er wordt ook een uitgekiend gratis vormings-programma voorzien van wel 60 seminaries. Deze betreffen zowel de zorgsector in het algemeen, als managementthema’s en ge-bouw- en ICT-beheer. Sprekers zijn onder meer Frederik Imbo met ‘Rond punt: verbin-ding als het vierkant draait’ (over verbinden-de communicatie), en Jurn Verschraegen en

Hilde Vermeiren over ‘Is dementiezorg per-soonsgerichte zorg? Over PGZ en DCM.’

‘Domotics & Smart Living’ scorenDomotica wordt steeds populairder en maakt vaker onderdeel uit van het dagelijks leven. Techniek in de woning wordt niet langer als een gadget beschouwd. Er wordt steeds vaker onderzoek verricht naar de mo-gelijkheden van technologie als hulpmiddel bij het aanpakken van maatschappelijke pro-blemen, zoals de vergrijzing, eenzaamheid en personeelstekorten in de zorgsector. Hoe kan technologie een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het leven? Wat kunnen robot-maatjes doen voor mensen met beginnende dementie? Hoe kan technologie de man-telzorger ondersteunen zodat deze minder overbelast geraakt? En hoe kan technologie zorgprofessionals helpen om gezamenlijk en multidisciplinair een zorgplan op te stellen? Het antwoord op deze en andere vragen vindt men in het domoticapaviljoen.

Innovatie aanscherpen en stimulerenDe zorgsector heeft meer dan ooit nood aan creatieve ideeën. Daarom wordt in het kader van HealthCare - voor de zevende keer al - de I2C-wedstrijd georganiseerd. I2C staat voor

Innovation to Care en bekroont de beste ideeën die het comfort, de leefbaarheid of de duurzaamheid van een zorginstelling verbe-teren. Dominique Opdebeeck: “Met I2C wil-len we innovatie in de zorgsector aanscher-pen en stimuleren. I2C Concept staat open voor innovatieve ontwerpen van (bepaalde ruimtes in) zorginstellingen. Het gaat hierbij dus om totaalconcepten die het comfort, de sfeer, de huiselijkheid en de duurzaam-heid van de ruimte ten goede komen. Bij het I2C-concept speelt de inbreng van de (inte-rieur)architect meestal een belangrijke rol. Ook opdrachtgevers kunnen zich evenwel kandidaat stellen. Wie een blik wil werpen op de inzendingen van vorige jaren, kan terecht op “www.i2c.be.”

____________________www.health-care.be __________________________ www.i2c.be

Redactie: Philip Declercq

PraktischHealthCare vindt plaats op 1, 2 en 3 oktober in de Paleizen 7 en 11 van Brussels Expo. Open van 10-18 uur, op 3 oktober enkel tot 17 uur.

tech

ca

re

41

PRoF-Consortium krijgt Europese erkenning

EVEN

T

Het PRoF-Consortium ontving op 25 maart 2014 op de Altenpflege Messe in Hannover uit handen van de Duitse minister van Volksgezondheid de Innovationspreis

Altenpflege 2014. De in België opgerichte multidisciplinaire denktank voor zorg haalde het van 34 andere genomineerden en is meteen ook de eerste buitenlandse winnaar sinds het bestaan van de prijs in Duitsland. Meer nog dan het marketingbudget van ongeveer 20.000 euro dat aan de prijs vasthangt, ziet coördinator van het PRoF-consortium Jan Van Hecke hiermee een wens in vervulling gaan: “We zijn bijzonder fier dat we alsmaar meer Europese erkenning krijgen.”

Altenpflege Messe De Altenpflege Messe is de grootste beurs in Europa voor ouderenzorg en zorg in het algemeen. Jan Van Hecke: “Dit is een zeer belangrijke beurs voor zowel zorgverleners als zorggebruikers. Een van de voornaam-ste zaken die we uit onze beursdeelname geleerd hebben is dat we met de regionale en culturele verschillen rekening moeten houden. Ik denk bijvoorbeeld aan gevoelig-

heden omtrent kleuren. Gelukkig vroegen de bezoekers spontaan naar andere materialen of kleuren.”7 PRoF-leden namen met een gezamenlij-ke stand deel aan de beurs: Arjo Huntleigh, Boeckx Architecture & Engineering, Boone International, Haelvoet, Ingenium, Modular en Televic. De Europese denktank (professi-onals in de gezondheidszorg, onderzoeks-centra, universiteiten en bedrijven) toonde

aan de hand van een tentoonstelling baan-brekende concepten voor lokale klinische en poliklinische zorg, alsook voor de particuliere woonomgeving.

Grensverleggende samenwerkingRenier Nijskens, Belgisch ambassadeur in Duitsland, gaf een presentatie voor de Duitse pers, waarin hij opriep tot meer grensver-leggende samenwerking in Europa en het PRoF-consortium als voorbeeld stelde. Op een vraag van de Duitse pers of er ook een dergelijke financiële stimulans in België be-staat, antwoordde de ambassadeur dat een rondetafelgesprek eveneens financiering in het vooruitzicht zou moeten stellen.De jury oordeelde dat het interdisciplinaire team van PRoF-Projects een “intergeneratio-neel concept heeft dat in Europa ongeëven-aard is” en drukte de hoop uit dat het ook in Europa navolging krijgt. Jan Van Hecke: “We kregen ongeveer 20.000 euro aan marketing-budget, dat we mogen spenderen in Duits-land. Hiervan mag 30% besteed worden aan publiciteit en 70% aan het organiseren van congressen. Via FIT (Flanders Investment & Trade) zal er wellicht dit jaar in Poperinge een congresdag plaatsvinden voor Duitse bezoe-kers. Daarnaast blijven we verder werken aan nieuwe initiatieven.”

_________________ www.prof-projects.comRedactie: Tilly Baekelandt

Europese Zorgdenktank PRoF (Projects for a Demographic Future)Jan Van Hecke, eigenaar van meubelfabriek Boone International, richtte in 2009 het PRoF-consortium op. Hij brengt op geregelde tijdstippen spelers uit de industrie rond de tafel om na te denken over de sfeer en de evolutie van thuisverpleging, verplegings- en ziekenhuiskamers. In de zogenaamde “brainwaves” ontstaan ideeën, die na verwerking verder worden ontwikkeld door een creatief team en omgezet worden in concrete pro-jecten. Ongeveer 300 partners sloegen de handen reeds in elkaar en meer dan 3.000 professionals uit binnen- en buitenland bezochten de PRoF-site in Poperinge. Het consor-tium viert dit jaar haar vijfjarig bestaan en bouwt momenteel aan het vierde project, dat op 4 en 5 september tijdens de PRoF-dagen zal worden voorgesteld.

7 PRoF-leden, die met een gezamenlijke PRoF-stand deel-namen aan de Altenpflege Messe, mochten op 25 maart uit handen van de Duitse minister van Volksgezondheid de Innovationspreis Altenpflege 2014 in ontvangst nemen.

GRADA INTERNATIONAL NVToekomstlaan 18B-9160 Lokeren, Belgium

T: +32 9 340 40 40 F: +32 9 340 40 50 info@grada.be / www.grada.com

Toonaangevende partner voor HVAC Het Belgische bedrijf Grada International met productie in Lokeren is één van de belangrijkste spelers om voor een gezond binnenklimaat in alle ruimtes te zorgen. Grada is wereldwijd partner in grote bouwprojecten omwille van de meerwaarde die als fabrikant kan aangeboden worden.

Dit betekent niet alleen dat Grada de producten op en top beheerst en kan terug-vallen op de resultaten van hun testlabo’s die voor een gegarandeerd eindresul-taat zorgen, maar door de eigen productie biedt Grada ook andere voordelen. Onder andere een hoogkwalitatieve afwerking, competitieve levertermijnen en door een doelgerichte expertise klant-specifieke aanpassingen van bestaande producten tot oplossingen en systemen op maat.

INTERNATIONAL

PASSIONATE ABOUT AIR COMFORT

GRADA VENTILEERT HET GERECHTSHOF IN HASSELT

Het wervelrooster type WR230 is geschikt voor de toevoer van gekoelde en verwarmde lucht inkantoren, winkels, scholen,… Het rooster bestaat uit vaste lamellen in een ronde frontplaat.

Het uitstekende werveleffect zorgt voor een snelle afbouw van de temperatuur en de stromingssnel-heid en creëert een hoge inductie. Hierdoor is het rooster uiterst geschikt voor VAV toepassingen van 100 % tot 25 %.

W230 / ROND WERVELROOSTER MET VERLOOPSTUK

GRADA_AD_205x132_02.indd 1 16/04/14 16:05

tech

ca

re

43

Bouwteamformule wonderformule?

EVEN

T De functie van technisch diensthoofd in een verzorgingsinstelling werd de voorbije 25 jaar, onder impuls van de Vereniging voor Technische Diensthoofden van Verzorgingsinstellingen (VTDV), inhoudelijk versterkt. Het technisch diensthoofd werd een

teamgenoot van de architect en ingenieur. De bouwteamformule past perfect binnen dit kader en diverse best practices bewezen reeds het nut. Het VTDV-congres legde echter ook een aantal pijnpunten bloot.

25ste VTDV-congres focust op “De architect & ingenieur “in team” met de bouwheer”

Rol technisch diensthoofdDe VTDV telt momenteel 311 leden. Het con-gres met vakbeurs (163 standhouders) vond dit jaar op 9 mei plaats in De Soeverein (Lom-mel). Voorzitter Eddy De Coster beklemtoon-de na het openingswoord van burgemeester Peter Van Velthoven het belang van het the-ma “De architect & ingenieur “in team” met de bouwheer”: “Het realiseren van een bouw-project is een immense uitdaging die gedu-rende vele jaren van alle betrokken partijen 100 procent inzet vraagt, niet alleen voor de realisatie ervan, maar eveneens bij de voor-bereiding en nazorg. Alle facetten moeten in kaart worden gebracht. In overleg met de architect en ingenieur dienen de plannen, het lastenboek, de toewijzing en concretise-ring ervan gerealiseerd te worden. De tech-nisch verantwoordelijken zijn op vandaag de teamgenoten van de architect en ingenieur. Het technisch diensthoofd stuurt mee de evolutie van de zorginstelling en beheert de gebouwen en uitrusting. Bovendien stellen we vast dat de lifecycle cost, of de investe-ringskost samen met de onderhoudskost gedurende de levensduur van de gebouwen en uitrusting, momenteel van belang is voor

het management van onze zorginstellingen en niet enkel de investeringen. Het is deze rol van beheerder van bestaande en nieuwe gebouwen die we als VTDV het technisch diensthoofd willen toebedelen.”

EnquêteMarktonderzoeksbureau GFK voerde in op-dracht van de VTDV ter voorbereiding van het congres een enquête uit om te peilen naar de ervaringen van de leden inzake het thema. De vragenlijst had betrekking op het volledige bouwproces. 73 door de VTDV voorgeselecteerde leden namen deel, waarvan 18 uit Antwerpen, 30 uit Lim-burg – Vlaams-Brabant en 25 uit Oost- en West-Vlaanderen. (Hieronder vindt u een greep uit de vaststellingen, voor de volledige resultaten van de enquête verwijzen we door naar de VTDV.)Veel zaken verlopen vrij goed, maar er sprin-gen ook een aantal pijnpunten in het oog. Zo vindt slechts 53% dat er bij het techni-sche voorontwerp volledig rekening wordt gehouden met het programma van eisen dat door de bouwheer werd opgesteld. 35% vindt dat er zeer intensief overleg is tussen

de architect en het ingenieursbureau bij de opmaak van het voorontwerp. 63% meent dat de nodige gegevens van technische in-stallaties bij het voorontwerp zelden worden meegedeeld en 78% zegt dat materiaalbe-schrijvingen en basisberekeningen zelden worden overhandigd bij het voorontwerp. Voorts is 63% de mening toegedaan dat er bij het ontwerp volledig rekening wordt ge-houden met de bemerkingen/aanvullingen van de bouwheer. Amper 29% vindt dat de bouwheer ruim voldoende de tijd krijgt om het ontwerp grondig na te kijken. 59% zegt vervolgens steeds voorafgaandelijk inspraak te hebben bij het soort aanbeste-ding (25% vaak), 52% heeft altijd voorafgaand inspraak bij de selectie en gunningscriteria (29%). De architect behandelt volgens 34% de klachten tijdens de stand-still periode.De architect voert volgens 66% altijd we-kelijks een werfbezoek uit (30% zegt vaak), 51% stipt aan dat het ingenieursbureau altijd wekelijks een werfbezoek uitvoert (30% zegt vaak). Volgens 52% vinden er vaak vooraf-gaande vergaderingen plaats zonder aan-nemers of uitvoerders (altijd: 21%, zelden: 25%, nooit: 3%). 38% geeft aan dat het as- >>>

tech

ca

re

44

Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen overhandigde de VTDV-prijs (2.500 euro) voor een sociaal project aan de Sint-Vincentiusvereniging, Conferentie Sint-Andries Peer-Hechtel-Eksel, voor de installatie van een koelcel. Tijdens zijn bezoek aan de beurs kregen we de gelegenheid om hem op de stand van TechCare enkele vragen voor te leggen.

Hoe heeft u de voorbije legislatuur getracht een evenwicht te vinden tussen besparingen in budgettair moeilijke tijden en het versterken van bestaande/nieuwe initiatieven binnen de zorgsector?Minister Vandeurzen: “ Ik gaf de uitbouw van de gezins- en welzijnssector de voorbije legislatuur grote prioriteit. Ondanks de budgettaire krapte en de besparingen zijn de investeringen in welzijn en zorg met 900 miljoen euro extra of met 30% gestegen. Dit was ook het uitgelezen mo-ment om een aantal grote veranderingen in de organisatie van het aanbod door te voeren en te evolueren naar meer zorg op maat. Het is niet overdreven te stellen dat haast geen enkel aspect van het Vlaamse welzijns-, en zorgbeleid onaangeroerd is gebleven.”

Kan u enkele concrete voorbeelden geven?Minister Vandeurzen: “In deze legislatuur nam het bestaand aanbod in woonzorgcentra met 6.479 woongelegenheden, 900 woongelegenheden in centra voor kortverblijf en 4.180 woongelegenheden in groepen van assistentiewoningen toe. Het is algemeen geweten dat ouderen zo lang mogelijk thuis willen blijven wonen, daarom zetten we ook in op alternatieve vormen van wonen. Zo waren er op 1 januari 2008 101 dagverzor-gingscentra over 78 gemeenten en op 1 januari 2014 waren er 195 dagverzorgingscentra over 145 gemeenten. In samenwerking met de Vlaamse Bouwmeester werden vijf pilootprojecten geselecteerd inzake innoverende zorgconcepten, die momenteel vorm worden gegeven.”

Minister Vandeurzen: “Investeringen in welzijn en zorg met 30% gestegen”

built dossier door de veiligheidscoördinator wordt afgeleverd voor de voorlopige ople-vering (nooit: 23%). De architect/het ingenieursbureau kwam volgens 38% reeds financieel tussen voor bijkomende kosten ten gevolge van ont-werpfouten (48% zegt van niet). 89% ant-woordt ja op de vraag of men als bouwheer de kosten ten gevolge van ontwerpfouten dan zelf betaald heeft. 14% is tenslotte ver-trouwd met het BIM (Building Information Model), 86% niet.

Bouwteamformule wonderformule?Bouwheer, aannemer, architect en studie-bureau worden in de bouwteamformule als het ware vanaf het begin partners waarbij

alle leden gelijkwaardig samenwerken, zo-wel tijdens de concept- als uitvoeringsfase. Dit met behoud van ieders zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. In tegenstelling tot Nederland is er in België minder ervaring met de formule. Ook uit de reacties van het publiek bleek dat er nog vaak terughou-dendheid of verwarring is omtrent de con-crete inhoud en werking. Architect Stépha-ne Vermeulen (Healthcare director VK, Lid NAV en Member of the board of the Interna-tional Academy for Design & Health) stelde dat de bouwteamformule een wonderfor-mule is om de efficiëntie van het bouwpro-ces te verbeteren, op voorwaarde dat een aantal grijze zones door juristen worden weggewerkt: “Het proces vergt minder tijd en er is een beperkte kans op budgetover-

schrijding gezien de prijs in een vroeg sta-dium kan worden vastgelegd. Daarenboven is er een kwaliteitsborging vanaf ontwerp tot oplevering, waarbij de materiaalkeuze in een zeer vroeg stadium wordt vastgelegd. Vertrouwen, respect, openheid en een goe-de communicatie zijn hierbij sleutelwoorden. De partijen hebben er daarbij alle belang bij om met het BIM te werken. De rol van de (Ir)-Architect als “integrator” bij uitstek voor slimme zorggebouwen bestaat erin om een sterke informatie-uitwisseling te bevorderen met en tussen de engineering, landschaps- en interieurarchitect en experten. De Vlaam-se bouwmeester zegt dat elke architect een ziekenhuis kan ontwerpen. Ik geloof daar niet in. Er is specialisatie en healthcare kennis no-dig die moet gedeeld worden met het hele

Forensisch Psychiatrisch Centrum Antwerpen © VTDV-congres, VK Architects & Engineering

tech

ca

re

45

Welke uitdagingen ziet u voor de zorgsector?Minister Vandeurzen: “De Vlaamse Overheid zal, gezien de zesde staatshervor-ming, meer en meer bevoegd worden voor het care-beleid. We zullen moeten zoeken naar nieuwe vormen van beleid. Daarnaast is er de de-institutionalise-ring en willen we mensen zo lang mogelijk in hun vertrouwde omgeving laten wonen. Het woonzorgcentrum van de toekomst krijgt meer en meer de vraag “Hoe maak ik deel uit van de omgeving? Ook de ziekenhuizen staan voor een grote uitdaging: de zorgbehoeften worden alsmaar vaker chronisch van aard.”

Uit het congres bleek dat er veel verwarring is omtrent het verenigbaar zijn van de bouwteamformule met de wetgeving op de overheidsopdrachten. Dit in tegenstelling tot de industriesector, waar concurrent engineering al jaren toegepast wordt. Hoe kan de formule gerijmd worden met de wetgeving op de overheidsopdrachten?Minister Vandeurzen: “Innoveren is aan de orde. Creatieve formules passen per-fect binnen dat kader. Ik nodig de sector hierbij uit om met VIPA aan tafel te zitten om te kijken of we de mogelijkheden van de wetgeving voldoende ex-ploreren.”

team.” Rode draad doorheen het aansluitend dis-cours van Dr. Ir. Patrick Desutter (Voormalig voorzitter en huidig bestuurder ORI, Oganisatie van Raadgeven-de Ingenieurs) was “Goede afspraken vanaf het begin, maken goede vrienden”: “Ik pleit voor een Standaard-taakbeschrijving voor gebouwen. ORI heeft hiervoor in samenwerking met NAV en BVA een partnership aangegaan met een softwarebedrijf, dat een webtool (www.projecttasks.be) ontwikkelde. Wij nodigen de VTDV uit om samen een basisversie van standaard-beschrijving op te stellen, die specifiek gericht is op de studieopdracht met betrekking tot ziekenhuizen, respectievelijk woonzorgcentra.”(Het VTDV-congres met vakbeurs vindt volgend jaar plaats in Antwerpen.)

________________________________ www.vtdv.beRedactie: Tilly Baekelandt

©W

oute

r App

elta

ns

AZ Sint-Maarten © VTDV-congres, VK Architects & Engineering

tech

ca

re

46

NEW

S

De SECURITHERM thermostatische ééngreepsmuurmeng-kraan vereenvoudigt het handen wassen voor de patiënten en het verzorgend personeel. Dankzij de demonteerbare BIOCLIP uitloop kan de strijd aangegaan worden tegen de verspreiding van bacteriën. Deze nieuwe ééngreepsmengkraan met lange hendel laat openen en sluiten toe met één laterale hygiëni-sche handeling en biedt meer ergonomie en functionaliteit. Comfort en een optimale antiverbrandingsveiligheid voor de gebruiker worden verzekerd doordat de kraan is uitgerust met een thermostatisch sequentieel patroon, steeds opent en sluit op koud water, en beschikt over de SECURITOUCH-technolo-gie. De BIOCLIP uitloop is gemakkelijk demonteerbaar, waar-door de besmetting door overdracht van bacteriën afgeremd wordt. De garantie bedraagt 10 jaar.

www.delabie.com

Delabie: SECURITHERM thermostatische ééngreeps-muurmengkraan

Met de invoering van de Europese productnormen en CE-marke-ring voor technisch isolatiemateriaal worden de bestaande nationa-le brandclassificaties vervangen door Europese brandklassen. Veel Europese landen hebben de wettelijke eisen aan de rookontwikke-ling van bouwproducten aangescherpt in het kader van de invoe-ring van de Europese brandclassificatie. Met Armaflex Ultima biedt Armacell als enige fabrikant van flexibel technisch isolatiemateriaal een geslotencellig product met brandclassificatie BL -s1, d0 resp. B-s2, d0 waarmee aan deze eisen kan worden voldaan.

www.armacell.com

Armacell: Armaflex Ultima

www.stiebel-eltron.bewww.stiebel-eltron.be

› Verwarming en koeling

› COP tot 5,84 bij B0/W53

› Voor gebouwen met een warmtebehoefte tot 400 kW

› Zeer stille werking

Bodem | water-warmtepomp WPF 20-66

Krachtige verwarming uit de natuur.

De rookontwikkeling van Armaflex Ultima in verhouding tot een standaard elastomer product

0

500

300 600 900 1.200 1.500 1.800

1.000

1.500

2.000

2.500

SM

OG

RA

(m2 /

s2 )

Tijd (s)

Standaard elastomer

Armaflex Ultima

tech

ca

re

47

Het halogeenvrije wandgootsysteem uit het Legrand-assortiment omvat halogeenvrije lijsten en kabelgoten. Deze fungeren als kabelgeleiding op muren en kunnen worden uitgerust met schakelapparatuur. De goten in PC-ABS (Polycarbonaat – Acrylonitril Butadieen Styreen) geven in geval van brand geen giftige dampen vrij en zijn bestand tegen hoge tempe-raturen. De rook die onvermijdelijk vrijkomt is zeer miniem en niet dicht, wat de evacuatie in dichtbevolkte gebouwen met een beperkt aantal nooduitgangen aanzienlijk vereenvoudigt. De halogeenvrije wandgoten zijn beschikbaar in zes verschillende afmetingen (doorsnedes variërend van 25 x 25 mm tot 50 x 190 mm). Legrand biedt naast dit gamma in halogeenvrij kunststof, ook een compleet assortiment wandgoten voor oplossingen in PVC, aluminium en staal.

www.legrand.be

De nieuwe AQUAFIT ééngreepsmengkraan heeft in het kader van de German Design Award 2014 de onderscheiding “Special Mention” voor bijzon-dere designkwaliteit in de categorie Home Interior ontvangen. De gerenommeerde prijs van de Raad voor Vormgeving waardeert werk dat bijzonder geslaagde productoplossingen of deelaspecten bevat.De nieuwe AQUAFIT ééngreepsmengkraan met thermostatische bescherming tegen verbranding biedt alle hygiëne- en veiligheidsopties voor op-timaal drinkwater in gebouwen, naast het gebrui-kelijke comfort. Dankzij de speciale constructie en de combinatie met een hygiëne-eenheid zijn bij deze nieuwe armaturen van Franke nu een actieve bescherming tegen verbranding, thermische des-infectie en hygiënespoeling mogelijk.

www.franke.com

De nieuwe DORMA-website is overzichtelijker en ook de navigatie werd verbeterd. Zo is er een duidelijker en logischer indeling van de home-pagina, een vernieuwd productoverzicht met meer downloadmogelijk-heden en een snellere toegang tot de gegevens van de contactpersonen.

www.dorma.be

DORMA: Nieuwe website

Legrand: Halogeenvrije wandgoten

Franke: German Design Award 2014 voor AQUAFIT ééngreepsmengkraan

tech

ca

re

48

NEW

S

Algemeen Ziekenhuis Monica in Antwerpen zet als eerste Eu-ropees ziekenhuis RFID in om goederenstromen te optimali-seren. Het ziekenhuis startte in 2011 met een groot logistiek project in Antwerpen en in het centrale magazijn in Wilrijk. Om de goederenstromen te optimaliseren, koos AZ Monica na een demonstratie voor RFID om alle goederen te identifi-ceren. Om het overzicht te behouden, werd geopteerd om te werken met afleverhoeveelheden. Deze eenheden krijgen bij aankomst in het magazijn een RFID-tag. Voor het printen van de RFID-tags koos AZ Monica in nauwe samenspraak met IT-partners Phi Data voor de technologie van TOSHIBA TEC. Het magazijn van het ziekenhuis beschikt over twee Toshiba TEC B-SX4 RFID-printers. Hiermee kunnen grote aantallen RFID-labels en tags foutloos worden gepro-grammeerd tegen een zeer hoge doorvoersnelheid.

www.toshibatec-eu.be.

De nieuwe Prégyfeu-A1 gipsplaat van Siniat is een 100% on-brandbare plaat, geschikt om staalconstructies te bescher-men en bij brand de structurele stabiliteit van het gebouw te garanderen. De gipsplaat beantwoordt daarmee aan de klasse A1 van de Europese norm. In het oppervlak is een licht gestructureerd glasvlies verwerkt. De plaat is hierdoor twee-maal sterker dan een gewone gipsplaat. De gipsplaat is net zo af te werken als een gewone gipskartonplaat en biedt het tijdbesparende verwerkingscomfort.

www.siniat.be

Siniat: Prégyfeu-A1 gipsplaat

ITEC Contract Floors noteert de laatste jaren een sterke groei. “Hygiëne, onderhoudsgemak en een geschikte structuur voor rol-stoelen en bedden zijn vanzelfsprekende vereisten in de zorgsector. Via kleuren, stijlen, vormen en formaten kan je de gewenste sfeer creëren en zones afbakenen. We kunnen ook slechtzienden be-geleiden aan de hand van accessoires of visuele accenten”, aldus Ortwin Top (Product Manager ITEC). De groei is volgens het bedrijf ook te danken aan de nieuwe “I-safe safety floors”, met hun slipbe-stendige eigenschappen en brede waaier aan motieven en kleuren. Met een 0,70 mm slijtlaag zijn de I-safe-vloeren ook veilig (Klasse 34/43 – EN 685). Een andere innovatie betreft de akoestische Hyperguard+ vloeren, die het geluid tot 20DB verminderen.

www.ivcgroup.com

ITEC: I-safe safety floors

Toshiba: Europese primeur voor AZ Monica

tech

ca

re

49

Met de nieuwe bodem|water-warmtepompen WPF 04-16 en WPC 04-13 overschrijdt Stiebel Eltron als eerste de COP-grens van 5,0 bij B0/W35 (bij B0/W35 volgens EN 14511). Door een aantal technische aanpassingen zoals het gebruik van een nieuwe warmtepomprege-ling en nog efficiëntere circulatiepompen werd het rendement van deze reeksen tegenover de voorgaan-de nog verbeterd.Zowel de WPF als de WPC warmtepompen bestaan in verschillende vermogens en in ‘cool’-versie, met een koelfunctie bovenop de verwarming (tot +60 °C) en productie van warm water. In de compacte toestellen van de WPC-reeks zit een 175 liter boiler voor extra plaatsbesparing. De nieuwe WPF en WPC warmtepompen zijn Smart Grid Ready en compatibel met KNX. Ze voldoen aan de Europese energienormen die in 2015 in voege gaan en hebben de energielabels A++ voor verwarming en A+ voor koeling.

www.stiebel-eltron.be

In heel wat hotels, ziekenhuizen of industriële gebouwen is de water-voorziening een serieuze uitdaging. Door de grote schommelingen in het waterverbruik zijn systemen die de nodige flexibiliteit aan de dag kunnen leggen er van cruciaal belang. De Helix drukverhogingssystemen van WILO zorgen voor een betrouwbare en volledig geautomatiseerde watertoevoer. De Wilo-SiBoost Smart Helix EXCEL heeft twee troeven: betrouwbaarheid en energie-efficiëntie. Zo overschrijdt het rendement van de motor reeds de grenswaarden van de toekomstige efficiëntie-klasse IE4 (volgens IEC 60034-31 TS Ed.1), die bekendstaat als de strengste norm. Wilo-SiBoost Smart Helix EXCEL is uitgerust met twee tot vier hogedruk centrifugaalpompen in roestvrij staal, die elk met een EC motor zijn uitge-rust. Het systeem is bestemd voor gebruik bij zowel drinkwater- en blus- watervoorziening (brandbestrijding) als voor industriële toepassingen.

www.wilo.be

Wilo: Helix EXCEL drukverhogingssysteem

BCW (Belgian Cleanroom Workgroup) biedt een modulaire basisopleiding Cleanroom aan. Deze modules worden georganiseerd in drie lesdagen. Deelnemers kunnen de keuze maken om 1, 2 of 3 dagen de opleidingen te volgen. De verschillende modules omvatten zowel theoretische lessen als een praktische case study validatie. Op het einde van elke dag wordt een test afgelegd. Deelnemers die hierin slagen, ontvangen een Cleanroom basisopleiding certificaat van de desbetreffende module(s). De cursus be-handelt zowel de basisbegrippen, normering, bouwstudie, validatie als de omgevingsmonitoring, basis microbiologie, omkleed- en reinigingsproce-dures en kwaliteitsmanagement. De eerstvolgende opleidingsdagen gaan door op 16, 17 en 18 juni (Oostkamp).

www.bcw.be/opleidingen

BCW: Cleanroom basisopleiding

Stiebel Eltron: Nieuwe warmtepompen

BELGIAN CLEANROOM WORKGRO

UP

tech

ca

re

50

NEW

S

De nieuwe Viega online catalogus bundelt informatie over meer dan 17.000 producten. Er werd aandacht besteed aan een intuïtieve naviga-tie om de zoekopdracht te verfijnen en het aantal resultaten te beperken. Maat- en lijntekeningen kunnen worden vergroot om details nauwkeurig te bekijken. Viega optimaliseerde de website ook voor mobiele apparatuur, waardoor de lay-out zich automatisch aanpast aan het formaat van tablets of smartphones. Op de site vindt de gebruiker onder andere de meest recente info over producten, technische gegevens, foto’s, tekeningen en commerciële brochures. De zoekfunctie werd op punt gezet met het oog op het snel verkrijgen van de gewenste informatie.

www.viega.be

Viega zet in op digitale toepassingen

De nieuwe gevelisolatiesystemen van ROCKWOOL bieden behalve uitstekende isolerende eigenschap-pen, uitgebreide esthetische mogelijkheden voor het ontwerp of de renovatie van een fraaie gevel. Hierdoor kunnen opdrachtgevers en architecten de energie-prestaties van het gebouw verbeteren en tegelijk hun esthetische visie verwezenlijken. Het assortiment biedt oplossingen voor zowel geventileerde (REDAirTM) als niet-geventileerde gevels (REDArtTM).

www.rockwool.be

ROCKWOOL®: Nieuwe inspirerende gevelisolatiesystemen

Nieuwe generatie elektronische mengkranen met 2 sensoren Met de serie Hello lanceert DMP Electronics een nieuwe generatie van gebruiksvriendelijke elektronische kranen met 2 actiesensoren. De Start-stop sensor vooraan wordt geactiveerd bij frontale benadering en is handig voor het vullen van recipiënten. De “Eco Jet’ sensor langs onder is ideaal om de handen te wassen en keukengerei af te wassen of etenswaren te spoelen. Dankzij de geoptimaliseerde elektronica zorgt een Hello kraan voor een waterbesparing van 50% ten opzichte van traditionele kranen. De mengkraan werkt op 1,5 V batterijen en is be-schikbaar in 2 afwerkingsvormen en diverse kleurvariaties.

www.dmpelectronics.comwww.linum.eu

Anders denken in klimaatoplossingen

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING

Bij ons kunt u terecht voor méér dan alleen de levering van de huurapparatuur. Ook advies en ondersteuning in alle fases van uw project vormen voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

Met de verhuurapparatuur van Recool kunnen totaal-oplossingen in klimaatbeheersing geboden worden; de diversiteit aan apparatuur is geschikt voor inzet ten behoeve van koeling, airconditioning én verwarming.

Chillers

Voor onderhoud of calamiteiten aan bestaand koudwatersysteem

Fancoils

Plaatsing direct in ruimte, aansluitbaar op bestaand/tijdelijk koudwatersysteem

Watergekoelde airco

Plaatsing direct in de ruimte, toepas-baar met waterleiding of droge koeler

Lucht/water portables

Snel plaatsbare noodkoeler met buitendeel voor warmteafgifte

Tijdelijke koeling

Recool BV I +31 (0)78 - 6911000 I www.recool.nl

RECOOLVerhuur in Koeling-Airconditioning

Recool is totaalverhuurder in klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder tijdelijk klimaatprobleem.

Rooftops

Voor grote ruimtes, inblaas met lucht-slangen. Voor koelen én verwarmen.

Lage temperatuur koelers

Watergekoelde units voor lage tem-peraturen. Plaatsing direct in ruimte

Snelle levering in Nederland, België en Luxemburg!

delabiebenelux.com

HYGIëne • VeIlIGHeIdtoeGankelIjkHeId

Grepen in RVS en Nylon Douchezitjes Hygiëne accessoires voor utiliteiten

Kranen voor verzorgend personeel Kranen voor patiëntenkamers Kranen met warmwaterbeveiliging Bedpanspoelsystemen

kranen en FIlters Voor ZIekenHuIZen

toeGankelIjkHeId en autonomIeHYGIëne accessoIres

Personenalarmeringssystemen van Bosch Uitgebreide veiligheid voor zelfstandig wonen

De Personenalarmeringssystemen van Bosch Healthcare zijn ontworpen voor mensen die zelfstandig willen blijven wonen. Het systeem bestaat uit een Personenalarmtoestel en een mobiele zender die overal binnenshuis kan worden gebruikt. Wanneer hulp of assistentie nodig is, hoeft de gebruiker slechts de alarmtoets op het Personenalarmtoestel of op de mobiele zender in te drukken. Met Bosch producten kan uw personenalarmeringsservice eenvoudiger, efficiënter en tegen aanzienlijk lagere kosten tot stand worden gebracht. IP, analoog of GSM: de Bosch Personenalarmtoestellen voldoen aan al uw wensen.

Meer informatie: www.boschsecurity.be of via telefoonnummer 056-200240.

HTS_3-mensen_adv.indd 1 28-5-2014 18:00:37