TEKNİK RESMİN ÖNEMİ VE AMACI - hbogm.meb.gov.tr · 10. ÜNİTE TEKNİK RESMİN ÖNEMİ VE AMACI KONULAR 1. Aydınlatma Projelerinin Ön Bilgileri Mimarî Planlar ve Özellikleri

10. ÜNİTE

TEKNİK RESMİN ÖNEMİ VE AMACI

KONULAR1. Aydınlatma Projelerinin Ön Bilgileri

Mimarî Planlar ve Özellikleri

Mimarî Planlarda Kapı, Baca, Merdiven ve Sabit Eşyaların Sembolleri

2. Aydınlatma Projelerinde Kullanılan Semboller

3. Tesisat Projelerinde İletken Kesiti Seçimi

4. Aydınlatma Ön Bilgileri

5. Enerji Dağıtım Özeti ve Yükleme cetvelleri

6. Maliyet hesabı ve Tesisat Keşfi

7. Teknik ve Özel Şartnameler

8. Elektrik Tesisatı Başvuru Formları

BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ?

Aydınlatma Projelerinin ön bilgilerini öğrenecek,

Mimarî Planlar ve özelliklerini kavrayacak,

Aydınlatma Projelerinde kullanılan sembolleri öğrenecek,

Tesisat Projelerinde İletken Kesiti Seçimini bilecek,

Enerji Dağıtım Özeti ve Yükleme cetvelleri hakkında bilgi sahibi olacak,

Maliyet hesabı ve Tesisat Keşfini öğrenecek,

Teknik ve Özel Şartnameler hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

BU ÜNİTEYE NASIL ÇALIŞMALIYIZ?

Ünite içerisinde yer alan tanım ve kavramları iyi öğreniniz.

Ünite içerisinde yer alan konulara ait açıklamaları dikkatlice okuyunuz.

Üniteye ait konuların içerisindeki bir bölümü öğrenmeden başka bir bö-lüme geçmeyiniz.

Ünite sonunda yer alan özet kısmını mutlaka okuyarak değerlendirme sorularını yanıtlarına bakmadan dikkatlice çözmeye çalışınız.

Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız.

Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi mutlaka tamamlayınız.

155

3. SINIF ELEKTRİK TESİSATÇILIĞITEKNİK RESİM VE MESLEK RESMİ

10.1 AYDINLATMA PROJELERİNİN ÖN BİLgİLERİ

10.1.1 Mimari Planlar ve ÖzellikleriKonut ve iş yerleri, yaşama ve çalışma kolaylıkları ile dinlendirici, huzur dolu

bir yaşamayı sağlayacak bir şekilde imar edilmelidir. Mimari planlar bölümlere ay-rılmak suretiyle daha çok ihtisaslaşmaya gitmiştir. Bu bölümlerden biri elektrikle hizmetlerin düzenlenmesi, zayıf akım, aydınlatma ve kuvvet (motor, havalandırma, ısıtma ve soğutma vb.) tesisatlarını kapsar.

Ayrıca hizmetin amacına yönelik; telefon, çağırma ve bildirim (haberleşme), elektrik tesisatları olarak bilinen bu bölümlerin çalışma başlangıcı mimarî planla-rıdır.Mimarî proje ve planlar, inşaat çalışmalarını eksiksiz ve tam olarak yönetebil-melidir. İç tesisatın bina içindeki enerji girişi, dağıtım ve kumanda sistemlerinin düzenlenmesinde mimarî planlar önemlidir. Mimar veya inşaat mühendislerince, hazırlanan, konut ve işyeri projelerinde yer düzeyi altından (temel ve bodrumlar) başlayıp katlardaki inşaatın yapımım ayrı ayrı gösteren 1/50 (bazen 1/100) oranlı çi-zimler kullanılır. Binaların yapımı ile yardımcı hizmetlerin yapımında (elektrik ve sıh-hi tesisat bölümleri) bu planlardan yararlanılır. Saydam (Aydınger) kâğıtlara çizilerek yeteri sayıda çoğaltılabilen bu planlar, elektrik tesisat projesinin çiziminde kullanılır.

Şekil 10.1: Vaziyet planı örneği

156


Mimari planlarda, binanın belediye hudutları içindeki imar yönetmeliklerine göre konumu “vaziyet planı” ile belirlenir. Binanın oturduğu alan, üst görünüm ola-rak ve kaç kat olduğu alan, üst görünüm olarak ve kaç kat olduğu da yan görünüş-leriyle 1/200 - 1/500 oranlarında coğrafi yönleri ile gösterilir.

Kat planlarında, elektrik tesisatı yapımında beton sütunlar ve bunları birbirine bağlayan kirişler ve kolonlar çok önemlidir. Planlarda bu kısımlar özel şekilde belir-tilmektedir.

Binanın betonarme çatısı bina yükünün tümünü taşıyacaktır. Bu nedenle elektrik tesisatı yapımında betonarmenin herhangi bir şekilde zarar görmesi isten-mez. Tesisatçı beton dökümünden önce, kendi tesisatının tavan ve kiriş içi borularını dikkatle döşeyecektir. Böylece elektrik tesisatı yapımı, binanın betonarme çatısının yapımı ile birlikte yürütülecektir.

Kat planlan farklılık arz eden bodrum kat, zemin kat ve normal katlar ayrı ayrı gösterilir.

Zemin kat planları, enerjinin binaya girişi yer altı kablosu ile yapıldığı takdirde binaya giriş kapısı veya küçük koridoru ile önem kazanır. girişte, kablo kofre buatı kullanılacağından, yeterli bir montaj boşluğu aranır.

Normal kat planları apartmanlarda katlar birbirinin aynı olduğundan, yalnız bir çizimle gösterilir ve birbirinin aynı olan kat sayısı belirtilir. Buna göre, katların mimarî yapısı ile elektrik tesisatı yapımı da bir birinin aynı olacaktır.

Enerjinin binaya girişi hava hattı ile yapılıyorsa 1. katın hava hattının giriş yap-tığı yöndeki dış duvar yüzüne (iletim hattının bağlanışı için) izolatör veya konsol ta-kımı monte edilir. Enerji hattı buradan en kısa yol ile dağıtımın yapılacağı merdiven boşluğuna iletilecektir. Kolon hattı sigortaları da buraya konacaktır.

Kat planlarının etüdünde, dairelerde kullanılan ısıtma ve havalandırma baca-ları ile boşluklarına dikkat edilmelidir. Tesisatın yapımında bu bölgelere yaklaşama-yacaktır. Kapıların açılış yönleri, elektrik kumanda anahtarlarının yerleştirilişi yönün-den önemlidir. Kapıların oda boşluklarında duvara en yakın kenar üzerine açıldığına dikkat ediniz. Anahtarlar kapı arkasına konmayacaktır.

Kat planlarında ölçüler santimetre olarak verilmektedir. Bu ölçüler aydınlatma hesaplarında kullanılacaktır.

Elektrik tesisatlarının başlangıç çalışmalarının yeri mimari planlardır. Çünkü yapılacak elektrik tesisatının uygulama projesi önce mimari planlar üzerine çizil-mektedir. Çizilen projenin Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) tarafından tasdikinden sonra uygulanmasına geçilmektedir. Bu nedenle gerek projeli hazırlayanın, gerekse uygulayanın mimari planlar hakkında yeterli bilgiye sahip olması gerekmektedir.

157


10.1.2 Mimarî Planlarda Kapı, Baca, Merdiven ve Sabit Eşyaların Sembolleri

Elektrik tesisat projeleri üzerinde çalışmaya başlamadan önce tesis veya bi-nanın sıcak, nemli olan yerleri, kapı, pencere, merdiven gibi ahşap kısımlar, lento, sütunlar, kolonların bulunduğu beton yerler, bütün bunların gösteriliş şekilleri ve ölçülerine ait bilgimizin pekiştirilmesine lüzum vardır.

Şekil 10.2: Mimari plan ögeleri

158


İnşaatlarda kapı ve pencerelerin yapımı değişik şekillerde olabilir. Aşağıda mi-mari projelere ait çeşitli semboller gösterilmiştir.

Elektrik tesisatı uygulama projesi hazırlanırken, bacalardaki ısının tesisata et-kisini önlemek, için bu kısımlardan kaçınmak için de bacaların gösteriliş şekillerini bilmek zorunluluğu vardır. Aşağıda, bir veya daha fazla sayıda bacalar ve gösteriliş-leri ile havalandırma boşlukları gösterilmiştir.

Şekil 10.3: Aydınlatma projeririnde kullanılan semboller

10.2 AYDINLATMA PROJELERİNDE KULLANILAN SEMBOLLER

Aydınlatma tesisatlarının açık ve kapalı şemalarının çizimi, aydınlatma proje-lerinin hazırlanması, hazırlanan projelerin Elektrik Mühendisleri Odasından (EMO) vize alınması ve Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) müessese müdür-lüklerince onaylanması gerekir.

Projelerin EMO ve TEDAŞ yetkili elemanları tarafından incelenmesi sırasında proje üzerinde gösterilen (enerji girişi, boru çapı ve kablo kesitleri, anahtarlar, sayaç, sigortalar, armatür tipleri vb.) semboller ile aynı olmalıdır.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğinde halen kuvvetli akım için 150, zayıf akım için 82 sembol olmak üzere toplam 232 sembol bulunmaktadır. Elektrik iç tesis projele-rinde yönetmelikte belirtilen semboller kullanılmalıdır. Yönetmelikte sembolü bu-lunmayan aygıt ve malzemelerin kullanılması halinde, proje dosyasındaki semboller listesinde belirtmek suretiyle kullanılabilmektedir.

10.3 TESİSAT PROJELERİNDE İLETKEN KESİTİ SEÇİMİElektrik iç tesisatında dağıtım hatları, tesisat borularının içine alınırlar. Boru

cinsleri kullanılacakları yere göre seçildikleri gibi çaplanda içlerinden geçirilecek

159


iletkenlerin kesit ve sayılarına göre seçilirler. Elektrik iç tesisatlarında çok önceleri, bergman borular veya peşel borular kullanılırdı. Bergman borular göz estetiği açı-sından sıva üstü tesisat¬larda kullanılırdı. Son yıllarda kullanış kolaylığı ve ekonomik olması nedeniyle plastik (Pvc) borular kullanılmaktadır. Ayrıca çarpma ve darbelere karşı tesisatı korumak amacıyla çelik (gaz - stahlpanzer) borularda kullanılır.

Tablo 10.1: boru çapları

Elektrik iç tesisatlarında kullanılan boruların çaplan, iletken kesitleri ve sayı-sı ile yakın ilgilidir. Ayrıca boru çaplan tespit edilirken tesisattaki köşe ve kıvrımlar, iletkenlerin çekilmesi ve gerektiğinde değiştirilmesi dikkate alınmalıdır. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin 58. maddesinin c5 fıkrasında belirtilen çizelge - 14 de Nv iletkenleri kullanılması durumunda sıva altı veya sıva üstünde tesis edilen hatlarda, kaç mm’lik borudan, kaç adet kaçlık kablo çekileceği gösterilmektedir.

Elektrik iç tesisatlarında kullanılan yalıtılmış iletkenlerin, kesiti alıcıların çeke-cekleri akıma göre tespit edilir. İletken seçiminde bu akımın iletken üzerinde meyda-na getireceği ısı dikkate alınır. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin 57. maddesinin a4 fıkrasına göre yalıtılmış bakır iletkenlerin, 25 °c’ye kadar olan ortam sıcaklıklarında sürekli olarak taşıyabilecekleri yük akımları çizelge -l’de verilmiştir. Çizelgedeki yük akımları 25 °c ye kadarki ortam sıcaklığı için verilmiştir. Daha yüksek ortam sıcaklık-ları için bu değerler Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin ilgili maddesindeki çizelgede verilen katsayılar ile çarpılmak suretiyle iletken kesitleri yeniden tespit edilir.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’ne göre boru içinde kullanılacak kabloların en küçük kesiti 1,5 mm2 olmalıdır. Sorti hattı buatlardan alıcılara kadar olan hat olup, aydınlatma sortilerinde asgari 1,5 mm2’lik kablo çekilmelidir. Dağıtım tablosundan buatlara kadar olan hatlara linye hattı denir. Linye hatlarına asgari 2,5 mm2’ lik kab-lo çekilmelidir. Sayaçlardan dağıtım tablosuna kadar olan hatlara kolon hattı denir. Kolon hatlarına asgari 4 mm2 ’lik kablo çekilmelidir.

İşletmeye ait ana bağlantı kutusundan sayaçlara kadar olan hatta ana kolon

160


hattı denir. Ana kolon hattına asgari 6 mm2 ’lik kablo çekilmelidir. cetvel-1 incelen-diğinde Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin ilgili maddesi gereği zorunlu kıldığı bu kesitlerden, normal şartlarda 1,5 mm2’ lik kablodan 16 amperlik akım, 2,5 mm2’ lik kablodan 21 amper,

4 mm2 ’lik kablodan 27 amperlik akım çekilebileceği düşünülürse, ayrıca bir hesaplamanın yapılmasına gerek olmadığı açıkça görülür. Ancak sorti, linye ve ko-lon hatlarından bu değerleri aşan akımların geçirilmesi zorunluluğu var ise, bu kesit-lerden bir üst kesitin alınacağı bilinecektir. Kullanılan iletken kesitlerinin uygunluğu, en uzun linye üzerindeki gerilim düşümü hesabı ile kontrol edilir.

Tablo 10.2: Yalıtılmış bakır iletkenlerin 25 °C ye kadar olan ortam sıcaklıklarında sürekli olarak taşıyabilecekleri yük akımları cetveli

161


Yalıtılmış iletkenlerin anma kesitlerine göre aşırı akım koruma aygıtlarının (si-gorta, otomatik sigorta vb.) seçilmesi:

İç tesisatta kullanılacak alıcılara çekilen besleme hatlarının kesiti ve bu hatların başlarına konacak sigorta akımlan Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin ilgili madde-sindeki cetvelden alıcı akımlarına göre seçilecektir. Tesisatta kullanılan iletken kesiti-nin besleme hattı sonunda ortaya koyacağı gerilim düşümünün belirlenen değerin üstüne çıkıp çıkmadığı hesaplanarak kontrol edilecektir. Buna da “İletken kesiti uy-gunluğunun gerilim düşümü hesabı ile kontrolü” diyoruz.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’nin ilgili maddesine göre, iç tesis hatlarında sü-rekli en büyük işletme akımı ile işletme gerilimine göre yüzde gerilim düşümü;

Yapı bağlantı kutusu ile tüketim araçları arasındaki gerilim düşümü:• Aydınlatma ve priz devreleri için tatbik edilen gerilimin %1,5’u

geçmemelidir.• Motor devreleri için tatbik edilen gerilimin %3’ü geçmemelidir.

Elektrik iç tesislerinde gerilim düşümü hesaplanmasında aşağıdaki formüller kullanılır.

Bir fazlı alternatif akım tesislerinde gerilim düşümü:

Akım şiddeti biliniyorsa Güç biliniyorsa Yüzde olarak gerilim düşümü

Üç fazlı dengeli yüklü alternatif akım tesislerinde gerilim düşümü:

Akım şiddeti biliniyorsa Güç biliniyorsa Yüzde olarak gerilim düşümü

162


gerilim düşümünün en büyük sebebi sortilerin gücü ve hatların uzunluğudur. güç ve hattın uzunluğu arttıkça gerilim düşümü de artar. Elektrik tesisat hattının, gerilim düşümü hesabı yapılırken, ana kolon, kolon hatlarından başlanarak, en uzun ve en güçlü linyesi ele alınır. Linyeye bağlı sorti yükleri ile başlangıçtan itibaren sorti buatlarınm yerleri belirtilir. Buatlar arası mesafeler tespit edilir.

Ayrıca, ana kolon, kolon ve linye hatlarında kablo kesitleri bilindiğine göre ge-rilim düşümü hesabı aşağıdaki gibi yapılır.

10.3.1 Kolon hattı

K K

Dengeli yükleme için binanın dağıtım tablosuna kadar 3 fazlı besleme yapılmıştır.

Formül de değerler yerine konularak kolon hattı % gerilim düşümü bulunur. (Besleme 3 fazlı olduğundan U = 380 volt alınır.)

10.3.2 En güçlü ve En Uzun Linye

Linye tek fazlı beslendiğinden bu formül kullanılacaktır.

Formülünde değerler yerine konularak en güçlü ve en uzun linye % gerilim düşümü hesaplanır. (Besleme tek fazlı olduğundan U = 220 volt alınır.)

K

163


10.3.3 Toplam gerilim Düşümü%eT = %eK + %eL toplamı bulunur.

(1.5 => tatbik edilen gerilimin %1,5’u alınır)

%er <1,5 ise kullanılan kesitler uygundur aksi takdirde bir üst kesit kullanılmak suretiyle hesaplamalar yeniden yapılır.

10.3.4 Isı Kontrol hesabı

gerilim hesabının yanında ısı kontrol kolon hattında ısı kontrol hesabı Değerler yerine konularak kolon hattından geçen akım

şiddeti bulunur. Kolon hattına çekilen kablo kesiti bilindiğine göre, iç tesisat yönet-meliği tablo 10.2’de kaçlık kablodan en fazla kaç amperlik akım çekilebileceği belir-tilmiştir. hesaplanan akım şiddeti tablo 10.2’deki değerden daha düşük bir değer ise kullanılan kablo kesiti uygundur.

ÖRNEK:

Bir elektrik tesisine ait projenin kolon hattı ve en uzun, en güçlü linyesine ait bilgiler sembolik olarak verilmiştir. Linyenin toplam gerilim düşümünün % kaç oldu-ğunu hesaplayalım.

10.3.4.1 Kolon hattı % gerilim Düşümü hesabı

Dengeli yükleme gerekçesi ile besleme üç faz ile yapılıp, her linye ayrı bir faz ile beslenir.

K K

164


10.3.4.2 En Kritik Linye (En Uzun ve En güçlü Linye) gerilim Düşüm hesabı

Linye 1. faz ile beslenmektedir.

Bir fazlı besleme yapıldığından bu formül kullanılacaktır.

1.5 > 0,895 olduğundan kullanılan kesit uygundur.

10.3.4.3 Isı Kontrol hesabı

N= Eş zamalı güç Elektrik iç tesisleri Yönetmeli’ne göre eş zamanlı güç aynı zamanda çekilen güç olup 8 kw kadar, kurulu gücün %60’ı geri kalan bölümü için %40’ı alınır.

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği Çizelge-lO’a göre 10 mm2 Mik kablodan 48 ampere kadar akım geçirilebileceği belirtilmekte olduğundan 48 > 34 olduğu için ısı kontrol yönünden de kullanılan kesit uygundur.

K

165


10.4 AYDINLATMA ÖN BİLgİLERİElektrik uygulama projelerinin aydınlatma konusu, yaşama çabamızı kolaylaş-

tıran ve rahatlatan öneme sahiptir. Bu konu, bazı ülkelerde mühendisliğin bir ko-ludur. Burada elektrikle ilgili yetkili kişilerin bilmesi gereken bilgileri inceleyeceğiz. Çalışma, eğlenme ve dinlenme yaşamın üç ayrı bölümüdür. Bu bölümlerde kulla-nılacak aydınlatma metodu ve değerleri ile araçları da değişik olur. Aydınlatma da aydınlık şiddeti ve ışık dağılımı önemli iki faktördür. İş yerlerinde kullanım amacına uygun bir aydınlık şiddeti seçilmelidir.

Değeri düşük olan aydınlık şiddeti yetersiz aydınlatma ve yansımalara sebep olur. her iki durumun da sakıncaları vardır. Bu maksatla konut ve işyerleri için her ülke kendi sosyal düzenine uyan aydınlık şiddetlerini belirlemiştir. Aydınlatma he-saplarında bu değerlere uyulur.

Aydınlatmada ikinci önemli faktör ise ışık dağılımıdır. (Kullanılan aydınlatma armatürlerinin özelliği). Aydınlatmanın iş yeri özelliğine göre; direk, yandirek, eşit dağılımlı, uzun ışık kaynakları ile yarı endirek, endirek metodlu çeşitleri vardır. İşyeri veya konutların aydınlatılmasında armatür şekli dekorasyon ile yakın ilgilidir. Arma-türler aydınlatma metotlarının her birine ait özel veya iki metodu birlikte uygulayan çeşitli şekil ve gereçlerle yapılmaktadır. Armatür yapan fabrikalar, ışık dağılım özel-liklerini de kataloglarında yer verir. Aydınlatma hesaplarında bu özellikler dikkate alınmalıdır.

Armatürlerde aranan genel özellikler, ışığın göz kamaştırmaması, gölgelenme olmaması ve aydınlığın eşit olmasıdır. Işık, ne şekilde yönlenirse yönlensin göz ka-maştırmamalıdır. görmede yorgunluk, baş ağrıları ve önemli kazalara sebep olabilir. gölge aydınlatılan yerdeki ışık dağılımının zayıflığını ifade eder. Aydınlatılacak me-kan birkaç noktadan, gölge meydana getirmeyecek şekilde aydınlatılırsa daha etkili olur. Çalışmada rahatlık

ve en az yorgunluk verir. Aydınlık eşitliğinde, konut ve iş yerinin bölümleri ara-sındaki denklik ifade edilmektedir. Bölümlerin her biri, birbirine yakın aydınlık şid-detleri ile aydınlatılmalıdır. İyi aydınlatılan bir salondan kötü aydınlatılan koridora çı-kışta, psikolojik etki ile karanlık bir bodruma giriş gibi hissedilir. Bilhassa endüstride eşit olmayan aydınlatmalar önemli iş kazalarına sebep olmaktadır.

Aydınlık Şiddeti : Yüzey birimine düşen ışık akışına aydınlık şiddeti adı verilir.

Örnek olarak 400 Lümenlik bir lâmbanın ışık akışını 1 m2 ‘lik bir yüzey üzerine

166


düşürürseniz bu yüzey aydınlanır, fakat aynı ışık akışını 0,5m2 ‘lik bir yüzey üzerine düşürürseniz 0,5m2‘lik yüzey lm2‘Iik yüzeyden daha fazla aydınlanır.

Aydınlık şiddeti birimi Lüx’tür. Kısaca Lx olarak yazılır. (E harfi ile de gösterilir.)

Işık Akışı; bir ışık kaynağının verdiği ışık etkinliğine, o ışık kaynağının ışık akışı denir.

Işık akışının birimi, Lümen’dir. Kısaca Lm ile gösterilir veya (j) işaretiyle ifade edilir.

§ = Lümen

E = Lüks (Aydınlık şiddeti)

S= Alan (m2)

Av = Aydınlık verimi

Aydınlık Verimi: Aydınlatma aracı ışık akışının tamamı aydınlatılacak alandaki çalışma yüzeyine yönlenemez. Çevreye de yayılan bu ışınlar ancak duvar ve tavanlardan yansıyarak yararlı olabilir. Bu nedenle, ışık kaynağı ile yararlanılan ışık akışı arasında daima bir fark bulunur. Buna o iş yerine ait AYDINLIK VERİMİ denir.

Değeri tavan ve duvarlardaki yansıtma özelliği ile aydınlatış sistemlerine bağlıdır.

Aydınlatma Ölçüleri:

Lüks: Işık şiddeti bir mum olan ışık kaynağının kendinden 1 m uzaklıkta olan 1 m yüzeyli alandaki aydınlık değeridir.

Lümen: Bir metre yarı çaplı bir kürenin merkezindeki bir mum şiddetindeki ışık kaynağının bir m2 alana düşürdüğü ışık akışı değeridir.

Yarı direkt aydınlatma:

Aydınlatma aracı, ışığın bir bölümünü direkt olarak çalışma yüzeyine, bir bölü-münde çevreye dağılmasını sağlar. Özellikle büro, koridor, konutlarda kullanılır. Bu tip aydınlatmada araç verimi %80 olarak alınmaktadır.

Direkt aydınlatma:

Aydınlatma aracı ışığı direkt olarak çalışma yüzeyine yönlendirilmiştir. Lamba ile çalışma yüzeyi arasında bir gereç bulunmaz. Aydınlatma aracı, ışığı dar veya ge-niş açılı olarak yönlendirebilecek şekilde yapılmıştır. Atelye, depo, yol gibi yerlerde

167


kullanılır. Bu tip aydınlatmada araç verimi %75 olarak alınmalıdır.

Dağıtılmış Aydınlatma:

Işık, aydınlatma aracından her yöne eşit olarak dağıtılmaktadır. gözdeki ka-maşmanın en az değerde olması nedeniyle uygulamada çok kullanılmaktadır. Bu tip aydınlatmada araç verimi % 80 olarak alınmalıdır.

Düz Uzun Lambalı Aydınlatma:

Bilhassa fluoresan ve yüksek gerilimli uzun tüplerle yapılan aydınlatma şekli-dir. Bu aydınlatmada ışık akışının fazlalığı ve düzenli dağılımı önemlidir. Araç verimi % 100 olarak alınmaktadır.

Yarı Endirekt Aydınlatma:

Işık akışının büyük bir bölümü tavana, bir kısmı da çalışma yüzeyine doğru yönlendirilmiştir. Uygulamada tavan ve duvar renkleri açık renkle badanalı veya bo-yalı olan kütüphane, dinlenme ve kabul salonlarının aydınlatılmasında kullanılır. Bu tip aydınlatmada araç verimi % 70 olarak alınmalıdır.

En Direkt Aydınlatma:

Aydınlatma aracı, ışığın tamamını tavana yönlendirir. Tavan ve duvarları açık renkte olan dinlenme, misafir odaları, toplantı salonlarının aydınlatılmasında kulla-nılır. Bu tip aydınlatmada araç verimi % 7 olarak alınmaktadır.

Basit Aydınlatma Hesapları ile İlgili Uygulamalar:2. grup elektrikle ilgili yetkili kişilerin görev yetki ve sorumluluklarına uygun

olarak aydınlatma hesaplarının çizelge ve formüllere dayalı olan hesaplar yerine ba-sit aydınlatma hesaplan ile ilgili uygulamalara yer verilecektir.

Özellikle konutlar için geçerli olan pratik çözüm ile eni 3 metre boyu 4 metre olan bir odaya konulacak lambanın gücünü bulalım.

Önce odanın alanını bulalım.

Alan = 3 . 4 = 12 m2

her metrekare için 12 Watt ‘lık lamba kullanılacağına göre,

168


Lâmba gücü = 12 . 12 = 144 Watt

Pratikte gücü 144 Watt olan güçte lâmba olmadığından en yakın bir üst lâmba gücü olarak 150 Watt’lık lâmba kullanılmalıdır.

10.5 ENERJİ DAĞITIM OZETI VE YÜKLEME CETVELLERİElektrik tesisat projeleri, tesisatçıya yapacağı işin detayını vermesi için önemli-

dir. Tesisat yapıldıktan sonra, elektrik işletmesine ait şebekeye bağlantının yapılması gerekir. Ayrıca elektrik işletmesi yetkililerinin elektrik tesisatının özellik ve değerleri-ni bilmek zorundadır. Bu nedenle uygulama planlan hazırlanırken, tesisatın “Enerji Dağıtım Özeti” ve “Tesisatın Yükleme Cetveli”de hazırlanır.

Şekil 10.4: Kuvvet - enerji dağıtımı

Enerji dağıtım özeti, tesisatın elektriki özetini ve yükleme cetveli de fazların yükleme değerlerini açıklamaktadır. İşletme yetkilileri böylece, bölgelerindeki ener-ji dağıtımını daha düzenli ve dengeli olarak yapabileceklerdir.

Enerji dağıtım özeti, tesisata enerjinin girişinden (hava hattı veya yer altı kab-

169


losu ile) başlayarak kolon hattı, sigortası sayaç, ana şalter ve dağıtım tablosundan beslenen linyelerin her biri, linye sigortası, linye cinsi ve yükleri yazılarak ayrı ayrı gösterilir. Böylece linye cinsleri de ayırt edilmiş olur.

Enerji dağıtım özeti çiziminde her bir bölüme ait elektriki değerler ayrı ayrı ve açık olarak gösterilmektedir. Bu konuya ait iki örnek çizim gösterilmiştir.

Yükleme cetvelleri dağıtım tabloları için, ayrı ayrı hazırlanır. O dağıtım tab-losundaki linye numaraları, cinsi, linye sigortası akımı, linye uzunluğu, sorti adedi, güçler toplamı ve hangi fazdan beslendiği sırası ile belirtilmektedir. Ayrıca linyeler-deki özelliklerin belirtilmesi için de bir düşünceler bölümü bulunmaktadır.

Yükleme cetvellerindeki güç toplamı o iş yerinin gücünü ve fazların ayrı ayrı yük dağılımını gösterir. Tesisatçı kendi işindeki bu yük dağılımını mümkün olduğu kadar birbirine denk bulunduracak şekilde iç dağıtımı yapmakla yükümlüdür. Şebe-ke yetkilileri enerji dağıtımında bilhassa buna dikkat edeceklerdir.

Tablo 10.3: Yükleme cetveli

10.6 MALİYET hESABI VE TESİSAT KEŞfİ

10.6.1 Maliyet hesabıÇalışmalarımızın amacı, bir işin yapımı ve onun karşılığında edinilecek maddi

değerlerle yaşamımızı sürdürmektir. Çalışma hayatında, çabalarımızın devamlılığı ve harcadığımız enerjimizin karşılığını almak önemlidir.

Yapılan işin veya ortaya konan emeğin karşılığı maddi ölçülere dayanır. Yapı-lan işe verilenlerin, işin yapımında kullanılan gereçlerin bedelleri toplamı, iş üzerin-de kullanılan alet ve makinelerin amortismanları (yıpranma payı), işçilik giderleri ve zaruri giderlerin toplamı o işin maliyetini teşkil eder. her meslek grubunda bu temel, kaçınılmaz kural olmuştur. Bu nedenle, mesleki çalışmalarımızın bu açıdan değer-lendirilmesi bazı prensiplere uyulması gerektiği bilinmelidir.

170


Elektrik tesisatçılığı meslek dalında yapılan çalışmalarda en önemli husus, ma-liyet hesaplandır. gereç listeleri, yapılan işte kullanılan gereçlerin sırası ile ayrı ayrı ölçülerek sayılması ve yazılması ile yapılır. Bu arada kırpıntı ve zayiatını da dikkate alarak gereçlerin toplam maliyeti hesaplanmalıdır. Bu hesapları etkileyen aşağıdaki etkenler vardır.

Bu hesapları etkileyen aşağıdaki etkenler vardır:

a) İşin yapımında kullanılan her türlü gereçler

b) İşçilik veya montaj masrafları

c) Zaruri masraflar

d) ‘Yasal vergiler

Tablo 10.4: Maliyet hesabı

Maliyet hesabı çıkarılırken aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmelidir. ge-reç listesindeki toplamın üzerine uygun görülecek miktar veya oranda kâr, işin ya-pımında kullanılacak alet ve makinelerin amortisman bedeli(yıpranma ve onarım değerleri), emeğin değerlendirilmesi, yani çalışma süresince işçilere ödenecek top-lam işçilik ücreti, zaruri masraflar ve kanuni harcamalar (Taksi, onarım, nakliye vb. ile telefon, depo ücreti, her türlü vergiler toplamı) eklenir.

171


Çıkan toplam değer o işin teklif tutarı olur. İşin yapımı için teklif edilecek tutar ile ilgili değerlendirme ne kadar gerçeğe yakın olursa, işverene uygun fiyat bildiril-mesi açısından ve zarar etmeden işin bitirilmesi için son derece gereklidir.

10.6.2 Tesisat KeşfiKeşif, yapılacak bir işin önceden (açıklanan bütün etkenler dikkate alınarak)

tutarını hesaplamaktır. Bu hesaplamada birim esası da uygulanır. Yetkili kurumlarca, yapılan işler, iş birimlerine ayrılır. her birimdeki maliyet, kâr, işçilik, amortisman vb. değerlendirmeleri göz önüne alınarak birim fiyatları hesaplanır. Bu birimlere göre analiz edilen işte birim sayılarının bir arada bulunuşuna “birim listeleri” diyoruz. Bu listeler, ayrıca birimin tarife ve özelliklerinin belirlenmesi yönünden de bağlayıcı ni-telikleri taşımaktadır.

Elektrik Tesisatçılığı meslek dalında çalışma yapacak olan kişilerin dikkatli bir iş analizi yapmasında özellikle fayda vardır. Bu analizde iş, konulara ve her konu bö-lümlere ayrılır. Bölümlerin kısımlara, her kısmın da birimlere ayrılması ile analizin detaylanışı tamamlanır. İş analizini yapanın tecrübeli olmaması veya her işi ayrı ayrı analiz yapmanın sakıncaları, Elektrik Tesisatı Birim Fiyat Tarifleri ve Şartnamesi Keşif Özeti cetvelleri ile önlenmiştir.

Bu şartnamede konular;a. Kuvvetli Akım,b. Zayıf Akım,c. Çeşitli tesisatlar olarak bölümlere ayrılmıştır.

Bölümleri yukarıda çıkarılan elektrik tesisatı birim fiyat tarifleri ve şartname-sinde, bölümler kısımlara ve birimlere ayrılmıştır. her birimin bulunduracağı özellik-ler ayrı, ayrı tarif edildiğinden değerlendirmeye kolaylık getirir. İş biriminin de özel isteklere cevap verebilmesi için, keşif özeti tarifleri dışında kalan ve istenen özellik-ler, iş verenle teknisyen arasında düzenlenen özel şartname içerisinde belirtilir.

İhalelerde kullanılan keşif özeti cetvellerindeki birimler, her yılın ticari duru-muna göre yayınlanan “Elektrik Tesisatı Birim cetveli”nde fiyatlandırılır. Birim fiyat cetveli, keşif özeti cetveli ile aynı sıra numaralarını takip eder ve montajlı veya yalnız montaj işçiliği fiyatlarını gösterir.

Keşif özeti ve birim fiyat cetvelleri, Bayındırlık Bakanlığınca, her meslek bölü-mü için ayrı ayrı hazırlanır. Bu sıra içinde, elektriki çalışmaların birim fiyat numarala-ması 700 den başlar. Birimlerin, fiyatları ile değerlendirilmesi ile tesisat konusunun keşfi yapılmış olur. Aşağıda örnek bir projeye ait keşif cetveli çıkarılmıştır. Fiyatların zamanla güncelliğini kaybedebileceği düşüncesi ile birim fiyatları ve tutarları yazıl-

172


mamıştır.

Tablo 10.5: Maliyet hesabı

Endüstriyel çalışmaların resmi sektör bölümünde yaptırılacak tesisatlar, keşif fiyatları ile ihaleye çıkarılır. Yürürlükte olan ihale kanununa göre eksiltme veya pa-zarlık esasına göre o iş yetkili müteahhite verilir ve yaptırılır. Tarafların iş hakkındaki bağlayıcı kararlan, ihale şartları arasında gösterileceği gibi ayrı bir protokol ile de imza altına alınmasında özellikle fayda vardır.

Özel sektördeki çalışmalarda daha çok pazarlık veya götürü usûlleri uygulan-maktadır. Elektrik tesisatlarının pazarlık veya götürü olarak yaptırılmasında, teknis-yenin çok dikkatli olması gerekir. İşveren, işini teknik şartlara uygun ve en ucuz fiya-ta yapanı tercih edecektir. Kendi yararını düşüneceği çok normaldir. Pazarlığa giren elektrikle ilgili yetkili kişiler tesisat konusundaki bölüm ve kısımları iyi tetkik etmeli, değerlendirmeyi gerçeğe uygun olarak yapabilmelidir.

10.7 TEKNİK VE ÖZEL ŞARTNAMELERElektrik tesisatlarının yapılışından, çalışmasını devamlı sürdürülmesine kadar,

göz önünde bulundurulacak bir çok özellikler vardır. Bu özelliklerin yazılı olarak bir arada ifadesi, iş yapanı ve çalışma düzenini sürdüreni kendine bağlar. Buna ait yö-netmelik veya şartname ile belirtilmiştir. Şartnameler, uyulması gerekli hususları ve özellikleri yazılı olarak bildiren belgelerdir.

Bilhassa elektrik tesisatçılığı çalışmalarında çok kullanılır. Yapılacak elektrik te-sisatının, estetik yönlere ve teknik esaslarına uygun olarak istenen dayanıklılıklarda olması, hem işveren ve hemde işi yapan tarafından istenir. İşe başlamadan, iş veren-le işi yapan arasında uyulması istenen hususlar özel istek şartnamelerinde belirtilir. Bu belge, her iki taraf arasında imza altına alınıp noter tarafından tasdik edilmesinde fayda vardır.

Özel istek şartnameleri daha küçük tesisat işlerinde kullanılan yazılı bir anlaş-

173


ma belgesidir. Bu belgede, aydınlatma tip ve şekilleri, kullanılacak armatür tip ve biçimleri vb. gibi özellik taşıyan kısımları, anahtar, priz ve aydınlatma apliklerinin yerleri vb. hususları belirtir. Bu arada tesisatçı için, tesisatın başlanıp bitirileceği ta-rihler, mali yönden ödeme şartlan, tesisatın teslim ediliş şekli vb. hususların da be-lirtilmesinde fayda vardır.

Büyük elektrik tesisatlarında, tesisatın teknik yönden bulunduracağı veya uyulması gerekli şartlan yazılı bildiren belgelerede teknik şartnameler denir. Bilhas-sa devlet sek¬töründe ve kamu hizmetlerinde uyulacak teknik hususlar, bu şartna-melerde belirtilir. Elektrik tesisatçılığı ile ilgili Bayındırlık Bakanlığınca düzenlenen “Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve Teknik Şartnamesi” ve “Kuvvetli Akım Elektrik Dağıtım Tesisatının Bakım, İşletme ve Yapımına Dair Talimatname” ile disiplin altına alınmıştır. Elektrik tesisatı ve tesislerinin yapımı, işletilmesi ve bakımı, elektrikle ilgili yetkili kişiler( elektrik teknisyeni, elektrik mühendisi vb. ) tarafından yapılır.

174


ÖRNEK ÖZEL ŞARTNAME

1. Tesisatta basmalı tip anahtarlar kullanılacaktır.

2. Toprak elektrotlu prizler, gömme tip ve kapaklı olacaktır.

3. Normal prizlerin döşemeden yüksekliği 80 cm olacaktır.

4. Dış kapı zil butonlan, aydınlatmalı ve iç kapı butonları ile birlikte etiketli olacaktır.

5. Tesisatın yapım bedeli .........................TL .‘dir peşin, iletken çekimi sonunda ........................TL . akım verildiğinde ve işin tesliminde ise kalan .........................TL . öde-necektir.

6 . ......................................................................................

7 . ......................................................................................

ÖRNEK TEKNİK ŞARTNAME

1. Tesisatta kullanılan tüm elektrik gereçleri Türk Standartlarına uygun olacaktır.

2. Tesisatta kullanılan kabloların yalıtkanlarının renkleri Elektrik İç Tesisleri Yö-netmeliğinde belirtilen renklerde olacaktır.

3. Toprak elektrotlu kapaklı prizler 1,5 metre ve normal prizler 80 cm yüksek-likte olacaktır.

4. Toprak hattı kolon hattının binaya girişindeki kare buvatta tesisata girecek, linyeler boyunca aynı boru içinde ve faz iletkeninin kesitinde çekilecektir.

5. Toprak levhası, giriş kapısı önündeki nemli toprak derinliğine inilerek şartla-rına uygun olarak gömülecektir.

6. Sortilerde lâmba askı takımının tesbiti için özel kesik piramit şeklinde yumu-şak tahta takozlar kullanılacaktır.

7. Linye iletim hatları tavandan 40 cm alt düzeyde döşenecektir.

8 . ......................................................................................

9 . ......................................................................................

10.8 ELEKTRİK TESİSATI BAŞVURU fORMLARIElektrik tesisat işlerinde çalışmak isteyenler “Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği

“ne göre Türkiye’nin herhangi bir yerinde işletmeye başvurarak kayıt yaptırmak zo-rundadır. İşyerinin bulunduğu yerin dışında yapılacak tesisler için tesisin bulundu-

175


ğu yerdeki işletmeye aynca kayıt yaptırmak gerekmez. Elektrik tesisatçısı iş yaptığı yerdeki işletmeye, iş yerinin bulunduğu yerdeki meslek odasına ve işletmeye kayıtlı olduğunu gösterir belgenin bir suretini vermesi yeterlidir.

Elektrik Tesisatçısı işe başlamadan önce, tesisle ilgili olarak doldurduğu işe başlama bildirimini (örnek:l) ve önceden hazırlanarak işletmeye onaylatılmış elekt-rik tesis projesini veya proje dosyasından alacağı tesisat planını işletmeye verecektir. İşe başlama bildiriminde tesisin yeri ile ilgili bilgiler (parsel, ada, pafta), elektrik tesis projesinin onay tarihi ve sayısı tesisin ruhsat tarihi ve sayısı, teknik uygulama sorum-lusu ve tesisi yapacak elektrik tesisatçısının adı ve ünvam bulunacaktır. İşe başlama bildiriminin işletmece kabul edilmesinden sonra işe başlayacaktır.

Tesisin yapımı tamamlandıktan sonra 30 gün içinde tesisatçı veya teknik uy-gulama sorumlusu işletmeden elektrik bağlantısının yapılmasını isteyecektir. Bu ko-nuda aşağıda yazılı şartların tümünün yerine getirilmesi gerekir.

Elektrik teknisyeni düzenlediği iş bitirme bildirimini (örnek:2) işletmeye vere-cektir. Bu bildirimi tesis sahibi ve elektrik teknisyeni imzalayacaktır. Aynca kendisin-den istenen proje, plan, yazı ve bilgileri işletmeye verecektir

Elektrik iç tesisi, önceden hazırlanmış bir muayene formuna (örnek:3) uygun teknik uygulama sorumlusu tarafından denetlenecek ve doldurulacak formun bir örneği iş bitimi evrağı ekinde işletmeye verilecektir. Teknik uygulama sorumlusu-nun bulunmadığı yörelerde anılan hizmet işletmece yerine getirilir.

176


177


178


ÖZET

Mimarî proje ve planlar, inşaat çalışmalarını eksiksiz olarak yönetebil-melidir. İç tesisatın düzenlenmesinde mimarî planlar önemlidir. Mimar veya inşaat mühendislerince, aydınger kâğıtlara çizilen, yeteri sayıda çoğaltıla-bilen, mimarî planlar, elektrik tesisat projesinin çiziminde kullanılır. Mimari planlar, binanın belediye hudutları içindeki imar yönetmeliklerine göre ko-numu “vaziyet planı” ile belirlenir.

Kat planlarında, elektrik tesisatı yapımında beton sütunlar ve bunları birbirine bağlayan kirişler ve kolonlar çok önemlidir. Planlarda bu kısımlar özel şekilde belirtilmelidir.

Kat planlarının etüdünde, dairelerde kullanılan ısıtma ve havalandır-ma bacaları ile boşluklarına dikkat edilmelidir. Tesisatın yapımında bu böl-gelere yaklaşamayacaktır. Kapıların açılış yönleri, elektrik kumanda anahtar-larının yerleştirilişi yönünden önemlidir.

Elektrik iç tesisatta dağıtım hatları, tesisat borularının içine alınırlar. Boru cinsleri kullanılacakları yere göre seçildikleri gibi çaplanda içlerinden geçirilecek iletkenlerinElektrik iç tesisatlarında kullanılan yalıtılmış iletken-lerin, kesiti alıcıların çekecekleri akıma göre tespit edilir. İletken seçiminde bu akımın iletken üzerinde meydana

İç tesisatta kullanılacak alıcılara çekilen besleme hatlarının kesiti ve bu hatların başlarına konacak sigorta akımları Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği’ne göre seçilecektir. gerilim düşümünün en büyük sebebi sortilerin gücü ve hatların uzunluğudur. güç ve hattın uzunluğu arttıkça gerilim düşümü de artar. Elektrik tesisat hattının, gerilim düşümü hesabı yapılırken, en uzun ve en güçlü linyesi ele alınır.

Elektrik uygulama projelerinin aydınlatma konusu, yaşama çabamızı kolaylaştıran ve rahatlatan öneme sahiptir. Aydınlatma, aydınlık şiddeti ve ışık dağılımı önemli iki faktördür. İş yerinin kullanış amacına uyan bir aydın-lık şiddeti seçilmelidir.

Elektrik tesisat projeleri, tesisatçıya yapacağı işin detayını vermesi için önemlidir. Uygulama planlan hazırlanırken, tesisatın “Enerji Dağıtım Özeti ” ve “Tesisatın Yükleme cetveli”de hazırlanır.

179


Enerji dağıtım özeti, tesisatın elektriki özetini ve yükleme cetveli de fazların yükleme değerlerini açıklamaktadır.

Maliyet hesabı çıkarılırken, gereç listesindeki toplamın üzerine uygun görülecek miktar veya oranda kâr, işin yapımında kullanılan alet ve maki-nelerin yıpranma ve onarım değerleri olan amortisman bedeli, çalışma sü-resince işçilere ödenecek toplam işçilik ücreti, zaruri masraflar ve kanuni harcamalar eklenir.

Keşif, yapılacak bir işin tutarını hesaplamaktır. Bu hesaplamada birim esası da uygulanır. Yetkili kurumlarca, yapılan işler, iş birimlerine ayrılır. her birimdeki maliyet, kâr, işçilik, amortisman vb. değerlendirmeleri göz önüne alınarak birim fiyatları hesaplanır. Bu birimlere göre analiz edilen işte, birim sayılarının bir arada bulunuşuna “birim listeleri” diyoruz. Bu listeler, ayrıca birimin tarife ve özelliklerinin belirlenmesi yönünden de bağlayıcı nitelikleri taşımaktadır. İhalelerde kullanılan keşif özeti cetvellerindeki

birimler, her yılın ticari durumuna göre yayınlanan “Elektrik Tesisatı Birim cetveli”nde fiyatlandırılır. Birim fiyat cetveli, keşif özeti cetveli ile aynı sıra numaralarım takip eder ve montajlı veya yalnız montaj işçiliği fiyatları-nı gösterir. Keşif özeti ve birim fiyat cetvelleri, Bayındırlık Bakanlığınca, her meslek bölümü için ayrı ayrı hazırlanır. Bu sıra içinde, elektriki çalışmaların birim fiyat numaralaması 700 den başlar.

Şartnameler, uyulması gerekli hususları ve özellikleri yazılı olarak bildiren belgelerdir. Bilhassa elektriki çalışmalarda çok kullanılır. Yapılacak elektrik tesisatının, estetik yönlere ve teknik esaslarına uygun olarak istenen dayanıklılıklarda olması, hem işveren ve hem de işi yapan tarafından istenir. İşe başlamadan, iş verenle işi yapan arasında uyulması istenen hususlar özel istek şartnamelerinde belirtilir. Bu belge, her iki taraf arasında imza altına alınıp noter tarafından tasdik edilmesinde fayda vardır.

Elektrik tesisatçısı işe başlamadan önce, tesisle ilgili olarak doldur-duğu işe başlama bildirimini (ömek: 1) ve önceden hazırlanarak işletmeye onaylatılmış elektrik tesis projesini veya proje dosyasından alacağı tesisat planını işletmeye verecektir. İşe başlama bildiriminde tesisin yeri ile ilgili bil-giler (parsel, ada, pafta), elektrik tesis projesinin onay tarihi ve sayısı tesisin ruhsat tarihi ve sayısı, teknik uygulama sorumlusu ve tesisi yapacak elektrik tesisatçısının adı ve unvanı bulunacaktır. İşe başlama bildiriminin işletmece kabul edilmesinden sonra işe başlayacaktır.

180


Elektrik teknisyeni düzenlediği iş bitirme bildirimini işletmeye vere-cektir. Bu bildirimi tesis sahibi ile birlikte teknisyen birlikte imzalayacaktır. Ayrıca kendisinden istenen proje, plan, yazı ve bilgileri işletmeye verecektir

Elektrik iç tesisi, önceden hazırlanmış bir muayene formuna uygun teknik uygulama sorumlusu tarafından denetlenecek ve doldurulacak for-mun bir örneği iş bitimi evrakı ekinde işletmeye verilecektir. Teknik uygula-ma sorumlusunun bulunmadığı yörelerde anılan hizmet işletmece yerine getirilir.

181


DEĞERLENDİRME SORULARI

Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.

1. Bilindiği gibi elektrik iç tesislerinin düzenlenmesi, projelerin hazırlanabilmesi için imar mevzuatına uygun binanın konumuna ihtiyaç vardır. Bu konuma grafikte ne ad verilir?

a) vaziyet planı

b) aplikasyon

c) mimarî proje

d) elektrik projesi

2. Elektrik tesisatının projelendirilmesi esnasında mimarî planlar üzerindeki bazı bil¬gilere ihtiyaç vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu bilgilerden biri değildir?

a) ısıtma bacalarının yeri

b) kapıların açılış yönü

c) havalandırma bacalarının yeri

d) odaların kullanış amaçlan

3. Elektrik iç tesislerinde kullanılacak boruların çaplan neye göre tespit edilir?

a) Sigortaların amperajına göre

b) Boruların içinden geçecek kablo kesiti ve sayısına göre

c) Kablolardan çekilecek akım şiddetine göre

d) Kabloların uzunluğuna göre

4. Elektrik tesislerinde meydana gelen gerilim düşümünün fazla olmasının sebebi nedir?

a) Elektrik tesislerinde gerilim düşümü meydana gelmez,

b) Elektrik tesislerindeki hatların uzunluğu ve sorti gücünün fazlalığı

182


c) Elektrik tesislerindeki hat kesitlerinin fazlalığı

d) gerilim dalgalanmaları

5. Elektrik tesisat projeleri hazırlanırken aşağıdakilerden hangisinin bulunmasına gerek yoktur?

a) yükleme cetveli

b) elektrik tesisat projesi

c) enerji dağıtım özeti

d) keşif özeti

Documents

TEKNİK RESMİN ÖNEMİ VE AMACI - hbogm.meb.gov.tr · 10. ÜNİTE TEKNİK RESMİN ÖNEMİ VE AMACI KONULAR 1. Aydınlatma Projelerinin Ön Bilgileri Mimarî Planlar ve Özellikleri