VİRAL HEMORAJİK VİRAL HEMORAJİK ATEŞATEŞ

Dr BAŞAK DOKUZOĞUZ

ANKARA NUMUNE EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

1. ENFEKSİYON HASTALIKLARI VE KLİNİK MİKROBİYOLOJİ KLİNİĞİ

Mayıs - 2002 Kliniğimize Tokat ili ve çevresinden benzer

şikayetlerle hastalar gelmeye başladı.

Ateş, başağrısı, miyalji, ve kanama Ankara’ya sevk edilen bir hemşirenin öldüğü

öğrenildi.

Hastanemize sevk edilen bir doktora Salmonella

Enteriti tanısı kondu.

Tokat Hastalığı

Ön Tanılar Hematolojik hastalık

İnfeksiyon Leptospiroz

Bruselloz

Riketsiyoz

Viral ?

İntoksikasyon Mantar

Kimyasal

SONUÇ

KIRIM – KONGO KANAMALI ATEŞİ

olgular exitus

2001 ? ?

2002 17

2003 133 6

2004 249 13

Toplam 399 19 (4.7%)

Sağlık Bakanlığı verileri

VİRAL HEMORAJİK ATEŞLER

Etkenler: Çeşitli virus familyalarına ait virüsler

Patoloji: Vasküler sistem hasarı

Hedef: Vücuttaki pek çok organ ve sistem

Ortak Tablo

Ateş

Kanamalar

Ölümle sonuçlanabilen hastalık

Hemorajik Ateş Virüsleri

Filoviridae

Marburg Hemorajik Ateşi

Ebola Hemorajik Ateşi

Arenaviridae

Lassa ateşi

Arjantin Hemorajik Ateşi

Bolivya Hemorajik Ateşi

Venezuela Hemorajik Ateşi

Brezilya Hemorajik Ateşi

Flaviviridae Sarı humma Dang Hemorajik Ateşi Kyasanur Ormanı hastalığı

Bunyaviridae Hanta virüs RSHA Hanta virus PS Rift vadisi ateşi Kırım kongo hemorajik ateşi

Rezervuar ve Vektörler

Ortak Tablo (klinik seyir)

Başlangıç: ateş, halsizlik, baş ve kas ağrıları

Ciddi olgularda: cilt altı iç organlar ağız boşluğu kanamalar Göz kulaklardan Bu grupda kan kaybına bağlı ölüm nadir

Ortak Tablo (klinik seyir)

Ağır olgular: Ciddi kanama

Şok

Deliryum

Koma

Nöbet

Renal yetmezlik (bazı VHAlerde)

Ölüm

Tedavi

Destek tedavi: Volum replasmanı Trombosit süspansiyonu

Taze donmuş plazma Tam kan Ribavirin: Lassa ateşi

Renal yetmezlikle seyreden HA Kırım-Kongo HA ? Konvelesan dönem plazması: Arjantin HA

Tedavi başarısı

güçlü bir kan bankası

desteğine bağlıdır.

Filoviridae

Marburg Hemorajik Ateşi

Ebola Hemorajik Ateşi

Afrika hemorajik ateşleri

Marburg Hemorajik Ateşi

1967

Uganda Avrupa

Afrika yeşil maymunları (Cercopithecus aethiops)

Maymun böbrek hücre kültür hazırlayan

Primer laboratuvar personeli- 25

Sekonder hasta kanı ile 7 ölüm

cinsel temas

Filoviridae

6

Ebola Hemorajik Ateşi

1976

Sudan 284 olgu % 53 ölüm

Zaire 318 olgu % 88 ölüm

1979

1996-7

Bulaş yolu : maymunlar

hasta kanı

hastaların vücut sıvıları

Filoviridae

Marburg-Ebola (Klinik bulgu)

Ateş

Miyalji

Baş ağrısı

Konjunktival

kızarıklık ve

fotofobi

Farenjit, öksürük,

göğüs ağrısı

Bulantı, kusma,

ishal

Deri ve mukaza kanamaları

Sarılık, pankreatit

Meninks iritasyonu, letarji,

huzursuzluk, saldırganlık

Hematemez, melena

Ölüm %50-80

Kuduzdan sonra en öldürücü

hastalık

Filoviridae

Arenaviridae

Lassa Ateşi

Arjantin Hemorajik Ateşi

Bolivya Hemorajik Ateşi

Venezuela Hemorajik Ateşi

Brezilya Hemorajik Ateşi

Lassa ateşi 1967 Nijerya , Liberia, Sierra Leone, Guenea Tarla faresi (asemptomatik)

Bulaş: çıkartılarla kontamine aerosol kontamine

gıda cilt ve mukoza teması insandan insana yakın temas -aeresol cinsel yolla bulaş nosokomiyal bulaş

Ölüm %27

Mastomys natalensis

Arenaviridae

Lassa ateşi (Klinik bulgu)

Ateş, relatif bradikardi

Konjuktivit, fasiyal ödem

Boğaz ağrısı, pürülan

farenjit

Retrosternal ağrı, öksürük

Sırt ağrısı

Karın ağrısı

Kusma, ishal,

dehidratasyon

Mukozal kanamalar

GIS kanaması

Menenjial tutulum,

ensefalit,

serebellar sendrom

Proteinüri

Lökosit normal veya artmış,

Trombositopeni

AST yüksekliği Ribavirin etkiliRibavirin etkili

Arenaviridae

%17

Güney Amerika Hemorajik Ateşleri

Arjantin H A Junin v 1958

Ateş

Kanamalar

Böbrek tutulumu böbrek yetmezliği

SSS tutulumu (% 50 olguda )

Ölüm %16

Lab: lökopeni, trombositopeni, faktör

eksikliği, fibrinojen eksikliği

Arenaviridae

Güney Amerika Hemorajik Ateşleri

Bolivya H A Machupo v 1965 Ateş

Artralji, miyalji

Baş ağrısı

Subkonjuktival hemoraji ve diğer kanamalar

Nörolojik bulgular, tremor, nöbetler ve koma

Ölüm %22

Arenaviridae

Güney Amerika Hemorajik Ateşleri

Venezuela H A Guanarito v 1991

Brezilya H A Sabia v 1990

Klinik tablolar benzer

İnsanlara aerosol yoluyla bulaşır.

İnsandan insan geçiş genelde yoktur, ama

olabilir.

Ribavirin tedavisi başarılı ?

Olgu sayısı az

Arenaviridae

Flaviviridae

Sarı Humma

Dang Hemorajik Ateşi

Kyasanur Ormanı hastalığı

Omsk Hemorajik Ateşi

Al Khumrah Hemorajik Ateşi

Sarı Humma

Sarı humma -Yellow fever Afrika kaynaklı

1648 Amerika tanımlanmış

1927 de izole edilmiş

1937 aşısı bulunmuş

Flaviviridae

Sarı Humma

Rezervuar: Maymun

Vektör: A aegypti

Haemagogus sivrisinek

Sabethes

Zincir:Maymun sivrisinek maymun

Maymun sivrisinek insan

Flaviviridae

Sarı Humma

1986-1991 Afrika’da

20 424 olgu

5 447 ölüm

Ölüm oranı %20

Güney Amerika’da son yirmi yılda 100

hasta

Kliniği aynı iki form: orman tipi

şehir tipi

Flaviviridae

Sarı Humma ( klinik)

İnfeksiyon

Remisyon

İntoksikasyon

Flaviviridae

Sarı Humma (klinik)

İnfeksiyon evresi Ateş Relatif bradikardi (faget bul.) Baş ağrısı Konjuktival hiperemi Fasial kızarıklık Lumbosakral ağrı Lökopeni

Flaviviridae

viremi

Sarı Humma (klinik)

İyileşme

Remisyon 1-2 saat

1-2 gün

Flaviviridae

Sarı Humma (klinik)

Sarılık Oligüri, albuminüri,

Renal yetmezlik Kanama

GIS kanama

Delirium, stupor

Metabolik asidoz, şok

Ölüm %20-50

Tedavi: Destek tedavisi

Flaviviridae

İntoksikasyon dönemi

SARI HUMMA korunma

AŞI:

Hedef kitle: Endemik bölgede yaşayanlar

Endemik bölgelere seyahat edenler

Zaman: Seyahatten 10 gün önce

Koruyuculuk: Hayat boyu

Flaviviridae

DANG (DENGUE)

Dört serotip

Çapraz bağışıklık yok

Tropikal subtropikal

bölgeler

Yılda 500 000 olgu

Vektör Aedes aegypti

Flaviviridae

Dang (Dengue) Hemorajik Ateşi

Amerika Küba Daha önce farklı bir suptip ile infekte

olmuşlarda görülür Ag-Ab kompleksleri kompleman aktivas.

Sitokin salınımı kapiller hasar

koagülopati

Dank HA

Flaviviridae

Dang HA (Klinik)

Ateş

Peteşi, purpura, ekimoz

Kanamalar

Hepatomegali

Pulmoner efüzyon

Ödem

Dolaşım yetmezliği

ŞOK

Flaviviridae

ÖLÜM % 44

Dang HA (Laboratuvar)

Lökopeni

Trombositopeni

ALT –AST yüksekliği

Hemokonsantrasyon

Hemostaz bozukluğu

Destek tedavisi

Aspirinden kaçının !!

Flaviviridae

Kyasanur Orman Hastalığı

Hindistan

Etken: Flavi virus

Rezervuar: sığırlar

Vektör: Kene (Haemaphysalis)

Ensefalit ön planda

Ölüm %5-10

Flaviviridae

Omsk Ateşi

Sibirya’nın batısı

Rezervuar: Av hayvanları

Vektör: Keneler

Kene- kurt – misk sıçanı ??

Su kaynaklı bulaş olasıdır.

Ensefalit ön planda

Ölüm %03-3

Flaviviridae

Bunyaviridae

Cins Üyeleri

Bunyavirus Bunyamwero virusKaliforniya ensefaliti virüsü La Crosse virusu

Hantavirus Hantaan virusMuertto Canyon virus

Phlebovirus Rift Vadisi Ateşi virüsü

Nairovirus Kırım-Kongo HA virüsü

Tospovirus İnsanlarda patojen değil

Hantavirus

Renal sendromla seyreden HA (HFRS)

Hantavirus pulmoner sendrom (HPS)

Bunyaviridae

Hanta virus - HFRS

1976

Hantaan virus: Kuzey ve Güney Kore

Dobrava virus: Balkanlar

Puumala virus: İskandinavya

Seoul virus

Rezervuar: kemirgenler (Apodemus agrarius)

(Rattus norvegicus)

Ölüm%5-30

Ölüm%1

Bunyaviridae

Hanta virüs - HFRS

Ateş

Hipotansiyon

Oligüri

Diürez

Konvelesan

Bunyaviridae

Hanta virüs - HFRS

Ateş: 3-7gün

Baş ağrısı

Sırt ve karın ağrısı

Bulantı, kusma

Yüzde kızarıklık

Peteşi

Konjuktival kanama

Hipotansiyon: Saatler- 3 gün

Bulantı

Kusma

Taşikardi

Hipotansiyon Görme bulanıklığı

Hemorajik bulg.

Pulmoner ödem

DIC -Şok

Ölüm ( 1/3 olgu)

Bunyaviridae

Hanta virüs - HFRS

Oligüri: 3-7 gün

Bulantı

Kusma

Hipertansiyon

Anüri

Kanamalar

Ölüm (½ olgu)

Diürez: 2 gün-haftalar

Konvelesans: aylar

sürer

Bunyaviridae

Hanta virüs - HFRS

Laboratuvar

Lökositoz

Trombositopeni

Proteinüri

Üre yüksekliği

Kreatinin

yüksekliği

Tedavi

Ribavirin

Destek tedavi

Bunyaviridae

Hanta virüs - HPS

1993

Güneybatı Amerika

Rezervuar: Fare (Peromyscus

maniculatis)

Bunyaviridae

Hanta virüs - HPS

Klinik Ateş Kas ağrıları Öksürük Baş ağrısı Bulantı Kusma

Akciğer ödemi

ARDS

Bulgular Ateş Taşikardi

Takipne HipotansiyonLaboratuvar

Lökositoz Trombositopeni

Hemokonsantrasyon

LDH yüksekliği

Bunyaviridae

BunyaviridaeRift Vadisi Ateşi

1975 Güney Afrika

1997-98 Batı Afrika

2000 Arabistan, Yemen

Etken: Phlebo virüs

Vektör: Aedes grubu sivrisinek

Aedes çiftlik hayvanları insan

Aedes insan

Rift Vadisi ateşi

Asemptomatik Hafif form: ateş karaciğer bozukluğuAğır olgu: hemorajik ateş ensefalit koma Okuler form

Bunyaviridae

Ölüm %1Kalıcı görmekaybı %1-10

Rift Vadisi ateşiBunyaviridae

Tedavi

ribavirin deneysel olarak etkili (İnvitro)

insanlarda ?

interferon

immün modülatörlerler

konvelesan dönem plazmaları

KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ

1944 - 45 Kırım

1956 Kongo

1967 Virüsün izolasyonu

1969 Kırım - Kongo

Bunyaviridae

TEŞEKKÜR EDERİMTEŞEKKÜR EDERİM