Zaburzenia psychiczne wieku podeszłego

5/12/2018 Zaburzenia psychiczne wieku podesz ego - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/zaburzenia-psychiczne-wieku-podeszlego 1/75

WykadWykad VIIVIIZaburzenia psychiczne wiekuZaburzenia psychiczne wieku

podeszego . Od chorobypodeszego . Od choroby Alzheimera do Alzheimera do zotego wiekuzotego wieku..Terapia zaburze zachowaniaTerapia zaburze zachowania

wieku podeszegowieku podeszego

Andrzej CzernikiewiczAndrzej Czernikiewicz



22

zespoy psychorganiczne przewlekezespoy psychorganiczne przewleke

(przewleke zespoy mózgowe)(przewleke zespoy mózgowe)

-- przewleke,przewleke,

najczciej nieuleczalnenajczciej nieuleczalne,, caociowe zaburzenia funkc ji caociowe zaburzenia funkc ji

psychiczn ych psychiczn ych

spowodowane organiczn ymspowodowane organiczn ymuszkodzeniem mózguuszkodzeniem mózgu



33

najczstsze objawy:najczstsze objawy:

·· labilno afektywnalabilno afektywna

·· impulsywnoimpulsywno

·· zaburzenia pamicizaburzenia pamici ·· zaburzenia snuzaburzenia snu

·· ubóstwo mowyubóstwo mowy



44

zespoy psychorganiczne:zespoy psychorganiczne:

·· upoledzenie umysoweupoledzenie umysowe

·· organiczne zaburzeniaorganiczne zaburzenia

osobowociosobowoci ·· otpienieotpienie

·· urojeniowe i afektywneurojeniowe i afektywne

zab. organicznezab. organiczne



55

czynniki sprzyjajczynniki sprzyjaj ce powstawaniu przewlekychce powstawaniu przewlekychzespoów psychozespoów psychooorganicznych wieku trzeciego:rganicznych wieku trzeciego:

·· czynniki genetyczneczynniki genetyczne

··

przewleke zatrucia (np.przewleke zatrucia (np.alkoholizm)alkoholizm)

·· zatrucia przemysowezatrucia przemysowe

·· zab. metabolizmu (np.zab. metabolizmu (np.

hipercholesterolemia)hipercholesterolemia) ·· przewleke choroby somatyczneprzewleke choroby somatyczne

·· wiekwiek



66

objawy otpienia wg DSM IV:objawy otpienia wg DSM IV:

·· zaburzenia funkcji poznawczychzaburzenia funkcji poznawczychmanifestujce si jednym z dwu n/wmanifestujce si jednym z dwu n/wobjawów:objawów:

1

.pogorszenie pamici (amnezja1

.pogorszenie pamici (amnezjakrótkoterminowa)krótkoterminowa) 2.afazja lub apra2.afazja lub apraksjksja lub agnozja luba lub agnozja lub

zab. planowania i abstrakcyjnegozab. planowania i abstrakcyjnegomyleniamylenia

·· znaczce pogorszenie funkcjonowaniaznaczce pogorszenie funkcjonowania

·· stopniowy pocztek i przewlekystopniowy pocztek i przewlekyprzebiegprzebieg



77

OtpieniaOtpienia ²² podzia podzia etiologiczn yetiologiczn y

Majaczenie czy otpienie?Majaczenie czy otpienie? Typy otpienia (etiologia)Typy otpienia (etiologia)

Ch

orobaA

lzh

ei

mera (AD

, SDA

T)Ch

orobaA

lzh

ei

mera (AD

, SDA

T) Naczyniowe (MID)Naczyniowe (MID) HIVHIV Choroba ParkinsonaChoroba Parkinsona

Plsawica HuntingtonaPlsawica Huntingtona Choroba PickaChoroba Picka



88

Choroba AlzheimeraChoroba Alzheimera

Postpuj ce otpieniePostpuj ce otpieniespowodowane pierwotn ymspowodowane pierwotn ym

uszkodzeni

em komórekuszkodzeni

em komóreknerwowych w OUNnerwowych w OUN

Brak przyczyn Brak przyczyn naczyniopochodn ychnaczyniopochodn ych



99

Choroba AlzheimeraChoroba Alzheimera

Objawy:Objawy: AmnezjaAmnezja

ApraksjaApraksja

AnomiaAnomia Zaburzenia adaptac ji soc jalnejZaburzenia adaptac ji soc jalnej

Zmian y nastrojuZmian y nastroju

PrognozaPrognoza && zgonzgon

Przebieg postpuj c yPrzebieg postpuj c y



1010

Diagnoza ADDiagnoza AD

PewnaPewna Prawdopodobne kryteria AD (wszystkie)Prawdopodobne kryteria AD (wszystkie) Pozytywn y wynik badania histopatologicznegoPozytywn y wynik badania histopatologicznego

(biopsja lub autopsja)(biopsja lub autopsja)

PrawdopodobnaPrawdopodobna Pocztek pomidzy 40Pocztek pomidzy 40--m a 90m a 90--m rokiem yciam rokiem ycia Brak wyran ych objawów majaczeniaBrak wyran ych objawów majaczenia Otpienie potwierdzone: w badaniuOtpienie potwierdzone: w badaniu

psychiatryczn ym, MMSE i psychiatryczn ym, MMSE i neuropsychologiczn ymneuropsychologiczn ym

Postpuj ce pogorszenie funkc ji poznawczychPostpuj ce pogorszenie funkc ji poznawczych Defic yt pamici i co najmniej jednej funkc ji Defic yt pamici i co najmniej jednej funkc ji

poznawczejpoznawczej Brak wskaników innego spec yficznegoBrak wskaników innego spec yficznego

otpieniaotpienia



1111

Diagnoza ADDiagnoza AD

Kryteria wykluczaj ceKryteria wykluczaj ce Nagy pocztekNagy pocztek

Napady drgawkowena po

cztkuNapady drgawkowe

na po

cztkuchorobychoroby

Objawy ogniskowe w pierwszymObjawy ogniskowe w pierwszymokresie chorobyokresie choroby



1212

Choroba AlzheimeraChoroba Alzheimera --etiologiaetiologia

Beta amyloid i blaszki starczeBeta amyloid i blaszki starcze

Biako TauBiako Tau

Defic yty transmisji AchDefic yty transmisji Ach Stres oksydac yjn yStres oksydac yjn y

Apolipoproteina E (ApoE)Apolipoproteina E (ApoE)

GenetykaGenetyka



1313

Deficyt cholinergiczny

Postpujca utrata neuronów cholinergicznych

Postpujcy spadek dostpnej acetylocholiny (ACh)

Zaburzenia czynnoci dnia codziennego (ADL), zachowania

i funkcji poznawczych

Deficyt cholinergiczny ley u podoa

objawów klinicznych choroby Alzheimera

Perry i wsp. 1978a; Bartus i wsp. 1982; Cummings & Back, 1998



1414



1515



1616



1717

10 sygnaów ostrzegawczych 10 sygnaów ostrzegawczych

ADAD1. zaburzenia1. zaburzeniapamici utrudniajcepamici utrudniajcecodziennecodzienne

funkcjonowaniefunkcjonowanie2. trudnoci w2. trudnoci wwykonywaniuwykonywaniucodziennych praccodziennych pracdomowychdomowych3. zaburzenia3. zaburzenia jzykowe jzykowe4. dezorientacja co4. dezorientacja codo czasu i miejscado czasu i miejsca

5. kopoty w ocenie5. kopoty w ocenie



1818

10 sygnaów ostrzegawczych AD 6. zaburzenia

myleniaabstrakcyjnego

7. gubienie rzeczy 8. zmienny nastrój 9. zmiany

osobowociowe

10. utrata inicjatywy



1919

Global Deterioration ScaleGlobal Deterioration Scale

(GDS)(GDS)

Poziom 1: normaPoziom 1: norma

brak problemów w codzienn ym yciubrak problemów w codzienn ym yciuPoziom 2: bardzo agodne zaburzenia poznawczePoziom 2: bardzo agodne zaburzenia poznawcze zapomina nazwy i adresyzapomina nazwy i adresy

ma kopoty w przypomnieniu sobie niektórych sówma kopoty w przypomnieniu sobie niektórych sów

Poziom 3: umiarkowane zaburzenia poznawczePoziom 3: umiarkowane zaburzenia poznawcze ma kopoty w dotarciu do nowych miejscma kopoty w dotarciu do nowych miejsc

ma kopoty w codzienn ych zajciachma kopoty w codzienn ych zajciach



2020


(GDS)(GDS)Poziom 4: znaczne zaburzeniaPoziom 4: znaczne zaburzeniapoznawczepoznawcze ma kopoty w zoon ych zajciach(zakupy,ma kopoty w zoon ych zajciach(zakupy,

pienidze, gotowanie).pienidze, gotowanie).

Poziom 5: redniocikie zaburzeniaPoziom 5: redniocikie zaburzenia

kognitywnekognitywne wymaga pomoc y przy przebieraniu siwymaga pomoc y przy przebieraniu si

wymaga pomoc y przy kpieliwymaga pomoc y przy kpieli



2121


(GDS)(GDS)Poziom 6: cikie zaburzenia poznawczePoziom 6: cikie zaburzenia poznawcze zawsze wymaga pomoc y przy ubieraniu sizawsze wymaga pomoc y przy ubieraniu si

nie myje sinie myje si nie trzyma moczu (stolca)nie trzyma moczu (stolca)

poziom 7: bardzo cikie zaburzeniapoziom 7: bardzo cikie zaburzeniapoznawczepoznawcze ograniczenie sownika do kilku sówograniczenie sownika do kilku sów

utrata zdolnoci do siadania i chodzeniautrata zdolnoci do siadania i chodzenia



2222

Statystyki o otpieniach Statystyki o otpieniach ²² nana

otpienie chorujeotpienie choruje1 1 nana 13 13 Polaków w wieku >Polaków w wieku > 6565 1 1 nana 5050 w wiekuw wieku 6565--7474 latlat

1 1 nana 99 w wiekuw wieku 7575--8484 latlat

1 1 nana 3 3 w wieku >w wieku > 8585 latlat



2323

StatystykioAD

StatystykioAD

²²AD

maAD

ma1 1 nana 2020 PolakówPolaków w wiekuw wieku 6565 latlat 1 1 nana 100100 w wiekuw wieku 6565--7474 latlat

1 1 nana 1414 w wiekuw wieku 7575--8484 latlat

1 1 nana 44 w wieku >85 latw wieku >85 lat



2424



2525



2626



2727



2828



2929



3030



3131



3232



3333



3434



3535

Zarówno AChEZarówno AChE,, jak i BuChE obniaj jak i BuChE obniaj poziom Apoziom ACChh w mózguw mózgu

3. AChE + BuChE

hydroliza ACh

1. Bodziec elektryczny

powoduje uwolnienie ACh

2. ACh przenika w kierunku

receptorów ACh zlokalizowanych

na neuronie postsynaptycznym

ACh

4. ACh kwas octowy + cholina

5. Powrót do neuronu

presynaptycznego,

regeneracja ACh

Neuron

presynaptyczny

Neuronpostsynaptyczny

AChE = acetylocholinesteraza

BuChE = butyrylocholinesteraza



3636

Jak dziaaj leki stosowane w AD?Jak dziaaj leki stosowane w AD?

DonepezilDonepezil Selektywny inhibitor AChESelektywny inhibitor AChE

RivastigminaRivastigmina Inhibitor AchE i BuChEInhibitor AchE i BuChE

GalantaminaGalantamina Selektywny inhibitor AChESelektywny inhibitor AChE

MemantynaMemantyna NMDANMDA



3737

AD AD -- terapiaterapia

Donepezil (Aricept)Donepezil (Aricept) ²² swoisty,swoisty,odwracaln y inhibitor esterazyodwracaln y inhibitor esterazyacetylocholinowej; dawki 5acetylocholinowej; dawki 5--1010mg/nnmg/nn

Rivastigmina (Exelon)Rivastigmina (Exelon) ²²inhibitor esterazyinhibitor esterazy

acetyloholinowej; dawki 3acetyloholinowej; dawki 3--1212mg/pd/ BIDmg/pd/ BID



3838

Ilu pacjentom z AD pomagaj leki w niejIlu pacjentom z AD pomagaj leki w niejstosowane?stosowane?

Donepezil: 5mgDonepezil: 5mg--32%, 10mg32%, 10mg --38%,38%,placeboplacebo--18%, NNT18%, NNT--5, 12 tygodni [Rogers i5, 12 tygodni [Rogers iin. 1998a]in. 1998a]

Rivastigmina: 1Rivastigmina: 1--4mg4mg ± ± nie aktywne, 6nie aktywne, 6--12 12 mgmg ± ± 24%, placebo 16%, 26 tygodni, NNT24%, placebo 16%, 26 tygodni, NNT--12 [Rosler i in. 1999]12 [Rosler i in. 1999]

MetaanalizaMetaanaliza ± ± 30%30%

Podobna skuteczno wszystkich lekówPodobna skuteczno wszystkich leków



3939

Objawy uboczneObjawy uboczne

DonepezilDonepezil Zarejestrowane objawy uboczne:Zarejestrowane objawy uboczne:

Nudnoci, insomnia (5mgNudnoci, insomnia (5mg--4%, 10mg4%, 10mg--9%) [Rogers i in.9%) [Rogers i in.

1998a]; biegunka i insomnia (5mg1998a]; biegunka i insomnia (5mg--6%, 10mg6%, 10mg--16%) [Rogers i16%) [Rogers iin.1998b]in.1998b]

RivastigminaRivastigmina ± ± wysza efektywno w póniejszych fazach ADwysza efektywno w póniejszych fazach AD

Zarejestrowane objawy uboczne:Zarejestrowane objawy uboczne: Nudnoci, zawroty gowy (1Nudnoci, zawroty gowy (1--4mg 8%, 64mg 8%, 6--12 mg 29%) [Corey12 mg 29%) [Corey--Bloom i in. 1998]; nudnoci i wymioty (1Bloom i in. 1998]; nudnoci i wymioty (1--4mg 7%, 64mg 7%, 6--12 mg12 mg23%)23%)



4040



4141



4242

AD AD -- rónicowanierónicowanie

Z chorob Z chorob PickaPicka WczeniejszyWczeniejszy

pocztekpocztek Zmian yZmian y

osobowocioweosobowociowe

Degenerac jaDegenerac ja

koryczoowejkoryczoowej

Z chorob Z chorob HuntingtonaHuntingtona DziedziczenieDziedziczenie

autosomalneautosomalnedec yduj cedec yduj ce

PlsawicaPlsawica

MoliwoMoliwo

diagnostyk

i d

iagnostyk

i prenatalnejprenatalnej



4343

otpienie depresja

nieuchwytny pocztek dni, tygodnie

powolny przebieg,

pogorszenia w nocy

ustpowanie zaburze pod

wpywem leczenia

krytycyzm obniony krytycyzm nadmierny

czste objawy

neurologiczne

brak

MMS<15 MMS -10-20

wspópraca pacjenta brak wspópracy



4444

SDAT MID

powolny pocztek nagy pocztek

postpujcy przebieg skokowy przebieg

brak krytycyzmu czciowy krytycyzm

póne objawy ogniskowe wczesne, czsto

przemijajce obj.ogniskowe

dobry stan somatyczny zy stan somatyczny



4545

Depresje wieku podeszegoDepresje wieku podeszego

R yzyko zachorowaniaR yzyko zachorowania ²² 1.2% do1.2% do15.5%15.5%

Nadreprezentac ja samobójstwNadrepreze

ntac ja samobójstww wieku podeszymw wieku podeszym



4646

Depresje w wieku podeszymDepresje w wieku podeszym

Przyczyn yPrzyczyn y ZaburzeniaZaburzenia

afektywneafektywne

Depresje reaktywneDepresje reaktywne

Depresje w

Depresje wchorobach chorobach

somatyczn ychsomatyczn ych

Depresje wDepresje wchorobach OUNchorobach OUN

Depresje jatrogenneDepresje jatrogenne

Cech y kliniczneCech y klinicznedepresji w wiekudepresji w wiekupodeszympodeszym PrzewlekoPrzewleko

Defic ytyDefic ytypoznawczepoznawcze(pseudodemenc ja)(pseudodemenc ja)

Obecno choróbObecno choróbsomatyczn ych/OUsomatyczn ych/OUNN

Spec yfika obrazuSpec yfika obrazuklinicznegoklinicznego



4747

Depresje wieku podeszegoDepresje wieku podeszego ²²spec yfika obrazu klinicznegospec yfika obrazu klinicznego

Liczne dolegliwoci Liczne dolegliwoci somatycznesomatyczne

Depresja ag

itowa

na

Depresja ag

itowa

na

Urojenia nihilistyczneUrojenia nihilistyczne ²² zespó zespó CotardaCotarda

M

elanch

oli

aM

elanch

oli

a



4848

Depresje wieku podeszegoDepresje wieku podeszego ²² depresje wdepresje wchorobach somatyczn ychchorobach somatyczn ych

NowotworyNowotwory ²² 3030--42%42%

CukrzycaCukrzyca ²² 8,58,5 ²² 27,3%27,3%

Choroba niedokrwienna sercaChoroba niedokrwienna serca ²²1515--20%20%

Nadcinienie ttniczeNadcinienie ttnicze ²² 99--25%25%

Inne: RZS, defic yty zmysów,Inne: RZS, defic yty zmysów,przewleke zespoy bóloweprzewleke zespoy bólowe



4949

Depresje wieku podeszegoDepresje wieku podeszego

Choroby OUNChoroby OUN ChorobaChoroba

ParkinsonaParkinsona ²²

4040--50%50%

ChorobaChorobaAlzheimeraAlzheimera ²²2020--30%30%

Udar mózguUdar mózgu ²²3030--70%70%

DepresjeDepresje jatrogenne jatrogenne RezerpinaRezerpina

KortykosterydyKortykosterydy

BetaBeta--blokeryblokery

MetyldopaMetyldopa

KlonidynaKlonidyna

NifedypinaNifedypina

Barbituran yBarbituran y NeuroleptykiNeuroleptyki

Cytostatyki Cytostatyki



5050

Depresja wieku podeszegoDepresja wieku podeszego ²²zasady terapiizasady terapii

Rozpoznanie depresji i choróbRozpoznanie depresji i choróbwspó istniej cewspó istniej ce

Ocena defic ytu poznawczegoOcena defic ytu poznawczego Ocena wpywu inn ych lekówOcena wpywu inn ych leków Wybór leku ze wzgldu na jegoWybór leku ze wzgldu na jego

bezpieczestwobezpieczestwo

Ocena stopnia interakc jiOcena stopnia interakc ji Ustalenie dawkiUstalenie dawki



5151



5252

Zaburzenia zachowania w otpieniachZaburzenia zachowania w otpieniach

Zaburzenia zachowania s jednym zZaburzenia zachowania s jednym zwiodcych problemów opieki nad osobamiwiodcych problemów opieki nad osobamicierpicymi na otpienie. Zaburzenia tecierpicymi na otpienie. Zaburzenia teprzysparzaj kopotów opiekunom osóbprzysparzaj kopotów opiekunom osób

starszych i mog powodowa u opiekunówstarszych i mog powodowa u opiekunówreakcje depresyjnereakcje depresyjne.. Jednoczenie zaburzenia zachowaniaJednoczenie zaburzenia zachowania

pojawiaj si w kadym zespolepojawiaj si w kadym zespoledementywnym, raz bdc pierwszymdementywnym, raz bdc pierwszym

sygnaem rozpoczynajcego si procesusygnaem rozpoczynajcego si procesuorganicznego (np. otpienie czoowoorganicznego (np. otpienie czoowo--skroniowe), raz wystpujc w póniejszychskroniowe), raz wystpujc w póniejszychokresach schorzenia (np. chorobaokresach schorzenia (np. choroba

Alzheimera). Alzheimera).



5353

Somatyczne przyczyny zaburzeSomatyczne przyczyny zaburzezachowania (czste)zachowania (czste)

JatrogenneJatrogenne InterakcjeInterakcje Przypadkowe naduyciePrzypadkowe naduycie Zaburzenia metaboliczne jatrogenneZaburzenia metaboliczne jatrogenne Efekt toksyczny leku w OUNEfekt toksyczny leku w OUN

Zakaenie w ukadzie moczowymZakaenie w ukadzie moczowym Uboga dieta, odwodnienieUboga dieta, odwodnienie Infekcja w ukadzie oddechowymInfekcja w ukadzie oddechowym Udar mózguUdar mózgu

Powtarzajce si urazy gowy w wynikuPowtarzajce si urazy gowy w wynikuupadkówupadków BólBól ZaparcieZaparcie



5454

Definicja BSDDefinicja BSD

Zaburzenia zachowania nie maj Zaburzenia zachowania nie maj okrelonej definicji, naley je wicokrelonej definicji, naley je wicrozumie szeroko, jakorozumie szeroko, jako ÄzachowanieÄzachowanie

nieadekwatne do sytuacjinieadekwatne do sytuacji(antysocjalne, agresywne,(antysocjalne, agresywne,autoagresywne), z pobudzeniemautoagresywne), z pobudzeniem

jako gównym elementem, w postaci jako gównym elementem, w postaci

pobudzenia zarówno werbalnego,pobudzenia zarówno werbalnego, jak i motorycznego´ jak i motorycznego´ [Small i in.[Small i in.--1997].1997].



5555

EpidemiologiaEpidemiologia

Tak okreloneTak okrelone zaburzeniazaburzeniazachowania dotycz ok. poowyzachowania dotycz ok. poowyosób cierpicych na stanyosób cierpicych na stanyotpienneotpienne [Tariot[Tariot--1999].1999].Zaburzenia zachowania u osóbZaburzenia zachowania u osóbz otpieniem wi si czstoz otpieniem wi si czsto

ze wspóistnieniem depresjize wspóistnieniem depresji[Lyketsos i in.[Lyketsos i in.--1999].1999].

P hi tP hi t



5656

Psychiatryczne przyczynyPsychiatryczne przyczynyzaburze zachowania w wiekuzaburze zachowania w wieku

podeszympodeszymGrupy diagnostyczneGrupy diagnostyczne

wg ICDwg ICD- -10 10

Jednostki Jednostki

SchizofreniaSchizofrenia Schizofrenia o pónym pocztku, uporczywaSchizofrenia o pónym pocztku, uporczywazaburzenie urojeniowe, ostre i przemijajcezaburzenie urojeniowe, ostre i przemijajce

zaburzenia psychotyczne, indukowane zaburzeniezaburzenia psychotyczne, indukowane zaburzenieurojeniowe, zaburzenie schizoafektywneurojeniowe, zaburzenie schizoafektywne

Zaburzenia afektywneZaburzenia afektywne Epizod maniakalny, epizod depresyjnyEpizod maniakalny, epizod depresyjny

OtpieniaOtpienia Choroba Alzheimera, otpienie naczyniowe,Choroba Alzheimera, otpienie naczyniowe,otpienie czoowootpienie czoowo--skroniowe, choroba Creutzfeldaskroniowe, choroba Creutzfelda--Jacoba, plsawica Huntingtona, HIVJacoba, plsawica Huntingtona, HIV

MajaczenieMajaczenie Na kadym podouNa kadym podou



5757

Zaburzenia zachowania w chorobie Alzheimera (BEHAVEZaburzenia zachowania w chorobie Alzheimera (BEHAVE--AD) AD) [Reisberg[Reisberg--1988]1988]

Ideacje paranoidalne i urojenioweIdeacje paranoidalne i urojeniowe urojenia okradaniaurojenia okradania

urojenia typu Äto nie jest mój dom´urojenia typu Äto nie jest mój dom´

urojenia typu Ämoi bliscy s moimiurojenia typu Ämoi bliscy s moimiprzeladowcami´przeladowcami´

urojenia typu Ächc mnie wsadzi do szpitala´urojenia typu Ächc mnie wsadzi do szpitala´

urojenia niewiernociurojenia niewiernoci podejrzliwo/ paranoja innego typupodejrzliwo/ paranoja innego typu

urojenia innego typuurojenia innego typu



5858

Zaburzenia zachowania w chorobie Alzheimera (BEHAVEZaburzenia zachowania w chorobie Alzheimera (BEHAVE--AD) AD) [Reisberg[Reisberg--1988]1988]

OmamyOmamy wzrokowewzrokowe suchowesuchowe

wchowewchowe dotykowedotykowe inneinne

Zaburzenia aktywnociZaburzenia aktywnoci

bdzeniebdzenie bezcelowa aktywnobezcelowa aktywno niedostosowana aktywnoniedostosowana aktywno



5959

Zaburzenia zachowania w chorobie Alzheimera (BEHAVEZaburzenia zachowania w chorobie Alzheimera (BEHAVE-- AD) [Reisberg AD) [Reisberg--1988]1988]

Agresywno Agresywno wybuchy sownewybuchy sowne fizyczne groby i/lub zachowania agresywnefizyczne groby i/lub zachowania agresywne agitacjaagitacja

Zaburzenia rytmów dobowychZaburzenia rytmów dobowych Zaburzenia afektywneZaburzenia afektywne paczliwopaczliwo depresjadepresja

Lk i fobieLk i fobie lk dotyczcy przyszych zdarze (zespó Godota)lk dotyczcy przyszych zdarze (zespó Godota) inne lkiinne lki strach przed opuszczeniem przez bliskichstrach przed opuszczeniem przez bliskich inne fobieinne fobie



6060

POSTPOWANIE NIEFARMAKOLOGICZNEPOSTPOWANIE NIEFARMAKOLOGICZNEPRZY ZABURZENIACH ZACHOWANIAPRZY ZABURZENIACH ZACHOWANIA

Rutynowe, przewidywalne zajciaRutynowe, przewidywalne zajcia Oddzielanie osób gonych odOddzielanie osób gonych od

spokojnychspokojnych

Kontrola drzwiKontrola drzwi Owietlenie nocneOwietlenie nocne Orientujce przedmiotyOrientujce przedmioty Redukcja izolacjiRedukcja izolacji ± ± rozmawianie zrozmawianie z

pacjentamipacjentami Identyfikacja czynnikówIdentyfikacja czynników

precypitujcych ZZprecypitujcych ZZ



6161



6262

MAJ ACZENIEMAJ ACZENIE

MajaczenieMajaczenie Konwencjonalne lekiKonwencjonalne leki

antypsychotyczne oantypsychotyczne o

wysokim potencjalewysokim potencjale

dziaania (np.dziaania (np.

haloperidol)haloperidol)

RisperidonRisperidon

OlanzapinOlanzapin

aa



6363

PSYCHOZYPSYCHOZY

LeczenieLeczenie

dugoterminowedugoterminowe


Konwencjonalne lekiKonwencjonalne leki

antypsychotyczneantypsychotyczne

o wysokimo wysokim

potencjale potencjale

dziaania (np.dziaania (np.haloperidol)haloperidol)

OlanzapinaOlanzapina

WalproinianyWalproiniany

TrazodonTrazodon

Leczenie fazy ostrejLeczenie fazy ostrej Konwencjonalne lekiKonwencjonalne leki

antypsychotyczneantypsychotyczne

o wysokimo wysokim








6464

DEPRESJ ADEPRESJ A

UmiarkowanaUmiarkowana

depresjadepresja

Monoterapia lekiemMonoterapia lekiem

antydepresyjnymantydepresyjnym

CikaCika

depresja,depresja, bez bez

objawówobjawów

psychotycz psychotycz

nychnych

Monoterapia lekiemMonoterapia lekiem

antydepresyjnymantydepresyjnym

ElektryczneElektryczne

leczenieleczeniedrgawkowdrgawkow

ee

CikaCika

depresja zdepresja z

objawamiobjawami

psychotycz psychotycz

nyminymi

Lek antydepresyjny + lek Lek antydepresyjny + lek

antypsychotycznyantypsychotyczny

Elektryczne leczenieElektryczne leczenie

drgawkowedrgawkowe



6565

ZABURZENIA CYKLUZABURZENIA CYKLUDOBOWEGODOBOWEGO

InsomniaInsomnia LeczenieLeczenie

dugoterminodugotermino

wewe

TrazodonTrazodon

Leczenie fazyLeczenie fazy

ostrejostrej

TrazodonTrazodon BenzodiazepinyBenzodiazepiny

Sundowning Sundowning

**

LeczeniLeczeni

dugoterminodugotermino

wewe

TrazodonTrazodon RisperidonRisperidon


KonwencjonalneKonwencjonalne

lekileki

antypsychotycantypsychotyc

zne ozne owysokimwysokim






6666

ZABURZENIA ZACHOWANIAZABURZENIA ZACHOWANIABNOBNO

Umiarkowana zo,Umiarkowana zo,

bez agresji, o bez agresji, o

nieznanymnieznanym

podou podou

psychopatologic psychopatologic

znymznym

LeczenieLeczenie

dugodugo

termitermi

nowenowe


SSR ISSR I

TrazodonTrazodon

BuspironBuspiron

KarbamazepinKarbamazepin

aa



LeczenieLeczenie

fazyfazy

ostrejostrej

TrazodonTrazodon BenzodiazepiBenzodiazepi

nyny

KonwencjonalKonwencjonal

ne lekine leki

antypsychantypsych

otyczne ootyczne owysokimwysokim


dziaaniadziaania




6767

ZABURZENIA ZACHOWANIAZABURZENIA ZACHOWANIABNOBNO

Fizyczna agresja oFizyczna agresja o

nieznanymnieznanym

podou podou

psychopatologic psychopatologic

znymznym

LeczenieLeczenie

dugodugo

termitermi

nowenowe



KonwencjonalnKonwencjonaln

e lekie leki

antypsychotantypsychot

yczne oyczne owysokimwysokim


dziaaniadziaania


KarbamazepinKarbamazepin

aa

TrazodonTrazodon

SSR ISSR I

LeczenieLeczenie

fazyfazy

ostrejostrej

KonwencjonalnKonwencjonaln

e lekie leki

antypsychotantypsychotyczne oyczne o

wysokimwysokim


dziaaniadziaania



TrazodonTrazodon



6868

NAJBEZPIECZNIEJSZE LEKI Z POSZCZEGÓLNYCHNAJBEZPIECZNIEJSZE LEKI Z POSZCZEGÓLNYCHGRUP PRZY WSPÓISTNIENIU SCHORZEGRUP PRZY WSPÓISTNIENIU SCHORZESOMATYCZNYCHSOMATYCZNYCH

LAPLAP RISPERIDONRISPERIDON

ANKSJOLITYKI ANKSJOLITYKI

BUSPIRONBUSPIRON LADLAD

SSRISSRI

PRZECIWDRGAWKOWEPRZECIWDRGAWKOWE

WALPROINIANYWALPROINIANY NASENNENASENNE

TRAZODONTRAZODON



6969

LEKI O NAJMNIEJSZYMLEKI O NAJMNIEJSZYMRYZYKU INTERAKCJIRYZYKU INTERAKCJI

LAPLAP

BUSPIRONBUSPIRON

WALPRONIANYWALPRONIANY



7070

ICHEICHE

Inhibitory cholinesterazy (donepezil,Inhibitory cholinesterazy (donepezil,rivastygmina), które dziaaj na funkcjerivastygmina), które dziaaj na funkcjepoznawcze poprzez wyrównywaniepoznawcze poprzez wyrównywaniemechanizmów cholinergicznych; znalazymechanizmów cholinergicznych; znalazy

swoje zastosowanie w terapii chorobyswoje zastosowanie w terapii choroby Alzheimera; poniewa te same Alzheimera; poniewa te samemechanizmy zwizane z obrotemmechanizmy zwizane z obrotemneuronalnym acetylocholiny le u podoaneuronalnym acetylocholiny le u podoadeficytów poznawczych w chorobiedeficytów poznawczych w chorobie

Alzheimera, co i niektórych zaburze Alzheimera, co i niektórych zaburzezachowania w tej chorobie, inhibitoryzachowania w tej chorobie, inhibitorycholinesterazy znalazy swojecholinesterazy znalazy swojezastosowanie w terapii takich zaburzezastosowanie w terapii takich zaburzezachowania w chorobie Alzheimera jak:zachowania w chorobie Alzheimera jak:pobudzenie, czy brak wspópracypobudzenie, czy brak wspópracyCummin sCummin s--20002000



7171

BDABDA

BenzodiazepinyBenzodiazepiny ± ± s skuteczne ws skuteczne wopanowaniu krótkich epizodówopanowaniu krótkich epizodówpobudzenia, natomiast, zasadniczympobudzenia, natomiast, zasadniczymproblemem s tutaj: saby metabolizm uproblemem s tutaj: saby metabolizm u

osób w wieku podeszym, który powodujeosób w wieku podeszym, który powodujestopniow kumulacj leku w organizmie,stopniow kumulacj leku w organizmie,czego nastpstwem s zaburzeniaczego nastpstwem s zaburzeniarównowagi; oraz paradoksalne Äreakcjerównowagi; oraz paradoksalne Äreakcje

odhamowania´, które mog powodowaodhamowania´, które mog powodowastany euforyczne i nastpujce w ichstany euforyczne i nastpujce w ichwyniku zwikszenie pobudzenia [Connollywyniku zwikszenie pobudzenia [Connolly--2002]2002]



7272

LAPLAP

Leki antypsychotyczne pierwszej generacjiLeki antypsychotyczne pierwszej generacji ± ± byy dobyy dokoca XX wieku standardem postpowania wkoca XX wieku standardem postpowania wzaburzeniach zachowania w otpieniu, szczególniezaburzeniach zachowania w otpieniu, szczególniew stanach pobudzenia, zwaszcza w domach opiekiw stanach pobudzenia, zwaszcza w domach opieki[Pollock i Mulsant[Pollock i Mulsant--1998].1998].

Zasadnicze ograniczenia, zwizane gównie z tym,Zasadnicze ograniczenia, zwizane gównie z tym,

e s to antagonici receptorów D2 obecne we s to antagonici receptorów D2 obecne wstosowaniu leków antypsychotycznych pierwszejstosowaniu leków antypsychotycznych pierwszejgeneracji (klasycznych, konwencjonalnych) generacji (klasycznych, konwencjonalnych) neuroleptyków obejmuj:neuroleptyków obejmuj: (1) nie mog one zastpowa opieki pielgnacyjnej;(1) nie mog one zastpowa opieki pielgnacyjnej; (2) u wielu pacjentów z otpieniem, szczególnie w(2) u wielu pacjentów z otpieniem, szczególnie w

otpieniu czoowootpieniu czoowo--skroniowym, a zwaszcza wskroniowym, a zwaszcza wchorobie ciaek Lewy¶ego, wystpuje olbrzymie ryzykochorobie ciaek Lewy¶ego, wystpuje olbrzymie ryzykowystpienia cikich objawów pozapiramidowych;wystpienia cikich objawów pozapiramidowych;

(3) wiele konwencjonalnych neuroleptyków pogarsza(3) wiele konwencjonalnych neuroleptyków pogarszafunkcjonowanie poznawcze chorych, niektóre z nichfunkcjonowanie poznawcze chorych, niektóre z nichmaj znaczce dziaanie antycholinergiczne, co przezmaj znaczce dziaanie antycholinergiczne, co przezpropro--deliryjny wpyw moe znaczco nasiladeliryjny wpyw moe znaczco nasilazaburzenia zachowania u osób z otpieniem [Tariotzaburzenia zachowania u osób z otpieniem [Tariot--

1999, Ballard i in.1999, Ballard i in.--1998, McShane i in.1998, McShane i in.--1997].1997].



7373

LAPIGLAPIG

Ryzyko wystpienia objawówRyzyko wystpienia objawówparkinsonowskich u osób w wiekuparkinsonowskich u osób w wiekupodeszym w wyniku stosowania lekówpodeszym w wyniku stosowania lekówantypsychotycznych I generacji przekraczaantypsychotycznych I generacji przekracza50% [Avorn i in. 1994]. Jednoczenie ich50% [Avorn i in. 1994]. Jednoczenie ich

skuteczno w terapii BSD ocenia si jakoskuteczno w terapii BSD ocenia si jakozaledwie umiarkowan [ Sweet i Pollockzaledwie umiarkowan [ Sweet i Pollock --1998].1998].

Jednoczenie dwie obszerne metaanalizyJednoczenie dwie obszerne metaanalizyefektywnoci terapii BSD przy uyciu lekówefektywnoci terapii BSD przy uyciu leków

antypsychotycznych I generacji wykazay,antypsychotycznych I generacji wykazay,e mimo relatywnie niskich dawek s onee mimo relatywnie niskich dawek s oneistotnie bardziej efektywne od placeboistotnie bardziej efektywne od placebo[Schneider i in. 1990; Lantcot i in. 1998].[Schneider i in. 1990; Lantcot i in. 1998].



7474

Leki APIIG w terapii BSDLeki APIIG w terapii BSD

Leki antypsychotyczne drugiej generacjiLeki antypsychotyczne drugiej generacji(LAPIIG, neuroleptyki atypowe) (LAPIIG, neuroleptyki atypowe) ± ± s s wykorzystywane w terapii zaburzewykorzystywane w terapii zaburzezachowania ze wzgldu na wadyzachowania ze wzgldu na wadyneuroleptyków klasycznych. Dwa z nichneuroleptyków klasycznych. Dwa z nich ± ±risperidon i olanzapina znalazy swojerisperidon i olanzapina znalazy swojezastosowanie wanie w terapii zaburzezastosowanie wanie w terapii zaburzezachowania u osób z otpieniem,zachowania u osób z otpieniem,

szczególnie u pacjentów z pobudzeniemszczególnie u pacjentów z pobudzeniem[Connolly[Connolly--2002].2002].



7575

Dawkowanie LAP w terapii BSD iDawkowanie LAP w terapii BSD ipsychozach wieku podeszegopsychozach wieku podeszego

Lek Dawka dzienna (mg)

aripiprazol 10-15

klozapina 50-175

kwetiapina 75-300

olanzapina 5-10

risperidon 1-3

ziprasidon 40-100

flufenazyna 1-5

haloperidol 1-3.5

Documents

Zaburzenia psychiczne wieku podeszłego