Download pdf - Komunikacja niewerbalna a różnice kulturowe - eGospodarka

20.12.2012Komunikacja niewerbalna a różnice kulturowe - eGospodarka.pl - Publikacje

1/3www.egospodarka.pl/art/drukuj/28948,Komunikacja-niewerbalna-a-roznice-kulturowe,1,20,2.html

2008-03-12 13:34

Komunikacja niewerbalna a różnice kulturowe

Internet zniósł granice, dosłownie. Nikogo już nie dziwi współpraca biznesowa z mieszkańcami Indii,

Chin czy Argentyny. Dziwi natomiast znikoma popularność informacji związanych z zachowaniem się w

interesach. "Klienci najpierw kupują ciebie, dopiero potem twój produkt" - to główne prawo sprzedaży.

Jeśli nie wydasz się klientowi wiarygodny i uczciwy, to twój produkt zostanie odrzucony. Dlatego też

ważne jest, aby poznać wskazówki skutecznej komunikacji międzykulturowej. W tym artykule zostaną

przedstawione informacje dotyczące komunikacji niewerbalnej.

Skuteczna komunikacja międzykulturowa wymaga, abyśmy uważnie zapoznali się z komunikacyjnym stylem

przyjętym w danej kulturze, którzy pod wieloma ważnymi względami może okazać się zupełnie inny od stylu, jaki

dominuje w naszym kraju. Uzdolniony kulturowo doradca to taki, który jest świadomy i wyczulony na swój własny

bagaż kulturowy. Oznacza to, że musimy zacząć od odrzucenia etnocentrycznego poglądu głoszącego, że

komunikacyjny styl naszej własnej kultury jest najlepszy.

Ogromny wpływ niewerbalnych sygnałów czy zachowań komunikacyjnych na skuteczną komunikację

międzykulturową staje się oczywisty, gdy uznamy, że kultura jest przede wszystkim zjawiskiem niewerbalnym,

ponieważ większość aspektów danej kultury jest wyuczona raczej przez obserwację i naśladowanie niż przed

bezpośrednią werbalną instrukcję czy określone słowa. Fundamentalne wartości kulturowe są przekazywane

niejawnie, bez udziału świadomości, głównie przez środki niewerbalne.

Większość istotnych różnic kulturowych w zachowaniu niewerbalnym dotyczy pięciu wymiarów:

bezpośredniości i ekspresyjności,

indywidualizmu,

męskości,

dystansu,

władzy,

wysokiego i niskiego kontekstu.

Jeśli odróżnimy jedną kulturę od pozostałych na podstawie tych pięciu wymiarów, to powinny uwidocznić się

najważniejsze sygnały i zachowania niewerbalne, które współtworzą styl komunikacji niewerbalnej przyjęty w tej

kulturze. Dokładniejsza analiza tej koncepcji autorstwa Andersena (1988) uwypukla znaczenie tych wymiarów.

Zachowania świadczące o bezpośredniości składają się z aktywności czy też działań, które sygnalizują pragnienie

nawiązania bliższego kontaktu z drugim człowiekiem, na przykład przez przejawy serdeczności, bliskości i

dostępności. Co ważne, kultury, które ujawniają wysoki poziom zachowań związanych z bezpośredniością są znane

jako „kultury kontaktujące się”, ponieważ członkowie takich kultur stają bliżej siebie i często się dotykają. Andersen

utrzymywał, że kultury kontaktujące się, reprezentowane przez takie kraje jak Arabia Saudyjska, Francja, Grecja i

Włochy, są zazwyczaj ulokowane w „ciepłym” klimacie. Natomiast „kultury mało kontaktujące się”, które obejmują

Skandynawię, Niemcy, Anglię, Stany Zjednoczone i Japonię, mają klimat, który można określić jako „chłodniejszy”.

Jest to istotny wymiar, ponieważ wrażliwy społecznie gość musi wiedzieć jak zachowywać się w danej kulturze.

Drugim wymiarem, który może być użyty do dokonywania porównań między kulturami, jest stopień indywidualizmu

versus kolektywizmu. Kultury zachodnie są związane z indywidualizmem, natomiast kultury wschodnie identyfikuje się

z kolektywizmem. Kraje o kulturze promującej indywidualizm obejmują Stany Zjednoczone, Kanadę, Belgię i Danię;

http://www.egospodarka.pl/



natomiast kraje o najmniej indywidualistycznych kulturach to Kolumbia, Pakistan, Tajwan i Hongkong. Istnieje wiele

znaczących różnic w niewerbalnych zachowaniach członków tych dwu typów kultur. Na przykład, członkowie kultur

indywidualistycznych preferują większą odległość w relacji z drugą osobą, ale za to częściej posługują się

zachowaniami niewerbalnymi aby zasygnalizować potrzebę kontaktu. Nie jest zaskakujące, że ruchy ciała bywają

bardziej przewidywalne i bardziej zsynchronizowane w kulturach kolektywistycznych.

Trzeci wymiar różnic kulturowych to męskość. Jeśli przypomnisz sobie stereotyp męskości, to nie zdziwi cię, gdy się

dowiesz, że cechy męskie, które definiują kulturę męską, obejmują asertywność, nastawienie na rywalizację i ambicję.

Natomiast cechy kobiece obejmują uczucie, współczucie i troszczenie się. Jeśli mężczyźni i kobiety mają być w danej

kulturze traktowani podobnie, to dominującą część komunikacji niewerbalnej muszą stanowić raczej zachowania

androgyniczne (bez określonej wyraźnie płci), a nie zachowania typowo męskie czy kobiece. Negatywne

konsekwencje dominacji wyłącznie męskości czy kobiecości są oczywiste dla procesu komunikowania się. Jako

przykłady można podać USA, których ekspansja kulturowa jest typowo męskim objawem kultury. Między innymi

stąd biorą się problemy tego kraju z krajami arabskimi, które posiadają również kulturę męską, ale o innym

charakterze. Wszyscy wiemy czym kończy się posadzenie dwóch kogutów w jednej klatce.

Czwarty wymiar komunikacji to dystans do władzy. Na potrzeby badań został opracowany wskaźnik dystansu

władzy (PDI — power distance index), który określa zasięg władzy danej osoby, rozkład władzy, prestiż i bogactwo

w danej kulturze. PDI mierzy dystans jaki oddziela jedną grupę czy członka kultury od innych w związku z posiadaną

władzą. Im wyższy jest indeks PDI, tym kultura staje się bardziej autorytarna. W grupie krajów o najwyższym PDI

plasują się Meksyk, Wenezuela, Brazylia i Kolumbia. Natomiast w takich krajach jak Austria, Irlandia czy Szwajcaria

różnice klasowe są niewielkie, wręcz minimalne. W praktyce polega to na tym, iż jeśli zachowanie niewerbalne w danej

kulturze w dużym stopniu sygnalizują posiadaną władzę, to taka kultura jest raczej autorytarna niż koordynacyjna.

Piątym, ostatnim wymiarem, jest kontekst. Przekazy w dużym stopniu związane z kontekstem (high context —

wysoki kontekst) to takie, w których wiele z komunikowanej informacji pochodzi z kontekstu lub też nie jest

oznajmiana werbalnie (rozmówcy zakładają, że wszyscy znają ten kontekst, nie ma więc potrzeby tłumaczenia go,

szkoda czasu). W przekazach słabo powiązanych z kontekstem (low context — niski kontekst) większość informacji

pochodzi z wypowiedzi werbalnych. Kultury oznaczane jako wysoki kontekst obejmują kraje takie jak Chiny,

Japonia, Korea. Również kultura Stanów Zjednoczonych, ze swoją obrazkowością i wizualnością, jest kulturą o

wysokim kontekście (to, że tak wiele z niej rozumiemy wynika z nasilonej promocji i edukacji kulturowej poprzez

media, nie zaś z samego charakteru kultury).

Prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu w komunikacji międzykulturowej można zwiększyć przez trening

nakierowany na rozwijanie tej kompetencji. Kluczowymi umiejętnościami są: utrzymanie bezpośredniego kontaktu

wzrokowego, uważne słuchanie (w sensie przetwarzanie informacji, a nie tylko bierne słuchanie) oraz uśmiechanie się.

Te trzy zachowania niewerbalne są zgodnie ujmowane jako istotne w tworzeniu korzystnego wrażenia w każdej

kulturze.

Podane poniżej wskazówki powinny okazać się użyteczne dla osób, które we właściwy sposób zachować się w trakcie

kontaktu z przedstawicielami innych kultur.

1. Zapoznaj się z regułami dotyczącymi okazywania emocji w miejscach publicznych. Szczególnie ważne

jest, żeby wiedzieć jak bardzo można używać mimiki twarzy oraz gestykulacji rąk.

2. Naucz się i bezwzględnie przestrzegaj reguł kierujących formami oraz sekwencją zachowań podczas

powitań.

3. Dowiedz się, które różnice w statusie muszą być podkreślane oraz posłuż się właściwymi kulturowo

zachowaniami niewerbalnymi w celu uznania takich różnic.

4. Określ stopień kontaktu fizycznego, zaangażowania i dostępności, który jest oczekiwany publicznie i

zachowuj się tak, aby spełnić oczekiwania. Odłóż na bok fałszywą dumę i poczucie nadrzędności.

5. Staraj się uwrażliwić na specyficzne kulturowo oczekiwania dotyczące posługiwania się dotykiem, ruchem,

zachowaniami wzrokowymi oraz wykorzystywania norm czasowych (spóźnienia!), aby dostosować się do

schematu kulturowego.

6. Zapoznaj się z niewerbalnymi regulatorami konwersacyjnymi, jakie powinny bądź nie powinny być



© Wszelkie prawa zastrzeżone

oprac. : Wydawnictwo Naukowe PWN

używane w akceptowanej konwersacji.

7. Zastanów się, które zachowania niewerbalne uznaje się za najważniejsze w rytuale kulturowym, aby w

razie potrzeby móc zmodyfikować swoje zachowanie identyfikując się w ten sposób z ważnymi

wartościami kulturowymi. I ponownie, tu nie chodzi o ciebie, ale o szacunek dla innych.

8. Naucz się rozpoznawać i unikać posługiwania się emblematami i zachowaniami, które mogą być odebrane

jako zniewaga czy obraza.

9. Określ rodzaj ubioru i dodatków osobistych, które są i nie są zgodne z przyjętą konwencją kulturową, a

następnie dostosuj się do tych wytycznych.

fot. mat. prasowe

Artykuł jest fragmentem książki „Komunikacja niewerbalna” Dale’a Leathersa (Wydawnictwo Naukowe PWN,

Warszawa 2007). Jest to podręcznik na temat komunikacji niewerbalnej, który jest przydatny zarówno w rozwoju

własnych umiejętności interpersonalnych, jak i w sprzedaży, marketingu oraz reklamie. Wszelkie skróty i uzupełnienia

za zgodą Wydawcy.

http://www.wiadomosci.egospodarka.pl/art/zrodlo/Wydawnictwo-Naukowe-PWN,130.html