Bezpieczeństwo kulturowe

Leszek BaranWSIiZ Rzeszów

Kultura i jej rodzaje• Kultura to „całościowy sposób życia charakterystyczny dla danej

zbiorowości, na który składa się wszystko to, co ludzie robią, myślą i posiadają jako członkowie społeczeństwa (wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego)”

• Kultura symboliczna – „zbiór charakterystycznych dla danej społeczności przekonań, poglądów, wierzeń, a także znaczeń związanych ze zjawiskami i przedmiotami, zakodowanych najpełniej w języku”

• Kultura materialna (bytu) – „zbiór charakterystycznych dla danej zbiorowości obiektów: narządzi, urządzeń, domostw, ubrań, pożywienia, środków komunikacji, zwierząt gospodarskich itp.”

• Kultura normatywna (socjetalna) – „zbiór charakterystycznych dla danej społeczności reguł postępowania – norm i wartości”

/P. Sztompka, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Znak, Kraków 2002/

Czym są kultura narodowa i ponadnarodowa• Szeroko – „Jeśli przyjmiemy, że kultura to pewna całość wytworów

materialnych i niematerialnych, zwyczajów, norm społecznych, wartości i wzorów, to wymienione wyżej elementy charakterystyczne dla danego narodu można uznać za kulturę narodową” /definicja R. Dyoniziaka/

• Wąsko - Kultura narodowa to „szeroki i złożony układ (syndrom) sposobów działania, norm, wartości i symboli, wierzeń i dzieł symbolicznych, który przez jakąś zbiorowość społeczną uważany jest za własny, jej w szczególności przysługujący, wyrosły z jej tradycji i historycznych doświadczeń oraz obowiązujący w jej obrębie”/def. A. Kłoskowskiej/

/Za: M. Filipiak, Wprowadzenie do socjologii kultury, Wyd. UMCS, Lublin 2009/

• Kultura ponadnarodowa – „wzory działania, myślenia i wyposażenia materialnego wspólne dla społeczności regionalnych, kontynentalnych czy nawet dla społeczeństwa globalnego (np. kultura europejska, kultura islamu)”

/P. Sztompka, dz. cyt./

Bezpieczeństwo kulturowe - definicja

• Bezpieczeństwo kulturowe – stan, w którym społeczeństwo lub społeczność zamieszkujące jakieś terytorium (np. państwa, kontynentu) mogą utrwalać i pielęgnować wartości decydujące o ich tożsamości (narodowej, społecznej, religijnej, inaczej – poczuciu przynależności, identyfikacji ze zbiorowościami), a jednocześnie czerpać ze wzorów i doświadczeń innych społeczeństw/społeczności. To również pewność przetrwania i rozwoju tożsamości narodowej czy religijnej danej społeczności oraz ochrona przed obcymi wpływami, a zatem niebezpieczeństwem osłabienia spójności wewnętrznej.

Wybrane determinanty bezpieczeństwa kulturowego

1. Ustrój państwa (demokratyczny lub nie)2. Prawa i wolności człowieka 3. Uwarunkowania historyczne4. Regulacje i relacje międzynarodowe (w tym

stosunek do inicjatyw i postanowień organizacji międzynarodowych)

5. Dysproporcje rozwojowe (w ramach relacji na linii: centra – półperyferie – peryferie)

Zagrożenia dla kulturowego bezpieczeństwa państwa

• Globalizacja/uniwersalizacja kultury• Amerykanizacja kultury, imperializm kulturowy (podobną

uwagę można odnieść do obszaru państw byłego Związku Radzieckiego czy też Sowieckiego – rusyfikacja - również innych państw – centrów globalizacji)

• Kryzysy tożsamości kulturowej i narodowej związane z powyższymi zjawiskami

• Rozwój technologii komunikowania, • Konflikty zbrojne… (z tym wiąże się ochrona dóbr kultury w

czasie pokoju i wojny)• Migracja, związana z tym dyfuzja kultur, w optymistycznych

scenariuszach – amalgamacja/kreolizacja kultur…

Redaktor Jerzy Pasierb i dr Anna Siewierska-Chmaj

Audycja Radia Rzeszów „Gość dnia” z 17.11.2015 r.

17_11Goscdnia.mp3

Zanalizujmy zdanie!

• „W wymiarze przedmiotowym bezpieczeństwo dzieli się na: polityczne, militarne, ekonomiczne, ekologiczne, informacyjne, społeczne i kulturowe. Kulturowy wymiar bezpieczeństwa jest ściśle powiązany z pozostałymi…”

/K.A.Wojtaszczyk, A. Materska-Sosnowska (red. nauk.), Bezpieczeństwo państwa/

• Pytanie: W jakim sensie wiążą się bezpieczeństwo kulturowe i pozostałe?

Uwaga! Na kolejnych zajęciach omówimy kwestię

tematów i planów prac projektowych

Dziękuję za spotkanie