View
248
Download
3
Category
Preview:
Citation preview
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 1/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;
ZLBVJ^TBIKI S^BVKIK IJ YKDLK
FKDZHYKI IJ JIZDKDBÔL, DBJLDBKT IJ HK
DOMZLBDKDBÔL R GZMKLBIKIJTJTDZJHK S^OFJTBOLKH IJ STBDOHO@ÍK
‘NK^ZDG TSBLOUK”
DZ^TO 5 Fbhosofík ij hk Ssbdoho`ík
DBDHO 5 Srbmjro
BLYJ@^KLYJT 5 K^DOT ^KMOT, Lbibk Khhbsol
FHO^JT ^OTKIO, Drbstblk Njktrbz
IODJLYJ 5 VKHJLDBK VKHJLDBK, Euhbo Njrlj
Ykdlk —Sjrõ
>3;;
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 2/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >
BLIBDJ
;.- Bltroiuddbôl……………………………………………………………………… ..……..4
>.-Vbik…………………………………………………………………………… .………..…9
4.-Onrks…………………………………………………………………………… ..…..…....09.-Sjlskmbjlto……………………………………………………………………… ..…...;3
9.;.- Jh suejto âtbdo-pohítbdo ij Tpblozk……………………………………..................;3
9.>.- Tbstjmk ij Tpblozk………………………………………………………..……….;9
9.4.- Jh mâtoio ̀ jomâtrbdo…………………………………………………….…..……;7
9.9.- Hos duktro moios ij dolodjr …………………….........................................….;2
9.:.- Hos trjs `rkios ijh dolodbmbjlto……………………………………….…...……>3
9.6.- Hk bltjldbôl ij Tpblozk jl su jxphbdkdbôl ij hks jmodboljs y
doliudtk gumklks………………………………………………………………...........…>;
9.0 Srbldbpkhjs dktj`oríks mjtkfísbdks rjhkdbolkiks dol jh pjlskmbjlto pohítbdo
ij Tpblozk……………………………………………......................................................>4
9.7 Jh dolktus1 phkdjr y iohor …………………………………………...........................>4
9.2.- Yoio formk pkrtj ij ulk kutâltbdk sustkldbk5 Ibos o Lkturkhjzk………….…..>9
9.;3.- Hk bijk ij hbnjrtki y fjhbdbiki………………………………...............................>6
9.;;.- Jsdhkvbtui y hbnjrtki……………….....................................................................>0
9.;>.- Ijrjdgo lkturkh………………………………….………………….………..…….>7
9.;4.-Jh fulikmjlto ij hk sodbjiki pohítbdk………………………………..……….….4;
9.;9.-Jh pkdto sodbkh………………………………………………………..…………......4>
9.;:.-Jh ijrjdgo y hjyjs ij hk lkturkhjzk…………………………………..……….….49
9.;6.-Zlk pohítbdk mës khhë ijh nbjl y ijh mkh…………………………….………...….46
9.;0.-Tonjrklík y `onbjrlo……………………………………………………….......….42
9.;7.-DOLDHZTBOLJT…………………………………………………………… ......…9>
9.;2.-NBNHBO@^KFÍK……………………………………………………………… .….….94
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 3/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 4
;. Bltroiuddbôl5
Jl jh prjsjltj trknkeo gknhkrjmos sonrj ‚Nkrudg Tpblozk‖, ul lotknhj
fbhôsofo ljjrhkliâs, ij orb`jl sjfkrií portu`uâs, gjrjijro drítbdo ijh dkrtjsbklbsmo,
dolsbijrkio ulo ij hos trjs `rklijs rkdbolkhbstks ij hk fbhosofík ijh sb`ho WVBB, eulto
dol jh frkldâs ^jlâ Ijsdkrtjs y jh khjmël @ottfrbji Hjbnlbz.
Gknhkrjmos sonrj su vbik, onrks, su bmportkltj pjlskmbjlto, sus bijks mës
rjskhtkltjs, y sus blfhujldbks.
Nkrudg Tpblozk fuj ul jejmpho ij bltjhjdtukh dompromjtbio dol hk rjkhbiki ij su
tbjmpo y dol sus propbos prbldbpbos. K hk vjz tuvo jh dorkej ij ijskfbkr kh orijl
jstknhjdbio y fuj dkpkz ij soportkr hks dolsjdujldbks.
Tufrbô jh oibo ij qubjljs lo doldjníkl jh phurkhbsmo bijohô`bdo y rjhb`boso, pjro sj
`rklejô pkrk sbjmprj jh rjspjto ij hks futurks `jljrkdboljs ij pjlskiorjs pkrk
qubjljs jh `jlublo bltjhjdtukh js kqujh quj, domo Nkrudg Tpblozk, ekmës kdjptkrík
trkbdbolkr sus prbldbpbos morkhjs j bltjhjdtukhjs dol tkh ij ontjljr hk klsbkik
sj`urbiki jdolômbdk quj sbjmprj `krkltbzk jh poijr.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 4/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 9
>. Vbik5
Lkdbô jl Ëmstjrikm, Skísjs Nkeos, jl ;64>, prodjijltj ij ulk fkmbhbk
ij euiíos sjfkriíjs jmb`rkltjs ij hk pjlílsuhk Bnârbdk, quj guík ij hk pjrsjdudbôljl Sortu`kh.
Tj ibdj quj su fkmbhbk prodjiík ij Jspkûk, mës jl doldrjto ij Vbibfjrrj (Orjlsj),
ij iolij gknrík gubio jl jh sb`ho WV k Sortu`kh1 sbl mudgks prujnks, gky qubjl
sostbjlj quj jrk orb`blkrbk ij Jspblosk ij hos Moltjros (Nur`os), ho quj jxphbdkrík
su kpjhhbio "Jspblosk".; Tj jiudô jl hk domulbiki euiík ij Ëmstjrikm, iolij sj
dolsjrvknk ulk dolsbijrknhj tohjrkldbk rjhb`bosk, pjsj k hk blfhujldbk ij hos
dhârb`os dkhvblbstks.
Sodo ijspuâs doltrkeo ulk tunjrduhosbs quj podo k podo mblkrík su skhui, gkstk
odksbolkrhj ulk mujrtj tjmprklk.
K pjskr ij gknjr rjdbnbio ulk jiudkdbôl hb`kik k hk ortoioxbk euiík, por jejmpho,
dol hk ksbstjldbk k hks hjddboljs ij Tkõh Hjvb Mortjbrk1 jh eovjl Tpblozk mostrô ulk
kdtbtui nkstkltj drítbdk frjltj k jstks jlsjûklzks y kmphbô sus jstuibos por su
dujltk jl mktjmëtbdks y fbhosofík dkrtjsbklk, ibrb`bio por Frkldbsdus vkl ijl Jlijl.
Hjyô tkmnbâl k Ygomks Gonnjs, Hudrjdbo y @boriklo Nrulo1 jstks hjdturks ho fujrol
khjeklio ij hk ortoioxbk euikbdk. K jsto sj hj pujijl sumkr hks blfhujldbks ijh `rupo
ij hos dohhj`bkltjl o dohj`bkltjs (drbstbklos hbnjrkhjs protjstkltjs ljjrhklijsjs), ksí
domo ij gjtjroioxbks euiíks gbspklo-portu`ujsks, jstks õhtbmks jldkrlkiks
prbldbpkhmjltj jl hks fb`urks ij Eukl ij Srkio y Zrbjh ik Dostk.
Mujrto su pkirj, jl ;6:9, Tpblozk lo tjlík yk quj mkltjljr oduhto su
ijsdrjbmbjlto por rjspjto k hk fb`urk pktjrlk.Jh >0 ij euhbo ij ;6:6 fuj jxpuhskio ij hk domulbiki euiík (ksí
domo jxdomuh`kio y ijstjrrkio ij hk dbuiki), k hk skzôl ibvbibik jl ios `rupos5
Tjfkriíjs5 euiíos jxpuhskios ij hk pjlílsuhk Bnârbdk y `rupo kh dukh Tpblozk
pjrtjljdík. Jrk ul `rupo pkrdbkhmjltj blfhubio por hk trkibdbôl gumklbstk.
Ksajlkzíjs5 euiíos prodjijltjs ij Juropk djltrkh quj kh sufrbr fujrtjs
pjrsjdudboljs iurkltj hk Jiki Mjibk jmb`rkrol jl mksk gkdbk jh jstj, pjro
tkmnbâl k hos Skísjs Nkeos j Bl`hktjrrk.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 5/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk :
Âstos õhtbmos dolstbtuíkl ul `rupo djrrkio. Jl kh`õl momjlto gbstôrbdo pkrjdj quj
sus lormks fujrkl mës ortoioxks y rí`biks quj hks ij hos sjfkriíjs. Jrk jh `rupo
mkyorbtkrbo jl Ëmstjrikm.
Yrks hk jxpuhsbôl sj rjtbrô k ul sunurnbo jl hks kfujrks ij hk dbuiki y punhbdô
su Kpoho`ík pkrk eustbfbdkrsj ij su knibdkdbôl ij hk sblk`o`k, onrk pjribik quj
kh`ulos kutorjs dolsbijrkl ul prjdjijltj ij su Yrkdtktus tgjoho`bdo-pohbtbdus.
Kdjltuô su trkto dol hks sjdtks drbstbklks ij hos mjlolbtks y dohj`bkltjs, ij
dkrëdtjr drbstbklo nkstkltj hbnjrkh y tohjrkltj.
Skrk sonrjvbvbr sj ijibdô k puhbr hjltjs pkrk blstrumjltos ôptbdos, jltrj jhhos pkrk su
kmb`o jh dbjltífbdo Guy`jls. Kpkrtj ij `klkrsj hk vbik dol jstj ofbdbo, rjdbník, sj`õl
kh`ulo ij sus nbô`rkfos, ulk pjlsbôl quj hj dolsb`ubô su kmb`o jh mulídbpj Ekl ij
Pbtt.
Jl ;663 sj trkshkiô k ^belsnur`, pujnho djrdklo k Hjyijl, iolij rjikdtô su
jxposbdbôl ij hk fbhosofík dkrtjsbklk, Srbldbpbk pgbhosopgbkj dkrtjsbklkj, y
hos Do`btktk mjtkpgysbdk, quj sj jibtkrol doleultkmjltj jl vjrklo ij ;664 (jibd.hktblk1 jl ;669 kpkrjdbô hk vjrsbôl gohklijsk) y quj sjríkl hks ios õlbdks onrks
punhbdkiks dol su lomnrj jl vbik. Tostuvo ulk knulikltj dorrjspolijldbk dol
bltjhjdtukhjs ij toik Juropk.
Jl hos prbmjros ;663 tkmnbâl jmpjzô k trknkekr jl su Yrkdtktus ij bltjhhjdtus
jmjliktbolj y jl hk mës fkmosk ij sus onrks, hk Jtgbdk, tjrmblkik jl ;60:.
Jl ;664 sj trkshkiô k Voornur`, djrdk ij Hk Gkyk, iolij frjdujltô hos dírduhos
hbnjrkhjs y trknô ulk `rkl kmbstki dol jh físbdo Dgrbstbkkl Guy`jls y dol jh por
jltoldjs ejfj ij `onbjrlo (rkkispjlsbolkrbs) Ekl ij Pbtt, qubjl, sj`õl kh`ulos,
protj`bô hk punhbdkdbôl klôlbmk ij suYrkdtktus tgjoho`bdo-pohbtbdus jl ;603, onrk
quj dkusô ul `rkl rjvujho por su drítbdk rkdbolkhbstk ij hk rjhb`bôl. Jstks protjstks, y
hk mujrtj ij su protjdtor Ij Pbtt (;60>), ho dolvjldbjrol ij lo vohvjr k punhbdkr
lujvks onrks sblo trks su mujrtj1 hks onrks dbrduhkríkl, sbl jmnkr`o, jltrj sus
kimbrkiorjs, dkik vjz mës lumjrosos.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 6/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 6
Ij ;603 gkstk su mujrtj vbvbô jl Hk Gkyk. Jl ;604 E.H. Fknrbtbus, profjsor ij
Yjoho`ík, por jldkr`o ijh Jhjdtor ijh Skhktblkio, hj ofrjdbô ulk dëtjirk ij Fbhosofík
jl su ulbvjrsbiki, hk ij Gjbijhnjr`, pjro Tpblozk lo hk kdjptô, pujs kulquj sj hj
`krkltbzknk "hbnjrtki ij fbhosofkr" , sj hj jxb`ík "lo pjrturnkr hk rjhb`bôl põnhbdkmjltj
jstknhjdbik" .
Zl kûo kltjs ij su mujrtj fuj vbsbtkio por Hjbnlbz, pjro âstj lj`ô huj`o tkh
jldujltro.
Mblkio por hk tunjrduhosbs, murbô jh >; ij fjnrjro ij ;600 duklio doltknk 99 kûos.
Tus kmb`os jibtkrol jl lovbjmnrj ij jsj mbsmo kûo, sbmuhtëljkmjltj jl hktíl y jl
gohkliâs, toiks hks onrks blâibtks quj jldoltrkrol, bldhuyjlio (pkrtj ij) hk
dorrjspolijldbk, nkeo jh títuho Opjrk postgumk (vjrsbôl hktblk) y Lk`jhktj
Tdgrbftjl (vjrsbôl gohklijsk).
4. Onrks5
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 7/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 0
Tpblozk punhbdô ios onrks jl vbik5
Srbldbpbos ij hk fbhosofík ij Ijsdkrtjs. Sjlskmbjltos mjtkfísbdos (;6641 vjrsbôl
jl gohkliâs, ;669)
Yrktkio tjohô`bdo-pohítbdo (;603)
Jh rjsto ij sus onrks, bldhuyjlio hk ‚Âtbdk” , fujrol punhbdkiks por kmb`os suyos jl
hks Opjrk postgumk (OS) / Lk`jhktj Tdgrbftjl (LT) ij ;600, jxdjpto jh Yrktkio
nrjvj, quj fuj ijsdunbjrto y punhbdkio jl ;7:>5
Tu onrk mës bmportkltj fuj ‘Âtbdk ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo‖
(OS, jsdrbto jl ;66;-;60:)
‘ Yrktkio nrjvj” (jsdrbto gkdbk ;663)
‘ Yrktkio ij hk rjformk ijh jltjlibmbjlto” (OS, jsdrbto gkdbk ;66;)
‘ Yrktkio pohítbdo” (OS, jsdrbto ;60:-;600)
‘ Dompjlibo ij `rkmëtbdk gjnrjk” (OS)
Kijmës ij hks mjldbolkiks, sj ktrbnuyjl k Tpblozk ios pjqujûks onrks ij
dkrëdtjr dbjltífbdo, punhbdkiks ij mkljrk klôlbmk jl ;670. Tbl jmnkr`o, hk
kutjltbdbiki ij jstks onrks sj jldujltrk jl ibsputk.
‘ Dëhduho kh`jnrkbdo ijh krdo brbs”
‘ Dëhduho ij pronknbhbikijs”
Sor õhtbmo, sj jldujltrkl hks dkrtks ij Tpblozk, hks dukhjs jstël fjdgkiks jltrj
;66; y ;606 y sol dolsbijrkiks ij bltjrâs fbhosôfbdo.
‘ Dorrjspolijldbk” (;66;-;606)
Yrkiuddboljs kh jspkûoh5
Hks onrks domphjtks ij Nkrudg ij Tpblozk, bldhubio su jpbstohkrbo y hks nbo`rkfíks
quj sj dompusbjrol sonrj âh, gkl sbio trkiudbiks kh jspkûoh por ulo ij hos mëxbmos
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 8/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 7
jspjdbkhbstks jl jstj kutor, jh profjsor Ktbhklo Iomíl`ujz Nkskho (Mkirbi5 Khbklzk
Jibtorbkh).
Tpblozk, Nkrudg (>3;;). Hudbklo Jspblosk. ji. Onrk domphjtk. Nbnhbotjdk ij
@rklijs Sjlskiorjs. Mkirbi5 Jibtorbkh @rjios. BTNL20779>92;29;>.
Âtbdk ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo, bltroiuddbôl, trkiuddbôl y lotks ij
Vbikh Sjûk, Mkirbi5 Khbklzk Jibtorbkh, ;270 {BTNL 79->36-3>94-9}
Âtbdk ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo, jibdbôl y trkiuddbôl ij Ktbhklo
Iomíl`ujz, Mkirbi5 Jibtorbkh Yrottk, >333, >33:, >332.
Âtbdk ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo, trkiuddbôl ij Osdkr Dogjl, FDJ,
Mâxbdo, vkrbks jibdboljs ijsij ;2:7.
Yrktkio tjohô`bdo-pohítbdo, trkiuddbôl, bltroiuddbôl, ílibdj klkhítbdo y lotks por
Ktbhklo Iomíl`ujz, Mkirbi5 Khbklzk Jibtorbkh, ;276 {BTNL 79->36-3;7:-4}, >334.
Yrktkio pohítbdo, trkiuddbôl, bltroiuddbôl, ílibdj klkhítbdo y lotks por Ktbhklo
Iomíl`ujz, Mkirbi5 Khbklzk Jibtorbkh, ;276 {BTNL 79->36-3>;2-;}, >339.
Yrktkio Sohítbdo, Bltroiuddbôl, trkiuddbôl, lotks, Blijx Hktblus Yrklshktbolbs y
Nbnhbo`rkfík ij Gumnjrto @bkllblb y Mkrík Bsknjh Fhbsfbsdg, Jibtorbkh Zlbvjrsbtkrbk,
Tkltbk`o, Dgbhj,;272.
Yrktkio ij hk rjformk ijh jltjlibmbjlto. Srbldbpbos ij fbhosofík ij Ijsdkrtjs.
Sjlskmbjltos mjtkfísbdos, bltroiuddbôl, trkiuddbôl y lotks ij Ktbhklo
Iomíl`ujz, Mkirbi5 Khbklzk Jibtorbkh, ;277 {BTNL 79->36-34>:->}, >336.
Yrktkio ij hk rjformk ijh jltjlibmbjlto, trkiuddbôl ij Osdkr Dogjl, Nujlos
Kbrjs5 Jibtorbkh Dkdtus, >336.
Yrktkio nrjvj, trkiuddbôl, prôho`o y lotks ij Ktbhklo Iomíl`ujz, Mkirbi5
Khbklzk Jibtorbkh, ;223 {BTNL 79->36-3907-W}.
Dorrjspolijldbk, bltroiuddbôl, trkiuddbôl, lotks j ílibdjs ij Ktbhklo
Iomíl`ujz, Mkirbi5 Khbklzk Jibtorbkh, ;277 {BTNL 79->36-343:-7}.
Dorrjspolijldbk domphjtk, Yrkiuddbôl, bltroiuddbôl, lotks j ílibdjs ij Eukl
Iombl`o Tëldgjz Jstop, Mkirbi5 Jibdboljs Gbpjrbôl, ;277.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 9/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 2
Nkrudg Tpblozk jl sus onrks jxphbdk quj5 «Dukhqubjr dosk quj sjk doltrkrbk k hk
lkturkhjzk ho js tkmnbâl k hk rkzôl, y dukhqubjr dosk quj sjk doltrkrbk k hk rkzôl js
knsurik±.
Ijfblj jh prodjso ij kprjlibzkej jl hos sb`ubjltjs târmblos5 «Zlk mbsmk dosk
pujij sjr kh mbsmo tbjmpo nujlk, mkhk, j blibfjrjltj. Sor jejmpho, hk mõsbdk js
nujlk pkrk hk mjhkldohík, mkhk pkrk hos quj jstël ij huto, y lb nujlk lb mkhk pkrk jh
sorio... Yoio duklto gkdjmos ijnj tjlijr kh pro`rjso y kh pjrfjddbolkmbjlto...
[ubzë kh`ubjl pbjlsj, sbl jmnkr`o, quj ij jstj moio dolvjrtbmos k hos sõnibtos jl
jsdhkvos, por drjjr quj js jsdhkvo qubjl onrk por ulk orijl, y hbnrj qubjl vbvj k su
kltoeo.
Sjro jsto jstë muy hjeos ij sjr vjriki, yk quj, jl rjkhbiki, qubjl js hhjvkio por sus
kpjtbtos y js bldkpkz ij vjr lb gkdjr lkik quj hj sjk õtbh, js jsdhkvo kh mëxbmo...
Hks kdkijmbks quj sj formkl k dkr`o ijh Jstkio sj blstbtuyjl lo tklto pkrk duhtbvkr
hks mjltjs, duklto pkrk jmnrbikrhks±.
Ij hk bmportkldbk ijh jstuibo ij hk gbstorbk ibeo5 «Tb lo qubjrjs rjpjtbr jh pkskio,
jstõibkho... Hk dkusk quj gkdj sur`br, quj dolsjrvk y quj fomjltk hk supjrstbdbôl
js, pujs, jh mbjio.
Yoio duklto hos gomnrjs ijdbijl pkrk su nbjljstkr lo sj sb`uj quj sjk tkmnbâl
pkrk jh nbjljstkr ij toik hk lkturkhjzk, sblo mës nbjl, por jh doltrkrbo, pujij sjr
pkrk hk ijstruddbôl ij otrks mudgks dosks±.].
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 10/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;3
9. Sjlskmbjlto
;.9 Jh suejto âtbdo-pohbtbdo ij Tpblozk
Hk fbhosofík ij Tpblozk lo js mës quj jh ijskrrohho phjlo ijh rkdbolkhbsmo ij
Ijsdkrtjs y ij su mâtoio, quj âh ijlomblk «mâtoio `jomâtrbdo±, kulquj j
sbstjmk lo gky hu`kr pkrk hk iuik mjtôibdk quj nusdk ul drbtjrbo ij vjriki5 «Hk
vjriki js lormk ij sí mbsmk, kh moio domo hk huz sj rjvjhk k sb mbsmk y rjvjhk hks
tblbjnhks± (Âtbdk, BB, WHBBB, jsdoh.). Jl su blbdbkh Yrktkio sonrj hk rjformk ijh
jltjlibmbjlto, ibstbl`uj duktro mkljrks ij dolodjl
;. hk quj los hhj`k pksbvkmjltj por jh uso ijh hjl`ukej1
>. hk quj ontjljmos kdtbvkmjltj `jljrkhbzklio k pkrtbr ij hk jxpjrbjldbk
(bliuddbôl)1
4, jh dolodbmbjlto quj kiqubrbmos dol blfjrjldbks ijh jfjdto k hk dkusk o ijh
ulbvjrskh kh pkrtbduhkr (jl kmnos dksos, ijiuddbôl bmpjrfjdtk), y
9. jh dolodbmbjlto quj ho`rkmos bltuyjlio hk jsjldbk o hk dkusk ij ulk dosk
(ijiuddbôl pjrfjdtk). Âstj js jh dolodbmbjlto kijdukio, quj pkrtj ij bijks
bllktks y jvbijltjs y, por ho mbsmo, vjrikijrks1 jh mâtoio dolsbstj jl sj`ubrjh orijl y hk rjhkdbôl ij hks bijks jltrj sí, k pkrtbr ijh dolodbmbjlto ij ulks
bijks dhkrks y ibstbltks, y ij hk «fujrzk bllktk± ijh jltjlibmbjlto gkstk
ijskrrohhkr ijiudtbvkmjltj toik hk jstrudturk ijh ulbvjrso, Sor jso js ho
mbsmo jh orijl ij hks bijks ’dômo sj pbjlsk fulikikmjltj’ y jh orijl ij
hks dosks ’hk rjkhbiki’.
Hk Âtbdk ijskrrohhk eustkmjltj jstj mâtoio, pkrtbjlio ij hks bijks fulikmjltkhjs
ij Ijsdkrtjs, quj ijskrrohhk gkstk sus õhtbmks dolsjdujldbks o nbjl drbtbdk. Tu
lodbôl ij sustkldbk js hk ij Ijsdkrtjs jltjlibik k rkektknhk1 kqujhho quj sj pbjlsk
por sí mbsmo y jxbstj por sí mbsmo y quj, jl dolsjdujldbk, js hk rkzôl o hk dkusk
ij sí mbsmo.
Sor sustkldbk jltbjlio kqujhho quj js jl sí y sj doldbnj por sí, jsto js, kqujhho
duyo doldjpto, pkrk formkrsj, lo prjdbsk ijh doldjpto ij otrk dosk Q,,]
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 11/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;;
Sor jhho, ijnj rjdolodjrsj quj hk jxbstjldbk ij ulk sustkldbk js, domo su jsjldbk,
ulk vjriki jtjrlk, Mks ij jhho, ij otrk mkljrk, poijmos doldhuí quj lo gky sblo
ulk õlbdk sustkldbk ij hk mbsmk lkturkhjzk1 Q,,] por dolsb`ubjltj, sj sb`uj
ljdjskrbkmjltj quj jxbstj sôho ulk õlbdk sustkldbk ij hk mbsmk lkturkhjzk, (Âtbdk
ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo, Skrtj B, ijfblbdboljs, proposbdbôl VBB, jsdoh,
>) Tôho Ibos js sustkldbk y sôho jxbstj ulk õlbdk sustkldbk, o «sjr knsohutkmjltj
blfblbto±, quj dolstk ij blfblbtos ktrbnutos, jxbstj ljdjskrbkmjltj, yk quj su jsjldbk
bmphbdk su jxbstjldbk, y js hk dkusk ljdjskrbk ij toio duklto jxbstj1 todo ho quj
jxbstj js, por tklto, Ibos mbsmo (pkltjísmo). Ij jstk sustkldbk químbdk, quj js
«Ibos o hk lkturkhjzk±, y quj pujij doldjnbrsj jl sí mbsmk, domo Lkturkhjzk
lkturkltj, o domo ho quj jhhk gk proiudbio, o sjk, domo lkturkhjzk bltbmkik, jh
gomnrj sôho dolodj ios ij sus blfblbtos ktrbnutos5 jh pjlskmbjlto y hk jxtjlsbôl.
Yoio js pjlskmbjlto y jxtjlsbôl k ul tbjmpo kulquj lkik pujij sjr pjlskio
domo kmnks dosks k ul mbsmo tbjmpo, Hk sustkldbk (Ibos o hk lkturkhjzk) kpkrjdj,
sbl jmnkr`o, jl blfblbiki ij moio1 hks dosks, jh gomnrj bldhubio, sol blfblbtos
moios ij sjr hk sustkldbk blfblbtk.
‚Ibos o hk lkturkhjzk‖
Zlk õlbdk sustkldbk
Dolsbijrkik domo
pjlskmbjlto yjxtjlsbôl
= ‚lkturkhjzk lkturkltjs‖
Dolsbijrkik domo
moios blfblbtos
= ‖lkturkhjzk lkturkik‖
Jh gomnrj js ul moio fblbto ij mklbfjstkrsj jh pjlskmbjlto y hk jxtjlsbôl ij hk
sustkldbk. Domo pkrtj ij hk Lkturkhjzk lkturkik, iolij lo gky lkik doltbl`jltj,
pjrtjljdj kh mulio ij ho ljdjskrbo1 lo gky jl âh hbnjrtki por ho mbsmo quj lo gkyfblkhbiki jl hk lkturkhjzk5 «Yoiks hks dkusks fblkhjs sol sjldbhhkmjltj, fbddboljs
gumklks± (Âtbdk5, Kpâlibdj), Tu jsjldbk ’domo b`ukhmjltj pksk jl Ibos’ sj
jxprjsk jl jh dolktus, k sknjr, jl hk dolsjrvkdbôl i` );5opbo sjr, jl jh onrkr, jh
vbvbr, jl jh «ijsjo± ’quj jl Ibos js potjldbk.
Domo jh khmk js ljdjskrbkmjltj dolsdbjltj ij sb por mjibo ij hks bijks ij hks
kfjddboljs ijh dujrpo, js, por ho tklto dolsdbjltj ij su jsfujrzo.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 12/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;>
Jstj jsfujrzo, duklio sj rjfbjrj kh khmk sohk, sj hhkmk vohultki, pjro duklio sj
rjfbjrj k hk vjz kh khmk y kh dujrpo, sj hhkmk kpjtbto1 por jlij, âstj lo js otrk dosk
quj hk jsjldbk mbsmk ijh gomnrj, ij duyk lkturkhjzk sj sb`ujl ljdjskrbkmjltj
kqujhhks dosks quj sbrvjl pkrk su dolsjrvkdbôl, dosks quj, por tklto, jh gomnrj
jstë ijtjrmblkio k rjkhbzkr. Kijmës, jltrj «kpjtbto± y «ijsjo± lo gky ibfjrjldbk
kh`ulk, sb lo js hk ij quj jh «ijsjo± sj rjfbjrj `jljrkhmjltj k hos gomnrjs, jl
duklto sol dolsdbjltjs ij su kpjtbto, y por jhho pujij ijfblbrsj ksí5 jh ijsjo js jh
kpjtbto kdompkûkio ij hk doldbjldbk ijh mbsmo. Ksí pujs, qujik dhkro, jl vbrtui ij
toio jsto, quj losotros lo bltjltkmos, qujrjmos, kpjtjdjmos lb ijsjkmos kh`o
porquj ho euz`ujmos nujlo, sblo quj, kh doltrkrbo, euz`kmos quj kh`o js nujlo
porquj ho bltjltkmos, qujrjmos, kpjtjdjmos y ijsjkmos. (Âtbdk, BBB, proposbdbôl BW)
Jh gomnrj js ijsjo ij vbvbr fjhbzmjltj y vbvbr nbjl, ij kdujrio dol hk rkzôl.
Duklto mës sj jsfujrzk dkik dukh jl nusdkr su utbhbiki, jsto js, jl dolsjrvkr su
sjr, y duklto mës ho dolsb`uj, tklto mës iotkio ij vbrtui jstë1 y kh doltrkrbo, jl
tklto quj ijsdubik hk dolsjrvkdbôl ij su utbhbiki ’jsto js, ij su sjr ’, jl jsk
mjibik js bmpotjltj1 Q,,]
Lkibj pujij ijsjkr sjr fjhbz, onrkr nbjl y vbvbr nbjl, sb lo ijsjk kh mbsmo tbjmpo
sjr, onrkr y vbvbr, jsto js, jxbstbr jl kdto. Q,,]
Jh ijsjo, jl jfjdto, ij vbvbr fjhbzmjltj, o sjk, ij vbvbr y onrkr nbjl, jtd., js hk
jsjldbk mbsmk ijh gomnrj, js ijdbr, jh jsfujrzo quj dkik ulo rjkhbzk por dolsjrvkr
su sjr. (Âtbdk, ;. ijfblbdboljs, proposbdbôl WW-WWB)
Lo gky jl jh gomnrj lbl`ulk sustkldbkhbiki1 js sôho ulk moibfbdkdbôl ’ul moio’
ij hk sustkldbk ibvblk
Hk jsjldbk ijh gomnrj jstë dolstbtubik por dbjrtos moios ij hos ktrbnutos ij Ibos, k
sknjr por moios ij pjlskr, ij toios hos dukhjs js hk bijk, por lkturkhjzk, jh
prbmjro, y, ikik jhhk, hos rjstkltjs moios Q...] R ksí, hk bijk js ho prbmjro quj
dolstbtuyj jh sjr ijh khmk gumklk. Q“,.] Ij kquí sj sb`uj quj jh khmk gumklk js ulk
pkrtj ijh jltjlibmbjlto blfblbto ij Ibos1 y, por jlij, dulio ijdbmos quj jh khmk
gumklk pjrdbnj jsto o kqujhho, lo ijdklos otrk dosk sblo quj Ibos (lo jl duklto
js blfblbto, sblo jl duklto sj jxphbdk k trkvâs ij hk lkturkhjzk ijh khmk gumklk, o
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 13/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;4
sjk, jl duklto dolstbtuyj hk jsjldbk ijh khmk gumklk) tbjlj jstk o kqujhhk bijk.
(bnbi., BB, proposbdbôl WB)
Jh gomnrj lo js sustkldbk pjlskltj, js ulk mkljrk ij mklbfjstkrsj jh
pjlskmbjlto jl hk lkturkhjzk, jsto js, js doldbjldbk o rjfhjxbôl. Jh rjsuhtkio ij jskdoldbjldbk ijh propbo dujrpo y ij sus jstkios ho hhkmk «bmk`blkdbôl±, o
«jxpjrbjldbk vk`k±5 dolodbmbjlto ijrbvkio ij hos sjltbios. Otro moio ij dolodjr,
nkskio jl «lodboljs domuljs± ’pjrdbnbiks dhkrk y ibstbltkmjltj por toios’, quj
propordbolk bijks kijdukiks ij hks dosks, o dolodbmbjlto pkrk hk rkzôl±5 jh
rkzolkmbjlto. Âstj hhj`k k ul dolodbmbjlto vjrikijro ij hks dosks domo sol jl sí,
«ijsij ulk dbjrtk pjrspjdtbvk ij hk jtjrlbiki±, dol ljdjskrbks, por tklto, Sjro jh
moio kdknkio ij dolodjr js jh quj ijlomblk «dbjldbk bltubtbvk±1 toik khmk, porqujjs pkrtj ijh pjlskmbjlto blfblbto, pujij hhj`kr, k pkrtbr ijh dolodbmbjlto ij Ibos (o hk
lkturkhjzk) kh dolodbmbjlto kijdukio ij hks jsjldbks ij hks dosks.
^jsuhtk dhkro quj pjrdbnbmos mudgks dosks y formkmos lodboljs ulbvjrskhjs5
prbmjro, k pkrtbr ij hks dosks sbl`uhkrjs, quj los sol rjprjsjltki por mjibo ij hos
sjltbios, ij ul moio mutbhkio, dolfuso y sbl orijl rjspjdto ijh jltjlibmbjlto5 y
por jso sujho hhkmkr k tkhjs pjrdjpdbôl «dolodbmbjlto por jxpjrbjldbk vk`k±5
sj`ulio, k pkrtbr ij hos sb`los1 por jejmpho5 ij quj kh oír o hjjr dbjrtks pkhknrks los
kdorikmos ij hks dosk y formkmos dbjrtks bijks sjmjekltjs k jhhks, por mjibo ij
hks dukhjs bmk`blkmos jsks dosks, Jl kijhkltj, hhkmkrâ, tklto kh prbmjr moio ij
dolsbijrkr hks dosks domo k jstj sj`ulio, «dolodbmbjlto ijh prbmjr `âljro±,
«opblbôl± o «bmk`blkdbôl±1 tjrdjro, k pkrtbr, por õhtbmo ijh gjdgo quj tjljr lodboljs
domuljs j bijks kijdukiks ij hks propbjikijs ij hks dosks1 y k jstj moio ij
dolodjr ho hhkmkrâ «rkzôl± y «dolodbmbjlto ijh sj`õl `jljro±, Kijmës ij jstos
ios `âljros ij dolodbmbjlto, gky ul tjrdjro (,,,} kh quj hhkmkrjmos «dbjldbkbltubtbvk±, R jstj `âljro ij dolodbmbjlto pro`rjsk, k pkrtbr ij hk bijk kijdukik ij
hk jsjldbk formkh ij dbjrtos ktrbnutos ij Ibos, gkdbk jh dolodbmbjlto kijdukio ij hk
jsjldbk ij hks dosk (bnhi.,;;, proposbdbôl WH. jsdoh. >)
Âstk js hk dhksj ij dolodbmbjlto kh quj pujij kphbdkrsj rb`uroskmjltj jh «mâtoio
`jomâtrbdo± ij pjlskr5 k pkrtbr ij ijfblbdboljs dkptkiks bltubtbvkmjltj dolstruyj
ijiudtbvkmjltj hk bijk, o jsjldbk doldrjtk, ij ulk dosk,
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 14/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;9
Jl lbl`ulk otrk dosk ibstbltk quj jh ho`ro ijh mkyor dolodbmbjlto posbnhj dolsbstj hk
hbnjrtki ijh gomnrj5 «js hbnrj qubjl sj `uík sôho por hk rkzôl±1 hbnjrtki lo js dosk ij
hk vohultki gumklk, sblo ijh jltjlibmbjlto. Jh gomnrj, pkrtj ij hk Lkturkhjzk
pkuskik, ijsphbj`uj ij hk lkturkhjzk ibvblk sj`õl rkzoljs y dkusks ljdjskrbks,
jstë tkmnbâl âh suejto k hk ljdjsbiki1 js jxtjlsbôl, tklto domo pjlskmbjlto y, por
dolsb`ubjltj, somjtbio k hk hjy ijh «rjposo y jh movbmbjlto±, Tb jh gomnrj sj drjj
hbnrj, js porquj b`lork hks dkusks quj ho ijtjrmblkl. Hk hbnjrtki lo js sblo hudgk
doltrk hk b`lorkldbk y hos prjeubdbos5 hbnjrtki ij pjlskmbjlto.
Hk Âtbdk -hk mjtkfísbdk- ij Tpblozk tbjlj quj vjr dol hk tjorík pohítbdk. Jh fbl ijh
Jstkio lo js ibstblto kh ijh blibvbiuo5 mkltjljr jh ijrjdgo quj toios hos gomnrjs
tbjljl k su jxbstjldbk, k «pjrsjvjrkr jl su propbo sjr±, k sjr vjrikijrkmjltj hbnrjs(vjr tjxto). Hk hbnjrtki quj sj ho`rk por jh dolodbmbjlto js tkmnbâl hbnjrtki ij onrkr
rkdbolkhmjltj, morkhmjltj, Ykh hbnjrtki y morkhbiki, sbl jmnkr`o, lo pujijl
sunsbstbr jl ul mjro jstkio ij lkturkhjzk1 sol blljdjskrbos jh orijl sodbkh, jh
ijrjdgo o hk kutorbiki pohítbdk domo ulk jxb`jldbk mbsmk ij hk tkzôl,
;. Tbstjmk ij Tpblozk
Hk Âtbdk, ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo tbjlj dbldo pkrtjs5 kdjrdk ij Ibos1
ij hk lkturkhjzk y orb`jl ij hk mjltj1 ijh Orb`jl y lkturkhjzk ij hos kfjdtos1 ij hk
sjrvbiumnrj gumklk, js ijdbr ij hk fujrzk ij hos kfjdtos, y, por õhtbmo, ij hk
potjldbk ijh jltjlibmbjlto o hbnjrtki gumklk. Tu mjtkfísbdk ijiudtbvk pjrsb`uj ul
fbl prëdtbdo, pujs sôho sb dolodjmos jh ulbvjrso jl su totkhbiki poirjmos dolodjr
duëh js jh hu`kr quj jh gomnrj odupk jl âh, y sôho ksí jstkrjmos jl dolibdboljs ij
ijtjrmblkr duëh js hk mjeor formk ij vbik.
Tpblozk prjtjlij ijmostrkr quj, sb rkzolkmos dol dogjrjldbk, su sbstjmk jldbmk
hk õlbdk mkljrk posbnhj ij domprjlijr hk totkhbiki ij hks dosks, pkrk jhho sj sbrvj
ijh mâtoio mktjmëtbdo, Hk mktjmëtbdk sj fulikmjltk jl proposbdboljs quj sol
blmjibktkmjltj kutojvbijltjs y dolsbstj sohkmjltj jl bijks quj sj doldbnjl dol
dhkrbiki y ibstbldbôl, Js ulk tkrjk bltjhjdtukh quj sj hhjvk k dkno õlbdkmjltj
mjibkltj jh jltjlibmbjlto o hk rkzôl. Lujstrk domprjlsbôl ij ulk ijmostrkdbôl ij
`jomjtrík lo ijpjlij ij hks bmë`jljs quj dbrdulstkldbkhmjltj poikmos ksodbkr k
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 15/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;:
hos târmblos ij ibdgk 'ijmostrkdbôl. Hk .: ibsputks quj jl ulos dkmpos qujikl sbl
sohudbôl sj orb`blkl jl bijks dolfusks ij hk bmk`blkdbôl. Sor jejmpho, sb duklio
rkzolkmos .kdjrdk ij Ibos ho ksodbkmos k kh`ulk bmk`jl jl pkrtbduhkr
sj`urkmjltj dkjrjmos jl dolfusboljs kltropomôrfbdks o mbtohô`bdks. Hks
bmë`jljs quj sj formk dkik gomnrj ijpjlijl ij sus propbks jxpjrbjldbks
sjlsbnhjs y sj ksodbkl ulks k otrks tkmnbâl sj`õl sjkl hks jxpjrbjldbks ij dkik
ulo.
Jstk ksodbkdbôl ij bijks, dkrkdtjrístbdk ij hk bmk`blkdbôl, ijnj ibstbl`ubrsj ij hk
rjhkdbôl hô`bdk jltrj bijks, propbk ij hk kdtbvbiki ij rkzolkr. Lujstrks bijks o
doltjlbios mjltkhjs sj ksodbkl ij mkljrk muy ibfjrjltj duklio soûkmos o
fkltksjkmos hbnrjmjltj y duklio sj`ubmos hos pksos ij ulk ijmostrkdbôlmktjmëtbdk. Ijpurklio lujstrk mjltj ij jstks bijks dolfusks ij hk sjlsbnbhbiki y
ij hk bmk`blkdbôl, sj ontjlirë sonrj dukhqubjr tjmk jl dolodbmbjlto tkl dbjrto
domo jl hk mktjmëtbdk. Tpblozk blsbstj jl hk ljdjsbiki ij ibstbl`ubr ij mkljrk
tkekltj jltrj jltjlibmbjlto j bmk`blkdbôl y lo ijekr quj hk sj`ulik ofusquj kh
prbmjro, Tu Âtbdk rjqubjrj quj jh hjdtor pbjlsj jl Ibos, hk hbnjrtki, hks jmodboljs o
pksboljs gumklks y hk fjhbdbiki tkh domo sb jstuvbjrk kltj ul tjorjmk ij `jomjtrík,
Hk mktjmëtbdk dorlo bijkh ij dolodbmbjlto tkmnbâl bmphbdk quj hk tkrjk ij jxphbdkrkh`o o jldoltrkr hks dkusks ij kh`o jqubvkhj k ijiudbr dol ljdjsbiki hô`bdk
proposbdboljs k pkrtbr ij otrks proposbdboljs. Jh moio `jomâtrbdo ij Tpblozk
dolsbstj jl ijfblbr hks lodboljs nësbdks hbnjrëliohks ij dukhqubjr mjzdhk dol hk
bmk`blkdbôl, pkrk ijiudbr huj`o toiks hks dolsjdujldbks,
Zlk ij hks tkrjks propbks ijh pjlskmbjlto dolsbstj jl nusdkr ul ijlomblkior
domõl k hk muhtbphbdbiki ij dosks quj sj prjsjltkl jl hk jxpjrbjldbk, Otrk tkrjk
dolsbstj jl prj`ultkr por hks dkusks o nusdkr jxphbdkdboljs. Tb sj pkrtj ijhsupujsto ij quj lkik gky sbl rkzôl ’prbldbpbo fulikmjltkh quj klbmk jh
pjlskmbjlto ij Tpblozk’ hk tkrjk ijh fbhôsofo dolsbstbrë jl nusdkr ul dolodbmbjlto
ljdjskrbo kdjrdk ij hk totkhbiki ij hks dosks.
Tb ikmos jh lomnrj ij "sustkldbk" k hk totkhbiki ij ho quj jxbstj u odurrj y sb hk
õlbdk mkljrk sktbsfkdtorbk ij jxphbdkr kh`o dolsbstj jl ijiudbrho dol ljdjsbiki
hô`bdk, jxphbdkr hks moibfbdkdboljs o dkmnbos jl jh jstkio ij hks dosks o ij hk
sustkldbk dolsbstbrë jl mostrkr dômo hks moibfbdkdboljs kdtukhjs sj ijiudjl k pkrtbr
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 16/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;6
ij ul jstkio kltjrbor, Tupol`kmos quj lo gky ulk õlbdk sustkldbk, sblo quj gky
ios o mës. Ios sustkldbks bltjrkdtõkl duklio ulk ijh Biks dkusk moibfbdkdboljs jl
hk otrk. Kh`ulos jstkios o moibfbdkdboljs ij hk sustkldbk kfjdtkik sj jxphbdkrkl
ibdbjlio quj sol jfjdtos dkuskios por mkhk bltjrkddbôl quj poiík o lo gknjr
odurrbio, mbjltrks quj otrks moibfbdkdboljs sj jxphbdkrkl ijiudbâliohks k pkrtbr ij
sus propbos jstkios kltjrborjs. Tb gky bltjrkddbôl dkuskh sj pbjrij hk posbnbhbiki ij
ho`kr ulk jxphbdkdbôl hô`bdkmjltj ljdjskrbk ij toios hos jstkios ij ulk sustkldbk.
Jh bijkh ij dolodbmbjlto! ijiudtbvo rjdhkmk ulk õlbdk sustkldbk boios duyos
ktrbnutos y moibfbdkdboljs pujikl ijiudbrsj ij su lkturkhjzk y, por ho tklto, sjkl
ljdjskrbos y lo doltbl`jltjs.
Fblbtk jl su `âljro js ulk dosk quj pujij sjr hbmbtkik por otrk ij su mbsmklkturkhjzk. Tb ulk sustkldbk fujrk fblbtk gknrík otrk sustkldbk ij su mbsmk
lkturkhjzk quj hk jstkrík hbmbtklio y kfjdtklio y, por ho tklto, jstkrík dkusklio
moibfbdkdboljs jl jhhk. Hk sustkldbk õlbdk ijnjrë sjr, por tklto, blfblbtk.
Jh kdto hbnrj por jh dukh Ibos drjô jh mulio bmphbdk quj gky ul prbmjr kdoltjdbmbjlto
quj jstë fujrk ijh orijl ij hk lkturkhjzk, yk quj lo pujij ijiudbrsj ij lbl`õl
otro, ^jsuhtk bldompktbnhj dol jh bijkh ij ul dolodbmbjlto purkmjltj rkdbolkh ij hk
lkturkhjzk. Jh Ibos ij hk bmk`blkdbôl nínhbdk puio gknjr drjkio jh ulbvjrso ij
dukhqubjr mkljrk. Tb`ubjlio jstk bmk`jl, rjsuhtkrík jltoldjs blõtbh nusdkr ulk
ljdjsbiki hô`bdk y rkdbolkh jl hk lkturkhjzk, pujs nbjl poirík lo gknjrhk, Hk tkrjk
ijh blvjstb`kior ij hk lkturkhjzk dolsbstbrík jl jxphorkr jxpjrbmjltkhmjltj jh
ulbvjrso pkrk ijsdunrbr dômo, ij gjdgo, Ibos ho drjô. Jh supujsto nësbdo ijh
rkdbolkhbsmo, sbl jmnkr`o, sostbjlj quj lkik jxbstj sbl rkzôl. Sor ho tklto, jh
ulbvjrso lo puio gknjr sbio drjkio por ul Ibos trksdjlijltj quj gunbjsj poibio
onrkr ij otrk mkljrk, Jh prbldbpbo ij quj lkik odurrj sbl kh`ulk rkzôl supolj qujjh kdto mbsmo ij drjkdbôl -js ijdbr, hk rjhkdbôl ij dkusk y jfjdto jltrj Ibos y su
onrk- js hô`bdkmjltj ljdjskrbk y lo doltbl`jltj. Sjor kõl1 sb jh ulbvjrso drjkio
ijpjlij ij ul Ibos hbnrj pkrk doltblukr jl hk jxbstjldbk, lo gky `krkltík kh`ulk ij
quj hk vohultki ij Ibos sb`k jxbstbjlio tkh domo ho fuj gkstk kgork lb quj, por ho
mbsmo jh ulbvjrso doltblõj dol hks mbsmks dkrkdtjrístbdks quj posjyô jl jh pkskio.
Jl hk prbmjrk pkrtj ij hk Âtbdk Ibos lo qujik domo ul rjsbiuo lo jxphbdkio por jh
sbstjmk, sblo quj sj ho bltjrprjtk domo jqubvkhjltj k hk totkhbiki ij ho quj js o
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 17/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;0
jxbstj, Jstk totkhbiki js ljdjskrbkmjltj õlbdk1 lo sj pujij kfbrmkr quj jxbstk ul
Ibos trksdjlijltj quj js hk dkusk ijh mulio pujs jstkríkmos kfbrmklio hk
jxbstjldbk ij ios sustkldbks. Ibos, por ho tklto, js dkusk blmkljltj. Ykmnbâl js
bmposbnhj jxphbdkr ul kdto ij drjkdbôl quj jstâ fujrk ijh orijl ij hk lkturkhjzk.
¿Sor quâ rkzôl sj proiueo jsj kdto? ¿Ij iôlij sj ho blfbjrj? Gky quj domprjlijr
k Ibos domo dkusk jtjrlk duyk kdtbvbiki lo tbjlj hímbtjs jl jh tbjmpo. Domo lo gky
mës quj ulk sustkldbk o totkhbiki, lo js posbnhj ktrbnubr dkusk y jfjdto k ios dosks
ibstbltks. Hk sustkldbk õlbdk js dkusk ij sí mbsmk,
Duklio hos ktrbnutos jsjldbkhjs ij ulk dosk lo khdklzkl pkrk ijmostrkr su
jxbstjldbk, pjlskmos quj hk jsjldbk ij jsk dosk lo bmphbdk hk jxbstjldbk y quj jsk
dosk, por ho tklto, lo js dkusk ij sb mbsmk. K jxdjpdbôl ij hk totkhbiki o ij Ibos oij hk sustkldbk, jh rjsto ij hks dosks jstë kfjdtkio por dkusks5 kejlks k jhhks
mbsmks. Domo jh drjkior y hk drjkdbôl sol ho mbsmo, dukhqubjr dosk pkrtbduhkr js
pkrtj ij jstk totkhbiki y ijnjmos pjlskrhk domo ulk moibfbdkdbôl trklsbtorbk ij hk
sustkldbk õlbdk, Ikio quj dukhqubjr dosk js pkrtj ij hk totkhbiki, lo js posbnhj
pjlskr jl ulk dkusk quj jstâ fujrk ij jsk totkhbiki. Ibos o hk lkturkhjzk o hk
totkhbiki ijnjl jxphbdkrsj por sí mbsmks. Duklio Tpblozk pbjlsk jl Ibos o hk
totkhbiki domo dkusk ho ijlomblk lkturk lkturkls. Duklio pbjlsk jl Ibos o hktotkhbiki domo jfjdto ho hhkmk lkturk lkturktk,
Ijsdkrtjs ktrbnuyj jh orb`jl ijh movbmbjlto k ul kdto vohultkrbo ij Ibos jl jh
momjlto ij hk drjkdbôl. Jl hk doldjpdbôl spblodbstk ulk jxphbdkdbôl q los rjmbtj
jl õhtbmk blstkldbk k hk ijdbsbôl ij ul Ibos hbnrj jqubvkhj k ulk dolfjsbôl ij
b`lorkldbk. Tpblozk mujstrk quj jh movbmbjlto js ulk dkrkdtjrístbdk Blljdjskrbk ij
hk lkturkhjzk. Tb`uj k Ijsdkrtjs kh ibstbl`ubr jltrj pjlskmbjlto y jxtjlsbôl, pjro yk
lo domo ios sustkldbks ibstbltks sblo domo ktrbnutos hulk mbsmk sustkldbk, Lopujij doldjnbrsj ulk dosk jxtjlsk quj lo jstâ jl movbmbjlto o rjposo. Tpblozk
rjjhknork jh pronhjmk ijh orb`jl ijh movbmbjlto y ho prjsjltk domo ulk
dkrkdtjrístbdk bltrílsjdk ijrbvkik ljdjskrbkmjltj ijh ktrbnuto jxtjlsbôl. Jh
movbmbjlto lo sj k`rj`k k hk lkturkhjzk por ul fb ibvblo, sblo quj sj ho domprjlij
rkdbolkhmjltj domo blsjpkrknhj ij hk dolstbtudbôl ij hks dosks jxtjlsks. Kh lo
gknjr ul Ibos jxtjrbor tkmpodo pujij gknjr ulk fujltj ij movbmbjlto jxtjrbor k hk
lkturkhjzk y su dkltbiki pjrmkljdjrë dolstkltj. Vkrík tkl sôho jl hks ibfjrjltjs
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 18/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;7
pordboljs ij lkturkhjzk dosks pkrtbduhkrjs sj`õl hks rjhkdboljs quj hks dosks
jltknhkl jltrj jhhks,
Tohkmjltj Ibos o hk sustkldbk js purkmjltj kdtbvk. Hk potjldbk ij hk sustkldbk, hk
dkrkdtjrístbdk ij kdtbvbiki y doltblubiki jl hk jxbstjldbk quj rjdolodjmos k hklkturkhjzk jl su doleulto, sj ibstrbnuyj jltrj hos blibvbiuos quj hk dompoljl. Dkik
dosk pkrtbduhkr quj jxbstj, ijltro ijh orijl ij lkturkhjzk sj jsfujrzk por sj`ubr
jxbstbjlio. Zlk dosk pkrtbduhkr posjj ulk lkturkhjzk propbk sôho jl hk mjibik jl
quj js kdtbvk ’dkusk ij sus propbos jstkios’ y lo pksbvk ’kfjdtkik por otrks’.
Dkik dosk ij hk lkturkhjzk quj losotros rjdolodjmos domo ul blibvbiuo ibstblto ij
hos ijmës tbjlj dolktos o jsfujrzo por sj`ubr jxbstbjlio, quj hj js propbo.
>. Jh mâtoio `jomâtrbdo
Hk fbhosofík ij Tpblozk lo js mës quj jh ijskrrohho phjlo ijh rkdbolkhbsmo
dkrtjsbklo y ij su mâtoio, quj âh ijlomblk "mâtoio `jomâtrbdo", kulquj jl su
sbstjmk lo gky hu`kr pkrk hk iuik mjtôibdk quj nusdk ul drbtjrbo ij vjriki. «Hk
vjriki js lormk ij sí mbsmk, kh moio dorlo hk huz sj rjvjhk k sí mbsmk y rjvjhk hks
tblbjnhks±.
Skrk Tpblozk rjsuhtk dhkro quj pjrdbnbmos mudgks dosks y formkmos lodboljs
ulbvjrskhjs5 prbmjro, k pkrtbr ij hks dosks sbl`uhkrjs, quj los sol rjprjsjltkiks por
mjibo ij hos sjltbios, ij ul moio mutbhkio, dolfuso y sbl orijl rjspjdto ijh
jltjlibmbjlto5 y por jso sujho hhkmkr k tkhjs pjrdjpdboljs "dolodbmbjlto por
jxpjrbjldbk vk`k", sj`ulio, k pkrtbr ij hos sb`los1 por jejmpho5 ij quj kh oír o hjjr
dbjrtks pkhknrks los kdorikrlos ij hks dosks y formkmos dbjrtks bijks sjmjekltjs k
jhhks, por mjibo ij hks dukhjs bmk`blkmos jsks dosks. Jl kijhkltj, hhkmkrâ, tklto kh
prbmjr moio ij dolsbijrk hks dosks dorlo k jstj sj`ulio "dolodbmbjlto ijh prbmjr`âljro". "opblbôl" o "bmk`blkdbôl"5 tjrdjro, k pkrtbr, por õhtbmo ijh gjdgo quj
tjljrlos lodboljs domuljs j bijks kijdukiks ij hks propbjikijs ij hks dosks1 y k
jstj moio ij dolodjr ho hhkmkrâ "rkzôl" y "dolodbmbjlto ijh sj`ulio `jljro".
Kijmës ij jstos ios `âljros ij dolodbmbjlto, gky ul tjrdjro kh quj hhkmkrjmos
"dbjldbk bltubtbvk". R jstj `âljro ij dolodbmbjlto pro`rjsk k pkrtbr ij hk bijk
kijdukik ij hk jsjldbk formkh ij dbjrtos ktrbnutos ij Ibos, gkdbk jh dolodbmbjlto
kijdukio ij hk jsjldbk ij hks dosk5 ((Âtbdk, BB proposbdbôl WH, jsdohbo >)
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 19/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk ;2
Âstk js hk dhksj ij dolodbmbjlto kh quj pujij kphbdkrsj rb`uroskmjltj jh "mâtoio
`jomâtrbdo" ij pjlskr5 k pkrtbr ij ijfblbdboljs dkptkiks bltubtbvkmjltj sj dolstruyj
ijiudtbvkmjltj hk bijk, o jsjldbk doldrjtk, ij ulk dosk.
>.; Hos duktro moios ij dolodjr
Jl jh trktkio sonrj hk rjformk ijh jltjlibmbjlto Tpblozk ibstbl`uj duktro mkljrks
ij dolodjr5
;. Jh dolodbmbjlto quj los hhj`k pksbvkmjltj, mjibkltj jh uso ijh hjl`ukej, kpkrtbr ij hos otros gomnrjs (ho kprjlibio, hk dostumnrj).
>. Jh quj ontjljmos kdtbvkmjltj `jljrkhbzklio k pkrtbr ij hk jxpjrbjldbk1 sj
trktk ij ul dolodbmbjlto por ksjltbmbjlto, "mjrkmjltj" jmpírbdo y tklto, podo
prjdbso. Js ulk "jxpjrbjldbk vk`k", ij onvbjikijs (toios hos gomnrjs mujrjl, jh
soh skhj toios hos iíks, jtd.)
4. Jh dolodbmbjlto quj kiqubrbmos dol blfjrjldbks ijh jfjdto k hk dkusk o ijh
ulbvjrskh kh pkrtbduhkr (jl kmnos dksos“ ijiuddbôl bmpjrfjdtk). Jh dolodbmbjlto
rkdbolkh ibsdursbvo, por jh dukh ijiudbmos ho quj ulk dosk js k pkrtbr ij otrk dosk.
9. Jh dolodbmbjlto quj ho`rkmos bltuyjlio hk jsjldbk o hk dkusk ij ulk dosk
(ijiuddbôl bmpjrfjdtk), js ijdbr, jltjlijmos ulk dosk nbjl k pkrtbr ij mbsmk
jsjldbk, o nbjl k pkrtbr ij su "dkusk prôxbmk", Tj trktk, jl fbl, ij ul dolodbmbjlto,
tkmnbâl rkdbolkh, pjro lo ibsdursbvo, sblo bltubtbvo, iolij sj tbjlj ulk kpjrdjpdbôl
blmjibktk ij hks rjhkdboljs rkdbolkhjs.
Jh dukrto js jh dolodbmbjlto kijdukio, quj pkrtj ij bijks bllktks y jvbijltjs y, por
ho mbsmo, vjrikijrks1 jh mâtoio dolsbstj jl sj`ubr jh orijl rjhkdbôl ij hks bijks
jltrj sb, k pkrtbr ijh dolodbmbjlto ij ulks bijks dhkrks y ibstbltks, y ij hk "fujrzk
bllktk" ijh jltjlibmbjlto gkstk ijskrrohhkr ijiudtbvkmjltj toik hk jstrudturk ijh
ulbvjrso. Sor jso js ho mbsmo jh orijl ij hks bijks dômo sj pbjlsk fulikikmjltj-
y jh orijl ij hks dosks.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 20/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >3
>.> Hos trjs `rkios ijh dolodbmbjlto
Jl jstj orijl `jomâtrbdo jltrkl tkmnbâl hk vjriki y jh dolodbmbjlto kijdukio. K
jstj rjspjdto, Tpblozk ibstbl`uj jl su Âtbdotrks dhksjs ij dolodbmbjlto
;. Hk prbmjrk js hk pjrdjpdbôl sjlsbnhj y hk bmk`blkdbôl.
>. Hk sj`ulik dhksj ij dolodbmbjlto sol hks lodboljs domuljs y ulbvjrskhjs quj
sol jh fulikmjlto ij toios hos rkzolkmbjltos1 y jstk sj`ulik dhksj ij
dolodbmbjlto js hk rkzôl.
4. Hk tjrdjrk dhksj, quj Tpblozk hhkmk dbjldbk bltubtbvk, js hk quj prodjij ij hk bijkkijdukik ij ul ktrbnuto ij Ibos kh dolodbmbjlto kijdukio ij n mklbfjstkdboljs o
moios ijh mbsmo, Sjro jstj moio ij dolodbmbjlto lo ijnj jltjlijrsj ij lbl`ulk
formk domo ulk jspjdbj ij dolodbmbjlto místbdo.
Skrk Tpblozk, jh orijl y hk doljxbôl ij hks bijks sol hos mbsmos quj jh orijl y hk
doljxbôl ij hks dosks1 jstj js jh prbldbpbo nësbdo ij su jpbstjmoho`ík. Jh khmk js
rjiudbik, jl dolsjdujldbk, k sjr hk bijk ijh dujrpo". Tpblozk lo kimbtj hk
rjbfbdkdbôl o gbpostksbkdbôl ijh khmk, ij tkh sujrtj quj hk vohutk gumklk o bldhuso sujltjlibmbjlto sol mjrkmjltj jltjs ij rkzôl1 lo jxbstj hk vohultki, sblo hks
vohbdboljs1 lo jxbstj hk rkzôl, sblo quj jxbstjl hks bijks.
Tohkmjltj jh dolodbmbjlto ij hk sj`ulik y tjrdjrk dhksj los pjrmbtj ibstbl`ubr ho
vjrikijro ij ho fkhso1 jl jfjdto, kpkrtk ij su kbshkmbjlto k hk bijk y rjhkdbolk dol
otrks bijks, sbtuëliohk jl jh orijl ljdjskrbo ij hk sustkldbk ibvblk. Kgork nbjl, sb
ulk bijk sj doldbnj sj`õl jstj orijl ljdjskrbo o, domo ibdj Tpblozk, sun jspjdbj
kjtjrlbtktbs, js ljdjskrbkmjltj vjrikijrk, porquj dorrjspolijrë ljdjskrbkmjltj k
su onejto dobpôrjo, ikio quj jh orijl ij hk bijks y ij hos onejtos js hbl3 soho. Sor
dolsb`ubjltj, dolsbijrkr hks bijks jl su vjriki sb`lbfbdk dolsbijrkr hks dosks domo
ljdjskrbks, pujs sb`lbfbdk jhjvkrsj dol hk rkzôl gkstk jh orijl blmutknhj jl quj
dkik dosk, bijk o dujrpo, kpkrjdj domo mklbfjstkdbôl ljdjskrbk ij Ibos,
Kh fbl ij hk sj`ulik pkrtj, ijspuâs ij gknjr kfbrmkio hk bijltbiki ij hk vohultki y
ijh jltjlibmbjlto ijh gomnrj y ij gknjr lj`kio quj ulk y otro sj kh`o kpkrtj ijhks bijks y vohbdboljs sbl`uhkrjs. Tpblozk sjûkhk hks vjltkeks quj sj ijrbvkl pkrk jh
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 21/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >;
gomnrj ij hks tjsbs quj drjj gknjr ijmostrkio. Hk vjltk, prbmjrk y fulikmjltkh js
quj jh gomnrj, kh dolvjldjrsj ij quj onrk sohkmjltj por jh qujrjr ij Ibos,
trklqubhbzk su ëlbmo jl jh rjdolodbmbjlto ij vohultki k quj jstë somjtbio y
knkliolk hk prjtjlsbôl ij sjr rjdompjlskio por Ibos por su vbrtui. Kijmës, jh
gomnrj kprjlij k gkdjr frjltj k dkmnbos ij hk formk1 yk quj sj dolvjldj ij quj
toiks hks dosks, kul hks kpkrjltjmjltj muiknhjs, prodjijl ij hk jsjldbk ibvblk
dol hk mbsmk ljdjsbiki dol quj ij hk jsjldbk ijh trbël`uho sj ijrbvk quj sus
ël`uhos sjkl b`ukhjs k ios rjdtos.
4. Hk bltjldbôl ij Tpblozk jl su jxphbdkdbôl ij hks jmodboljs y doliudtk
gumklks
Tpblozk prjtjlij, frjltj k hks qubmârbdks j brrjkhbzknhjs tjoríks pohítbdks ij hos
fbhôsofos, ofrjdjr kh`o rjkhbzknhj, õtbh1 o sjk, jl Mb`kr iâ pkrtbr ij hks pksboljs domo
vbdbos jhbmblknhjs, sj trktk ij pkrtbr ij hks pksboljs gumklks domo rjkhbiki lkturkh
y ljdjskrbk. Hk tjorík pohítbdk ij Tpblozk js, por tklto, ulk tjorík
kltropohô`bdkmjltj fulikik.
Jh proyjdto qujik nbjl jldukirkio ijsij trjs frjltjs. Zlo, lj`ktbvo5 lo pujij
gkdjrsj ijsij jh prjsupujsto ij hos fbhôsofos, quj bmk`blkl kh gomnrj o suejto, quj
pujij optkr jltrj jh vbdbo y hk vbrtui, por ho dukh jh orijl pohítbdo sj pbjlsk ibrb`bio k
rjprbmbr y skldbolkr jh vbdbo domo duhpk. Zl sj`ulio tkmnbâl lj`ktbvo5 lo pujij
gkdjrsj ijsij jh onejtbvo ij hos pohítbdos, tjlijltjs k jl`kbtkr dol blsbibks k hos
gomnrjs, prjodupkios por hk bltrb`k y lo por sknjr. Jh tjrdjro, posbtbvo1 pjlskr ul
orijl pohítbdo ijsij hk fulikmjltkdbôl kltropohô`bdk, quj k su vjz gk sbio
mjtkfísbdkmjltj fulikmjltkik jl hks prbmjrks pkrtjs ij hk Âtbdk. R jl jsk
fulikmjltkdbôl hj gk lj`kio rkibdkhmjltj hk posbnbhbiki ij pjlskr ul orijl pohítbdo
nkskio jl ul suejto morkh, dol dôib`o morkh y jl jh mbjio domo blstrumjlto pkrk
dolsj`ubr quj jh suejto hbnrj sj somjtk kh dôib`o.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 22/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >>
Hk Âtbdk jstë jl hk nksj ij su tjorík ijh poijr, Sor jhho pujij ijfblbr jh "ijrjdgo
lkturkh" domo "hks hjyjs o rj`bks ij hk lkturkhjzk." domo "jh poijr ij hk lkturkhjzk
mbsmk-. Jh ijrjdgo ijh gomnrj js su poijr, su potjldbk ij sjr. Hk mëxbmk
pjrfjddbôl oltohô`bdk js Ibos, quj js dkutk sub y, por tklto, poijr knsohutkmjltj
hbnrj. Hk pjrfjddbôl ij dkik sjr lkturkh sj mbij por su dkpkdbiki ij sjr dkusk kltj
hk bmposbnbhbiki ij sjr dkusk sub, pujs sbjmprj js jl por5 hk sustkldbk, moibfbdkdbôl
ij jhhk, su pjrfjddbôl sj blbdbj por su poijr pkrk mkltjljrsj, pkrk pjrsjvjrkr jl jh
sjr, pkrk sonrjvbvbr jl su lbvjh oltohô`bdo, pkrk dolsjrvkrsj y sj`ubr sbjlio. Sor jhho
jh ijrjdgo lkturkh ij dkik blibvbiuo sj jxtbjlij gkstk iolij hhj`kl hos hímbtjs ij su
poijr. Yoio duklto pujij rjkhbzkr ul gomnrj jl vbrtui ij hks hjyjs ij hk lkturkhjzk
ho hhjvk k dkno dol ul ijrjdgo lkturkh phjlo y tklto ijrjdgo tbjlj, jl jh orijl
lkturkh, duklto pujio. Jh ijrjdgo lkturkh js ijrjdgo k sjr domo sj js, k kdtukr
lkturkhmjltj. Jh ijrjdgo vbjlj ij hk ljdjsbiki5 ho quj ul sjr gkdj ljdjskrbkmjltj
mklbfbjsto. Hks fujrzks quj ho dolstbtuyjl jl su ijrjdgo1 kh mbsmo tbjmpo, js su
potjldbk ij kdtukr. Jl dolsjdujldbk, tbjlj ijrjdgo k gkdjr toio kqujhho quj sj
pujijl gkdjr y quj, jl jh folio, sj gkdj ljdjskrbkmjltj,
Hos ijsjos, provodkios por hk rkzôl o por hks pksboljs, sol proiudtos ij hk
lkturkhjzk y tbjljl ulk ibrjddbôl fblkh5 pjrsjvjrkr jl jh sjr. Hk "pksbôl ij sjr, pujs,dolijlsk y fulikmjltk jh orijl pohítbdo-euríibdo, Yoik kdtukdbôl gumklk jstë ij
kdujrio dol jh orijl lkturkh. Js jh poijr jh quj blstkurk jh ¡ijrjdgo, jh quj mkrdk
sus hímbtjs. Yoios tbjljl ijrjdgo k jejrdjr toio su poijr porquj lkturkh y
ljdjskrbkmjltj tbjljl quj jejrdjrho. Mës kõl, js jl jh jejrdbdbo ijh poijr, ij su
poijr, iolij jh gomnrj blstkurk y kfkmk su sjr ul poijr knstrkdto, domo
blstrumjlto quj ulo pujij mkljekr y vohultkrbkmjltj ¡rjprbmj, js ulk hbmbtkdbôl ij
hk potjldbk ijh gomnrj y ulk bmpjrfjddbôl, ulk ijnbhbtkdbôl ij su sjr, ij su khj`rík.
Js fëdbh domprjlijr quj jstk posbdbôl sj jlfrjltk rkibdkhmjltj dol jh
buslkturkhbsmo, quj jl kqujhhos tbjmpos jxprjsknk ulk posbdbôl fbhosôfbdo-euríibdk
pro`rjsbstk. Jh buslkturkhbsmo sj nksknk jl ulk doldjpdbôl ijh gomnrj dorlo suejto
hbnrj, drjkio por Ibos jl hbnjrtki, rjspolsknhj kltj âh, dkpkz ij !dolodjr jh nbjl y jh
mkh, ij rj`brsj por hos vkhorjs rkdbolkhjs, ij ibstbl`ubr jltrj ho eusto y ho bleusto1 ul
suejto dkpkz ij kutoijtjrmblkrsj, ij hbnjrkrsj ij hks ijtjrmblkdboljs jxbmbks, ij
trkzkr hks jsdkhks ij eustbdbk y noliki1 pjro Tpblozk gk kdknkio dol hos jsplbtus-suejtos hbnrjs, gk somjtbio jh khmk orijl ljdjskrbo ij hk totkhbiki lkturkh. "Dkik
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 23/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >4
ulo jstë prjso ij su propbo phkdj. R jstk prbsbôl lo jxprjsk hk "dkíik ij lujstro
prbmjr kltjdjsordbjeklio hk posbnbhbiki ij soûkr ul futuro jstkio ij hbnjrtki,
pjrmbtbjlio pjlskr hk rjkhbiki gumklk domo hbnrj jl jsjldbk y somjtbik jl hk
jxbstjldbk. Hk tjorík ij hk dkíik lo js dolsjdujltj. Lo pujij pjlskr por quâ dkyô
jh prbmjr jspírbtu-suejto. R jh "ibknho" lo sbrvj ij jxphbdkdbôl, pujs jh "ibknho" fuj
'tkmnbâl drjkio y lkibj pujij pjlskr por quâ sur`bô jl âh ulk fujrzk quj hj hhjvô k
jlfrjltkrsj dol su drjkior.
9. Srbldbpkhjs dktj`oríks mjtkfísbdks rjhkdbolkiks dol jh pjlskmbjlto pohítbdo
ij Tpblozk.
9.; Jh dolktus1 phkdjr y iohor
Dkik dosk sj ijfblj lo por hk fblbtui quj hj dorrjspolij kh jstkr hbmbtkik ijsij jh
jxtjrbor por hks ijmës dosks sbl`uhkrjs, sblo por hk kdtbvbiki y hk proiudtbvbiki quj
hj sol propbks, "Lkik jxbstj ij duyk lkturkhjzk lo sj sb`k kh`õl jfjdto",
Tpblozk hhkmk k jsk potjldbk quj sj jxprjsk "ij ulk dbjrtk y ijtjrmblkik mkljrk"
jl "toio duklto jxbstj". Dolktus sb`lbfbdk jsfujrzo, porquj sb5 potjldbk ij Ibos lo
tbjlj hímbtjs, hk potjldbk ij hks dosks sbl`uhkrjs sí quj jstë hbmbtkik por hk ij hks
otrks dosks, y ljdjsbtk pkrk kfbrmkrsj opoljrsj toio kqujhho quj pujik prbvkrhj ij
su jxbstjldbk", Hk potjldbk ij hks dosks sbl`uhkrjs sj jxprjsk nkeo formk ij tjlsbôl
o ij hudgk doltrk hos ijmës. "Dkik dosk sj jsfujrzk, duklto jstë k su khdkldj, por
pjrsjvjrkr jl jh sjr",
Lo toiks hks dosks tbjljl hk mbsmk potjldbk1 por jhho, dkik dosk sj jsfujrzk
"duklto jstë k su khdkldj1 js ijdbr, jh jsfujrzo ij dkik dosk ijpjlij sbjmprj ij hoquj jhhk pujik, ij su `rkio ij fujrzk, ij su `rkio ij sjr. Duklto mkyor sjk hk
domphjebiki o hk potjldbk ijh blibvbiuo, mkyor tjlií quj sjr s jsfujrzo por
skhvk`ukrikr su ibfjrjldbk y dolsjrvkr su sjr frjltj k hk oprjsbôl ij hks dkusks
jxtjrlks quj ho kmjlkzkl jl fuldbôl ij su `rkio ij rjsbstjldbk.
Jh gomnrj, sj`õl jh mjibo iolij vbvk, pujij vkrbkr mudgo su jxbstjldbk5 'Jh dujrpo
gumklo pujij sjr kfjdtkio ij mudgks mkljeks por hks quj s potjldbk ij onrkr
kumjltk o ibsmbluyj". Jl hk lkturkhjzk lo jxbstjl dujrpos sbmphjs, pjro jh dujrpo
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 24/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >9
ijh gomnrj sj dkrkdtjrbzk por su domphjebiki y por5 ljdjsbiki quj tbjlj, pkrk
dolsjrvkrsj, ij otros dujrpos, duyk bmportkldbk js ijdbsbvk pkrk jh suyo, porquj lo
pujijl trklsformkr su vbik fkvorjdbjlio jltorpjdbjlio su jsfujrzo por jxbstbr.
Duklto mës dolvjl`k ul dujrpo dol otro, dukltks mës propbjikijs tjl`kl jldomõl, mës kumjltkrë hk potjldbk ij kmnos kh jldoltrkrsj, y kh rjvâs, -- ios
dujrpos sol ij lkturkhjzk doltrkrbk, bltjltkrël ijstrubrsj, y jh mës fujrtj
dolsj`ubrë rjiudbr kh otro.
Kh dolktus, o jsfujrzo ijh gomnrj por pjrsjvjrkr jl jh sjr. Tpblozk ho hhkmk kpjtbto
o ijsjo, y hhkmk kfjdtos k hos jfjdtos quj proiudjl sonrj âh hos ijmës dujrpos
kumjltklio o ibsmbluyjlio su potjldbk.
Ho quj dolstbtuyj hk jsjldbk ijh gomnrj js jh ijsjo, quj jl kh`ulos dksos pujij
ksjmjekrsj kh osduro y dbj`o blstblto ijh klbmkh, y jl otro sjr ijsj hõdbio. Sksboljs
y kddboljs jxprjskl hk mbsmk "fujrzk lkturkh por hk dukh jh gomnrj sj jsfujrzk por
pjrsjvjrkr jl jh sjr", y por ho tklto, jh ijrjdgo, jl vjz ij ijfblbrsj por hk rkzôl
domo dksb sbjmprj jxdjptuklio k hos sofbstks’ ho gkníkl gjdgo hos fbhôsofos, sj
ijfblbrë por hk potjldbk o ijsjo quj mujvj toios hos gomnrjs, sknbos o b`lorkltjs,
hodos o dujrios, sbl ibstbldbôl, k kdtukr.
Jl ul mbsmo ijsjo sj, pujijl ibfjrjldbkr ios formks, quj lo sol jl ijfblbtbvk sblo
ios posbnbhbikijs ij jxbstjldbk5 ulk kdtbvk duklio somos hk dkusk ij ho quj sudjij
jl losotros o fujrk ij losotros, y otrk pksbvk duklio hk dkusk ij ho quj los odurrj
js jxtjrbor k losotros. Jstks ios moikhbikijs ij ul mbsmo ijsjo ikl hu`kr k hk
ibstbldbôl jltrj kfjdtos kdtbvos y pksbvos. Hos kfjdtos kdtbvos supoljl quj somos
losotros su dkusk, y su kdtbvbiki, duyj orb`jl jstë jl losotros, sj jxphbdk mjibkltj
jh dolodbmbjlto. Hos kfjdtos kdtbvos supoljl quj tjl`kmos ij jhhos "ulk bijk
kijdukik" o "ul doldjpto1 dhkro y ibstblto"5 Jh kfjdto purkmjltj kdtbvo rjqubjrj ij
ul dolodbmbjlto doldrjto, blibsodbknhj ij hk potjldbk quj proiudj su njrzk.
Duklio lo somos hk dkusk ij lujstros kfjdtos Tpblozk hos hhkmk pksboljs.
Yjljmos pksboljs duklio los jldoltrkmos somjtbios k ho quj lo ijpjlij ij
losotros. "Soijmos jl hk mjibik jl quj somos ulk pkrtj ij hk lkturkhjzk quj lopujij doldjnbrsj por sí sohk sbl hks ijmës pkrtjs".
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 25/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >:
Tb tjljmos pksboljs js porquj somos dujrpos fblbtos quj kh jldoltrkrsj sj opoljl,
sj potjldbkl y sj hbmbtkl ulos k otros. Hks pksboljs sol fujrzks y lo nkstk dol
dolodjrhks, ulk pksbôl sohkmjltj sj supoljl dol otrk pksbôl. Jsk pksbôl quj mj
gkdj ikûo, quj sbjlto y pjrdbno ij mbh mkljrks domo mík, js !hk gujhhk gbrbjltj ij
ul dkmpo jxtjrbor sonrj mb dujrpo, js jh jfjdto jl mí ij ulk potjldbk kejlk duyk
fujrzk supjrbor k hk mík mj krrkstrk,
Hk fujrzk y jh bldrjmjlto ij ulk pksbôl dukhqubjrk ksí domo su pjrsjvjrkldbk jl hk
jxbstjldbk, lo sj ijfbljl por hk potjldbk dol quj los jsforzkmos por pjrsjvjrkr jl
jxbstbr, sblo por hk potjldbk ij hk dkusk jxtjrbor dompkrkik dol hk lujstrk (Âtbdk, BV,
proposbdbôl.
Duklio kh jldoltrkrsj dol otro, ul dujrpo jl vjz ij hbmbtkrho ho potjldbk, hk pksbôl
ijek ij bijltbfbdkrsj dol hk sjrvbiumnrj pkrk dolvjlbrsj jl ul jhjmjlto quj
fkvorjdj hk vbik o jh jsfujrzo por jxbstbr. Hk kdtbvbiki quj ul dujrpo rjdbnj ij otro
js muy frë`bh porquj ijpjlij ij ulk dkusk jxtjrbor k âh mbsmo, quj jl dukhqubjr
momjlto pujij djskr, pjro jstk frk`bhbiki lo hk gkdj sjr mjlos rjkh.
Jl hk rjkhbiki lo dknjl ios pksboljs b`ukhjs, porquj dkik pksbôl sj ijfblj por sus
jfjdtos y lo por su onejto, o mjeor ibdgo, sj ijfblj por hos jfjdtos quj proiudj jl
dkik onejto.
9.> Yoio formk pkrtj ij ulk kutâltbdk sustkldbk5 Ibos o Lkturkhjzk
Kqujhhk k ho quj mës dhkrkmjltj kspbrô Tpblozk jl hk rjikddbôl ij su Âtbdk js k
rjspolijr k jstj bltjrro`kltj5 "¿Dômo hhj`kr k sjr kijdukio o dolsdbjltj ij sb
mbsmo, ij Ibos y ij toiks hks dosks?". Tb hhj`ësjmos k tkh doldbjldbk kijdukik, hos
tbrklos yk lo poiríkl mklbpuhkr lujstros tjmor js orbjltkr lujstrks supjrstbdboljs.
los vjríkmos hbnrjs ij hks k`onbks ijh rjmoribmbjlto y ij hos fktb`osos zkrklijks
ij hk pksbôl y khdklzkríkl kutâltbdk hbnjrtki.
Jl jh ulbvjrso toio formk pkrtj ij ulk kutâltbdk sustkldbk1 jh sjr, ho quj gky, js
ulk kutâltbdk sustkldbk, k hk quj pujij hhkmkrsj Ibos o lkturkhjzk. Ij blfblbtos jbldoldjnbnhjs ktrbnutos ij jsk sustkldbk, sôho dolodjmos ios5 jh pjlskmbjlto y hk
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 26/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >6
jxtjlsbôl. Dkik ulo ij jsos ktrbnutos sj mklbfbjstk ibvjrsos moios1 mjltjs j
bijks jl jh rkl`o ijh pjlskmbjlto, y dujrpos jl jh ij hk jxtjlsbôl. Jltrj kmnos
ktrbnutos gky dorrjspolijldbk1 lo prborbiki sunoriblkdbôl. Yoio ho quj gky js
dujrpo j bijk, y jh sbmâtrbdo pkrkhjhbsmo quj gkdj dorrjspolijr ulos dol otros, hos
kfjdtos ij hks ulks y hos jstrbnk jl hk dolibdbôl mbsmk ij Ibos-sustkldbk quj toio
ho dolstbtuyj y lkik proiudj jl ulo ij sus ktrbnutos sbl proiudbrho tkmnbâl
biâltbdkmjltj jl otro.
Mudgks ij hos sufrbmbjltos ijh gomnrj provbjljl ij su propjlsbôl k formkrsj bijks
blkijdukiks nkeo jh bmpjrbo ij hk bmk`blkdbôl, quj mj5 dkprbdgoskmjltj hks bijks
ij ibvjrsos dujrpos, sbl rjspjtkr hk bmpkdbjltj doldktjlkdbôl dkuskh quj `krkltbzk
hk lbtbijz ijh jltjlibmbjlto.
Zlk ij hks bhusboljs mës domuljs ij hk bmk`blkdbôl js, prjdbskmjltj, hk hbnjrtki.
Skrk Tpblozk, hk moikhbiki ij toio ho quj jxbstj js hk ljdjsbiki, y sj poirík sjr
hhkmkio hbnrj jh Ibos-sustkldbk, jl jh sjltbio ij quj js su propbk dkusk y sôho jl jh
mbsmo tbjlj su prbldbpbo ij kdtukdbôl1 pjro kh gomnrj dknj ul tbpo ij hbnjrtki lo
hb`kio k su vohultki, sblo k su dkpkdbiki rkdbolkh ij formkrsj bijks kijdukiks
sonrj ho ljdjskrbo y orbjltks su dolktus dkpkdbiki ij kdtukr y pjrsjvjrkr jl jh sjr.
9.4 Hk bijk ij hbnjrtki y fjhbdbiki
Jh pjlskmbjlto pohítbdo ij Tpblozk sj ijskrrohhk jl tomo k ul doldjpto ij hbnjrtki
quj vbjlj ijrbvkio ij hk mjtkfísbdk ij hk ljdjsbiki. Los jldoltrkmos kltj ulk
hbnjrtki ljdjskrbk quj sj jldujltrk jl hks kltípoiks ij ulk hbnjrtki jltjlibikdomo blibfjrjldbk. Jh gomnrj hbnrj lo js kqujh quj sj vj jlvujhto jl prodjsos ij
ijdbsbôl o ijhbnjrkdbôl, sblo jh quj vbvj bljhudtknhjmjltj somjtbio kh frío ibdtkmjl
ij hk rkzôl. Ho propbo ij hk rkzôl js dolodjr hks dosks - domo ljdjskrbks y domo
mjrkmjltj doltbl`jltjs. Hk hbnjrtki, por tklto, tjlirík quj vjr dol hk kfbrmkdbôl y
dolsjrvkdbôl ijh sjr propbo jl keustj k hks hjyjs ljdjskrbks k quj tkh sjr sj
jldujltrk somjtbio.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 27/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >0
Jl duklto k hk fjhbdbiki, sjrík ulk dktj`orík jstrjdgkmjltj rjhkdbolkik dol hk tjorík
ijh dolktus, y dolsbstj, doldrjtkmjltj, jl quj jh gomnrj pujik dolsjrvkr su sjr,
Ij kgí quj5
Hk fjhbdbiki lo sjk jh prjmbo ij hk vbrtui, sblo hk vbrtui mbsmk1 lb `ozkmos ij hkfjhbdbiki porquj rjprbmbmos hks pksboljs, sblo quj, por jh doltrkrío, ijnbio k quj
`ozkmos ij jhhk, por jhho poijmos rjprbmbr hks pksboljs.
Jh moio prbvbhj`bkio ij hhjvkr k dkno jstj jsfujrzo ij pjrsjvjrkr jl jh sjr, jstk
vbrtui, dolsbstj jl jh dolodjr. Jh dolodjr sj dolvbjrtj, pujs, jl jh dkmblo mjibkltj
jh dukh jstk fjhbdbiki sj los rjvjhk y phklbfbdk.
Ksí pujs, jl hk vbik js prbmoribkhmjltj õtbh pjrfjddbolkr, jl hk mjibik quj poikmosjh jltjlibmbjlto o hk rkzôl, y jl jsto sôho dolsbstj hk suprjmk! fjhbdbiki ijh gomnrj,
pujsto quj hk njktbtui lo js otrk dosk quj hk trklqubhbiki mbsmk ijh jspírbtu, hk duëh
sj ijrbvk ijh dolodbmbjlto bltubtbvo ijh Ibos1 y pjrfjddbolkr jh jltjlibmbjlto lo js
mës quj jltjlijr k Ibos y hos ktrbnutos y kddboljs ij Ibos, quj sol dolsjdujldbk
ij hk ljdjsbiki ij lkturkhjzk mbsmk.
Jl jstk bltubdbôl bltjhjdtukh y kmorosk ij Ibos js iolij jh gomnrj jldujltrk hk
trklqubhbiki ij jspírbtu quj gjmos hhkmkio vbvjldbk ij hk fjhbdbiki.
:. Jsdhkvbtui y hbnjrtki
Hhkmo sjrvbiumnrj k hk fkhhk gumklk ij poijr pkrk moijrkr y gkdjr frjltj k hks
jmodboljs. Sorquj jh gomnrj quj sj somjtj k sus jmodboljs lo tbjlj poijr sonrj
sb mbsmo, sblo quj jstë jl mklos ij hk fortulk, jl tkh mjibik quj mudgks vjdjs
jstë onhb`kio, kulquj pujik vjr hos quj js mjeor pkrk âh, k sj`ubr ho quj js pjor".
"Jl duklto k hos târmblos 'nujlo' y 'mkho', lo blibdkl lkik posbtbvo jl hks dosks
dolsbijrkiks jl sí mbsmks, lb sol otrk dosk quj loios ij pjlskmbjlto o lodboljs
quj formkmos k pkrtbr ij ulk dompkrkdbôl ij dosks mutukmjltj". Sjro poijmos
formkr, y formkmos, ulk bijk `jljrkh1 hj gomnrj, ul tbpo ij lkturkhjzk gumklk, o,
mës jxkdtkmjltj, ul bijkh ij lkturkhjzk gumklk, R jh târmblo "nujlo" pujij sjr
jltjlibio jl jh sjltbio ijh hbj "sknjmos dbjrtkmjltj quj js ul mjibo pkrk quj
khdkldjmos jh tbpo ij lkturkhjzk gumklk quj los gjmos propujsto", mbjltrks quj
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 28/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >7
jh târmblo "mkho" ijnj utbhbzkrsj jl jh sjltbio ij quj "sknjmos dbjrtkmjltj quj los
bmpbij dolsj`ubr ibdgo tbpo". Ijh mbsmo moio poijmos gknhkr ij hos gomnrjs
domo mës o mjlos pjrfjdtos jl duklto sj kdjrdkl o jstël khjekios ijh ho`ro ij
jsj tbpo. Ksí pujs, sb jltjlijmos ij jsk mkljrk hos târmblos "nujlo" y "mkho",
poijmos ijdbr quj js posbnhj sknjr ho quj js nujlo, js ijdbr, kqujhho quj los
kyuikrë k khdklzkr jh bijkh o tbpo rjdolodbio ij lkturkhjzk gumklk, y, lo onstkltj,
gkdjr ho quj js mkho, js ijdbr, kqujhho quj dbjrtkmjltj los jstornkrë jh ho`rkr jsj
tbpo o bijkh.
Opujstk k hk sjrvbiumnrj ij hks jmodboljs pksbvks jstë hk vbik ij hk rkzôl, hk vbik
ijh sknbo. Jh gomnrj hbnrj lo js kqujh quj sj vj jlvujhto jl prodjsos ij ijdbsbôl o
ijhbnjrkdbôl, sblo jh quj vbvj bljhudtknhjmjltj somjtbio kh fbeo ibdtkmjl ij hk rkzôl.R yk sknjmos quj ho propbo ij hk rkzôl js dolodjr hks dosks domo ljdjskrbks y lo
domo mjrkmjltj doltbl`jltjs, Hk hbnjrtki, por tklto, tjlirík quj vjr dol hk
kfblkdbôl y dolsjrvkdbôl ijh sjr propbo jl keustj ij hks hjyjs ljdjskrbks k quj tkh
sjr sj jldujltrk somjtbio.
Jstk js hk vbik ij hk vbrtui5 porquj "onrkr knsohutkmjltj ij kdujrio dol hk vbrtui lo
js jl losotros otrk dosk quj onrkr nkeo hk `uík ij hk rkzôl, vbvbr y dolsjrvkr jh
propbo sjr (hks trjs dosks sb`lbfbdkl ho mbsmo) sonrj hk nksj ij nusdkr ho quj js õtbh
pkrk losotros mbsmos". Ho dbjrtkmjltj õtbh js kqujhho quj doliudj vjrikijrkmjltj
k domprjlijr, y ho lodbvo o mkho js kqujhho quj los bmpbij hk domprjlsbôl,
Domprjlijr js hbnjrkrsj ij hk jsdhkvbtui ij hks pksboljs. "Zlk jmodbôl quj js ulk
pksbôl, djsk ij sjr ulk pksbôl tkl prolto domo los formkmos ulk bijk dhkrk y
ibstbltk ij jhhk".
6. Ijrjdgo lkturkh
Jh kdjrdkmbjlto ij Tpblozk k hk tjorík pohítbdk rjdujrik mudgo kh ij Gonnjs.
Kmnos fbhôsofos drjíkl quj toio gomnrj jstë dolibdbolkio por hk lkturkhjzk nusdkr
su propbo provjdgo, y kmnos trktkrol ij mostrkr quj hk formkdbôl ij hk sodbjiki
pohítbdk, dol toiks hks rjstrbddboljs k hk hbnjrtki gumklk quj bmphbdk, js eustbfbdknhj
jl târmblos ij bltjrâs pjrsolkh rkdbolkh o bhustrkio. Jh gomnrj jstë dolstbtubio ij tkh
moio quj, pkrk jvbtkr jh mkyor mkh ij hk klkrquík y jh dkos tbjlj quj ulbrsj k hos
ijmës gomnrjs jl ulk vbik sodbkh or`klbzkik, kulquj sjk k dostk ij rjstrbddboljsk su ijrjdgo lkturkh ij gkdjr !duklto js dkpkz ij gkdjr.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 29/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk >2
Tpblozk, domo Gonnjs, gknhk ij "hjy lkturkh y "ijrjdgo lkturkh". Duklio Tpblozk
gknhk ij "hjy lkturkh" lo pbjlsk jl ulk hjy morkh quj dorrjspolij k hk lkturkhjzk
gumklk, pjro quj onhb`k kh gomnrj morkhmjltj, domo sjr hbnrj, k onrkr ij ulk
ijtjrmblkik mkljrk1 pbjlsk jl hk mkljrk ij onrkr k quj toik dosk 1fblbtk, bldhubio
jh gomnrj, jstë ijtjrmblkik por hk lkturkhjzk. "Sor jh ijrjdgo y orijlkdbôl ij hk
lkturkhjzk jltbjlio mjrkmjltj kqujhhks hjyjs lkturkhjs por hks quj doldjnbmos
quj toio blibvbiuo jstë dolibdbolkio por hk lkturkhjzk ij moio quj vbvk y kdtõj ij
ul moio ijtjrmblkio".
Ijdbr quj jh pjz `rklij tbjlj jh "ijrjdgo" ij domjrsj kh dgbdo js sbmphjmjltj ijdbr
quj jh pjz `rklij pujij ijvorkr pjdjs, y quj jstë dolstbtubio ij tkh 'moik quj ho
gkdj ksí dbtklio sj hj prjsjltk hk odksbôl. "Sorquj js dbjrto quj hk lkturkhjzk,dolsbijrkik jl knstrkdto1 tbjlj ijrjdgo sonjrklo k gkdjr toio ho quj pujij gkdjr1
jl otrks pkhknrks, su ijrjdgo y su poijr sol dojxtjlsbvos", Jl dolsjdujldbk, hos
ijrjdgos ij dukhqubjr Blibvbiuo sohkmjltj jstël bhbmbtkios por hos hímbtjs ij su
poijr. R hos hímbtjs ij su poijr jstël ijtjrmblkios por su lkturkhjzk. Ksí pujs,
"domo jh gomnrj sknbo tbjlj ijrjdgo sonjrklo... k vbvbr ij kdujrio dol hks hjyjs ij
hk rkzôl, ksí tkmnbâl jh gomnrj b`lorkltj y ljdbo tbjlj ijrjdgo sonjrklo k... vbvbr
sj`õl hks hjyjs ijh !ijsjo". Zl gomnrj b`lorkrmj y ljdbo lo jstë mës onhb`kio kvbvbr ij kdujrio dol hos ibdtkios ij ulk rkzôl bhustrkik "quj ho quj ho jstë ul `kto k
vbvbr 'sj`õl hks hjyjs ij hk lkturkhjzk ij ul hjôl".
Yklto sb ul blibvbiuo ikio js doliudbio por hk rkzôl bhustrkik domo sb ho js por hks
pksboljs, tbjlj ul ijrjdgo sonjrklo k nusdkr y tomkr pkrk sb toio ho !quj drjj õtbh.
Hk dkusk ij jhho jstë jl quj hk lkturkhjzk lo jstë hbmbtkik por hks hjyjs ij hk rkzôl
gumklk, quj tbjljl por onejtbvo hk dolsjrvkdbôl ijh gomnrj. Hos onejtbvos ij hk
lkturkhjzk, jl hk mjibik jl quj js posbnhj gknhkr ij onejtbvos ij hk lkturkhjzk, "sjrjfbjrjl kh orijl jtjrlo ij hk lkturkhjzk, jl jh dukh jh lomnrj lo js sblo ulk
mblõsduhk motk". Tb ulk dosk dukhqubjrk los pkrjdj mkhk o knsurik jl hk
lkturkhjzk, jso js sbmphjmjltj porquj b`lorkmos jh sbstjmk ij hk lkturkhjzk y hk
bltjrijpjlijldbk ij hos mbjmnros ijh sbstjmk, y porquj qujrjmos quj toio jstâ
krrj`hkio ij kdujrio dol hos ibdtkios ij hk rkzôl y jh bltjrâs gumklos. Zlk vjz
gkykmos dolsj`ubio supjrkr hos moios kltropomôrfbdos y kltropodâltrbdos ij
dolsbijrkr hk lkturkhjzk, domprjlijrjmos quj jh ijrjdgo lkturkh sohkmjltj jstë
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 30/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 43
hbmbtkio por jh ijsjo y jh poijr, y quj jh ijsjo y jh poijr jstël dolibdbolkios por
hk lkturkhjzk ijh blibvbiuo.
Hk mbsmk iodtrblk sj rjpbtj jl jh Yrktkio Sohítbdo, Tpblozk rjkfbrmk kquí sus tjsbs
ij quj, sb sj trktk ijh ulbvjrskh poijr o ijrjdgo ij hk lkturkhjzk, lo poijmosrjdolodjr ibstbldbôl kh`ulk jltrj ijsjos quj jl`jlirkios por hk rkzôl y ijsjos
jl`jlirkios por otrks dkusks. "Jh ijrjdgo lkturkh ij hk lkturkhjzk ulbvjrskh, y, jl
dolsjdujldbk, jh ij dkik dosk blibvbiukh, sj jxtbjlij gkstk iolij sj jxtbjlij su
poijr1 y, dolsjdujltjmjltj, toio duklto ul gomnrj gkdj sj`õl hks hjyjs ij su
lkturkhjzk ho gkdj por jh mës khto ijrjdgo lkturkh, y jh gomnrj tbjlj sonrj hk
lkturkhjzk tklto ijrjdgo dorlo poijr ¡tjl`k", Hos gomnrjs sol doliudbios mës por
jh ijsjo quj por hk rkzôl. Ij kgí quj pujik ijdbrsj quj jh ijrjdgo y jh poijrlkturkh jstël hbmbtkios por jh kpjtbto mës nbjl quj por hk rkzôl. Hk lkturkhjzk
"progínj" sohkmjltj kqujhho quj lo ijsjkmos o lo tjljmos poijr pkrk ontjljr o
gkdjr.
Domo boio gomnrj tbjlj ul bmpuhso lkturkh gkdbk jh mkltjlbmbjlto y hk
dolsjrvkdbôl ij sí mbsmo, tbjlj, jl dolsjdujldbk, ijrjdgo lkturkh k vkhjrsj ij
toios hos mjibos quj pbjlsj quj pujijl kyuikrhj k dolsjrvkrsj, R tbjlj ijrjdgo k
trktkr domo ul jljmb`o k dukhqubjrk quj onstkduhbdj jh dumphbmbjlto ij kqujh
bmpuhso lkturkh. Jl rjkhbiki, ikio quj hos gomnrjs jstël muy jxpujstos k hks
pksboljs ij hk brk, hk jlvbibk y jh oibo jl `jljrkh, "hos gomnrjs sol Mklk-ktbljltj
jljmb`os".
Jl jh jstkio ij lkturkhjzk js "eusto" quj yo tomj toio ho quj drjk õtbh pkrk mb
dolsjrvkdbôl y nbjljstkr5 hk "eustbdbk" sj mbij sbmphjmjltj por jh ijsjo y jh poijr.
Jl hk sodbjiki or`klbzkik, jl dkmnbo, sj jstknhjdjl dbjrtos ijrjdgos ij propbjiki
y dbjrtks rj`hks pkrk hk trklsfjrjldbk ij propbjiki, y, por dolvjlbo domõl, târmblos
domo "eusto", "bleusto" y "ijrjdgo" rjdbnjl sb`lbfbdkios ijfblbios, Duklio âstos sj
jltbjlijl ij jsj moio sol "mjrkmjltj jmodboljs jxtrílsjdks", quj sj rjfbjrjl lo
k propbjikijs ij kddboljs dolsbijrkiks jl sí mbsmk, sblo k kddboljs dolsbijrkiks
jl rjhkdbôl k rj`hks y lormk jstknhjdbiks por dolvjlbo y fulikiks jl âstj, Sujij
kûkibrsj quj hk fujrk vblduhkltj ij hos dolvjlbos rkibdk jl jh poijr pkrk
bmpoljrhos. Jl jh jstkio ij lkturkhjzk, ul gomnrj quj gk trjdgo ul dolvjlbo dol
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 31/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 4;
otros tbjlj ijrjdgo "por lkturkhjzk" k rompjrho duklio hhj`k k pjlskr, kdjrtkik o
jrrôljkmjltj, sjrë vjltkeoso pkrk âh gkdjrho ksí.
0. Jh fulikmjlto ij hk sodbjiki pohítbdk
Tbl jmnkr`o, -toio jh mulio ijsjk vbvbr jl hk mjibik ij ho posbnhj jl sj`urbiki,
mës khhë ijh khdkldj ijh mbjio1 y jso sjrík jltjrkmjltj bmposbnhj mbjltrks dkik
ulo gbdbjsj toio duklto hj k`rkiksj y hk voz ij hk rkzôl fujsj pujstk kh mbsmo lbvjh
quj hks ijh oibo o hk brk... Duklio rjfhjxbolkmos jl d hos gomnrjs sbl hk kyuik
mutuk, o hk ksbstjldbk ij hk rkzôl, tbjljl quj vbvbr ljdjskrbkmjltj ijh moio mës
mbsjrknhj, vjmos dhkrkmjltj quj hos gomnrjs tbjljl quj hhj`kr ljdjskrbkmjltj k
ul kdujrio pkrk vbvbr eultos tku nbjl y tkl sj`urkmjltj dorlo hjs sjk posbnhj".
Kijmës, "sbl hk kyuik mutuk hos gomnrjs kpjlks pujijl soportkr hk vbik y duhtbvkr
hk mjltj". Ksí pujs, jh propbo poijr y jh propbo ijrjdgo lkturkh ij ul gomnrj jstël
jl dolstkltj pjhb`ro vohvjrsj bljfjdtbvos mbjltrks jsj gomnrj lo sj pol`k ij
kdujrio dol hos ijmës pkrk formkr ulk sodbjiki jstknhj. Sujij ijdbrsj pujs, quj
jh mbsmo ijrjdgo lkturkh kpultk gkdík hk formkdbôl ij hk sodbjiki or`klbzkik. "R sb
js por jso por ho quj hos jsdohëstbdos hhkmkrol kh gomnrj klbmkh sodbkh-ijdbr, porquj
hos gomnrjs jl jstkio ij lkturkhjzk ibfídbhmjltj pujijl sjr blijpjlibjltjs ’ lo
tjl`o lkik quj ijdbr doltrk jhhos".
Jh pkdto sodbkh ijsdklsk, pujs, jl jh bltjrâs bhustrkio, y hks rjstrbddboljs ij hk vbik
sodbkh sj eustbfbdkl duklio sj mujstrk quj dolstbtuyjl ulk kmjlk ¡mjlor kh propbo
nbjljstkr quj hos pjhb`ros ijh jstkio ij lkturkhjzk. "Js ulk hjy ulbvjrskh ij hk
lkturkhjzk gumklk quj lkibj ijsdubik luldk lkik quj euz…. nujlo jxdjpto dol hk
jspjrklzk ij ho`rkr ul nbjl mkyor, o por jh mbjio ij ul mkyor mkh1 lb lkibj soportk
ul mkh jxdjpto pkrk jvbtkr ul mkh mkyor o pkrk ontjljr ul nbjl mkyor". Lkibj sj
dompromjtjrë, pujs, jl ul pkdto, k lo sjr pkrk ontjljr ul nbjl mkyor o pkrk jhuibr
ul mkyor mkh. "R poijmos doldhubr… jl dolsjdujldbk, quj ho quj gkdj vëhbio ul
pkdto js õlbdkmjltj su utbhbiki, sbl hk dukh js luho y vkdío".
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 32/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 4>
0.; Jh pkdto sodbkh
Jh pkdto jxprjsk jh pkso ijh jstkio ij lkturkhjzk kh jstkio dbvbh. Jh "pkdto" js hk
blstkurkdbôl ijh Jstkio, jh mjdklbsmo por jh dukh jh ijrjdgo lkturkh y jh poijr Hbnrj
ij dkik ulo pksk k bltj`rkr jh poijr ijh Jstkio. Jh ijrjdgo ijh Jstkio sj mbij,
onvbkmjltj, "por jh `rkio ij su poijr". Jh Jstkio sj dolvbjrtj jl ul sjr dol hks
mbsmks hjyjs ij dukhqubjr sjr5 pjrsjvjrkr jl jh sjr, ijrjdgo b`ukh k su poijr,
pjrfjddbôl b`ukh k su potjldbk. R Tpblozk js doltulijltj5 "jh ijrjdgo ij dkik
dbuikiklo o sõnibto js tklto mjlor duklto mkyor js jh poijr ij hk ^jpõnhbdk'. Kh
b`ukh quj jh gomnrj kh vjr hks pjrfjddboljs jl otro 1gomnrj sj sbjltj kfjdtkio ij
trbstjzk, porquj sj vj k sb mbsmo hbmbtkio, y lo pujij ijekr ij oibkr hk khj`rík jl jh
otro pujsto quj jh poijr ijh otro js sbjmprj hbmbtkdbôl ijh poijr propbo, ijh mbsmo
moio sj jstknhjdj hk rjhkdbôl jltrj jh gomnrj y jh Jstkio5 jh poijr ij jstj hbmbtk kh
ij kquâh. Jh gomnrj ijvjlbio dbuikiklo tbjlj sôho jh poijr quj jh Jstkio hj hbmbtk1
pujij gkdjr, -tbjlj ijrjdgo k gkdjr“ sôho kqujhho quj jh Jstkio hj pjrmbtj y jl jh
jspkdbo quj jh Jstkio hj trkzk. Hk hjy, jxprjsbôl ijh poijr ijh Jstkio, sjûkhk hos
hímbtjs ijh poijr ijh gomnrj,
Jh jstkio dbvbh js, pujs, ul jstkio ij sumbsbôl. Hk ^jpõnhbdk lo pujij ikr k hos
dbuikiklos jh ijrjdgo k vbvbr sj`õl sus sustos5 sjrík su ijstruddbôl. Jh gomnrj
lkturkh lo ijskpkrjdj jl jh jstkio dbvbh5 jstë khhí, kulquj iomblkio. Tb jh Jstkio lo
jejrdj su poijr drjdjrë jh ijh gomnrj y sj blbdbkrë su ijstruddbôl, Jh dolktus sb`uj
rb`bjlio jl jh gomnrj somjtbio k hk hjy1 sj mkltbjlj su ijsjo ij sonrjvbvbr y ij
khj`rík, su ijsjo ij sjltbrsj potjltj, dkusk, B hbnjrtki. ¿[uâ gk `klkio jh gomnrj?
Tonrj toio ¿quâ gk `klkio sb, domo ibdj Tpblozk, jh gomnrj sb`uj kfjdtkio ij
mbjio y ij blsj`urbiki? Hk rkzôl5 quj hj gk hhjvkio kh pkdto, quj hj kdolsjek
mkltjljr jh pkdto, ¿lo hj gk jl`kbtkio? "Hk ibfjrjldbk jltrj ulo y otro jstkio js
quj jl jh jstkio pohítbdo jh motbvo ij mbjio js biâltbdo pkrk toios y hk fujltj ij
sj`uliki y hk formk ij vbik js biâltbdk pkrk toios". Hk rkzôl kdolsjek jh pkdto,
kdolsjek hk sumbsbôl porquj jl jh jstkio dbvbh jstël mës dhkrks hks rj`hks ij euj`o,
porquj jl âh gky rj`hks. R, dol jhho, jh gomnrj pujij mjibr sus fujrzks, lo jstë
somjtbio k sorprjsks, k hos vbjltos doltrkrbos5 pujij jldoltrkr su hu`kr, jh mës
fkvorknhj, jh quj hj pjrmbtj su poijr, jh mílbmo pjhb`ro, hk mëxbmk jfbdkdbk.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 33/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 44
Jh poijr ijh Jstkio tbjlj lomnrj y formk, js mjlos krnbtrkrbo o kh mjlos lo tkl
vohunhj lb dkprbdgoso. Zl poijr quj ibdj jh nbjl y jh mkh, quj dktkho`k ho eusto y ho
bleusto, quj punhbdk hk hbstk ij pjdkios y pjlbtjldbks, js ul poijr mjlos
bmprjsbolkltj, mjlos pjhb`roso, mës tohjrknhj y mës jhuibnhj1 mës dolodbio,
Hk voz ij hk ^kzôl, quj kdolsjek jh pkdto, sj hj`btbmk k sb mbsmk5 lo pujij ijdbr
quj hos gomnrjs tjl`kl ijrjdgo k sjr hbnrjs, sblo kh doltrkrbo, -.posbnbhbiki js
lj`kik. Lo ibdj kh gomnrj "sâ hbnrj' sblo quj hj ibdj "mkltâl hk pkz". R hj ibdj kh
gomnrj quj su ijsjo ij sjr hbnrj js ul pjrlbdboso ijsjo.
Jh poijr ijh Jstkio tbjlj lomnrj y formk, js mjlos krnbtrkrbo, o kh mjlos lo tkl
vohunhj lb dkprbdgoso, Ykrl poijr quj ibdj jh nbjl y âh mkh, quj dktkho`k ho eusto y ho
bleusto, quj punhbdk hk hbstk ij pjdkios y pjlbtjldbks, js ul poijr mjlos
bmprjsbolkltj, mjlos pjhb`roso, mës tohjrknhj y mës jhuibnhj, mës1 ¡dolodbio.
Hk voz ij hk ^kzôl, quj kdolsjek jh pkdto, sj hj`btbmk k sb mbsmk1 lo pujij ijdbr
quj hos gomnrjs tjl`kl ijrjdgo k sjr hbnrjs, sblo kh doltrkrbo, posbnbhbiki js
lj`kik, Lo ibdj kh gomnrj "sâ hbnrj" sbsmo quj hj ibdj "mkltjl hk pkz". R hj ibdj kh
gomnrj quj su ijsjo ij sjr hbnrj js ul pjrlbdboso ijsjo, porquj, jl prbmjr hu`kr.
Jl hk lkturkhjzk lo gky hbnjrtki posbnhj, yk quj sôho js hbnrj jh toio porquj lkik gky
fujrk ij âh quj ho hbmbtj1 y porquj, jl sj`ulio 5hu`kr, kulquj jsj ijsjo ij sjr hbnrj
js ljdjskrbkmjltj provodkio por hk blvbohknhj hjy ij hk tjlijldbk k pjrsjvjrkr jl jh
sjtk prodjij ij hk bmk`blkdbôl ij -hks bijks blkijdukiks y js ul dkmblo fkhso y
pjhb`roso5 hk pkz js mudgo mës bmportkltj quj hk hbnjrtki pkrk pjrsjvjrkr jl jh sjr,
R jsk pkz jxb`j hk sumbsbôl k hk hjy.
Jh Jstkio pohítbdo sj gk blstbtubio domo ulk sohudbôl lkturkh, dol jh fbl ij ibsbpkr jh
mbjio `jljrkh y jhbmblkr hks mbsjrbks domuljs k hks dukhjs toios jstël jxpujstos.Tu fbl prbldbpkh lo ibfbjrj, pujs, ij kqujh dblj dukhqubjr gomnrj rkzolknhj sj
jsforzkrík jl ho`rkr, kulquj ul gomnrj rkzolknhj sj vbjrk ul iík, por onjijdjr k hk
^jpunhbdk, onhb`kio k hhjvkr k dkno ul kdto quj supusbjsj rjpu`lkldbk k hk rkzôl,
jstj bldolvjlbjltj pkrtbduhkr qujikrík hkr`kmjltj dompjlskio por toio jh nbjl quj
ijrbvk ijh propbo Jstkio pohítbdo.
Hk voz ij hk rkzôl ibdj5 "hk hbnjrtki ij ul blibvbiuo jl jh jstkio ij lkturkhjzk iurk
sôho jh tbjmpo quj js dkpkz ij bmpjibr quj jh otro hj soeuz`uj". Hk voz ij hk rkzôl
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 34/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 49
ibdj5 tu ijrjdgo lkturkh js 'prëdtbdkmjltj bljxbstjltj", js mës fblks5 Mkrbo quj rjkh",
pujs luldk tjlirës ksj`urkio jh poijr jejrdjrho. Yu poijr js bmpotjltj kltj jh ij
toios hos otros, kltj hk totkhbiki ij hk lkturkhjzk“ Yu poijr, pujs, lo tj hbnrk ijh
mbjio, lb ij blsj`urbiki, Yu poijr js bmk`blkrbo, fkhso. Lo gky mës poijr quj jh ijh
toio, jh poijr ij hos moios js sôho mklbfjstkdbôl ijh poijr ij hk sunstkldbk, quj
ibstrbnuyj su poijr jl hk blfjrborbiki ijh moio. R jsk voz ij hk rkzôl susurrk kh
oíio5 rjfujrzk tu poijr ulbâliotj kh ij hos otros,; pkdtk. Blstkurk hk vbik sodbkh. O
sjk5 rjluldbk k tu poijr pkrk kdknkr dol tu mbjio, somâtjhj pkrk `ozkr ij hk
sj`urbiki.
Tb hk hjy lkturkh iknk kh gomnrj ul ijrjdgo hktíkg k su poijr, hk hjy dbvbh js kgork
qubjl rjpkrtj ijrjdgos y poijrjs. Sjro hk hjy dbvbh gkdj mës5 blstkurk jh pjdkio, hkbleustbdbk, jh nbjl y jh mkh. Hk hjy ibdj y lomnrj ho nujlo y ho mkho, onhb`k y progínj.
"Hk sumbsbôl dolsbstj jl hk vohultki dolstkltj ijh jejdutkr kqujhhos kdtos quj sol
nujlos 73 `;.;;; hk hjy y hk ijdbsbôl `jljrkh bmpolj". Hk voz ij hk rkzôl sb`uj
kvklzklio5 "hk hbnjrtki gumklk js mkyor duklto mës jh gomnrj kdjptk hk rkzôl
domo `uík y mës moijrk sus kpjtbtos". Hk fujrzk ij hos ijsjos, jxprjsbôl ij hk
lkturkhjzk gumklk, js dbj`k, dorrj jh rbjs`o
0.> Jh ijrjdgo y hjyjs ij hk lkturkhjzk
Hk lkturkhjzk sj ijfblj rjspjdto k sus rj`hks fbeks j blmutknhjs, jh ijrjdgo sj ijfblj
rjspjdto k hks rj`hks ij hk lkturkhjzk ij dkik Blibvbiuo, js ijdbr, jh jsfujrzo por
pjrsjvjrkr jl jh sjr
Sor ijrjdgo j blstruddbôl ij hk lkturkhjzk sj jltbjlij, quj hks rj`hks ij hk
lkturkhjzk ij dkik blibvbiuo hks doldjnbmos k dkik ulo ij jhhos.
Jh ijrjdgo ij hk lkturkhjzk sj jxtbjlij gkstk iolij hhj`k su potjldbk, porquj hk
potjldbk ij hk lkturkhjzk js hk potjldbk mbsmk ij Ibos (bnhk.)
K mjibik jl quj jh gomnrj js ulk pkrtj ij hk lkturkhjzk sjmjekltj k otrks, lo
dknj pkrk dolodjr ho quj js jh ijrjdgo, jstknhjdjr ibfjrjldbk kh`ulk jltrj jh
gomnrj y hos ijmës sjrjs.
Jh trktkio tjohô`bdo pohítbdo jstknhjdj quj jh jstkio ij lkturkhjzk, iolij jh ijrjdgo
sj ijfblj por jh ijsjo o kpjtbto ij dkik gomnrj. R jh jstkio ij sodbjiki, iolij jh
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 35/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 4:
ijsjo rjsuhtk ij ul pkdto rkzolknhj por jh quj dkik ulo trklsfbjrj su potjldbk k ul
sonjrklo.
Jh pkdto mjibkltj jh dukh sj blstbtuyj hk sodbjiki dbvbh kpkrjdj domo jh rjsuhtkio ij
ul kdto rkzolknhj pujs mbjltrks quj jl jh jstkio ij lkturkhjzk jh ijsjo sjpkrk khos gomnrjs, hk rkzôl hjs doliudj k ulbrsj,
Jh pkdto sohkmjltj tbjlj sjltbio jl duklto rjportk vjltkeks, jl duklto js õtbh. Jh
prbldbpbo quj mkltbjlj k hos gomnrjs ulbios y hk sohbijz ijh pkdto sj fulik jl ul
mjdklbsmo pksbolkh.
Dkik ulo jhj`brë ij ios nbjljs jh quj hj pkrjdj mkyor y ij ios mkhjs jh quj hj
pkrjdj mjlor (bnbi.)
Jstk rj`hk ij doliudtk prjfb`urk hos klëhbsbs ijh Yrktkio Sohítbdo, iolij hos
fulikmjltos ijh jstkio sol ijiudbios ij hks pksboljs.
K hk blvjrsk ij Gonnjs, Tpblozk klkhbzk jh pkdto domo jxprjsbôl ij ul gjdgo, y lo
domo jxprjsbôl ij ulk rjhkdbôl euríibdk o knstrkdtk. Nusdk dbrdulsdrbnbr hos hímbtjs
rjkhjs ij ulk rjhkdbôl ij fujrzks j bltjltk jxphbdkr por quâ ul pkdto djsk
ljdjskrbkmjltj ij sjr vëhbio sb lo dorrjspolij kh bltjrâs o hk utbhbiki ijh quj sj gk
dompromjtbio. Tj trktk ij keustkr jh ijrjdgo kh gjdgo rjkh ij hk fujrzk jl vjz ij
kluhkr jstk fujrzk rjiudbâliohk k ulk onhb`kdbôl jxtjrlk.
Jltrj ul trktkio y otro Tpblozk gk ijsjdgkio hk bijk ij ul pkdto ibdtkio por hk
rkzôl, porquj hk prj`ultk yk lo js ¿dômo kpkrjdj jh Jstkio? sblo ¿dômo
fuldbolk?. Js ijdbr, yk lo tbjlj por onejto su orb`jl, sblo sus jfjdtos.
Hk gbpôtjsbs ij ul pkdto quj sjpkrknk ios formks ij jxbstjldbk rjsuhtk fkhkz, pujs
jh ijrjdgo lkturkh fulikio jl jh ijsjo lo ijskpkrjdj dol hk= ¡or`klbzkdbôl pohítbdk.
Jl jh jstkio ij lkturkhjzk domo jl jh ij sodbjiki dbvbh, jh gomnrj
• Kdtõk jl fuldbôl ij hks hjyjs ij su propbk lkturkhjzk y nusdk ho quj hj js õtbh.
Jl hks ios sbtukdboljs js doliudbio por hk jspjrklzk o por jh mbjio k1 rjkhbzkr ul
kdto y lo otro (Yrktkio So/frbdo. ;;;-4)
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 36/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 46
Jh pkdto sohkmjltj tbjlj sjltbio jl duklto rjportk vjltkeks, jl duklto js õtbh < Jh
prbldbpbo quj mkltbjlj k hos gomnrjs ulbios js jh mbsmo quj jh quj `krkltbzk hk
utbhbiki, o hk sohbijz ijh pkdto, y sj fulik jl ul mjdklbsmo pksbolkh.
Dkik tblo jhj`brë ij ios nbjljs jh quj hj pkrjdj mkyor y ij ios mkhjs jh quj hjpkrjdj mjlor (bnbi.)
Jstk rj`hk ij doliudtk prjfb`urk hos klëhbsbs ijh Yrktkio Sohítbdo, iolij hos
fulikmjltos ijh jstkio sol ijiudbios ij hks pksboljs. Jl jstk onrk yk lo gky
pkdtos lb rkzoljs quj sj opol`kl kh ijsjo, sblo fujrzks mõhtbphjs duyo orb`jl
gknrë ijekio ij tjljr pjrtbljldbk porquj ho quj bmportk sol hos jfjdtos quj jstks
fujrzks proiudjl.
Skrk Tpblozk jh Jstkio sj fulik jl hks pksboljs gumklks, js ijdbr, jl hk mkljrk
sj`õl sj rjhkdbolkl o sj kfjdtkl ulos dujrpos k otros. Jh Jstkio sj bijltbfbdk dol jh
doleulto ij hks kddboljs quj rjkhbzkl toios gomnrjs jl domõl y dolsbstj jl
gjdgos muy prëdtbdos5 "rjbvblibdkr tbjrrks pkrk gknbtkiks y duhtbvkiks, protj`jrsj,
rjdgkzkr toik vbohjldbk y vbvbr domo hj pkrjdj nbjl k hk domulbiki".
Hk fblkhbiki ij hks hjyjs y ij hks blstbtudboljs rjsbij jl dklkhbzkr ulk kyuik
rjdbprodk, jvbtklio quj jstkhhj jh dolfhbdto y hk hudgk provodkik por pksboljs
opujstks.
Zl prbldbpbo jsjldbkh rb`j jh Yrktkio .Sohítbdo5 durkmos mës gomnrjs sj uljl jltrj
sb, mës poijr tbjljl, y mjeor pujijl ijfjlijrsj. Ksí, Tpblozk hhkmk Jstkio "kh
ijrjdgo quj sj ijfblj por hk potjldbk ij hk muhtbtui".
7. Zlk pohítbdk mës khhë ijh nbjl y ijh mkh
Hos gomnrjs sj gkhhkr5 .ljdjskrbkmjltj somjtbios k pksboljs por jstk rkzôl
jltrkl jl dolfhbdto, y sj jsfujrzkl duklto pujijl jl oprbmbrsj ulos k otros (Yrktkio
Sohítbdo, ;-:)
Jh onejto ij hk pohítbdk dolsbstj jl ulo hudgk quj tbjlj por dkusk hks pksboljs y, por
dolsjdujldbk, hk oprjsbôl. Jstj onejto lo js jh mbsmo quj jh quj hos fbhôsofos tbjljl
por dostumnrj dolsbijrkr. Js mës, kgí iolij Tpblozk vj ulk hudgk, hos fbhôsofos sj
rjprjsjltkl k hos gomnrjs.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 37/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 40
Tpblozk sj dohodk frjltj k su dkusk5 hks pksboljs, y frjltj k su dolsjdujldbk
prbldbpkh5 hk oprjsbôl.
Ijsij Shktôl. Hos fbhôsofos gkl solkio dol ulk jhbtj ij `onjrlkltjs, ibrb`bios por
hk rkzôl, dkpjjs `rkdbks k jstj iol ijh dukh jhhos sjríkl hos ijposbtkios jxdhusbvos,ij ksj`urkr hk jstknbhbiki ijh Jstkio, y ij domjtjr jsj dujrpo jtjrlkmjltj rjnjhij
j b`lorkltj ij hk mudgjiumnrj. Hk ijfjlsk ij dbjrtk bijk ij hk vbrtui, gk sbio k
mjluio ’y lo ijek ij sjr ’ pkrk hos `onjrlkltjs ulk eustbfbdkdbôl y jstknbhbiki ijh
Jstkio, y ij doltrohkr jsj dujrpo jtjrlkmjltj rjnjhij j b`lorkltj ij hk
mudgjiumnrj, Hk jxb`jldbk ij dbjrtk5 !morkhbiki1 hk ijfjlsk ij dbjrtk bijk ij hk
vbrtui1 gk sbio k mjluio ’y lo ijek ij sjr ’ pkrk hos `onjrlkltjs ulk eustbfbdkdbôl
y ul krmk jsjldbkh ij skh pohítbdk,
Tj`õl Tpblozk, hks ios rkzoljs quj jxphbdkl jstk kdtbtui sol5
K) Hk bijk ij quj hos `onjrlkltjs jstkríkl iotkios ij kh`õl tbpo ij vbrtui o ij
bltjhb`jldbk pkrtbduhkr1
N) hk drjjldbk sj`õl hk dukh jh Jstkio tjlirík quj rjsohvjr hos ksultos põnhbdos
Tbhjldbo hks mbsmks rj`hks morkhjs quj sj bmpoljl k hos pkrtbduhkrjs1 ijdbr, domo sb
ij ul ksulto ij fkmbhbk sj trktkrk,
Hk pohítbdk ij Tpblozk, kh dkrkdtjrbzkrsj por ulk kusjldbk ij fb`urks mjsbëlbdks,
trkstodk jstos iktos gknbtukhjs. Tpblozk pbjlsk quj hk lkturkhjzk js hk !mbsmk jl
toios hos gomnrjs, y quj `onjrlkltjs y `onjrlkios pkrtbdbpkl ij hks mbsmks
pksboljs, Lo tbjlj sjltbio, por tklto, soûkr dol ulk dhksj ibrb`jltj. Vbrtuosk y
jejmphkr, sblo toio ho doltrkrbo.
Ykmnbâl ibdj quj js ulk blsjlsktjz knsohutk jxb`br ij otro ho quj lkibj js dkpkzij ontjljr ij sí mbsmo5 dubiki ij hos bltjrjsjs ij hos ijmës mës quj. ij hos suyos
propbos, rjluldbkr k hk kvbijz, k hk jlvbibk, k hk kmnbdbôl, jtd., sonrj toio duklio sj
trktk ij ul gomnrj jxpujsto dkik iík k hks sohbdbtkdboljs mks vbvks ij toiks hks
pksboljs (Yrktkio Sohfrbdo.V;-4)
-5.Tpblozk dolsbijrk quj hks vbrtuijs, hk doliudtk rkdbolkh ij hos blibvbiuos, sol jh
gkrto ij hk vbik sodbkh, y lo su orb`jl.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 38/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 47
Tj`õl Tpblozk tbjljl quj dolsbijrkr kh Jstkio quj kimblbstrkl domo ul nbjl
pjrsolkh, domo ulk propbjiki prbvkik. Yjlbjlio jl dujltk sjmjekltj postuhkio sj
vujhvj sbl iuik ljdjskrbo quj jstos kimblbstrkiorjs sjkl eustos, vkhbjltjs,
rkzolknhjs, pujsto quj jl jstknbhbiki ijh Jstkio ijpjlij ij su doliudtk o ij su
vbrtui.
Jh onejtbvo ijh Yrktkio Sohítbdo js ibfjrjldbkr hk pohítbdk ij hk morkh, y sjpkrkr
rkibdkhmjltj kqujhho quj pjrtjljdj k hk dohjdtbvbiki ij hos vkhorjs prbvkios ij sus
`onjrlkltjs. Ho quj bmportk por jldbmk ij toio js pjlskr hks dolibdboljs ij ulk
onjibjldbk dbvbh sbl somjtbmbjlto posbnhj k hks bijks, vbrtuijs u opblboljs ij lbl`ulk
jl pkrtbduhkr. Ho quj nusdk Tpblozk js dolsj`ubr quj, mjibkltj ulk or`klbzkdbôl
euríibdk, jh ijrjdgo ij hk mkyorík lo pujik jldoltrkr hk mjrdji ij qubjljs hokimblbstrkl.
Tj`õl jh Yrktkio Sohítbdo hk sj`urbiki ijh Jstkio lo dolstbtuyj ul ksulto prbvkio
y, por tklto, js bmprjsdblibnhj quj ekmës pujik ijpjlijr ijh nujl eubdbo ij ulos
dukltos. Hk sonjrklík ijh 'Jstkio .lo jstë supjibtkik kh nujl o mkh `onbjrlo ij sus
ibrb`jltjs, sblo k hk bmposbnbhbiki ksj`urkik por hks blstbtudboljs y hks hjyjs ij quj
pujikl `onjrlkr hbtjrk ij jstos dkudjs dohjdtbvos5
Skrk ho`rkr hk sj`urbiki ijh Jstkio, jh motbvo jl quj sj blspbrjl hos kimblbstrkiorjs
lo bmportk dol tkh quj kimblbstrj nbjl (Yrktkio Sohítbdo, B-6)
Kqujhhk pohítbdk duyk eustbfbdkdbôl prbldbpkh js hk âtbdk rjprjsjltk k hk postrj kusjldbk
ij pohítbdk ij Jstkio, o bmphbdk, sb sj prjfbjrj, pohítbdk ij ulk mblorík. Doltrk jstk
pohítbdk kltb-ijmodrëtbdk jh Yrotkio Sohítbdo pbjlsk ul orijl knsohuto5
Ykh quj sus kimblbstrkiorjs, yk sj `uíjl por hk rkzôl o por hks pksboljs, lo pujikl
mostrkrsj, ijshjkhjs o prjvkrbdkr (o.d., ;-6)
Mbjltrks quj jh Jstkio sohkmjltj tbjlj rkzôl ij sjr jl su ibmjlsbôl põnhbdk, hks
vbrtuijs morkhjs sol ul ksulto prbvkio quj doldbjrlj k dkik blibvbiuo y sonrj jh
dukh sjrík ijmksbkio pjhb`roso fulikr jh fuldbolkmbjlto ij ulk dohjdtbvbiki.
Ho quj bmportk js jstknhjdjr jh Jstkio ij moio tkh quj toios, `onjrlkltjs y
`onjrlkios, qubjrkl o lo qubjrkl, kdtõjl ijh moio dolvjlbjltj.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 39/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 42
2. Tonjrklík y ̀ onbjrlo
Kh doldhubr ul pkdto sodbkh, hos blibvbiuos jltrj`kl sus ijrjdgos lkturkhjs kh poijr
sonjrklo1 y "jh posjjior ijh poijr sonjrklo, sjk ulo, o mudgos, o hk totkhbiki ijh
dujrpo pohítbdo, tbjlj jh ijrjdgo sonjrklo ij bmpoljr dukltos mkliktos hjk`rkijl". Ij gjdgo, js bmposbnhj trklsfjrbr hk totkhbiki ijh poijr R. jl
dolsjdujldbk, toio jh ijrjdgo. Sorquj gks5 kh`ulks dosks quj sj sb`ujl
ljdjskrbkmjltj ij hk lkturkhjzk gumklk y lo pujijl sjr khtjrkiks por mklikto ij
hk kutorbiki. Sor jejmpho, js blõtbh quj jh sonjrklo mklij k hos gomnrjs quj lo
kmjl ho quj hjs js k`rkiknhj. Sjro, kpkrtj ij dksos domo âsj, jh sõnibto qujik
onhb`kio k onjijdjr hos mkliktos ijh sonjrklo. R hk eustbdbk y hk bleustbdbk ibmklkl
ij hks hjyjs promuh`kiks por jh sonjrklo. "Lo pujij doldjnbrsj quj kh`ubjl sjk ulmkhgjdgor, jxdjpto nkeo ul iomblbo. Ksí pujs, ho -mbsmo quj jh ijhbto o hk
onjibjldbk jl sjltbio jstrbdto, tkmnbâl hk eustbdbk y hk bleustbdbk sol bldoldjnbnhjs k
lo sjr jl jh jstkio ij suejdbôl k ul iomblbo".
Sor otrk pkrtj, Tpblozk lo bltjltk eustbfbdkr jh `onbjrlo tbtëlbdo. Jl su opblbôl, "lkibj
pujij dolsjrvkr mudgo tbjmpo ul mklio tbrëlbdo", porquj, sb jstj onrk ij ulk
mkljrk domphjtkmjltj dkprbdgosk, krnbtrkrbk j brrkdbolkh, provodkrë jvjltukhmjltj
tkh oposbdbôl quj pjrijrë su poijr ij `onjrlkr. R; .hk pâribik ijh poijr pkrk
`onjrlkr sb`lbfbdk hk pâribik ijh ijrjdgo kh `onbjrlo. Ksí pujs, dknj jspjrkr quj, jl
su propbo bltjrâs, jh sonjrklo lo jxdjik hímbtjs rkzolknhjs jl jh jejrdbdbo ij hk
kutorbiki.
Hk domulbiki mës poijrosk y mks blijpjlibjltj js hk quj jstë nkskik jl hk rkzôl
y `ubkik por jstk". Jh propôsbto ij hk sodbjiki dbvbh "lo js otrk dosk B quj hk pkz y hk
sj`urbiki ij hk vbik. R, jl dolsjdujldbk, jh mjeor iomblbo js kqujh jl jh quj hos
gomnrjs vbvjl jl ulbiki y hks hjyjs sol rjspjtkiks". Jh1 Jstkio mks rkdbolkh js
tkmnbâl jh mës hbnrj, pujsto quj vbvbr hbnrjmjltj js "vbvbr dol phjlo dolsjltbmbjlto
nkeo hk jltjrk `uhk ij hk rkzôl". R jsk dhksj ij vbik sj ksj`urk ijh mjeor moio ulk
ijmodrkdbk., "quj pujij ijfblbrsj dorlo ulk sodbjiki quj jejrdj toio su poijr
domo ul toio"... Hk ijmodrkdbk dkh
'ij toiks hks formks ij `onbjrlo hk mës lkturkh y hk mës dolsolkltj dol hk hbnjrtki
blibvbiukh. Jl jhhk lkibj trklsfbjrj su ijrjdgo lkturkh ij moio tkl knsohuto quj ijejij tjljr voz jl hos ksultos1 sohkmjltj hos djij k hk mkyorík ij ulk sodbjiki ij hk
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 40/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 93
quj âh js ulk ulbiki. Ksí', toios hos gomnrjs doltblõkl sbjlio b`ukhjs, dorlo ho
jrkl jl jh jstkio ij lkturkhjzk". Jl ulk ijmodrkdbk, hks ôrijljs brrkdbolkhjs sol
mjlos ij tjmjr quj jl dukhqubjrk otrk
Jh ijrjdgo ijh Jstkio sj fulik jl Yrktkio Sohítbdo js jh jsfujrzo o ijsjo ij dkik
ulo por pjrsjvjrkr jl jh sjr.
Hks dkusks y hos fulikmjltos lkturkhjs ijh Jstkio lo ijnjl nusdkrsj jl hks
jlsjûklzks ij hk rkzôl, gkl ij nusdkrsj jl hk lkturkhjzk y jl hk dolibdbôl domõl
ij hos gomnrjs (o.d.,
Tb jh sonjrklo bmpolj su ijrjdgo kh dbuikiklo, js sohkmjltj porquj tbjljl mës
quj Bk lo sj posjj, js ijdbr, lo sj knkliolk lkik hbnrjmjltj. Hk ljdjsbiki ij ul
sonjrklo js jh rjsuhtkio dolsbstbr jl ulk rjluldbk k hk jxbstjldbk propbk fujrzk quj
âh. Tohkmjltj sj knkliolk hk fujrzk quj hk ijnbhbiki, v lo ij hk hbnjrtki quj luldk
poirë
Jh postuhkio ij ulk rkzôl y ulk hbnjrtki knstrkdtk js, kijmës ij fkhso, ljfksto
porquj dolvbjrtj kh gomnrj jl ul sjr bmpotjltj duyk hbnjrtki dolsbstj, domo ibdjl
hos tjôho`os, jl pjdkr, js ijdbr, jl poijr blfrbl`br hos mklikmbjltos ij ulk rkzôl
tjôrbdk, opujstk k hos ijsjos ijh dujrpo. Hk rkzôl jl hu`kr !ij opoljrsj kh ijsjo,
sj bijltbfbdk kh ijsjo kdtbvo,
Ijsij jh pulto ij vbstk pohítbdo jh ijsjo lo tbjlj pjrtbljldbk. Hk lkturkhjzk ijh
Jstkio, js hk fujrzk dol hk quj sj mklbfbjstk jh ijsjo o jh ijrjdgo, js ijdbr, sb js ij
mudgos o js sohkmjltj ij ulos dukltos.
Hk rkdbolkhbiki ij hks ijdbsboljs pohítbdks lo js mkyor porquj jstks sj keustjl k hks
jlsjûklzks ij hk rkzôl, sblo quj hks ijdbsboljs pohítbdks sj keustkl mës 'k hks
jlsjûklzks ij hk rkzôl. o sjk, k hk dolsjrvkdbôl ijh dujrpo pohítbdo, duklto mkyor
lõmjro ij fujrzks rjõlkl.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 41/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 9;
'Hk gbpôtjsbs ijh pkdto rjsuhtk blõtbh pkrk jxphbdkr jh gjdgo pohítbdo, porquj js
bmposbnhj pjlskr hk jxbstjldbk ij sodbjikijs lo or`klbzkiks o ij sodbjikijs
ijsprovbstks ij jstrudturks rj`uhkiorks, Ijsij hk pjrspjdtbvk ij Tpblozk lo dknj
bmk`blkr hks rjhkdboljs sodbkhjs ij hos gomnrjs fujrk“ o kh mkr`jl ij sus rjhkdboljs
pohítbdks. Lo dknj phkltjkr hk sodbjiki "sbl" o "doltrk jh Jstkio". Jh poijr ijh Jstkio
lo js trksdjlijltj k hos blibvbiuos, sblo quj jstë jl hks rjhkdboljs quj jhhos
mkltbjljl jltrj sb.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 42/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 9>
Doldhusboljs5
Tpblozk jstknk jl doltrk ij kh`ulos io`mks ij hk rjhb`bôl euiík
Jh gbzo hk prbmjrk drbtbdk ij hk nbnhbk, yk quj jh ijdík quj ijnjmos ij tjljr jl
dujltk jl quj âpodk gkníkl sbio jsdrbtos dkik dkpítuho. Sor jhho sj hj
dolsbijrô ul ‚fbhosofo rkdbolkhbstk‖
R por jhho fuj jxpuhskio ij hk rjhb`bôl euiík
Tj fuj k hks kfujrks ij Ëmstjrikm domo hbmpbkior ij kltjoeos.
Jl su onrk mks bmportkltj ‚Âtbdk ijmostrkik sj`õl jh orijl `jomâtrbdo‖,
los ibdj quj hk vbik ijh gomnrj jstk dolibdbolkik por hjyjs ij hk lkturkhjzk
y por jhho ijnjmos hbnjrkrlos ij lujstros sjltbmbjltos y kfjdtos pkrk ksí
jldoltrkr hk pkz y poijr sjr fjhbdjs.
Ibdj quj Ibos lo puij gknjr drjkio jh mulio, sblo quj, jh mulio js Ibos
Ho quj phkltjô Tpblozk js hk nksj ijh ‚Skltjísmo‖ (Skl = Yoio, ‚tjísmo‖
Ibos) 1 jh pkltjísmo js drjjr quj Ibos y jh mulio js ho mbsmo
Tpblozk fuj ibsdípuho ij Ijsdkrtjs
Ijdík quj Ibos lo js jh quj los doltrohk y jstë jl jh jxtjrbor sblo quj Ibos
jstë jl jh mulio y jl hk lkturkhjzk
Jstknhjdj ulk >ik tjorík ‚ hk tjorík ijh mjdklbdbsmo‖, hk dukh ibdj quj toio jh
ulbvjrso jstë ijtjrmblkio por hjyjs ij hk lkturkhjzk y dukhqubjr jltj quj
jstâ ijltro ij âh tkmnbâl jstkrë suejto k jsks hjyjs bldhubio jh sjr gumklo.
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 43/44
Nkrudg Tpblozk Së`blk 94
:. Nbnhbo`rkfík
gttp5//js.wbabpjibk.or`/wbab/Nkrudg_Tpblozk gttp5//www.nbo`rkfbksyvbiks.dom/nbo`rkfbk/s/spblozk.gtm
gttp5//www.jpihp.dom/jsdrbtor.pgp?bi=>4>6
gttp5//www.frksjsypjlskmbjltos.dom.kr/kutor/nkrudg-spblozk.gtmh
gttp5//hubsmb`ujhdono.nho`spot.dom/>3;;/3:/jh-ibos-ij-nkrudg-spblozk.gtmh
gttp5//www.frksjsypjlskmbjltos.dom.kr/gbstorbk/jstobdbsmo.gtmh
gttp5//dbnjrlous.dom/kutorjs/spblozk/tjorbk/nbo`rkfbk.gtmh
gttp5//duhtbvoox.nho`spot.dom/>3;3/;>/nkrudg-spblozk-`rklijs-fbhosofos-vbk.gtmh
gttp5//js.mjtkpjibk.or`/wbab/Nkrudg_Tpblozk
gttp5//www.`ukribkl.do.ua/dommjltbsfrjj/njhbjf/>3;;/fjn/30/spblozk-
pgbhosopgy-`oi-worhi
gttp5//ohmjiokhnjrt.woriprjss.dom/>3;3/3>/>:/nkrudg-spblozk-sj-gk-hjbio-
quj-jstj-pjlskior-por-sjr-jltjro-y-nujlk-`jltj-gk-sbio-oibkio-sj-lj`o-k-
ikr-dhksjs-por-lo-trklskr-dol-jh-poijr-ij-su-tbjmpo-sj-`klo-hk-vbik-puhbjlio-hjltjs-y-dol-ulk-pjls/
gttp5//www.sjrysodbjiki.dom.kr/lotbdbk`rkh_v>.pgp?biljw=;:92&tbpo=;
gttp5//www.rkzolypkhknrk.or`.mx/kltjrborjs/l46/kodkmpo.gtmh
gttp5//e.orjhhklk.frjj.fr/tjxtos/spblozk.gtm
gttp5//www.hhkvjijhskltukrbo.js/Tpblozk/DurbosbikijsBB/pjlskmbjlto%>3fbhoso
fbdo%>3pohbtbdo.pif
gttp5//fbhosofbk.bioljos.dom/blijx.pgp/44:6>:
gttp5//www.rjvbstkkhjpg.dom.do/dompoljlt/a>/btjm/::>-dolsbijrkdboljs-
sonrj-vbik-y-pjlskmbjlto-ij-nkrudg-spblozk
gttp5//fbhosofbk.hk`ubk>333.dom/jh-rkdbolkhbsmo/jh-rkdbolkhbsmo-ij-spblozk-
nkrudg
7/23/2019 Baruch Spinoza- El Determinismo
http://slidepdf.com/reader/full/baruch-spinoza-el-determinismo 44/44
Recommended