20
1 สรุปเน ้อหาเตร ยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนันทภพ สนไชย สังคมวิทยาการเมือง (Political Sociology) ความหมายของสังคมวิทยา (พูดถึงค่านิยมทางการเมืองนั่นเอง) สังคมวิทยา คือ ศาสตร์ที่ศึกษาเรื่องความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลตั้งแต่สองคนขึ้นไป รวมทั้งศึกษาสถาบันต่างๆ ทาง สังคม ที่มนุษย์จัดตั้งขึ้น เช่น สถาบันทางศาสนา สถาบันการศึกษา สถาบันทางความเชื่อต่างๆ รวมทั้งกลุ่มและการรวมกลุ่ม การที่สังคมวิทยาศึกษาเรื่องราวของมนุษย์โดยมีขอบเขตของการศึกษาที่กว้างขวาง ทาให้สังคมวิทยาได้ชื่อว่าเป็น ราชินีแห่งศาสตร์ ขณะที่รัฐศาสตร์ได้ชื่อว่าราชาแห่งศาสตร์ หรือ Mater Science เพราะรัฐศาสตร์ศึกษาการเมืองซึ่งเป็นเรื่องทีเกี่ยวข้องกับมนุษย์ตลอดเวลาในทุกด้าน เมื่อเอา 2 ศาสตร์มาศึกษารวมกันจึงเกิดศาสตร์ใหม่ขึ้นมาเรียกว่าสังคมวิทยาการเมือง ทฤษฎีว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงทางสังคม (Social Change) ที่สาคัญอันหนึ่งคือทฤษฎีความทันสมัย (Modernization) Political Modernization ระบบการเมืองที่ทันสมัย (เปลี่ยนแปลงในเชิงปริมาณ) ถ้าในความหมาย Modernization ตัวเดียวเราหมายถึงความพยายามปรับเปลี่ยนสังคมจากดั้งเดิมให้เป็นสังคมทีทันสมัย และประเด็นหลักของการเปลี่ยนแปลง จะเน้นการเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ และทางสังคม เป็นสาคัญ แต่เมื่อ เราใส่คาว่า Politic เข้ามาด้วยเราก็จะได้เป็นความหมายใหม่ เพราะจะเน้นที่ประเด็นทางการเมืองเป็นสาคัญ ดังนั้นจึงมี ความหมายว่า เป็นกระบวนการในการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงระบบการเมืองใดๆ ซึ่งอาจเป็นระบบการเมืองแบบดั้งเดิม หรือ อยู่ในระบบการเมืองในระยะเปลี่ยนแปลง ให้แปรเปลี่ยนไปเป็นระบบการเมืองที่ทันสมัย แนวคิดของนักวิชาการแต่ละคน Almond-Powell (อัลมอนด์-พาวเวล) สิ่งที่ทั้งสองคนนี้เสนอเป็นการวัดระดับการพัฒนาการเมือง 3 รูปแบบ เช่นกัน 1. Differentiation of Political Structure (จะคล้ายกับ Pye) คือโครงสร้างในทางการเมืองมีความซับซ้อนหรือ หลากหลาย 2. Secularization of Political Culture วัฒนธรรมในทางการเมือง ตั้งอยู่บนความมีเหตุมีผล ที่สามารถพิสูจน์ให้ เห็นจริงได้อย่างเป็นวิทยาศาสตร์ก็คือความคิดความเชื่อที่ได้ชื่อว่ามีการพัฒนาทางการเมืองสูงนั้นจะต้องไม่ตั้งอยู่บนฐานของ ความงงงาย 3. Subsystem Autonomy ระบบย่อยที่มีความอิสระในตัวเอง และทั้ง Almond-Powell ได้กล่าวว่าปัจจัยตัวนีเป็นประเด็นที่สาคัญในการชี้วัดระดับการพัฒนาทางการเมือง เพราะเป็นปัจจัยที่ช่วยเสริมปัจจัยตัวแรกได้อย่างดี เช่น บาง ระบบการเมือง โครงสร้างมีความหลากหลายซับซ้อย มีกระทรวงต่างๆ เกิดขึ้นมากมายแยกย่อยลงไป มีระบบย่อย มี หน่วยงานย่อย ลงลึกลงไปในแต่ละกระทรวง แต่ถ้าองค์กรเหล่านั้นขาดความเป็นอิสระขาดอานาจในการตัดสินใจอะไรจะ เกิดขึ้น จากปัจจัยทั้ง 3 ตัว ถ้าในระบบการเมืองใดมีทั้ง 3 ตัวนี้อยู่ในระดับที่สูงก็จะบอกได้เลยว่าประเทศนั้นมีระดับการ พัฒนาทางการเมืองที่สูง

เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

1 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

สงคมวทยาการเมอง (Political Sociology) ความหมายของสงคมวทยา (พดถงคานยมทางการเมองนนเอง)

สงคมวทยา คอ ศาสตรทศกษาเรองความสมพนธระหวางบคคลตงแตสองคนขนไป รวมทงศกษาสถาบนตางๆ ทางสงคม ทมนษยจดตงขน เชน สถาบนทางศาสนา สถาบนการศกษา สถาบนทางความเชอตางๆ รวมทงกลมและการรวมกลม

การทสงคมวทยาศกษาเรองราวของมนษยโดยมขอบเขตของการศกษาทกวางขวาง ท าใหสงคมวทยาไดชอวาเปนราชนแหงศาสตร

ขณะทรฐศาสตรไดชอวาราชาแหงศาสตร หรอ Mater Science เพราะรฐศาสตรศกษาการเมองซงเปนเรองทเกยวของกบมนษยตลอดเวลาในทกดาน

เมอเอา 2 ศาสตรมาศกษารวมกนจงเกดศาสตรใหมขนมาเรยกวาสงคมวทยาการเมอง ทฤษฎวาดวยการเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change) ทส าคญอนหนงคอทฤษฎความทนสมย (Modernization) Political Modernization ระบบการเมองททนสมย (เปลยนแปลงในเชงปรมาณ)

ถาในความหมาย Modernization ตวเดยวเราหมายถงความพยายามปรบเปลยนสงคมจากดงเดมใหเปนสงคมททนสมย และประเดนหลกของการเปลยนแปลง จะเนนการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ และทางสงคม เปนส าคญ แตเมอเราใสค าวา Politic เขามาดวยเรากจะไดเปนความหมายใหม เพราะจะเนนทประเดนทางการเมองเปนส าคญ ดงนนจงมความหมายวา เปนกระบวนการในการปรบปรงเปลยนแปลงระบบการเมองใดๆ ซงอาจเปนระบบการเมองแบบดงเดม หรออยในระบบการเมองในระยะเปลยนแปลง ใหแปรเปลยนไปเปนระบบการเมองททนสมย แนวคดของนกวชาการแตละคน Almond-Powell (อลมอนด-พาวเวล) สงททงสองคนนเสนอเปนการวดระดบการพฒนาการเมอง 3 รปแบบ เชนกน 1. Differentiation of Political Structure (จะคลายกบ Pye) คอโครงสรางในทางการเมองมความซบซอนหรอหลากหลาย 2. Secularization of Political Culture วฒนธรรมในทางการเมอง ตงอยบนความมเหตมผล ทสามารถพสจนใหเหนจรงไดอยางเปนวทยาศาสตรกคอความคดความเชอทไดชอวามการพฒนาทางการเมองสงนนจะตองไมตงอยบนฐานของความงงงาย 3. Subsystem Autonomy ระบบยอยทมความอสระในตวเอง และทง Almond-Powell ไดกลาววาปจจยตวนเปนประเดนทส าคญในการชวดระดบการพฒนาทางการเมอง เพราะเปนปจจยทชวยเสรมปจจยตวแรกไดอยางด เชน บางระบบการเมอง โครงสรางมความหลากหลายซบซอย มกระทรวงตางๆ เกดขนมากมายแยกยอยลงไป มระบบยอย มหนวยงานยอย ลงลกลงไปในแตละกระทรวง แตถาองคกรเหลานนขาดความเปนอสระขาดอ านาจในการตดสนใจอะไรจะเกดขน จากปจจยทง 3 ตว ถาในระบบการเมองใดมทง 3 ตวนอยในระดบทสงกจะบอกไดเลยวาประเทศนนมระดบการพฒนาทางการเมองทสง

Page 2: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

2 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

สรปวา ประเทศทมระดบการพฒนาทางการเมองสงนนตองมความทนสมยดวย แตประเทศททนสมยไมจ าเปนตองม

ระดบการพฒนาทางการเมองทสง Samuel Huntington ไดเสนอตวแปรในการวดระดบการพฒนา 2 ตวแปร 1. Scope of Support ประชาชนตางสนบสนน และใหการยอมรบอยางกวางขวาง หรอการสนบสนนรฐบาล

สนบสนนระบอบการปกครอง และค าวาอยางกวางขวาง หมายถงเปนจ านวนมาก มาจากหลากหลายอาชพ หลากหลายภาค 2. Political Institutionalization ความเปนสถาบน ทประชาชนตางยอมรบในความสามารถ ทสรางผลงาน

ออกมา บนพนฐานของประสทธผล ตอบสนองตอความตองการได รวมทง ปรบตวใหเขากบการเปลยนแปลงใหมๆ ไดเปนอยางด

ท าใหแนวคดของเขาเชอวาประเทศทมระดบการพฒนาสงนนอาจจะเปนระบบการเมองแบบดงเดม ก าลงเปลยนแปลงหรอทนสมย กไดทงนน โดยมเพยงแคเงอนไขตวแปร 2 ตวนเขามาเกยวของเทานน ไมเหมอนของ พาย หรอ อลมอนด กบ พาเวลล

ระดบการชวด 3 ตวถงความทนสมยหรอไมทนสมยของ Huntington 1. Rationalization of Authority ผน าทางการเมองขนสอ านาจบนฐานของความชอบธรรม จากหลก legal

Rational แตระบบการเมองในประเทศทอยในระยะของการเปลยนแปลง ฐานของความชอบธรรมของสงคมทเปลยนผาน มาจากฐานของบารม แตระบบการเมองททนสมยจะมฐานมาจากการทประชาชนใหการยอมรบ เพราะผน าขนสอ านาจบนหลก Rationalization จนมการตงกฎเกณฑ กฎหมายรฐธรรมนญ ถาผน าใดทผานกระบวนการเหลาน ผานการเลอกตง ประชาชนกจะใหการยอมรบ

2. Differentiation ความแตกตางหลากหลายของโครงสรางทางการเมอง คอระบบการเมองทจะถอไดวาทนสมยนน ตองมองคกรหรอสถาบนทางการเมอง เกดขนแยกยอยอกมากมาย

3. Political Participation การมสวนรวมในทางการเมอง คอ ในระบบการเมองแบบดงเดม คนมสวนรวมทางการเมองนอย แตเมอเขาสระยะก าลงเปลยนแปลง คนจะมสวนรวมทางการเมองเพมขน แตในระบบการเมองททนสมยนน คนจะมสวนรวมในทางการเมองสง ** สรปของ Huntington ระบบการเมองททนสมยกบระบบการเมองทพฒนาจะใชตววดคนละกลมกนไมทบซอนกนจะดความทนสมยใชตววด 3 ตว ถาดระดบการพฒนาใหดตวแปร 2 ตว **

สง

ต าสง

ระดบของ

Differentiation และ Secularization of

Political Culture

ระดบของ Subsystem Autonomy

1 2 3

4 5 6

7 8 9

ทนสมย

ก ำลงเปลยนแปลง

ดงเดม

เผดจการ อ ำนำจนยม กระจายอ านาจ

Page 3: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

3 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

Social Mobilization ประเดนส าคญตวหนงทเกยวของกบ Modernization คอ Social Mobilization ซงเปนกระบวนการทขอผกพน

ทางสงคม เศรษฐกจ และจตวทยาแบบเดม ๆ เรมเสอมหรอแตกสลายประชาชนไมยอมรบอกตอไป โดยประชาชนพรอมทจะรบเอาแบบแผนการเรยนรและพฤตกรรมใหม ๆ เขามาแทนท

คนทมระดบของ Social Mobilization สง จะมความเชอทมเหตมผลและรบเอาแบบแผนพฤตกรรมใหม ๆ เขามาแทนทพฤตกรรมแบบเดม อาจารยแปล Social Mobilization งาย ๆ วา เปนกระบวนการ “ของเกาถอดทง” ความคด ความเชอ วถชวตแบบเกานนคนไมเชอถออกตอไปแตหนมารบความคดใหม ๆ มาแทนท เพราะฉะนนสงคมใดทมความทนสมยเพมมากขนระดบของ Social Mobilization กจะสงตามไปดวย Social Mobilization กบการไรเสถยรภาพทางการเมอง

สงคมใดทสมาชกในสงคมมระดบ Social Mobilization สงจะสงผลกระทบตอเสถยรภาพทางการเมองอยางมากมาย แทนเตอรและมดลาสก (Tanter and Midlarsky) ศกษาประเทศก าลงพฒนาพบวา ประชากรถายงไดรบการเรยนร ไดรบการศกษา หรอยงขยายการศกษาไปยงประชาชนเรวมากเทาใด หรอถาประชาชนไดรบขอมลขาวสารเรวมากเทาใด แนวโนมทจะกอใหเกดการโคนลมรฐบาลกจะมมากขนเทานน ทสงผลกระทบเพราะเมอคนไดรบขอมลขาวสาร หรอไดรบการศกษาทด จะท าใหคนเหลานนแปรเปลยนความคด ความเชอไปอยางรวดเรว

ในกระบวนการทท าใหเกดความทนสมยนน จดเนนทส าคญ กคอ ผานการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ และผานการใหการศกษาแกคน แตตองไมลมวาในชวงของการพยายามทจะเปลยนแปลงระหวางเสนทางเดนบนสะพานนน มปญหาและอปสรรคมากมาย ถงแมจะมเปาหมายอนเปนสงทพงประสงค หรอการพฒนาเศรษฐกจกเชนเดยวกน ถาสามารถด าเนนการใหเปาหมายบรรลประสทธภาพ คนกจะกนดอยด และสวนนนกจะท าใหเปนสงคมทมเอกภาพสง และเชนเดยวกนถาสงคมใดทคนมการศกษา ศกยภาพของสงคมนนกจะสง เพราะโอกาสทคนจะเอาองคความรมาประยกตใช เพอสงคมหรอประเทศชาต กจะเปนไปไดสง แตปญหาทเกดมกจะเปนในชวงทางเดน (มศพทค าหนง) คอ

Modernization breeds stability, modernity breeds in stability. (Modernization คอกระบวนการทเราเดนอยบนสะพาน เพอเปลยนแปลงสงคมของตนเองใหมความทนสมยมากขน เราจงพบวาในระหวางทสงคมเดนไป จะตองเจอปญหาททกสงคมตองเผชญ และเพอปรบเปลยน หรอแกไข เราจงพบวาในระหวางทางทแตละสงคมพยายามดนรนเพอใหเกดความทนสมยขนนน มกจะน ามาซงความไรเสถยรภาพ มความวนวาย มการจารจน มปญหา แตเมอสามารถกาวขามไปอกฟากหนงไดแลว และความทนสมยเกดขนแลวหรอเกด (Modernity) ขนแลว สงคมนนกจะน ามาซงความมเสถยรภาพ)

ปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization 1. จ านวนคนทมความเปนอยททนสมย สมมตวาตองการเปรยบเทยบวาไทยกบเขมรประเทศใดมระดบ Social

Mobilization สงกวากนกดวาคนในประเทศใดมสงอ านวยความสะดวกในชวตมากกวา 2. จ านวนคนทสมผสสอสารมวลชนในรปแบบตาง ๆ สมผสในทนหมายถงการอานหนงสอพมพ ดทว ฟงวทย เปน

ตน สงคมทคนไดรบสอเหลานมากกวายอมมระดบ Social Mobilization สงกวา 3. จ านวนคนทเปลยนทอยอาศยทดกวาเกา จากเดมเคยอยสลมกเปลยนมาอยแฟลต ทาวนเฮาส บานเดยว เปนตน 4. การขยายตวของสงคมเมอง ประเทศใดทมเมองขนาดใหญเกดขนมาก จ านวนคนทอาศยอยในเมองมมากแสดงวา

ประเทศนนมระดบ Social Mobilization สง ถกดงเขามาจากสาธารณปการตางๆ ท าใหโอกาสทความคดความเชอทงหลายจะแปรเปลยนกจะมมากตามขนไปดวย

Page 4: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

4 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

5. จ านวนคนทเปลยนอาชพจากกสกรไปเปนอยางอน หางไกลจากแหลงเรยน ลกหลานเขามาท างานในตวเมอง กท าใหไดโอกาสในการเรยนรมากขนเชน ท างานในภาคบรการหรอภาคอตสาหกรรม เพราะคนท าการเกษตรตองอาศยอยในชนบททไกลปนเทยงโอกาสในการรบรขาวสารจงมนอย ระดบ Social Mobilization คอนขางต าเมอเทยบกบคนอาชพอน

6. จ านวนคนทรหนงสอ คนทอานหนงสอออกยอมรบรขาวสารมากกวาคนทไมรหนงสอท าใหโอกาสไดรบการเรยนรกมมากกวา จากหนงสอ ต ารา

7. รายไดเฉลยตอหว มองวาสงคมทคนมรายไดต า กคอสงคมทคนตองตอสดนรนเพอความอยรอด สงคมทมคนยากคนจนมากคนเหลานนตองทมเทเวลาไปกบการท ามาหาเลยงชพ ในขณะทสงคมทคนมฐานะดยอมมเวลาอานหนงสอ ดทว เขาไปเปนสมาชกชมรมนน กลมน ระดบของ Social Mobilization จงมสงกวาคนจน แตถาคนเหลานน กจะมโอกาสทจะมเวลาวางในการไดอานหนงสอพมพมากขน หรอมโอกาสซอ

คารล ดอยช (Karl Deutsch) ศกษาพบวา Social Mobilization จะสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง 3 ดาน คอ

1. ระดบบคคล ( บคคลทงแบบแผนการด าเนนชวตแบบเกา) (ไมยอมรบในความเชอ หรอความงมงายแบบดงเดม เชนไมเชอในผปกครองวา เปนเทพ แตเชอวาเปนคนธรรมดา ทมาปกครอง น าเสนอนโยบายตางๆ ถาเขาเขามาแลวไมท าหนาท เรากมสทธ ทจะทกทวงหรอทวงตง

2. (สถาบนทางการเมองจะมประสทธภาพเพมขน) Social Mobilization สงขนยงผลใหสถาบนทางการเมองตองปรบตวใหมประสทธภาพเพยงพอทจะรองรบปญหาแปลก ๆ ใหม ๆ ทเกดจากความตองการของประชาชน อนเปนผลมาจากการทประชาชนมความรและขาวสารขอมลมากขนความคาดหวง

3. ระดบผน าทางการเมอง ในสงคมแบบดงเดมผน าขนสอ านาจจากฐานของประเพณ เมอสงคมเปลยนผานเปนสงคมทอยในระยะของการเปลยนแปลงฐานการขนสอ านาจของผน ามาจากบารม เมอสงคมเปลยนมาเปนสงคมทนสมยฐานทมาของความชอบธรรมในการขนสอ านาจของผน าเปลยนมาเปนกฎหมาย ผน าทไดรบการยอมรบคอผน าทเขามาดวยวธการทกฎหมายก าหนด เชน รฐธรรมนญ พ.ร.บ.พรรคการเมอง พ.ร.บ. เลอกตง การพฒนาทางการเมอง Political Development เปนการเปลยนแปลงในเชงคณภาพ การพฒนา หมายถง การเปลยนแปลงชนดหนงทมเปาหมายทแนนอนอนเปนทยอมรบกนวาดขนกวาเดม ดงนน การพฒนาทางการเมอง จงหมายถง การเปลยนแปลงชนดหนงทเกดขนในสงคมโดยมจดมงหมายเพอใหเกดการแจกแจงแบงสรรทรพยากรทมประสทธภาพและเปนธรรมกวาเดม ลเซยน พาย (Lucian Pye) เสนอสงทเรยกวา Syndrome of Development หรอปจจยทใชวดระดบของการพฒนา ซงประกอบไปดวยองคประกอบทส าคญ 3 ตวคอ 1. Differentiation คอความแตกตางหลากหลายทเปนตวชวดตวแรก ของการพฒนาการเมอง ระบบการเมองใดมสง ระบบการเมองนนกมระดบของการพฒนาทางการเมองสงไปดวย ความแตกตางหลากหลายหมายถง โครงสรางทางการเมองของระบบการเมองนนมความซบซอนขององคกร หรอสถาบนทางการเมองเกดขนมากมาย มความเชยวชาญเฉพาะดาน แตละกระทรวงท าหนาทเฉพาะอยาง เชน กระทรวงตางประเทศ กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ เปนตน 2. Equality คอความเสมอภาคหรอความเทาเทยมกน โดยภาพรวม Pye ตองการจะบอกวานอกจากโครงสรางทมความซบซอนแลว ประชาชนยงตองไดรบความปฏบตจากรฐหรอผมอ านาจบนพนฐานของความเทาเทยมกนและทส าคญๆ ม 3 ประเดนหลก

Page 5: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

5 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

2.1 Equality before Law ความเสมอภาคภายใตกฎ กตกา เดยวกน 2.2 Political Equality คอ ระบบการเมองทไดชอวามการพฒนาระบบการเมองสงแลวนน ตองใหสทธแกประชาชนทกคนในการมสวนรวมในการพฒนาสงคม บนฐานของความเทาเทยมกน ไมจ ากดเพศ ฐานะ ความร ารวยหรอยากจน 2.3 Opportunity of Equality คอความเสมอภาคในโอกาส เชนเมอมต าแหนงใดๆ จะตองมการเปดโอกาศเพอใหสอบในต าแหนงนน และแตละคนตองใชความสามารถของตนเองตามหลกคณธรรมตองมการวางหลกกฎเกณฑตางๆ ไวลวงหนา 3. Capacity สมรรถนะ เชนความสามารถของการเมองแตละระบบทจะสรางสรรคสงใหมๆ ใหเกดกบสงคม มการใสใจดแลแกปญหา ในการบ าบดทกขบ ารงสขใหกบประชาชนของระบบการเมองนน ทส าคญ ม 3 ประเดนหลก 3.1 Regulative capacity คอ สมรรถนะในการสรางกฎเกณฑ กฎหมาย ระเบยบตางๆ และการบงคบใชกฎเกณฑอยางมประสทธภาพ 3.2 Extractive capacity คอ สมรรถนะในการดงดดทรพยากรของสงคมมาใชใหเกดประโยชนสงสดหมายรวมถงทรพยากรมนษยและทรพยากรธรรมชาตดวย 3.3 Distributive capacity คอ สมรรถนะในการแจกแจงแบงสรรทรพยากรของสงคม สรางความกนดอยด าใหกบบรรดาสมาชก โดยภาพรวมของ Pye โครงสรางทด มความเสมอภาค และรฐบาลมสมรรถนะทด ทง 3 อยางด จะมระดบการพฒนาทางการเมองทสง

ในสงคมทางการเมองของประเทศไทยนนมองวา “รฐไทย” ทก าลงอยในชวงเปลยนผานนน (The Thai State in Transition) มปจจยอะไรบางเขามาเกยวของโดยมองในสวนของ ประชาธปไตย ทนนยม และเทคโนโลย มความส าคญและสมพนธกนอยางไรถงท าให รฐไทย หรอ การเมองไทย ทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

รฐไทย ก าลงอยในชวงของการเปลยนผานนน ประกอบกบกระแสของโลกาภวตนทมอทธพลตอประเทศไทยอยางมากท าใหประเทศไทยไมสามารถเตรยมพรอมรบมอกบสงตางๆเหลานไดอยางมประสทธภาพ สงผลตอการพฒนาการเมองของไทยตองหยดชะงกอยตลอดเวลาพรอมกบสภาวะเศรษฐกจทย าแยในประเทศ เพราะฉะนนประเทศไทยหรอรฐบาลเองจะตองพจารณาหาแนวทางในการรบมอกบสงทเรยกวาโลกาภวตน ซงสงทอยเบองหลงโลกาภวตน ไมไดมแต ทนนยม เทานน แตจะมเรองของ ประชาธปไตย กบ เทคโนโลย เขามาเกยวของดวย ซงจะตองศกษาดวา 3 อยางน คอ ประชาธปไตย ทนนยม และ เทคโนโลย มความสมพนธกนอยางไรและมผลตอประเทศไทยอยางไรบาง ดงตอไปน หลกการของ ทนนยม ประชาธปไตย และเทคโนโลย หลกการของทนนยม มดงน ระบบทนนยม เปนระบบเศรษฐกจทมอทธพลมาระบบหนง คณลกษณะทส าคญของระบบทนนยม คอ การยอมรบกรรมสทธในทรพยสนสวนบคคล เปดโอกาสใหบคคลมสทธและเสรภาพในการประกอบการทางเศรษฐกจไดเพอใหไดมาซงก าไรหรอประโยชนอนใดตามความสามารถและความปรารถนาของแตละบคคล โดยทรฐจะเขาไปแทรกแซงนอยทสด สาระส าคญของระบบทนนยม มดงตอไปน

1. เอกชนเปนเจาของปจจยการผลต อนไดแก ทดน แรงงาน เงนทน เทคโนโลย และทรพยากร วตถดบ 2. หลกเศรษฐกจการตลาดแบบเสร กลาวคอ ผลผลตจะถกผลตขนเพอสนองตอบตอความตองการของผบรโภค

Page 6: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

6 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

3. หลกการแขงขน ผประกอบการ หรอนกธรกจจะผลตสนคาอะไรกได เมอผลตแลวกจะมเสรภาพทจะเสนอขายใหผบรโภค

4. หลกหวงผลก าไร ระบบนมองวาก าไรเปนผลประโยชนทชอบธรรมอนเกดจากการลงทน 5. หลกการแหงเหตผล ในการลงทนของผประกอบการทางเศรษฐกจนน มความเสยงตอการขาดทนในระดบหนง

ฉะนนผประกอบการทดและสามารถประสขความส าเรจในการด าเนนกจการ กคอ ผทมความรความสามารถ 6. หลกราคา ในระบบทนนยมนนประชาชนจะมเสรภาพในการบรโภค สามารถจะเลอกซอสนคาใดๆมาสนองตอบ

ตอความตองการของตนเองได 7. หลกการแบงงานกนท าตามความรความช านาญงานเฉพาะดาน

หลกการของประชาธปไตยมดงน 1. หลกอธปไตยของปวงชน – ประชาชนจะตองเปนเจาของอ านาจ 2. หลกเสรภาพ - ในระบอบประชาธปไตย จะตองเคารพในเสรภาพของประชาชน หลกเสรภาพในระบอบ

ประชาธปไตยจะตองมขอบเขตทชดเจนคอ "การไมละเมดซงกนและกน" 3. หลกความเสมอภาค - ระบอบประชาธปไตยยอมรบใน ความแตกตางของมนษยในเรองความสามารถ 4. หลกกฏหมาย - ระบอบประชาธปไตยนนถอวา ชนชนใดบญญตกฏหมายยอเปนไปเพอประโยชนของชนชนนน

ดงนนระบอบประชาธปไตยจะเปนระบอบการปกครองเพอประโยชนของประชาชน กตอเมออ านาจในการบญญตกฏหมายตองเปนของประชาชน

5. หลกเสยงขางมาก - การตดสนใจใดๆ จะใชเสยงเอกฉนทคงเปนไปไดนอย แตเพอใหมนใจวา การตดสนใจนนจะตองเปนไปเพอประโยชนของคนสวนใหญ จงก าหนดใหใชเสงขางมากเปนเกณฑ

หลกการของเทคโนโลยมดงตอไป เทคโนโลยเปนปจจยทส าคญมากตอการเจรญเตบโตของเศรษฐกจในแหลงตาง ๆ และท าใหประเทศทม

ความกาวหนาทางเทคโนโลยในดานใดดานหนงมอทธพลเหนอกวาประเทศอน ๆ ทดอยกวา มอทธพลตอการพฒนาของสงคมมาก ขณะเดยวกนอทธพลของโครงสรางสงคมและวฒนธรรมกมผลสะทอนกลบตอการพฒนาเทคโนโลยดวย แลวดวยความเจรญของเทคโนโลยมากขนท าใหโลกในปจจบนนลกษณะไรพรมแดน ลกษณะส าคญของเทคโนโลยยคใหญ

1. นวตกรรมมการถกคนพบขนไดอยางงายๆ และมการลงทนทสง เมอลงทนสงผลตอบแทนกตองสงตาม 2. เทคโนโลยใหมๆนนลาสมยเรวเพราะฉะนนเทคโนโลยยคใหมกตกรนไดเสมอเพราะฉะนนนายทนตองรบขายเพอ

กอบโกยก าไร 3. เปนสนคาทมองตลาดในมมกวางจงท าสนคาออกมาแบบงายๆ เนนการผลตในจ านวนมาก ไมสนใจในเรองของ

คณภาพและเกยวกบของทนเนองจากหนาตาของนายทนกเปลยนเรวเชนกน 4. ความซบซอนของเทคโนโลยตางๆ มความซบซอนจนรบตามไมทน เพราะกตกาทรฐเคยใชควบคมธรกจแบบเดมๆ

นน เปนกตกาแบบเรยบงายแตดวยเทคโนโลยใหมๆ ทเขามา จงหลดพนจากการควบคม รฐกคดไมทนวาตงกตการอยางไร เชนเรองของการเชอมตอระบบสญญาตางๆ ของระบบเครอขายโทรศพท ทไมท ากตกาใดใหสามารถควบคมตอไปได หรอบางครงกรถงปญหา แตไมพยามแก

Page 7: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

7 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยถอวามความสมพนธตอชะตากรรมของระบบทนนยมและยงมความเกยวพนกบเรองของทศทางของประชาธปไตย ทงในดานบวกและดานลบดวย ซงถามามองความสมพนธของ ทนนยม ประชาธปไตย และ เทคโนโลย พบวา

การน าเอาระบอบการเมองแบบประชาธปไตยมาผสมผสานกบระบบเศรษฐกจทใหเสรภาพกบบคคลในการประกอบการ ซงหลกการนสอดคลองกบหลกการพนฐานของระบอบประชาธปไตย ในแงของการใหเสรภาพแกบคคลในการรวมกลม ตอมากลมทางเศรษฐกจสงคมเลานนจะพฒนาไปสพรรคการเมองและกลมผลประโยชน มการเขารวมทางการเมองในรปแบบตางๆ อยางกวางขวาง รฐในระบอบประชาธปไตยจงมหนาทในการสนองตอบตอความตองการของกลมตางๆ ในสงคม รวมทงคอยปกปองคมครองไมใหเกดการละเมดสทธระหวางกนอกดวย

ปจจบนนกระแสของ ทน กลายเปนกระแสหลกทแทรกแซงเขาไปในทกอณของระบบการปกครองทกระบบไมมขอยกเวนแมแตระบบทตอตาน ทนนยม ทนจงกลายเปนอ านาจทไดรบการยอมรบจากภาค รฐ ผลประโยชนของ ทน กบ รฐ เลยเปนสงเดยวกน

ระบบทนนยมนนจะเนนในเรองของ ผลก าไร เพราะวาก าไรเปนตวเพมมลคา หรอ มมลคาสวนเกนเพมข นตลอดเวลาเพราะฉะนนสงหนงทจะท าใหสนคา หรอ กจการหรออตสาหกรรม ตางๆทลงทนนนไดก าไรมากๆ นนกคอความเจรญหนาทางเทคโนโลยเนองจากการผลตสนคาในปจจบนตองการผลตสนคาจ านวนมาก มคณภาพมมาตรฐาน ซง ในปจจบนใชเครองจกรท างานอยางอตโนมต สามารถท างานไดตลอด 24 ชวโมง สนคาทไดมคณภาพและปรมาณพอเพยงกบความตองการของผบรโภค ปจจบนมความ พยายามทจะสรางหนยนตใหเขามาชวยในอตสาหกรรมการผลต เชน การผลตรถยนต จะเหนวาเทคโนโลยจ าเปนตออตสาหกรรม กจการคา ธรกจตาง ๆ กจการทางดานธนาคาร ชวยสงเสรมงานทางดานเศรษฐกจ ท าใหกระแส เงนหมนเวยนไดอยางกวางขวาง ผผลตในสายอตสาหกรรม จะผลตสนคาไดมาก ลดตนทน ผบรโภคกมก าลงในการจบ จายใชสอยมาก ธรกจโดยรวมจ าเปนตองอาศยการแลก เปลยนขอมลระหวางกน มการสอสารเกยวของกน เกด ระบบการแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกส นนกหมายความวา ยงมก าไรมากขนเทาไร จะท าใหระบบทนนยมมความเขมแขงมากยงขนเทานน

นอกจากนนแลวเทคโนโลยยงชวยสงเสรมประชาธปไตย ในการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร มการใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอกระจายขาวสาร เพอใหประชาชนไดเหนความส าคญของกระจายระบบ ประชาธปไตย แมแตการเลอกตงกมการใชคอมพวเตอรรวมผล คะแนน ใชสอโทรทศนวทยแจงผลการนบคะแนนทท าใหทราบ ผลไดรวดเรว แตในขณะเดยวกนถาใชในทางทผดกสามารถท าลายประชาธปไตยลงไดเชนกน เพราะเทคโนโลยเขามามบทบาทในชวตประจ าวนมาก ซงการใชเทคโนโลยกยอมตองมทงคณและโทษ

จะเหนวา หวใจทส าคญของทนนยมอยางแทจรงคอการกวาดลางระบบคอมมวนสตใหหมดไปจากโลก เผยแพรประชาธปไตยใหเบงบาน และสรางความเจรญกาวหนา ความทนสมยใหเกดขนทวโลก แตประเทศตางๆเหลานนหารไมวาทนนยมเปนเสมอนดาบสองคมพรอมทจะฆาคนทออนแอและท าลายวถชวตประเพณดงเดมออกไปใหหมด ยกตวอยางเชนในเมองทเจรญแลวอยางกรงเทพฯทเตมไปดวยการพฒนาความกาวหนา เทคโนโลย แสงส เสยง แตในอกหลายๆมมของกรงเทพฯกลบเตมไปดวยความดอยพฒนา ชมชนแออด น าเนาเสย เกดมลภาวะ ผคนไรทอย สาเหตเกดจากการใหสมปทานพนทแกนายทนตางชาตเขามาบรหารจดการ เปนเหตใหคนบางกลมไรทอย เกดเปนปญหาของสงคมซงถกตรตราวาเปนคนชายขอบ คนเหลานตกเปนเหยอของการพฒนาจากทนนยม เพราะการเขาไมถงทน ยงทนนยมแขงกลาพฒนามากขนเทาไหร ยงกอใหเกดภาวะการณดอยพฒนากบคนบางกลมบางสวนมากเทานน ยงการ

Page 8: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

8 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

พฒนาตองพงพงประเทศมหาอ านาจมากเทาไหรกลบยงท าใหประเทศยากจนลง คนในประเทศกลายเปนเหมอนคนแปลกหนาในประเทศตนเอง เกดความแปลกแยก คนจนถกมองเปนสวนเกนของสงคม

จากทกลาวความสมพนธของ ทนนยม ประชาธปไตยและเทคโนโลยนน ซงจะสงผลกระทบตอ “รฐไทย” ทอยในชวงของการเปลยนผานมลกษณะดงตอไปน

1. ท าใหมการปรบเปลยนทางดานโครงสรางของสงคมไทย นนกคอวา พอระบบทนนยมเขามา และ เขามาพรอมกบการแพรขยายของระบอบประชาธปไตย สงผลใหประเทศไทยนนตองหาแนวทางในการปรบโครงสรางทางสงคมเพอเพอใหสอดรบกบการเปลยนแปลงทจะเกดขน

2. เมอมการปรบเปลยนโครงสรางแลว อาจจะสงผลตอ กตกาและกฎระเบยบตางๆ ทจะขดแยงกนเองมากขน ซงอาจจะมองไดหลายมตดงนเชน

2.1 มองวากฎ กตกา ใด ถงจะเปนทเหมาะสมทสด, 2.2 มความขดแยงกนเองระหวางกตกาทมอยแลวเชนเมอปกครองโดยระบอบประชาธปไตย แล วมการกระจาย

อ านาจสทองถน แตขณะเดยวกนระบบราชการไมมการปรบตวในเรองของกฎหมายตางๆ 2.3 ความซบซอนของกลไกตางๆ ทเกยวกบเทคโนโลยแลวท าใหกตกาหรอกฎระเบยบตางๆ นนตามไมทนซงอาจจะ

สงผลกระทบในแงลบได 3. การเกดใหมของบคลากรทางการเมอง สงเกตวาปจจบนนสงคมไทยนน พรรคการเมองไมใชตวละครเอกในการ

สรางสงคมประชาธปไตยตอไป แตกยงมบทบาทส าคญ ไมแพประชาสงคมและขบวนการแรงงานทใชอ านาจตอรองเขมแขงเพอเปลยนแปลง ซงพรรคการเมองคอสถาบนการเมองในระบอบประชาธปไตย ซงจ าเปนตองมฐานมวลชนมาก และมฐานทกวาง แตในประเทศไทย พรรคการเมองไทยเปนแคกลมผลประโยชนเทานน เปนตวแทนของกลมทนชดเจน เสมอนวา พรรคการเมองไทยเปนพรรคการเมองทมอดมการณเดยว คอ พรรคของนายทน ขาดความหลากหลายทางอดมการณและปญหาเหลานนท าใหเกดพรรคทไมมประชาธปไตยภายในพรรค ขาดหลกการ ขนตอผน าเฉพาะ และขาดแนวทาง 4. ความขดแยงทลมลกมากขนหรอฝงรากมากขน ทวาลงลกถงราก กเพราะวาเงอนไขแวดลอมของความขดแยงเรองอ านาจ มไดมแตปจจยภายในลวนๆ หากยงมการผานพนของยคสมยเขาเขามาเปนบรบทส าคญ กลาวคอ ทงอ านาจทใชในการปกครอง และผทถกปกครองลวนเปลยนไปจากเดม

ซงอ านาจรฐทใชปกครองสงคมไทยนน ถงวนนไมทราบวามเหลออยมากนอยแคไหน เพยงใด แตทแนๆ คอในดานเศรษฐกจ รฐไทยคงใชอ านาจอะไรไมไดมากนก เพราะไปตกลงกบรฐอนๆ ตลอดจนองคกรทนนยมโลกไวหมดแลววา จะปลอยใหชวตความเปนอยของประชาชน ด าเนนไปตามกลไกตลาด ซงไรพรมแดน ไรสญชาต และอาศยการลงทนของเอกชนเปนพลงขบเคลอนเพยงอยางเดยว

ล าพงยดถอตามกตกาขอน อ านาจการปกครองไทยกหมดสภาพความเปนรฐชาตไปครงคอนแลว เพราะไมเพยงตองอ านวยความสะดวกใหกบเจาของผลประโยชนจากทอนเทานน หากบางครงยงตองชวยก าราบกลมชนพนเมองทบงอาจมาขดแยงกบนกลงทนจากตางชาตดวย อนทจรงเหตการณท านองนไดเคยเกดขนในหลายทหลายแหงและยงมแนวโนมวาจะเกดขนอก

ปญหามอยวา คนทเดอดรอนหรอถกคดออกจากการระบบทนนยมโลกาภวตน สวนใหญมกจะเปนคนยากจนในชนบท ซงเปนผแพในกระบวนการพฒนาประเทศมากอน ถงตอนน จะอาศยอ านาจรฐไปเยยวยาพวกเขาอยางเปนระบบ กลบยงท าไมได เพราะตลาดเสรไมเหนดวยใหรฐไปอมชคนกลมใดกลมหนง แมจะเปนผเสยเปรยบกตาม

Page 9: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

9 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

ในอกดานหนง ในระบอบทรฐบาลมาจากการเลอกตง นกการเมองจะไมท าอะไรเลยเกยวกบมวลชนระดบรากหญากไมได เพราะคนเหลานคอคะแนนเสยง สดทายสงทผเขารวมกนแขงขนทางการเมองท าไดอยางมากคอ ประกาศนโยบายอปถมภชาวบานในรปแบบทเรยกกนวา ‘ประชานยม’ ซงไมใชการปฏรปเศรษฐกจสงคมอยางถงราก หรอแกปญหาดอยโอกาสของคนสวนใหญในระดบโครงสราง ดงนน ไมวาจะเปนรฐบาลทหารหรอรฐบาลของนกการเมอง หากแกปมเงอนน ไมออกกลวนไมมอะไรตางกน

เพราะฉะนนผน าทางการเมอง (Political Leaders) จะตองเขาใจลกษณะของสงคมการเมองของประเทศไทย เวลาท าการบรหารการเมอง จงตองท าการบรหารโดยยด "หลกพหนยม" ซงทผานมาผน าทางการเมองไทยขาดองคความรทางดานนตรงนจงท าใหเวลาเขามาบรหารจงเกดความลมเหลวในแงทไมสามารถตอบสนองความตองการของประช าชนธรรมดาและกลมหลากหลายได ท าใหไปมผลตอพฒนาการทางการเมองในระบอบประชาธปไตยของไทยใหเกดความชะงกงนอยตลอดเวลา การมสวนรวมทางการเมองในการเมองไทย เปาหมายของการศกษาวชาการมสวนรวมทางการเมองในการเมองไทย

เพอใหเขาใจความสาคญ และลกษณะของการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน โดยเฉพาะในการเมองระบอบประชาธปไตยทการมสวนรวมทางการเมองเปนสงทสาคญมาก เพราะกระแสของประชาธปไตยในปจจบนคอกระแสประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Participatory Democracy) ซงมองกนวาควรจะเขามาแทนทแนวคดประชาธปไตยแบบมตวแทน (Representative Democracy) เนองจากสงคมปจจบนมความซบซอนเกนกวาคนทเปนตวแทนของประชาชนจะสามารถสนองตอบตอความตองการของประชาชนไดทงหมด

โดยเฉพาะกรณของไทยนนทผานมาระบบความเปนตวแทนของเรานนประสบความลมเหลว เชน ส.ส.ซอเสยง คอรรปชน ไมสนองตอบตอความตองการของประชาชน รฐบาลไมมประสทธภาพ เปนสาเหตของการนาไปสการปฏรปทางการเมอง ประเดนทควรใหความสนใจเกยวกบการมสวนรวมของประชาชน

1. ระดบการมสวนรวมทางการเมอง 2. รปแบบการมสวนรวมทางการเมอง 3. การมสวนรวมทางการเมองในระบบการเมองตางๆ

ความหมายการมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) คอ กจกรรมทมงผลกดนการสรรหาบคลากรทางการเมองหรอมงผลกดนทศทางนโยบายสาธารณะ โดยการมสวน

รวมอาจกระทาในฐานะปจเจกบคคลหรอในนามองคกรหรอหมคณะ นนกคอวา เปนกระบวนการทจะใหประชาชนเขามามสวนเกยวของกบการใชอานาจรฐ เชน การเลอกตง , การก าหนดนโยบายรฐบาล, การตดสนใจ และในกจกรรมตางๆ ของรฐบาลนน ระดบการมสวนรวมทางการเมอง

1. เปนตวทสะทอนใหเหนวา ประชาชน มความตนตวในทางการเมอง มความรสกเปนเจาของประเทศมากแคไหน 2. เปนตวชวดวาการเมองมการพฒนามากนอยแคไหน เชน การทาประชาพจารณมประชาชนเขารวมมากนอยแค

ไหน 3. มชองทางสาหรบเขามามสวนรวมไดกชองทาง

Page 10: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

10 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

ดชนชวดการมสวนรวมทางการเมอง 1. รบฟงขาวสารทางการเมอง 2. ออกคะแนนเสยง 3. ชกชวนใหผอนสนทนาเรองการเมอง 4. ชกชวนใหไปสมครรบเลอกตงคนใดคนหนง 5. ชวยโฆษณาใหพรรคการเมองหรอผสมครดวยการตดประกาศหรอสนบสนนหรอใหผอนทราบโดยทวไป 6. ตดตอแสดงความคดเหนตอเจาหนาทบานเมองหรอนกการเมอง 7. สนบสนนเงนใหผเลอกตงหรอพรรคการเมอง 8. ตดตามการหาเสยงของนกการเมอง 9. ชวยผสมครรบเลอกตงหาเสยง 10. เปนสมาชกพรรคทชวยทางานใหพรรคเปนประจา 11. เขาไปมสวนรวมในการวางแผนใหพรรค 12. ชวยหาเงนใหพรรค 13. สมครเขารบเลอกตง 14. เปนเจาหนาทของพรรคและไดรบการเลอกตง ถาสงคมใดประชาชนมสงตางๆเหลานสง แสดงวาการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนอยในระดบสง (ซงดชน

ตวนอาจจะเปลยนแปลงไดตามแนวคดของนกวชาการแตละคน)ทงนการมสวนรวมทางการเมองในระบอบประชาธปไตย จะเนนการมสวนรวมทงเชงลกและเชงกวาง

ในเชงลก หมายถงประชาชนเขามมสวนรวมอยางมคณภาพ เชนถาไปเลอกตงกเลอกอยางอสระ มการศกษาถงตวผสมคร นโยบายของผสมครถามสวนรวมทางการเมองดวยการประทวงกตองไปอยางสมครใจ มจดมงหมายทแทจรงในการประทวง

ในเชงกวาง หมายถงในระบอบประชาธปไตยนนเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมทางการเมองอยางกวางขวางทงแงของการออกไปใชสทธเลอกตงการเขารวมกจกรรมกบพรรคการเมอง การลงเสยงประชามต การถอดถอนผดารงตาแหนงสาคญทางการเมอง

รปแบบของการมสวนรวมทางการเมอง 1. รปแบบทเปนทางการ (Formal / Conventional Participation) 2. รปแบบทไมเปนทางการ (Informal / Unconventional Participation) 3. การมสวนรวมนอกรปแบบ (Exceptional Form of Participation) การมสวนรวมทเปนทางการ มลกษณะดงน (1) มกฎหมายรองรบ เชน สทธในการชมนม สทธในการตอตานอยางสนต (2) มกระบวนการตางๆทชดเจน เชน การใชสทธเลอกตงตองเปนกระบวนการทไมซบซอนและเออประโยชน (3) มกตกาหรอกระบวนการยตปญหาหรอขอโตแยงทเปนทยอมรบ การเปดชองใหมสวนรวมอยางเปนทางการ (4) มขอก าหนดการอทธรณหากขอยตไมเปนทยอมรบหรอไมยตธรรม กลาวคอ แมขอโตแยงจะยตไปแลวแตกตอง

เปดชองใหทกฝายไดหายใจ

Page 11: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

11 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

ความสาคญของการมสวนรวมทางการเมองอยางเปนทางการ 1. เปนกตการวมส าหรบการตดสนใจ กตกานจะมความส าคญมากขนถาความขดแยงรนแรงขน 2. กตกาทสรางขนตองธ ารงไวซงความยตธรรม ไมเอนเอยงเออประโยชนใหกบฝายใดฝาย 3. ในกรณทกตกามความคลมเครอ หรอไมสามารถปฏบตได ตองมองคกรทเปนอสระใหค าวนจฉยซงถอเปนทสดใน 4. หลกการทงสามขอเบองตนตงอยบนฐานของความเชอทวา ทกฝายตองยอมรบกตกาดงกลาวและถอปฏบต

ลกษณะของการมสวนรวมทไมเปนทางการ 1. อาจมกฎหมายรองรบหรอไมกได อยางการลอบบถอเปนการมสวนรวมทไมเปนทางการเพราะไมมกฎหมาย

รองรบ 2. ชองทางการมสวนรวมอาจเปนชองทางทเปดเผยหรอไมเปดเผย 3. ใชวธการทหลากหลายในการผลกดนสงทตองการใหเกดขน 4. กระบวนการเจรจาตอรองขาดความชดเจน 5. ขาดกตกาสาหรบการยตปญหาหรออทธรณ

การมสวนรวมนอกรปแบบ เชน 1. การใชความรนแรงทางการเมอง (Political Violence) เชนการกอการราย (Terrorism) การมสวนรวมโดยใช

ความรนแรงทางการเมอง คนทกระท าจะไมคานงถงจรยธรรม และอาจจะใชวธการทหลากหลายในการกอความรนแรง เชนการจบตวประกน การขวางระเบด โดยผลงมอสรางความรนแรงมเปาหมายทางการเมอง

ตวอยางการสรางความรนแรงในจงหวดภาคใตถอเปนการมสวนรวมอยางหนง ซงผกระทาการมเปาหมายทางการเมอง เชนตองการทาลายความนาเชอถอของรบบาลไทย หรอตองการแสดงใหเหนวาไมสนบสนนรฐบาล

2. การปฏวต (Revolution) เปนการมสวนรวมทางการเมองโดยทาใหเกดการเปลยนแปลงอยางใหญหลวงในเชงโครงสราง หรอกอใหเกดการเปลยนแปลงแบบพลกแผนดน เชนเปลยนแปลงรปแบบการปกครอง ระบบเศรษฐกจ รวมทงระบบสงคม คนทกอการปฏวตมกจะใชพลงทางชนชนมาเปนพลงในการปฏวต โดยสามารถดงมวลชนสวนใหญใหเขารวมจนนามาซงการเปลยนแปลง

การปฏวต ม 3 ขนตอน 1) รฐลมสลาย 2) ตอสชวงชงอานาจ 3) การสรางรฐใหม ลกษณะทวไปของการปฏวต 1) การสงสมหรอทวคณความขดแยงทางการเมอง 2) ประชาชนมสวนรวมในวงกวาง 3) มงปรบเปลยนสถานภาพทางการเมองของกลมอานาจเกา 4) การจดตงองคกร เปนเงอนไขของความสาเรจ เพราะจะมผลตอทศทางการเคลอนไหวยทธศาสตรการเคลอนไหว

จงหวะกาวของการเคลอนไหวและเปาหมาย 5) การเปลยนแปลงมง “พลกฟาพลกแผนดน”หรอ Uproot the old system แบบถอนรากถอนโคนซงเปนการ

คาดหวงเกนจรง

Page 12: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

12 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

3. ด าเนนกจการใตดนในรปแบบตาง ๆ เชน ปลอยขาวลอ ออกใบปลวโจมต Clausewitz กลาววา Violence is “a continuation of politics by other means” ความรนแรงเปนการเลน

การเมองโดยวธการอน ความรนแรงทางการเมอง 1. ความรนแรงทปราศจากการใชอาวธ เชน ดวยวาจา, เอกสาร, ภาษาเขยน เปนตน ซงมความสาคญเพราะเปนการ

สงสมใหเกดวฒนธรรมความรนแรง 2. ความรนแรงทใชอาวธ 3. การกอการราย (Act of Terrorism) การใชความรนแรงทางการเมอง 1. รปแบบ - ไมค านงถงคณธรรมหรอจรยธรรม - ไมจากดในเรองวธการ (Sustained violence) - อาจมหรอไมมเจตนาทจะพงไปทเปาหมายทถกกระทาโดยเฉพาะ (Deliberate or non - deliberate targets) แตมเปาหมายทางการเมอง 2. วตถประสงค - ก าจดฝายตรงขามดวยวธการทรนแรง - สรางความหวาดกลว (Terror) - มงใหผสนบสนนของอกฝายหนงถอนการสนบสนน (Withdrawal of support) - ท าใหอกฝายออนแอหรอไรสมรรถภาพทางการเมอง (incapacitation) คอใชความรนแรงซาซาก จนมองวารฐไมม

น ายาจะทาอะไร หรอ Failed state คอ รฐทไมสามารถปกครองไดตอไป การมสวนรวมทางการเมองในระบบการเมองตางๆ ระบบอ านาจนยม - กดกนการมสวนรวม - เปนขบวนการหนงของการลางสมอง โดยปลกฝงอดมการณ ความคดทางการเมอง - การปลกระดมคน เพอแสดงออกใหเหนถงการสนบสนนการเมองนนๆ ค าวาอานาจนยมใชเพออธบายองคกรหรอรฐทใชมาตรการเขมงวด หรอบางทอาจเปนมาตรการในเชงกดขกบ

ประชาชน ซงโดยทวไปแลวมกไมผานการเหนชอบของประชาชน ในรฐอ านาจนยม การกระท าตางๆเกยวกบชวตพลเมองอยภายใตการควบคมของผมอ านาจหนาท ทงนรวมถงในเรองปรชญาการเมองแนวอนๆมองวาเปนทางเลอกสวนบคคล อยางไรกตาม ความเปนอ านาจนยมนนมไดหลายระดบ แมกระทงประเทศทเปนประชาธปไตยในหลายๆดาน กยงมความโนมเอยงไปทางอ านาจนยมเชนกน

ระบบการเมองแบบพรรคเดยว เชน สงคโปร เสรภาพถกจ ากด, การแขงขนทางการเมองจากด ซงจะพบวามการจ ากด เสรภาพ การแสดงออกทางการเมองของ

ประชาชน เชน ออกกฎหมายกดกนพรรคตางๆ ทเปนคแขงของตนเอง, เรมมความมนใจวาไมมการตรวจสอบ เพราะพรรคของตนมอานาจมาก นาไปสการคอรรปชน , การแขงขนถกจากดแมในนโยบายของพรรค

Page 13: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

13 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

ระบอบประชาธปไตย คอ ระบอบการปกครองรปแบบหนงซงเปนเรองของหลกการปกครองทยดหลก วา เปนการปกครองของประชาชน

โดยประชาชน และเพอประชาชน หลกการส าคญของประชาธปไตย 1. หลกการประชาชนเปนเจาของอ านาจอธปไตย ทประชาชนมเหตมผลสามารถปกครองตนเองได ประชาชนจงเปน

เจาของอานาจอธปไตย 2. หลกการสทธ เสรภาพ ความเสมอภาค และหนาท ประเทศไทยปกครองโดยระบอบประชาธปไตยจะตองม

กฎหมายรบรอง สทธ เสรภาพ ความเสมอภาค และก าหนดหนาทของประชาชน มขอบเขตภายใตกฎหมาย 3. หลกการปกครองโดยกฎหมาย และถอหลกกฎหมายสงสด ยดสถาบนแทนตวบคคล 4. หลกการปกครองโดยเสยงขางมากและค านงถงสยงขางนอย 5. หลกการสนตวธ เปนการตดสนดวยการเจรจา การมสวนรวมทางการเมองในระบอบประชาธปไตย 1. เปนเรองของเสรภาพทางการแสดงออก 2. เปนเรองของการแขงขน 3. มชองทางการมสวนรวมทหลากหลาย ฐานความคด (หรอประเดนทตองทาความเขาใจ) เกยวกบการมสวนรวมของประชาชน 1. เชอวาทกคนมวจารณญาณ มเหตมผล เปนของตวเอง ไมตกอยใตอทธพลอนใด แมวาจะมความแตกตางกนใน

ดานตางๆ กตาม 2. ประชาชนมความรความสามารถตดสนปญหาตาง ๆ ได แมวาปญหาเหลานนอาจตองอาศย ความรทางเทคนค

หรอมความซบซอนมากแคไหนกตาม 3. กลไกตางๆ ในระบบการเมองไมเพยงพอตอการตรวจสอบ อยางเชน ไทย. ถงแมวา จะม กกต. ศาลรฐธรรมนญ

เปนองคกรอสระ ถงแมจะหลกฐานทเหนไดชดๆในกรณของพรรคประชาธปตยทมภาพวดโอนกการเมอง ลงทวสเตอรกรณลอบบพรรคประชาธปตย กไมเหนมการตรวจสอบการลงโทษนกการเมองคนนนไดเลย

ฐานความคดเปนแนวคดทเปนอดมคต ท าใหเรองของการมสวนรวมทางการเมอง เปนไปไดยากในทางปฏบต โดยเฉพาะในสงคมไทยทมความกาวหนานอย แตการมสวนรวมทางการเมองเปนเรองสาคญเพราะเปาหมายการเมองในปจจบน ตองการใหการเมองพฒนาไปสการเมองแบบมสวนรวมมากขน (เพราะฉะนนตอง ดดจรตทจะเชออยางนน)

ความส าคญของการมสวนรวมทางการเมองในระบอบประชาธปไตย 1. กอใหเกดความรสกในสทธการเปนเจาของประเทศ 2. กอใหเกดการด ารงอยของระบบการเมอง 3. มผลตอการเปลยนแปลงนโยบายของรฐ 4. มผลตอการเปลยนผบรหารหรอรฐบาล 5. เปนการแสดงอานาจหรออทธพลของประชาชนตอการเมอง 6. ท าใหอ านาจรฐไมตกอยกบสถาบนการเมองใดสถาบนการเมองหนงโดยเฉพาะ 7. สะทอนถงการมความส านกทางการเมองของประชาชน ชวดถงระดบความเปนประชาธปไตยมากหรอนอย

Page 14: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

14 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

8. ในระบอบการปกครองประชาธปไตย เปนการแสดงถงความเปนพลเมองทมประสทธภาพ มคณคาตอสงคม เปนพลเมองทดของประเทศชาต ในการทาหนาทดแลประเทศชาต

9. เปนกลไกทางการเมองในการตดตอสอสารกนระหวางประชาชนกบรฐบาล 10. เปนการแสดงถงความเปนประชาธปไตยสมยใหม คอการเมองแบบมสวนรวมของประชาชน ประชาธปไตยแบบโดยตรง (Direct /Participatory Democracy) ประชาธปไตยแบบโดยตรง คอประชาชนมสวนรวมทกกระบวนการของการตดสนใจ ขอดของประชาธปไตยแบบโดยตรง 1. ประชาชนเปนผก าหนดทศทางของตนเอง 2. เปนกระบวนการในการเรยนรการเมองโดยตรง ท าใหมความรและความเขาใจทชดเจนกวา เชน การเรยนรใน

กจการสาธารณะ 3. การด าเนนกจกรรมไมตองผานผแทน 4. มระดบความชอบธรรมมากกวา กลไกของการเขามสวนรวมทางการเมองโดยตรงในปจจบน 1. การใชสทธออกเสยงเลอกตง 2. การลงประชามต (Referendum) 3. การรเรมเสนอกฎหมายหรอการรเรมนโยบายโดยภาคประชาชน ( Initiative) ในรฐธรรมนญฉบบป 2550 ท าให

การเขามสวนรวมในการเสนอกฎหมายโดยประชาชนทางายขนดวยการใหประชาชนเขาชอกนแค 2 หมนคน อยางไรกตามกฎหมายทเสนอโดยประชาชนกจะผานการพจารณาของสภากอนไมไดเปนกฎหมายโดยทนททนใด

4. สทธในการชมนมอยางสนต ประชาธปไตยทางออมหรอประชาธปไตยแบบมตวแทน (Indirect/Representative Democracy) มลกษณะ

เดนคอ 1. มความเปนไปไดในทางปฏบต 2. ประชาชนจะปลอดภาระจากการตดสนใจ ซงสอดคลองกบภาวะทเปนอยในปจจบนทเรองราวตางๆมความซบซอนมากขน ประชาชนทวไปอาจจะไมใหความ

สนใจทจะนาไปสการตดสนใจทด 3. การปกครองประชาธปไตยแบมตวแทนเชอวาผแทนจะมประสบการณและมความรมากกวาประชาชน 4. เปนระบบการเมองทมเสถยรภาพแตเปนการลดระดบของการมรากหญา เนองจากเปนการเมองทประชาชนไมไดเขามสวนรวมโดยตรงท าใหเกดเสถยรภาพมากกวาการเมองทใหประชาชนม

สวนรวมโดยตรง ปจจบนการเรยกรองประชาธปไตยจงเรยกรองใหประชาชนเขามสวนรวมทางการเมองโดยผานกลมประชาสงคม

ไมไดเรยกรองใหมสวนรวมทางการเมองโดยตรงซงเปนไดยากในทางปฏบต แนวคดขบวนการประชาสงคม (Civil Society Movements) เปนแนวคดทน าไปใชในการวเคราะหการมสวนรวม

ทางการเมองอยางไมเปนทางการหรอนอกระบบ 1.แนวคดประชาสงคม (Civil Society) 2.แนวคดเรองขบวนการทางสงคม (Social movement)

Page 15: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

15 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

แนวคดประชาสงคม แนวคดเรองประชาสงคมเปนแนวคดทมาแรงมาในปจจบน ประชาสงคม หมายถง เครอขายของกลม ชมรม สมาคม

มลนธ สถาบนและชมชนทมกจกรรม มการเคลอนไหวระหวางรฐกบปจเจกชน หลกการของประชาสงคม 1.เปนแนวคดทไมชอบและไมยอมใหรฐครอบง าและบงการแมวาจะยอมรบความชวยเหลอจากรฐและใหความ

รวมมอกบรฐไดแตตองสามารถกากบควบคมและคดคานรฐไดตามสมควรและปฏเสธแนวคดรฐนยม 2.เปนแนวคดทไมชอบลทธปจเจกชนนยมสดขวเพราะมองวาปจเจกชนนยมชวยสงเสรมความเหนแกตวและแยงชง

ผลประโยน แนวคดประชาสงคมนนจะเนนบทบาทของประชาชนควบคไปกบรฐ คอไมไดตอตานการมรฐแตมอง รฐจะตองม

บทบาททจ ากดและประชาชนซงรวมกลมกนเปนประชาคมตางๆจะมบทบาทมากขนในดานตางๆ รวมทงมบทบาทในการตรวจสอบการใชอ านาจของรฐ

แนวคดนเกดขนเพราะ ตองการสรางประชาธปไตยแบบมสวนรวม (Participatory Democracy) เนองจากประชาธปไตยแบบมตวแทน (Representative Democracy) นน ส.ส.ไมเคยเปนตวแทนของประชาชน แต ส.ส.กลบเปนตวแทนของรฐ เขาไปใชอานาจรฐ เชน ส.ส.ไมเคยตรวจสอบโครงการใหญๆ แต ส.ส.กลบใชความเปนตวแทนในการกนงบประมาณจากโครงการใหญๆ แมแตกานน ผใหญบาน สมาชก อบต.ทเปนตวแทนระดบลางสด กท าหนาทเปนตวแทนรฐมากกวาจะเปนตวแทนของชมชน

แนวคดขบวนการทางสงคม ขบวนการทางสงคม หมายถงขบวนการในการเคลอนไหวของประชาชน เนองจากปจจบน การเมองนนไดเคลอนตว

จากภาครฐลงมาอยทภาคประชาชน ซงมการรวมตวกนเปนขวนการตางๆ เชนขบวนการนกศกษา ขบวนการผใชแรงงาน ขบวนการชาวนา เพอเคลอนไหวในทางการเมอง ตรงนถอวาเปนการเกดการเมองในรปแบบใหม (New Politics) ซงในการเมองในรปแบบใหมนนจะเกดองคกรทไมใชรฐ (Non Governmental Organization-NGOs) ขนมามากมาย และขบวนการทางสงคมเหลานจะมบทบาทมาก

การมสวนรวมของประชาสงคมหรอองคการมมากขนและถอวาเปนกระแสการมสวนรวมทางสงคมระบบประชาธปไตยทมบทบาทมากในปจจบน โดยเฉพาะบทบาททางสงคมทเกยวของกบนโยบายสาธารณะ

การเมองกบนโยบายสาธารณะ นโยบายสาธารณะมความเกยวของกบการเมองเนองจาก นโยบายสาธารณะมธรรมชาตทางการเมองอยภายในตวของตวเองอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะอยางยงนโยบายสาธารณะในระบอบประชาธปไตย

เหตผลทกลมประชาสงคมออกมาเคลอนไหว 1.เรองทเกดขนมผลกระทบตอตนเองหรอสวนรวม 2.รฐมการคาดคะเนหรอเปาหมายทมผลกระทบตอการเมอง (มไดมเสยทางการเมอง) 3.ปรมณฑล เปนเรองทอยในขอบเขตการรบผดชอบของรฐ หากจะส าเรจหรอลมเหลวกเปนความรบผดชอบของรฐ

อยางหลกเลยงไมได 4. เปนเรองของการจดสรรทรพยากรสาธารณะ โดยทวไปการเคลอนไหวของกลมประชาสงคมจะมมากหรอนอย

ขนอยกบทาทการก าหนดของรฐบาล วาก าหนดไปแลวเปนไปไดหรอไม หรอเปนทพอใจหรอไม เชน การปลดหนขาราชการ (เปนโครงการชวง 3 เดอนแรกของการเปนรฐบาลชดน ซงไมมความเปนไปไดเลย)

Page 16: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

16 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

นโยบายทเปนไปไดมองคประกอบดงน (หรอไมถกตอตานจากประชาชน) 1.เปนนโยบายทมการศกษาวจยมาแลวอยางด (Well Research Policy) 2.เปนนโยบายทมการศกษาความเปนไปไดในแงมมตางๆ (Feasibility Study) นโยบายทดจะตองมความเปนไปได

เชน -ความเปนไปไดในการน าไปปฏบต (Implementation Feasibility) -ในแงของการเงนและทรพยากรตางๆ (Financial and Resource Supply) นโยบายจะประสบความส าเรจจะตอง

มเงนและทรพยากรอยางเพยงพอ 3.ผลกระทบของนโยบายตอคนภายนอก (Side Effect or External Consequences) นโยบายทดไมควรจะไป

สงผลกระทบตอคนทไมเกยวของกบนโยบาย ในประเทศไทยนบตงแตมคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตไดบงคบใหโครงการของรฐทกโครงการม EIA ทงหมด ปจจบนองคการระหวางประเทศ เชน WTO IMF บงคบวาโครงการของรฐไมวาจะประเทศใดกตามถาจะท าและ

โครงการดงกลาวไดอาศยเงนจากองคการเหลาน โครงการนนๆจะตองทา SIA (Social Impact Assessment) หรอการประเมนผลกระทบทางสงคมดวย

4.เงอนไขของขอจ ากดของเวลา (The Limits of Time) ขอจ ากดในเรองเวลาของนโยบายเปนเงอนไขใหญทท าใหคนมสวนรวมในการตอตานนโยบายหรอโครงการมากหรอนอยตวอยางในเรองการเคลอนไหวกบขอจ ากดของเวลา

คณสมบตเดนของกระบวนการประชาสงคม ม 5 ขอดวยกน 1.กระบวนการประชาสงคมไมจาเปนตองมสถานภาพทถกตองตามกฎหมาย ปจจบนสงคมใหการยอมรบมากขน 2.กระบวนการประชาสงคมมวตถประสงคทชดเจน เชน เพอสวนรวมในกลม หรอเพอผลประโยชนของตนเอง 3. มการจดองคกรภายในอยางเปนระบบและเปนรปธรรม 4. มกจกรรมในการดาเนนงานอยางตอเนอง 5. กจกรรมทด าเนนการตงอยบนพนฐานของความสมครใจ (Voluntarism) และเปดกวาง

ตวอยางขบวนการประชาสงคม 1.ขบวนการ Solidarity หรอสหภาพแรงงานเสรในโปแลนด เปนขบวนการทแรงงานทเกดขนในสมยทโปแลนดยง

เปนคอมมวนสต ปจจบนเปนพรรคการเมอง ในระยะแรกของการเคลอนไหวขบวนการนจะตองทาแบบหลบซอนไมสามารถเคลอนไหวไดอยางเปดเผยเนองจากระบอบคอมมวนสตหามสหภาพแรงงานทาการเคลอนไหว

2.ขบวนการอนรกษธรรมชาต Earth First (ขบวนการโลกมากอน) เปนขบวนการประชาสงคมทเคลอนไหวดานสงแวดลอมในสหรฐอเมรกา ซงบางครงสมาชกของขบวนการจะเอาชวตเขาเสยงในการเคลอนไหว เชนในรณรงคเพอตอตานการสมปทานปา Red Wood โดยการไปผกตนเองเอาไวบนตนไม

3.กลมสทธสตรทางานนอกบานในอนเดยและศรลงกา กลมนเปนขบวนการดานสทธมนษยชนกลมหนงในกลมสทมนษยชนทมจานวนมาก ในเรองการทางานนอกบานในหลายประเทศยงมปญหา (ขณะทประเทศไทยถอวาเปนประเทศทมความกาวหนาคอนขางมากในเรองการทางานของผหญง) เชนเดยวกบในอนเดยและศรลงกาการทางานนอกบานของผหญงเปนเรองตองหาม ผหญงยงถกกระท าในหลายเรอง เชนถาสามตายผหญงหมดสทธแตงงานใหม หรอแมกระทงตองตายตามสามกม

ลกษณะทางการเมองของ CSM (CSM = Civil Society Movement)

Page 17: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

17 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

1.เปนการเมองของภาคประชาชน การรวมกลมและการเคลอนไหวของขบวนการทางสงคมถอเปนการเมองภาคประชาชนในอนทลอบบใหหนวยงานตางๆสนความตองการของตนเอง

2.ขบวนการประชาสงคมเปนประชาธปไตยแบบเขมขนและหลากหลาย (The Radical and Plural Democracy) เปนการมสวนรวมทางการเมองโดยตรงของประชาชน ซงตางจากประชาธปไตยแบบมตวแทน

3.การเมองของขบวนการประชาสงคมไมใชการเมองแบบเผชญหนา แตเปนการเมองทเปนการมสวนรวมทางการเมองอยางอดทนอดกลนและเนนการมสวนรวมเปนหลก เชนการชมนมอาจจะมคนจานวนมหาศาลเขารวมแตไมมความรนแรง

ยทธศาสตรการสรางความเขมแขงของขบวนการประชาสงคม 1.เนนการสรางการเมองในความหมายใหม โดยขบวนการสงคมไมสนใจภาครฐ 2.เนนการสรางเครอขายและสายสมพนธทางสาธารณะ 3.เนนการผลกดนใหรฐสนบสนนและ 4.เนนการถอดบทเรยนจากการท างาน (Activism + Knowledged Based Community) คอสมาชกในองคการ

เรยนรซงกนและกนจากการท างานรวมกน การแกไขความขดแยงระหวางขบวนการประชาสงคมกบโครงหรอนโยบายสาธารณะของรฐ ส าหรบแนวทางในการแกไขปญหาความขดแยง มดงน 1.ทบทวนนโยบายหรอโครงการ กลาวคอเมอประชาชนมคาถามตอโครงการหรอนโยบายหนวยงานตองพรอมทจะทบทวนนโยบายนน การทบทวนอาจจะหมายถง

1.1 หากพบวานโยบายนนมผลกระทบจรงกควรจะยกเลก 1.2 ทบทวนและศกษาวามแนวทางอนๆในการจดกบเรองนนไดอยางไร แตการศกษาทบทวนนไมไดท าเพราะ

ตองการเตะถวงหรอซอเวลา ถาเปนการซอเวลาจะทาใหชาวบานรวมตวตอตานกนมากขน เชนกรณของโครงการโรงไฟฟาหนกรด-บอนอก รฐกเตะถวง จนทาใหชาวบานตอตานมา

1.3 ปรบเปลยนโครงการใหมความเหมาะสม เชน -แกไขทตวแบบ -ยายสถานทตง หากศกษาแลวถามองวาการกอสรางในทเดมสรางปญหาและสามารถยายพนทไดกควรจะท า -ลดขนาดของโครงการ -ท าโครงการนารองเพอศกษาผลกระทบ 1.4 การหาโครงการใหมมาทดแทน เชนหากสรางเตาเผาไมไดอาจจะเปลยนเปนฝงกลบ หรอการจดการแยกขยะ 1.5 การหาโครงการใหมมาทดแทนหรอหาทางเลอกใหม

2.ยนยนในการท าโครงการตอหากมองวาเปนโครงการทด แตเปนโครงการทประชาชนตอตาน Lawrence Susskind & Patrick Field (ลอเรนซ ซสไคนและแพตรก ฟวด) ไดเสนอทางแกปญหาความขดแยง

โดยนาเสนอในหนงสอของพวกเขาทชอวา Dealing with an Angry Public : The Mutual Gains Approach to Resolving Disputes

2.1 รฐตองค านงวาสงทประชาชนเปนหวงนนเปนเรองจรง (Acknowledge the Concern of the Other Side) การทหนวยงานรฐยอมรบฟงการเรยกรองของชาวบานอยางจรงใจจะท าใหความรนแรงในการเคลอนไหวลดนอยลง ลดอารมณทตงเครยดของผตอตาน และนาไปสการแกปญหาอยางมเหตผล

Page 18: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

18 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

2.2 สงเสรมใหมการหาขอมลรวมกน (Encourage Joint Fact Finding) ไมใชรฐอยากจะท าโครงการอะไรกไปจางคนมาท าวจยเพอเอาขอมลทเขาขางรฐบาลไปแสดงใหชาวบานด

2.3 ตองยอมรบภาระผกพนบางอยางทเปนไปตามเงอนไขเพอลดความเสยหายให 2.4 ถาจนแลวจนรอดกยงเกดปญหาอยตองรบออกมาแสดงความรบผดชอบตอสงทเกดขน และเปดโอกาสใหคนท

ไดรบผลกระทบเขามามอานาจในการตดสนใจ 2.5 ท าตวใหนาไวใจตลอดเวลา ในประเดนของนโยบายสาธารณะกบขบวนการประชาสงคมขอนเปนสวนหนงของ

การเจรจา เพราะถาชาวบานไวใจรฐโอกาสทจะเจรจาไดสาเรจกมอยครงหนงแลว 2.6 เนนการสรางสายสมพนธระยะยาว การแกไขปญหาความขดแยงอาจท าใหความขดแยงยตลงไดกจรง แตตอง

ตระหนกเสมอวาอาจเปนการยตเพยงชวคราวเทานน ระหวางด าเนนโครงการอาจมสงทท าใหชาวบานเกดขอกงขาขนมาไดอก สงสาคญคอตองสรางความสมพนธในระยะยาว การมสวนรวมทางการเมองของการเมองไทยกบรฐธรรมนญ ป 2550

การมสวนรวมของประชาชน เปนการใหประชาชนเขามาเกยวของกบกระบวนการตดสนใจ และกระบวนการดาเนนการของโครงการตลอดจนรวมรบผลประโยชนจากโครงการเหลานเปนกระบวนการสอสารสองทางซงตองเกยวของกบกระบวนการตดสนใจ กระบวนการดาเนนการและรวมรบผลประโยชนโดยเปาหมายของการมสวนรวม คอ การใหขอมลตอสาธารณชนและใหสาธารณชนแสดงความคดเหนตอโครงการนนๆ

ระบบประชาธปไตยแบบมสวนรวมนน จะเปดโอกาสใหประชาชนไดแสดงทศนะและมสวนในการตดสนใจในเรองตางๆ ทจะมผลตอชวตความเปนอยของประชาชนเอง นอกจากจะชวยใหการตดสนใจของผเสนอโครงการหรอรฐบาลมความรอบคอบและสอดรบกบปญหาและความตองการของประชาชนมากยงขนแลว ยงเปนการควบคมการบรหารงานของรฐบาลใหมความโปรงใส ตอบสนองตอปญหาและความตองการของประชาชนและมความรบผดชอบหรอสามารถตอบคาถามของประชาชนไดอกดวย ซงเทากบเปนการสงเสรมการปกครองระบอบประชาธปไตยใหสมบรณมากยงขนอกดวย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มเจตนารมณสาคญในเรองของการเสรมสรางสทธการมสวนรวมของประชาชนเปนอยางมาก และเปนการมสวนรวมอยางเปนทางการ เพราะการมสวนรวมทางการเมองเกดจากรฐธรรมนญ และมกฎหมายอนชนหนง เรยกวา กฎหมายประกอบรฐธรรมนญ หรอ พรบ. ตาง ๆ เพอใหการมสวนรวมชดเชน เชน กฎหมายประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตง สส. และการไดมาซง สว. และมกลไกในการมสวนรวมทชดเจน คอ

1. การเลอกตง (election) เปนการทประชาชนเลอกผแทนไปทาหนาทแทนตนในรฐสภาและในคณะรฐาบาล 2. การประชาพจารณ การทรฐจะทาโครงการใหญทจะมผลกระทบไดเสยถงสาธารณะชมชน หรอประชาชนเปน

จานวนมากจะตองใหประชาชนผมสวนไดสวนเสยมโอกาสแสดงความคดเหนโดยวธประชาพจารณเพอประกอบการพจารณตดสนใจดาเนนการตามโครงการของรฐ

3. การออกเสยงประชามต เปนการแสดงความเหนหรอความตองการของประชาชนดวยการหยอนบตรจะรบหรอไมรบเรองทสาคญๆ เชน การลงประชามตจะรบรางรฐธรรมนญฉบบใหมหรอไม

4. การเสนอรางกฎหมาย ประชาชนจานวนหนงมสทธเขาชอเสนอรางกฎหมายตามทประชาชนตองการได 5. การถอดถอนผดารงตาแหนงทางการเมอง ประชาชนจานวนตามทกฎหมายกาหนด มสทธเสนอใหถอดถอนผดา

รงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทระดบสงได หากมพฤตกรรมไมเหมาะสม เชน ทจรต คอรปชน หรอประพฤตชวอยางรายแรงเปนตน

6. พรรคการเมอง

Page 19: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

19 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

และลกษณะการมสวนรวมของประชาชนตามรฐธรรมนญ มหลากหลายรปแบบประกอบดวยดงตอไปน 1. รวมรบร มาตรา 56 สทธไดรบทราบและเขาถงขอมลหรอขาวสารสาธารณะในครอบครองของหนวยราชการ หนวยงานของ

รฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน กลไกในการมสวนรวมทางการเมอง คอ การแถลงขาว การแจกขาว การแสดงนทรรศการ การใชสอตาง ๆ และทสาคญ คอ พรบ. ขอมลขาวสาร พ.ศ. 2542

2. รวมแสดงความคดเหน มาตรา 45 บคคลยอมมเสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอ

ความหมายโดยวธอน (เสรภาพในการแสดงออก) กลไกในการมสวนรวมทางการเมอง คอ การสารวจ แบบสอบถาม การประชาพจารณ

3. รวมรเรม มาตรา 65 บคคลยอมมเสรภาพในการรวมกนจดตงพรรคการเมองเพอสรางเจตนารมณทางการเมองของประชาชน

กลไกในการมสวนรวมทางการเมอง คอ พรรคการเมอง 4. รวมเลอกบคคล มาตรา 72 บคคลมหนาไปใชสทธเลอกตง กลไกในการมสวนรวมทางการเมอง คอ การเลอกตง 5. รวมตดสนใจ มาตรา 165 ประชาชนผมสทธเลอกตงยอมมสทธออกเสยงประชามต กลไกในการมสวนรวมทางการเมอง คอ การ

ออกเสยงประชามต 6. รวมด าเนนการ มาตรา 59 บคคลยอมมสทธเสนอเรองราวรองทกขและไดรบแจงผลการพจารณาภายในเวลาอนรวดเรว กลไกใน

การมสวนรวมทางการเมอง คอ 7. รวมตรวจสอบ มาตรา 62 สทธในการตรวจสอบการปฏบตหนาทของผดารงตาแหนงทางการเมอง หนวยงานของรบและเจาหนาท

ของรฐ มาตรา 164 ประชาชนผมสทธเลอกตงไมนอยกวา สองหมนคน มสทธเขาชอรองขอตอประธานวฒสภาเพอให

วฒสภามมต ใหถอดถอนบคคลตามมาตรา 270 ออกจากตาแหนงได กลไกในการมสวนรวมทางการเมอง คอ การถอดถอน เจตนารมณของ รธน.2550 โดยยดแนวทางและแกไขจดออนของ รธน.2540 เพอใหประชาชนไดรบประโยชนม 4

ประการคอ 1. คมครอง สงเสรม ขยายสทธและเสรภาพของประชาชน 2. ลดการผกขาดอานาจรฐ และเพมอานาจประชาชน 3. การเมองมความโปรงใส มคณธรรมและจรยธรรม 4. ท าใหองคกรตรวจสอบมความอสระ เขมแขง และทางานนอยางมประสทธภาพ

การเมองเปนเรองของการปรบและแกปญหา การเมองไทยในปจจบนทเปนประเดนรอนคอเรองการแกไขรฐธรรมนญ ซงมประเดนทสาคญคอ ผลการหารอของ

คณะกรรมการกฤษฎกาเกยวกบความเหนขอกฎหมายเรองการออกเสยงประชามตเกยวกบการแกไขรฐธรรมนญ โดย

Page 20: เนื้อหาสรุป Comprehensive หมวด a

20 สรปเนอหาเตรยมสอบ Comprehensive วชาการเมองการปกครอง โดย นายนนทภพ สนไชย

คณะกรรมการกฤษฎกาเหนวาการจดทาประชามตในขนตอนทราง (แกไขเพมเตมรฐธรรมนญ) อยในการพจารณาของสภาแลว อาจขดตอมาตรา 165 ของรฐธรรมนญ ซงกระทามได

ขนตอนการท าประชามต 1. การจดทาประชาตกอนเสนอรางแกไจเพมเตมรฐธรรมนญตอรฐสภา กอนทจะมการเสนอรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญตอรฐสภา ครม.ยอมสามารถจดใหมการออกเสยงประชามตได

เสมอ เพอใหไดขอยตวาประชาชนเหนดวยกบการแกไขในประเดนใดบางหรอไม ซงอาจเลอกจดทาในขนตอน คอ ขนตอนการยกรางแกไขเพมเตมรฐธรรมนญ ซง ครม.อาจกาหนดเปนประเดนทจะใหประชาชนออกเสยงประชามตเสยกอน เมอทราบผลแลวจงยกราง ฯ ไปตามนน

2. ขนตอนทยกรางเสรจเบอตนกอนทจะเสนอตอรฐสภา ในกรณทมการมอบหมายใหองคกรใดเปนผยกรางเบอตน เมอไดยกรางเสรจกอนนาเสนอรฐสภา ครม.อาจจดใหม

การออกเสยงประชามต เพอนาผลมาใหปรบปรงรางกอนนาเสนอรฐสภา 3. การจดทาประชามตหลงจากการเสนอราง ฯ ตอรฐสภา มาตรา 165 บญญตวา การจดใหมการออกเสยงประชามตในเรองทขดหรอแยงกบรฐธรรมนญจะกระทามได สรปกคอ หากจะมการจดทาประชามตในเรองนตองดาเนนการกอนทรางจะเขาสกระบวนการของรฐสภา เวนแต

เปนการจดใหมการรบฟงความคดเหนทวไปเพอนามาประกอบการพจารณาซงมใชเปนการจดใหมการออกเสยงประชามต จะเหนวานอกจากรฐธรรมนญจะเปดโอกาสใหประชาชนไดมสวนรวมทางการเมองแลว วฒนธรรมและพฒนาการ

ของประเทศไทยผานเหตการณสาคญทางการเมองตางๆ ยงมสวนกระตนและเปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมทางการเมอง ทงการมสวนรวมแบบมปญหาและการมสวนรวมแบบสรางสรรค มากขนตามลาดบ

ดงนนการมสวนรวมของประชาชนถอวาเปนหวใจสาคญในการสรางประชาธปไตยอยางยงยนและสงเสรมธรรมาภบาล ตลอดจนการบรหารงาน หากการมสวนรวมของประชาชนมากขนเพยงใดกจะชวยใหมการตรวจสอบการทางานของผบรหาร และทาใหผบรหาร มความรบผดชอบตอสงคมมากยงขน อกทงยงเปนการปองกนนกการเมองจากการกาหนดนโยบายทไมเหมาะสมกบสงคมนนๆ นอกจากน การมสวนรวมของประชาชนยงเปนการสรางความมนใจวา เสยงของประชาชนจะมคนรบฟง อกทงความตองการหรอความปรารถนาของประชาชนกจะไดรบการตอบสนอง