ស គមយ វុជនជន តិ ើម គតចិកម

តឹិប ំីស តុ -ធ ំ២០១៣

ទំី ៣ ខ០៤

ទិ ជន តិ ើម គតិច កម ំ២០១៣ ន់ ក?

ចលូ រួម ើកកមស ់ រអបរ់ជន តិ ើម គតចិ កម

មុសលិ ៈយវុជនកងទិ ជន តិ ើម គតិច តមណ លគិរ (រូប ព៖ CIYA)

០១

តិ១. ទិ ជន តិ ើម គតិច កម ំ២០១៣ ន់ ក?...................................................១

ំ២០១៣ ះ សកម ន ៀបចំទិ ជន តិ ើម គតិចពិភព ក ន់ ក ង មំុន យ រ ំះ ើងស ត ើញ

សហគមន៍ជន តិ ើម គតិច តមួយចំនួន នយលដ់ឹង ន់

ច សអ់ំពីអតន័យ និងតួ ទីរបសព់ួក កង រៀបចំទិ ះ ើង។កង រៀបចំទិ ះ ើង។

លពី កំនង ទិ ជន តិ ើម គតិច វ ន ៀបចំ ើង ម រ

ដឹក ពំីអង រ ប័ន និង ជ រ ភិ លក៏ នរួមចំ កកង រ ជួយ ើកកមសស់ ទិិរបសជ់ន តិ ើម គតិចទិ ះផង រ។

ស ប់ ២ំ០១៣ទិ ជន តិ ើម គតិចពិភព ក វ នអនុម័ត

ប់ពី ំ២០០៥ ដល់ ំ២០១៤។ អី ល កស ប់ សកម កង ំ២០១៣ ះ គឺស ត ើញ សហគមន៍ជន តិ ើម គតិច ត់ ន ៀបចំទិ ះ យខនពួក ត់

ដូច ត មណ លគិរ ះវ រ កំពង់ធំ និងរតនគិរ ើម។ ើយ សងួក៏ នយកចិតទុក ក់កង រ ៀបចំ ះ។ៀបចំ ះ។ ះប ក់ឲ ើញ ជន តិ ើម គតិចខនឯងកំពុង យល់ន់

ច សអ់ំពីសទិិរបសខ់នកង ម ជន តិ ើម គតិច ល ន ណ ី

ទំ ៀមទ ប់ វបធម៌ ដូចជន តិដ និង ន ទន ពចំ ះអី លពួក ើងកំពុង ន។

៣. ឥទិពលប ខ ០១ ើជន តិ ើម គតិច....៥

៤. វតភំ ះ មុំ (តពី ខមុន).........................៧

៥. បខ័ណ ច ប់ តិ (តពី ខមុន)....................៩

៦. ឡកឹ ីង៖ យវុតីជន តិ ើម គតិចពូនង....១០

២. តំ ងជន តិ ើម គតិចចូលរួម ទិ អចិ យអ៍ង រសហ តិ.........................២

ទំព័រ

ជន តិ ើម គតិចរង ំរុង ឿង

និង ច រ រអតស ណ វបធម៌

ណ ីធន នធម តិ និង សទិិ។

ទស នវសិយ័ ស គម៖

០២

អកតំ ងជន តិ ើម គតិចកម ចំនួន៣រូប ន ក ព សុ ជន តិពូនងមកពី តមណ លគិរ

និង នស គមយវុជន តិ ើម គតិចកម , ក ីងួន អ៊វ

ជន តិកួយមកពី ត ះវ រនិងយិរ តិបតិអង រ ើកសយ

វបធម៌កួយ,វបធម៌កួយ, អក ី ំចនី ជន តិ ទំពួនមកពី តរតនគិរ និង ន អង រស គម រ ើ និងរួម ន អកជំនួយ រពីរ ក់ ៀតមកពីសហ រដ រចគឺ ក ា រ ៀល ខីតធីង និង ក ន់ សុីន់មកពី អង រទិ មិន នរ ភិ លសពីីកមកម នចូលរួម កង ទិ អចិ យអ៍ង រសហ តិសពីី

គួរប ក់ផង រ ទិ អចិ យ ៍អង រសហ តិសពីីប ជនតិ ើម គតិច(United Nations Per-

manent Forum on Indigenous Issues-UNFPii) ះគឺ ៀបចំ ៀង ល់ំ ច ះពី និង ឧស ។ ទិ ះ វ ន ទទួល ល់ ទិមួយគត់ លអង រសហ តិ

ផលឲ់ នឱ សកិចជួប រងអកតំង ល ត់ ងំ ើង យជន តិ ើម គតិច៦រូប និងតំ ង ល ត់ ងំ ើង យរ ភិ លចំនួន៦

រូប ៀត ើមីយ ស ជិក ទិ

នចូលរួម ើកប របសខ់ន កងនីតិ លទី១២ ទិ អចិ យអ៍ង រសហ តិ

សពីីប ជន តិ ើម គតិច ំ២០១៣

តំ ងជន តិ ើម គតិចមកពីមណ លគិរ ះវ រ និងរតនគិរ

រចូលរួមរបសអ់កតំ ងជន តិ ើម គតិចកម កងនិតិ លទី១២ ទិ អចិ យអ៍ង រសហតិសពីីប ជន តិ ើម គតិច លពី ទី២០-៣១ ឧស ំ២០១៣ ទី ក់ រក លរបស ់

អង រសហ តិ ទី ងុនូវយក៉ សហរដ រច យ យំកប សំន់ៗ ដូច ប បទប ០០១បប ប ទំនប់ រអគិសនីទ ន ម២ និងប ធន ន ើមី ើកកង ទិ ើសុំពីអង រ អនរ តិមួយ ះ និងប ស ជិកអង រ ះឲជួយអន គមន៍ ម សកកមរបសខ់ន។

អចិ យន៍ ះ ើយកិច ជុំ ក់ កំពូល ះគឺ ើ ើង ៀង ល់រំង ស ជិកគណ ៈក ធិ រ ទិ ងំ១២រូប ះ ើមសីរួ ញ ល

ដលរ់ដ ស ជិក ងំ១៩២ សពិ សចំ ះ ស ល ន

ជន តិ ើម គតិចរស់ ដូច កម ើម ល រដ ស ជិកម ើម ល រដ ស ជិក អង រសហ តិមួយ កង

ចំ មស ជិក ង១៩២ សះ រនិង ក់ រអង រសហតិ នដូច យអូិនឌីភី(UNDP)

យឡ(ILO) វ(FAO) ើម

ើម ពីិនិត ើរអនុវតចំ ះ អនុ សន៍ ល នស ច យ ទិ ះចំ ះ រ ះ យបជន តិ ើម គតិច។ ទិ ះ វ នប ើត ើងមិន ន យ ដន គឺ យ រ រ ម រជុំវញពិភព ករបសអ់កតំ ងជន តិ ើម គតិចជុំវញពិភព ក ើមឲីសទិិគតិចជុំវញពិភព ក ើមឲីសទិិ

របស់ត់ វ ន រពនិង រ រកង ម មនុស តិដូច ជនដ

ៀត កង ក ើង ះ រ។ ទិ អចិ យ៍ះគឺ អង ព កឹ បល ម់ួយ ន់ មុ កឹ ដកិចសងម(ECOSOC)

អង រសហ តិ ល ន ណ តិ ើមពីិ ក ពីប ជន តិ ើម គតិច

lក ព សុ ងពីប ើមីងរកអន គមន៍ (រូប ព៖ សុី )

០៣

ក់ព័ននឹង រអភិវឌ ដកិចសងម វបធម៌ បរ ន រអប់រ សខុ ព និងសទិិមនុស ។ រចូលរួមរបស ់អកតំ ងជន តិ ើម គតិច កងពិភព កគឺ ើមអី តនិង ក់ចកី ង រណ ច៍ំ ះ នបទក់ ក់ ើមសីុំរអន គមពី ទិ

និង រ ើយតបរបសរ់ដ គីនិង រ ើយតបរបសរ់ដ គី។ ង ះ ៀតអកតំ ងជន តិ ើម គតិច ច ើរ យ័ ក់ទង

រង ើមសីុំរ ំពីអកតំ ង ជន តិ ើម គតិចដ ៀត ើ ប ក់ ក់ មួយ ើយអក តំ ង ច ើរជួប មួយអក យរណ ព៍ិ សសពីីសទិិជន តិ ើរណ ព៍ិ សសពីីសទិិជន តិ ើមគតិច ល អកឯក ជផង រ។

ប ម ើះជន តិ ើម គតិច ច ើសិ តូចៗ ច ះ ង កិច ជុំ ទិ អចិ យ៍ើម ី

ប ញពីប របស់ ើងឲដលអ់ក ចូលរួម នពី តិភូរ ភិ លតំ ង ជន តិ ើម គតិចជន តិ ើម គតិច អង រអនរ តិ

ើម។ យ រ ២ំ០១៣គឺ ពំិនិត ើងវញនូវលអ់នុ សន៍ ងំ យទិ កងនីតិ លមុនៗ ដូច ះអក

តំ ងជន តិ ើម គតិចកម ន ើក ើង ើប ប ន់ៗ និង

សំន់បំផុតចំនួន៣ គឺប ដីធីពិ ស ផលប៉ះ លព់ីបទប ខ០០១បប របស់យករដម ីលប៉ះ ល ់ដល់រចុះប ដីី សមូហ ពរបស់ជន តិ ើម គតចិ កម ប ទំនប់ រអគិសនី ន ម២ លប៉ះ លដ់លស់ហគមន៍ជន តិ ើម គតិចនិងសហគមន៍មិតិ ើម គតិចនិងសហគមន៍មិន នជន តិ ើម គតិច លរស់

ពឹង យ័ ើទ ះ និងប ធន ន ល ក់ព័ន នឹង មុហុ៊ន Cambodia Iron and Steel Mining In-dustry Group (CISMIG) កុ រៀង កុជ័យ ន ត ះវ រ និង តំបន់មួយចំនួន ៀតដូចរតនគិរ មណ លគិរ ើម និង រវនិ គ ើផវ កពី ះវ រដល់តះកុង ល នទឹក ក់ចំនួន

១១.២ ដិ នដុ រសហរដរច។ គួររលកឹ មុននឹងស ចយកប ងំបី ង ើះមក ើ ចកី ង រណ គ៍ឺអកតំ ងជន តិ ើម គ

តិចកម ក៏ នឯក ព មងរួច ើយ លពី រ ជុំ ៀបចំមុន ក់តំបន់ សុី ទិ អចិ យ៍ កង ស សុីលពី មី ២ំ០១៣ ះ

រ។ រ។

ក ព សុ ល តំ ង ជន តិ ើម គតិចកម កង រចូលរួម ទិ ះ ន ន ចកី ង រណ ស៍ ពីីប ដីធី កង ទិ

អង រសហ តិ ះ ើយ ចកី ង រណ ដ៍ ៀត ើង នសហ ររួម មួយនិងតំ ង

ជន តិ ើម គតិចមកពី សុីជន តិ ើម គតិចមកពី សុី។ អនុ សន៍ ប ងំ ះ ន៖ចកី ង រណ ទ៍ី១-ប ធន ន

ល នអនុ សនច៍នំនួ៣គ៖ឺ

1. អនុ សន៍ឲ ក់ រអង រសហ តិ និងរ ភិ លប ប់

ប ះ សននូវគ ង ផវ ក ពី ង ើង- ងតងកម មុហ៊ុនចិន។2.2. អនុ សន៍ឲ ក់ រអង រសហ

តិនិងរ ភិ លកម អនុវតរពិនិត ើងវញ ងំ ងុចំ ះ

ដំ ើរ រផ់លស់ម ន រួមប ល ងំ រពិនិត ើងវញនូវជន តិ ើម គតិច ល សស់ទិិ ងំងុរួម នសទិិទទួល ន រ ងកផល ជន៍កផល ជន៍ និងអនុវតសទិិ

ទទួល ន រឯក ពយល់មយ រ មុនពីជន តិ ើម គតិចកងឧស ហកម លអ គត លប៉ះ ល ដ់ល ស់ ខុុ ល ព

របសព់ួក ត់។3. អនុ សន៍ឲរ ភិ លកម និង ក់ រអង រសហ តិ ផល់រ ំ ញទំហងឹចំ ះ រសកិ វ វអំពីវបធម៌ជន តិកួយ រ ើញយក យ និង រតំ លរបសជ់ន តិ ះ។ចកី ង រណ ទ៍ីចកី ង រណ ទ៍ី២-ប ដធី ី

ល នអនុ សនច៍នំនួ៣គ៖ឺ 1. អនុ សន៍ឲ ក់ រអង រសហ

តិ ើកកមស់រ ម រ របស់ ើង ើមឲីរ ភិ លកម

អកតំ ងជន តិ ើម គតិច ងំបី និង ជំនួយ រ ា រ ៀល ខីតធីង (រូប ព៖ សុី )

០៤

ប ប់ប ះ សននូវ រអនុវតបទប ០១បប កងសហគមន៍

ជន តិ ើម គតិច ងំអស់ កម យមិនគិតអំពីលកខណ បចបន

សហគមន៍ លមិនសតិ កងដំ ើរ រចុះប ដីីកមសទិិសមូហ ព ះ។

2.2. អនុ សន៍ឲ ក់ រអង រសហ តិ និងរ ភិ លកម ើម

រពិនិត ើងវញ និងវ គ ងំ ងុ ចំ ះដំ ើរ រ រចុះប ដីីកម សទិិសមូហ ព និងដីសម ន ដកិច យ ំ នូវ រចូលរួម ង ញ ញ និង រស ចចិត

របសជ់ន តិ ើម គតិច លរបសជ់ន តិ ើម គតិច ល សស់ទិិ កង ប់ដំ ក់ ល ងំអស់ះ និង ើ ស់ ចកី សសពីីសទិិជន តិ ើម គតិច

មគ សក៍ស ប់ រយត ះ។

3. អនុ សន៍ឲ ក់ រអង រសហ តិ និងរ ភិ លកម ើម ី

អ ើញអក យ រណ ព៍ិ ស សទិិជន តិ ើម គតិច ើមទីស នកិចកម ។

ចកី ង រណ ទ៍ី៣-ប ទនំប ់

រអគសិនទី ន ម២ ល នអនុ សន៍ចំនួន៤គឺ( ងរណ រ៍ួម មួយ សុីអំពីទំនប់ ម (Baram dam))៖

1.1. អនុ សន៍ចំ ះ រក ងទំនប់ រអគិសនីទ ន ម២កម និងទំនប់ ម សុី វប ប់ ប ន់ យដក ក់វនិគ ញ និង វលប់គ ង ងសង់។

2.2. អនុ សន៍ឲ ក់ រអង រសហ តិ កង រចូលរួម កង

Global Compact (UNGC) work ើរ មួយរ ភិ លកម និង

សុីើមីើរពិនិត ើងវញ និង រវ គ ងលតិលន់ គ ងអភិវឌន៍ មពល តិរបសខ់ន។3.3. អនុ សន៍ឲ រពិនិត ើងវញ កងក តិ ក់ តិ ះ វ ន

អនុវត ើង យ ន រចូលរួម ង ញ ញ ជន តិ ើម គតិច ល សស់ទិិ និង រវ គ ងំ យ ង តិ ៀងបំផុត ើមពីិ រ ើជ ើស ងម យ ត

តូចចំ ះ រអភិវឌ មពល ើមតូចចំ ះ រអភិវឌ មពល ើម ីប ើនធន នមនុស និងបរ ន ង ើឲហនិ ច កង ះ

ឧស ហកម រយៈ លខីប៉ុ ះ។4. អនុ សន៍ឲធ រអភិវឌន៍

សចិន(China Development Bank)និងស ជិកដ ៀត UNGC ើរ សប់រ លន យ របសខ់ន និង រ តិបតិ ក់ទងនឹង រផលហ់រិ ប នចំ ះគ ង

ទំនប់ រអគិសនីធំៗ យប ើតយទុជ ើស ង មរយៈកិចជ ើស ង មរយៈកិច

សំ ះសំ ល មួយជន តិ ើមគតិច និង ងរកយទុ ល ើកកមសស់ទិិមនុស និងសទិិរបស ់នដីផង រ។

ពី ះអតំ ងជន តិ ើម គតិចកម កង ទិ ះ ន ើរចូលរួម ងសកម កងសិតូចៗ ល ៀបចំ យរ ភិ

ល និង ក់ រអង រសហ តិ និងតំ ងជន តិ ើម គតិច

ពី សមួយចំនួននិង មតំបន់ផងរ។រ។ ើសពី ះ អកតំ ង ន

ជួប មួយអក យ រណ ព៍ិ ស អង រសហ តិស ពីីសទិិជន តិ ើម គតិច ើមី ើកយកបងំបី ង ើក់ជូន ត់និង ើសុំ

ឲ ត់ ើរ ម ន មួយរ ភិ លចំ ះ តពកិចរបសខ់ន ល

ន ម ៀង កងអង រសហ តិ និង ន ើសុំឲ ត់អន គម

ប ន់ចំ ះប ដីធី កម ផងរ ពិ ស ើប ឡង់ លអតំ ង ើង ន ក់ លពី២ំ០០៨ផង រ។ អកតំ ងក៏ ន ើសុំឲ ត់ ើទស នកិចមកកមើមពីិនិត ន ពប ដីធីើមពីិនិត ន ពប ដីធី និង

សទិិជន តិ ើម គតិច ពិ ស ទនឹមនឹង ២ំ០១៤ មី កម

ស ល ន ំឲ ន រៀបចំ ជុំ ៀបចំមុន ក់តំបន់ សុីទិ អង រសហ តិសពីី

ប ជន តិ ើម គតិច ល នរទទួល ៀបចំ យស គមរទទួល ៀបចំ យស គម និង

អង រជន តិ ើម គតិច ងំ៤ និង យ រជួយ ម ងពីអង រ ក់ តិ និងតំបន់មួយចំនួនផង រ។ កបណ តិ ា រ ន គមន៍

និងរក យចំ ះ រ ចូលរួម កង រ ជុំ ៀបចំមុន ងមុខ ើ ះ បីរ ភិ លកម មិនអ ើញបីរ ភិ លកម មិនអ ើញ កផវ រកី។

យ លប់មកកម វញអក តំ ង ន ើរ ករ កលទផល ះ ម ប័ន និងសហគមន៍ ៀងខនៗ និងកំពុង ៀមខន ើម ីៀបចំកិច ជុំ ៀបចំមុន ក់តំបន់ សុី ២ំ០១៤ផង រ៕

០៥

ជន តិ ើម គតិច ន ើតនិង រស់ ើទឹកដីរបសខ់ន ប់ជំ ន់មក ើយ រួម ងំ នឆង ត់របបកម ធិប យ ល ល់

របប រ ហម ១៩៧៥ ដល១់៩៧៩ ៀតផង។ ងំទិដ ព សហគមន៍ ងំស ជិករបសខ់ន នលកណ ៈ

ពិ ស ងវបធម៌ពិ ស ងវបធម៌ នដូច ជំ ឿ វ ជីវៈ ស សលិ ៈ ទំ ៀមទ ប់

ណ ី ងកំ ន ។ល។ និង កសងម នដូច កសកិម

ណ ី នចំ រដូរន ដំំ ំរ ះដូរ លកណ ៈ ដកិច សខុ ព រ ប់ ង ម បប ណ ីយ ធរ ណ ីយ ធរ ណ ី ទំ ក់

ទំនង ើម ។ យ រ នលកណ ៈពិ ស ងវបធម៌ និងសងម ើប ំ

២០០១ ច ប់ភូមិ លរបសក់ម នទទួល លន់ូវកមសទិិអចលន

វត សមូហ ព ល រអនុវតសទិិើកមសទិិសមូហ ពសតិ ម

រទទួលខុស វរបស់ ធរណ រី ៀបរបប រស ចចិតណ រី ៀបរបប រស ចចិត ម

ណ រីបសស់ហគមន៍ និង ម ច ប់ ធរ ន ។ រហតូមកដល់ កក ២ំ០១៣ ះ នសហគមន៍ ចំនួន ៨ ើយ ល នទទួលប័ណ កមសទិិ សមូហ ព ចំ កឯ សហគមន៍ ណ ៩០ ៀត ន និងកំពុងអនុវតដំ ើរ រនីតិវធីនិងកំពុងអនុវតដំ ើរ រនីតិវធី ះ

រចុះប ដីី កមសទិិសមូហ ព មច ប់ និង ម ណ ទីំ ៀម

ទ ប់របសស់ហគមន៌ជន តិ ើម គតិច ។

ះ ង ក៏ យដីសហគមន៍ ជន តិ ើម គតិច វ ន ជរ ភិ ល ត់ទុក ដីរបសរ់ដ ងំអស។់

រ ត់ទុក ះ ន ក់នីតិវធី រ ចុះប ដីីរបសជ់ន តិ ើម គតិច ខុស កពី រចុះប ដីីពលរដទូ ពិ ស ខុសពី រចុះប ដីីវត ល កមវត កមសទិិសមូហ ពកង

ជំពូកដូច នឹងដីសហគមន៌ជន តិើម គតិច រ។ មិន ប៉ុ ះ មរ យ រ ើន នប ញមរ យ រ ើន នប ញ មុហ៊ុនឯកជន ល នទទួលសទិិ

សម នដីពី ជរ ភិ លកម បដណ ប់ ើដី លកំពុង ន់ ប់ ើ សន់ិង យ័ផល យជនតិ ើម គតិច ងំទិដ ពឯកជន

និងសមូហ ព។ មុហ៊ុនមួយចំនួន នឈ សូ យនឈ សូ យ និង ដំុះ ើដី ល

សហគមន៍ ត់ទុក របសព់ួក ត់ ើយពួក ត់មិន ល នពិ កមួយ មុហ៊ុន ឬ ជរ ភិ លមុន

នឹងឈ សូ ។ ទំ សដ់ីធីរង មុ ហ៊ុន មួយនឹងសហគមន៌ជន តិ ើម គតិច នរកដុះ ល ើរ ប់ ត ងុ ល នវត នជន តត ងុ ល នវត នជន តិ ើម គតិច ដូច តមណ លគីរ

រតនគីរ សងឹ ង ះ កំពង់ធំ

ះវ រ កំពង់ស ឺ ធ ត់ ត់ដំបង ប យ នជ័យ ៀម ប ះកុង ើម ។

យ ើញ ន ព ប ះ យករដម ី ជរ ភិ លកម ន ញបទប ខ ០១ សពីី

វ ន រព ងឹនិងប ើន សទិិ ពរ ប់ ងដីសម ន ដកិច

ចុះ ទី ០៧ ឧស ំ២០១២ និងបន យ ចកី អំនុវត បទប ះមួយចំនួន ៀត ។បទប ះមួយចំនួន ៀត ។ មរ យ រណ ៍ ញផ យ

ំ២០១៣ កនង ះ យ លសីនុ ប៊ (Alison Rabe)

សហ រ មួយអង រ គូ ដូច SVC, NTFP, HA, CLEC, WHH ន

ប ញ កងចំ ម៧៦សហគមន៍ ជន តិ ើម គតិច តរតនគីរ នន ២៦ សហគមន៌ ល នប៉ះ ល ់យ រអនុវតបទប ខ០១ ះ ។ រប៉ះ ល់នរូប ព របំ កពី ចុះប ដីី កមសទិិ

សមូហ ព រចុះប ដីី លកណ ៈឯកជនវញ។ចំ កឯព័ត៌ ន

ឥទិពលបទប ា ខ ០១ ើជនជាតិ ើមភាគតិច

០៦

មិន នចូល ស ជិកសហគមន៌

និងចង់ នដី ឯកជន នទទួល

អបអរ ទរនឹង បទប ខ ០១

ចំ កឯសហគមន៍ជន តិ ើម គ

តិច ល នស ចចិតរួច ើយ

ចុះប ដីីរបសព់ួក សមូហ ព

រ ទទួលនូវផលមិនដូចចិតរបស ់

ពួក ត់ វញ។ពួក ត់ វញ។ ង ះ ៀត ត

រចុះប ដីី ឯកជនដលស់ហគមន៌

លចង់ នដី មូហ ព នបង

លកណ ៈ យ លួដល់រ ត់

បង់់ ណ ី ទំ ៀមទ ប់ និង

មគី ពកងសហគមន៌ ៀតផង ។

រណ ៍លលបំផុតគឺ វ រព នូវ រស ចចិតរបសព់ួក ត់ ើដនូវ រស ចចិតរបសព់ួក ត់ ើដំើរ រចុះប ដីី ល ន ងំឯក រតំកល់ សងួអភិវឌ ន៍ជន

បទនិង សងួម រួច ើយ រួម ងំ តនីមួយៗ ៀតផង ។

រ នូវសទិិជន តិ ើម គ តិច ងំទិដ ពសមូហ ព ងំទិដ ពឯកជនរបសព់ួក ត់ ើដីធី

ម យសម ប ន រក រ អភិវឌ ល ននូវអតស ណ វបធម៌ និងសមធម៌ ម ងំ រ រពនូវសងមជន តិ ើម គតិចសងមអចិ ៃយ៍សងមអចិ ៃយ ៍មិន ន សងម លនឹង វ ត់ ល ន រអភិ

វឌ ះ ើយ ។

ជន តិ ើម គតិច មណ លគិរទទួលប័ណ កមសទិិដីធី (រូប ព៖ ភំ ញប៉ុស)

អតបទ យ៖ក ក ភណ័នគំ ង ើកកំពសស់ទិិជន តិ ើម

គតិច ើដីធី និងធន នធម តិ

អង រអនរ តិ ង រ រ (ILO)

០៧

វតភិំ ះ មុំ

រូបសំ កអក ភំ ះ មុំ (រូប ព៖ សុី )

០៨

ក់ទឹក មិន ើញ ង រ ះ ះ។ ឪពុក យ ងផំ ន ក រក ង ងយរូ មិន មិន ើញ ង ត់ក៏ មូលយក

របសរ់បរ ងំ ះ ឡប់ ផះវញ។ ដំ ើរ ត់ខនរបស់ងផំ ើឲ ន រ បូក បល់ ង ងំ កង ររបស់ងររបស់ង ក៏ដូច អកភូមិដ ៀត រ ើយដំណ ងឹ ះក៏ នឮ ដល់ ររបស់ រ ះុ ៀត

ផង។ ងំបងបន ងផំ និង ះុ ន ន ត់ ឲ មរក ង ើរ ប់ទីក ង ប៉ុ មិន ន ើញ ង

ដ ល។ ពួក ត់ក៏ ន ឡប់មកផះ វញវញ ើម ៀីបចំពិធីបន់ ន់ដល់ លងឹអក រក ភំ ះ លងដង អូរ និង លងឹ វៈ ក់ដូច លងឹ ច យបិ ច ើម ើមសីំុឲ ង ន ចកីសខុ និង

វល ឡប់មកផះវញកង ល ប់ៗ កប យសវុតិ ព។

រ ត់ខន នដំណ ងឹ ះ វ ន ឿ ង ល វ ងផវ យ រ លងឹអក រក ភ ំះ លងដងអូរ ឬក៏ លងឹរបស់

ពិធី ប់ បី ន ើភំ ះ មុំ មជំ ឿរបសជ់ន តិពូនង (រូប ព៖ សុី )

០៩

កមសទិិដីសមូហ ព ក់ទងនឹង មនុស មួយ មុ និងមុន ក់ទងនឹង បុគល ក់ៗ ។ ដូច ះ នន័យ ដី របសស់ហគមន៍ ងំមូល មិន ន របសប់ុគល ក់ ល

ស ជិកសហគមន៍ ។ ញ ញពី អតន័យ ង ើះ រលក់ដូរដី យស ជិកសហគមន៍ ក់គយស ជិកសហគមន៍ ក់គឺ

មិន ន ព បច ប់ ម ច ប់ ល ន ប់របស់ ស កម ។ របក យ ះគឺ ក់ទង ពិ ស នឹងសហគមន៍ មួយ ល ន ើស សយក រចុះប ី

ដីរបសស់ហគមន៍ កមសទិិដីសមូហ ព។ព។

វធីមួយ ើមីរ រដី ណ រីបស ់សហគមន៍ជន តិ ើម គតិច គឺ វ ះប ល ជំំុវញ នដីរបសស់ហ

គមន៍ មុនសនិ ប ប់មកទទួល ល ់ដី ះ ដីសហគមន៍ ើយ ើអត ស ណ កមដីរដ ម យ។ វធី ះគឺ នឆះប ងំពី ២៦ និង

២៧ ច ប់ភូមិ ល ល ម ត២៧ ច ប់ភូមិ ល ល ម ត់ សហគមន៍មិនឲ ត់ ងចំ កដី មួយ មនិយមន័យ ពសម

តិិ រណ ៈរបសរ់ដ ដលស់ ជិក សហគមន៍ ក់ ល នបំណ ង ក ញពីសហគមន៍ដូច ន ង

កង ២៧ ក ខ័ណ ចុង ។

ក ះ ក ញ ពីរ ើមីយ លួយល។់ កទីមួយ ក់ព័ននឹង

ជំ ន ល វអនុវតមុន រចុះប ីដី កទី២ប ញពីជំ ន វអនុវត ប ន់។

ច ប់ភូមិ លទទួល ល ់និង រ ររ ៀប ើ ស ់និង ន់ ប់ដីធី មកន តទំ ៀមទំ ប់ ណ ី

។ ន ជន តិ ើម គតិចខនឯង លដឹងពី ប ន រ ន់ ប់

ដី មលកណ ៈ ណ ។ី មុនចុះប កីមសទិិសមូហ ព រ អនុវតសទិិរបសជ់ន តិ ើម គតិច ចំ ះដីធី ច វ ន រ រ មល ំប់ដូច ង ម៖

. ប ប់ពី រ ើសយ័អតស ណ សហគមន៍ និងដីរបសស់ហគមន៍ ច

. យ រចុះប ីនីតិបុគល សងួម ។

វ ន រ រពី រលចួបនំ ពិ ស រលក់ដី ល ើ ើង យបុគល

ស ជិកសហគមន៍ សនិ ើសហគម ន៍ ន នកងដំ ើរ រ រចុះ ប សីហគមន៍។ . យពី សងួអភិវឌន៍ជនបទ នប ក់ទទួល លស់ហគមន៍ មុជន តិ ើម គតិច មួយ

ដូច ន ងកង លន យ តិសពីី រអភិវឌជន តិ ើម គ

តិច៖ សហគមន៍ជន តិ ើម គតិច វ ន រ រ យ ២៣ ក

ខ័ណ ទី២ ច ប់ភូមិ ល ២០០១។ខ័ណ ទី២ ច ប់ភូមិ ល ២០០១។

រអនុវតសទិិ កមសទិិ ើដីសមូហ ព ល នទទួល ល់ មច ប់

ភូមិ ល វសតិ ម រទទួល ខុស វរបស ់ ធរ ណ ីអនុ ម យន រ រ ើ ចកីស

ចរបសស់ហគមន៍ ើយ វ ក់ឲ មច ប់។ ស ជិកសហគមន៍

ច វអនុ តឲ ក ញពីសច វអនុ តឲ ក ញពីសហ គមន៍ សនិ ើត់ស ចចិត ក ញ។ ចំ កសម បមួយ ដី ល ើ យស ជិកសហគមន៍ ងំ ះ ច វ រ ពិ ស អនុ ម មយន រ រ ើ ចកី

ស ចរបសស់ហគមន៍ ល ន ង កងច បកងច ប់ភូមិ ល និង ប់ ង យបទប កង មសហគ

មន៍នីមួយ ។ៗ រប ើតយន រ រ ើ ចកី ស ចចិត ងំ ះផលន់ូវកិច រ រ ពិ សចំ ះជន តិ ើម គតិច និងដីរបសស់ហគមន៍។ យ រចុះ ប ដីីសមូហ ព សហគមន៍ នសទិិ ើដីសមូហ ព និង ច នកិច

អន គមន៍ កអភិវឌន៍ ងំពីរ ភិ ល ឬវសយ័ឯកជន។ល ឬវសយ័ឯកជន។

ង ច ស់នលខិិតបទ ន អនរ តិចំនួនបី ក់ទងនឹង រ រ រ សទិិជន តិ ើម គតិច។ ៦.១. អនុស អង រអនរ តិ ង រ រ ខ ១៦៩ សពីីជន តិ ើម គតិចនិង មុកុលសម័នគឺ អនុស

អនរ តិ មួយគត់មកដលប់ចបន ះ

៥.១. រអនុវតសទិិកមសទិិ ើដីសមូហ ព ល នទទួល ល់ ម

ច ប់ភូមិ ល

បខ័ណ ចប់ តិ ក់ទងនឹងសទិិ ើដីធីរបសជ់ន តិ ើម គតិច...តពី ខមុន ៥.១.១. មុន រចុះប សីមូហ ព

៥.១.២. យ រចុះប ដីីសមូហ ពនិង រ ញប័ណ កមសទិិ

៦. បខណ័ ច បអ់នរ តិ

១០

ក់ទង ពិ សចំ ះសទិិជន តិ ើម គតិច។ ប ប់ពី រផលស់

ប័ន ើអនុស ះ រដ ស ជិក អនុវតឲ ន ញ ញ ចំ ះ ប តិ ងំ យ អនុស ះ។ ម រអនុវត ក់ ង អនុស ះ ន ង ញ ឧបករណ ៍ល ន រៈសំន់ស ប់ប រទំ ស ់

ក ងសនិ ព និង ើកកមស់រឯក ពសងម ពិ ស ក់ទង មួយ

គ ងអភិវឌន៍ ងៗ លប៉ះ ល ់ដលជ់ន តិ ើម គតិច។ ៦.២. ចកី សអង រសហ តិសពីីសទិិជន តិ ើម គតិចគឺ

ឯក រ ង នសង់ រមួយ ក់ ទងនឹងជន តិ ើម គតិចកងវសយ័ធំ ៗ មួយចំនួន។ ៦.៣. អនុស អង រអនរ តិ ង រ រ ខ ១១១ សពីី រ ងំ រ ស ើងចំ ះ រ រ និងមុខរបរគឺ ក់ ព័នផង រដល់រ រ រជន តិ ើម

«ក័ឞ ីង» គឺ ដ៏ក ល ីង ើ ស់ កងទំ ក់ទំនង មួយមនុស ទូ ។ ពី ះ ះគឺ ពូនង ល នន័យ «ខំ ះ ីង»។ ីងសមរ

ម ន ឌ ញបនិច កំពុងសកិ កច ប់ ទំី៤ កលវទ លយ័ភូមិននីតិ និងវទ ដកិច។

ក់ វល ល នប ងធំៗ ដូច វល មុជន តិ ើម គតិច ន ប៉ុ ល ក ក់ឯកស ន និស តិ

និង ន ងំ ក់ នម៉ូបផង ះ នអក មួយ ប់ រមណ ៍ដឹង ីង រជន តិពូនង ះ ើយ។ មពិត រ វ័យ ងជន តិពង ក់ ះកំពុង ព មស ច ល

គតិច។ រពិត ជន តិ ើម គ តិចពឹង ក ើរ ងំ ងុ ើធន នធម តិស ប់ រចិ មឹជីវតពួក ។ ជិវតរស់ របសព់ួក នទំ ក់ទំនង ពិ ស មួយដី ម ន ពមួយ ចំនួនរួម នសងមកិច និង វបធម៌។ យ តុ រ ត់បង់ រ ប់ ង

ដីធីដីធី និងធន នធម តិកង នដីរបស ់សហគមន៍ បងឲ នផលវ ក ង ធន់ធរ ើររស់ របសជ់ន តិ ើម គតិច ង ក ដកិច និងវប

ធម៌រួម នដូច រ កបមុខរបរចិ មឹ ជិវត ម ណ ដីូច រ ើច រ ព ចរ ើម។ អនុស ខ ១១១ ន រៈសំន់ ស់លន រៈសំន់ ស់ល ស

កម នផលស់ ប័នដលអ់នុស អង រពលកមអនរ តិ ង រ រ ខ ១១១ ល រផល់រ រ

ស ប់សទិិជន តិ ើម គតិចចំ ះ រ កបមុខរបរចិ មឹជិវត ម

ណ ។ី

មកដល់ល ះ អង ពអនរ តិ ង រ រ ន ៀនសូ រ រ រដីជន តិ ើម គតិចត វឲ ន រផច ើម មុន និង មំុខរបសរ់

ភិ ល គឺ ើម ញពី រ រពនូវទំ ក់ទំនងពិ សរបសជ់ន តិ ើម គតិច មួយនឹងដីរបសព់ួក ងំ

ទិដ ពឯកជនទិដ ពឯកជន និងសមូហ ព។ រ រ រដីជន តិ ើម គតិចកុំឲ ន៖

. គីទីបីដ ើម ន់ ប់ដីធីសហ គមន៍មក ើផល ជន៍ លខ់ន យ ន រអនុ តពី ធរ ក់

ព័ន។ . អក ង ព មយកដីជន តិ ើម គតិច មរយៈ របំ ន់ឬ ម យមិន ះ ង់ ងៗ ។

៧. រ រ រដជីន តិើម គតចិ

ឡ កឹ ី ង៖ យ វុតជីន តិគតចិពនូង ងរក នតំ ងអង រសហ តិ

១១

របសខ់ន ើមីយខន បុគលកិរបស ់ក់ រអង រសហ តិ មួយ លអនុ តឲរូប ើរប ើផលជន៍សហគមន៍ជន តិ គតិចរ

បស់។ មហចិ របស់ ីង មិន ន ន កងចិត ះ ។ កងជីវត និស តិ ះ ីងក៏ ន ើរ រ

ស័ចិតមិនតិច ើយ មអងស័ចិតមិនតិច ើយ មអង រល ក់ទង នឹង រ ើក

សយសទិិជន តិ ើម គតិច រួម លមិនចំ ះ ជន តិ ើម គ

តិចពូនងរបស់ ះ ើយ។ ញពីភូមិកំ ើត តំបន់ ច់

លកង កុអូរងំ តមណ ល គិរ ីង វ នអ ើញឲចូលរួម សកិ និង ករ កពិ ធន៍ ល ក់ទងនឹង រអនុវតសទិិជន តិ ើមគតិច កម កងប ស

មួយចំនួនដូច និង ស រ៉ូ ើម។ស រ៉ូ ើម។

មពិត គំនិត ចិតតស៊ូើម ីសទិិជន តិ ើម គតិចទំនង នើតមក មួយកំ ើតរបស់ ីងមង។ ស ប់ ីង គឺ ន រសកិ មួយ ល ច ន

ជួយ ើកសយសហគមន៍ជន តិ ើមគតិច ន។ដូ ះ ីង នស ច

ចិតតស៊ូើមីរសកិចិតតស៊ូើមីរសកិ ល រ របស់ង ក៏ដូច រជន តិ ើម គតិចមួយចំនួន ៀតមិន នផល ់

ត ។ ីង ន ៀប ប់ពីជីវត ររបស់ង ងដូ ះ៖«ឪពុក យ

ខំមិន ន ំឲខំៀន ើយ។ ល ខំៀន ក់ទី៨ ពួក ត ប់ឲខំឈ ប់ ៀន។ ល ះ ើយ លខំ វ ើស សរង រសកិ និង រ។

ខំសខុចិត ក ញពី រ ើយ បន រសកិ តមណ លគិរ។ ទី ះខំ ន ក់ កងអ សកិ ន យ ន រជួយ ម ងយ ន រជួយ ម ង ក

ថវ ពីអង រភូមិ ល (VFC)។ គឺអង រះ ើយ លជួយឧបតម និងជំរុញខំរហតូដលខ់ំ ន ឡង ប់ ស ប ទុតិយភូមិកង ២ំ០១០ មុនខំ ើងមកបន រសកិ ភំ ញះ។» ីង ច មនុស ក់ លបុព បុរសជន តិ ើមពូនងរបស់ងប នឲមក ើនិ យ ម បជំ ឿ ប អរូបិយ។ ពី ះ សំ ង ន់ ើ

សំ ង ពី ន រ ង់ពី អង រភូមិ ល ះ ើយ ំល ីង ៀន ក់ប ប់វទ

លយ័ ះ ីងក៏ ន ល ់ និង ទទួល ន រប់ នពី ជីន តិ អូ លីក់ ះ Natalie Shulman។ Natalie Shulman ល អកជួយផត់ ផង់ថវ ដល់រសកិ របស់ ីផង់ថវ ដល់រសកិ របស់ ីង រហតូមកដលប់ចបន។ ឡកឹ ីង ល កូន បីង បងសក់ង រ ល នបន៦ ក់ ះ ីងអះ ង សងមសុីវលយ័ កងទី ងុមិន ន ើឲ ង ប់ រ

មណ ន៍ិងអូស ញ ងពី រគិតគូរ ដល់រអភិវឌសហគមន៍ជន តិគតិចរបស់ង ល គំនិត ើម

របស់ង ើយ។របស់ង ើយ។ រ រ កង ក់ រអង រសហ តិ គឺ បំណ ង របសយ់វុតីជន តិពងរូប ះ។

ីង ឿ ក់ ពិ ធន៍ ល ង នទទួល មរយៈ ររស័ចិតកនង

មក និងចំ ះដឹង កច ប់ លនឹង ប ប់កង ល ងមុខ ះនឹង ច ជួយឲ ងស ចបំណ ង យជួយឲ ងស ចបំណ ង យ គជ័យ ើយក៏ គជ័យរបសស់ហគ មន៍ជន តិ គតិច រ កម រ៕

ក ឡកឹ ីង កងកិច ជុំសពីីប ជីន តិ ើម គតិចពិភព ក ស រ៉ូ (រូប ព៖ សុី )

ក ឡកឹ ីង និងសិ មដ កងវគបណះប លមួយ ស (រូប ព៖ សុី)

១២

សយ នទំ ក់ទំនង

មូលនិធិ McKNIGHT មូលនិធិ HBS

ឧបតម រ ះពុម យ៖

ទិ ជន តិ ើម គតិច មណ លគិរៀបចំយស ជិកសុិ និងសហគមន៍

វគបណ ះប លព ងឹសមត ពស ជិក តពធ ត់, កំពង់ស ឺនិងភំ ញអំពីសទិិមនុស , ច ប់, រដ ល, និង SWOT

មុស ជិកសុី ពិ ក មុកងវគបណ ះប ល

មុរ រំបសន់ិស តិ ស ជិកសុី ភំ ញ សិ ឆះប ងំ ំំើមពីិនិត ើល ើងវញ ន រយទុ ៥ ំ២០១១-២០១៥ របសស់ គម

មុអកតំ ងស ជិកមកពី តកំពង់សឺើបទប ញ បុគលកិ និងស ជិកសុី ចូលរួម រព ះបរមរតន ដស ច ះន តម សហីនុ

កិច ជុំ ើស សអកតំ ងស ជិក តរតនគិរ

កិចសំ ះសំ ល មួយ មុអកតំ ងស ជិក តកំពង់ធំ

មុ រ រមកពីអង រ គូកងវគបណ ះប លសទិិ ជីន តិ ើម គតិចសពីី រចង ងឯក រសទិិមនុស និង រតស៊ូមតិ

មុស ជិកសុី តកំពង់សឺ ត់រ ំ ណ រីបសខ់ន

ដំ ើរទសនកិចរបស់មុយវុជនអង រ គូរបស ់AJWS ន់ស ជិកសុី តរតនគិរ

ពិធីស ធ រ លយ័ និងក ង ក់ ថីរបសស់ុី

ទិ ជន តិ ើម គតិច ះវ រ (ឃុំ រ) ៀបចំយស ជិកសុិ និងសហគមន៍

ទិ ជន តិ ើម គតិច មណ លគិរ (ឃុំក់ )ំ ៀបចំយស ជិកសុិ និងសហគមន៍