Глава V СМЕТКОВОДСТВЕНО ПЛАНИРАЊЕ

Сметководственото планирање претставува комплекс на активности со кои се квантифицираат обично за една година, однапред, речиси сите сметководствени резултати. Поодделните финансиски планови се споредуваат со фактичките сметководствени резултати. За сметководственото планирање е карактеристичен билансниот принцип на планирање (планирањето почнува со билансот на состојба, планираниот биланс на успехот и план на паричните текови).Сметководственото планирање се идентификува со поимот буџетирање.Сметководственото планирање овозможува:- благовремено ослободување од непредвидени потешкотии,- перманентно стимулирање на економичноста по пат на систематско споредување на фактичките со планираните активности,- непречено одвивање на активностите во врска со оперативното функционирање на претпријатието и сл.

Целиот комплекс на сметководствено планирање се протега на две главни подрачја: а) на подрачјето на оперативното одлучување и б) на подрачјето на финансиското одлучување.

МЕНАЏЕР

РАБОТЕЊЕ

(дејствување врз основа на план)

РЕЗУЛТАТИ ОД РАБОТЕЊЕТО

повратна спрега

Планирање и работење врз основа на користење на

кванифицирани плански задачи

Анализирање на извештаите за планските и фактичките показатели

Шематски приказ на функционирање на сметководственото планирање

Оперативното одлучување е сконцентрирано на користењето на ограничените ресурси и други производствени фактори.

Финансиското одлучување е сконцентрирано на обезбедувањето средства за стекнување на производствените фактори.

Поединечните планови во сметководственото планирање се делат во две групи: а) оперативни планови и б) финансиски планови.

План на реализација

План на крајни залихи на готови

производи

План на производство

План на директни

плати

План на директни

материјали

План на општитрошоци на

производството

План на трошоци содржани во

продадени готовипроизводи

План на трошоци на маркетингот

План на трошоци на администрација

Планиран биланс

на успех

План на парични средства

План на инвестиции

Планиран биланс насостојба

План на паричните

текови

Оперативни планови

Финансиски планови

Видови на сметководствени планови

Пример за изготвување на целосен сметководствен план

Претпријатието “Мик“ – Кавадарци произведува делови за повеќе видовина тракторски приколки. Ова претпријатие ги направило сите подготовки заовој план и пред да пристапи кон изготвувањето на одделните поединечнипланови ги имало на располагање следните податоци:

Директни материјали:

Материјал “XZ“ Ден. 20 по кг.

Материјал “ XP“ Ден. 30 по кг.

Директни плати Ден. 60 по 1 час

За општите трошоци на производството постои само една стапка и сераспоредуваат врз база на бројот на директни часови.

Производи

Готовите производи содржат

Производ А Производ Б

Директен материјал XZ 30 кг 30 кг

Директен материјал XP 20 кг 25 кг

Директни часови 5 часа 6 часа

Директни материјали

Материјал XZ Материјал XP

Почетни залихи во кг. 20.000 18.000

Планирани крајни залихи во кг. 25.000 6.000

Производи

Производ А Производ Б

Очекувано количество за продажба на готови производи

15.000 кг 3.000 кг

Продажна цена по еден килограм 2.000 ден. 2.500 ден

Планирани крајни залихи во килограми

3.000 кг 150 кг

Почетни залихи во килограми 300 кг 150 кг

Почетни залихи во вредност - денари 499.500 ден 286.050 ден

Општи трошоци на производство

Помошни материјали 270.000

Индиректни плати 600.000

Други лични издатоци 900.000

Потрошена енергија – варијабилен дел 270.000

Потрошена енергија - фиксен дел 60.000

Одржување – варијабилен дел 200.000

Одржување – фиксен дел 60.000

Амортизација 660.000

Данок на имот 150.000

Осигурување 30.000

Трошоци за контрола 300.000

Вкупно ден. 3.500.000

Маркетинг и административни трошоци

Трошоци за трговски патници 600.000

Трошоци за реклама 150.000

Трошоци за сервисирање 300.000

Патни трошоци 270.000

Плати на администрација 300.000

Канцелариски материјали 30.000

Плати на раководители 700.000

Други трошоци 150.000

Вкупно ден. 2.500.000

Воедно во текот на годината претпријатието планира:

• Да изврши наплата на побарувањата од купувачите во износ од 31.932.500 денари.

• Да изврши исплата на обврските по наколку основи и тоа: спрема добавувачите на директните материјали во износ од 16.300.000 ден; спрема вработените за плати во износ од 7.000.000 денари; за набавената машина биле исплатени 800.000 ден; спрема државата за даноци во износ од 4.497.500 ден; и за другите општи трошоци на производството биле исплатени 3.200.000 денари.

• Претпријатието за ликвидносни потреби на почетокот на годината планира да подигне едногодишен кредит од 1.015.000 ден, кој што на крајот на годината го отплатува со камата од 118.500 денари.

• Претпријатието пресметува ист данок на добивка во износ од 3.300.000, како и минатата година.

На почетокот на годината 01.01 претпријатието ги има следниве вредности на

останатите позиции:

Парични средства 90.000

Побарување од купувачи 4.000.000

Земјиште 2.500.000

Градежни објекти и опрема 15.000.000

Исправка на вредност на градежни објекти и опрема 5.000.000

Обврски спрема добавувачите 4.500.000

Обврски за даноци 1.500.000

Обични акции 3.000.000

Акумулирана добивка ?

Врз основа на дадените податоци да се сочини: план на продажба, план на производство во количество, план на потрошувачка и набавка на директни материјали, план на директни плати, план на општи трошоци на производството, план на залихите на крајот на периодот, план на трошоците на продажните и административните активности, план на цена на чинење по единица производ, план на цената на чинење на реализираните готови производи, план на парични приливи и одливи, планиран биланс на состојба, планиран биланс на успех

1. План на продажба

План на продажба на 31.12.2002

Количество Продажна цена Вкупна продажба

Производ А 15.000 2.000 30.000.000

Производ Б 3.000 2.500 7.500.000

Вкупно: 37.500.000

2. План на производство

План на производство во количество на 31.12.2002

Производство

Производ А Производ Б

Планирана продажба 15.000 3.000

Плус: Планирани крајни залихи 3.000 150

Вкупни потреби 18.000 3.150

Минус: почетни залихи 300 150

Количество што треба да се произведе 17.700 3.000

3.а. План на потрошувачка на директни материјали

План на потрошувачка на директни материјали

Материјали

Материјал XZ

Материјал XP

Вкупно

Производ А 17.700 х 30 кг. 531.000 кг.

17.700 х 20 кг. 354.000 кг.

Производ Б 3.000 х 30 кг. 90.000 кг.

3000 х 25 кг. 75.000 кг.

Вкупно количински потрошок на директен материјал 621.000 кг. 429.000 кг.

Помножено со цени за 1 кг. 20 ден. 30 ден.

Вкупни трошоци за директен материјал 12.420.000 12.870.000 25.290.000

3.б. План на набавка на директен материјал во текот на годината

План на набавка на директен материјал во текот на годината

Материјали

Материјал XZ

Материјал XP

Вкупно

Планирана потрошувачка на материјали во кг. 621.000 429.000

Плус: Планирано количество на директни материјали на крајот на годината 25.000 6.000

Вкупни потреби: 646.000 435.000

Минус: Почетни залихи на дир. мат. 20.000 18.000

Вкупно потребна набавка во кг. 626.000 417.000

Цена по килограм 20 30

Набавна вредност на количес. кое треба да се набави 12.520.000 12.510.000 25.030.000

4. План на директни плати

План на директни плати на 31.12.2002

Произведено количество (Преглед 2)

Директни часови по единица производ

Вкупно часови

Вкупно директни плати (60 ден./1час)

Производ А 17.700 5 88.500 5.310.000

Производ Б 3.000 6 18.000 1.080.000

106.500 6.390.000

5. План на општи трошоци на производство

Општи трошоци на производството за планиран обем од 106.500

директни часа

Помошни материјали 270.000

Индиректни плати 600.000

Други лични издатоци 900.000

Потрошена енергија – варијабилен дел 270.000

Одржување – варијабилен дел 200.000

Вкупно варијабилни општи трошоци на производство 2.240.000

Амортизација 660.000

Даноци на имот 150.000

Осигурување на имот 30.000

Трошоци на контрола 300.000

Потрошена енергија – фиксен дел 60.000

Одржување – фиксен дел 60.000

Вкупно фиксни општи трошоци на производството 1.260.000

Вкупно општи трошоци на производството

(3.500.000 : 106.500 директни часа = 32,86 ден. по еден директен час) 3.500.000

6. План на цената на чинењето по единица производ

Производи

Цена по 1 кг. или по час на работа Производ А Производ Б

Материјал XZ 20 30 600 30 600

Материјал XP 30 20 600 25 750

Директни плати 60 5 300 6 360

Општи трошоци на производството 32,86 5 165 6 198

Вкупно денари 1.665 1.908

7. План на залихите на крајот на годината

План на залихи на 31.12.2002

Директни материјали Количество во кг.

Цена по 1 кг.

Вкупно по единици Вкупно

Материјал XZ 25.000 20 500.000

Материјал XP 6.000 30 180.000 680.000

Планирани залихи на готови производи

Количество Цена на чинење

Производ А 3.000 1.665 4.995.000

Производ Б 150 1.908 286.200 5.281.200

Вкупно денари 5.961.200

8. План на трошоците на продажните активности и на административните трошоци

План на трошоците на продажните активности (маркетинг) и административните трошоци на 31.12.2002

Трошоци за трговски патници 600.000

Трошоци за реклама 150.000

Трошоци за сервисирање 300.000

Патни трошоци 270.000

Вкупни трошоци на маркетинг 1.320.000

Плати на администрацијата 300.000

Канцелариски материјал 30.000

Плати на раководителите 700.000

Други трошоци 150.000

Вкупно административни трошоци 1.180.000

Вкупно трошоци на продажните активности и административни трошоци 2.500.000

9. План на цена на чинењето на реализираните готови производи

План на цена на чинењето на реализираните готови производи на 31.12.2002

Почетни залихи на 31.12.2001 785.700

Потрошувачка на директен материјал 25.290.000

Директни плати 6.390.000

Општи трошоци на производството 3.500.000

Плус: Трошоци на довршени готови производи

35.180.000

Трошоци на готови производи расположливи за продажба 35.965.700

Минус: Крајни залихи на 31.12.2002 5.281.200

Трошоци содржани во реализирани готови производи 30.684.500

Биланс на состојба 01.01Средства

Тековни средства 5.815.550

Парични средства 90.000

Побарувања од купувачите 4.000.000

Залиха на материјали (20.000x20)+(18.000x30) 940.000

Залиха на готови производи 785.550

Постојани средства 12.500.000

Земјиште 2.500.000

Градежни објекти и опрема 15.000.000

Исправка на вредност (5.000.000)

Вкупно средства 18.315.550

Извори на средства

Капитал 12.315.550

Акционерски капитал – обични акции 3.000.000

Акумулирана добивка 9.315.550

Обврски 6.000.000

Обврски спрема добавувачите 4.500.000

Обврски за даноци 1.500.000

Вкупно извори на средства 18.315.550

10. План на приливи и одливи на парични средства

Почетно салдо на паричните средства 90.000

Плус парични примања:

Наплати од купувачите 31.932.500

А) Вкупно расположливи средства за покривање на потребите 32.022.500

Минус издатоци:

За директни материјали 16.300.000

За плати 7.000.000

За други трошоци 3.200.000

За даноци на приход 4.497.750

За набавка на машини 800.000

Б) Вкупно исплати (31.797.750)

Вишок (недостаток) на парични срества А - Б 224.750

Финансирање:

Кредит (во почетокот на годината) 1.015.000

Отплата на крајот (1.015.000)

Камата (118.500)

Г) Вкупни ефекти од финансирањето (118.500)

Салдо на паричните средства на крајот на годината (А-Б-Г) 106.250

10. Планиран биланс на успехот 31.12

Реализација 37.500.000

Трошоци содржани во реализираните готови производи

30.684.500

Бруто добивка 6.815.500

Трошоци на продажните и административните активности

2.500.000

Оперативна добивка 4.315.500

Камати (118.500)

Добивка пред оданочување 4.197.000

Данок на добивка 3.300.000

Нето добивка 897.000

10. Планиран биланс на состојба 31.12

Средства

Тековни средства 15.634.800

Парични средства 106.250

Побарувања од купувачите (1) 9.567.500

Залиха на материјали (2) 680.000

Залиха на готови производи 5.281.050

Постојани средства 12.640.000

Земјиште 2.500.000

Градежни објекти и опрема (3) 15.800.000

Исправка на вредност (4) (5.660.000)

Вкупно средства 28.274.800

1) 4.000.000 почетна состојба + 37.500.000 реализација за годината – 31.932.500 извршени наплати во годината = 9.567.500 крајна состојба на побарувања2) (25.000 кг. крајна залиха производ А x 20 ден) + (6.000 кг.крајна залиха производ Б x 30 ден) = 680.000 денари крајна состојба залиха на материјали3) 15.000.000 почетна состојба + 800.000 ново набавена машина = 15.800.000 ден.крајна состојба градежни објекти и опрема 4) 5.000.000 почетна состојба + 660.000 годишна амортизација = 5.660.000 ден. крајна состојба исправка на вредноста на градежни објекти и опрема

Извори на средства

Капитал 13.212.550

Акционерски капитал – обични акции 3.000.000

Акумулирана добивка (7) 10.212.550

Обврски 15.062.250

Обврски спрема добавувачите (5) 14.760.000

Обврски за даноци (6) 302.250

Вкупно извори на средства 28.274.800

5) 4.500.000 ден. почетна состојба + 25.030.000 ден. набавени материјали + 6.390.000 ден. обврски за плати + 2.840.000 ден. обврски за општи трошоци за производството (намалени за амортизацијата) + 2.500.000 ден. обврски за продажни и административни расходи – 16.300.000 ден. исплатени обврски за набавени материјали – 7.000.000 ден. исплатени обврски за директни плати – 3.200.000 ден. исплатени општи трошоци на производство = 14.760.000 ден крајна состојба обврски спрема добавувачите6) 1.500.000 почетна состојба + 3.300.000 тековна обврска за данок на добивка – 4.497.750 = 302.250 ден. крајна состојба обврски за даноци7) 9.315.550 почетна состојба + 897.000 нето добивка за годината = 10.212.550 ден. крајна состојба акумулирана добивка