ค าน า

หนงสอ “มะขามหวาน จงหวดเพชรบรณ” เปนองคความรจากการวจยท

ผานการรวบรวม คดสรร วเคราะห สงเคราะหองคความร จากคณะกรรมการ

รวบรวม คดสรร วเคราะห สงเคราะหความรจากงานวจยหรองานสรางสรรค คณะ

เทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลย ราชภฏเพชรบรณ โดยมเนอหาเกยวกบเรองการ

พฒนาผลผลตของมะขามหวาน และการใชเทคโนโลยในการเพมมลคาของมะขาม

หวานจงหวดเพชรบรณ

ผจดท าหวงเปนอยางยงวา หนงสอเผยแพรองคความรจากงานวจย “มะขามหวาน จงหวดเพชรบรณ” เลมน จะเปนประโยชนตอเกษตรกร ผปลกมะขามหวาน กลมวสาหกจชมชนมะขามหวาน และผสนใจทวไป สามารถน าไปใชประโยชนไดจรง

คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

เมษายน 2557

สารบญ

เรอง หนา

การพฒนาผลผลต 1

- การควบคมทรงพม 1

- การบ ารงตนมะขามหวาน 3

- การใหน าในสวนมะขาม 7

- โรคมะขามหวานทส าคญ 8

- แมลงศตรมะขามหวานทส าคญและวธการปองกน 12

การใชเทคโนโลยในการเพมมลคา 16

- การคดคณภาพมะขามหวาน 16

- การลดตนทน 17

- การแปรรปมะขาม 18

เอกสารอางอง 21

ค าสงแตงตง 23

ระบบและกลไกการรวบรวม คดสรร และสงเคราะหองคความร 26

ภาพกจกรรมการวเคราะห และสงเคราะหองคความร 28

ประวต นกวจยคณะเทคโนโลยการเกษตร 29

การน าไปเผยแพร 34

“มะขามหวาน จงหวดเพชรบรณ”

‘การพฒนาการผลต’

การควบคมทรงพม การควบคมทรงพม เปนการตดแตงตนมะขามหวานทมอายมาก ตงแต 20 ปขนไป ซงมทรงตนสงใหญยากตอการดแลรกษาและท าใหผลผลตดอยคณภาพ ควรตดใหตอสงประมาณ 120-250 ซม. จะไดตนใหมทเตยลงมาก ใชเวลา 3-4 ป จงจะใหผลในการตด ควรเกบกงไวเลยงตนตอบาง 1 - 2 กง เพอไมใหตนตอตาย ในปแรกจะมกงเลกๆ แตกออกมาเปนจ านวนมาก ใหปลอยไวยงไมควรแตงกง เพอใหมใบสงเคราะหแสงจ านวน

มากพอทจะผลตอาหารเลยงราก หากตดแตงกงจนใหเหลอเฉพาะกงทตองการ ท าใหกงทเหลอไมมอะไรชวยพยง เมอมลมแรงกงจะหกและฉกขาดบรเวณรอยตอไดงาย เพราะขาดกงชวยพยง ควรปลอยกงไวในปท 3 จงตดกงเลกๆ ออกเหลอไวแตกงหลกทตองการประมาณ 3-4 กง ตอตอ ในปท 3

กงทแตกใหมจะเรมออกดอกตดฝก หากตองการใหมผลผลตทกป ใหใชวธการตดกงทอยตรงกลาง ทรงพมเพอลดความสงลง ใหผลดคอชวยให แสงแดดสามารถสองเขาไปในทรงพมไดทวถง คณภาพของฝกดขน ฝกใหญเนอหนาขน

- 2 -

การตดแตงกงมะขามหวาน เปนการตดสวนท ไมตองการออก เชน ก งกระโดง กงแนนทบ กงเลก กงนอย กงแก กงแหงตาย เพอเปนการพฒนาตนมะขามหวานใหมโครงสรางทแขงแรง ไดรปทรงทต อ ง ก า ร ท า ใ ห ต ด ดอกออกผลด ข น โดยเฉพาะตนมะขามหวานทมอายมาก จะมขนาดสงใหญ แสงแดดสองเขาไปในทรงพมไมทวถง ท าใหตดฝกนอย และจะตดเฉพาะรอบๆทรงพม มคณภาพต า โดยเฉพาะมะขามพนธประกายทองจะเกดเชอรามาก เพราะความชนในทรงพมสง

วธด าเนนการ ตดแตงกงหลงจากเกบผลผลตเสรจสนแลว หรอ พรอมกบเกบผลผลตมะขามหวานครงสดทาย มะขามทมการตดแตงกงจะมการสรางตาดอกทสมบรณ กานดอกแขงแรงท าใหดอกไมรวงงายตดฝกดขน ฝกจะมความสมบรณสงผลใหคณภาพ

ผลผลตดทสด นอกจากนการตดแตงกงยงชวยลดตนทนดานปจจยการผลต และลดการระบาดของแมลงศตรมะขามหวานได

- 3 -

การบ ารงตนมะขามหวาน การบ ารงตนมะขามหวาน เพอปรบโครงสร า งของดนและเ พมแร ธ าตอาหารใหตนมะขามหวานสมบรณ ดงน 1. ปยอนทรย การใสอนทรยวตถลงไปในดนจะไดธาตอาหารทเปนประโยชน

ตอพช วธการใสปย ใชวธการหวานใตทรงพม หรอขดเปนรองเลกๆ รอบชายพม การหวานปยจะไดประโยชนมาก ถาผวดนมอนทรยวตถ หรอเศษใบไม ใบหญา ปกคลมอย ท าใหลดการไหลบาของน าลง การซมของน าเขาสผวดนจะมากขน ปยอนทรย

ไดแก ปยคอก ปยหมก ปยพชสด

ปยคอกและปยหมก เกษตรตองใสทกปปรมาณเฉลยประมาณ 15 – 30 กโลกรม / ตน ขนอยกบขนาดของตน จะท าใหมะขามหวานมความสมบรณขน

ปยพชสด โดยเนนพชตระกลถว เชน ปอเทอง เนองจากไดทงอนทรยวตถทเกดจากชวมวลของล าตน ใบ ดอก ย งไดธาต ไนโตรเจนจากแบคทเรยทอยในปมราก ปยพชสดมวธปฏบต ดงน หวานเมลดพชบรเวณทรงพมประมาณ 45 วน จากนนไถกลบ หรอ ตดใหคลมดน พชจะสลายเนาเปอยเปนอนทรยวตถใหแกดน และการปลกปยพชสดระหวางแถวจะชวยควบคมวชพชไมใหขนมาแยงอาหาร อนรกษหนาดนและธาตอาหารไมใหถก ชะลางพงทลายจากฝน และแสงแดด ท าใหจลนทรในดนมชวตและขยายพนธ พรอมทงมกจกรรมในการเสรมสรางความอดมสมบรณของดน

- 4 -

2. ปยน าหมกชวภาพ วธท า ใชเศษปลา หอยเชอร น ามาบด หรอสบสวนผสมทงหมด คลกเคลา ใหเขากน บรรจลงในภาชนะทไมใชโลหะ ใสกากน าตาลในอตราวสด 3 สวน กากน าตาล 1 สวน หวเชอจรนทรย 1 สวน และน า 10 สวน ใชวสดมน าหนกวางทบ เพอกดไลอากาศ ปดภาชนะ ใหสนท

เพอปองกนไมใหอากาศเขาหมกไวประมาณ 2 เดอน วธใชน าหมกชวภาพกบมะขามหวาน ใชเศษพชตาง ๆ ฟางขาว วางรอบตน โรยดวยปยคอก รดดวยน าสกดชวภาพ ทผสมน าอตราสวน 1 ชอนแกง ตอน า 10 ลตร ในชวงตนฤดฝน ท า 3 - 4 ครง ดนรอบตนมะขามจะรวนซย มะขามหวานเจรญเตบโตด การใชน าหมกชวภาพในอตรา 1:300 ฉดพนทก 7 วน เปนการใหปยทางใบ หากปฏบตได ตงแตมะขามตดฝ ก จนถงคอนระยะคาบหม จะไดฝกทสมบรณ เพราะมะขามหวานไดปยตลอดระยะการพฒนาฝก ท าใหฝกมะขามหวานสมบรณฝกใหญ เนอหนา ผวสวยขายไดราคาด

- 5 -

3. การใสปนโดโลไมท ควรใสบรเวณทรงพมมะขามหวานเพอปรบความเปนกรดของดน ท าใหดนเปนกลาง สามารถใชธาตอาหารไดอยางมประสทธภาพ มะขามหวานเปนพชทใบมรสเปรยวเมอรวง

หลนทบถมกนนานๆ จะเกดดนบรเวณใตตนเปนกรด ดงนน เกษตรกรควรใสปนโดโลไมทกอนฝนตก หรอชวงตนฤดกาลผลต เพราะจะท าใหมะขามหวานไดธาตแคลเซยม และธาตแมกนเซยม ซงเปนธาต ทมะขามหวานตองการมาก ชวยแกปญหามะขามหวานเกดโรคขาดธาตอาหารรอง

4. การใชฮอรโมน การฉดพนฮอรโมนขยายขนาดของใบ เพอชวยในการสงเคราะหแสง และสะสมอาหาร และการฉดพนฮอรโมนเปนการกระตนตาดอก และชวยเพมความสมบรณของเกสร ปองกนดอกรวงท าใหตดฝกมากขน

* แนะน าใหฉดพนดวยสารจบเบอเรลลน โดยผสม 1 หลอด (20 มล) ผสมน า 100 ลตร (5 ปม) พน 1-2 ครง หางกน 7-10 วน จะท าใหมะขามตดฝกดก

** ควรฉดพนฮอรโมนเพอใหมะขามหวานออกดอกมาก และตดฝกในรนแรก จะท าใหขนาดของฝกยาว

- 6 -

ฮอรโมนไข การใชฮอรโมนไขฉดพนมะขามหวาน ท าใหมะขามออกดอกมาก ชอดอกยาว มปรมาณการตดฝกมากขน และ ฮอรโมนไข ประกอบดวย ไขไก 30 ฟอง นมสด 5 ก.ก. กลโคส 1 ก.ก. ยาคล 5 ขวด วธท า ทบไขไกใสลงในนมทงเปลอก ใสกลโคส และยาคลผสม ใหเขากนหมกไว 15 วน ผสมน าอตราสวน 1: 300 ฉดพนสปดาหละครง

5. การใหปยทางใบ หลงจากมะขามแตกใบออนจะมการสรางตาดอกตามมาจนตาดอกเรมผล ในชวงนจงตองการปยมาก หากขาดปยจะสงผลใหดอกรวง แนะน าใหใสปยทางใบกบมะขามตามระยะตาง ๆ ดงน 1) ระยะพกตวและระยะแตกใบออน ใหใชสตรทมฟอสฟอรส สง เชน 11-45-11 หรอ 10-52-17 ใหทก 2-3 สปดาห หลงจากแตกใบออน ใหฉดสปดาหละครง จนกระทงเรมออกดอก และในชวงทมะขามหวาน ก าลงออกดอก ** ปยชวภาพทหมกจากหอยเชอร มประโยชนมาก ท าใหมะขามตดฝกด ทงนเพราะน าหมกจากหอยเชอรจะมธาตแคลเซยมสง ท าใหมะขามหวานตดฝกสมบรณ 2) ระยะตดฝกออนและฝกขนาดกลาง ชวงทมะขามออกดอกตดฝก มะขามตองใชอาหารมาก ท าใหตนมะขามหวานโทรม จงตองบ ารงตนมะขามโดยการใหปยอนทรย ไดแก ปยหมก ปยคอก ปยพชสด หรอถามความจ าเปนตองใชปยเคมทมธาตไนโตรเจนสง เพอบ ารงฝก เชน สตร 30-20-1 ปยยเรย สตร 46-0-0 รวมกบ สตร 15-15-15 สวนปยชวภาพใชไดตงแต มะขามออกดอก จนกระทงฝกโตเตมท

- 7 -

3) ระยะตดฝกใหญ การดแลมะขามหวานในชวงทฝกใหญ ตองบ ารงดวยการใหปย และน า ประมาณเดอน กนยายน – ตลาคม และในชวง 1 เดอน ถง 1 เดอนครง กอนเกบฝก ควรงดปยทมไนโตรเจน หรอปยคอก ปยหมก ระยะนจะเรมมการสะสมน าตาลเพมขน ควรปรบเปลยนสดสวนของธาตอาหาร ทมโปแตส เซยมสง เพอชวยใหสะสมน าตาลในฝกสงมากขน

การใหน าในสวนมะขามหวาน น ามความส าคญมาก เพราะถา

มะขามหวานไดรบน าอยางเพยงพอ จะท าใหมะขามหวาน ไมชะงกการเจรญเตบโต และชวยเพมประสทธภาพการใชปยของมะขามหวาน ใหมะขามหวานแตกใบออน ตดดอก ตามความตองการ โดยเฉพาะพนธสทองทออกดอกชากวาพนธอนๆ ถาใหน ากอนฤดฝน พนธสทองจะมความพรอมในการออกดอกและตดฝกดขน นอกจากนการใหน า จะท าใหการปฏบตขนตอนการผลตมะขามหวานไดอยางดเพราะสามารถใหปยไดตามก าหนด จะท าใหฝกมะขามหวานสมบรณ ฝกใหญ เนอหนา รสหวาน

การใหน าของมะขามหวานทนยมใช คอ แบบเฉพาะจด เปนการใหน าแบบ สปรงเกอร หรอเปนหยดน าเลกๆ วางในบรเวณโคนตนมะขามหวาน หวฉดหรอทอพลาสตก จะขนอยกบความตองการน าของมะขามหวาน

**ขอควรระวง หวสปรงเกอรท าหนาทจายน ามขนาดเลกมาก ดงนน น าทใชจงตองปราศจากตะกอนทมาอดตน ทอน าและหวสปรงเกอร

- 8 -

โรคมะขามหวานทส าคญ

1. โรคเชอราในฝกมะขามหวาน โรคเชอราในฝกมะขาม พบมากและเปนปญหาส าคญ ยากทจะปองกนก าจด เพราะมปจจยหลายอยางทท าใหมะขามเกดเชอรา

การเกดเชอราในเนอภายในฝกเกดรนแรงมากเมอมฝนตก ในขณะทมะขามก าลงสก ราสขาวทเปนเชอสาเหตคอ Peatalotiopsis sydowiana เปนเชอทอาศยอยในตนมะขามหวาน จงพบไดทกระยะ ตงแต ดอกบานจนฝกสก แมน าเมลดมาเพาะ

เปนตนออน ยงพบเชอราเกดขนทใบ จงเปนการยากทจะปองกนก าจดโดยฉดพนดวยสารเคม ปจจยทเปนสาเหตท าใหเกดเชอราประกอบดวย 3 ปจจยหลกดงน

เชอรามปรมาณมาก แขงแรง

มะขามออนแอ ขาดการบ ารง

สงแวดลอม ความชนสง

ลดปรมาณเชอรา

บ ารงมะขามหวานใหแขงแรง ตานทานเชอรา

ลดความชน ในสวนมะขาม

- 9 -

วธการปองกนจ ากดเชอราในฝกมะขาม 1) การลดปรมาณและก าจดเชอรา 1.1) มควรทงมะขามทเปนราลงใตตน ควรเกบรวบรวมไปท าลายโดยการเผา หรอ ท าปยหมกชวภาพทผานขบานการหมกท าใหเชอถกท าลายไป 1.2) เกบรวบรวมฝกทอยบนตนทยงไมสกท าปย เพราะหากปลอยไวนาน เมอสกในชวงฤดฝนพอดจะเกดเชอราทงหมด 1.3) ราดโคนตนดวยราเขยวไตรโดเดอรมา (Trichodeuna) ราชนดนสามารถยบยงการเจรญเตบโตของราขาว ทงในหองปฏบตการและในสวนมะขาม 1.4) ฉดพนดวยน าหมกชวภาพทมรสฝาด โดยใชลกตะโก เปลอกมงคด หมาก เปลอกแค หมกกบกากน าตาลอตรา 3 : 1 ฉดพนเปนประจ า หากตองการใชสารเคมฉดพน ใหใชสารในกลมคารเบนดารซม (Corbendazim) ฉดกอนระยะคาบหม เพอทงชวงไมใหเกดการตกคางของสารเคม 1.5) ฉดพนดวยน าสมควนไม น าสมควนไมทมความเขมขนสง มฤทธในการฆาเชอราทรนแรง ไดผลดทสดในการปองกนก าจดเชอราในฝกมะขามหวาน และยงมผลในการปองกนก าจดแมลง ใชอตราสวน 1 : 200 ฉดพนทใบและรอบทรงพม ตงแตมะขามหวานออกดอกจนถงระยะคาบหม

2) การบ ารงมะขามหวานใหแขงแรง เพอใหเกดความตานทานเชอรา ดงน 2.1) ใชพนธตานทาน มมะขามหวานหลายพนธทไมเปนเชอราหรอ

เปนนอย ไดแก พนธขนต พนธศรชมภ พนธประกายเพชร

- 10 -

2.2) บ ารงดวยปยคอก มลสกร มลไกไข จะท าใหมะขามหวานเกดเชอรานอยกวาปยชนดอนแลว ยงท าใหฝกใหญ เนอหนา รสหวาน 2.3) ใชกรดซลคอนโรยรอบทรงพมตงแตเรมออกดอก ผลกซลเกตจะไปสะสมทผวใบและฝก ท าใหมะขามหวานแขงแรง เชอรา

และแมลงจงไมท าลาย นอกจากนยงท าใหมรสชาตด

2.4) ใสปนโดโลไมท ชวยปรบความเปนกรดของดน ท าใหสามารถน าแรธาตตางๆ ในดนไปใชได และยงไดธาตแคลเซยมและแมกนเซยม ท าใหแขงแรง 2.5) ใสปยหมกชวภาพ กอนมะขามหวานจะออกดอกตดฝก เพอบ ารงใหตนสมบรณ แขงแรงใหมภมตานทานโรค

3) การลดความชนในสวนและฝกมะขามหวาน 3.1) ไมควรปลกมะขามหวานใหชดเกนไป ควรใชระยะ 12 x 12 ม. ถาปลกชดกนควรตดแตงใหโปรง เพอใหไดรบแสงแดดตลอดวน และไมควรปลกมะขามหวานในทลม 3.2) การตดแตงกง ตดกงทรก+ทบ ไมสมบรณออกใหโปรง แสงแดด สองไดทวถง ลมพดผานได ท าใหความชนในตนต า ฝกทเปยกจากน าคางหรอฝนจะแหงเรว

- 11 -

3.3) ดายหญารอบทรงพมเพอลดความชนในดน กอนมะขามหวานจะเขาระยะคาบหม ใหแสงแดดสองเขาถงพนดน 3.4) ถาเชอราระบาดมาก ควรเกบฝกในระยะคาบหม ซงก าลงเกดเชอรา มาอบในตอบพลงงานแสงอาทตยประมาณ 1 สปดาห ท าใหฝกแหงเรว เชอราไมสามารถเจรญเตบโตตอได 3.5) น ามะขามหวานมาอบในต ไมโครเวฟ ประมาณ 7 นาท หลงจากนนจงผงแดดอก 2 แดด เชอราจะไมเจรญเตบโต

2. โรคราแปง (oidium sp) ลกษณะอาการ เกดกบ ใบออน เกดเปนจดดางเหลองดานบนใบ เปนจดเดยวๆ หรอรวมเปนกลม ตอมาจดดางเหลองกระจายคลมทวพนทใบ เมอมสภาพแวดลอมเหมาะสมเชอราแปงสขาวจะเจรญฟขนตรงบรเวณจดดางเหลอง มลกษณะเปนผงสขาวปกคลมทวทงตน ใบและดอกทมราแปงเขาท าลายอยางรนแรง ใบจะรวงมาก เมอเกดใบใหมกจะเกดการรางอก การรวงของใบท าใหพนทการสงเคราะหแสงลดลง การเจรญเตบโตหยดชะงก และดอกจะรวงหมด

การปองกนก าจ ด ฉ ด พนป องกนด วย รา เข ยว ไตร โด เดอร มา (Tricoderma) สารก ามะถนหรอสารประเภทดดซม เชน triadimefon ควรท าการตดแตงใหโปรงควบคมราแปงโดยฉดพนสารเคมระยะตนโต

- 12 -

แมลงศตรมะขามหวานทส าคญและวธการปองกน

1. แมลงกนน(Microlrichai Sp.) ลกษณะการท าลาย กดกนยอดออนใบออนและชอดอกในเวลากลางคน มกระบาดในสวนมะขามหวานอย ใกลป า โดยเฉพาะบรเวณตนทอยรอบนอกของสวนประมาณเดอนเมษายน ถง มถนายน ซงเปนชวงเวลา ทตนมะขามหวานแตกใบออนและออกดอก

การปองกนและก าจด ใหใชไฟลอทใตตน การฉดพนดวยสารก าจดแมลงเพอปองกนการเขาท าลา ไดแก คารบารล 85% หรอ สารเมทามโดฟอส 60 % เอสแอล อตรา 25 ซซ ตอน า 20 ลตร

2. หนอนคบละหง ( Achaea janat) ลกษณะการท าลาย กดกนยอดออนและชอดอก ระบาดในชวงเวลาใกล เค ยงกบแมลงนนหนอนทฟกออกจากไขใหมๆ มสน าตาล หนอนวยนจะกนอาหารนอยมาก แตจะเจรญเตบโตรวดเรวภายใน 7 วน หนอนจะโตเกอบเตมทและอยในวย 4 หรอ 5 ซงเปนวยทกนจ และท าความเสยหายรนแรงมาก ระบาดมากเมอฝนชกประมาณเดอนพฤษภาคม ถง มถนายน

- 13 -

การปองกนและก าจด เกษตรกรหมนตรวจดยอดออนและชอดอกของมะขามหวาน เมอตรวจพบวามหนอนระบาด ใหฉดพนดวย คารบารล 85% ดบบลว พ (เซฟวน 85%) อตรา 40 กรมตอน า 20 ลตร หรอไซเฟอรเมทรน 15 % อซ อตรา 15 ซซตอน า 20 ลตร

หรอใชน าหมกชวภาพทมสวนผสมดงน 1. ขาตะไครหอม พรก หนอนตายหยาก กลอย ไหลแดง หรอรสเผดรอนอนๆ 30 กโลกรม 2. กากน าตาลหรอน าตาลทรายแดง 10 กโลกรม 3. หวเชอน าสกดชวภาพ 1 ลตร หรอพด.2 1 ซอง 4. เตมน าเตมถง 200 ลตร ใชฆาหนอนและการปองกนก าจด

3. หนอนเจาะฝก หนอนเจาะท าลายฝกมะขามทพบม 2 ชนดดวยกน คอ Citripestis sagittiferella และ Cryptophebia ombrodelta ลกษณะการท าลาย เจาะท าลายฝกออนระยะเมลดสเขยวใส หรออายประมาณ 4 เดอน จนถงมะขามหวานเรมใหความหวาน ประมาณ เดอนตลาคม - พฤษศจกายน จะเหนเปนรอยแผลมน าสด าไหลออกมา ตวหนอนอาศยกดกนเนอและเมลดมะขามอยภายในฝก จนกระทงเขาดกแด

การปองกนและก าจด ใชสารเคมกลมคารบารล เชน เซฟวน -85, คารโบนอกซ, เอส-85 ฉดพนปองกนในระยะฝกออนหรอตลอดชวงฝกทถกท าลาย กอนทตวหนอนจะเจาะเขาไปในฝกมะขามหวาน

- 14 -

4. หนอนเจาะกง (Zeuzera coffeae) มทงเกดจากผเสอและดวง ลกษณะการท าลาย ผเสอจะวางไขไวตามเปลอก

ของกงและล าตน ลกษณะไข มสเหลองแดง เมอไขฟกออกเปนตวหนอนแลวมนจะเจาะกนเนอไม สวนดวง ลกษณะการท าลาย ตวเตมวยจะ

กดผวของกงใหเปนแผลแลววางไข ลกษณะไข จะมสขาว เมอไขฟกออกเปนตวหนอนแลวจะเจาะ เขาไปกนเนอไมเหมอนหนอนผเสอ ทงสองประเภทน จะท าลายกงคอนขางเลก เมอเกดการระบาดท าใหมองเหนกงแหงตายเปนสแดงตามทรงพมมะขามหวาน

การปองกนและก าจด เมอตรวจพบกงแหงตาย ใหตดเหนอจากแผล ทเปนรอยเจาะท าลายของแมลงประมาณ 1 คบ และน ากงทตดไปเผาท าลายทง วธการปองกนใหฉดพนดวยสารคารบอนไดซลไฟด หรอคารบอนเตตราคลอไรด

5. เพลยหอย (Diaspididae) มเกราะหมเปนไข และ ชนด ไมมเกราะหม จะมผนงล าตวหมตวเองเปนเกราะ เพลยหอยเกลด ลกษณะการท าลาย ใชปากดดน าเลยงชอดอก โดย

เกาะแนนตามชอดอกและฝกของมะขามหวานท าใหชะงกการเจรญเตบโต และถามการท าลายมาก ๆ จะไมตดฝกหรอฝกแหงลบ สวนเพลยหอยยกษ ลกษณะการท าลายเหมอนกบเพลยหอยเกลด แตตวมขนาดใหญกวามาก

- 15 -

การปองกนก าจด หมนตรวจดสวน ถาพบการระบาดไมมากนก ใหท าการรดเพลยหอยเกลดออกจากพชแลวท าลาย ถามการระบาดท าลายมาก ใหฉดพนดวย มาลาไธออน หรอ อะเซฟเฟทใหทวทงตน

6. ดวงขาโต Caryedon gonagra ลกษณะการท าลาย ตวเตมวยจะวางไขทเปลอกมะขามหวาน ในระยะทมะขามหวานเรมใหความหวานกอนทเปลอกจะแขง แลวหนอนจะเจาะผานเปลอกและเนอ เขาไปกดกนและเจรญเตบโตในเมลด และยงเจรญเตบโตเปนตวเตมวยแพรพนธอยในฝกมะขามหลงการเกบเกยวอยางรวดเรว

การปองกนและก าจด ตรวจดในชวงทฝกมะขามหวาน หรอกอน มะขามหวานสกประมาณ 1 – 2 เดอน ถาเหนไขสขาวนวลบรเวณผวฝก หรอเมอตรวจพบตวเตมวยอยในบรเวณสวนมะขามหวานใหปองกนโดยใชสารปองกนก าจดแมลง คารบารล มาลาไธออน และสารเมทมโดฟอส

หรอ หลงตดแตงฝกเสรจเรยบรอย ใหน ามะขามหวานผงแดด ลดความชนแลวน าเขาหองเยนทนทเพอปองกนไขฟกออกเปนตว นอกจากน ยงสามารถใชวธการนงและอบ เพอท าลายไขดวงขาโตได

- 16 -

‘การใชเทคโนโลยในการเพมมลคา’

การคดคณภาพมะขามหวาน การสรางความมนใจใหกบผบรโภคในการเลอกซอมะขามหวานผลไม

ทมชอเสยงของจงหวดเพชรบรณใหไดฝกทมคณภาพปราศจากมอดแมลงและราสามารถใชภาพถายมาประยกตกบการตรวจสอบฝกมะขามได จากการศกษา จะพบวาฝกมะขามจะมพนผวทแตกตางกนระหวางฝกดกบฝกเสย โดยพนผว ของฝกมะขามเสยนนจะมสของพนผวจะไมเรยบตลอดทงฝกหรอต าหน

(ก) (ข) (ค)

ภาพตวอยางโรคของมะขามหวาน (ก) มะขามทเปนเชอรา (ข) มะขามทถกมอดและแมลงเจาะและ (ค) มะขามทเปนโรคหด

จากความแตกตางตรงนเราสามารถน ามาพฒนาเปนวธการตรวจสอบฝกมะขามเสยดวยการใชเทคโนโลยการประมวลผลภาพ ซงจะใชภาพทไดจากการถายฝกมะขามมาท าการประมวลผลดวยระบบคอมพวเตอร โดยการพจารณาทคาความเขมของแสงภายในภาพ

- 17 -

(ก) (ข) (ค) (ง) (จ)

ภาพถายดานหนาของตวอยางฝกมะขามทท าการหาคาระดบความเขมของแสงในระดบคาตางๆ

ขนตอนแรกเราจะตองท าใหระบบคอมพวเตอรเกดการรจ าระดบคาความเขมของแสงภายในภาพถายฝกมะขามกอน หลงจากนนเราท าการก าหนดคาระดบความเขมทจะเปนเกณฑในการตดสนฝกมะขามใดเปนฝกทเสย ซงวธการนใหความแมนย าในการท านายผลถกตองมากกวาการท านายผลจากมนษย

การลดตนทน

การลดตนทนในการแปรรปมะขามหวาน เราสามารถลดตนทนไดโดยการใช

เครองทนแรง เพอลดอตราการจางแรงงานในการถอดรกมะขาม จงไดเกดนวตกรรม

“ชดถอดรกมะขาม” ขนมา

ชดถอดรกมะขาม มะขามทถอดรกส าเรจแลว

- 18 -

การแปรรป

1. สยอมผาจากมะขาม ขนตอนการท าสจากสวนประกอบของมะขามหวาน น าสวนประกอบของ

มะขามหวานมาท าสจากเปลอกฝกมะขามหวานโดยใช เปลอกฝกมะขามหวานแหง 1 สวน : น า 3 สวน มล าดบขนตอน คอ น าเปลอกฝกมะขามหวานแหงใสชามอาง เตมน าทเตรยมไวเทใสใหทวมเปลอกฝกมะขาม ใชไมพายคนกลบไปมา เมอแชได 24 ชวโมง เปลอกมะขามจะพองตวเลกนอย คนกลบไป-มาทก 24 ชวโมง จนครบ 5 ครง กรองน าแชเปลอกมะขามแยกออกจากเปลอกมะขาม น าแชเปลอกฝกมะขามจะมสน าตาลเหลอง สวนการท าสจากเมลดมะขามหวานใช เมลดมะขาม 1 สวน : น า 3 สวน มล าดบขนตอน คอ น าเมลดมะขามใสชามอาง เตมน าทเตรยมไวเทใสใหทวมเมลดมะขาม ใชไมพายคนกลบไปมา เมอแชได 24 ชวโมง เปลอกทหมเมลดมะขามจะพองเลกนอย แชตอไปอกและคนกลบ ไป-มาอก 1 ครง เมอได 24 ชวโมง จะพบวาเปลอกทหมเมลดมะขามจะพองตวมากขนจนเหนไดเดนชด คนกลบไป-มาทก 24 ชวโมงจนครบ 5 ครง ใชไมพายคนจนเยอหมเมลดมะขามแยกตวออกมาจากเมลดใน กรองน าแชเมลดมะขามแยกออกจากเมลด น าแชเมลดมะขามจะมสน าตาลแดง

ฝายยอมสเปลอกฝกมะขามหวาน ฝายยอมสเมลดมะขามหวาน

- 19 -

สจากสวนประกอบของมะขามหวานทสามารถใชยอมฝายพนเมอง พบวา เปลอกฝกมะขามใหสน าตาลอมเหลอง เมลดมะขามสน าตาลอมแดง และตองน ามาเคลอบเสนฝายดวยสารชวยตดส หรอ ซลเกด เพอไมใหสตก โดยผสมสารชวยตดส 1 สวน กบน า 5 สวน น าเสนฝายทยอมแลวลงแชในน า ผสมสารชวยตดส กลบเสนฝายในน าสารชวยตดสจนเปยกทวกนรดน าทเกาะเสนฝายออก และน าปลายเชอกผกแขวนไวในรมลมโกรกด ตากลมจนแหงด โดยกลบดานในออกนอก คลเสนฝายใหแตกตวออกจากกนไมเกาะตด กระจายเสนฝายใหแยกมากทสดคลายปมฝายออกเสนฝายจะแยกตวไดด น าเสนฝายกรอใสกระสวย เตรยมพรอมน าไปทอเปน ผาฝายยอมสมะขามหวาน ผาฝายยอมสเปลอกฝกมะขามหวานจะมสน าตาลอมเหลอง และผาฝาย ยอมสเมลดมะขามจะมสน าตาลอมแดงทงสองสมความสวยงามแปลกตามเอกลกษณ และน าผาฝายไปพฒนาเปนผลตภณฑไดตอไป

2. ผลตภณฑจากไมมะขาม ตนมะขามสามารถจดท าเปนของทระลก ของใชของตกแตง เพอการจด

จ าหนาย โดยใชแนวคดจากรปลกษณสวนตางๆ ของตนมะขาม ประยกตเขากบ วฒนธรรมการอมพระด าน า และศลปกรรมเมองศรเทพ ดงน

การรางแบบ

- 20 -

โต๏ะจากไมมะขาม

ของทระลกจากไมมะขาม

เอกสารอางอง

จนตนา สนามชยสกล. (2551). รายงานวจย เรอง การพฒนาคณภาพมะขามหวานโดยการปองกนก าจดเชอราตามแนวเศรษฐกจพอเพยงดวยภมปญญาทองถนของชมชนบานซบแลง ต าบลยางงาม อ าเภอหนองไผ จงหวดเพชรบรณ . จงหวดเพชรบรณ : มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

จนตนา สนามชยสกล และเบญจพร ศรสวรรณมาศ. (2554). รายงานวจย เรอง การจดการเชอราแบบผสมผสานในสวนมะขามหวานของเกษตรกร เครอขายวสาหกจชมชนมะขามหวาน จงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

จนตนา สนามชยสกล. (2554). รายงานวจย เรอง การจดการสวนมะขามหวานเพอพฒนาคณภาพแบบมสวนรวมของเครอขายวสาหกจชมชนมะขามหวานของจงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

เทพ เพยมะลง. (2552). รายงานวจย เรอง การบรหารแมลงศตรมะขามหวานตามแนวเศรษฐกจ พอเพยงของกลมวสาหกจชมชนบานพล า อ าเภอเมอง จงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

เทพ เพยมะลง. (2553). ผลของการใหน าตอการเพมผลผลตมะขามหวานพนธสทอง. รวมบทคดยอการวจยประเภททนทวไป ประจ าปงบประมาณ 2552-2554. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

เทพ เพยมะลง. (2554). รายงานวจย เรอง ศกษาวธทเหมาะสมในการเกบรกษาผลผลตมะขามหวานพนธศรชมภเพอปองกนการเขาท าลายของดวงขาโต . จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

เทพ เพยมะลง. (2554). รายงานวจย เรอง การจดการดนเพอการฟนฟสวนมะขามหวาน ของเครอขายวสาหกจชมชนมะขามหวานในจงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

- 22 -

เทพ เพยมะลง. (2555). รายงานวจย เรอง การเพมประสทธภาพในการบรหารจดการสวนมะขามหวานตอสงบงชทางภมศาสตร (GI) ของกลมวสาหกจชมชนจงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

เบญจพร ศรสวรรณมาศและ จนตนา สนามชยสกล. (2552). รายงานวจย เรอง ศกษาชวงเวลาของการตดเชอและผลการใชเชอราไตรโคเดอรมา สมนไพรหมกและน าสมควนไมในการยบยงเชอราจากมะขามหวานในหองปฎบตการ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

ประธาน เรยงราด. (2554). รายงานวจย เรอง การพฒนารปแบบการตดแตงตนมะขามหวานเพอควบคมความสงและทรงพมแบบมสวนรวมกบเครอขายวสาหกจชมชนผปลกมะขามหวานจงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

ประธาน เรยงราด. (2555). รายงานวจย เรอง การพฒนานวตกรรมการเทยบสดสวนตนตอกงเลยงทเหมาะสมตอการเพมผลผลต และคณภาพมะขามหวานแบบมสวนรวมของเครอขายเกษตรกร จงหวดเพชรบรณ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

ณฐพล ชยทวชธานนท. (2555). งานวจย เรอง การตรวจสอบฝกมะขามหวานเสยโดยวธการประมวลผลภาพ. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

ศกดศรชย ศรสวสด. (2556). งานวจย เรอง การศกษาสมรรถนะของชดถอดรกมะขาม : กรณศกษามะขามหวานพนธประกายทอง. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

อนงคพรรณ หตถมาศ. (2554). รายงานวจย เรอง การพฒนาผลตภณฑจากฝายยอมสจากมะขามหวาน. จงหวดเพชรบรณ: มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ

นทศ เอยมใส. 2554. การออกแบบและพฒนาผลตภณฑจากไมมะขามหวาน . รายงานวจย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ จงหวดเพชรบรณ

- 24 -

- 25 -

- 26 – ระบบและกลไกการรวบรวม คดสรร และสงเคราะหองคความร

- 27 -

ภาพกจกรรมการ วเคราะห และสงเคราะหองคความร

ประวต นกวจยคณะเทคโนโลยการเกษตร

ผชวยศาสตราจารยจนตนา สนามชยสกล หลกสตร เกษตรศาสตร (พชศาสตร)

ประวตการศกษา - วท.บ. เกษตรศาสตร (พชศาสตร)

- วท.ม. เกษตรศาสตร (กฏวทยา)

ผชวยศาสตราจารยอนงคพรรณ หตถมาศ หลกสตร เกษตรศาสตร (คหกรรมศาสตร)

ประวตการศกษา - ปวช. วทยาลยครสวนดสต

- ปวส. วทยาลยครสวนดสต

- คบ. คหกรรมศาสตร วทยาลยครสวนดสต

- กศ.ม. การศกษามหาบณฑต ม.นเรศวร

ผชวยศาสตราจารยนทศ เอยมใส หลกสตร ออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม

ประวตการศกษา

- ปกศ. ตน วทยาลยครล าปาง

- ปกศ. สง วทยาลยครเพชรบรณ

- ค.บ. (อตสาหกรรมศลป) วทยาลยครพระนคร

- กศ.ม. (อตสาหกรรมศกษา) ม.ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร

- 30 -

นายประธาน เรยงลาด หลกสตร เกษตรศาสตร (สตวศาสตร) ประวตการศกษา

- B.Sci Animal Science Khonkaen University

- M.Sci Animal Science Khonkaen University

นายณฐพล ชยทวชธานนท หลกสตร เทคโนโลยอตสาหกรรม ( เทคโนโลยคอมพวเตอรอตสาหกรรม) ประวตการศกษา

- วท.บ. วทยาการคอมพวเตอร มรภ.พบลสงคราม

- วท.ม. เทคโนโลยสารสนเทศ ม.นเรศวร

- ปร.ด. เทคโนโลยสารสนเทศ (ก าลงศกษาตอ)

ม.เทคโนโลยมหานคร

นายศกดศรชย ศรสวสด หลกสตร เทคโนโลยอตสาหกรรม (เทคโนโลยการผลต) ประวตการศกษา

- วท.บ. เทคโนโลยการผลต มรภ.เพชรบรณ

- ค.ม. เทคโนโลยอตสาหกรรม มรภ.พบลสงคราม

- ปร.ด. การจดการเทคโนโลย มรภ.พระนคร (ก าลงศกษา)

- 31 -

นายเทพ เพยมะลง นกวชาการเกษตร ประวตการศกษา - คบ. เกษตรกรรม สถาบนราชภฏเพชรบรณ - วท.ม. การจดการการเกษตร มรภ.นครสวรรค

ทปรกษา 1. สบโท ดร.พศทธ บวเปรม คณบดคณะเทคโนโลยการเกษตร 2. นายปยพงศ บางใบ รองคณบดฝายวชาการและวจย 3. นายพพฒน ชนาเทพาพร รองคณบดฝายบรหารและประกนคณภาพการศกษา 4. นายวทยา หนชางสงห รองคณบดฝายกจการนกศกษาและวางแผน 5. นายยศวรรธน จนทนา ประธานหลกสตรวศวกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวชาวศวกรรมคอมพวเตอร 6. นายธรรมณชาต วนแตง ประธานหลกสตรวศวกรรมศาสตรบณฑต

สาขาวชาวศวกรรมการผลต 7. นายพพฒน ชนาเทพาพร ประธานหลกสตรวทยาศาสตรบณฑต

สาขาวชาเกษตรศาสตร 8. นางนภาพร ตมทองค า ประธานหลกสตรเทคโนโลยบณฑต

สาขาวชาเทคโนโลยอตสาหกรรม 9. นายมานะ อนพรมม ประธานหลกสตรเทคโนโลยบณฑต

สาขาวชาออกแบบผลตภณฑอตสาหกรรม 10. นางภาวนา จนทรสมบต หวหนาส านกงานคณบด คณะกรรมการรวบรวม คดสรร วเคราะห สงเคราะหความรจากงานวจยหรองานสรางสรรค 1. นายปยพงศ บางใบ ประธานกรรมการ 2. ผชวยศาสตราจารยอนงคพรรณ หตถมาศ กรรมการ 3. ผชวยศาสตราจารยศนสนย อตมอาง กรรมการ 4. ผชวยศาสตราจารยบญรตน พมพาภรณ กรรมการ 5. ดร.บญชวย สทธรกษ กรรมการ 6. สบโท ดร.พศทธ บวเปรม กรรมการ 7. นางสาวบษยามาส นามพทธา เลขานการ 8. นางกหลาบ ชาตชะนะ ผชวยเลขานการ 9. นางสาววชชลดา เสนานช ผชวยเลขานการ

- 33 -

นกวจยทเขารวมวเคราะห สงเคราะหองคความรจากงานวจย 1. ผชวยศาสตราจารยจนตนา สนามชยสกล 2. ผชวยศาสตราจารยอนงคพรรณ หตถมาศ 3. ผชวยศาสตราจารยนทศ เอยมใส 4. นายณฐพล ชยทวชธานนท 5. วาทรอยตร ศกดศรชย ศรสวสด 6. นายประธาน เรยงลาด 7. นายเทพ เพยมะลง คณะผจดท าเลม และออกแบบปก 1. นางกหลาบ ชาตชะนะ นกวเคราะหนโยบายและแผน 2. นางสาวบษยามาส นามพทธา เจาหนาทวจย 3. นางสาววชชลดา เสนานช เจาหนาทบรหารงานทวไป 4. นางณฐณชา อนจ าปา เจาหนาทบรหารงานทวไป

การน าไปเผยแพรสสาธารณชน

1. เผยแพรส เกษตรกรผปลกมะขามหวาน กลมวสาหกจชมชน และผสนใจ

ทวไป

2. เผยแพรผานเวบไซต คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏ

เพชรบรณ http://agritech.pcru.ac.th

3. เผยแพรสองคกรของภาครฐ

4. มอบใหกบหองสมดมหาวทยาลยราชภฏเพชรบรณ