ก

ก

ค าน า

แบบฝกทกษะ รายวชา ว30221 เคม 1 ชนมธยมศกษาปท 4 เรอง ปรมาณสมพนธ เลมท 1 เรอง มวลอะตอม จดท าขนเพอพฒนาการเรยนการสอน และยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เปนนวตกรรมทชวยลดบทบาทของครตามแนวทางการปฏรปการเรยนรทยดผเรยนเปนส าคญ เปนกจกรรมการเรยนรทสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรไดดวยตนเอง ท าเปน คดเปน แกปญหาได สามารถพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ ซงตอบสนองพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 และสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทมงเนนใหผเรยนไดรบการพฒนาทงดานความร กระบวนการคด กระบวนการสบเสาะหาความร การแกปญหา การปฏบตจรง เนนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร ใหผเรยนไดใชกระบวนการสบเสาะหาความร ความสามารถในการรสอสาร ตลอดจนการตดสนใจ ศกษาคนควาและลงมอปฏบตไดดวยตนเอง ตลอดจนมจตวทยาศาสตร คณธรรมและคานยมทถกตองเหมาะสม แบบฝกทกษะนเปนแบบฝกพฒนาทกษะการแกโจทยปญหาและฝกทกษะการคดค านวณของผเรยน ซงนกเรยนจะไดฝกทกษะการแกโจทยปญหาและค านวณเพมเตมและเสรมจากการเรยนรตามบทเรยนในหนงสอเรยนพนฐานและเพมเตม วชาเคม เลม 2 ของ สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย (สสวท.) ในการจดท าแบบฝกทกษะน ส าเรจลลวงได ดวยด ไดรบค าแนะน า ขอเสนอแนะ และการสนบสนนจากนายจตรงค อนทรรง ผอ านวยการโรงเรยนสรนธรราชวทยาลย คณะครและบคลากรในโรงเรยน โดยเฉพาะคณะครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรโรงเรยนสรนธรราชวทยาลย ขอขอบพระคณทกทานมา ณ โอกาสน หวงเปนอยางยงวา แบบฝกทกษะนจะเปนประโยชนตอการเรยนการสอนเพอใชในการพฒนาผเรยน และสงเสรมใหครจดกจกรรมการเรยนรไดอยางมประสทธภาพและเปนสวนส าคญ ในการพฒนาคณภาพ และมาตรฐานการศกษาการศกษากลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร

สทธวชญ พงษธนาวสฐ

ข

สารบญ เรอง หนา ค าน า ................................................................................................................................................. ก สารบญ .............................................................................................................................................. ข ค าชแจง .............................................................................................................................................. 1 แผนผงแสดงขนตอนการเรยนโดยใชแบบฝกทกษะ ............................................................................. 2 ค าแนะน าการใชแบบฝกทกษะส าหรบคร ........................................................................................... 3 ค าแนะน าการใชแบบฝกทกษะส าหรบนกเรยน ................................................................................... 4 มาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผลการเรยนร จดประสงคการเรยนร ........................................ 5 แบบทดสอบกอนเรยน ........................................................................................................................ 6 ใบความร เรอง มวลอะตอม................................................................................................................ 9 บนทกชวยจ า ................................................................................................................................... 19 แบบฝกทกษะท 1.1 ........................................................................................................................ 20 แบบฝกทกษะท 1.2 ........................................................................................................................ 21 แบบฝกทกษะท 1.3 ........................................................................................................................ 25 แบบทดสอบหลงเรยน ..................................................................................................................... 28 แบบบนทกคะแนน .......................................................................................................................... 31 เฉลยค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน ................................................................................................. 32 เฉลยแบบฝกทกษะท 1.1 ................................................................................................................ 33 เฉลยแบบฝกทกษะท 1.2 ................................................................................................................ 34 เฉลยแบบฝกทกษะท 1.3 ................................................................................................................ 39 เฉลยค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน.................................................................................................. 44 บรรณานกรม ................................................................................................................................... 45

1

ค าชแจง

เพอใหการใชแบบฝกทกษะ รายวชา ว30221 เคม 1 เรอง ปรมาณสมพนธ ชนมธยมศกษาปท 4

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร บรรลเปาหมาย ใหผเรยนใชประกอบการเรยนอยางมขนตอน ผเขยนไดเสนอแนวทางการใชแบบฝกทกษะ ดงตอไปน 1. แบบฝกทกษะ รายวชา ว30221 เคม 1 ชนมธยมศกษาปท 4 เรอง ปรมาณสมพนธ มจ านวน 9 เลม ดงน เลมท 1 เรอง มวลอะตอม เลมท 2 เรอง มวลโมเลกล เลมท 3 เรอง จ านวนโมลกบจ านวนอนภาคของสาร เลมท 4 เรอง จ านวนโมลกบมวลของสาร เลมท 5 เรอง ปรมาตรตอโมลของแกส เลมท 6 เรอง ความสมพนธระหวางจ านวนโมล อนภาค มวลและปรมาตรของแกส เลมท 7 เรอง ความเขมขนของสารละลาย เลมท 8 เรอง การเตรยมสารละลาย เลมท 9 เรอง สมบตบางประการของสารละลาย

2. แบบฝกทกษะเลมนเปนเลมท 1 เรอง มวลอะตอม ใชประกอบแผนการจดการเรยนรรายวชา ว30221 เคม 1 ชนมธยมศกษาปท 4 จ านวน 1 แผน เวลา 2 ชวโมง 3. สวนประกอบของแบบฝกทกษะ ในแตละเลมประกอบดวย 3.1 ค าชแจง 3.2 แผนผงแสดงขนตอนการเรยนโดยใชแบบฝกทกษะ 3.3 ค าแนะน าการใชแบบฝกทกษะส าหรบคร 3.4 ค าแนะน าการใชแบบฝกทกษะส าหรบนกเรยน 3.5 มาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผลการเรยนร จดประสงคการเรยนร 3.6 แบบทดสอบกอนเรยน 3.7 ใบความร 3.8 แบบฝกทกษะ 3.9 แบบทดสอบหลงเรยน 3.10 แบบบนทกคะแนน 3.11 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 3.12 เฉลยแบบฝกทกษะ 3.13 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 3.14 บรรณานกรม 4. ผใชแบบฝกทกษะน ควรศกษาค าแนะน าในการใชแบบฝกทกษะกอนทกครง

2

แผนผงแสดงขนตอนการเรยน โดยใชแบบฝกทกษะ

อานค าชแจงการใชแบบฝกทกษะ

ศกษามาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผลการเรยนร จดประสงคการเรยนร

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

ศกษาแบบฝกทกษะ

- ศกษาใบความร - ท าแบบฝกทกษะ

- ตรวจค าตอบจากเฉลยแนวค าตอบ

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

ตรวจสอบค าตอบ

ศกษาแบบฝกทกษะเลมตอไป

ไมผานเกณฑ

ผานเกณฑ

3

ค าแนะน าการใชแบบฝกทกษะ ส าหรบคร

การจดกจกรรมการเรยนรโดยใชแบบฝกทกษะ รายวชา ว30221 เคม 1 เรอง ปรมาณสมพนธ ชนมธยมศกษาปท 4 เลมท 1 เรอง มวลอะตอม มจดมงหมายเพอชวยใหการด าเนนกจกรรมการเรยนร ใหบรรลวตถประสงคการเรยนรและมประสทธภาพ ครควรเตรยมความพรอม และปฏบตตามค าแนะน า ดงตอไปน 1. ศกษาแบบฝกทกษะและอานเนอหาอยางละเอยดรอบครอบพรอมทงท าความเขาใจ กบเนอหา ทกเลมกอนการใชงาน 2. เตรยมวสดอปกรณ สอการสอนตาง ๆ ส าหรบใหนกเรยนปฏบตกจกรรมใหครบถวน และเพยงพอกบจ านวนนกเรยน 3. ชแจงใหนกเรยนทราบถงล าดบขนตอนและวธการสอนโดยแบบฝกทกษะอยางชดเจน และประโยชนทไดจากการสอนโดยแบบฝกทกษะ 4. ชแจงใหนกเรยนทราบเกยวกบบทบาทของนกเรยนในการเรยนโดยใช แบบฝกทกษะ ใหเขาใจและเนนย าเรองความซอสตยโดยไมคดลอกเพอนหรอดเฉลยลวงหนา 5. ในขณะทนกเรยนก าลงศกษาเนอหาหรอปฏบตกจกรรม ครควรคอยใหความชวยเหลอแนะน ากระตนใหนกเรยน ท ากจกรรมอยางกระตอรอรนและตอบขอสงสยตาง ๆ ระหวางเรยนพรอมทงสงเกตและประเมนพฤตกรรมการท างานของนกเรยน 6. เวลาทใชในการเรยนจากแบบฝกทกษะของนกเรยนแตละคนอาจไมเทากน ครควรยดหยนไดตามความเหมาะสมกบสถานการณ 7. ในกรณทนกเรยนคนใดขาดเรยน ใหนกเรยนศกษาเปนรายบคคล จากแบบฝกทกษะทครเตรยมไว 8. ส าหรบหองเรยนทใชในการสอนโดยใช แบบฝกทกษะนนสามารถเรยนไดทงในหองเรยนและนอกหองเรยนตามความเหมาะสมกบสถานการณ 9. เมอนกเรยนปฏบตกจกรรมครบถวน ใหนกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน แลวน าผลทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนแจงใหนกเรยนทราบความกาวหนาทางการเรยน 10. เมอนกเรยนเรยนรจากแบบฝกทกษะครบทกเลมแลว ใหนกเรยนท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธหลงเรยน เรอง ปรมาณสมพนธ จ านวน 30 ขอ เพอทราบผลการพฒนาในภาพรวม

4

ค าแนะน าการใชแบบฝกทกษะ ส าหรบนกเรยน

การเรยนรโดยใชแบบฝกทกษะ รายวชา ว30221 เคม 1 เรอง ปรมาณสมพนธ ชนมธยมศกษาปท 4 เลมท 1 เรองมวลอะตอม ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอนดวยความซอสตยและตงใจ ดงน 1. อานค าชแจง ค าแนะน าการใชและปฏบตตามขนตอนการแบบฝกทกษะ 2. ศกษามาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผลการเรยนร จดประสงคการเรยนร 3. ท าแบบทดสอบกอนเรยน แบบฝกทกษะ เลมท 1 เรอง มวลอะตอม จ านวน 10 ขอ บนทกผลคะแนนทไดลงในแบบบนทกคะแนน 4. ศกษาแบบฝกทกษะและรวมแสดงความคดเหนในกลมและในชนเรยนอยางมเหตผล 5. ท าแบบฝกทกษะตามทก าหนดไว ดวยความละเอยดรอบคอบ 6. ตอบค าถามในแบบฝกทกษะดวยความตงใจโดยไมเปดดเฉลยกอน 7. ตรวจค าตอบจากเฉลยแนวค าตอบ 8. ท าแบบทดสอบหลงเรยน แบบฝกทกษะ เลมท 1 เรองมวลอะตอม จ านวน 10 ขอ 9. ตรวจค าตอบจากเฉลยแบบทดสอบหลงเรยน พรอมบนทกผลคะแนนทได เพอตรวจสอบความกาวหนาทางการเรยน ซงนกเรยนตองท าแบบทดสอบหลงเรยนไดรอยละ 80 ขนไป จงจะผานเกณฑ ถานกเรยนไมผานเกณฑตามทก าหนดใหทบทวนเนอหา แลวใหท าแบบทดสอบหลงเรยนอกครง หากผานเกณฑ ใหศกษาแบบฝกทกษะ เลมท 2 ตอไป 10. หากมขอสงสยใหขอค าอธบายหรอถามครผสอน เพอรวมกนสรปขอสงสยนน ๆ

5

มาตรฐานการเรยนร สาระการเรยนร ผลการเรยนร จดประสงคการเรยนร

มาตรฐานการเรยนร มาตรฐาน ว 3.1 เขาใจสมบตของสาร ความสมพนธระหวางสมบตของสารกบโครงสรางและแรงยดเหนยวระหวางอนภาค มกระบวนการสบเสาะหาความรและจตวทยาศาสตรสอสารสงทเรยนร น าความรไปใชประโยชน มาตรฐาน ว 3.2 เขาใจหลกการและธรรมชาตของการเปลยนแปลงสภานะของสาร การเกดสารละลาย การเกดปฏกรยา มกระบวนการสบเสาะ หาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนร น าความรไปใชประโยชน

สาระการเรยนร มวลอะตอม

ผลการเรยนร สบคนขอมล อธบายความหมาย ค านวณหามวลอะตอม มวลโมเลกล โมล พรอมทงค านวณ

และเปรยบเทยบความสมพนธระหวางจ านวนโมลกบอนภาค โมลกบมวล และโมลกบปรมาตรของสารได

จดประสงคการเรยนร เมอนกเรยนศกษาแบบฝกทกษะ เลมท 1 เรอง มวลอะตอม แลวนกเรยนสามารถ

1. ดานความร (Knowledge: K) 1.1 อธบายความหมายมวลอะตอมและมวลของธาต 1 อะตอมได

1.2 ค านวณหามวลอะตอมของธาตและมวลของธาต 1 อะตอมได 1.3 ค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต เมอทราบมวลอะตอม

และปรมาณของแตละไอโซโทปทอยในธรรมชาตได 2. ดานทกษะกระบวนการ (Process: P)

2.1 การสงเกต 2.2 การค านวณ 2.3 การจ าแนกประเภท 2.4 การจดกระท า และสอความหมายขอมล

3. ดานคณลกษณะ (Attitude: A) 3.1 มเหตผล

3.2 ใฝเรยนร 3.3 มความซอสตย 3.4 มความมงมนในการท างาน 3.5 รบฟงความคดเหนของผอน

6

แบบทดสอบกอนเรยน เรอง มวลอะตอม

1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวแลวกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบ

1. ขอใดถกตองทสด ก. มวลของธาต 1 อะตอมไมมหนวย ข. มวลอะตอมของธาตไมมหนวย ค. มวลของธาต 1 อะตอมเทากบมวลอะตอมของธาตนน ง. มวลอะตอมของธาตและมวลของธาต 1 อะตอมไมมหนวย 2. ปจจบนนการหามวลอะตอมของธาตนยมคดเทยบกบมวล 1 อะตอมกบธาตใด ก. คารบอน-12 ข. คารบอน-14 ค. ออกซเจน-16 ง. ออกซเจน-18 3. ธาตก ามะถน 1 อะตอม มมวล 32 × 1.66 × 10–24 กรม ก ามะถนมมวลอะตอมเทาใด ก. 16 ข. 32 ค. 64 ง. 32 × 1.66 × 10–24 4. ถามวลของธาต A 1 อะตอม มคาเทากบ a กรม และมวลมาตรฐานทใชเปรยบเทยบ เพอหามวลอะตอมเทากบ b มวลอะตอมธาต A เปนเทาใด

ก. b

a ข.

a

b

ค. ab ง. a-b 5. มวลของธาต D 1 อะตอม มมวล 23.24 x 10-23 กรม มวลอะตอมของธาต D มคาเทาใด ก. 0.14 ข. 1.4 ค. 14 ง. 140

ค าชแจง

7

6. ธาต X 3 อะตอม ม มวลเทาก บธาต Y 7 อะตอม ถาธาต X มมวลอะตอมเท ากบ 28 มวลอะตอมของธาต Y มค าเทาไร ก. 10 ข. 11 ค. 12 ง. 13 7. คารบอน มไอโซโทป 2 ชนด คอ 12C กบ 13C คามวลอะตอมเฉลยของคารบอนเปนเทาไร โดยก าหนดให 12C มมวลอะตอม 12.000 พบในธรรมชาต 98.89 เปอรเซนต 13C มมวลอะตอม 13.003 พบในธรรมชาต 1.11 เปอรเซนต ก. 11.998 ข. 12.001 ค. 12.011 ง. 12.110 8. ธาต Z มมวลอะตอมเฉลยเปน 26.4 และม 2 ไอโซโทป มมวลอะตอมเปน 25 และ 27 จงหาปรมาณในธรรมชาตของไอโซโทปทมมวลอะตอม 25 ก. 40 ข. 30 ค. 20 ง. 10 9. มวลอะตอมเฉลยของธาต G เทากบ 51.7 ถาธาต G ประกอบดวย 2 ไอโซโทป ทมเลขมวล 50 และ 52 ในธรรมชาตจะมไอโซโทปของธาต G ทมเลขมวลเทากบ 50 ประมาณรอยละเทาใด ก. 15 ข. 30 ค. 45 ง. 60 10. ธาต X จ านวน 3 ไอโซโทป ซงมมวลอะตอมและปรมาณไอโซโทปดงน

ไอโซโทป มวลอะตอมของไอโซโทป รอยละทพบในธรรมชาต

1 2 3

19.99 20.99 21.99

90.92 0.26 8.86

มวลอะตอมของธาต X เทากบขอใด ก. 19.79 ข. 19.99 ค. 20.09 ง. 20.18

8

กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน เรอง มวลอะตอม

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 6 2 7 3 8 4 9 5 10

คะแนนเตม คะแนนทได

10

ชอ – นามสกล ..................................................................................... เลขท..........................ชนมธยมศกษาปท 4/............................................

9

มวลอะตอม

ใบความร เรอง มวลอะตอม

อะตอม มาจากภาษากรก “Atomos” ซงมความหมายวาแบงแยกไมได ดงนน อะตอมจงเปนอนภาคทเลกทสดของธาตทไมสามารถแบงแยกไดอกโดยวธทางเคม องคประกอบพนฐานของอะตอม ไดแก อเลกตรอน โปรตอน และนวตรอน ซงมประจไฟฟาเปนประจลบ ประจบวก และเปนกลางทางไฟฟา ตามล าดบ โดยโปรตอนและนวตรอนรวมกนอยตรงกลางของอะตอม เรยกวา นวเคลยส และมอเลกตรอนวงอยรอบๆ นวเคลยส เนองจากอะตอมมขนาดเลกมาก และมมวลนอยมากจนไมสามารถชงได (ปจจบนพบวารศมอะตอมยาวประมาณ 10-10 เมตร เทานน) ดงนน เมอตองการทราบมวลของธาตใดจงใชวธการเปรยบเทยบ โดยพจารณาวาอะตอม ของธาตหนงมมวลนอยกวาหรอมากกวาอะตอมของอกธาตหนงซงเปนธาตมาตรฐานกเทา คาทได จากการเปรยบเทยบดงกลาวเรยกวา “มวลอะตอมของธาต” John Dolton เสนอใหใชธาตไฮโดรเจนเปนธาตมาตรฐาน เพราะเปนธาตทเบาทสด ซงไฮโดรเจนมมวลประมาณ 1.66 x 10-24 กรม ในการเปรยบเทยบหามวลอะตอมของธาต โดยก าหนดใหไฮโดรเจน 1 อะตอม มมวล 1 หนวย หรอ 1 amu (amu ยอมาจาก atomic mass unit) เปนมวลมาตรฐาน เขยนเปนความสมพนธไดดงน

อะตอมรเจนมวลของไฮโด

อะตอม 1 มวลของธาต ธาตงมวลอะตอมขอ

1

กรณน มวลอะตอมของธาตใด คอ ตวเลขทแสดงใหทราบวาธาตนน 1 อะตอม มมวลเปนกเทาของไฮโดรเจน 1 อะตอม

10

ตอมา นกเคมชาวเบลเยยมชอ Jean Servais Stas เสนอใหใชออกซเจนเปนมาตรฐาน

ในการเปรยบเทยบเพราะวาธาตออกซเจนท าปฏกรยากบธาตอนๆ ไดงาย ออกซเจน 1 อะตอม มมวลเปน 16 เทาของไฮโดรเจน 1 อะตอม ดงนน เขยนเปนความสมพนธได ดงน

อะตอม เจนมวลของออกซ

อะตอม 1 มวลของธาต ธาตงมวลอะตอมขอ

116

1

กรณน มวลอะตอม คอ ตวเลขทแสดงใหทราบวาธาตใดๆ 1 อะตอม มมวลเปนกเทา

ของ 16

1 มวลของออกซเจน 1 อะตอม

เนองจากธาตออกซเจนมหลายไอโซโทป ไดแก 16O 17O และ 18O นกเคมกบนกฟสกส ก าหนดมวลอะตอมของออกซเจนไมเหมอนกน โดยนกเคมใชมวลอะตอมเฉลยของออกซเจน ทงสามไอโซโทป แตนกฟสกสใชมวลอะตอมของ 16O เทานน ตงแต พ.ศ. 2504 เปนตนมา นกวทยาศาสตรจงตกลงใช 12C ซงเปนไอโซโทปทมปรมาณมากทสดในธรรมชาตของคารบอน เปนมาตรฐานในการเปรยบเทยบมวล ซง 12C 1 อะตอม มมวลเปน 12 เทาของไฮโดรเจนอะตอม ดงนน ในปจจบนมวลอะตอมของธาตเปน ดงน

อะตอมCมวลของ

อะตอม 1 มวลของธาต ธาตงมวลอะตอมขอ

112

1 12

สรปวา มวลอะตอมเปนตวเลขทบอกใหรวาธาตนน 1 อะตอม มมวลเปนกเทาของ 12

1มวล

ของ 12C 1 อะตอม และนกวทยาศาสตรพบวา ของ 12

1มวลของ 12C 1 อะตอม เทากบ 1.66 x 10-24 กรม

11

ดงนน

กรม

อะตอม 1 มวลของธาต ธาตงมวลอะตอมขอ 241066.1

สตรความสมพนธน สามารถใชค านวณหา 1. มวลอะตอมของธาต 2. มวลของธาต 1 อะตอม

เมอเขาใจเนอหาดแลว

ไปลองศกษาตวอยางการค านวณกนนะครบ

12

ตวอยางการค านวณ ตวอยางท 1 ธาต A 1 อะตอม หนก 3.818 x 10-23 กรม จะมมวลอะตอมเทาใด วธท า

สงทโจทยก าหนดให มวลของธาต A 1 อะตอม = 3.818 x 10-23 กรม สงทโจทยตองการ มวลอะตอมของธาต A

จากสตร กรม

อะตอม 1 AมวลของธาตA ธาตงมวลอะตอมขอ

241066.1

กรม

กรม103.818A ธาตงมวลอะตอมขอ

24

23

1066.1

23.0A ธาตงมวลอะตอมขอ

ดงนน ธาต A มมวลอะตอม เทากบ 23.0 ตอบ ตวอยางท 2 ธาต D มมวลอะตอม 107.8 ธาต D 2 อะตอม มมวลกกรม วธท า

สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต D = 107.8 สงทโจทยตองการ มวลของธาต D 2 อะตอม

จากสตร กรม

อะตอม 1 D มวลของธาต Dธาตงมวลอะตอมขอ

241066.1

มวลของธาต D 1 อะตอม = 107.8 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต D 2 อะตอม = 2 x 107.8 x 1.66 x 10-24 กรม มวลของธาต D 2 อะตอม = 3.58 x 10-22 กรม

ดงนน มวลของธาต D 2 อะตอม เทากบ 3.58 x 10-22 กรม ตอบ

13

ตวอยางท 3 ธาต L 2 อะตอม มมวลเปน 5 เทาของธาต M 3 อะตอม ถามวลอะตอมของ ธาต M เทากบ 9 จงค านวณหามวล 1 อะตอม และมวลอะตอมของธาต L วธท า

สงทโจทยก าหนดให 1. มวลอะตอมของธาต M = 9 2. ธาต L 2 อะตอม มมวลเปน 5 เทาของธาต M 3 อะตอม

สงทโจทยตองการ 1. มวลของธาต L 1 อะตอม 2. มวลอะตอมของธาต L

การหามวลของธาต L 1 อะตอม

จากสตร กรม

อะตอม 1 M มวลของธาต Mธาตงมวลอะตอมขอ

241066.1

มวลของธาต M 1 อะตอม = 9 x 1.66 x 10-24 กรม มวลของธาต M 3 อะตอม = 3 x 9 x 1.66 x 10-24 กรม มวลของธาต L 2 อะตอม มมวลเปน 5 เทาของธาต M 3 อะตอม มวลของธาต L 2 อะตอม = 5 x 3 x 9 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต L 1 อะตอม = 2

5x 3 x 9 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต L 1 อะตอม = 1.12 x 10-22 กรม

ดงนน มวลของธาต L 1 อะตอม เทากบ 1.12 x 10-22 กรม ตอบ

การหามวลอะตอมของธาต L

จากสตร กรม

อะตอม 1 L มวลของธาต Lธาตงมวลอะตอมขอ 241066.1

กรม

กรม 9 3 2

5

Lธาตงมวลอะตอมขอ 24

24

1066.1

1066.1

มวลอะตอมของธาต L = 67.5

ดงนน มวลอะตอมของธาต L เทากบ 67.5 ตอบ

14

มวลอะตอมเฉลย

ธาตแตละชนดทอยในธรรมชาตมกจะมไอโซโทปหลายชนดปนกนอย เชน ธาตคารบอน มไอโซโทปในธรรมชาต คอ 12C 13C และ14C ธาตออกซเจนมไอโซโทปในธรรมชาต 16O 17O และ 18O เปนตน ไอโซโทปของธาตแตละชนดจะมปรมาณไมเทากนในธรรมชาต และมมวลอะตอมไมเทากนดวย เชน 14N มในธรรมชาตรอยละ 99.636 และมมวลอะตอม 14.0031 และ15N มในธรรมชาต รอยละ 0.364 และมมวลอะตอม 15.0001 การพจารณามวลอะตอมทแทจรงจงตองคดจากไอโซโทปทกตวทมอยในธรรมชาตเปนคาเฉลย เรยกวา “มวลอะตอมเฉลย”

การหามวลอะตอมและปรมาณของไอโซโทปแตละธาตใชเครองมอทเรยกวา แมสสเปกโตรมเตอร (mass spectrometer) แมสสเปกโตรมเตอร เปนเครองมอทใชวเคราะห หาชนดและปรมาณ ขององคประกอบทมอยในสาร มหลกการท างาน คอ ใชล าอเลกตรอนทมพลงงานสง วงชนโมเลกล ท าใหเกดเปนไอออนหรอเปนอะตอมทมประจ ถาไอออนทเกดขนมมวลตางกน เมอเขาสสนามแมเหลกจะวงชนรศมความโคงทตางกน สนามแมเหลกจงแยกไอออนทมมวลตางกนออกจากกนได และแสดงผลเปนกราฟเรยกวา แมสสเปกตรม (mass spectrum) ทงมวล และประจของไอออน วดไดจากต าแหนงทปรากฏในสเปกตรม นกวทยาศาสตรจงวเคราะหชนด ของธาตและไอโซโทปทมอยในสารตาง ๆ ได

ตารางมวลอะตอมและปรมาณไอโซโทปของธาตบางชนดในธรรมชาต

ธาต ไอโซโทป มวลอะตอม ของไอโซโทป

ปรมาณไอโซโทป (รอยละ)

มวลอะตอมเฉลย

ไนโตรเจน 14N 14.0031 99.636 14.007 15N 15.0001 0.364

ออกซเจน 16O 15.9949 99.757 15.999 17O 16.9991 0.038 18O 17.9992 0.205

นออน 20Ne 19.9924 90.480 20.180 21Ne 20.9938 0.270 22Ne 21.9914 9.250

คลอรน 35Cl 34.9689 75.770 35.453 37Cl 36.9659 24.230

ขอสงเกต : มวลอะตอมเฉลยของธาตตางๆ จะมคาใกลเคยงกบมวลอะตอมไอโซโทปทมากทสดในธรรมชาต

15

การค านวณมวลอะตอมเฉลยจากไอโซโทปตองคดจากไอโซโทปทกๆ ตวในธรรมชาตโดย คดคาเฉลยจากความสมพนธ ดงน

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอ ธาตลยของมวลอะตอมเฉ

สตรความสมพนธน สามารถใชค านวณหา 1. มวลอะตอมเฉลย 2. มวลอะตอมของไอโซโทปใดไอโซโทปหนง 3. เปอรเซนตทพบในธรรมชาต

สรปสาระส าคญเกยวกบมวลอะตอมของธาต

1. มวลอะตอมของธาตไมมหนวย เพราะเปนคาของตวเลขทไดจากการเปรยบเทยบ หนวยตดกนหมด 2. มวลอะตอมของธาต กบ มวลของธาต 1 อะตอม มความหมายไมเหมอนกน 3. มวลอะตอมของธาตโดยทวไปเปนตวเลขทมจดทศนยม เพราะหาไดจากคาเฉลยของมวลอะตอมของธาตทมไอโซโทป แตละไอโซโทป 4. มวลของธาต 1 อะตอม สามารถหาไดดงน

มวลของธาต 1 อะตอม = มวลอะตอมของธาต x 12

1มวลของ 12C 1 อะตอม

สรปสาระส าคญเกยวกบมวลอะตอมของธาต

เมอเขาใจเนอหาดแลว

ไปลองศกษาตวอยางการค านวณกนนะครบ

16

ตวอยางการค านวณ

1. ค านวณหามวลอะตอมเฉลย

ตวอยางท 4 ธาต X ม 3 ไอโซโทป มมวลอะตอม 19.99, 20.99 และ 21.99 มปรมาณไอโซโทปในธรรมชาต 90.92 %, 0.26 % และ 8.86 % ตามล าดบ จงค านวณหามวลอะตอมเฉลยของธาต X วธท า สงทโจทยก าหนดให 1. ไอโซโทปท 1 ของธาต X มมวลอะตอม 19.99 รอยละในธรรมชาต 90.92 2. ไอโซโทปท 2 ของธาต X มมวลอะตอม 20.99 รอยละในธรรมชาต 0.26 3. ไอโซโทปท 3 ของธาต X มมวลอะตอม 21.99 รอยละในธรรมชาต 8.86 สงทโจทยตองการ มวลอะตอมเฉลยของธาต X จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอ Xธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

8.86) x (21.99 + 0.26) x (20.99 + 90.92) x (19.99 Xธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

194.8314 + 5.4574 + 1,817.4908 Xธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

2,017.7769 Xธาตลยของมวลอะตอมเฉ

20.1778 Xธาตลยของมวลอะตอมเฉ

ดงนน มวลอะตอมเฉลยของ X เทากบ 20.1778 ตอบ

17

ตวอยางท 5 ทองแดง (Cu) มไอโซโทปเสถยร 2 ไอโซโทป คอ 63Cu และ 65Cu สมมตวาทงสองไอโซโทปมมวลอะตอมเทากบ 63 และ 65 ตามล าดบจะม 63Cu และ 65Cu รอยละเทาไรในธรรมชาต ก าหนดมวลอะตอมเฉลยของทองแดง เทากบ 63.546 วธท า สงทโจทยก าหนดให 1. 63Cu มมวลอะตอม เทากบ 63 2. 65Cu มมวลอะตอม เทากบ 65 3. มวลอะตอมเฉลยของทองแดง เทากบ 63.546 สงทโจทยตองการ รอยละแตละไอโซโทปในธรรมชาต สมมตใหม 63Cu ในธรรมชาต = X % ดงนน 65Cu ในธรรมชาต = 100 - X % จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอCuธาตลยของมวลอะตอมเฉ

63.546 = 100

)100(65)63( XX

63.546 100 = 63X + 6,500 – 65X

6354.6 = 63X + 6,500 – 65X 6354.6 = –2X + 6,500 2X = 6,500 – 6,354.6

2X = 145.4

X = 2

4.145

X = 7.72 ม 63Cu ในธรรมชาต = 7.72 % ดงนน ม 65Cu ในธรรมชาต = 100 – 7.72 = 27.3 % ตอบ

18

ตวอยางท 6 โบรมน (Br) ม 2 ไอโซโทปในธรรมชาต ไอโซโทป 79Br มมวลอะตอม 78.9183 มในธรรมชาตรอยละ 50.54 จงหารอยละในธรรมชาต และมวลอะตอมไอโซโทป 81Br ถามวลอะตอมเฉลยของโบรมนเทากบ 79.904

วธท า สงทโจทยก าหนดให 1. 79Br มมวลอะตอม เทากบ 78.9183 มในธรรมชาตรอยละ 50.54 2. มวลอะตอมเฉลยของโบรมน เทากบ 79.904 สงทโจทยตองการ 1. รอยละในธรรมชาตไอโซโทป 81Br

2. มวลอะตอมไอโซโทป 81Br

หารอยละในธรรมชาตไอโซโทป 81Br

สมมตให รอยละในธรรมชาตไอโซโทป 81Br = X ∑(รอยละในธรรมชาตของแตละไอโซโทป) = 100 รอยละในธรรมชาต 79Br + X = 100 50.54 + X = 100 X = 100 - 50.54 = 49.46 ดงนน รอยละในธรรมชาตไอโซโทป 81Br เทากบ 49.46 ตอบ

หามวลอะตอมไอโซโทป 81Br

สมมตให มวลอะตอมไอโซโทป 81Br = Y จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอBrธาตลยของมวลอะตอมเฉ

79.904 = 100

()9183.78( 49.46)Y50.54

79.904 100 = 3,988.5309 + 49.46Y

7,990.4 = 3,988.5309 + 49.46Y 49.46Y = 7,990.4 – 3,988.5309 49.46Y = 4,001.8691

Y = 49.46

4,001.8691

Y = 80.91 ดงนน มวลอะตอมไอโซโทป 81Br เทากบ 80.91 ตอบ

19

บนทก...ชวยจ ำ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

เมอพรอมแลว

ไปท าแบบฝกทกษะ กนเลยนะครบ

20

แบบฝกทกษะท 1.1

1. แบบฝกทกษะชดนมทงหมด 10 ขอ ขอละ 1 คะแนน (10 คะแนน) 2. ใหนกเรยนท าเครองหมาย หนาขอทถก และท าเครองหมาย หนาขอทผด

1. …………. มวลอะตอมของธาต คอ ตวเลขทไดจากการเปรยบเทยบวามวลของธาต

1 อะตอมกบมวลของธาต มาตรฐาน 1 อะตอม 2. …………. นกวทยาศาสตรพบวา ของมวลของ 12C 1 อะตอม เทากบ 1.66 x 10-24 กรม 3. …………. มวลของธาต 1 อะตอม = มวลอะตอมของธาต x 1.66 x 10-24 กรม 4. …………. เครองแมสสเปกโตรมเตอร เปนเครองมอทใชการหามวลอะตอมและปรมาณ

ของไอโซโทปแตละธาต 5. …………. มวลอะตอม คอ มวลทแทจรงของธาตทสามารถชงได สวนมวลของธาต

1 อะตอม เปนมวลทไดจากการเปรยบเทยบมวลของธาตมาตรฐาน 6. ………….

12

1มวลของ 12C 1 อะตอม หนกเทากบมวลไฮโดรเจน 1 อะตอม

7. …………. ธาตโซเดยม (Na) มมวลอะตอมเทากบ 23 ดงนน Na จ านวน 1 อะตอม มมวลเทากบ 23 x 1.66 x 10-24 กรม

8. …………. ธาตแมกนเซยม (Mg) มมวลอะตอมเทากบ a หมายความวา มวลของ Mg

1 อะตอม มมวลเปน a เทาของ 12

1มวลของ 12C 1 อะตอม

9. …………. มวลอะตอมเฉลยของธาตตางๆ จะมคาใกลเคยงกบมวลอะตอมไอโซโทป ทมนอยทสดในธรรมชาต

10. …………. ธาต J 1 อะตอม มมวลเทากบ a x 1.66 x 10-24 กรม ดงนน มวลอะตอม ของธาต J เทากบ a

ค าชแจง

21

แบบฝกทกษะท 1.2 1. แบบฝกทกษะชดนมทงหมด 5 ขอ ขอละ 2 คะแนน (10 คะแนน) 2. ใหนกเรยนเตมขอความในชองวางใหสมบรณ 1. ธาตฮเลยม (He) มมวลอะตอม 4.0026 ธาต He 1 อะตอม มมวลกกรม วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต He = 4.0026 สงทโจทยตองการ มวลของธาต He 1 อะตอม

จากสตร กรม

อะตอม 1 He มวลของธาต eHธาตงมวลอะตอมขอ 241066.1

มวลของธาต He 1 อะตอม = ........................................

มวลของธาต He 1 อะตอม = ........................................

ดงนน มวลของธาต He 1 อะตอม เทากบ ........................................ ตอบ 2. ธาตออกซเจน (O) 1 อะตอม หนก 26.56 x 10-24 กรม จะมมวลอะตอมเทาใด วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลของธาต O 1 อะตอม = 26.56 x 10-24 กรม สงทโจทยตองการ มวลอะตอมของธาต O

จากสตร กรม

อะตอม 1 O มวลของธาต Oธาตงมวลอะตอมขอ

241066.1

กรม Oธาตงมวลอะตอมขอ 241066.1

.......................................

มวลอะตอมของธาต O = ........................................

ดงนน ธาต O มมวลอะตอม เทากบ ........................................ ตอบ

ค าชแจง

22

3. ธาต A 2 อะตอม มมวลเปน 3 เทาของธาต B 2 อะตอม ถาธาต B มมวลอะตอม = 18 จงหามวลอะตอมของธาต A วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต B = 18 ธาต A 2 อะตอม มมวลเปน 3 เทาของธาต B 2 อะตอม สงทโจทยตองการ มวลอะตอมของธาต A หามวลของธาต A 1 อะตอม

จากสตร กรม

อะตอม 1 B มวลของธาต Bธาตงมวลอะตอมขอ 241066.1

มวลของธาต B 1 อะตอม = ........................................ มวลของธาต B 2 อะตอม = ........................................ ธาต A 2 อะตอม มมวลเปน 3 เทาของธาต B 2 อะตอม

มวลของธาต A 2 อะตอม = .....................................................

มวลของธาต A 1 อะตอม = ..................................................... ดงนน มวลของธาต A 1 อะตอม = ..................................................... ตอบ หามวลอะตอมของธาต A

จากสตร กรม10 x 1.66

อะตอม 1 A มวลของธาต A ธาตงมวลอะตอมขอ

24-

กรม10 x 1.66 A ธาตงมวลอะตอมขอ

24-

............................................

มวลอะตอมของธาต A = ........................................ ดงนน มวลอะตอมของธาต A เทากบ ........................................ ตอบ

23

4. จงหามวลอะตอมเฉลยของธาต Q ซงม 2 ไอโซโทป คอ ไอโซโทปแรกมรอยละ 20 มวลอะตอม 54 ไอโซโทปชนดทสองมรอยละ 80 มวลอะตอม 56 วธท า สงทโจทยก าหนดให ไอโซโทปแรกมรอยละ 20 มวลอะตอม 54 ไอโซโทปชนดทสองมรอยละ 80 มวลอะตอม 56 สงทโจทยตองการ มวลอะตอมเฉลยของธาต Q จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอ Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

........................................................ Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

........................................................ Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

...................... Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

...................... Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

ดงนน มวลอะตอมเฉลยของ Q เทากบ …………………… ตอบ

24

5. ไนโตรเจน (N) ในธรรมชาตม 2 ไอโซโทป คอ 14N และ 15N มมวลอะตอมเฉลย 14.0067 14N มในธรรมชาตรอยละ 99.636 และมมวลอะตอมเทากบ 14.003 15N มในธรรมชาตรอยละ 0.364 จงหามวลอะตอมของ 15N วธท า สงทโจทยก าหนดให N มมวลอะตอมเฉลย เทากบ 14.0067 14N มมวลอะตอม เทากบ 14.0067 มในธรรมชาตรอยละ 99.636 15N มในธรรมชาตรอยละ 0.364 สงทโจทยตองการ มวลอะตอมไอโซโทป 15N

หามวลอะตอมไอโซโทป 15N

สมมตให มวลอะตอมไอโซโทป 15N = Y

จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอNธาตลยของมวลอะตอมเฉ

14.0067 = 100

364.()( )0Y99.63614.003

…………………… = ........................................................

…………………… = ........................................................

…………………… = ........................................................

…………………… = ........................................................

…………………… =

........................................................

…………………… = ........................................................

ดงนน มวลอะตอมไอโซโทป 15N เทากบ …………………… ตอบ

25

แบบฝกทกษะท 1.3

1. แบบฝกทกษะชดนมทงหมด 5 ขอ ขอละ 4 คะแนน (20 คะแนน) 2. ใหนกเรยนแสดงวธท าเพอหาค าตอบใหสมบรณ

1. ธาตแคดเมยม (Cd) มมวลอะตอม 112.4 ถาธาตแคดเมยม 5 อะตอมจะหนกกกรม วธท า ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................... ...... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ 2. ธาตชนดหนง มมวล 5 อะตอม เทากบ 397.57 x 10-24 กรม จงหาวา ธาตนนมมวลอะตอมเทาใด วธท า ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................... ...... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

ค าชแจง

26

3. ธาต D มมวลอะตอมเทากบ a และธาต D 1 อะตอมมมวลเทากบ b กรม ธาต E มมวลอะตอมเทากบ c ธาต E 1 อะตอมมมวลเทาใด วธท า ................................................................................................................................................................ ....................................................................................................................................... ......................... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................... ................................. 4. จงหามวลอะตอมของซลเวอร (Ag) จากขอมลตอไปน

ไอโซโทป มวลอะตอมของไอโซโทป ปรมาณรอยละในธรรมชาต 107Ag 107 51.82 109Ag 109 48.18

วธท า ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................... ...... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................

27

5. ตามธรรมชาตโบรอน (B) ม 2 ไอโซโทป ประกอบดวย 10B มวลอะตอม 10.013 และ 11B มวลอะตอม 11.009 และมวลอะตอมเฉลยของ B เทากบ 10.811 จงหารอยทพบในธรรมชาตของ B แตละไอโซโทป วธท า ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................... ...... ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .......................................................................................................................................................... ......

เมอเขาใจเนอหาทงหมดดแลว

เราไปท าแบบทดสอบหลงเรยนกนเลยนะครบ

ครเปนก าลงใจใหนะครบ

28

แบบทดสอบหลงเรยน เรอง มวลอะตอม

1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงค าตอบเดยวแลวกากบาท (X) ลงในกระดาษค าตอบ 1. ถามวลของธาต A 1 อะตอม มคาเทากบ a กรม และมวลมาตรฐานทใชเปรยบเทยบเพอหามวลอะตอมเทากบ b มวลอะตอมธาต A เปนเทาใด

ก. ab ข. a

b

ค. b

a ง. a-b

2. มวลของธาต D 1 อะตอม มมวล 23.24 x 10-23 กรม มวลอะตอมของธาต D มคาเทาใด ก. 140 ข. 14 ค. 1.4 ง. 0.14 3. ธาต X 3 อะตอม ม มวลเทาก บธาต Y 7 อะตอม ถาธาต X มมวลอะตอมเท ากบ 28 มวลอะตอมของธาต Y มค าเทาไร ก. 10 ข. 11 ค. 12 ง. 13 4. ขอใดถกตองทสด ก. มวลอะตอมของธาตไมมหนวย ข. มวลของธาต 1 อะตอมไมมหนวย ค. มวลของธาต 1 อะตอมเทากบมวลอะตอมของธาตนน ง. มวลอะตอมของธาตและมวลของธาต 1 อะตอมไมมหนวย

ค าชแจง

29

5. ปจจบนนการหามวลอะตอมของธาตนยมคดเทยบกบมวล 1 อะตอมกบธาตใด ก. ออกซเจน-18 ข. ออกซเจน-16 ค. คารบอน-14 ง. คารบอน-12 6. ธาตก ามะถน 1 อะตอม มมวล 32 × 1.66 × 10–24 กรม ก ามะถนมมวลอะตอมเทาใด ก. 16 ข. 32 ค. 64 ง. 32 × 1.66 × 10–24 7. มวลอะตอมเฉลยของธาต G เทากบ 51.7 ถาธาต G ประกอบดวย 2 ไอโซโทป ทมเลขมวล 50 และ 52 ในธรรมชาตจะมไอโซโทปของธาต G ทมเลขมวลเทากบ 50 ประมาณรอยละเทาใด ก. 15 ข. 30 ค. 45 ง. 60 8. ธาต X จ านวน 3 ไอโซโทป ซงมมวลอะตอมและปรมาณไอโซโทปดงน

ไอโซโทป มวลอะตอมของไอโซโทป รอยละทพบในธรรมชาต

1 2 3

19.99 20.99 21.99

90.92 0.26 8.86

มวลอะตอมของธาต X เทากบขอใด ก. 19.79 ข. 19.99 ค. 20.09 ง. 20.18 9. คารบอน มไอโซโทป 2 ชนด คอ 12C กบ 13C คามวลอะตอมเฉลยของคารบอนเปนเทาไร โดยก าหนดให 12C มมวลอะตอม 12.000 พบในธรรมชาต 98.89 เปอรเซนต 13C มมวลอะตอม 13.003 พบในธรรมชาต 1.11 เปอรเซนต ก. 11.998 ข. 12.011 ค. 12.001 ง. 12.110 10. ธาต Z มมวลอะตอมเฉลยเปน 26.4 และม 2 ไอโซโทป มมวลอะตอมเปน 25 และ 27 จงหาปรมาณในธรรมชาตของไอโซโทปทมมวลอะตอม 25 ก. 10 ข. 20 ค. 30 ง. 40

30

กระดาษค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน เรอง มวลอะตอม

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 6 2 7 3 8 4 9 5 10

คะแนนเตม คะแนนทได

10

ชอ – นามสกล ..................................................................................... เลขท..........................ชนมธยมศกษาปท 4/............................................

31

แบบบนทกคะแนนแบบฝกทกษะ เลมท 1 เรอง มวลอะตอม

ชอ .............................................................................................. ชน .............. เลขท ................

น าคะแนนทไดจากการท าแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน และแบบฝกทกษะมากรอกลงในตาราง

1. แบบทดสอบ

แบบทดสอบ จ านวน (ขอ) คะแนนเตม คะแนนทได หมายเหต กอนเรยน 10 10 หลงเรยน 10 10

ผลการพฒนา รอยละคะแนนแบบทดสอบหลงเรยน

100คะแนนเตม

รยนคะแนนหลงเ - รยนคะแนนกอนเ ผลการพฒนา

2. แบบฝกทกษะ

แบบฝกทกษะ จ านวน (ขอ) คะแนนเตม คะแนนทได หมายเหต แบบฝกทกษะท 1.1 10 10 แบบฝกทกษะท 1.2 5 10 แบบฝกทกษะท 1.3 5 20

รวม 40 รอยละคะแนนแบบฝกทกษะ

ลงชอ ....................................................... ผบนทก (.......................................................)

ค าชแจง

32

เกณฑการประเมนแบบทดสอบกอนเรยน

เกณฑการวด คะแนน

ตอบถก 1

ตอบผด 0

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 X 6 X 2 X 7 X 3 X 8 X 4 X 9 X 5 X 10 X

เฉลย..แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง มวลอะตอม

33

แบบฝกทกษะท 1.1

เกณฑการประเมน

เกณฑการวด คะแนน

ตอบถก 1

ตอบผด 0

1. . มวลอะตอมของธาต คอ ตวเลขทไดจากการเปรยบเทยบวามวลของธาต

1 อะตอมกบมวลของธาต มาตรฐาน 1 อะตอม 2. . นกวทยาศาสตรพบวา ของมวลของ 12C 1 อะตอม เทากบ 1.66 x 10-24 กรม 3. . มวลของธาต 1 อะตอม = มวลอะตอมของธาต x 1.66 x 10-24 กรม 4. . เครองแมสสเปกโตรมเตอร เปนเครองมอทใชการหามวลอะตอมและปรมาณ

ของไอโซโทปแตละธาต 5. . มวลอะตอม คอ มวลทแทจรงของธาตทสามารถชงได สวนมวลของธาต

1 อะตอม เปนมวลทไดจากการเปรยบเทยบมวลของธาตมาตรฐาน 6. .

12

1มวลของ 12C 1 อะตอม หนกเทากบมวลไฮโดรเจน 1 อะตอม

7. . ธาตโซเดยม (Na) มมวลอะตอมเทากบ 23 ดงนน Na จ านวน 1 อะตอม มมวลเทากบ 23 x 1.66 x 10-24 กรม

8. . ธาตแมกนเซยม (Mg) มมวลอะตอมเทากบ a หมายความวา มวลของ Mg

1 อะตอม มมวลเปน a เทาของ 12

1มวลของ 12C 1 อะตอม

9. . มวลอะตอมเฉลยของธาตตางๆ จะมคาใกลเคยงกบมวลอะตอมไอโซโทป ทมนอยทสดในธรรมชาต

10. . ธาต J 1 อะตอม มมวลเทากบ a x 1.66 x 10-24 กรม ดงนน มวลอะตอม ของธาต J เทากบ a

34

แบบฝกทกษะท 1.2

เกณฑการประเมน

เกณฑการวด คะแนน ค าตอบถกตองและหนวยถกตอง 2

ค าตอบถกตอง แตหนวยไมถกตอง 1

ค าตอบและหนวยไมถกตอง 0

35

1. ธาตฮเลยม (He) มมวลอะตอม 4.0026 ธาต He 1 อะตอม มมวลกกรม วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต He = 4.0026 สงทโจทยตองการ มวลของธาต He 1 อะตอม

จากสตร กรม

อะตอม 1 He มวลของธาต eHธาตงมวลอะตอมขอ 241066.1

มวลของธาต He 1 อะตอม = 4.0026 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต He 1 อะตอม = 6.64 x 10-24 กรม ดงนน มวลของธาต He 1 อะตอม เทากบ 6.64 x 10-24 กรม ตอบ 2. ธาตออกซเจน (O) 1 อะตอม หนก 26.56 x 10-24 กรม จะมมวลอะตอมเทาใด วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลของธาต O 1 อะตอม = 26.56 x 10-24 กรม สงทโจทยตองการ มวลอะตอมของธาต O

จากสตร กรม

อะตอม 1 O มวลของธาต Oธาตงมวลอะตอมขอ

241066.1

กรม

กรม Oธาตงมวลอะตอมขอ 24

24

1066.1

1056.26

มวลอะตอมของธาต O = 16 ดงนน ธาต O มมวลอะตอม เทากบ 16 ตอบ

36

3. ธาต A 2 อะตอม มมวลเปน 3 เทาของธาต B 2 อะตอม ถาธาต B มมวลอะตอม = 18 จงหามวลอะตอมของธาต A วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต B = 18 ธาต A 2 อะตอม มมวลเปน 3 เทาของธาต B 2 อะตอม สงทโจทยตองการ มวลอะตอมของธาต A หามวลของธาต A 1 อะตอม

จากสตร กรม1066.1

อะตอม 1 B มวลของธาต Bงธาตมวลอะตอมขอ 24

มวลของธาต B 1 อะตอม = 18 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต B 2 อะตอม = 2 x 18 x 1.66 x 10-24 กรม

ธาต A 2 อะตอม มมวลเปน 3 เทาของธาต B 2 อะตอม

มวลของธาต A 2 อะตอม = 3 x 2 x 18 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต A 1 อะตอม = 2

3x 2 x 18 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต A 1 อะตอม = 54 x 1.66 x 10-24 กรม หามวลอะตอมของธาต A

จากสตร กรม10 x 1.66

อะตอม 1 A มวลของธาต A ธาตงมวลอะตอมขอ

24-

กรม10 x 1.66

กรม10 x 1.66 54 A ธาตงมวลอะตอมขอ

24-

24-

มวลอะตอมของธาต A = 54 ดงนน มวลอะตอมของธาต A เทากบ 54 ตอบ

37

4. จงหามวลอะตอมเฉลยของธาต Q ซงม 2 ไอโซโทป คอ ไอโซโทปแรกมรอยละ 20 มวลอะตอม 54 ไอโซโทปชนดทสองมรอยละ 80 มวลอะตอม 56 วธท า สงทโจทยก าหนดให ไอโซโทปแรกมรอยละ 20 มวลอะตอม 54 ไอโซโทปชนดทสองมรอยละ 80 มวลอะตอม 56 สงทโจทยตองการ มวลอะตอมเฉลยของธาต M จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอ Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

80) x (56 + 20) x (54 Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

4,480 1,080 Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

5,560 Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

60.55 Qธาตลยของมวลอะตอมเฉ

ดงนน มวลอะตอมเฉลยของ Q เทากบ 55.60 ตอบ

38

5. ไนโตรเจน (N) ในธรรมชาตม 2 ไอโซโทป คอ 14N และ 15N มมวลอะตอมเฉลย 14.0067 14N มในธรรมชาตรอยละ 99.636 และมมวลอะตอมเทากบ 14.003 15N มในธรรมชาตรอยละ 0.364 จงหามวลอะตอมของ 15N วธท า สงทโจทยก าหนดให N มมวลอะตอมเฉลย เทากบ 14.0067 14N มมวลอะตอม เทากบ 14.0067 มในธรรมชาตรอยละ 99.636 15N มในธรรมชาตรอยละ 0.364 สงทโจทยตองการ มวลอะตอมไอโซโทป 15N หามวลอะตอมไอโซโทป 15N

สมมตให มวลอะตอมไอโซโทป 15N = Y

จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอNธาตลยของมวลอะตอมเฉ

14.0067 = 100

364.()( )0Y99.63614.003

14.0067 100 = 1,395.2029 + 0.364Y

1,400.67 = 1,395.2029 + 0.364Y 0.364Y = 1,400.67 – 1,395.2029 0.364Y = 5.4671

Y = 0.364

5.4671

Y = 15.0001

ดงนน มวลอะตอมไอโซโทป 15N เทากบ 15.0001 ตอบ

39

แบบฝกทกษะท 1.3

เกณฑการประเมน

เกณฑการวด คะแนน

การแสดงวธท าชดเจน ค าตอบถกตองและหนวยถกตองครบถวน 4

การแสดงวธท าไมชดเจน ค าตอบถกตองและหนวยถกตอง 3

การแสดงวธท าไมชดเจน ค าตอบและหนวยถกตองไมครบถวน 2

การแสดงวธท าไมชดเจน ค าตอบและหนวยไมถกตอง 1

ไมแสดงวธท า ไมมค าตอบ 0

40

1. ธาตแคดเมยม (Cd) มมวลอะตอม 112.4 ถาธาตแคดเมยม 5 อะตอมจะหนกกกรม วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต Cd = 112.4 สงทโจทยตองการ มวลของธาต Cd 1 อะตอม

จากสตร กรม

อะตอม 1 Cd มวลของธาต Cdธาตงมวลอะตอมขอ

241066.1

มวลของธาต Cd 1 อะตอม = 112.4 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต Cd 5 อะตอม = 5 x 112.4 x 1.66 x 10-24 กรม

มวลของธาต Cd 5 อะตอม = 9.33 x 10-22 กรม

ดงนน มวลของธาต Cd 5 อะตอม เทากบ 9.33 x 10-22 กรม ตอบ

2. ธาตชนดหนง มมวล 5 อะตอม เทากบ 397.57 x 10-24 กรม จงหาวา ธาตนนมมวลอะตอมเทาใด วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลของธาต 5 อะตอม = 397.57 x 10-24 กรม สงทโจทยตองการ มวลอะตอมของธาต

มวลของธาต 5 อะตอม = 397.57 x 10-24 กรม

มวลของธาต 1 อะตอม = 5

กรม 10 x 397.57 24-

จากสตร กรม

5

กรม 10 x 397.57

ธาตงมวลอะตอมขอ

24-

241066.1

กรม

กรม 10 x 397.57 ธาตงมวลอะตอมขอ

24-

241066.15

มวลอะตอมของธาต = 47.9

ดงนน ธาตนมมวลอะตอม เทากบ 47.9 ตอบ

41

3. ธาต D มมวลอะตอมเทากบ a และธาต D 1 อะตอมมมวลเทากบ b กรม ธาต E มมวลอะตอมเทากบ c ธาต E 1 อะตอมมมวลเทาใด วธท า สงทโจทยก าหนดให มวลอะตอมของธาต D = a มวลของธาต D 1 อะตอม = b มวลอะตอมของธาต E = c สงทโจทยตองการ มวลของธาต E 1 อะตอม

จากสตร อะตอมCมวลของ

อะตอม 1 D มวลของธาต D ธาตงมวลอะตอมขอ

112

1 12

อะตอมCมวลของ

b a

112

1 12

a

b อะตอมCมวลของ 1

12

1 12

อะตอมCมวลของ

อะตอม 1 E มวลของธาต E ธาตงมวลอะตอมขอ

112

1 12

a

b อะตอม 1 E มวลของธาต

c

a

bc อะตอม 1 E มวลของธาต

ดงนน

อะตอม 1 E มวลของธาต เทากบ a

bc ตอบ

42

4. จงหามวลอะตอมของซลเวอร (Ag) จากขอมลตอไปน

ไอโซโทป มวลอะตอมของไอโซโทป ปรมาณรอยละในธรรมชาต 107Ag 107 51.82 109Ag 109 48.18

วธท า สงทโจทยก าหนดให 107Ag มมวลอะตอม เทากบ 107 มในธรรมชาตรอยละ 51.82 109Ag มมวลอะตอม เทากบ 109 มในธรรมชาตรอยละ 48.18 สงทโจทยตองการ มวลอะตอม Ag จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอAgธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

18.48109()82.107( )51Agธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

5 5,251.62 ,544.74Agธาตลยของมวลอะตอมเฉ

100

36.796,10Agธาตลยของมวลอะตอมเฉ

96.107Agธาตลยของมวลอะตอมเฉ

ดงนน มวลอะตอมของ Ag เทากบ 107.96 ตอบ

43

5. ตามธรรมชาตโบรอน (B) ม 2 ไอโซโทป ประกอบดวย 10B มวลอะตอม 10.013 และ 11B มวลอะตอม 11.009 และมวลอะตอมเฉลยของ B เทากบ 10.811 จงหารอยทพบในธรรมชาตของ B แตละไอโซโทป วธท า สงทโจทยก าหนดให 10B มมวลอะตอม เทากบ 10.013 11B มมวลอะตอม เทากบ 11.009 มวลอะตอมเฉลยของ B เทากบ 10.811 สงทโจทยตองการ รอยละแตละไอโซโทปในธรรมชาต สมมตให ม 10B ในธรรมชาต = a % ดงนน 11B ในธรรมชาต = 100 - a % จากสตร

100

ในธรรมชาตรอยละทม โทปงแตละไอโซมวลอะตอมขอBธาตลยของมวลอะตอมเฉ

10.811 = 100

)100()( a11.009a10.013

10.811 100 = 10.013a + 1,100.9 – 11.009a

1,081.1 = 10.013a + 1,100.9 – 11.009a 1,081.1 = –0.996a + 1,100.9

0.996a = 1,100.9 – 1,081.1

0.996a = 19.8

a = 996.0

19.8

a = 19.9

ม 10B ในธรรมชาต = 19.9 % ดงนน ม 11B ในธรรมชาต = 100 –19.9 = 80.1 % ตอบ

44

เกณฑการประเมนแบบทดสอบกอนเรยน

เกณฑการวด คะแนน

ตอบถก 1

ตอบผด 0

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 X 6 X 2 X 7 X 3 X 8 X 4 X 9 X 5 X 10 X

เฉลย..แบบทดสอบหลงเรยน

เรอง มวลอะตอม

45

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. ______. (2557). แนวปฏบตการวดและประเมนผลการเรยนร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขน พนฐาน พทธศกราช 2551 (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย. วรากร หรญญาภนนท. (2556). เทคนคการเรยนเคม : ปรมาณสมพนธ. นครปฐม: หจก. ส านกพมพ ฟสกสเซนเตอร. วฒน สทธศรมงคล และสพรรฌทพย อตโพธ. (2555). สรปเคม มธยมปลาย Chemistry for high school students (พมพครงท 4). กรงเทพฯ: หางหนสวนจ ากดสามลดา. สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. (2553). คมอคร รายวชาเพมเตม เคม เลม 2 ชนมธยมศกษาปท 4-6 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 . กรงเทพฯ: โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. ______. (2559). หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม เคม เลม 2 ชนมธยมศกษาปท 4-6 กลมสาระการ เรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: โรงพมพ สกสค. ลาดพราว. สทศน ไตรสถตวร และสมศกด วรมงคลชย. (ม.ป.ป.). Hi-ED’s Chemistry เคม ม.4 เลม 2. นนทบร: บรษท ไทเนรมตกจ อนเตอร โปรเกรสซฟ จ ากด.