นางสาวศรอร คลายสกล ต าแหนงคร วทยฐานะช านาญการ โรงเรยนเขาทะลพทยาคม

อ าเภอสว จงหวดชมพร ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 11 รบผดชอบการ

สอนในรายวชาวทยาศาสตร กลมสาระวทยาศาสตร ผลงานของครและนกเรยนเปนทประจกษ

ของเพอคร ผปกครอง และชมชน โดยเฉพาะการจดกจกรรมการเรยนร เพอพฒนาผลสมฤทธ

ทางการเรยน ถอไดวาเปนนวตกรรมทด เพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพตอไป

แผนการจดการเรยนรสงเสรมใหผเรยนไดฝกทกษะดวยตนเอง โดยใชชดกจกรรมการ

เรยนร ทมการเรยบเรยงตามล าดบเนอหา อกทงมการน าเสนอทนาสนใจ เชอวา นวตกรรม

เรอง สารและสมบตของสาร ชนมธยมศกษาปท 1 จะสามารถพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยนเขาทะลพทยาคมจนไดผล

ขอขอบคณนางสาวศรอร คลายสกล ทใหการดแลเอาใจใสนกเรยนเปนอยางด ขอเปน

ก าลงใจในการปฏบตหนาทใหประสบผลสมฤทธ

ลงชอ................................................

( นายฑฆาวฒ บญสวสด )

ผอ านวยการโรงเรยนเขาทะลพทยาคม

ค านยม

สารละลาย ก

ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร โดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรแบบวฏจกร

การเรยนร 5 ขน เรอง สารและสมบตของสาร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบ

นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ชดท 4 เรองสารละลาย จดท าข นเพอใชประกอบการเรยนการ

สอน รายวชาวทยาศาสตร 1 รหสวชา ว21101 โดยเนนผเรยนเปนส าคญ ผเรยนไดศกษาและ

เรยนรดวยตนเองตามล าดบขนตอนทไดระบไวในชดกจกรรมการเรยนร สามารถเรยนรไดอยาง

อสระ และพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ ซงตอบสนองพระราชบญญตการศกษาแหงชาต

พทธศกราช 2542 และสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 ทมงเนนใหผเรยนไดรบการพฒนาทงดานความร กระบวนการคด กระบวนสบเสาะหา

ความร และแกปญหา ความสามารถในการสอสาร การตดสนใจ การน าความร ไปใชใน

ชวตประจ าวน ตลอดจนมจตวทยาศาสตร คณธรรมและคานยมทถกตองเหมาะสม

ขอขอบคณผอ านวยการ รองผอ านวยการ และคณะครในโรงเรยนเขาทะลพทยาคม

ตลอดจนผเชยวชาญและผเกยวของทกทาน ทใหค าแนะน าในการปรบปรงตรวจสอบและแกไขจน

ไดชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตรทสมบรณ มประสทธภาพและเปนประโยชนตอการจดการ

เรยนร รวมไปถงเจาของเอกสารและต าราตางๆทใชเปนเอกสารอางอง มา ณ โอกาสนดวย

ผจดท าหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตรนจะเปนประโยชนตอการ

พฒนาผเรยนสงผลใหผเรยนเขาใจและสามารถน าความรทไดไปประยกตใชในสถานการณตางๆ

ทเกยวของกบชวตประจ าวน และสงเสรมใหครจดกจกรรมการเรยนรไดอยางมประสทธภาพ

และเปนสวนส าคญในการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตรใหดยงข น

ศรอร คลายสกล

ค าน า

สารละลาย ข

เรอง หนา

ค านยม ก

ค าน า ข

สารบญ ค

สารบญ (ตอ) ง

สารบญตาราง ง

สารบญภาพ จ

ค าชแจงเกยวกบชดกจกรรม 1

แผนผงขนตอนการใชชดกจกรรม 2

ค าชแจงการใชชดกจกรรมส าหรบนกเรยน 3

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด/จดประสงคการเรยนร 4

แบบทดสอบกอนเรยน 6

กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน 8

บตรเนอหาท 1 เรอง ความหมายและองคประกอบของสารละลาย 9

บตรกจกรรมท 1 เรอง ความหมายและองคประกอบของสารละลาย 12

บตรเนอหาท 2 เรอง การละลายของสารในตวท าละลาย 13

บตรกจกรรมท 2 เรอง การละลายของสารในตวท าละลาย 14

บตรเนอหาท 3 เรอง ความเขมขนของสารละลาย 16

บตรกจกรรมท 3 เรอง ความเขมขนของสารละลาย 20

บตรเนอหาท 4 เรอง พลงงานกบการละลายของสาร 22

บตรกจกรรมท 4 เรอง พลงงานกบการละลายของสาร 24

บตรแบบฝกหด เรอง สารละลาย 26

แบบทดสอบหลงเรยน 27

ภาคผนวก 29

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 30

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 31

สารบญ

สารละลาย ค

เรอง หนา

เฉลยบตรกจกรรมท 1 เรอง ความหมายและองคประกอบของสารละลาย 32

เฉลยบตรกจกรรมท 2 เรอง การละลายของสารในตวท าละลาย 33

เฉลยบตรกจกรรมท 3 เรอง ความเขมขนของสารละลาย 34

เฉลยบตรกจกรรมท 4 เรอง พลงงานกบการละลายของสาร 35

เฉลยบตรแบบฝกหด เรอง สารละลาย 36

แบบบนทกคะแนนชดกจกรรม ชดท 4 เรอง สารละลาย 37

แบบประเมนความพงพอใจในการใชชดกจกรรมการเรยนรฯ 38

บรรณานกรม 39

ตารางท หนา

ตารางท 1 ตารางแสดงตวอยางสารละลายทมสถานะเปนของแขง 10

ตารางท 2 ตารางแสดงตวอยางสารละลายทมสถานะเปนของเหลว 11

ตารางท 3 ตารางแสดงตวอยางสารละลายทมสถานะเปนแกส 11

สารบญ ( ตอ )

สารบญตาราง

สารละลาย ง

ภาพท หนา

ภาพท 1 สารละลายทมองคประกอบซางมสถานะเดยวกนและมสถานะตางกน 10

ภาพท 2 ตวอยางสารละลายทบอดความเขมขนเปนรอยละโดยมวลตอมวล 16

ภาพท 3 ตวอยางสารละลายทบอดความเขมขนเปนรอยละโดยปรมาตรตอปรมาตร 17

ภาพท 4 ตวอยางสารละลายทบอดความเขมขนเปนรอยละโดยมวลตอปรมาตร 18

ภาพท 5 การละลายของสารประเภทดดความรอนและคายความรอน 22

สารบญภาพ

สารละลาย จ

ชดกจกรรมการเรยนรรายวชาวทยาศาสตร โดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร

แบบวฏจกรการเรยนร 5 ขน เรอง สารและสมบตของสาร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ประกอบดวยชดกจกรรมการเรยนร ทงหมด 5 ชด ดงน

1. ความหมายและสมบตของสาร

2. สารเนอเดยว และ สารเนอผสม

3. สารคอลลอยด และ สารแขวนลอย

4. สารละลาย

5. สารละลายกรด-เบส

ชดกจกรรมชดนเปนชดกจกรรมการเรยนร ชดท 4 เรอง สารละลาย ใชเวลาในการ

เรยน 5 ชวโมง ชดกจกรรมชดนประกอบดวย

1. ค าชแจงเกยวกบชดกจกรรม

2. ค าแนะน าการใชชดกจกรรมส าหรบนกเรยน

3. แผนผงขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร

4. มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด/จดประสงคการเรยนร

5. แบบทดสอบกอนเรยน

6. กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน

7. บตรเนอหา/บตรกจกรรม/บตรแบบฝกหด

8. แบบทดสอบหลงเรยน

9. กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน

10. เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

11. เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

12. เฉลยบตรกจกรรม/บตรแบบฝกหด

13. บรรณานกรม

ชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตรน จดท าข นเพอใหนกเรยนใชประกอบการเรยนใน

หองเรยน โดยครผสอน เปนผททคอยก ากบดแลและชวยเหลอ กระตนใหผเรยนเกดการเรยนร

เปดโอกาสใหนกเรยนไดแลกเปลยนเรยนร ในขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร ตามแผนการ

จดการเรยนรทผสอนจดท าขน ผใชชดกจกรรมควรศกษาค าแนะน าในการใชชดกจกรรมการเรยนร

กอนใชทกครง

ค าช จงเกย กบช กจกรรม

สารละลาย 1

แผนผงแสดงขนตอนการใชชดกจกรรม

วทยาศาสตร

ชดท 1 เรอง ความหมายและสมบตของสาร

2.ศกษาชดกจกรรมการเรยนรโดยปฏบตกจกรรม ดงน

- ท าแบบทดสอบกอนเรยน

- ศกษาบตรเนอหา

- ท าบตรกจกรรม

- ท าบตรแบบฝกหด

- ท าแบบทดสอบหลงเรยน

1.อานค าชแจงเกยวกบชดกจกรรม/ค าแนะน าการใชชดกจกรรม

3. ตรวจสอบค าตอบค าตอบ

แบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

บตรกจกรรม บตรแบบฝกหด จากบตรเฉลย

4. ศกษาการเรยนรชดท 2 ตอไป

การประเมนผล

ไมผานเกณฑ

ผานเกณฑ

สารละลาย 2

การเรยนรโดยใชชดกจกรรมการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความรแบบวฏจกร

การเรยนร 5 ขน เรอง สารและสมบตของสาร กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยน

ชนมธยมศกษาปท 1 ชดท 4 เรอง สารละลาย เพอชวยใหนกเรยนสามารถเรยนไดงายข น ม

ความรความเขาใจในบทเรยนดข น ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอนดวยความซอสตย และตงใจดงน

1. ใหนกเรยนแตละกลมอานค าชแจง ค าแนะน าและขนตอนการเรยนโดยใชชดกจกรรมการ

เรยนรใหเขาใจกอนลงมอศกษาชดกจกรรมการเรยนร

2. ศกษาจดประสงคการเรยนร ใหเขาใจชดเจน เพอใหทราบวาเมอเรยนจบเนอหาแตละเรอง

แลวนกเรยนสามารถเรยนรอะไรบาง

3. ท าแบบทดสอบกอนเรยน ชดกจกรรมการเรยนร ชดท 4 เรอง สารละลาย จ านวน 10

ขอ ใชเวลา 10 นาท เพอวดความรพนฐานของตนเองเกยวกบเรองทจะศกษา

4. ปฏบตกจกรรมตามขนตอน ในชดกจกรรมการเรยนร ขณะปฏบตกจกรรมนกเรยน

รวมกนแสดงความคดเหน ซกถามแลกเปลยนเรยนร อยางมอสระ มเหตมผล ยอมรบฟง

ความคดเหนของคนอน เรยนรอยางมความสข และสามารถขอค าแนะน าจากครเมอม

ปญหาในการปฏบตกจกรรม ไมควรดเฉลยกอนจะ ท ากจกรรมแลวนกเรยนจะเขาใจ และ

ไดรบประโยชนจากชดกจกรรมการเรยนรชดนมากทสด

5. เมอปฏบตกจกรรมตาง ๆ เรยบรอยแลวใหตรวจสอบค าตอบไดจากเฉลยบตรกจกรรม

เฉลยบตรแบบฝกหด และบนทกผลลง ในแบบบนทกคะแนนของนกเรยน

6. เมอศกษาและปฏบตกจกรรมครบทกกจกรรมแลวใหท าแบบทดสอบหลงเรยนชดกจกรรม

การเรยนร ชดท 4 เรอง สารละลาย จ านวน10 ขอ ใชเวลา10 นาท

เพอตรวจสอบความรความเขาใจจากการศกษาชดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร

7. ตรวจค าตอบจากเฉลยแบบทดสอบกอนเรยน – หลงเรยน พรอมบนทกผลคะแนนทได

เพอตรวจสอบความกาวหนาทางการเรยน ซงนกเรยนตองท าแบบทดสอบหลงเรยนได

รอยละ 70 ข นไปจงจะ ผานเกณฑ ถานกเรยนไมผานเกณฑตามทก าหนดใหทบทวนเนอหา

แลวใหท าแบบทดสอบหลงเรยนอกครง หากผานเกณฑใหศกษาชดกจกรรมการเรยนรชดท

2 ตอไป

8. หลงจากท ากจกรรมเสรจเรยบรอยแลว ใหเกบวสดอปกรณ และชดกจกรรมการเรยนรให

เรยบรอย

ค าช จงการใชช กจกรรมส าหรบนกเรยน

สารละลาย 3

มาตรฐานการเรยนร

สาระท ๓ สาร ละสมบตของสาร

มาตรฐาน ๓.๒ เขาใจหลกการและธรรมชาตของการเปลยนแปลงสถานะของสาร การเกด

สารละลาย การเกดปฏกรยา มกระบวนการสบเสาะ หาความรและจตวทยาศาสตร สอสารสงทเรยนร

และน าความรไปใชประโยชน

สาระท ๘ ธรรมชาตของ ทยาศาสตร ละเทคโนโลย

มาตรฐาน ๘. ๑ ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร

การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดข นสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบาย

และตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานนๆ เขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลย

สงคม และสงแวดลอม มความเกยวของสมพนธกน

ต ช

ว 3.2 ม 1/1 ทดลองและอธบายวธเตรยมสารละลายทมความเขมขนเปนรอยละ และ

อภปรายการน าความรเกยวกบสารละลายไปใชประโยชน

ว 3.2 ม 1/2 ทดลองและอธบายการเปลยนแปลงสมบต มวลและพลงงานของสาร เมอสาร

เปลยนสถานะและเกดการละลาย

ว 3.2 ม 1/3 ทดลองและอธบายปจจยทมผลตอการเปลยนสถานะ และการละลายของสาร

ว 8.1 ม 1-3/1 ตงค าถามทก าหนดประเดนหรอตวแปรทส าคญในการส ารวจตรวจสอบ หรอ

ศกษาคนควาเรองทสนใจไดอยางครอบคลมและเชอถอได

มาตรฐานการเรยนร/ต ช /

จ ประสงคการเรยนร

สารละลาย 4

ว 8.1 ม 1-3/2 สรางสมมตฐานทสามารถตรวจสอบไดและวางแผนการส ารวจตรวจสอบหลาย ๆ

วธ

ว 8.1 ม 1-3/3 เลอกเทคนควธการส ารวจตรวจสอบทงเชงปรมาณและเชงคณภาพทไดผล

เทยงตรงและปลอดภย โดยใชวสดและเครองมอทเหมาะสม

ว 8.1 ม 1-3/4 รวบรวมขอมล จดกระท าขอมลเชงปรมาณและคณภาพ

ว 8.1 ม 1-3/5 วเคราะหและประเมนความสอดคลองของประจกษพยานกบขอสรป ทงท

สนบสนนหรอขดแยงกบสมมตฐาน และความผดปกตของขอมลจากการส ารวจ

ตรวจสอบ

ว 8.1 ม 1-3/6 สรางแบบจ าลอง หรอรปแบบ ทอธบายผลหรอแสดงผลของการส ารวจตรวจสอบ

ว 8.1 ม 1-3/7 สรางค าถามทน าไปสการส ารวจตรวจสอบ ในเรองทเกยวของ และน าความรท

ไดไปใชในสถานการณใหมหรออธบายเกยวกบแนวคด กระบวนการ และผลของ

โครงงานหรอชนงานใหผอนเขาใจ

ว 8.1 ม 1-3/8 บนทกและอธบายผลการสงเกต การส ารวจ ตรวจสอบ คนควาเพมเตมจาก

แหลงความรตาง ๆ ใหไดขอมลทเชอถอได และยอมรบการ เปลยนแปลง

ความรทคนพบเมอมขอมลและประจกษพยานใหมเพมขนหรอโตแยงจากเดม

ว 8.1 ม 1-3/9 จดแสดงผลงาน เขยนรายงาน และ/หรออธบายเกยวกบแนวคด กระบวนการ

และผลของโครงงานหรอชนงานใหผอนเขาใจ

จ ประสงคการเรยนร

หลงจากศกษาชดการเรยนรกจกรรมวทยาศาสตร เรอง ความหมายและสมบตของสาร

นกเรยนจะมความรความสามารถ ดงน

1. บอกความหมายและระบองคประประกอบของสารละลายได

2. บอกปจจยทมผลตอการละลายของสารได

3. บอกความหมาย บอกความเขมขนของสารละลาย และค านวณหาความเขมขนของ

สารละลายได

4. บอกประเภทของการเปลยนแปลงทเกดจากการละลายของสารได

5. ค านวณพลงงานทเกยวของกบการละลายของสารได

สารละลาย 5

ค าช จง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองเพยงขอเ ย ล ท าเครองหมาย X ลงใน

กระ าษค าตอบ

1. ขอใดกลาวถงสารละลายไดถกตอง

ก. สารทมเนอสารเหมอนกนตลอดทกสวน

ข. สารทมเนอสารมองดใส ไมมส กลน รส

ค. สารทไมบรสทธเกดจากสารบรสทธตงแต 2

ชนดมาผสมกน

ง. สารทมจดหลอมเหลวต ากวา 100 องศา

เซลเซยส

2. นกวทยาศาสตรใชสงใดเปนเกณฑในการ

พจารณาวาสารใดเปนตวท าละลายใน

สารละลาย

ก. มปรมาณสารอยมากและมสถานะ

เดยวกบสารละลาย

ข. มปรมาณสารอยมาก และมสถานะตาง

จากสารละลาย

ค. มปรมาณสารอยนอย และมสถานะ

เดยวกบสารละลาย

ง. มปรมาณสารอยนอย และมสถานะตาง

จากสารละลาย

ขอมลตอไปนใชตอบค าถามขอ 3

สารละลาย สถานะ สวนประกอบ

ของสารละลาย

น าอดลม ของเหลว น า

น าตาลทราย

ส

กลน

แก คาร

บอนไดออก

ซด

นาก ของแขง ทองค า 45

%

ทองแดง 55

%

3. จากขอมลในตารางขอใดขอใดเปนตวท า

ละลาย

ก. น าตาลทรายเปนตวท าละลายในน าอดลม

ข. แกสคารบอนไดออกไซดเปนตวท าละลาย

ในน าอดลม

ค. ทองแดงเปนตวท าละลายในนาก

ง. ทองค าเปนตวท าละลายในนาก

บบท สอบกอนเรยน

ช ท 4 เรอง สารละลาย

จ าน น 10 ขอ เ ลา 10 นาท

สารละลาย 6

4. มสารอย 3 ชนดผสมกนอย

สาร ก 30% สาร ข 20%

สาร ค 50% สารใดเปนตวท าละลาย

ก. สาร ก อยางเดยว

ข. สาร ข อยางเดยว

ค. สาร ค อยางเดยว

ง. สาร ก และสาร ค

5. ขอใด ไม สงผลตอความสามารถในการ

ละลายของสาร

ก. อณหภม

ข. ความดน

ค. ความหนาแนน

ง. ชนดของสารละลาย

6. ความเขมขนของสารละลาย ข นอยกบสงใด

ก. ปรมาณของตวท าละลาย

ข. ปรมาณของตวถกละลาย

ค. สถานะของตวท าละลาย

ง. ชนดของตวท าละลาย

7. แอลกอฮอล 80% โดยปรมาตร ม

ความหมายตรงกบขอใด

ก. สารละลายนน 100 ลกบาศกเซนตเมตร

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 ลกบาศก

เซนตเมตร

ข. สารละลายนน 100 กรม

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 กรม

ค. สารละลายนน 100 ลกบาศกเซนตเมตร

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 กรม

ง. สารละลายนน 100 กรม

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 ลกบาศก

เซนตเมตร

8. สารละลาย A ประกอบดวยทองค า 20 กรม

ละลายอยในทองแดง 480 กรม สารละลาย

A มความเขมขนรอยละเทาใด

ก. 4

ข. 20

ค. 24

ง. 48

9. สารละลายโซเดยมคลอไรดจ านวน 200

ลกบาศกเซนตเมตร มโซเดยมคลอไรด

ละลาย

อย 30 กรม สารละลายโซเดยมคลอไรดม

ความเขมขนรอยละเทาใด

ก. 15 กรม

ข. 20 กรม

ค. 25 กรม

ง. 30 กรม

10.ตารางอณหภมของน ากอนและหลงเตมสาร

บางชนด

ชนดของสาร อณหภม

เรมตน

อณหภม

หลงเตมสาร

A 25 35

B 25 20

C 25 15

สารในขอใดมการเปลยนแปลงแบบคายความ

รอน

ก. สาร A

ข. สาร B

ค. สาร A และ B

ง. สาร B และ C

สารละลาย 7

ชอ-สกล...................................................................................................เลขท..........ชน........

กอนเรยน หลงเรยน

สรปผลการเรยน

กระ าษค าตอบ เรอง ค ามหมาย ละสมบตของสาร

ขอ ก ข ค ง ขอ ก ข ค ง

1 1

2 2

3 3

4 4

5 5

6 6

7 7

8 8

9 9

10 10

ผลประเมน กอน

เรยน

หลง

เรยน

ระดบคณภาพ

คะ นนเตม 10 10 -

คะ นนทไ

เกณฑการประเมน

คะ นน ระ บคณภาพ

9-10 ดมาก

7-8 ด

5-6 พอใช

0-4 ปรบปรง

สารละลาย 8

สารละลาย หมายถง สารเนอเดยวทประกอบดวยธาตหรอสารประกอบตงแต 2 ชนด

ข นไปมารวมตวกน โดยทมธาตหรอสารประกอบตวหนงเปนตวท าละลาย สวนอกตวหนงเปนตว

ละลาย

ตวอยางเชนKน าเชอม ,,,มน าเปนตวท าละลาย, ,,และมน าตาลเปนตวละลาย ตวท า

ละลายและตวละลายมมากกวาหนงชนดกได เชน น าอดลม มน าเปนตวท าละลาย และมสาร

หลายชนดเปนตวถกละลายl เชนl lแกสคารบอนไดออกไซดl น าตาล สl สารมกลน หรอน าผลไม

เกณฑทจะก าหนดวาสารใดเปนตวท าละลาย และสารใดเปนตวละลายใหพจารณาจาก

ปรมาณ และสถานะขององคประกอบ ดงน

1. ถาต ท าละลาย ละต ละลายอย ในสถานะเ ย กน เชน ของแข งกบ

ของแขง ของเหลวกบของเหลว หรอ แกสกบแกส จะก าหนดใหสารทมปรมาณมากกวาเปนตวท า

ละลาย และสารทมปรมาณนอยกวาเปนตวละลาย เชน สารละลายเอทลแอลกอฮอล ( แอลกอฮอล

ลางแผล)ประกอบดวย เอทลแอลกอฮอลซงเปนของเหลว 70 % และน า ซงเปนของเหลวเหมอนกน

30 % เนองจากเอทลแอลกอฮอลมปรมาณมากกวา จงจดเปนตวท าละลาย และน ามปรมาณนอย

กวาจงจดเปนตวละลาย

2. ถาต ท าละลาย ละต ละลายอยในสถานะตางกน เชน ของแขงกบของเหลว เมอ

ผสมกนแลว สารทมสถานะเหมอนกบสารละลาย ใหถอวาสารนนเปนตวท าละลาย สวนสารทม

สถานะตางจากสารละลาย จดเ ปนตวละลาย เชน เกลอ เ ปนของแขง กบน า ซ ง เ ปน

ของเหลว เมอรวมกนแลวเปนสารละลายทเรยกวาน าเกลอ ซงเปนของเหลว ดงนนน าซงมสถานะ

เปนของเหลว เหมอนกบสารละลายคอน าเกลอจงจดเปนตวท าละลาย สวนเกลอซงเปนของแขงม

สถานะตางจากสารละลายจงจดเปนตวท าละลาย

บตรเนอหาท 1

เรอง ค ามหมาย ละ

องคประกอบของสารละลาย

สารละลาย 9

ประเภทของสารละลาย สารละลายมหลายประเภท หากใชเกณฑในการจ าแนก จะแบง

สารละลายออกเปน 3 กลม ดงน

1. จ า นกตามสถานะของสารละลาย แบงเปน 3 ประเภท คอ

1.1 ของแขง

ตารางท 1 ตารางแสดงตวอยางสารละลายทมสถานะเปนของแขง

ภาพท 1 สารละลายทมองคประกอบซงมองคประกอบซงมสถานะเดยวกน และมสถานะตางกน

ทมา: สารละลาย(ออนไลน).

เขาถงไดจาก http://ebook.nfe.go.th/

สบคนเมอ 2557 .

สารละลาย 10

0

1.2 ของเหลว

ตารางท 2 ตารางแสดงตวอยางสารละลายทมสถานะเปนของเหลว

1.3 แกส

ตารางท 3 ตารางแสดงตวอยางสารละลายทมสถานะเปนแกส

2. จ า นกตามปรมาณของต ละลาย แบงเปน 2 ประเภท คอ

2.1 สารละลายอมตว (Saturated solution) คอ สารละลายทตวละลายไม

สามารถละลายในตวท าละลายไดเพมข นอกเมอตวท าละลายและอณหภมคงท ซงอาจ

เปนสารละลายอมตวพอด หรอสารละลายอมตวเหลอเฟอ ถาเพมความรอนให

สารละลายอมตวเหลอเฟอละลายไดอก จะไดสารละลายอมตวยงยวด

2.2 สารละลายไมอมตว (Unsaturated solution) คอ สารละลายทตวละลายยง

สามารถละลายในตวท าละลายไดอก

3. จ า นกตามค ามเขมขน แบงเปน 2 ประเภท คอ

3.1 สารละลายเขมขน คอ สารละลายทประกอบดวยตวละลายปรมาณมาก มตว

ท าละลายปรมาณนอย

3.2 สารละลายเจอจาง คอ สารละลายทประกอบดวยตวละลายปรมาณนอย มตว

ท าละลายปรมาณมาก

สารละลาย 11

0

ชอ-สกล ................................................................................ชน...........เลขท...........

ค าช จง ใหนกเรยนระบสวนประกอบหรอองคประกอบในสารละลายวาสารใดเปนตวท า

ละลาย สารใดเปนตวละลาย

สารละลาย สวนประกอบ ตวท าละลาย ตวละลาย

น าเชอม น า

น าตาล

ฟวสไฟฟา บสมท 50 %

ตะกว 25 %

ดบก 25 %

นาก ทองแดง 60%

ทองค า 35%

เงน 5%

เหลกกลาไรสนม เหลก 74%

โครเมยม 18%

นกเกล 8%

น าเกลอ น า

เกลอแกง

น าโซดา น า

แกสคารบอนไดออกไซต

อากาศ ไนโตรเจน 78%

ออกซเจน 21%

แกสอน ๆ 1%

บตรกจกรรมท 1

เรอง ค ามหมาย ละ

องคประกอบของสารละลาย

สารละลาย 12

0

สารละลายมมากมายหลายชนด สารละลายทเปนของเหลวซงรจกกนทวไปมกมน าเปนตว

ท าละลาย เชน การละลายของน าตาลทรายในน า เมอเตมน าตาลลงในน า จะเหนน าตาลทรายแพร

ในน า ถาใชชอนคนน าตาลทรายจะละลายไดอยางรวดเรว เมอน าตาลละลายหมดกจะเหนเปน

ของเหลวใสเปนเนอเดยวไมมตะกอน มรสหวานเรยกของเหลวนวา สารละลายน าตาลทราย หรอ

น าเชอมในสารละลายน าตาลทรายแทรกอยในน า จนมองไมเหนน าตาลทรายอกตอไป

สมบตในการละลายของสาร

1. ความสามารถในการละลายของสารข นอยกบชนดของตวท าละลายและตวละลาย

2. สารชนดเดยวกนละลายในตวท าละลายตางชนดกนไดตางกน เชน เชลแลกไมละลาย

ในน าแตละลายในเอทานอล

3. สารตางชนดกนละลายในตวท าละลายชนดเดยวกนไดตางกน เชน เกลอแกงละลายใน

น าไดดกวาสารสม

ปจจยทมผลตอการละลายของสาร

สารละลายตาง ๆ จะสามารถละลายไดรวดเรวเพยงใด ข นอยกบปจจยทส าคญดงน

1) อณหภม (temperature) ถาตวละลายเปนของแขง และตวท าละลายเปน

ของเหลว จะสามารถละลายไดดเมออณหภมสงข น เนองจากความรอนจะท าใหอะตอมของตวถก

ละลายเกดการสนสะเทอนอยางรวดเรว ซงชวยใหเกดการแตกตวไดด แตถาตวละลายเปน

แกส เมออณหภมสงขนจะละลายไดนอยลง

2) ชน ของต ท าละลาย นอกจากน าแลว ยงมสารอน ๆ อกมากทเปนตวท า

ละลาย เชน แอลกอฮอล โพรพานอล ซงตวละลายแตละชนดจะสามารถละลายไดในตวท าละลาย

ทตางกน

3) ขนา ของต ละลาย ตวละลายทมขนาดใหญจะละลายไดชากวาตวละลายทม

ขนาดเลก เนองจากตวละลายขนาดเลกมพนทสมผสมากสามารถจบกบอนภาคตวท าละลายได

มากกวา จงแตกตวและละลายไดดกวา

4) ค าม น ในกรณทตวละลายเปนแกส หากความดนสงข นจะท าใหแกสละลายได

ดข น เชน การละลายของแกสคารบอนไดออกไซดในน าอดลม

5) การคน การเขยา หรอการปนเห ยง จะท าใหอนภาคของตวท าละลายเคลอนท

เรวข น อนภาคของตวละลายเกดการชนกนถข น จงท าใหเกดการละลายไดดและเรวข น

บตรเนอหาท 2

เรอง การละลายของสาร

ในต ท าละลาย

สารละลาย 13

0

ชอ-สกล ................................................................................ชน...........เลขท...........

ค าช จง ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอน และบนทกผลการท ากจกรรมในแบบ

บนทกผลการทดลอง

ส อปกรณ ละสารเคม

ล า บท รายการ จ าน น/กลม

1 น ากลน 12 cm3

2 แอลกอฮอล 12 cm3

3 โซเดยมคลอไรด(เกลอแกง) 2 ชอนเบอร 1

4 สผสมอาหาร 2 ชอนเบอร 1

5 เชลแลก 2 ชอนเบอร 1

6 ลกเหมนบดเปนผง(แนฟทาลน) 2 ชอนเบอร 1

7 หลอดทดลองขนาดกลาง 8 หลอด

8 ชอนตกสารเบอร 1 4 อน

9 หลอดฉดยาขนาด 10 cm3 2 หลอด

ขนตอนการท ลอง

1. รนน ากลนและแอลลกอฮอลลงในหลอดทดลองขนาดกลางชนดละ 4 หลอด หลอด

ละ 3 cm3 คอยๆเตมโซเดยมคลอไรดลงในหลอดทดลองท 1 และ 2 หลอดละ 1

ชอนเบอร 1 แลวเขยา เมอโซเดยมคลอไรดในแตละหลอดละลายหมดใหเตมลงไปอก

ทละชอนจนไมละลายอกตอไป เขยาทกครงทเตมสาร นบจ านวนชอนทเตม แลวขอ

2. ท าซ า 1 แตเปลยนจากโซเดยมคลอไรดเปนสผสมอาหาร เชลแลก และแนฟทาลน

บตรกจกรรมท 2

เรอง การละลายของสาร

ในต ท าละลาย

สารละลาย 14

0

ตารางบนทกผลการท ลอง

ชนดของสาร ปรมาณมากทสดของสารทละลายได

( จ านวนชอนตอตวท าละลาย 3 cm3 )

น า แอลกอฮอล

1.โซเดยมคลอไรด

2.สผสมอาหาร

3.เชลแลก

4.แนฟทาลน

สรปผลการท ลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

เปนยงไงบางคบเ กๆ

ไมยากเลยใชไหม

สารละลาย 15

0

ค ามเขมขนของสารละลาย

ในสารละลายใดๆ สดสวนของตวท าละลายและตวละลายจะไมคงท และสารตางชนด

กนกจะมความสามารถในการละลายตางกน ปรมาณของตวละลายทละลายในสารละลาย

เรยกวา ความเขมขนของสารละลาย

ความเขมขนของสารละลาย เปนการบอกอตราสวนของสารละลายท าไดหลายวธ ดงน

1. บอกเปนรอยละของต ละลาย (percent of solute) สามารถแบงได ดงน

1.1 การระบเปนรอยละโ ยม ลตอม ล เปนการบอกใหทราบวาใน

สารละลาย 100 หนวยมตวละลายอยกหนวย มวลเดยวกนปกตหนวยมวล

บอกเปนกรม เชน สารละลาย NaCl 10% โดยมวล หมายความวา ใน

สารละลาย NaCI 100 กรม ม NaCl ละลายอย 10 กรม

1.2

สามารถค านวณไดจากสตร

บตรเนอหาท 3

เรอง ค ามเขมขนของสารละลาย

ภาพท 2 ตวอยางสารละลายทบอกความเขมขนเปนรอยละโดยมวลตอมวล

ทมา: สารละลาย(ออนไลน).

เขาถงไดจาก http://www.myfirstbrain.com/

สบคนเมอ 2557 .

ะลายมวลของสารลยมวลตวละลา

วลตอมวลรอยละโดยม

สารละลาย 16

0

ะลายมวลของสารละลายมวลตวถกล

100

174

10024

ต อยางท 1 สารละลายทประกอบดวย NaHCO3 24 กรม ละลายในน า

150 กรม จงค านวณรอยละ โดยมวลของสารละลายน

ธท า รอยละโดยมวล =

=

= 13.73 % ตอบ

1.2 รอยละโ ยปรมาตรตอปรมาตร เปนหนวยทบอกปรมาตรของตวถก

ละลาย ทมอยในสารละลาย 100 หนวยปรมาตรเดยวกน เชน สารละลาย

CH3COOH 25% โดยปรมาตร หมายความวาในสารละลาย 100 ลกบาศก

เซนตเมตร ม CH3COOH ละลายอย 25 ลกบาศกเซนตเมตร

สามารถค านวณไดจากสตร

รอยละโดยปรมาตรตอปรมาตร = สารละลายปรมาตรของ

ตวละลายปรมาตรของ 100

ภาพท 3 ตวอยางสารละลายทบอกความเขมขนเปนรอยละโดยปรมาตรตอปรมาตร

ทมา: สารละลาย(ออนไลน).

เขาถงไดจาก http://www.myfirstbrain.com/

สบคนเมอ 2557 .

สารละลาย 17

ต อยางท 2 เมอน าเอทานอล ( 2 5C H OH ) 75 ลกบาศกเซนตเมตรlllละลายลงใน

น า 350 ลกบาศกเซนตเมตร สารละลายทไดจะเขมขนรอยละเทาใด

โดยปรมาตร

ธท า รอยละโดยปรมาตร = สารละลายปรมาตรของยตวถกละลาปรมาตรของ

100

350

10075

= 21.43 % ตอบ

1.3 รอยละโ ยม ลตอปรมาตร เปนหนวยทบอกถงมวลของตวถก

ท าลายทละลาย อยในสารละลาย 100 หนวยปรมาตร เชน น าเชอมมความ

เขมขนรอยละ 20 โดยปรมาตร หมายความวา สารละลาย 100 ลกบาศก

เซนตเมตร มน าตาลทรายละลายอย 20 กรม

สามารถค านวณไดจากสตร

ภาพท 4 ตวอยางสารละลายทบอกความเขมขนเปนรอยละโดยมวลตอปรมาตร

ทมา: สารละลาย(ออนไลน).

เขาถงไดจาก http://www.myfirstbrain.com/

สบคนเมอ 2557 .

รอยละโดยมวลตอปรมาตร = สารละลายปรมาตรของะลายมวลของตวล

100

สารละลาย 18

0

ต อยางท 3 เมอละลายดางทบทม ( KMnO4 ) 15 กรม ลงในน า 150

ลกบาศกเซนตเมตร จะไดสารละลายทมความเขมขนรอยละเทาใดโดยมวลตอปรมาตร

ธท า รอยละโดยมวลตอปรมาตร = สารละลายปรมาตรของะลายมวลของตวล

100

= 100150

15

= 10 % ตอบ

2. การบอกค ามเขมขนเปนหน ยอนๆ แบงออกเปนหนวยตางๆ ดงน

2.1 พพเอม (ppm : Parts Per Million) เปนการบอกความเขมขนของตว

ละลายในตวท าละลายลานสวน (106)

2.2 พพบ (ppb : Parts Per Billion) เปนการบอกความเขมขนของตวละลาย

ในตวท าละลายพนลานสวน (109)

เหมอนจะยากนะเ กๆ

ตมนไมยากเลย

ถาเพยงเราตงใจ

สารละลาย 19

0

ชอ-สกล ....................................................................................ชน..............เลขท...............

ค าช จง ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอน และบนทกผลการท ากจกรรมในแบบ

บนทกผลการทดลอง

ส อปกรณ ละสารเคม

ล า บท รายการ จ าน น/กลม

1 น ากลน 150 cm3

2 โพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต (ดางทบทม) 5 กรม

3 โซเดยมคลอไรด(เกลอแกง) 2 ชอนเบอร 1

4 บกเกอรขนาด 250 cm3 1ใบ

5 แทงแกวคนสาร 1แทง

6 หลอดฉดยาขนาด 10 cm3 2 หลอด

ขนตอนการท ลอง

1. ใสโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต (ดางทบทม) จ านวน 5 กรม ลงในบกเกอรขนาด 250

ลกบาศกเซนตเมตร ทมน ากลนปรมาตร 100 ลกบาศกเซนตเมตร จากนนคนให

สารละลายเขากน จดเปนสารละลายความเขมขนตงตน สงเกตสของสารละลาย

2. น าหลอดทดลองขนาดกลางจ านวน 4 หลอด เขยนหมายเลข 1 2 3 และ 4 ตามล าดบ

3. เตมน ากลนปรมาตร 9 ลกบาศกเซนตเมตร ลงในหลอดทดลองท 1 2 3 และ 4

ตามล าดบ

4. ใชหลอดฉดยาดดสารละลายในบกเกอรตงตน ปรมาตร 1 ลกบาศกเซนตเมตร ใสลงใน

หลอดทดลองหลอดท 1 เขยาใหสารละลายเขากน สงเกตสของสารละลาย บนทกผล

บตรกจกรรมท 3

เรอง ค ามเขมขนของสารละลาย

สารละลาย 20

5. ลางหลอดฉดยาใหสะอาด จากนนดดสารละลายในหลอดทดลองท 1 ปรมาตร 1 ลกบาศก

เซนตเมตร ใสลงในหลอดทดลองหลอดท 2 เขยาสารใหละลายเขากน สงเกตสของ

สารละลาย บนทกผล

6. ท าซ าขอ 5 แตเปลยนจากดดสารละลายในหลอดทดลองท 1 ใสลงในหลอดทดลองท 2

เปนดดสารละลายในหลอดทดลองท 2 ใสลงในหลอดทดลองท 3 และดดสารละลายใน

หลอดทดลองท 3 ใสลงในหลอดทดลองท 4 ตามล าดบ

ตารางบนทกผลการท ลอง

ล า บหลอ ท ลอง สของสารละลายโพ ทสเซยมเปอร มงกาเนต

1

2

3

4

สรปผลการท ลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลองท า นะคบเพอนๆ

สารละลาย 21

เมอสารเกดการเปลยนสถานะและเกดการละลาย จะท าใหเกดการเปลยนแปลง

พลงงาน แบงเปน 2 ประเภท ดงน

1. การละลายประเภทคายค ามรอน เปนการละลายของสารทมการคาย

พลงงานออกมาท าใหสารละลายมอณหภมสงข น โดยในขณะทสารเกดการละลาย ตวละลายท

เปนของแขงจะแยกตวเปนอนภาคเลก ๆ แลวยดเหนยวกบอนภาคของตวท าละลาย กระบวนการ

นเกยวของกบพลงงาน คอ พลงงานทใชในการท าใหตวละลายแยกตวเปนอนภาคเลก ๆจะมคา

นอยกวาพลงงานทคายออกมาขณะทตวละลายยดเหนยวกบตวท าละลาย

2. การละลายประเภท ค ามรอน เปนการละลายของสารทมการดด

พลงงานเขาไปใชท าใหสารละลายมอณหภมต าลง โดยในขณะทสารเกดการละลาย ตวละลายท

เปนของแขงจะแยกตวเปนอนภาคเลก ๆ แลวยดเหนยวกบอนภาคของตวท าละลาย กระบวนการ

นเกยวของกบพลงงาน คอ พลงงานทใชในการท าใหตวละลายแยกตวเปนอนภาคเลก ๆจะมคา

มากกวาพลงงานทคายออกมาขณะทตวละลายยดเหนยวกบตวท าละลาย

บตรเนอหาท 4

เรอง พลงงานกบการละลาย

ของสาร

ภาพท 5 การละลายของสารประเภทดดความรอนและคายความรอน

ทมา: งานและพลงงาน(ออนไลน).

เขาถงไดจาก http://www.neutron.rmutphysics.com/

สบคนเมอ 2557 .

สารละลาย 22

การเปลยนแปลงพลงงานของสารในการละลายของสารสามารถค านวณไดจากสตร

สารละลาย 23

ชอ-สกล ................................................................................ชน...........เลขท...........

ค าช จง ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอน และบนทกผลการท ากจกรรมในแบบ

บนทกผลการทดลอง

ส อปกรณ ละสารเคม

ล า บท รายการ จ าน น/กลม

1 น ากลน 80 cm3

2 โพแทสเซยมไนเตรต 2 ชอนเบอร 2

3 โซเดยมไฮดรอกไซต 2 ชอนเบอร 2

4 แอมโมเนยมคลอไรด 2 ชอนเบอร 2

5 แคลเซยมคลอไรด 2 ชอนเบอร 2

6 แทงแกวคนสาร 1แทง

7 กระบอกตวงขนาด 100 ลกบาศกเซนตเมตร 1ใบ

8 บกเกอรขนาด 50 ลกบาศกเซนตเมตร 4 ใบ

ขนตอนการท ลอง

1. เตมน ากลนปรมาตร 20 ลกบาศกเซนตเมตร ใสลงในบกเกอรขนาด 50 ลกบาศก

เซนตเมตร วดอณหภมของน ากลน บนทกผล

2. เตมโซเดยมไฮดรอกไซด 2 ชอนเบอร 2 ใสลงในน ากลน จากนนใชแทงแกวคนสารคนให

สารเกดการลาย วดอณหภม และบนทกผลลงในสมด

3. ท าซ าขอ 1 และ 2 แตเปลยนชนดของสารจากโซเดยมไฮดรอกไซดเปนโพแทสเซยมไน

เตรต แอมโมเนยมคลอไรด และแคลเซยมคลอไรด ตามล าดบ แลวบนทกผล

บตรกจกรรมท 4

เรอง พลงงานกบการละลายของสาร

สารละลาย 24

ตารางบนทกผลการท ลอง

อณหภมของ

น ากลน (C0)

ชน ของต ละลาย

โซเ ยมไฮ-

รอกไซต

โพ ทสเซยม-

ไนเตรต

อมโมเนยม-

คลอไร

คลเซยม-

คลอไร

กอนเตมสาร

หลงเตมสาร

สรปผลการท ลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ลองทดลองกนด

นะคบเดกๆ

สารละลาย 25

ชอ-สกล ................................................................................ชน...........เลขท...........

ค าช จง จากกจกรรมทนกเรยนไ เรยนรผานมา ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง

1. สารละลาย หมายถง ..............................................................................................................

..................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

2. เกณฑทจะก าหนดวาสารใดเปนตวท าละลาย และสารใดเปนตวละลาย ในกรณทต ท า

ละลาย ละต ละลายอยในสถานะเ ย กน ใหพจารณาจาก...............................................

..................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................

3. เกณฑทจะก าหนดวาสารใดเปนตวท าละลาย และสารใดเปนตวละลาย ในกรณทต ท า

ละลาย ละต ละลายอยในสถานะตางกน ใหพจารณาจาก..............................................

..................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................

4. ปจจยใดบางทมผลตอการละลายของสาร ...........................................................................

..................................................................................................................................................

5. ความเขมขนของสารละลาย หมายถง....................................................................................

..................................................................................................................................................

6. เมอสารเกดการเปลยนสถานะและเกดการละลาย จะท าใหเกดการเปลยนแปลงพลงงาน

แบงเปน 2 ประเภท ไดแก................................................................................................

...............................................................................................................................................

บตร บบฝกห

เรอง สารละลาย

สารละลาย 26

ค าช จง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองเพยงขอเ ย ล ท าเครองหมาย X ลงใน

กระ าษค าตอบ

ขอมลตอไปนใชตอบค าถามขอ 1

สารละลาย สถานะ สวนประกอบของ

สารละลาย

น าอดลม ของเหลว น า

น าตาลทราย

ส

กลน

แกส

คารบอนไดออกไซด

นาก ของแขง ทองค า 45 %

ทองแดง 55 %

1. จากขอมลในตารางขอใดขอใดเปนตวท า

ละลาย

ก. น าตาลทรายเปนตวท าละลายในน าอดลม

ข. แกสคารบอนไดออกไซดเปนตวท าละลาย

ในน าอดลม

ค. ทองแดงเปนตวท าละลายในนาก

ง. ทองค าเปนตวท าละลายในนาก

2. ตารางอณหภมของน ากอนและหลงเตมสาร

บางชนด

ชนดของ

สาร

อณหภม

เรมตน

อณหภม

หลงเตมสาร

A 25 35

B 25 20

C 25 15

สารในขอใดมการเปลยนแปลงแบบคายความ

รอน

ก. สาร A

ข. สาร B

ค. สาร A และ B

ง. สาร B และ C

3. ความเขมขนของสารละลาย ข นอยกบสงใด

ก. ปรมาณของตวท าละลาย

ข. ปรมาณของตวถกละลาย

ค. สถานะของตวท าละลาย

ง. ชนดของตวท าละลาย

บบท สอบหลงเรยน

ช ท 4 เรอง สารละลาย

จ าน น 10 ขอ เ ลา 10 นาท

สารละลาย 27

4. ขอใด ไม สงผลตอความสามารถในการ

ละลายของสาร

ก. อณหภม

ข. ความดน

ค. ความหนาแนน

ง. ชนดของสารละลาย

5. สารละลาย A ประกอบดวยทองค า 20 กรม

ละลายอยในทองแดง 480 กรม สารละลาย A

มความเขมขนรอยละเทาใด

ก. 4

ข. 20

ค. 24

ง. 48

6. ขอใดกลาวถงสารละลายไดถกตอง

ก. สารทมเนอสารเหมอนกนตลอดทกสวน

ข. สารทมเนอสารมองดใส ไมมส กลน รส

ค. สารทไมบรสทธเกดจากสารบรสทธตงแต 2

ชนดมาผสมกน

ง. สารทมจดหลอมเหลวต ากวา 100 องศา

เซลเซยส

7. นกวทยาศาสตรใชสงใดเปนเกณฑในการ

พจารณาวาสารใดเปนตวท าละลายใน

สารละลาย

ก. มปรมาณสารอยมากและมสถานะ

เดยวกบสารละลาย

ข. มปรมาณสารอยมาก และมสถานะตาง

จากสารละลาย

ค. มปรมาณสารอยนอย และมสถานะ

เดยวกบสารละลาย

ง. มปรมาณสารอยนอย และมสถานะตาง

จากสารละลาย

8. แอลกอฮอล 80% โดยปรมาตร ม

ความหมายตรงกบขอใด

ก. สารละลายนน 100 ลกบาศกเซนตเมตร

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 ลกบาศก

เซนตเมตร

ข. สารละลายนน 100 กรม

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 กรม

ค. สารละลายนน 100 ลกบาศกเซนตเมตร

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 กรม

ง. สารละลายนน 100 กรม

มเอทลแอลกอฮอลอย 80 ลกบาศก

เซนตเมตร

9. มสารอย 3 ชนดผสมกนอย

สาร ก 30% สาร ข 20%

สาร ค 50% สารใดเปนตวท าละลาย

ก. สาร ก อยางเดยว

ข. สาร ข อยางเดยว

ค. สาร ค อยางเดยว

ง. สาร ก และสาร ค

10. สารละลายโซเดยมคลอไรดจ านวน 200

ลกบาศกเซนตเมตร มโซเดยมคลอไรด

ละลายอย 30 กรม สารละลายโซเดยมคลอ

ไรดมความเขมขนรอยละเทาใด

ก. 15 กรม

ข. 20 กรม

ค. 25 กรม

ง. 30 กรม

สารละลาย 28

ภาคผน ก

สารละลาย 29

ขอท ค าตอบ

1 ค

2 ก

3 ค

4 ค

5 ค

6 ก

7 ค

8 ก

9 ก

10 ก

เฉลย บบท สอบ

กอนเรยน

สารละลาย 30

ขอท ค าตอบ

1 ค

2 ก

3 ก

4 ค

5 ก

6 ค

7 ก

8 ค

9 ค

10 ก

เฉลย บบท สอบ

หลงเรยน

สารละลาย 31

ค าช จง ใหนกเรยนระบสวนประกอบหรอองคประกอบในสารละลายวาสารใดเปนตวท า

ละลาย สารใดเปนตวละลาย

สารละลาย สวนประกอบ ตวท าละลาย ตวละลาย

น าเชอม น า

น าตาล

น า น าตาล

ฟวสไฟฟา บสมท 50 %

ตะกว 25 %

ดบก 25 %

บสมส ตะกว

ดบก

นาก ทองแดง 60%

ทองค า 35%

เงน 5%

ทองแดง ทองค า

เงน

เหลกกลาไรสนม เหลก 74%

โครเมยม 18%

นกเกล 8%

เหลก โครเมยม

นกเกล

น าเกลอ น า น า เกลอ

เกลอแกง

น าโซดา น า น า กาคารบอนไดออกไซต

แกสคารบอนไดออกไซต

อากาศ ไนโตรเจน 78%

ออกซเจน

ไนโตรเจน ออกซเจน

แกสอนๆ

แกสอนๆ1%

เฉลยบตรกจกรรมท 1

เรอง ค ามหมาย ละองคประกอบ

ของสารละลาย

สารละลาย 32

ค าช จง ใหนกเรยนตรวจผลการทดลองกบแนวการบนทกผลการทดลองทบนทกไวให

หลงจากท ากจกรรมแลว

ตารางบนทกผล

ชนดของสาร ปรมาณมากทสดของสารทละลายได

( จ านวนชอนตอตวท าละลาย 3 cm3 )

น า แอลกอฮอล

1.โซเดยมคลอไรด 3 -

2.สผสมอาหาร 5 -

3.เชลแลก - 3

4.แนฟทาลน - 4

สรปผลการท ลอง

การละลายของสารขนอยกบชนดของตวละลาย และตวท าละลาย คอ สารชนดเดยวกน

ละลายในตวท าละลายตางชนดไดตางกน สารตางชนดกนละลายในตวท าละลายชนดเดยวกน

ไดตางกน

เฉลยบตรกจกรรมท 2

เรอง การละลายของสารในต ท าละลาย

ท ากนไ หรอเปลาคะ

เพอนๆ

สารละลาย 33

ค าช จง ใหนกเรยนตรวจผลการทดลองกบแนวการบนทกผลการทดลองทบนทกไวให

หลงจากท ากจกรรมแลว

ตารางบนทกผล

ล า บหลอ ท ลอง สของสารละลายโพ ทสเ ยมเปอร มงกาเนต

1 สมวงเขม

2 สมวงออนกวาหลอดทดลองท 1

3 สมวงออนกวาหลอดทดลองท

4 สมวงออนกวาหลอดทดลองท 3 ( สมวงจางทสด)

สรปการท ลอง

สารละลายเขมขน คอ สารละลายทมตวละลายมาก สารละลายเจอจาง คอ

สารละลายนอย

เฉลยบตรกจกรรมท 3

เรอง ค ามเขมขนของสารละลาย

ออ !!!! เปน บบนเอง

ค ามเขมขนของสาร

ไมยากเลยนะคบ

สารละลาย 34

ค าช จง ใหนกเรยนตรวจผลการทดลองกบแนวการบนทกผลการทดลองทบนทกไวให

หลงจากท ากจกรรมแลว

ตารางบนทกผล

อณหภมของ

น ากลน (C0)

ชน ของต ละลาย

โซเ ยมไฮ-

รอกไซต

โพ ทสเซยม-

ไนเตรต

อมโมเนยม-

คลอไร

คล เ ซ ยม -

คลอไร

กอนเตมสาร 30 30 30 30

หลงเตมสาร 45 28 27 32

สรปการท ลอง

การเปลยนแปลงของสารจะมการเปลยนแปลงพลงงานความรอนมาเกยวของดวย โดย

การละลายของสารบางชนด หลงการละลายมอณหภมต าลง จดเปนสารละลายแบบดดความ

รอน ลาการละลายของสารบางชนด หลงการละลายมอณหภมสงข น จดเปนการละลายแบบ

คายความรอน

เฉลยบตรกจกรรมท 4

เรอง พลงงานกบการละลายของสาร

เขาใจกน ล ใชไหม

คะเพอนๆ

สารละลาย 35

ค าช จง จากกจกรรมทนกเรยนไ เรยนรผานมา ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปนใหถกตอง

1. สารละลาย หมายถง สารเนอเดยวทประกอบดวยธาตหรอสารประกอบตงแต 2 ชนดข น

ไปมารวมตวกน โดยทมธาตหรอสารประกอบตวหนงเปนตวท าละลาย สวนอกตวหนงเปน

ตวละลาย

2. เกณฑทจะก าหนดวาสารใดเปนตวท าละลาย และสารใดเปนตวละลาย ในกรณทต ท า

ละลาย ละต ละลายอยในสถานะเ ย กน ใหพจารณาจาก สารทมปรมาณมากกวาเปน

ตวท าละลาย และสารทมปรมาณนอยกวาเปนตวละลาย

3. เกณฑทจะก าหนดวาสารใดเปนตวท าละลาย และสารใดเปนตวละลาย ในกรณทต ท า

ละลาย ละต ละลายอยในสถานะตางกน ใหพจารณาจาก สารทมสถานะเหมอนกบ

สารละลาย ใหถอวาสารนนเปนตวท าละลาย สวนสารทมสถานะตางจากสารละลาย จดเปน

ตวละลาย

4. ปจจยใดบางทมผลตอการละลายของสาร อณหภม ชนดของตวท าละลาย ขนาดของตว

ละลาย ความดน การคน การเขยา หรอปนเหวยง

5. ความเขมขนของสารละลาย หมายถง ปรมาณของตวละลายทละลายในสารละลาย

6. เมอสารเกดการเปลยนสถานะและเกดการละลาย จะท าใหเกดการเปลยนแปลงพลงงาน

แบงเปน 2 ประเภท ไดแก การละลายประเภทคายความรอน และ การละลายประเภทคดด

ความรอน

เฉลยบตร บบฝกห

เรอง สารละลาย

ท ากนไหมคะเพอนๆ

สารละลาย 36

ชอ-สกล ................................................................................ชน...........เลขท...........

คะ นน กจกรรมทประเมน บบฝกห ร ม

คะ นน

บบท สอบ

1 2 3 4 กอนเรยน หลงเรยน

คะแนนเตม 18 5 5 10 12 50 10 10

คะแนนทได

คดเปนรอยละ

ผลการประเมนการท ากจกรรมชดท 1 ผาน ไมผาน

ลงชอ....................................................ผประเมน

( นางสาวศรอร คลายสกล)

ต าแหนง ครช านาญการ

เกณฑการประเมน

บบบนทกคะ นนช กจกรรมการเรยนร

ช ท 4 เรอง สารละลาย

สารละลาย 37

เกณฑการประเมนกจกรรม ละ บบฝกห

ระดบ 4 รอยละ 90-100 หมายถง ดมาก

ระดบ 3 รอยละ 70-80 หมายถง ด

ระดบ 2 รอยละ 50-60 หมายถง พอใช

ระดบ 1 รอยละ 1-49 หมายถง ปรบปรง

เกณฑการต สนการประเมน ไดระดบ 3 ข นไป ถอวา ผาน

เกณฑการประเมน บบท สอบกอนเรยน ละ บบท สอบหลงเรยน

ระดบ 4 9-10 คะแนน หมายถง ดมาก

ระดบ 3 7-8 คะแนน หมายถง ด

ระดบ 2 5-6 คะแนน หมายถง พอใช

ระดบ 1 ต ากวา 5 คะแนน หมายถง ปรบปรง

เกณฑการต สนการประเมน ไดระดบ 3 ข นไป ถอวา ผาน

บบประเมนค ามพงพอใจ

ในการใชช กจกรรมการเรยนรตามกระบ นการสบเสาะหาค ามร(5E)

ช ท 1 เรอง ค ามหมาย ละสมบตรของสาร

.....................................

ค าช จง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ลงในระดบความพงพอใจทตรงกบความคดเหนของ

นกเรยนพรอมเขยนขอเสนอแนะทเปนประโยชนในการพจารณาปรบปรงตอไป

5 หมายถง ระดบความพงพอใจมากทสด

4 หมายถง ระดบความพงพอใจมาก

3 หมายถง ระดบความพงพอใจปานกลาง

2 หมายถง ระดบความพงพอใจนอย

1 หมายถง ระดบความพงพอใจนอยทสด

ท รายการประเมน ระ บค ามพงพอใจ

5 4 3 2 1

1. การเรยนดวยชดกจกรรมการเรยนรชวยใหนกเรยนกระตอรอรนตอการเรยน

2. ชดกจกรรมการเรยนร ชวยใหนกเรยนเขาใจบทเรยนเรวข นและเขาใจบทเรยนได

ดข น

3. การเรยนรดวยชดกจกรรมการเรยนร ชวยใหนกเรยนมประสบการณกวางขวาง

และน าไปประยกตใชในชวตประจ าวนได

4. ชดกจกรรมการเรยนรชวยใหนกเรยนสนกสนานกบการเรยนร

5. การเรยนดวยกจกรรมชดกจกรรมการเรยนร ฝกใหนกเรยนมความรบผดชอบใน

การเรยนรและมวนยในตนเอง

6. ชดกจกรรมการเรยนรเปดโอกาสใหผเรยนศกษาดวยตนเอง ท าใหมทกษะในการ

แสวงหาความร

7. เปดโอกาสใหผเรยนกระท ากจกรรมดวยตนเองเปนขนตอนและไดรบ

ประสบการณตรง

8. ชดกจกรรมการเรยนรชวยใหนกเรยนไดเรยนรรวมกบผอน

9. ชดกจกรรมการเรยนรชวยสรางบรรยากาศในการเรยนใหเปนทพงพอใจของ

นกเรยน

10. การเรยนดวยกจกรรมการเรยนรสงเสรมใหนกเรยนไดท ากจกรรมฝกทกษะ

สารละลาย 38

กอบนวล จตตนนทน. (มปป). คมอ-เตรยมสอบ ทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ : ส านกพมพ

ภมบณฑต.

ถนด ศรบญเรอง และคณะ. (มปป). ทยาศาสตรม.1 เลม 1.กรงเทพฯ: ส านกพมพ

อกษรเจรญทศน.

บญชา แสนทว และคณะ.(มปป). ทยาศาสตรม.1 เลม 1.กรงเทพฯ: ส านกพมพวฒนาพานช.

ประดบ นาคแกว และ ดาวลย เสรมบญสข. (2553). ทยาศาสตร ม. 1. กรงเทพฯ: ส านกพมพ

แมค.

พมพนธ เตชะคปต และคณะ.(2555). ทยาศาสตร ม.1.กรงเทพฯ: ส านกพมพ บรษทพฒนา

คณภาพวชาการ (พว.) จ ากด.

ยพา วรยศ และคณะ. (มปป). ทยาศาสตรเลม 1.กรงเทพฯ: ส านกพมพอกษรเจรญทศน.

ยพา วรยศ และคณะ.(มปป). คมอคร ทยาศาสตรเลม 1. กรงเทพฯ:ส านกพมพอกษรเจรญทศน.

ลดดาวลย เสยงสงข และคณะ. (2553). คมอเตรยมสอบ ทยาศาสตร ม.1-2-3. กรงเทพฯ:

ส านกพมพ บรษทไฮเอดพบลชชง จ ากด

สกลศกด มหาพรหม. (2551). ขยนกอนสอบ ทยาศาสตร ม.1. กรงเทพฯ: ส านกพมพแมค.

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ. (2555). คมอคร ทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 1.กรงเทพฯ:

ส านกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จ ากด.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2553). ทยาศาสตร 1 ชนมธยมศกษาปท

1 เลม 1. กรงเทพฯ: โรงพมพครสภาลาดพราว.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. (2553). คมอคร ทยาศาสตร 1

ชนมธยมศกษาปท 1 เลม 1. กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว.

สมพงศ จนทรโพธศร.(มปป). คมอเตรยมสอบ ทยาศาสตรเลมร ม ม.1. กรงเทพฯ:

ส านกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จ ากด.

กระบวนการทางวทยาศาสตร

บรรณานกรม

สารละลาย 39