1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

พชผกเปนพชเศรษฐกจทมความส าคญ จดอยในกลมพชอายสนทใหผลผลตเรว เปนทนยมส าหรบ การบรโภคทงในและตางประเทศ ทงในรปของผกสด และผลตภณฑผกแปรรป เนองจากเปนแหลงส าคญของวตามนและแรธาตทจ าเปนตอการเสรมสรางรางกายใหแขงแรง และปองกนการเกดโรคตางๆ (กมล เลศรตน และคณะ, 2544) อยางไรกตาม ส าหรบคานยมในการบรโภคพชผกนน ผบรโภคสวนใหญจะเลอกบรโภคพชผกทสวยงาม ไมมรอยการท าลายของหนอนและแมลงศตรพช ซงสงผลใหเกษตรกรทปลกพชผกมการใชสารเคมปองกนและก าจดศตรพชในปรมาณทมาก เพอใหไดพชผกทสวยงามตามความตองการของตลาด เมอมการใชสารเคมในปรมาณมาก ผบรโภคกมโอกาสทจะไดรบอนตรายจากสารเคมทตกคางอยในพชผกได ถาไมไดมการท าความสะอาดพชผกใหสะอาดเพยงพอกอนทจะน าไปบรโภค (อรพน ถระวฒน, 2556) นอกจากน เพอตอบสนองความตองการของผบรโภค เกษตรกรสวนใหญจงเรงผลตผกใหใชระยะเวลานอยทสดดวยการใชปยเคมเรงผลผลต และสารเคมก าจดศตรพช ซงมผลท าใหตนทนการผลตเพมสงขน ประกอบกบราคาผลผลตไมมความแนนอน สงผลใหผลตอบแทนทไดลดนอยลง เมอมการใชสารเคมในปรมาณเพมมากขน โอกาสทท าใหเกดโรคแมลงและแมลงศตรพชกมเพมมากขน เพราะธรรมชาตของโรคและแมลงนนสามารถปรบตวและสรางความตานทานตอสารเคมได เกษตรกรจงตองเพมปรมาณสารเคมก าจดศตรพชเพมมากขนทกป สงผลใหเกดปญหาสารพษตกคางในพชผก เมอผบรโภครบประทานในปรมาณมากและตดตอกนเปนระยะเวลานานกจะเกดการสะสมของสารเคมชนดตางๆ ท าใหเกดอนตรายตอรางกายและกอใหเกดโรคตางๆมากมาย รวมทงผผลตเองกไดรบผลกระทบจากการใชสารเคมเหลานน และยงสงผลกระทบไปยงสงแวดลอมอกดวย

ปจจบน กระแสรกสขภาพก าลงมาแรง ผบรโภคไดใหความส าคญกบการบรโภคผกทปลอดภย ปลอดสารเคมหรอผกอนทรยเพมมากขน รวมไปถงกระแสการผลตทมงสความเปนมตรตอสงแวดลอม และตระหนกถงความปลอดภยของทงผบรโภคและผผลตเอง หนวยงานของภาครฐและเอกชน ทเกยวของจงมนโยบายในการควบคมและก าหนดมาตรฐานการผลตพชผกใหมความปลอดภยมากทสด เชน การรบรองการปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบพช ของกรมวชาการเกษตร หรอทเรารจกกนวา GAP (Good Agricultural Practice) โดยจะไดรบเครองหมายรบรองเปนสญลกษณ “Q” หรอสญลกษณ “Food Safety” ของกระทรวงสาธารณสข หรอ IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements) ของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต ท าใหเกดแนวคดการผลตพชผกทไมใชสารเคม หรอผกอนทรยขนมา โดยในสวนของ ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) กมนโยบายสงเสรมการเกษตรทปลอดภยไดมาตรฐาน ทงระบบ GAP และระบบเกษตรอนทรย ทผานมาพบวา ส.ป.ก. มโครงการการสงเสรมการปลกพชผกปลอดภยจากสารพษในโรงเรอนกางมง เพอเปนพนฐานในการผลตผกอนทรยในเขตปฏรปทดนในอนาคต

2

ผกอนทรย คอ ผกทผลตในระบบเกษตรอนทรย (Organic Farming) ซงเปนระบบเกษตรทเปนทางเลอกหนงทจะน ามาแทนระบบการเกษตรทใชสารเคม เกษตรอนทรยเปนระบบการเกษตรทผลตอาหารและเสนใยดวยความยงยนทางสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ โดยเนนหลกการปรบปรงบ ารงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพช สตว และนเวศการเกษตร เกษตรอนทรยจงลดการใชปจจยการผลตภายนอก และหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะห มการใชปจจยการผลตอยางเหนคณคา และมการอนรกษใหอยอยางยงยน นอกจากน ยงใหความส าคญกบการพฒนาแบบเปนองครวมและความสมดลทเกดจากความหลากหลายทางชวภาพในระบบนเวศทงระบบ เกษตรอนทรย ผสมผสานองคความรพนบาน นวตกรรม และความรทางวทยาศาสตรในการอนรกษสงแวดลอม และสงเสรมความสมพนธทเปนธรรม และคณภาพชวตทดของทกผคนและสงมชวตตางๆ ทเกยวของ (กรนเนท, มปป.) ระบบการผลตผกอนทรยยงมสดสวนของพนทการผลตนอยมาก เมอเทยบกบพนทเกษตรกรรมทงหมดของประเทศ ซงนโยบายของรฐมการก ากบอยางชดเจน และมการผลกดนจากกลมองคกรตางๆ ทงจากภาครฐและเอกชน เพอสรางแนวทางส าหรบการปลกผกอนทรยเพอทจะตอบสนองตอความตองการของตวเกษตรกรผผลตเอง รวมถงกระแสความตองการของกลมผบรโภคทสนบสนนใหเกดทางเลอกทหลากหลายในการผลตสนคา อยางไรกตาม ในชวงหลายปทผานมามกลมเกษตรกรกลมใหมๆ ไดพยายามปรบเปลยนการผลตเขาสเกษตรอนทรยมากขนทกป สงผลใหการเตบโตของเกษตรอนทรยไทยยงคงตอเนอง ซงพนทเกษตรอนทรยของประเทศไทยไดขยายตวเพมขนจาก 0.106 ลานไร ในป พ.ศ. 2551 เปน 0.118 ลานไร ในป พ.ศ. 2552 โดยเฉพาะในสวนของการปลกขาว พชไร และผกอนทรย ซงท าใหพนทการผลตเกษตรอนทรยและการตลาดเกษตรอนทรยของไทยมการขยายตวเพมขนอยางตอเนอง (มลนธสายใยแผนดน/กรนเนท, 2552)

การตลาดเกษตรอนทรยของประเทศไทย ในชวงป พ.ศ. 2554-2555 ในภาพรวมแลวยงคงชะลอตว โดยพบวาในป พ.ศ. 2554 มการขยายตวเพมขน 3.0% แตในป พ.ศ. 2555 กลบหดตวลง 6.4% เนองจากปญหาเศรษฐกจการเมองในประเทศ รวมทงนโยบายการพฒนาเกษตรอนทรยของภาครฐทขาดชวง ไมเปนเอกภาพ และขาดประสทธภาพ ซงท าใหการขยายตวของเกษตรอนทรยไทยเปนไปอยางเชองชาแมวาสภาพการณเศรษฐกจโลกจะเรมฟนตว ท าใหโอกาสของตลาดตางประเทศเรมขยายตวมากขน และมแนวโนมทดในเรองการขยายตวของตลาดในประเทศ โดยพบวาทมสนคาเกษตรอนทรยจ าหนายหลากหลายเพมขน รวมทงการขยายตวของผประกอบการแปรรปเกษตรอนทรยทเพมขน ส าหรบในป พ .ศ. 2556 เกษตรอนทรยไทยยงคงทรงตว แตกมปรากฏการณทนาสนใจ เชน การจดตงเครอขายชมชนรบรองเกษตรอนทรย การประกาศตวเปนมหาวทยาลยเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ และการเตรยมการก าหนดใหมาตรฐานเกษตรอนทรยเปนมาตรฐานบงคบ เปนตน (วฑรย เรองเลศปญญากล, 2556)

ในประเทศไทยตลาดเกษตรอนทรยยงถอเปนตลาดทผผลตสามารถเปนผก าหนดราคาและทศทางในการท าการตลาดไดคอนขางมากหรออาจเรยกไดวา เปนตลาดของผผลต ราคาผลผลตเกษตรอนทรย สงกวาราคาสนคาเกษตรทวไปประมาณ 20-50% ซงการทระดบราคาสงกวาสนคาทวไป เปนเพราะวาปรมาณการผลตยงมนอยกวาความตองการของตลาดและตนทนการผลตสนคาเกษตรอนทรยคอนขางสงกวาการผลตสนคาเกษตรทวไป เนองจากตองใชแรงงานคนอยางเขมขน แตยงเนนราคาทยอมรบกนไดทงผผลตและผซอสนคา

3

บนพนฐานของสนคาทมคณภาพ และนาเชอถอ ซงในปจจบน ชองทางการจ าหนายสนคาเกษตรอนทรยในประเทศไทยมหลายรปแบบ เชน 1) ตลาดระบบสมาชก 2) ตลาดนดในทองถน หรอหวเมองใหญ 3) ตลาดชองทางเฉพาะ ไดแก รานขายผลตภณฑเพอสขภาพและสงแวดลอม และ 4) ตลาดทวไป ไดแก ซปเปอรมารเกตขนาดกลางและเลก ซงในปจจบนเรมมการขยายการจ าหนายผลตภณฑเกษตรอนทรยเพมขน ส าหร บตลาดสงออกประกอบดวย อเมรกา ยโรป กลมประเทศสแกนดเนเวย และเอเชย โดยสนคาเกษตรอนทรยทไทยสงออกมาก ประกอบดวย ขาวหอมมะล มสดสวนการสงออกรอยละ 68 รองลงมาเปนกลมผก สดสวนรอยละ 12 กลมผลไม สดสวนรอยละ 8 ทเหลอเปนผลตภณฑสมนไพรและอนๆ รอยละ 4 ตามล าดบ (เสาวคนธ ศรบรกจ, 2554)

อยางไรกตาม แมวาเกษตรอนทรยจะมขอดหลายประการโดยเฉพาะใน มตเชงเศรษฐกจ คอ ราคาขายทสงกวาผกทวไป และมตความปลอดภยตอทงสงแวดลอม ผผลต และผบรโภค แตการยอมรบการปฏบตของเกษตรกรกยงมไมมากนก เพราะนอกจากการปรบตวในกระบวนการผลตแนวใหมแลว ความรความสามารถเรองการตลาด ยงเปนอกปจจยหนงทท าใหเกษตรกรรายยอยสวนใหญยงคงลงเลทจะหนมาท าผกอนทรย ถงจะทราบวาท าแลวไดราคาทสงกวา ดงนน การจดการการตลาด จงยงถอวาเปนโจทยใหญส าหรบเกษตรกรรายยอยของไทย โดยเฉพาะองคความร เกยวกบรปแบบการจดการการตลาดผกอนทรยของเกษตรกรทเปนการจดการตลาดในรปแบบตลาดเฉพาะ และการตลาดทเนนการจ าหนายโดยตรงถงผบรโภคโดยไมผานพอคาคนกลาง หรอ ผานคนกลางนอยทสด เพอใหเกษตรกรไดผลตอบแทนมากทสดในขณะทผบรโภคซอสนคาในราคาทเปนธรรม ซงปจจบน การจดการตลาดดงกลาวพบวา ยงจ ากดอยในบางกลม เชน เกษตรกรรายใหญในรปบรษท สหกรณ เกษตรกรทมฐานะด รวมถงเกษตรกรทมการรวมกลม และมหนวยงานภายนอกสนบสนน เปนตน ส าหรบในเชงพนทนนพบวา จงหวดเชยงใหม นบเปนจงหวดทมชอเสยงดานการรณรงค การผลตและบรโภค พชผกอนทรยคอนขางมากเมอเปรยบเทยบกบจงหวดอนๆ โดยพบวามการสนบสนนทงภาครฐ ภาคประชาชน และองคกรพฒนาเอกชน ในการสงเสรมการผลต การจดชองทางจดจ าหนาย จนถงการรณรงคใหผบรโภคตระหนกรและหนมาบรโภคผกอนทรยมากขน (ขอมลจากการส ารวจเบองตนโดยผวจย, 2557)

ในป พ.ศ. 2556 จงหวดเชยงใหม มประชากรทงสน 1,711,345 คน มพนทประมาณ 12,566,911 ไร ใหญเปนอนดบ 1 ของภาคเหนอ และใหญเปนอนดบ 2 ของประเทศ มพนทการเกษตร 1,835,425 ไร คดเปนรอยละ 12.82 ของพนทจงหวดเชยงใหมทงหมด มพนทปลกผกรวม 182,788 ไร (ส านกงานเกษตรจงหวดเชยงใหม, 2556) สภาพพนทเปนภเขา และปาละเมาะ มทราบอยตรงกลางสองฟากฝงแมน าปง พนทราบลม และทราบเชงเขา เปนพนททมความอดมสมบรณเหมาะสมตอการเกษตร ถอเปนแหลงผลตพชผก ผลไม และไมดอกไมประดบเมองหนาวทโดดเดน (รชนกร อตตมา, 2553) ทงนสถาบนชมชนเกษตรกรรมยงยนไดสนบสนนและสงเสรมใหมการผลตและจ าหนายผกอนทรย เพอเปนทางเลอกส าหรบเกษตรกร โดยหนงในกลมเครอขายทประสบความส าเรจในการผลตผกอนทรยของจงหวดเชยงใหม ไดแก กลมเกษตรกรต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม (สถาบนชมชนเกษตรกรรมยงยน, 2557)

เกษตรกรผปลกพชผกในต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม มการปรบเปลยนระบบการผลตจากเกษตรเคมเปนเกษตรยงยน ตงแตป พ.ศ. 2536 โดยมจดเดน คอ เกษตรกรกลมนเรมจากไมมความรใน

4

เรองของมาตรฐานเกษตรอนทรย แตหลงจากไดรบค าแนะน าใหปลกผกอนทรย เกษตรกรกลมนกสามารถปลกผกอนทรยจนไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ (มอน.) และมการจดการการตลาดแบบพงพาตนเอง ซงในปจจบนมการจดการตลาดทซบซอนมากขน มการขยายกลมผปลกผกอนทรยจาก 10 กลม ในป พ.ศ. 2550 เปน 21 กลม ในป พ.ศ. 2557 เกษตรกรกลมนผลตผกอนทรยจ าหนายโดยตรงถงมอผบรโภคในหลายตลาดในจงหวดเชยงใหม เกษตรกรผปลกผกอนทรยในต าบลแมทา ประสบความส าเรจในดานการตลาดพชผกและผลไมอนทรย เนองจากสมาชกไดมการแลกเปลยนเรยนรรวมกนระหวางสมาชกผปลก และเครอขายตลาดทางภาคเหนอ มทงหนวยงานรฐและเอกชนทคอยสนบสนนและสงเสรมอยางตอเนอง โดยมการท ากจกรรมทางการตลาดรวมกน คอ การจดการสนคา การตรวจสอบมาตรฐาน การคนหาชองทางจ าหนายสนคาเกษตรอนทรย การก าหนดราคา และการสงเสรมการตลาดรวมกบเครอขายแมกาดเกษตรอนทรย โดยรปแบบส าคญของการจดการตลาดของชมชนน คอ เนนการจ าหนายผลผลตทไมผานคนกลาง หรอ ผานคนกลางนอยทสด (ขอมลจากการส ารวจเบอตนของผวจย, 2557)

ผวจยเหนวาการศกษาการจดการตลาดผกอนทรยในลกษณะทมการจดการดวยตวเองทงระบบตงแตเรมปลกจนถงการจ าหนายผลผลตถงมอผบรโภคโดยไมผานพอคาคนกลางเพอเปนตนแบบการตลาดใหแกกลมเกษตรกรอนๆ ตอไป ซงงานวจยชนนจะเนนศกษารปแบบวธการจดการการตลาดผกอนทรย ปญหาและอปสรรค เพอน าไปเผยแพรขยายผลใหเกษตรกรในเขตปฏรปทดนและสนบสนนนโยบายของ ส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) ในการขยายพนทสงเสรมการท าเกษตรอนทรยในรปแบบการผลตพชผก ในพนทขนาดเลก โดยเพมประสทธภาพการใชทดนในพนทขนาดเลกใหเกดประโยชนสงสดและเพมมลคาผลผลต สรางรายได และน าไปสความยงยนในระบบการผลตทางการเกษตร ซงถอเปนภารกจหลกประการหนงของ ส.ป.ก.

1.2 ค ำถำมวจย 1) รปแบบการจดการการตลาดผกอนทรยของเกษตรกรในต าบลแมทา มกรปแบบ และแตละรปแบบมวธการจดการอยางไร

2) จดแขง และจดออนของรปแบบการจดการการตลาดผกอนทรยแตละรปแบบ มอะไรบาง 3) ปญหาและอปสรรคของรปแบบการจดการการตลาดผกอนทรยแตละรปแบบ มอะไรบาง 4) มหนวยงานใดบางทเขามาสงเสรมและ/หรอสนบสนนในเรองของตลาด

1.3 วตถประสงคกำรวจย 1) เพอศกษารปแบบ และวธการจดการการตลาดผกอนทรยของเกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบล แมทา

อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม 2) เพอศกษาจดแขง จดออน โอกาส ปญหาและอปสรรคของการจดการการตลาดผกอนทรยของ

เกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม

5

1.4 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 1) ท าใหทราบถงรปแบบการจดการการตลาดผกอนทรย ตนทนในการจดการการตลาดในชองทางทตางกน รวมถงจดแขงจดออน ปญหาและอปสรรค ของรปแบบการตลาดทตางกน ของเกษตรกรในต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม 2) ไดความรตนแบบการจดการการตลาดผกอนทรย เพอน าไปเผยแพร และขยายผลใหเกษตรกรในเขตปฏรปทดน และผสนใจตอไป

1.5 ขอบเขตกำรวจย 1.5.1 ขอบเขตดำนพนท ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม

1.5.2 กลมเปำหมำย คอ ผทมสวนเกยวของกบตลาดผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม ไดแก

1) เจาหนาทสถาบนชมชนเกษตรกรรมยงยน (Institute for a Sustainable Agriculture Community – ISAC)

2) ผรเรมแนวคดในการท าเกษตรอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม 3) กลมเกษตรกรในต าบลแมทา ผปลกและจ าหนายผกอนทรยดวยตนเองในรปแบบ Community

Support Agriculture (CSA) 4) เกษตรกรรายยอยในต าบลแมทา ผปลกและจ าหนายผกอนทรยดวยตนเอง จ านวน 3 ราย

1.5.3 ขอบเขตดำนเนอหำ 1) บรบทชมชน ไดแก ประวตชมชน ลกษณะทางกายภาพ ของต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวด

เชยงใหม 2) ทมาของการท าเกษตรอนทรย ไดแก แนวคดและจดเปลยนของการปลกผกอนทรยของเกษตรกร

ผปลกผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม 3) รปแบบ และวธการจดการการตลาดผกอนทรย รวมถงจดแขง จดออน ปญหา และอปสรรคของ

การจดการการตลาดผกอนทรยของเกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม

1.6 นยำมศพท ผกอนทรย หมายถง ผกทปลกโดยเกษตรกรแมทาทไดรบ มาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ (มอน.) และ

หรอ มาตรฐานเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย (มกท.) เกษตรกรผปลกผกอนทรย หมายถง เกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวด

เชยงใหม ทไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ ( มอน.) และ/หรอ มาตรฐานเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย (มกท.)

กำรจดกำรกำรตลำดผกอนทรย หมายถง การด าเนนงานของเกษตรกรแมทาตงแตการจดการผลผลตหลงเกบเกยว การก าหนดราคา การจดจ าหนาย และการประชาสมพนธ จนสนคาเกษตรอนทรยถงมอผบรโภค

กำรตลำดระบบสมำชก หมายถง ผบรโภคกบเกษตรกรผผลตท าการตกลงในการซอขายผลผลตเกษตรอนทรยทผลตไดตามฤดกาล โดยผบรโภคจะช าระเงนลวงหนาใหกบเกษตรกร หลงจากเกบเกยว ผลผลตจะถก

6

จดสงไป ณ จดกระจายยอยตามทตกลง แลวสมาชกผบรโภคทอยในบรเวณใกลเคยงจะเปนผมารบผลผลตดวยตนเอง

ตลำดนด หมายถง ตลาดเกษตรอนทรย เจ เจ มารเกต อ าเภอเมองเชยงใหม เปนตลาดทเปดใหเกษตรกรเขาไปจดจ าหนายในทกวนพธ และ วนเสาร ตงแตเวลา 05.00–12.00 น.

กำรตลำดชองทำงเฉพำะ หมายถง ขวงเกษตรอนทรย อ าเภอเมองเชยงใหม เปนตลาดทเปดใหเกษตรกรเขาไปจดจ าหนายในทกวนองคาร และ วนพฤหสบด ตงแตเวลา 11.00–18.00 น. โดยประมาณซงถอเปนแหลงรองรบผลผลตของเกษตรกรผปลกผกอนทรยของกลมภาคเหนอตอนบนอนประกอบดวยจงหวดเชยงใหม จงหวดล าพน จงหวดล าปาง และจงหวดแมฮองสอน เปนแหลงแลกเปลยนเรยนรรวมกนระหวางผผลตและผบรโภค

กำรตลำดทวไป หมายถง ตลาดสดหนองหอย ในจงหวดเชยงใหม เปนหนงในโครงการอาหารปลอดภยของสาธารณสขจงหวดเชยงใหม ทตดตอใหกลมเกษตรกรเขาไปจดจ าหนายในปจจบนโครงการไดสนสดแลวแตเกษตรกรกยงมการจดจ าหนายอย ในทกวนองคาร และ วนอาทตย จดเดนของตลาดสดหนองหอยคอสามารถจดจ าหนายไดทงวน

แมกำด หมายถง แมคา

1.7 ระยะเวลำกำรวจย ระยะเวลาทท าการศกษาตงแตเดอน ตลาคม 2556 ถง เดอนธนวาคม 2557

7

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม

ในการศกษารปแบบการจดการการตลาดผกอนทรยเกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน

จงหวดเชยงใหม มทฤษฎ แนวคด และผลงานวจยทเกยวของดงตอไปน

แนวคด ทฤษฎตำงๆ ทเกยวของกบกำรศกษำ ดงน 2.1 เกษตรอนทรย 2.2 มาตรฐานเกษตรอนทรย 2.3 ทฤษฎการตลาด 2.4 การจดการการตลาดผกอนทรย 2.5 แผนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต ฉบบท 1 พ.ศ. 2551-2554 2.6 นโยบายรฐบาลและแผนบรหารราชการแผนดนของกระทรวงเกษตรและสหกรณทเกยวของกบ

เกษตรอนทรย 2.7 ผลงานวจยทเกยวของ

2.1 เกษตรอนทรย เกษตรอนทรย (Organic Agriculture) เปนระบบการผลตทางการเกษตรทค านงถงการใชปจจยการ

ผลตจากสารอนทรย เพอรกษาความสมดลของธรรมชาต และเลยงการปฏบตทเสยงตอการปนเปอนของมวลสารในผลผลต และรกษาสภาพแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมระบบการจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต และหลกเลยงการใชสารสงเคราะหทอาจกอใหเกดมลพษในสภาพแวดลอม รวมถงการน าภมปญญาชาวบานมาใชประโยชน ซงหลายหนวยงานไดใหค านยามเกยวกบเกษตรอนทรยไวดงน

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (2552) ไดอธบายความหมายของเกษตรอนทรย หมายถง ระบบการจดการดานการเกษตรแบบองครวม ทเกอหนนตอระบบนเวศน วงจรชวภาพ และความหลากหลายทางชวภาพ โดยเนนการใชวสดธรรมชาต หลกเลยงวตถดบทไดจากการสงเคราะห และไมใชพช สตว หรอจลนทรยทไดมาจากการดดแปลงพนธกรรม (Genetic Modification) หรอ พนธวศวกรรม (Genetic Engineering) มการจดการกบผลตภณฑ โดยเนนการแปรรปดวยความระมดระวง เพอรกษาสภาพการเปนเกษตรอนทรย และคณภาพทส าคญของผลตภณฑในทกขนตอน

กรมวชาการเกษตร (2554) ไดใหค าจ ากดความของ พชอนทรย ไววา พชอนทรย หมายถง พช ผลผลตและผลตภณฑจากพช ทไดจากการผลตโดยใชวสดธรรมชาต ไมใชสารเคม ไมใชพชทมการตดตอสารพนธกรรม และเกบจากปา ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) (2551) ไดใหค าจ ากดความของ “เกษตรอนทรย” ไววา เปนระบบการผลตทไมมการใชปยเคมและสารเคมในการปองกนก าจดศตรพช และเปนระบบการผลตทปฏบตตามเงอนไขในมาตรฐาน มกท. และตามมตทประชมใหญ สหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (IFOAM) มถนายน 2551 ณ ประเทศอตาล “เกษตรอนทรย” คอ “ระบบการผลตทใหความส าคญกบความยงยนของสขภาพดน

8

ระบบนเวศ และผคน เกษตรอนทรยอาศยกระบวนการทางนเวศวทยา ความหลากหลายทางชวภาพ และวงจรธรรมชาต ทมลกษณะเฉพาะของแตละพนท แทนทจะใชปจจยการผลตทมผลกระทบทางลบ เกษตรอนทรยผสมผสานองคความรพนบาน นวตกรรม และความรทางวทยาศาสตรในการอนรกษสงแวดลอม และสงเสรมความสมพนธทเปนธรรม และคณภาพชวตทดของทกผคนและสงมชวตตางๆ ทเกยวของ” สมาคมมาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ (มอน.) (2551) ใหความหมาย “เกษตรอนทรย” หมายถง ระบบการผลตทางการเกษตรทไมใชสารเคมสงเคราะหในการปองกนและก าจดศตรพช วชพช หรอในการกระตนการเจรญเตบโตของพชตลอดจนไมใชสารเคมในการปรบปรงดน หามใชจลนทรย พชหรอเมลดพนธทมการตดตอทางพนธกรรม แตใหความส าคญตอการปรบปรงความอดมสมบรณของดนและฐานชวภาพโดยใชซากพช ปยพชสดหรอมลสตวในการปรบปรงดน ใชสารสกดพชในการปองกนก าจดศตรพช และเนนใชเมลดพนธพชและสตวพนบาน

2.2 มำตรฐำนเกษตรอนทรย มาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ (มอน.) ใหการรบรองโดย องคกรมาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ

(มอน.) เปนองคกรอสระทเกดจากการจดตงรวมกนของกลมเกษตรกรทท าเกษตรอนทรยนกวชาการ นกสงเสรมการเกษตร องคการเอกชน รวมทงผบรโภคในภาคเหนอ ทมความศรทธาตอเกษตรอนทรย และมความเชอมนวา “การก าหนดมาตรฐานเกษตรอนทรยจะตองมาจากกระบวนการเรยนรรวมกนของคนในชมชนทองถน กอนทจะสระดบชาต” หมายถง การก าหนดเกณฑมาตรฐานทดนน ตองเปนเกณฑทเหมาะสมกบภมประเทศ ระบบนเวศ สงคม วฒนธรรม ประเพณ อธปไตยและความมนคงทางดานอาหาร และตองเกดจากการก าหนดของคนในทองถน ทมาจากหลายฝาย รวมทงเปนเกณฑทปฏบตไดจรง การใหรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยขององคกรเพอสรางความเชอมนในการกระบวนการผลตตงแตการผลตไปจนถงการเกบเกยวใหกบผบรโภควา ผลผลตทปลอดจากสารพษ สารเคมสงเคราะห และเออตอการรกษาสงแวดลอมอยางแทจรงดวย

มาตรฐานเกษตรอนทรยทใหการรบรองโดย ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) เปนมาตรฐานทจดท าขนตามแนวทางมาตรฐานเกษตรอนทรยขนพนฐานของสหพนธเกษตรอนทรยนานาชาต (International Federation of Organic Agriculture Movements หรอ IFOAM) ปจจบน มกท. มมาตรฐานครอบคลมในเรองการผลตพชอนทรย การปฏบตการหลงการเกบเกยวและการแปรรปผลตภณฑอนทรย การเกบผลผลตจากธรรมชาต การผลตปจจยการผลตเพอการคา การเพาะเลยงสตวน าอนทรย และรายการอาหารอนทรย

2.2.1 หลกกำรของเกษตรอนทรย 1) พฒนาระบบการผลตไปสแนวทางเกษตรผสมผสานทมความหลากหลายของพชและสตว 2) พฒนาระบบการผลตทพงพาตนเองในเรองของอนทรยวตถและธาตอาหารภายในฟารม 3) ฟนฟและรกษาความอดมสมบรณของดนและคณภาพน าดวยอนทรยวตถ เชน ปยคอก ปยหมก และ

ปยพชสดอยางตอเนองโดยใชทรพยากรในฟารมมาหนนเวยนใชใหเกดประโยชนสงสด 4) รกษาความสมดลของระบบนเวศในฟารม และความยงยนของระบบนเวศโดยรวม 5) ปองกนและหลกเลยงการปฏบตทท าใหเกดมลพษตอสงแวดลอม

9

6) ยดหลกการปฏบตหลงการเกบเกยวและการแปรรปทเปนวธการธรรมชาต ประหยดพลงงาน และสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

7) รกษาความหลากหลายทางชวภาพ ของระบบการเกษตรและระบบนเวศรอบขาง รวมทงการอนรกษแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตของพชและสตวปา

8) รกษาความเปนอนทรยตลอดหวงโซการผลต แปรรป เกบรกษา และจ าหนาย 9) หลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะหตลอดกระบวนการผลต แปรรป และการเกบรกษา 10) ผลตผล ผลตภณฑ หรอสวนประกอบของผลตภณฑ ตองไมมาจากการดดแปลงพนธกรรม 11) ผลตภณฑหรอสวนประกอบของผลตภณฑ ตองไมผานการฉายรงส

2.2.2 ขอก ำหนดวธกำรผลตพชอนทรยตำมมำตรฐำนเกษตรอนทรย

1) พนท/ระยะปรบเปลยนเขาสระบบเกษตรอนทรย พนทตองไมเสยงตอการปนเปอนสารเคม หากเปนพนททเคยใชสารเคมมากอน ตองมระยะเวลาใน

การปรบเปลยนเพอเขาสระบบเกษตรอนทรย โดยแผนการปรบเปลยนจะตองสอดคลองกบขอก าหนดของมาตรฐาน แผนปรบเปลยนตองระบถงขนตอนและระยะเวลาในการปรบเปลยนฟารม รวมทงการจดแยก ระบบเกษตรอนทรยและไมใชอนทรยออกจากกน ส าหรบชวงระยะเวลาในการปรบเปลยนอาจใชเวลา 12-36 เดอน ขนกบมาตรฐาน เกษตรกรสามารถท าการเพาะปลกหรอท าการผลตตามปกต และจะตองเปนไปตามขอก าหนดของมาตรฐานอนทรย และผลผลตทไดจะไมสามารถใหตรารบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยได บางมาตรฐานอาจมขอก าหนดใหใชตรารบรองมาตรฐานระยะปรบเปลยนได

2) การผลตพช/การใชเมลดพนธและสวนขยายของพช การเลอกปลกพชในระบบอนทรย ควรเลอกปลกพชทหลากหลายสายพนธ เพอสรางและรกษาความ

หลากหลายทางชวภาพ ในการสรางความหลากหลายของการปลกพช ควรมการปลกพชหมนเวยน มพชทเปนปยพชสดรวมอยดวย รวมทงจดระบบการปลกพชใหมพชคลมดนอยตลอดทงป ส าหรบเมลดพนธและสวนขยายพนธ มาตรฐานมขอก าหนดทตางกนออกไป แตโดยหลกทวไป จะก าหนดใหเลอกใชพนธพชทผลตจากระบบเกษตรอนทรย ตองไมใชเมลดพนธจากการตดตอพนธกรรม แตในกรณทไมสามารถหาพนธจากระบบการผลตเกษตรอนทรยได มาตรฐานอาจมขออนโลมใหใชเมลดพนธทวไปได

3) การจดการดน และธาตอาหารดน การจดการดนทเปนพนฐานส าคญของระบบเกษตรอนทรย มเปาหมายเพอรกษาความอดมสมบรณ

ของดน ซงรวมถงการจดการใหมธาตอาหารอยางเพยงพอกบพชทเพาะปลก และเพมพนอนทรยวตถใหกบดนอยางตอเนอง รวมทงปองกนการท าลายและพงทลายของดนและการสญเสยธาตอาหาร

4) การปองกนก าจดศตรพช การปองกนก าจดศตรพชในระบบเกษตรอนทรยจะเนนทการเขตกรรม การจดการศตรพชโดยชววธ

และวธกลเปนหลก โดยมเปาหมายหลกเพอสรางสมดลของระบบนเวศการเกษตร ทท าใหพชทเพาะปลกพฒนาภมตานทานโรคและแมลง และสภาพแวดลอมของฟารมไมเอออ านวยตอการระบาดของโรคและแมลง ตอเมอการปองกนไมเพยงพอ เกษตรกรอาจใชปจจยการผลตส าหรบควบคมและ การปองกนมลพษ การปนเปอน

10

และการปะปน เกษตรกรผผลตเกษตรอนทรยจะตองมมาตรการในการปองกนมใหดนและผลผลตเกษตรอนทรยปนเปอนจากมลพษ และสารเคมสงเคราะหทางการเกษตร ทไมไดรบอนญาตใหใชในระบบเกษตรอนทรย รวมทงมาตรการในการลดการปนเปอน เชน การท าแนวกนชน (Buffer zone) โดยทวไปจะมการก าหนดเกณฑแนวกนชนขนต าไวในมาตรฐาน ซงหนวยงานรบรองอาจจะพจารณาใหเกษตรกรตองมการจดการแนวกนชนเพมเตมจากขอก าหนดขนต า โดยการพจารณาจากสภาพความเปนจรงของฟารมแตละแหง

5) การจดการหลงการเกบเกยวและการแปรรป ผผลต ผประกอบการจะตองมการจดการผลผลตเกษตรอนทรย โดยปองกนมใหวตถดบหรอ

ผลตภณฑเกษตรอนทรยปะปนกบวตถดบหรอผลตภณฑ หรอสมผสกบปจจยการผลต หรอสารตองหามตางๆ ทก าหนดไวในมาตรฐาน ในการจดเกบผลผลตเกษตรอนทรยในโรงเกบจะตองไมมการใชสารก าจดศตรในโรงเกบในขณะทมการเกบผลผลตเกษตรอนทรย ขนสงผลผลตเกษตรอนทรย

ตำรำงท 2.1 แสดงการเปรยบเทยบขอก าหนดบางประการส าหรบ เกษตรปลอดภย เกษตรปลอดสารพษ เกษตรไรสารพษ และเกษตรอนทรย

ไรนำสวนหรอแปลงปลกพชและเลยงสตว

เกษตรปลอดภย เกษตรปลอดสำรพษ เกษตรไรสำรพษ เกษตรอนทรย

มการปองกนสารเคมท งทางลมและทางน า

X x x /

มการใชปยเคมสงเคราะห / / x x มการใชสารเคมสงเคราะหปองกนจ ากดศตรพช

/ / x x

มการใชสารสงเคราะหเรงการเจรญเตบโต

/ / x x

มการใชเมลดพนธทตดตอพนธกรรม

/ / / /

ทมา: ชดณฏฐา เขมราช และ นฤมล พลวงษ (2552) หมายเหต: / ใชหรออนญาตใหใช x ไมอนญาตใหใช

เกณฑทใชเปนเพยงสวนหนงของมาตรฐานเกษตรอนทรย แตถาจะเปนเกษตรอนทรยไดจ าเปนตอง

พจารณาหลายมตประกอบ เชน ความมนคงทางดานเศรษฐกจ ส งคม การเมอง การไมท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนตน

2.2.3 ตรำรบรองมำตรฐำนทเกยวของกบระบบมำตรฐำนเกษตรอนทรย การมระบบมาตรฐานและการตรวจรบรองส าหรบเกษตรตาง ๆ ในประเทศไทยจะเปนผลดตอผผลต

เพราะอยางนอยกท าใหเกดความแตกตางของผลผลต ซงชวยสรางโอกาสทางการตลาดใหมเพมขน ส าหรบผบรโภคการมมาตรฐานและตรารบรองหลากหลายท าใหเกดความสบสน เพราะผบรโภคไมสามารถทจะเขาใจ

11

ถงรายละเอยดมาตรฐานทางเทคนค ในประเทศไทยพบวามการใชตรารบรองผลผลตส าหรบเกษตรอนทรย ดงน

ตำรำงท 2.2 แสดงตรารบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยทพบในประเทศไทย

ตรำรบรอง มำตรฐำน หนวยรบรอง

มาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) - ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) เปนหนวยงานของมลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย ซงเปนองคกรของภาคเอกชนของไทย - ผทไดรบรองจาก มกท. ตามระบบน จะสามารถใชตรารบรองเกษตรอนทรยของ มกท. (หามมค า “IFOAM Accredited” บนโลโก)

มาตรฐานเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย (มกท.) A.C.T. (Organic Agriculture Certification Thailand) หรอ มกท. ยอมาจาก “มาตรฐานเกษตรอนทรยแหงประเทศไทย”

- ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรยเปนหนวยงานของมลนธมาตรฐานเกษตรอนทรย ซงเปนองคกรของภาคเอกชนของไทย ซงเปนสมาชกของ IFOAM (International Federation of Organic Agriculture Movements) หรอ สมาพนธเกษตรอนทรยนานาชาต - ผลตภณฑทมตราสญญาลกษณนจงไดรบการรบรองระดบสากลดวย

มาตรฐานเกษตรอนทรย ทจดท าข น โ ด ย ก า ร ม ส ว น ร ว ม ข อ งเกษตรกรและผบรโภคในจงหวดเชยงใหม

องคกรมาตรฐานเกษตรอนทรยภาคเหนอ (มกน.) เปนองคกรเอกชน ทตงอยทจงหวดเชยงใหม และใหบรการตรวจสอบรบรองเกษตรอนทรยเฉพาะในภาคเหนอ

12

ตำรำงท 2.2 แสดงตรารบรองมาตรฐานเกษตรอนทรยทพบในประเทศไทย (ตอ)

ตรำรบรอง มำตรฐำน หนวยรบรอง

มาตรฐานเกษตรอนทรย ทจดท าขนโดยหนวยงานตางๆ ในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ

สถาบนพชอนทรย (กรมวชาการเกษตร) ศนยตรวจรบรองมาตรฐานฟารมและผลตภณฑสตวน าอนทรย (กรมประมง) และกรมปศสตว

มาตรฐานเกษตรอนทรย ทจดท าโ ด ย แผ น งา น เ ก ษตร อ นท ร ยแหงชาต (National Organic Program – NOP) กระทรวงเกษตรสหรฐ

- มหนวยงานหลายแหงทสามารถใหบรการตรวจสอบรบรองมาตรฐานนได สวนใหญเปนหนวยตรวจรบรองตางประเทศ - ในประเทศไทยมเพยง มกท. แหงเดยว ทสามารถใหบรการตรวจรบรองตามมาตรฐานน

โลโกรบรองเดม (ยกเลก)

โลโกรบรองใหม

มาตรฐานเกษตรอนทร ย ของสหภาพยโรป

มหนวยงานหลายแห งท สามารถใหบร การตรวจสอบรบรองตามมาตรฐานนได สวนใหญเปนหนวยตรวจรบรองตางประเทศ ในประเทศไทยมเพยง มกท. แหงเดยว ทสามารถใหบรการตรวจรบรองตามมาตรฐานน

มาตรฐานเกษตรอนทรยของหนวยตรวจรบรองเอกชน Bio AgriCert

Bio AgriCert เปนหนวยงานรบรองเอกชนของประเทศอตาล ซงผผลตจะตองไดรบการตรวจรบรองจากหนวยงานนเทานนจงจะใชตรารบรองมาตรฐานนได

มาตรฐานเกษตรอนทรยของหนวยสอบรบรองเอกชน Eco Cert

Eco Cert เปนหนวยงานรบรองเอกชนของประเทศฝรงเศส ซงผผลตจะตองไดรบการตรวจรบรองจากหนวยงานนเทานนจงจะใชตรารบรองมาตรฐานนได

ทมา: กรนเนท (มปป.), ส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มปป.) และ สงแวดลอมทองถน (มปป.)

13

2.3 กำรตลำด 2.3.1 ควำมหมำยของกำรตลำด

ผเชยวชาญดานการตลาดใหนยามของค าวา "การตลาด" ไวหลายทานดวยกน สรปไดดงน สมาคมการตลาดแหงสหรฐอเมรกา อางถงใน พบล ทปะปาล (2545) กลาวในป ค.ศ.1985 โดย

สรปไววา การตลาด คอ กระบวนการวางแผนและการปฏบตตามแผน ตามแนวความคดของผลตภณฑทไดก าหนดขน เชน การก าหนดราคา การสงเสรมการตลาด และชองทางการจดจ าหนายซงผลตภณฑอาจเปนสนคาหรอบรการ เพอสรางสรรคใหเกดการแลกเปลยน ซงจะท าใหวตถประสงคของบคคลและองคการไดรบความพอใจ

Kotler and Armstrong (2004) อางถงใน นนทสาร สขโต และคนอนๆ (2555) กลาวโดยสรปไววาการตลาด คอกระบวนการทางสงคม ในสงทท าใหบคคลและกลมของบคคล ไดรบในสงทจ าเปนและมความตองการ โดยการพงพาอาศยการสรางสรรค การแลกเปลยน ผลตภณฑและสงทมคณคากบบคคลอน การสงมอบความพงพอใจใหกบลกคาโดยท าใหไดรบผลก าไร โดยมเปาหมายทส าคญ 2 ประการ คอ

1) การดงดดลกคาใหม โดยใหค ามนสญญาวาจะใหคณคาทเหนอกวาคแขงขน (to attach new customers by promising superior value)

2) การรกษาลกคาปจจบนดวยการสงมอบความพงพอใจใหกบเขา (to keep current customers be deliver in satisfaction)

Drucker (1954) อางถงใน วรวช มาฆะศรานนท (2550) กลาวโดยสรปไววา การตลาด คอ หลกการพนฐานทมสวนรวมอยในทกขนตอนของการด าเนนงานทางธรกจ จนไมสามารถแยกออกจากขนตอนใดๆได การตลาดจงเปนภาพรวมของธรกจจากแงคดมมมองของผลลพธสดทาย นนคอ แงคดมมมองของลกคา ความส าเรจของธรกจนน จงไมไดถกก าหนดโดยผผลต แตทส าคญคอ ลกคาเปนผก าหนด

วารณ ตนตวงศวาณช และคณะ (2545) ไดใหความหมายการตลาดโดยสรปไววา การตลาด หมายถง กระบวนการทางสงคมและการจดการ ทมงเสนอความจ าเปนและความตองการใหกบบคคลและกลมตาง ๆ โดยอาศยการสรางสรรคและการแลกเปลยนผลตภณฑและคณคากบผอน

พษณ จงสถตยวฒนา (2542) ไดใหความหมายการตลาดโดยสรปไววา การตลาด หมายถงกระบวนการธรกจหรอกจกรรมตางๆ ทมบทบาทนบตงแตการสรางสรรคและกระตนเราความตองการของผบรโภค เพอกอใหเกดการจ าหนายผลตภณฑ และบรการจากผผลตไปยงผบรโภค บ าบดความตองการพรอมทงน าความพอใจสผบรโภค และในขณะเดยวกนสอดคลองกบนโยบายของบรษทผผลตดวย

จากค านยามตางๆ ดงกลาวขางตน อาจสรปไดวา การตลาด เปนกระบวนการทางสงคมและการบรหาร โดยมวตถประสงค กคอ ท าใหบคคลและกลมบคคลไดรบผลตภณฑและบรการครบถวนตามความตองการของผบรโภค โดยอาศยเครองมอ การสราง การน าเสนอ และการแลกเปลยนผลตภณฑและบรการทสรางคณคาแกผบรโภค ท าใหเกดความพงพอใจ ทงยงบรรลตามวตถประสงคขององคการ

14

2.3.2 ทฤษฎสวนประสมกำรตลำด (Marketing mix หรอ 4P’s) สวนประสมทางการตลาด คอ ตวแปรทางการตลาดทควบคมได ซงบรษทใชรวมกนเพอสนองความพง

พอใจแกกลมเปาหมาย ประกอบดวยเครองมอตอไปน 1) ผลตภณฑ (Product) หมายถง สงทเสนอขายโดยธรกจเพอสนองความตองการของลกคาใหพงพอใจ

ผลตภณฑทเสนอขาย อาจจะมตวตนหรอไมมตวตนกได ผลตภณฑจงประกอบดวย สนคา บรการ ความคด สถานท องคกรหรอบคคล ผลตภณฑตองมอรรถประโยชน (Utility) มคณคา (Value) ในสายตาของลกคา จงจะมผลท าใหผลตภณฑสามารถขายได การก าหนดกลยทธดานผลตภณฑตองพยายามค านงถงปจจยตอไปน 1.1) ความแตกตางของผลตภณฑ (Product differentiation) และ (หรอ) ความแตกตางทางการแขงขน (Competitive differentiation) 1.2) พจารณาจากองคประกอบ (คณสมบต) ของผลตภณฑ (Product component) เชน ประโยชนพนฐาน รปรางลกษณะคณภาพ การบรรจภณฑ ตราสนคา ฯลฯ 1.3) การก าหนดต าแหนงของผลตภณฑ (Product positioning) เปนการออกแบบผลตภณฑของบรษทเพอแสดงต าแหนงทแตกตาง และมคณคาในจตใจของลกคาเปาหมาย 1.4) การพฒนาผลตภณฑ (Product development) เพอใหผลตภณฑมลกษณะใหม และปรบปรงใหดขน (New and improved) ซงตองค านงถงความสามารถในการตอบสนองความตองการของลกคาไดดยงขน 1.5) กลยทธเกยวกบสวนประสมผลตภณฑ (Product mix) และสายผลตภณฑ (Product line)

2) ราคา (Price) หมายถง คณคาผลตภณฑในรปตวเงน ราคาเปน P ตวทสองทเกดขนมาถดจาก Product ราคาเปนตนทน (Cost) ของลกคา ผบรโภคจะเปรยบเทยบระหวางคณคา (Value) ผลตภณฑกบราคา (Price) ผลตภณฑนน ถาคณคาสงกวาราคา เขากจะตดสนใจซอ ดงนนสงทผก าหนดกลยทธดานราคาตองค านงถง คอ

2.1) คณคา ทรบร (Perceived value) ในสายตาของลกคา ซงตองพจารณาวาการยอมรบของลกคาในคณคาของผลตภณฑวาสงกวาราคาผลตภณฑนน 2.2) ตนทนสนคาและคาใชจายทเกยวของ 2.3) การแขงขน 2.4) ปจจยอน ๆ

3) การสงเสรมการตลาด (Promotion) เปนการตดตอสอสารเกยวกบขอมลระหวางผขายกบผซอ เพอสรางทศนคตและพฤตกรรมการซอ การตดตอสอสารอาจใชพนกงานขายท าการขาย (Personal selling) และการตดตอสอสารโดยไมใชคน (Nonpersonal selling) เครองมอในการตดตอสอสารมหลายประการซงอาจเลอกใชหนงหรอหลายเครองมอ ในการสงเสรมการตลาดตองใชหลกการเลอกใชเครองมอสอสารแบบประสมประสานกน (Integrated Marketing Communication : IMC) โดยพจารณาถงความเหมาะสมกบลกคา ผลตภณฑ คแขงขน โดยบรรลจดมงหมายรวมกนไดเครองมอสงเสรมทส าคญ มดงน

15

3.1) การโฆษณา (Advertising) เปนกจกรรมในการเสนอขาวสารเกยวกบองคการและ (หรอ) ผลตภณฑ บรการ หรอความคดทตองมการจายเงนโดยผอปถมภรายการ กลยทธในการโฆษณาจะเกยวของกบ กลยทธการสรางสรรคงานโฆษณา (Creative strategy) ยทธวธการโฆษณา (Advertising tactics) และ กลยทธสอ (Media strategy)

3.2) การขายโดยใชพนกงานขาย (Personal selling) เปนกจกรรมการแจงขาวสารและจงใจตลาดโดยใชบคคล งานในขอนจะเกยวของกบ กลยทธการขายโดยใชพนกงานขาย (Personal selling strategy) การจดการหนวยงานขาย (Sales force management)

3.3) การสงเสรมการขาย (Sales promotion) หมายถง กจกรรมการสงเสรมทนอกเหนอจากการโฆษณา การขายโดยใชพนกงานขาย และการใหขาวและการประชาสมพนธซงสามารถกระตนความสนใจ การทดลองใช หรอการซอ โดยลกคาขนสดทายหรอบคคลอนในชองทาง การสงเสรมการขายม 3 รปแบบ คอ

(1) การกระตนผบรโภค เรยกวา การสงเสรมการขายทมงสผบรโภค (Consumer promotion) (2) การกระตนคนกลาง เรยกวา การสงเสรมการขายทมงสคนกลาง (Trade promotion) (3) การกระตนพนกงานขาย เรยกวา การสงเสรมการขายทมงสพนกงานขาย (Sales force

promotion) (4) การใหขาวและการประชาสมพนธ (Publicity and public relations) การใหขาวเปนการ

เสนอความคดเกยวกบสนคา หรอบรการทไมตองมการจายเงน สวนการประชาสมพนธหมายถง ความพยายามทมการวางแผนโดยองคการหนงเพอสรางทศนคตทดตอองคการใหเกดกบกลมใดกลมหนง การใหขาวเปนกจกรรมหนงของการประชาสมพนธ

(5) การตลาดทางตรง (Direct marketing หรอ direct response marketing) และการตลาดเชอมตรง (Online marketing) เปนการตดตอสอสารกบกลมเปาหมายเพอใหเกดการตอบสนอง (Response) โดยตรง หรอหมายถงวธการตางๆ ทนกการตลาดใชสงเสรมผลตภณฑโดยตรงกบผซอและท าใหเกดการตอบสนองในทนท ประกอบดวย การขายทางโทรศพท การขายโดยใชจดหมายตรง การขายโดยใชแคตตาลอก การขายทางโทรทศน วทย หรอหนงสอพมพ ซงจงใจใหลกคามกจกรรมการตอบสนอง เชน ใชคปองแลกซอ เปนตน

4) การจดจ าหนาย (Place หรอ distribution) หมายถง โครงสรางของชองทางซงประกอบดวยสถาบนและกจกรรม ใชเพอเคลอนยายผลตภณฑและบรการจากองคการไปยงตลาดสถาบนทน าผลตภณฑออกสตลาดเปาหมาย กคอสถาบนการตลาด สวนกจกรรมทชวยในการกระจายตวสนคา ประกอบดวย การขนสง การคลงสนคา และการเกบรกษาสนคาคงคลง การจดจ าหนายประกอบดวย 2 สวน ดงน

4.1) ชองทางการจดจ าหนาย (Channel of distribution) หมายถง เสนทางทผลตภณฑและ (หรอ) กรรมสทธทผลตภณฑถกเปลยนมอไปยงตลาด ในระบบชองทางการจดจ าหนายจงประกอบดวยผผลต คนกลาง ผบรโภค หรอผใชทางอตสาหกรรม

4.2) การสนบสนนการกระจายสนคาสตลาด (Market logistics) หมายถง กจกรรมทเกยวของกบการเคลอนยายตวผลตภณฑจากผผลตไปยงผบรโภค หรอผใชทางอตสาหกรรมการกระจายตวสนคาจง

16

ประกอบดวยงานทส าคญตอไปน การขนสง (Transportation) การเกบรกษาสนคา (Storage) และการคลงสนคา (Warehousing) การบรหารสนคาคงเหลอ (Inventory management)

2.4 กำรจดกำรกำรตลำดผกอนทรย 2.4.1 รปแบบของกำรตลำดเกษตรอนทรยในประเทศไทย

รปแบบของการตลาดเกษตรอนทรยในประเทศไทย (มลนธสายใยแผนดน/กรนเนท, 2557) สามารถจ าแนกไดเปน 4 รปแบบดงน

1) กำรตลำดระบบสมำชก เปนรปแบบการตลาดทเกาแกทสดของขบวนการเกษตรอนทรย ทเชอมตอโดยตรงระหวาง

เกษตรกรผผลตและผบรโภค เชน ระบบ TEIKEI ในประเทศญปน หรอระบบ Community Support Agriculture (CSA) และระบบ BOX ในยโรปและสหรฐอเมรกา หลกการพนฐานของการตลาดระบบน คอ ผบรโภคกบเกษตรกรผผลตท าการตกลงในการซอขายผลผลตเกษตรอนทรยทผลตไดตามฤดกาล โดยผบรโภคจะช าระเงนลวงหนาใหกบเกษตรกร หลงจากเกบเกยว ผลผลตจะถกจดสงไป ณ จดกระจายยอยตามทตกลง แลวสมาชกผบรโภคทอยในบรเวณใกลเคยงจะเปนผมารบผลผลตดวยตนเอง การตลาดระบบน เกษตรกรจะมหลกประกนทางเศรษฐกจ และมโอกาสในการสอสารโดยตรงกบผบรโภค สวนผบรโภคเองกสามารถไป เยยมเยอนฟารมเกษตรกร เพอดการผลต หรอชวยเกษตรกรท างานในฟารมกได

ผลดของการตลาดในระบบน คอ ในดานของความสมพนธทใกลชดระหวางเกษตรกรผผลตและผบรโภค แตมขอจ ากด คอ เกษตรกรตองมฟารมทอยไมหางจากเมองใหญมากนก และจ าเปนตองมรถยนตส าหรบใชในการขนสงเอง นอกจากน การตลาดระบบสมาชกใชไดกบฟารมทปลกผกเกษตรอนทรยเปนหลก

ในประเทศไทย มกลมผผลตไมกกลมทจดการตลาดในระบบน เชน ชมรมผผลตเกษตรอนทรย สพรรณบร กลมเยาวชนเกษตรอนทรยแมทา เชยงใหม

2) ตลำดนด ตลาดนดสวนใหญจะอยในทองถน โดยสวนมากนยมจดในสถานททมผบรโภคอยหนาแนน เชน

โรงพยาบาล ในเขตสถานทราชการ หรออาจเปนทวาง ทผบรโภคสะดวกในการเดนทางมาซอผลผลต ตลาดนดจะมวนเปดเฉพาะทแนนอน แตไมเปดทกวน เชน ทกวนศกร หรอวนเสาร โดยมากจะเปดขายเพยงครงวน หรออาจนานทงวนเลยกได โดยผผลตตองมมาจากหลากหลายกลม เพอความหลากหลายของผลผลตทมาจ าหนาย

ตลาดนดเกษตรอนทรยใน ประเทศไทยทนาสนใจ คอ ท กาดนดเกษตรอนทรย ทตลาดเจเจ เชยงใหมตลาดเขยว สรนทร และตลาดเขยว ยโสธร เปนตน

3) กำรตลำดชองทำงเฉพำะ เปนการตลาดทด าเนนการโดยผประกอบการทมนโยบายในดานเกษตรอนทรย อาหารสขภาพ

และผลตภณฑเพอสงแวดลอมทชดเจน สามารถด าเนนการไดหลายรปแบบ เชน รานขายผลตภณฑเพอสขภาพและสงแวดลอม หรอซเปอรมารเกตเกษตรอนทรย การตลาดในลกษณะนสามารถเขาถงผบรโภคไดมากกวาการตลาดระบบสมาชก และมผลผลตทหลากหลายจากเกษตรกรทมความเชยวชาญในการผลตเฉพาะทาง

17

รวมทงอาจมการแปรรปผลตภณฑแบบงายๆ มากกวาดวย ตวอยางของการตลาดเฉพาะทางในประเทศไทย คอ รานนาวลต รานเลมอนฟารม รานไทสบาย เปนตน

4) กำรตลำดทวไป ในหลายประเทศทตลาดเกษตรอนทรยไดพฒนาไประดบหนง จะพบวาชองทางการจ าหนาย

ผลตภณฑเกษตรอนทรยจะขยายไปสระบบตลาดทวไป โดยเฉพาะอยางยงในโมเดรนเทรด ทเปนซเปอรมารเกตและหางสรรพสนคาขนาดใหญ เนองจากเมอความตองการผลตภณฑเรมขยายตวชดเจน ผประกอบการคาปลกในตลาดทวไปยอมเหนโอกาสทางการคา และปรบตวเพอดงสวนแบงการตลาด และสรางภาพพจนใหกบหนวยงานของตน การเขามาของตลาดประเภทนจะท าใหเกดการแขงขนกนในตลาดมากขน โดยเฉพาะการรเรมหาผลตภณฑใหมๆ ทงจากภายในประเทศหรอตางประเทศ รวมไปถงการแขงขนทางราคาดวย ในประเทศไทย ไดแก Tops Supermarket Emporium Villa Market และ Siam Paragon เปนตน

2.5 แผนยทธศำสตรกำรพฒนำเกษตรอนทรยแหงชำต ฉบบท 1 พ.ศ. 2551-2554 เพอการพฒนาอยางยงยน และสรางโอกาสใหประเทศไทยเปนแหลงผลตอาหารปลอดภยและพรอมท

จะเปนครวโลกในอนาคต ภาครฐจงไดใหความส าคญกบระบบการผลตแบบเกษตรอนทรยอยางตอเนอง โดยในป พ.ศ. 2548 ไดสนบสนนใหมเกษตรอนทรยเปนวาระแหงชาต ซงตอมาเมอวนท 16 ตลาคม 2550 ไดมการแตงตงคณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต ซงมาจากหลายภาคสวน ทงจากหนวยงานภาครฐ ไดแก ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย และกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนฝายเลขานการรวม และกรรมการประกอบดวยรฐมนตรทเกยวของ ผแทนหนวยงานภาครฐ เอกชน องคการพฒนาเอกชน ผทรงคณวฒและปราชญชาวบาน เปนกรรมการ โดยไดรวมกนพจารณาและจดท าแผนยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต ฉบบท 1 พ.ศ. 2551-2554 ขน และไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 22 มกราคม 2551 เ พอเปนกรอบแนวทางส าคญของการพฒนาเกษตรอนทรยของประเทศไทย ในระยะ 4 ป (คณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต, 2551)

ส าหรบยทธศาสตรในการพฒนาทกลาวถง ชองทางการตลาดสนคาเกษตรอนทรย ไดถกกลาวถงใน ยทธศาสตรหลกท (2) ยทธศาสตรการพฒนาการเกษตรอนทรยตามวถพนบาน แนวทาง/มาตรการท (2.2) การพฒนาชองทางการตลาดรองรบผลผลตสวนเกน โดยพฒนาและสรางครอขายเชอมโยงทางการคาและการตลาดของสนคาเกษตรอนทรย โดยพฒนาศกยภาพผประกอบการทจะน าผลตภณฑสนคาอนทรยในทองถนออกสตลาด รวมทงสนบสนนการด าเนนงานของตลาดชมชนและตลาดเชงสถาบนอยางตอเนอง เชน โรงเรยน โรงพยาบาล เปนตน และยทธศาสตรหลกท (3) ยทธศาสตรการเสรมสรางศกยภาพการเกษตรอนทรยเชงพาณชย แนวทาง/มาตรการท (3.3) การพฒนาการตลาดสสากล โดยจดท าแผนประชาสมพนธใหความรเกยวกบสนคาเกษตรอนทรยอยางตอเนอง

หนวยงานภาครฐทเกยวของ ไดมการจดท าแผนการศกษาการพฒนาเกษตรอนทรย เพอใชเปนแนวทางในการผลกดนและพฒนาเกษตรอนทรยของประเทศ ซงสามารถสรปไดดงน

18

1) กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดแก แผนยทธศำสตรกำรพฒนำสนคำเกษตรอนทรยสมำตรฐำนสำกล เมอวนท 27 พฤศจกายน 2550 คณะรฐมนตรไดมมตเหนชอบในหลกการแผนยทธศาสตรการพฒนาสนคาเกษตรอนทรยสมาตรฐานสากล ตามทกระทรวงเกษตรและสหกรณเสนอ ซงประกอบดวย 6 ยทธศาสตรหลก ไดแก (1) ดานมาตรฐานและระบบการรบรอง (2) ดานสงเสรมสนบสนนเกษตรกรและเครอขาย (3) ดานระบบเชอมโยงการผลต การแปรรป และการตลาด (4) ดานสงเสรมและประชาสมพนธการตลาด (5) ดานการวจยและพฒนา และ (6) ดานนโยบายและการบรหารจดการ

2) ส ำนกงำนนวตกรรมแหงชำต กระทรวงวทยำศำสตรและเทคโนโลย ไดแก กำรด ำเนนงำนโครงกำรนวตกรรมเชงยทธศำสตรดำนเกษตรอนทรย (Strengthening the Export Capacity of Thailand’s Organic Agriculture) เพอสรางความเขมแขงในดานการสงออกผลตภณฑอนทรยของประเทศไทยสตลาดสหภาพยโรป เมอวนท 7 สงหาคม 2550 คณะรฐมนตรไดมมตรบทราบผลการศกษา ซงมการก าหนดยทธศาสตรการพฒนาเกษตรอนทรยของประเทศไทยเปน 7 ดาน ไดแก (1) การขยายฐานการผลตเกษตรอนทรย (2) การเพมขดความสามารถ และปรบปรงโครงสรางของระบบควบคมใหมประสทธภาพดขน (3) การใหความส าคญกบการวจยเกษตรอนทรย (4) การปรบปรงและยกระดบงานบรการทงดานฝกอบรมและงานสงเสรมส าหรบเกษตรกร (5) การพฒนาตลาดสนคาเกษตรอนทรยภายในประเทศ (6) การขยายตลาดสงออกสนคาเกษตรอนทรย และ (7) การท าใหประเทศไทยเปนผน าและเปนศนยกลางแหงความเปนเลศในระดบภมภาค พรอมทง เหนชอบในการจดตงคณะกรรมการพฒนาเกษตรอนทรยแหงชาต และมอบหมายใหส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตรบผดชอบในการจดตง

3) กระทรวงพำณชย ไดแก กลยทธสงเสรมกำรคำสนคำเกษตรอนทรยของไทย ตามทกระทรวงพาณชยไดเสนอใหคณะรฐมนตรรบทราบในคราวเสนอผลการศกษาโครงการ “Strengthening the Export Capacity of Thailand’s Organic Agriculture” ของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เมอวนท 7 สงหาคม 2550 โดยไดมการจดท าแผนกลยทธ ซงมกลยทธหลก 4 กลยทธ ไดแก (1) การพฒนาผประกอบการดานเกษตรอนทรย (2) การขยายตลาดเกษตรอนทรยในและตางประเทศ (3) การสรางมลคาสนคาเกษตรอนทรยและผลตภณฑ และ (4) การสนบสนนการสรางสงอ านวยความสะดวกทางการคา

4) ส ำนกงำนคณะกรรมกำรพฒนำกำรเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ไดแก กำรศกษำเพอตดตำมและผลกดนยทธศำสตรกำรพฒนำสนคำเกษตรอนทรย โดยเปนการศกษาเพอจดท ายทธศาสตรการพฒนาสนคาเกษตรอนทรย เพอน าไปสการก าหนดแนวทางการพฒนาใหเกดผลอยางเปนรปธรรม ซงประกอบดวย ยทธศาสตร 4 ดาน ไดแก (1) การสรางองคความรเพอขยายผลการพฒนาเกษตรอนทรย (2) การสรางเครอขายเชอมโยงเพอการพฒนาเกษตรอนทรย (3) การพฒนาดานตลาดและมาตรฐาน และ (4) การบรหารจดการและพฒนาเกษตรอนทรย

2.6 นโยบำยรฐบำลและแผนกำรบรหำรรำชกำรแผนดนทเกยวของกบเกษตรอนทรย นโยบายรฐบาล ทเกยวของกบเกษตรอนทรย การจดการสนคาเกษตร (ส านกงานปลดกระทรวงเกษตร

และสหกรณ, 2556) สรปไดดงน

19

1) แผนกำรบรหำรรำชกำรแผนดน พ.ศ. 2555-2558 รฐบาลไดก าหนดนโยบายการบรหารราชการแผนดน ในแผนการบรหารราชการแผนดน พ.ศ.

2555-2558 ซงไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท 6 กนยายน 2554 มหวขอนโยบายทเกยวของกบเกษตรอนทรย ทส านกปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ (สป.กษ.) ตองรบผดชอบในขอ 3.นโยบำยเศรษฐกจ 3.3นโยบำยปรบโครงสรำงเศรษฐกจ 3.3.1ภำคเกษตร

ขอ 5) เสรมสรางฐานรากของครวเรอนเกษตรกรใหเขมแขงโดยการเพมประสทธภาพการเพาะปลก ลดตนทนการผลต พฒนาระบบการผลตทเปนขนตอน โดยมการวางแผนการผลตและกำรจ ำหนำยลวงหนาทแมนย า และประสานโครงสรางพนฐานของทางราชการและเอกชนใหเกดประโยชนสงสด สรางกระบวนการผสมผสานระหวางเทคโนโลยและภมปญญาชาวบาน

ขอ 8) พฒนาอตสาหกรรมเกษตรมลคาเพมเพอเพมศกยภาพการแขงขนในตลาดโลก โดยการสงเสรมการผลตสนคาใหมทมก าไรสง มการแปรรปอยางครบวงจรเพอแสวงหามลคาเพมสงสด พฒนำระบบตลำดทกขนตอน ยกระดบผลผลตใหมคณภำพและเปนทยอมรบในตลำดตำงประเทศ สรางกลมธรกจรายสนคาระดบภมภาคเพอเพมศกยภาพในการแขงขน และสรางโอกาสชน าในเรองราคาโดยเฉพาะตลาดขาว เรงรดกำรเจรจำขอตกลงตำงๆ ทเกยวกบมำตรฐำนสนคำเกษตรและอำหำรในตลำดโลก สงเสรมใหประเทศไทยเปนครวโลกทงในแงสนคาเกษตร อาหารไทย และสนบสนนการลงทนภาคเกษตรในตางประเทศ

ขอ 9) สงเสรมเกษตรทฤษฎใหม สงเสรมการวจยและพฒนาพนธ ด าเนนการฟนฟสภาพแวดลอม สรางความเขมแขงภาคเกษตรและสรางความมนคงทางอาหารเพอเผชญกบวกฤตอาหารโลก สรางความ สมดลระหวางพชอาหารและพชพลงงาน สงเสรมเกษตรอนทรยและเกษตรทำงเลอก ปรบโครงสรางและจดหาทท ากนใหแกเกษตรกรผยากไรและด าเนนการฟนฟคณภาพดนใหคงความอดมสมบรณอยางยงยนตลอดจนการคมครองทดนเพอเกษตรกรรม

ในสวนของยทธศาสตรจดสรรงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2557 มหวขอตามยทธศาสตรจดสรรงบประมาณทเกยวกบเกษตรอนทรย ท สป.กษ. ตองรบผดชอบในขอ 3. ยทธศำสตรกำรสรำงควำมเจรญเตบโตทำงเศรษฐกจอยำงมเสถยรภำพและยงยน ขอยอย 3.2.4 สงเสรมการบรหารจดการทดนเชงระบบ การท าการเกษตรยงยนตามแนวพระราชด าร เกษตรทฤษฏใหม เกษตรอนทรย และลดการใชสารเคมในการปรบปรงคณภาพดน และผลตสนคาเกษตร รวมทงการใชเทคโนโลยการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม

2) แผนปฏบตรำชกำร 4 ป (พ.ศ. 2555-2558) ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กษ.) ไดจดท าแผนปฏบตราชการ 4 ป (พ.ศ. 2555-2558)

ทสอดคลองกบแผนบรหารราชการแผนดน แนวนโยบายพนฐานแหงรฐภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย แผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555-2559) และกรอบการด าเนนงานของกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยไดมการทบทวนผลการด าเนนงาน สถานการณเศรษฐกจดานการเกษตรในปจจบน และน านโยบายตามแผนบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2555-2558 ในสวนทเกยวของกบกระทรวงเกษตรและสหกรณ มาบรณาการเชอมโยงใหเกดแนวทางพฒนาการเกษตร ใน 3

20

ยทธศาสตร ประกอบดวย 1) พฒนาคณภาพชวตเกษตรกร 2) พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร และความมนคงอาหาร และ 3) พฒนาทรพยากรการเกษตรอยางมประสทธภาพ สมดลและยงยน โดย สป.กษ. รบผดชอบด าเนนการตามกลยทธภายใตยทธศาสตรตามแผนปฏบตราชการ 4 ป (พ.ศ. 2555-2558) ของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ดงน

(1) ยทธศำสตรท 1 พฒนำคณภำพชวตเกษตรกร มกลยทธทรบผดชอบ ดงน 1.4) สงเสรมใหเกษตรกรท าเกษตรกรรมยงยน อาท การเกษตรแบบผสมผสาน เกษตรทฤษฎใหม

วนเกษตร เกษตรอนทรยและเกษตรธรรมชาต ตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยสนบสนนใหเกษตรกรบรหารจดการฟารมอยางเหมาะสมตอสภาพแวดลอม และผลตอาหารปลอดภยใชบรโภคไดในครวเรอนและเปนทยอมรบของตลาด

(2) ยทธศำสตรท 2 พฒนาขดความสามารถในการผลต การจดการสนคาเกษตร และความมนคงอาหาร มกลยทธทรบผดชอบ ดงน

2.1) สรางความเชอมโยงกบเศรษฐกจภมภาค อนภมภาค และระหวางประเทศ ดวยการสงเสรมความรวมมอทางเศรษฐกจและวชาการในกรอบอาเซยน กลมอาเซยนบวกสาม (จน ญปน เกาหล) และอนภมภาคลมน าโขงโดยเฉพาะกบประเทศเพอนบาน ในการผลต การตลาด การวจยพฒนาสนคาเกษตรทเปนทตองการของตลาด ทงในระดบพหภาคและทวภาค

2.7 งำนวจยทเกยวของ สดใจ จงวรกจวฒนา (2545) ไดศกษาเศรษฐกจการผลตการตลาดพชผกอนทรย เพอจดท าฐานขอมลเบองตนสนคาพชผกอนทรยดานการผลต การตลาด และการตรวจสอบมาตรฐาน ศกษาตนทนการผลต ราคา รายได ผลตอบแทนทเกษตรกรไดรบจากการผลตพชผกอนทรย เปรยบเทยบกบตนทนการผลตผกปลอดสารพษ และการผลตผกโดยใชปยและสารเคมก าจดศตรพชเปนปจจยในการผลต ตลอดจนปญหาและอปสรรคตาง ๆ เพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการด าเนนการดานการสงเสรมการผลตผกอนทรยใหกบเกษตรกรในระดบนโยบายและใชเปนขอประกอบการตดสนใจในการลงทนท าการผลต และประกอบการเกยวกบผกอนทรย ทงนไดเลอกกลมตวอยางดวยวธ Sample Random Sampling จากรายชอเกษตรกรผผลตพชผกอนทรยในทองทจงหวดสพรรณบร กาญจนบร นครปฐม และปทมธาน ผลการศกษาพบวา เกษตรกรทรวมกลมกนหนมาท าเกษตรอนทรยทงหมด ไดรบค าแนะน าจากองคกรพฒนาเอกชน โดยเหตผลทท าใหตดสนใจท าเกษตรอนทรย คอ เพอลดคาใชจายในการซอปย และสารเคมทมราคาแพง ตองการอนรกษดนไมใหเสอมโทรมจากสารเคม และปญหาสขภาพอนเนองมาจากสารเคมในการท าการเกษตร โดยการผลตจะยดหลกความหลากหลายทางชวภาพของพช ไมปลกพชเชงเดยว และใชปจจยการผลตตามทส านกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) ก าหนด เนนการผลตทเกอกลกบธรรมชาต และมนษย ลดการพงพาปจจยการผลตจากภายนอกฟารม และผลผลตทไดมชองทางการจ าหนาย 3 ชองทาง โดยชองทางแรกจ าหนายใหกบบรษทรบซอในราคาประกน โดยมรถหองเยนมารบซอทกลม และน าไปจดจ าหนายตามหางสรรพสนคาชนน า ชองทางทสอง จ าหนายตามโครงการผกประสานใจผผลตเพอผบรโภคและสงแวดลอม โดยคดราคาประกนบวกคาขนสง และคาบรรจภณฑ ชองทางทสามทางกลมจ าหนายเองตามตลาดนดตางๆ

21

ในสวนของการวเคราะหตนทนการผลตผกอนทรย เปรยบเทยบกบผกปลอดสารพษพบวาโครงสรางของตนทนการผลตทงสองแบบมความแตกตางกนในสวนของคาใชจายทเปนเงนสด และไมเปนเงนสดทมผลตอรายไดสทธของเกษตรกร โดยเกษตรกรทปลกผกอนทรยจะไดรบผลตอบแทนสทธสงกวาเกษตรกรทปลกผกปลอดสารพษไรละ 1,856.38 ลานบาท ส าหรบการศกษาปญหาดานการผลต และการตลาดนนพบวาปญหาดานการผลตทส าคญ ไดแก ปญหาดานธรรมชาต ความตองการการสนบสนนจากภาครฐทงทางดานแหลงเงนทน ความร และการลงทนในโครงสรางพนฐานตางๆ สวนปญหาดานการตลาด ไดแก การขาดแคลนบคลากรทมความสามารถในดานการจดการตลาด สถานทจดเกบ และการขนสง โชคชย ไชยมงคล (2548) ไดศกษาศกยภาพดานการผลต และการตลาดผกอนทรย ของกลมเกษตรกรบานแมกลางหลวง อ าเภอจอมทอง และกลมเกษตรกรดอกค า อ าเภอพราว จงหวดเชยงใหม เพอศกษารปแบบ และกระบวนการผลตผกอนทรย ศกยภาพ เงอนไข ขอจ ากด และปญหาการผลต การตลาดของกลมเกษตรกร รวมทงการศกษาแนวทางการพฒนา และสงเสรมการผลต การตลาดผกอนทรยในพนทท าการวจย จากผลการศกษาพบวา การจดตงกลมเกษตรกรทง 2 กลม มรปแบบทแตกตางกน โดยกลมเกษตรกรบานแมกลางหลวงไดรบการสนบสนนจากมลนธโครงการหลวง จงมงเนนการสรางรายไดใหกบเกษตรกร และอนรกษความหลากหลายบนพนทสง สวนกลมดอกค า ไดรบการสนบสนนจากสหกรณอนทรยเชยงใหม ทสงเสรมการท าเกษตรแบบย งยน และระบบตลาดทางเลอก ส าหรบระบบการผลตในพนท พบวากลมเกษตรกร บานแมกลางหลวง มความไดเปรยบดานสภาพพนท และภมอากาศ สามารถปลกผกเมองหนาวไดตลอดทงป สวนกลมดอกค า เลอกปลกผกตามฤดกาล ผสมผสานกบการปลกผกพนบาน และผกสวนครว โดยทงสองกลมจะยดหลกปฏบตของเกษตรอนทรยอยางเขมงวด ส าหรบการจดการดานตลาดนน กลมบานแมกลางหลวง จะมฝายตลาดของมลนธโครงการหลวงเปนผด าเนนการทงหมด โดยเปนการตลาดในลกษณะชอ งทางเฉพาะ แตส าหรบกลมดอกค า นนจะเนนการจ าหนายผลผลตในตลาดนดเกษตรอนทรย หรอตลาดชมชน พฤกษ ยบมนตะสร และคณะ (2543) ไดศกษาการพฒนาสขภาพประชาชาตไทยโดยการสงเสรมการผลตและการบรโภคอาหารคณภาพ :ระบบและกระบวนการผลตผกปลอดสารในจงหวดเชยงใหม โดยมวตถประสงคเพอสรางความเขาใจเกยวกบระบบการผลตผกปลอดสารพษ กระบวนการเกดกลม การบรหารจดการและความยงยนของกลม พรอมทงศกษาบทบาทของปจจยภายนอกทมผลตอการขยายตวของกลม ผลการศกษาพบวา การจดตงกลมเกษตรกรผปลกสารพษมรปแบบทแตกตางกน ขนอยกบหนวยงานทใหการสนบสนน ในดานระบบการผลตมทงการปลกผกแบบผสมผสาน การปลกกางมง และปลกกลางแจง และมการใชสารเคมอยางปลอดภย ส าหรบระบบตลาด จะมการจดการทแตกตางออกไป มทงพอคาทมารบซอโดยเปนสมาชกเองและพอคาทไมไดเปนสมาชก สรวชร สงวนสวสด และนงลกษณ สพรรณไชยมาตย (2556) ไดศกษาระบบการผลต และการตลาดของธรกจผกปลอดภย กรณศกษา สวนสลดจนทรดาว อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน ผลการศกษาพบวาเพอใหผลผลตออกสตลาดไดทกวน เกษตรกรตองวางแผนการผลตพชผกทปลกหลกๆ 3 ชนด ไดแก แตงกวาญปน มะเขอเทศเชอร สลดใบ ทกสปดาห โดยมการปลกดอกดาวเรอง พรกขหน และมะเขอเทศสดาแซมระหวางแปลงปลกพชผกชนดหลกทง 3 ชนด ทงนพชผกทเลอกปลกจะเนนพชผกปลอดภยทมราคาสง และเปนท

22

ตองการของตลาด การวางแผนการผลตมความส าคญอยางยงเพอใหพชผกออกสตลาดสม าเสมอ เกษตรกรทยอยปลกผกแตละชนดหมนเวยนกนอยางตอเนอง เกษตรกรวางแผนการผลตแตงกวาญปนซ งจะอยในแปลงผลต 65 วน มะเขอเทศเชอรอยในแปลงผลต 120 วน และสลดใบอยในแปลงผลต 25 วน แตงกวาญปน และมะเขอเทศเชอรจะทยอยเกบเกยวในระยะเวลา 30 – 60 วน สลดใบจะเกบเกยวเพยงครงเดยว โดยทวไปเกษตรกรสามารถขายพชผกทหนาฟารม ในราคา 60 – 120 บาทตอกโลกรม ตามชนดผก ทงนเนองจากเปนผกชนดใหมของตลาด เกษตรกรจงสามารถขายในราคาสงได อยางไรกตามเพอใหผลผลตออกสตลาดไดทงหมด เกษตรกรจ าเปนตองท าการตลาดดวยตนเอง โดยการจดพชผกเปนบรรจภณฑขนาดเลก ขายปลกทตลาดสดดวยตนเอง และจดสงพชผกแกผบรโภครายใหญ เชน ภตตาคาร นอกจากนผประกอบการยงน าเสนอผลผลตของฟารมไปยงซปเปอรมารเกตในพนทจงหวดขอนแกน ซงจะมคาใชจายทางการตลาดเพมสงขนประมาณ 16 – 51 บาทตอกโลกรม ขนอยกบชองทางตลาด พบวาผกสลดใบสามารถขายไดทง 3 ชองทาง และขายปลกไดราคาสงถงกโลกรมละ 200 บาท การขายผานผบรโภครายใหญ เชน ภตตาคารจะไดก าไรตอหนวยสงสด แตปรมาณความตองการนอยทสด ตนทนการตลาดจากการขายปลกต าสด คอ 16 บาทตอกโลกรม ทงนคาใชจายดงกลาวไดแกคาบรรจภณฑ คาแรงงาน คาขนสง และคาเชาสถานทจ าหนาย สวนคาใชจายการตลาดส าหรบการขายสงแกผบรโภครายใหญจะไดแก คาขนสง และคาแรงงานจงมคาการตลาดเพยง 14 บาทตอกโลกรม ผประกอบการจะขายไดราคาสงเมอขายผานซปเปอรมารเกต แตผประกอบการจะมคาใชจายการตลาดสงถงกโลกรมละ 51 บาท ซงไดแก คาด าเนนการรอยละ 20 ของราคาขาย คาขนสง และคาดอกเบยจากการทไดรบเงนชาไป 2 สปดาห ซงจะท าใหผประกอบการมรายไดเพมเพยง 49 บาทตอกโลกรม ดงนนผประกอบการจงจ าหนายผานซปเปอรมารเกตในปรมาณทนอยกวาชองทางการขายปลกในตลาดสดถง 30 เทา ดงนนชองทางการจ าหนายปลกพชผกทตลาดสดดวยตนเองจงเปนระบบทผประกอบการใหความส าคญโดยไดผลตอบแทนใกลเคยงกบการขายสงใหภตตาคาร และสามารถขายผกชนดอนนอกจากผกสลดใบจงเปนชองทางการตลาดทยดหยนทสด ผประกอบการผลตพชผกเชงพาณชย ยงคงมปญหาอปสรรคทสรปได ดงน 1) การปลกผกเพอการคาเปนงานทละเอยดออนตองมการวางแผน และเพาะปลกอยางตอเนอง ตองจดการตลาดหลายชองทางเพอลดความเสยงดานการตลาด ดงนนเกษตรกรนยมใชแรงงานตนเอง และครวเรอน แตอยางไรกตามการจดการการผลต และการตลาดทผประกอบการตองดแลเองจงเปนอปสรรคดานการขยายธรกจ โดยเฉพาะดานการขยายพนทการผลต

2) ก าลงการผลตมจ ากด สนคาจงมกไมเพยงพอตอความตองการของตลาด 3) การผลตพชผกปลอดภยในโรงเรอนตาขายยงคงพบปญหาโรคแมลงทตองระวงเปนพเศษ

4) การขายสงไปยงรานอาหารแมจะมก าไรสงกวาขายปลกในตลาดสดและซปเปอรมารเกตแตยงมจ านวนจ ากด

5) การปลกผกสลดใบ ใชเทคนคการผลตไมสงจงเปนโอกาสของผประกอบการใหมทจะเขามา แขงขนไดตลอดเวลา และปจจบนพชทปลกในระบบไฮโดรโปนคสไดกลายเปนสนคาคแขงทส าคญ

23

แพรวรนทร มหาวรรณ (2551) ท าการศกษา “กลยทธการตลาดผลตภณฑผกปลอดภยจากสารพษของโครงการหลวง ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม” เพอศกษาถงกลยทธการตลาด และปญหา อปสรรคในการก าหนดกลยทธการตลาดของผลตภณฑผกปลอดภยจากสารพษโครงการหลวง ในเขตอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม เพอเปนขอมลทสามารถน ามาประยกตใชในการวางแผนกลยทธการตลาดทเหมาะสม เพอสรางโอกาสทางการแขงขนในอนาคต จากการศกษาพบวา โครงการหลวงมการแบงสวนตลาดเปนสองสวน คอ ตลาดภายในประเทศ และตลาดตางประเทศ กลมลกคาหลก คอ กลมลกคาธรกจ ไดแก รานคาปลกขนาดใหญ ไฮเปอรมารเกต ซปเปอรมารเกต โรงแรม รานอาหาร การบนไทย บรษทควพ เปนตน กลมลกคารองไดแกกลมผบรโภคคนสดทายซอเพอบรโภคในครวเรอน การวางต าแหนงสนคาเปนสนคาคณภาพสงราคาเหมาะสมแมจะสงกวาทองตลาดแตกเปนราคาทผบรโภคยนดจาย วงจรชวตผลตภณฑของผกปลอดภยจากสารพษของโครงการหลวงอยในชวงเจรญเตบโต มยอดขาย และประมาณความตองการในตลาดเพมขนจากกระแสรกสขภาพ และการบรโภคอาหารปลอดภย กลยทธการตลาดดานผลตภณฑ เนนการพฒนาคณภาพ และความปลอดภย ดวยระบบประกนคณภาพ GAP, GMP, HACCP และน าเทคโนโลยสมยใหม ระบบท าความเยนแบบสญญากาศ (Hydro Vacuum Cooling) มาใชเพอใหผลตผลสด สามารถเกบรกษาได กลยทธดานราคา มการใชกลยทธในการก าหนดราคาโดยการสรางความแตกต างดานคณภาพ และเอกลกษณตราสนคา ท าใหสนคาของโครงการหลวงสามารถจ าหนายไดในราคาสงกวาทองตลาด แตผบรโภคยนดจาย เพราะมนใจในสขภาพ และความปลอดภย กลยทธดานชองทางการจ าหนาย อาศยชองทางการจ าหนายผานรานคาปลกขนาดใหญ และรานคาปลกขนาดเลก เชน โลตส คารฟ รมปง สนคาเกรดรองจะจ าหนายผานพอคาคนกลางเพอน าไปจ าหนายตอในทองตลาด เชน ตลาดเมองใหม กลยทธการสงเสรมการตลาด โดยโฆษณา และประชาสมพนธผานสอนตยสาร วทย โทรทศน รายการพระราชกรณยกจ เวบไซต การสงเสรมการขายโดยพนกงานของคคา การใหเครดต การจดทองเทยวเชงเกษตร และการสรางความสมพนธทดกบลกคา โดยมการออกเยยมลกคา และใหค าแนะน า การจดศกษาดงานในพนทโครงการหลวง ปญหาอปสรรคทพบสวนใหญ คอ ปรมาณผลผลตทไมสม าเสมอท าใหเสยโอกาสในการขาย และตนทนในการผลตสงท าใหไมสามารถแขงขนดานราคาได อยางไรกตามโครงการหลวงยงมงพฒนาดานคณภาพอยางสม าเสมอเพอเตรยมรบมอกบการแขงขนทจะเกดขนในอนาคต สทธพงศ วรวสทธสารกล อางถงใน แพรวรนทร มหาวรรณ (2551) ไดท าการศกษา “ระบบการจดจ าหนายผกผลไมสดผานซปเปอรมารเกต ในอ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม” พบวา กลยทธสวนผสมการตลาดทซปเปอรมารเกตใชดงดดลกคาใหเขามาใชบรการซอผกผลไมนอกจากผลตภณฑคณภาพดแลวยงมการตงราคาใกลเคยง หรอสงกวาตลาดเลกนอย การจดผงรานคาใหไดมาตรฐาน อ านวยความสะดวกในการเลอกหาจบจายสนคามทจอดรถสะดวก และมการใชสอสงพมพแจงการลดราคาพเศษ

24

2.8 กรอบแนวคดกำรวจย ในการศกษาครงน ผวจยจะศกษารปแบบตลาด และการจดการ การตลาดพชผกเกษตรอนทรย

กรณศกษา เกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม โดยน าแนวคดของหลกการจดการสวนประสมการตลาด (4P’s) ซงประกอบดวย ผลตภณฑ การก าหนดราคา การจดจ าหนาย และการสงเสรมการตลาด มาวเคราะห การจดการ การตลาดอนทรยในแตละรปแบบวา มการใชหลกการของสวนประสมการตลาดอยางไร โดยมปจจยตางๆ อนไดแก ปจจยภายใน คอ ตวเกษตรกรเอง และปจจยภายนอก คอ สภาพภมอากาศ/สภาพพนท หนวยงานสงเสรมและสนบสนน และคแขงขนทางการตลาด ซงไดแก ผขายผกปลอดภยรายอนในจงหวดเชยงใหม และปจจยทส าคญมากอกหนงปจจย คอ ผบรโภคซงมอทธพลตอรปแบบตลาดและการจดการ การตลาดผกอนทรยของเกษตรกร ดงภาพท 2.1

ภำพท 2.1 กรอบแนวคดการวจย

เกษตรกรปลก

ผกอนทรย

ผบรโภค

ปจจยภำยนอก

-สภาพภมอากาศ/สภาพพนท -หนวยงานสงเสรมและสนบสนน

-คแขงขน (ผขายผกปลอดภย) -ผบรโภค (ความตองการ)

-ผบรโภค

สวนประสมกำรตลำด (4P’s) -ผลตภณฑ (Product) จดเดน ทางคณภาพ,รปลกษณ,บรรจภณฑ -กำรก ำหนดรำคำ (Price) ความเหมาะสมของราคากบผลตภณฑ -กำรจดจ ำหนำย (Place) สถานทและรปแบบการตลาด -กำรสงเสรมกำรตลำด (Promotion) การประชาสมพนธ, การลดราคา

กระบวนการจดการ การตลาดผกอนทรย

รปแบบการตลาดเกษตรอนทรย

- ตลาดระบบสมาชก (Community Support Agriculture: CSA)

- ตลาดนด - ตลาดชองทางเฉพาะ - ตลาดทวไป

25

บทท 3 ระเบยบวธวจย

การศกษาเรอง “รปแบบการจดการการตลาดผกอนทรย กรณศกษา เกษตรกรผปลกผกอนทรย ต าบล

แมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม” เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ด าเนนการวจยโดยใชวธการสมภาษณเจาะลก (In-Depth Interview) โดยใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง (Semi–structured Interview) และการสงเกต (Observation) เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล มขนตอนการศกษาดงน

3.1 กำรเลอกพนทศกษำและกลมเปำหมำย 3.1.1 พนทศกษำ การคดเลอกพนทในการด าเนนการศกษา ใชวธการคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม ซงมการปรบเปลยนระบบการผลตจากเกษตรเคมเปนเกษตรยงยน ตงแตป พ.ศ. 2536 โดยมจดเดน คอ ปลกผกอนทรยและมการจดการการตลาดแบบพงพาตนเอง โดยมการจ าหนายผลผลตโดยตรงถงมอผบรโภคในหลายตลาดในจงหวดเชยงใหม

3.1.2 กลมเปำหมำย 1) เจาหนาทสถาบนชมชนเกษตรกรรมยงยน (Institute for a Sustainable Agriculture

Community – ISAC) 2) ผรเรมแนวคดในการท าเกษตรอนทรย ต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม 3) กลมเกษตรกรในต าบลแมทา ผปลกและจ าหนายผกอนทรยดวยตนเองในรปแบบ Community

Support Agriculture (CSA) 4) เกษตรกรรายยอยในต าบลแมทา ผปลกและจ าหนายผกอนทรยดวยตนเอง จ านวน 3 ราย

โดยกลมเปาหมายในขอ3) และ ขอ 4) เปนเกษตรกรทไดรบมาตรฐานเกษตรอนทรย และประสบความส าเรจในดานการผลตและการตลาดพชผกอนทรยในระดบจงหวด มการด าเนนงานดานการจดการการตลาดผลผลต หลากหลายรปแบบ มการด าเนนงานรวมกนระหวางเกษตรกร ภาครฐและเอกชน และเนนการจ าหนายผลผลตโดยตรงจากมอผผลตถงผบรโภคโดยไมผานพอคาคนกลาง 3.2 ประเดนกำรศกษำ

1) บรบทของชมชน ไดแก ประวตชมชน ลกษณะทางกายภาพ ลกษณะทางภมประเทศ การท าการเกษตร ทมาและจดเปลยนของการปลกผกอนทรย

2) ขอมลทวไปของเกษตรกรผปลกผกอนทรยในต าบลแมทา อ าเภอแมออน จงหวดเชยงใหม 3) รปแบบตลาดตางๆ ของกลมเกษตรกรผปลกผกอนทรยซงแบงออกเปน 4 รปแบบ ไดแก ตลาดระบบ

สมาชก ตลาดนด ตลาดชองทางเฉพาะ และตลาดทวไป 4) สวนประสมการตลาด (4P’s) ของการจดการการตลาดในแตละรปแบบ ไดแก

ผลตภณฑ (Product) ไดแก จดเดนทางคณภาพ รปลกษณ บรรจภณฑ การก าหนดราคา (Price) ไดแก ความเหมาะสมของราคากบผลตภณฑ

26

การจดจ าหนาย (Place) ไดแก สถานทและรปแบบการตลาด การสงเสรมการตลาด (Promotion) ไดแก การประชาสมพนธ การลดราคา

5) ปญหาอปสรรค จดแขง จดออนในการด าเนนงานในแตละรปแบบตลาด ปญหาดานสวนประสมการตลาด (4P’s) ของการจดการการตลาดในแตละรปแบบ และปญหาอนๆ

6) ปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจของเกษตรกรในการเลอกชองทางการจดจ าหนาย ไดแก ตวเกษตรกร สภาพภมอากาศ สภาพพนท หนวยงานสงเสรมและสนบสนน ผบรโภค และคแขงขน

3.3 วธกำรเกบรวบรวมขอมล

1) ขอมลเบองตน 1.1) ทบทวนวรรณกรรมจากการศกษา คนควา และรวบรวมจาก เอกสาร หนงสอ บทความวชาการ

รายงานการวจย วทยานพนธ และสอตางๆ ทเกยวของกบชองทางการตลาดผกอนทรยจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของเพอน ามาสรางเปนกรอบแนวคดในการวจย

1.2) พดคยกบเจาหนาท ส.ป.ก. จงหวดเชยงใหม เกยวกบพนททมการปลกผกอนทรย และเกษตรกรทประสบความส าเรจในการจดการตลาดผกอนทรยในเขตปฏรปทดนของจงหวดเชยงใหม

1.3) พดคยกบเจาหนาทสถาบนชมชนเกษตรกรรมยงยน (Institute for a Sustainable Agriculture Community – ISAC) เกยวกบพนททมเกษตรกรผปลกผกอนทรยทประสบความส าเรจในการจดการตลาด และมการจ าหนายผลผลตดวยตนเองโดยไมผานพอคาคนกลาง

1.4) ส ารวจพนทเบองตน ไดแก ส ารวจตลาดผกอนทรยรปแบบตางๆ ในจงหวดเชยงใหม โดยการสงเกต และบนทกภาพ

2) กำรศกษำขอมลเชงลก 2.1) สมภาษณเจาหนาท ISAC จ านวน 2 ราย ในประเดนทเกยวของกบความเปนมาของการท า

ตลาดผกอนทรยในจงหวดเชยงใหม และบทบาทของเจาหนาท ISAC ทเกยวของกบการจดการตลาดตงแตเรมตนจนกระทงปจจบน โดยใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง เปนเครองมอในการรวบรวมขอมล มการจดบนทก บนทกภาพและเสยง

2.2) สมภาษณผน าชมชน เกยวกบประเดนความเปนมาของการปลกผกอนทรยของชมชน (Primary Data) โดยใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง เปนเครองมอในการรวบรวมขอมล มการจดบนทก บนทกภาพและเสยง

2.3) สมภาษณผประสานเกษตรกรผปลกผกอนทรยรนใหม “กลมผกอนทรยกลยาณมตร” มสมาชก จ านวน 5 ราย ในประเดน ความเปนมาของกลม การบรหารจดการกลม การบรหารจดการตลาดทงระบบ ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงาน โดยใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง เปนเครองมอในการรวบรวมขอมล มการจดบนทก บนทกภาพและเสยง พรอมทงพดคย สนทนากบสมาชกกลม ในระหวางทมการรวบรวมผลผลตและบรรจลงกลอง รวมดวยการสงเกตและบนทกภาพ

27

2.4) สมภาษณเกษตรกรรายยอย จ านวน 3 ราย ในประเดนประวตความเปนมาของเกษตรกรแตละราย มาตรฐานเกษตรอนทรยทไดรบ การจดการการตลาดทงระบบ เชน วธการขนสง ราคาขายสนคา โดยการสมภาษณแบบเจาะลก (In-Depth Interview) ใชแบบสมภาษณแบบกงมโครงสราง พรอมทงศกษาแปลงปลกผกของเกษตรกรแตละราย รวมดวยการสงเกตและบนทกภาพ

2.5) ส ารวจตลาดจ าหนายผลผลตของเกษตรกรกลมเปาหมาย และพดคยกบแมคาทน าผลผลตมาจ าหนายทตลาด รวมกบการสงเกตและบนทกภาพ ไดแก ตลาดนดเจเจมารเกต ตลาดเฉพาะทางขวงเกษตรอนทรย และตลาดสดทวไปหนองหอย

2.5) การทบทวนขอมลจากทเกบรวบรวมไดจากแหลงตางๆ และมกระบวนการตรวจสอบความถกตอง ครบถวนของขอมลทไดมาโดยการคนขอมลใหแกแหลงทไดขอมลมา

3.4 กำรวเครำะหขอมล ในการศกษาครงน ใชวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) และน าเสนอโดยการบรรยายขอมลเชงพรรณนา