บทท 1 บทน ำ

หลกกำรและเหตผล

ตามทกระทรวงการคลงไดออกประกาศเรองหลกการและนโยบายบญชส าหรบหนวยงานภาครฐ เพอใหสวนราชการใชเปนแนวทางในการปฏบต ประกอบกบ ระเบยบกระทรวงกลาโหมวาดวยเงนรายรบ ของสถานศกษา พ.ศ.2548 ขอ 10 ไดก าหนดเรองการบญชใหท าตามระบบบญชทสอดคลองกบหลกการและนโยบายบญช ส าหรบหนวยงานภาครฐทกระทรวงการคลงก าหนดดงกลาว ดงนน กระทรวงกลาโหม จงไดจดท าคมอการจดท าบญชเงนรายรบของสถานศกษา เพอใหสวนราชการในสงกดกระทรวงกลาโหม ทมเงนรายรบของสถานศกษา ใชเปนแนวทางในการจดท าบญชเงนรายรบของสถานศกษา และถอปฏบตเปนไปแนวทางเดยวกน วตถประสงค

การจดท าคมอการจดท าบญชเงนรายรบของสถานศกษา เพอใชเปนแนวทางในการจดท าบญชเงนรายรบของสถานศกษาตามระเบยบกระทรวงกลาโหมวาดวยการบญชเงนรายรบของสถานศกษา พ.ศ.2548 โดยมวตถประสงค ดงน 1. เพอเปนเครองมอควบคมการเบกจายเงนรายรบของสถานศกษาใหเปนไปตามระเบยบแบบแผนของทางราชการ 2. เพอเปนเครองมอควบคมเงนและการเกบรกษาเงนใหถกตองครบถวน 3. เพอเปนหลกฐานแสดงวาการรบจายเงนรายรบของสถานศกษานน ๆ ไดมการบนทกรายการในบญชถกตองครบถวน 4. เพอเปนหลกฐานส าหรบการตรวจเงนหรอผมหนาทตรวจเงนและบญชไดตรวจสอบวาการรบจายเงนตลอดจนการเกบรกษาเงน ไดปฏบตถกตองตามระเบยบแบบแผนของทางราชการ 5. เพอเปนแหลงทมาของตวเลขหรอขอมลสถตตาง ๆ ส าหรบใชในการตรวจ วเคราะห และจดท ารายงานเสนอผมอ านาจสงจายเงนหรอสวนราชการทเกยวของ เพ อทราบฐานะเงนรายรบของสถานศกษานน ขอบเขต

แนวทางทก าหนดไว ในคมอฉบบนจดท าขนภายใตหลกการและนโยบายบญชส าหรบหนวยงานภาครฐ ฉบบท 2 ผงบญชมาตรฐานส าหรบหนวยงานภาครฐ Version 2560 และมาตรฐานรายงานการเงนส าหรบหนวยงานภาครฐ

บทท 2

หลกกำรและนโยบำยกำรบญช นโยบายการบญชตามคมอฉบบน จดท าขนตามมาตรฐานและนโยบายการบญชภาครฐทกระทรวงการคลงก าหนด เพอแสดงผลการด าเนนงานและฐานะทางการเงนของสถานศกษาอยางถกตอง รวมทงสามารถใหขอมลเพอการวเคราะห ตดสนใจ และวางแผนในการบรหารโดยบนทกรายการบญช ตามเกณฑคงคาง (Accrual Basis) ซงเปนวธการบญชทใชหลกในการพจารณาบนทกรายไดและคาใชจาย ใหอยในงวดเวลาตาง ๆ โดยค านงถงเงนไดทพงรบและคาใชจายทพงจายเพอใหแสดงผลการด าเนนงาน ของแตละเวลาอยางเหมาะสม หลกการบญช หมายถง แนวปฏบตในการรวบรวม จดบนทก จ าแนก สรปผล และรายงานเหตการณทเกยวของกบการเงนของสถานศกษา นโยบายการบญช หมายถง หลกการโดยเฉพาะ หลกเกณฑ ประเพณปฏบต กฎเกณฑหรอวธปฏบตทสถานศกษาใชในการจด และน าเสนองบการเงน ซงพจารณาแลวเหนวาเหมาะสมกบการน าไปใชในการบนทกรบรรายการทางบญช และการเปดเผยขอมลในรายงานการเงนเพอแสดงผลการด าเนนงาน ฐานะการเงน และการเปลยนแปลงฐานะการเงนของสถานศกษา โดยถกตองตามทควรและสอดคลองกบหลกการและนโยบายบญชส าหรบหนวยงานภาครฐ เมอใชนโยบายการบญชใดแลวจะตองถอปฏบตตามวธการบญชนนอยางสม าเสมอ เวนแตมความจ าเปนตองเปลยนแปลงในรอบปบญชใด กใหเปดเผยการเปลยนแปลงนน ในรายงานการเงนปนน ๆ ดวย 1. นโยบำยกำรบญชทวไป ประกอบดวย 1.1 ใชหลกบญชค (Double Entry) หมายถง การก าหนดวธลงบญช ส าหรบรายการการเงน ทเกดขนครงหนง จะตองลงบญชสองดาน คอ เดบตบญชหนงและเครดตอกบญชหนงดวยจ านวนเงนทเทากน 1.2 ใชหลกการบญชแบบเกณฑคงคาง (Accrual Basis) หมายถง หลกเกณฑทางบญช ทใชรบรรายการและเหตการณเมอเกดขน มใชรบรเมอมการรบหรอจายเงนสด หรอรายการเทยบเทาเงนสด 1.3 ใชรอบระยะเวลาบญช (Accounting Period) ตามปงบประมาณ คอ วนท 1 ตลาคม ปปจจบนถงวนท 30 กนยายน ปถดไป 2. นโยบำยกำรบญชเกยวกบสนทรพย 2.1 ประเภทสนทรพย 2.1.1 สนทรพยหมนเวยน 2.1.1.1 เงนสด หมายถง เงนสดในมอ เชค ดราฟต และธนาณต 2.1.1.2 เงนฝากธนาคาร 2.1.1.3 เงนฝากสวนราชการ 2.1.1.4 เงนฝากคลง 2.1.1.5 ลกหนเงนยม 2.1.1.6 ลกหนอน 2.1.1.7 วสดคงเหลอ 2.1.1.8 คาใชจายจายลวงหนา 2.1.1.9 รายไดคางรบ 2.1.1.10 สนทรพยหมนเวยนอน

2.1.2 สนทรพยไมหมนเวยน 2.1.2.1 ทดน 2.1.2.2 อาคาร 2.1.2.3 อปกรณ 2.1.2.4 สนทรพยไมมตวตน 2.1.2.5 สนทรพยไมหมนเวยนอน 2.2 กำรรบรสนทรพย 2.2.1 เงนสดและเงนฝากธนาคาร หมายถง เงนสดในมอ เชค ดราฟต และธนาณต สถานศกษาจะรบรเงนสดและเงนฝากธนาคารในราคาตามมลคาทตราไว 2.2.2 เงนฝากสวนราชการ หมายถง เงนทสถานศกษาฝากไวในบญชเงนราชการของสถานศกษาหรอของสวนราชการตนสงกด สถานศกษาจะรบรเงนฝากสวนราชการในราคาตามมลคาทตราไว 2.2.3 เงนฝากคลง หมายถง เงนนอกงบประมาณทสถานศกษาฝากไวกบกระทรวงการคลง สถานศกษาจะรบรเงนฝากคลงในราคาตามมลคาทตราไว 2.2.4 ลกหนเงนยม หมายถง ลกหนภายในสถานศกษา กรณใหขาราชการ พนกงาน หรอเจาหนาทยมเงนไปใชจายในการปฏบตงานโดยไมมดอกเบย สถานศกษา จะรบรลกหนในกรณนตามมลคาทจะไดรบ โดยไมตองตงบญชคาเผอหนสงสยจะสญ 2.2.5 ลกหนอน หมายถง ลกหนทเกดจากรายการอนนอกเหนอจากทกลาวขางตน 2.2.6 วสดคงเหลอ หมายถง สนทรพยทสถานศกษา มไวเพอใชในการด าเนนงานตามปกตโดยทวไปมมลค าไมสงและไม มลกษณะคงทนถาวร ได แก วสดส านกงาน สถานศกษาจะรบรวสดคงเหลอในราคาทน 2.2.7 คาใชจายจายลวงหนา หมายถง คาใชจายทสถานศกษาจายเพอซอสนทรพยหรอบรการไปแลวและจะไดรบประโยชนตอบแทนในอนาคตซงคาดวาจะใชหมดไปในระยะสน สถานศกษาจะรบร คาใชจายจายลวงหนาตามมลคาของสนทรพยหรอบรการทคาดวาจะไดรบ

2.2.8 รายไดคางรบ หมายถง รายไดอนของสถานศกษาซงเกดรายไดขนแลว แตยงไมไดรบช าระเงน สถานศกษาจะรบรรายไดคางรบตามมลคาทคาดวาจะไดรบ

2.2.9 สนทรพยหมนเว ยนอน หมายถง ส นทรพยหมนเว ยนประเภทอ น นอกเหนอจากทกลาวขางตน ซงจะเกดประโยชนแกสถานศกษาในระยะเวลาไมเกน 1 ป 2.2.10 ทดน หมายถง อสงหารมทรพยทสถานศกษามไว เพอใชประโยชนในการด าเนนงาน สถานศกษาจะรบรทดนตามราคาทนเฉพาะทดนทสถานศกษามกรรมสทธ 2.2.11 อาคาร หมายถง อาคารและสงปลกสรางประเภทตางๆ เชน อาคารส านกงาน อาคารทใชเพอประโยชนอน สงปลกสรางตาง ๆ รวมทงสวนปรบปรงอาคารซงเปนตนทนในการตกแตง ตอเตม หรอปรบปรงตวอาคารภายหลงจากทจดสรางอาคารเสรจแลว รวมทงงานระหวางกอสรางทยงไมเสรจสมบรณ ซงจะบนทกบญชเปนงานระหวางกอสรางไว เมองานกอสรางเสรจเรยบรอยแลวจงจะโอนมาบนทกเปนอาคารและสงปลกสรางประเภทนนๆ สถานศกษาจะรบรอาคารและสงปลกสรางตามราคาทนทงอาคารและสงปลกสราง ทสถานศกษามกรรมสทธและไมมกรรมสทธ แตสถานศกษาไดครอบครองและน ามาใชประโยชนในการด าเนนงาน สถานศกษาจะตองบนทกคาเสอมราคาสะสมเพอน าไปหกออกจากราคาทนของสนทรพยเพอใหไดมลคาสทธตามบญชการรบรคาเสอมราคาและคาเสอมราคาสะสมใหค านวณโดยวธเสนตรง

- 3 -

2.2.12 อปกรณ รวมถงครภณฑประเภทตาง ๆ เชน ครภณฑส านกงาน ยานพาหนะ เครองมอและอปกรณคอมพวเตอร เปนตน สถานศกษาจะรบรอปกรณตามราคาทน ทมมลคาตอหนวย หรอตอชด หรอตอกลม ตงแต 5,000 บาท และบนทกคาเสอมราคาสะสมเพอน าไปหกออกจากราคาทนของสนทรพยเพอใหไดมลคาสทธตามบญชการรบรคาเสอมราคาและคาเสอมราคาสะสม ใหค านวณโดยวธเสนตรง

รายจายเกยวกบสนทรพยทเกดขนภายหลงการไดมาของสนทรพยนน จะรบรเปนสนทรพยเมอรายจายนน ท าใหสนทรพยมสภาพดขน เมอเทยบกบมาตรฐานการปฏบตงานทเปนอยในปจจบน เชน - การปรบปรง ขยายออก ตอเตมสภาพอาคารใหมอายการใชงานยาวนานขนและ มประสทธภาพเพมขน - การปรบปรงเพอยกระดบคณภาพชนสวนของอปกรณเพอใหผลผลต มคณภาพดขน เชน คาใชจายในการปรบแตงคอมพวเตอร เพอเพมหนวยความจ าหลก - อาคารหรอครภณฑมคณสมบตใหมทไมเคยมมากอน รายจายในการบ ารงรกษาอาคารหรอตอเตมอปกรณจะรบรเปนคาใชจายเมอรายจายนนเปนการรกษาสภาพของมาตรฐานการปฏบตงานเดมของสนทรพยโดยไมมการเพมประสทธภาพ คาใชจายทรบร เปนสนทรพย จะบนทกเปนสวนของสนทรพยเดม หากสนทรพยทรบรนนตองใชงานรวมกบสนทรพยเดม หรอท าใหสนทรพยเดมท างานไดดขน โดยไมไดท าใหมคณสมบตใหมเพมเตม แตถาสนทรพยทรบรนนท าใหสนทรพยเดมมคณสมบตใหมเพมขน จะบนทกเปนสนทรพยรายการใหมแยกตางหากจากสนทรพยรายการเดม 2.2.13 สนทรพยไมมตวตน หมายถง สนทรพยทไมเปนตวเงนทสามารถระบไดและไมมรปธรรม ซงเปนสนทรพยทหนวยงานถอไว เพอวตถประสงคในการบรหารงาน เชน 2.2.13.1 โปรแกรมคอมพวเตอร รวมถงชดค าสงงานคอมพวเตอรตาง ๆ ทงส าหรบผใชและผพฒนาระบบ ทงท สถานศกษาพฒนาขนเอง จางผพฒนาระบบภายนอกใหพฒนาขนและโปรแกรมทสถานศกษาไดรบสทธในการใชงานจากเจาของ โดยจายคาตอบแทนใหสถานศกษาจะรบรโปรแกรมคอมพวเตอรตามราคาทน และบนทกคาตดจ าหนายสะสมเพอน าไปหกออกจากราคาทนของสนทรพย เพอใหไดมลคาสทธตามบญช การรบรคาตดจ าหนายและคาตดจ าหนายสะสม โดยใชวธค านวณคาใชจาย ตามวธเสนตรงเชนเดยวกบการคดคาเสอมราคาส าหรบกรณทสถานศกษาอยระหวางการพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอร ซงยงไมเสรจสมบรณหากมการตรวจรบงานเปนงวดๆ ใหบนทกเปนโปรแกรมคอมพวเตอรระหวางการพฒนา เมอพฒนาเสรจเรยบรอยแลวจงจะโอนมาบนทกเปนโปรแกรมคอมพวเตอรแตละประเภท - ราคาทนของโปรแกรมคอมพวเตอร รวมถงตนทนทเกดขนในการจดหาหรอพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรสวนทระบไดโดยตรงวาเกยวของกบการจดหาหรอพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอร หรอ ตนทนในการไดมาซงสทธในการใชโปรแกรมคอมพวเตอร - ในกรณของโปรแกรมทเปนระบบปฏบตการ เชน WINDOWS, WINDOWS NT และ UNIX เปนตน ซงจ าเปนตองตดตงลงในอปกรณคอมพวเตอรเพอใหระบบคอมพวเตอรท างานไดตามปกต หรอในกรณของโปรแกรมควบคมการท างานของเครองมอหรออปกรณบางอยางทใชเทคโนโลยสง เชน เครองมอทางการแพทยทมโปรแกรมคอมพวเตอรควบคมการท างาน ตนทนของโปรแกรมลกษณะนควรถอรวมเปนสวนหนงของตนทนอปกรณ

- 4 -

2.2.13.2 สทธการเชา หมายถง สทธทไดรบเหนออสงหารมทรพยทเชาจากเจาของสนทรพยโดยตรงตามระยะเวลาทก าหนดไวในสญญาซงปกตจะมระยะเวลานาน เชน สถานศกษา เชาทดน หรออาคารตามสญญาเชาระยะยาว สถานศกษาจะบนทกจ านวนเงนทจายลวงหนาเพอใหไดสทธการเชาสนทรพยตามสญญาเชาระยะยาวเปนสนทรพยทไมมตวตนและตองตดจ าหนายตลอดอายของสญญาเชานน โดยวธเสนตรง

2.2.14 สนทรพยไมหมนเวยนอน หมายถง สนทรพย ไมหมนเวยนประเภทอน ๆ นอกเหนอจากทกลาวขางตน 3. นโยบำยกำรบญชเกยวกบหนสนและสวนทน 3.1 ประเภทของหนสน 3.1.1 เจาหน 3.1.2 คาใชจายคางจาย 3.1.3 รายไดรบลวงหนา 3.1.4 เงนรบฝาก 3.1.5 รายไดรอการรบร 3.1.6 ใบส าคญคางจาย 3.1.7 หนสนอน 3.2 กำรรบรหนสน

3.2.1 เจาหน จะเกดขนจากภาระผกพนทสถานศกษามตอบคคลภายนอก เชน เจาหนจากการซอสนคาและบรการ เจาหนรายจายประเภททน เจาหนอน เปนตน สถานศกษาจะรบรเจาหนจากการซอสนคาและบรการ และเจาหนรายจายประเภททนเมอสถานศกษาไดรบสนคาและบรการ และสนทรพยจากผขายแลว การรบสนคาและบรการและสนทรพยนหมายถงจดทสถานศกษาไดมการ ตรวจรบเรยบรอยแลว 3.2.2 คาใชจายคางจาย หมายถง จ านวนเงนคาใชจายทเกดขนแลวในรอบระยะเวลาบญชปจจบนแตยงไมไดมการจายเงน การจายเงนจะกระท าในรอบระยะเวลาบญชถดไป คาใชจายดงกลาวอาจเกดจากขอก าหนดของกฎหมาย ขอตกลงในสญญา หรอจากบรการทไดรบแลว เชน เงนเดอนหรอคาจางคางจาย คาใชจายในการด าเนนงานคางจาย ดอกเบยคางจาย สถานศกษาจะรบรคาใชจายคางจาย เมอเกดคาใชจาย โดยการประมาณคาตามระยะเวลาทเกดคาใชจายนน 3.2.3 รายไดรบลวงหนา หมายถง จ านวนเงนทสถานศกษาไดรบลวงหนาเปน คาสนทรพยหรอบรการทสถานศกษายงไมไดสงมอบสนทรพยหรอบรการใหในขณะนนแตจะสงมอบใหในอนาคต หรอไดรบเงนนอกงบประมาณลวงหนาโดยมเงอนไขใหใชเพอวตถประสงคใดโดยเฉพาะและตองน าเงนทใชไมหมดสงคนคลง รายไดรบลวงหนาจงเปนหนสนหรอภาระผกพนของสถานศกษาทจะตองสงมอบสนทรพยหรอใหบรการในอนาคตจงจะถอเปนรายได สถานศกษาจะรบรรายไดรบลวงหนาเมอไดรบเงน 3.2.4 เงนรบฝาก หมายถง จ านวนเงนท สถานศกษาไดรบฝากไวอาจเปน เงนนอกงบประมาณประเภทเงนฝาก เงนมดจ าประกนสญญา หรอเงนอนใด ซงจะตองจายคนใหแกผฝาก หรอเปนเงนผานมอทจะตองสงตอไปยงบคคลทสาม สถานศกษาจะบนทกเปนหนสนไวจนกวาจะมการจายคนหรอจายตอไปยงบคคลทสาม สถานศกษาจะรบรเงนรบฝากเมอไดรบเงน

- 5 -

3.2.5 ราย ได รอการร บร ร บ ร เ ม อสถานศ กษา ได ร บบร จ าคหร อ ได ร บ ความชวยเหลอเปนเงนหรอสนทรพย และไดรบอนญาตใหเกบไวเพอใชในการด าเนนงาน ถาสถานศกษายงไมอาจรบรเปนรายไดจากเงนชวยเหลอหรอเงนบรจาคไดใหสถานศกษาตงพกรายไดไวทางดานหนสนกอนเปนรายไดรอการรบรแลวจงทยอยตดบญชเปนรายไดตามเกณฑทเปนระบบและสมเหตสมผลตลอดระยะเวลา ทจ าเปนเพอจบครายไดกบคาใชจายทเกยวของ - สนทรพยทไดมราคาตอหนวย หรอตอชด หรอตอกลมต ากวา 5,000 บาท ใหบนทกบญชคาใชจายควบคกบบญชรายได 3.2.6 ใบส าคญคางจาย รบรเมอไดรบใบขอเบกเงน 3.2.7 หนสนอน หมายถง หนสนประเภทอน ๆ นอกเหนอจากทกลาวขางตน

3.3 สวนทน ประกอบดวย 3.3.1 ทน 3.3.2 รายไดสง/(ต า) กวาคาใชจายสะสม 3.3.3 รายไดสง/(ต า) กวาคาใชจายสทธ 3.4 กำรรบรสวนทน 3.4.1 ทน สถานศกษาจะบนทกบญชทนเมอเรมตงสถานศกษาหรอเมอเรมปฏบต ตามระบบบญชเกณฑคงคาง โดยสถานศกษาจะตองส ารวจสนทรพยและหนสนเพอตงยอดบญชดวยจ านวนผลตางระหวางสนทรพยและหนสนในบญชทน 3.4.2 รายไดสง/(ต า) กวาคาใชจายสะสม จะแสดงผลการด าเนนงานทางการเงนของสถานศกษาทสะสมมาในแตละรอบระยะเวลาบญช ซงสถานศกษาจะน ามาบนทกเพมหรอลดสวนทน หรอสนทรพยสทธ ณ วนทจดท ารายงาน 3.4.3 รายไดสง/(ต า) กวาคาใชจายสทธ หมายถง ผลการด าเนนงานสทธในปปจจบนซงเกดจากการปดบญชรายไดและคาใชจาย 4. นโยบำยกำรบญชเกยวกบรำยได 4.1 ประเภทของรำยได 4.1.1 รายไดคาธรรมเนยมการศกษา 4.1.2 รายไดจากเงนชวยเหลอ 4.1.3 รายไดจากการรบบรจาค 4.1.4 รายไดจากดอกเบย 4.1.5 ก าไร/ขาดทนจากการขายสนทรพย 4.1.6 รายไดอน

- 6 -

4.2 กำรรบรรำยได 4.2 .1 รายไดค าธรรมเน ยมการศกษา เปนรายไดค าบ าร งการศกษา ซงสถานศกษาไดรบอนญาตใหเกบรายไดดงกลาวไวเพอใชจายในการด าเนนงาน สถานศกษาจะบนทก การรบรเมอเกดรายได 4.2.2 รายไดจากเงนชวยเหลอ สถานศกษาอาจไดรบเงนตามโครงการชวยเหลอรวมมอจากรฐบาลตางประเทศ องคการระหวางประเทศ หรอบคคลใด เพอสนบสนนการด าเนนงานของสถานศกษาโดยไมระบวตถประสงค สถานศกษาจะรบรรายไดจากเงนชวยเหลอเมอเขาเกณฑ ดงน 4.2.2.1 ผานเกณฑคณสมบตของผมสทธไดรบความชวยเหลอ และ 4.2.2.2 รฐบาลหรอหนวยงานทใหความชวยเหลอไดอนมตและยนยนวา จะโอนเงนให และ 4.2.2.3 จ านวนเงนชวยเหลอทจะไดรบสามารถก าหนดไดอยางนาเชอถอ โดยหากเปนเงนชวยเหลอทมขอจ ากดในการใช ใหสถานศกษารบรรายไดจากเงนชวยเหลอตามเกณฑทเปนระบบและสมเหตสมผลตลอดระยะเวลาทจ าเปนตอการจบครายไดจากเงนชวยเหลอกบคาใชจายทเกยวของ เชน กรณไดรบความชวยเหลอเปนสนทรพย ใหสถานศกษารบรรายไดจากเงนชวยเหลอตามสดสวนของ คาเสอมราคาของสนทรพยนนตลอดอายการใชงานของสนทรพย

4.2.3 รายไดจากการรบบรจาค สถานศกษาอาจไดรบบรจาคเงนหรอสนทรพย เพอไวใชจายในการด าเนนงาน สถานศกษาจะรบรรายไดจากการรบบรจาคดงน 4.2.3.1 เงนทไดรบบรจาค โดยไมระบวตถประสงคใหรบร เปนรายได ทงจ านวน 4.2.3.2 กรณสนทรพยท ได รบบรจาคซ งกอให เกดผลประโยชนแ กสถานศกษาเกนกวา 1 รอบระยะเวลาบญชใหสถานศกษารบรรายไดจากการรบบรจาคตามเกณฑทเปนระบบและสมเหตสมผลตลอดระยะเวลาทจ าเปนตอการจบครายไดจากการรบบรจาคกบคาใชจายทเกยวของ ใหสถานศกษารบรรายไดจากการรบบรจาคตามสดสวนของคาเสอมราคาของสนทรพยนนตลอดอายการใชงานของสนทรพย 4.2.4 รายไดจากดอกเบย เปนคาตอบแทนทสถานศกษาไดรบเนองจากการใหผอนใชประโยชนจากเงนหรอเงนทน สถานศกษาจะรบรรายไดดอกเบยเมอเกดรายไดตามเกณฑสดสวนของเวลา 4.2.5 ก าไร/ขาดทนจากการจ าหนายสนทรพย ก าไรทเกดจากการจ าหนายสนทรพยทอยในความควบคมของสถานศกษา ซงสถานศกษานนสามารถเกบไวใชในการด าเนนงานตอไปไดโดยไมตองน าสงคลง ใหถอเปนรายไดของสถานศกษา หากการจ าหนายสนทรพยทอยในความควบคมของสถานศกษาเกดผลขาดทนใหถอเปนคาใชจายของสถานศกษา สถานศกษาจะรบรก าไรหรอขาดทนจากการจ าหนายสนทรพยเมอสถานศกษานนสงมอบสนทรพยใหกบผซอ ในกรณการจ าหนายสนทรพยทสถานศกษา ไมสามารถเกบเงนทไดรบจากการจ าหนายไวใชจายในการด าเนนงานได แตมภาระผกพนตองน าสงคลงเปนรายไดแผนดน ใหบนทกจ านวนเงนทไดรบจากการจ าหนายในบญชรายไดแผนดนประเภทรายไดจากการจ าหนายสนทรพยและบรการ และถาสนทรพยทจ าหนายนนยงมมลคาสทธตามบญชอย ใหบนทกลางสนทรพยนนกบสวนทนของสถานศกษา

- 7 -

4.2.6 รายไดอน เปนรายไดทสถานศกษามสทธทจะน าไปใชจายได โดยไมตองน าสงคลงเปนรายไดแผนดน บนทกรบรเมอไดรบเงน หรอเมอมสทธเรยกรองและสามารถค านวณวงเงนไดอยางถกตอง

5. นโยบำยกำรบญชเกยวกบคำใชจำย 5.1 ประเภทของคำใชจำย

5.1.1 คาใชจายดานบคลากร 5.1.2 คาใชจายในการด าเนนงาน 5.1.3 คาเสอมราคา 5.1.4 คาตดจ าหนาย

5.1.5 คาใชจายอน 5.2 กำรรบรคำใชจำย

5.2.1 คาใชจายดานบคลากร หมายถง คาใชจายทงหมดทเกยวกบบคคลและ การจางงาน เชน เงนเดอน คาจาง คาใชจายสวสดการ เปนตน สถานศกษาจะรบรคาใชจายดานบคลากร เมอคาใชจายนนเกดขน 5.2.2 คาใชจายในการด าเนนงาน หมายถง คาใชจายท ใชจาย ไปเพอการด าเนนงานของสถานศกษา เชน คาวสด คาใชสอย คาสาธารณปโภค ฯลฯ บนทกการรบรเมอไดรบของหรอบรการจากผขาย หรอคสญญาแลว และสามารถระบมลคาสนคาและบรการนน ไดชดเจนถกตองในงวดบญชทสนคาและบรการนนเกดขน 5.2.3 คาเสอมราคา หมายถง การปนสวนตนทนของสนทรพยถาวรอยางเปนระบบตลอดอายการใชงานของสนทรพย คาเสอมราคาเกดจากการสญเสยศกยภาพในการใหบรการของสนทรพยถาวรอนเนองมาจากเวลา การใชงาน และความลาสมย สถานศกษาจะตองรบรการสญเสยศกยภาพในการใหบรการของสนทรพยถาวรในรปของคาเสอมราคาคกบคาเสอมราคาสะสมเปนประจ าในแตละรอบระยะเวลาบญช การค านวณคาเสอมราคาใหค านวณโดยวธเสนตรง 5.2.4 คาตดจ าหนาย สถานศกษาตองปนสวนมลคาเสอมสภาพของสนทรพย ไมมตวตนอยางมระบบตลอดอายการใหประโยชนของสนทรพยนน สถานศกษาจะรบรการสญเสยศกยภาพในการใหบรการของสนทรพยทไมมตวตนในรปของคาตดจ าหนายคกบคาตดจ าหนายสะสมเปนประจ าในแตละรอบระยะเวลาบญช โดยใชวธค านวณคาใชจายตามวธเสนตรงเชนเดยวกบการคดคาเสอมราคา 5.2.5 คาใชจายอน หมายถง คาใชจายประเภทอน ๆ นอกเหนอจากทกลาวขางตน สถานศกษาจะรบรคาใชจายอน เมอเกดคาใชจายนน

- 8 -

บทท 3 ผงบญช

โครงสรำงผงบญชมำตรฐำน

โครงสรางผงบญชมาตรฐาน เปนการแสดงภาพรวมของการจ าแนกประเภทบญชในผงบญช ใหเหนในลกษณะทเปนระบบ โดยแสดงชอของกลมบญชเปนล าดบชน (Hierarchical Order) การจดจ าแนกบญชในโครงสรางผงบญชนท าโดยอาศยคณสมบตและลกษณะรวมกนบางประการของบญชตางๆ เปนเกณฑในการจดแบงกลมบญชแตละระดบ ซงสอดคลองกบล าดบการแสดงรายการในงบการเงนตามท ก าหนดไวในมาตรฐานรายงานการเงน

การจดจ าแนกประเภทบญชในทน จะแบงเปน 4 ระดบ แสดงไวโดยใชเลขทก ากบใหเหนเปนระดบ ๆ เรมตงแตกลมบญชระดบท 1 ซงเปนระดบทใหขอมลโดยสรปมากทสด แบงยอยลงไปใหละเอยดมากขนจนถงกลมบญชระดบท 4 ซงเปนระดบทใหขอมลโดยละเอยดยอยทสด และตอจากนนจะเปนบญชแยกประเภท ดงน กลมบญช 4 ระดบ

ระดบท 1 หมวด เชน สนทรพย หนสน สวนทน เปนตน 2 หมวดยอย เชน สนทรพยหมนเวยน สนทรพยไมหมนเวยน เปนตน 3 ประเภท เชน เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด ลกหน เปนตน 4 ประเภทยอย เชน เงนสดในมอ เงนฝากธนาคาร เงนฝากคลง เปนตน

บญชแยกประเภท ในบทนจะเปนการแสดงบญชแยกประเภทท งหมดท ก าหนดไว ในผงบญชมาตรฐานตาม

การจดล าดบในโครงสรางผงบญช โดยไดน าชอกลมบญชทปรากฏในโครงสรางผงบญชมาแสดงไวรวมกนดวย เพอใหผใชสามารถเขาใจความสมพนธของบญชแยกประเภทในผงบญชกบโครงสรางบญช

กำรก ำหนดรหสบญชในผงบญช รหสบญชในผงบญชนประกอบดวยตวเลข 10 หลก ซงแทนความหมายดงน

X X XX XX XX XX ระดบ 6 หลก 9 – 10 แทน รหสบญชแยกประเภท ระดบ 5 หลก 7 – 8 แทน รหสบญช ระดบ 4 หลก 5 – 6 แทน ประเภทยอย ระดบ 3 หลก 3 – 4 แทน ประเภทบญช ระดบ 2 หลก 2 แทน หมวดบญชยอย

ระดบ 1 หลกแรก แทน หมวดบญช 1 : บญชสนทรพย 2 : บญชหนสน 3 : บญชทน

4 : บญชรายได 5 : บญชคาใชจาย

ตวอยางเชน รหสบญช 1 1 01 01 01 01 แทนบญชแยกประเภทดงน

หลกแรก หมายเลข 1 แทน หมวดบญช สนทรพย หลกทสอง หมายเลข 1 แทน หมวดบญชยอย สนทรพยหมนเวยน หลกทสามและส หมายเลข 01 แทน ประเภทบญช เงนสดและรายการเทยบเทาเงนสด หลกทหาและหก หมายเลข 01 แทน ประเภทบญชยอย เงนสดในมอ หลกทเจดและแปด หมายเลข 01 แทน รหสบญช เงนสดในมอ หลกทเกาและสบ หมายเลข 01 แทน บญชแยกประเภท เงนสดในมอ

-10-

บทท 4 เอกสำร สมดบญช ทะเบยน

1. เอกสำร ใหใชใบส าคญการลงบญชเปนหลกฐานในการบนทกบญช จ าแนกไดเปน ๓ ประเภท คอ

1.1 ใบส าคญการลงบญชดานรบ 1.2 ใบส าคญการลงบญชดานจาย

1.3 ใบส าคญการลงบญชทวไป 1.1 ใบส ำคญกำรลงบญชดำนรบ (บร.) หมายถง หลกฐานในการบนทกบญช

เกยวกบการรบเงน เชน เงนสด เชค ดราฟต ธนาณต เงนฝากธนาคาร หรอเงนฝากคลง การรบเงนตามเอกสารการรบเงน ใหจดท าใบส าคญการลงบญชดานรบตามประเภทของเงนในบญชแยกประเภททวไป โดยมเอกสารประกอบ ดงน

1.1.1 ใบแจงการเครดตบญช และแบบฟอรมการเบกเงนตามทระบบ GFMIS ก าหนดเปนเอกสารแสดงการรบเงนฝากคลงจากคลง

1.1.2 ตนขวเชค เปนเอกสารแสดงการรบเงนสดจากการเขยนเชคถอนเงนฝากธนาคารเพอมาใชจายทส านกงานหรอในกรณเพมยอดบญชเงนฝากธนาคารโดยการเขยนเชคสงจายเพมยอดบญชเงนฝาก

1.1.3 สมดคฝาก เปนเอกสารแสดงการฝากและถอนเงนกบธนาคารพาณชย โดยใชสมดคฝากและใหถอรายการในสมดคฝากของธนาคารเปนเอกสารในการบนทกรายการบญช

1.1.4 ส าเนาใบเสรจรบเงน (กง.1) ตามทก าหนดไวในขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยการเงน พ.ศ. 2554 หมวด 5 ขอ 41 เปนเอกสารแสดงการรบเงนทบคคลหรอสวนราชการน ามาสงหรอช าระหนใหโดยไมมหลกฐานการน าสงหรอช าระหน ในกรณรบช าระหนเงนยมเปนใบส าคญใหออกใบรบใบส าคญตามแบบและวธจดท าทกระทรวงการคลงก าหนด

1.1.5 ใบยมเงน (กง.3) ฉบบท 2 เปนเอกสารแสดงการรบเงนยมตามนยแหงขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยการเงน พ.ศ.2554 หมวด 11 ขอ 78 ถง 80

1.1.6 ใบน าสงเงน (กง.4) ฉบบท 1 เปนเอกสารแสดงการรบเงนทสวนราชการหรอบคคลน าเงนมาสง ซงการรบเงนตองปฏบตตามระเบยบแบบแผนของทางราชการทก าหนดไว ทงนรวมทงการรบช าระหนเงนยมดวย

1.1.7 ใบฝากเงน (กง.5) ฉบบท 1 เปนเอกสารแสดงการรบฝากเงน ซงผน ามาฝากอาจจะเปนสวนราชการอนหรอบคคลกได

1.1.8 ใบถอนเงนฝาก (กง.6) ฉบบท 2 เปนเอกสารแสดงการรบเงนทฝากไว ช าระไวเกน หรอขอรบเงนทขอใหชวยหกใหคน

1.1.9 ใบถอนเงนฝากธนาคาร (กง.7) ตนฉบบ เปนเอกสารแสดงการ รบเงนทถอนจากเงนฝากธนาคารมาไวจาย โดยใชประกอบกบหลกฐานการถอนเงนของธนาคาร

1.1.10 ใบสรปการรบเงนประจ าวน ( กง.12.1 ) ใชส าหรบกรณทสวนราชการ รบเงนเปนจ านวนมากรายการในวนหนง ๆจ าเปนตองสรปการรบเงนประจ าวน เปนยอดรวมตามประเภทของเงน

1.1.11 ส าเนาใบถอนเงนธนาคาร ใชส าหรบกรณถอนเงนจากธนาคาร ใหใชแบบพมพของธนาคารผใหถอนเงน

1.1.12 ส าเนาใบฝากเงนธนาคาร ใชส าหรบกรณฝากเงนกบธนาคาร

ใหใชแบบพมพของธนาคารผรบฝาก 1.2 ใบส ำคญกำรลงบญชดำนจำย (บจ.) หมายถง หลกฐานในการบนทกบญชเกยวกบการจายเงนสด หรอเงนฝากธนาคาร ใหจดท าใบส าคญการลงบญชดานจายตามประเภทของเงน ในบญชแยกประเภททวไป โดยมเอกสารประกอบ ดงน 1.2.1 หลกฐานการจายเงนตามแบบทกระทรวงการคลงก าหนดเปนเอกสารแสดงการจายเงนใหแกผมสทธรบเงนโดยก าหนดรปแบบเฉพาะ 1.2.2 ตนฉบบใบเสรจรบเงน (กง.1) ตามทก าหนดไวในขอบงคบกระทรวงกลาโหม วาดวยการเงน พ.ศ.2554 หมวด 5 ขอ 41 เปนเอกสารทไดรบจากสวนราชการเมอไดจายเงนทน าสงหรอช าระหนใหโดยไมมหลกฐานการน าสงหรอช าระหน

1.2.3 ใบส าคญรบเงน (กง.2) เปนเอกสารท ไดรบเมอมการจายเงน ซงตามลกษณะผรบเงนไมสามารถออกใบเสรจรบเงนใหได หรอมไดลงลายมอชอรบเงนไวในเอกสารอนใด ของทางราชการ ทงน เวนแตรายจายนนระเบยบแบบแผนของทางราชการอนญาตใหท าใบรบรองการจายเงน (บก.111) ได

1.2.4 ใบส าคญรบเงน (กง.2.1) เปนเอกสารทไดรบเมอมการจายเงนประเภทเดยวกนหลายราย และตามลกษณะผรบเงนไมสามารถออกใบเสรจรบเงนใหไดหรอมไดลงชอรบเงนไวในเอกสารอนใดของทางราชการ ท งน เวนแตรายจายนนระเบยบแบบแผนของทางราชการอนญาต ใหท าใบรบรองการจายเงน (บก.111) ได

1.2.5 ใบยมเงน (กง.3) ฉบบท 1 เปนเอกสารแสดงการจายเงนยมตามนยแหงขอบงคบกระทรวงกลาโหมวาดวยการเงน พ.ศ.2554 หมวด 11 ขอ 78 ถง 80

1.2.6 ใบน าสงเงน (กง.4) ฉบบท 2 เปนเอกสารการจายเงน ซงสวนราชการหรอบคคลน าเงนไปสงทอน ซงการจายเงนนนปฏบตตามระเบยบแบบแผนของทางราชการทก าหนดไว ทงน รวมทงการสงช าระหนเงนยมดวย 1.2.7 ใบฝากเงน (กง.5) ฉบบท 2 เปนเอกสารแสดงการฝากเงนกบสวนราชการ 1.2.8 ใบถอนเงนฝาก (กง.6) ฉบบท 1 เปนเอกสารทแสดงการจายเงนทขอถอนจากเงนทฝากไว ช าระไวเกนหรอขอรบเงนทขอใหชวยหกใหคน 1.2.9 ใบสรปการจายเงนประจ าวน (กง.12) ใชส าหรบกรณทจ าเปนตองสรปรายการจายเงนประจ าวน เชน การจายเงนทใชสมดจายเงนหรอบตรจายเงนเปนหลกฐานการจายเงน หรอมการจายเงนตามประเภทของเงนเปนจ านวนมากรายการในวนหนง ๆเปนตน 1.2.10 ใบส าคญคจายเงน ใชส าหรบกรณทมการจายเงนตามเอกสารประกอบการลงบญชนอกจากทไดก าหนดไวในหมวดน เชน ใบเสรจรบเงนของผขาย ผรบจาง โรงพยาบาล โรงแรม หรอสถานศกษาตางๆ เปนตน 1.3 ใบส ำคญกำรลงบญชทวไป (บท.) หมายถง หลกฐานในการบนทกบญช ทไมเกยวกบการรบ-จายเงนสด หรอเงนฝากธนาคาร ไดแก รายการเกยวกบการโอนบญช แกไขบญชปรบปรงบญช และการเปดบญชปดบญชเปนตน รวมทงการรบเอกสารหลกฐานประเภทเดยวกน เพอจดท าใบส าคญ การลงบญชทวไปตามประเภทของเงนในบญชแยกประเภททวไป

- 49 -

กำรใหเลขทใบส ำคญกำรลงบญช เปนดงน

1. ใบส าคญการลงบญชดานรบ ใหขนตนดวยเลข 1 และตอทายดวยล าดบท (Running) ตวอยางเชน 10001 หมายถง ใบส าคญการลงบญชดานรบเลขท 1

2. ใบส าคญการลงบญชดานจาย ใหขนตนดวยเลข 2 และตอทายดวยล าดบท (Running) ตวอยางเชน 20001 หมายถง ใบส าคญการลงบญชดานจายเลขท 1

3. ใบส าคญการลงบญชทวไป ใหขนตนดวยเลข 3 และตอทายดวยล าดบท (Running) ตวอยางเชน 30001 หมายถง ใบส าคญการลงบญชทวไปเลขท 1

4. ใหบนทกชอสมดบนทกรายการขนตน เลขทหนาพรอมทง วน เดอน ป ทบนทกรายการในสมดบนทกรายการขนตน ไวในใบส าคญการลงบญช และเอกสารประกอบทกฉบบโดยใหนายทหารบญช หรอเจาหนาทผบนทกบญชลงลายมอชอยอก ากบไวดวย

กรณทตองบนทกรายการในทะเบยนคม บญชยอย หรอสมดชวย ผมอ านาจสงจายเงน จะพจารณาก าหนดใหบนทกชอทะเบยน บญชยอย หรอสมดชวย เลขทหนาพรอมวน เดอน ป ทบนทกรายการในทะเบยน บญชยอย หรอสมดชวยนนๆ ไวในใบส าคญการลงบญชและเอกสารประกอบดวยกได โดยใหถอปฏบต ตามความในวรรคหนง โดยอนโลม กำรลงลำยมอชอในใบส ำคญกำรลงบญช เปนดงน 1. ผท า หมายถง เจาหนาทผรบผดชอบในการบนทกสมดรายการขนตนเปนผลงลายมอชอ 2. ผลงบญช หมายถง นายทหารบญช หรอหวหนานายทหารการเงน หรอเจาหนาทการเงน เปนผลงลายมอชอ แลวแตกรณ 3. ผอนมต หมายถง หวหนานายทหารการเงน เปนผลงลายมอชออนมต ยกเวนกรณเงนขาดบญช ซงจะตองท าการสอบสวนหาตวผรบผดชอบใหผมอ านาจสงจายเงนเปนผลงลายมอชออนมต กำรจดเกบเอกสำร ใหจดเกบใบส าคญการลงบญชแยกตามประเภทของใบส าคญการลงบญชโดยใหเรยงล าดบทของใบส าคญจากเลขทนอยไปหามาก การเกบใบส าคญการลงบญชใหแนบเอกสารประกอบ และหลกฐานไวกบตนเรองดวย ใบส าคญการลงบญชและเอกสารประกอบ ฉบบทการรบจายเงนยงไมเสรจสน หรอยงมขอผกพนทจะตองรบหรอจายเงนอยอก ใหจดเกบแยกไวสวนหนงตางหาก ตามชนดหรอประเภท ของเอกสารนน เมอการรบจายเงนตามเอกสารนนไดเสรจสนลงแลว ใหน ามาจดเกบตามวธการตามวรรคหนง 2. สมดบนทกรำยกำรขนตน แบงตามรายการรบจายเงน ใชส าหรบบนทกรายการ ทางการเงนทกรายการเรยงตามล าดบกอนหลงของรายการทเกดขนกอนทจะผานรายการไปบนทก ในสมดบนทกรายการขนปลายหรอบญชแยกประเภททวไปตอไป ประกอบดวย

2.1 สมดรำยวนเงนรบ (บช.3) ใชส าหรบบนทกรายการรบเงนประจ าวน ทงทเปนตวเงนสดและเอกสารการเงนซงมมลคาเปนเงน เชน เชค ดราฟต ธนาณต เปนตน เมอสนสดการรบเงนประจ าวน ใหรวมจ านวนเงนของแตละชองทลงรบไวในวนนน แลวบนทกไวเปนรายการ “รวมรบประจ าวนน” กบใหรวมจ านวนเงนทลงรบไวตงแตตนปหรอวนเปดบญชแลวแตกรณจนถงปจจบน และบนทกไวเปนรายการ “รวมรบจนถงวนน” ในบรรทดตอจาก “รวมรบประจ าวนน” ดวย

- 50 -

2.2 สมดรำยวนเงนจำย (บช.4) ใชส าหรบบนทกรายการจายเงนประจ าวน ทงท

เปนตวเงนสดและเอกสารการเงนซงมมลคาเปนเงน เชน เชค ดราฟต ธนาณต เปนตน เมอสนสดการจายเงนประจ าวน ใหรวมจ านวนเงนของแตละชองทลงจายไปในวนนน แลวบนทกไวเปนรายการ “รวมจายประจ าวนน” กบใหรวมจ านวนเงนทลงจายไปตงแตตนปหรอวนเปดบญชแลวแตกรณจนถงปจจบน และบนทกไวเปนรายการ “รวมจายจนถงวนน” ในบรรทดตอจาก “รวมจายประจ าวนน” ดวย 2.3 สมดรำยวนทวไป (บช.5) ใชส าหรบบนทกรายการทมใช เงนสด หรอเงนฝากธนาคาร หรอเงนฝากคลง เชน แกไขบญช ปรบปรงบญชและการปดบญช เปนตน

การบนทกรายการในสมดรายวนเงนรบ สมดรายวนเงนจาย สมดรายวนทวไป ใหสรปรายการทเกยวกบการรบหรอจายเงนผานไปลงบญชแยกประเภททวไป ดวยรายการและจ านวนเงน เปนยอดรวม เปนประจ าทกวนทมการรบจายเงน สวนการผานรายการไปลงทะเบยน หรอบญชยอยนน ใหกระท ารายการตอรายการ 3. สมดบนทกรำยกำรขนปลำย หมายถง สมดทใชในการแจกแจงแยกประเภทรายการทางบญช เพอใหมขอมลทรายละเอยดมากยงขน แบงออกเปน 3 ประเภทคอ 3.1 บญชแยกประเภททวไป ใหเปดบญชตามผงบญชทก าหนดไวในบทท 3 3.2 ทะเบยน ประกอบดวย 3.2.1 ทะเบยนคมฎกาเบกจายเง น ใช ส าหรบบนทกรายการเก ยวกบ การรบจายเงนทขอเบกเงนจากคลง หรอสวนราชการอน เพอประโยชนในการควบคมการใชจายเงนภายในระยะเวลาทระเบยบก าหนด 3.2.2 ทะเบยนคมใบส าคญคางจาย ใชส าหรบบนทกหลกฐานการขอเบกเงนทมการรบรเปนคาใชจายแลวแตยงมไดจายเงน 3.2.3 ทะเบยนคมหลกฐานขอเบก ใชส าหรบบนทกรายการเกยวกบการรบเอกสาร ทจะตองด าเนนการจายเงนใหกบเจาหน หนวยรบการสนบสนนการเบกจาย หรอผมสทธ เพอประโยชนในการควบคมมใหเอกสารสญหาย และเรงด าเนนการเบกจายเงนโดยตามล าดบกอนหลง 3.2.4 ทะเบยนคมรายได (เปดแยกตามประเภทของรายได) ใชส าหรบบนทกและควบคมเงนรายไดทไดจากการด าเนนงาน 3.2.5 ทะเบยนคมลกหนเงนยม ใชส าหรบบนทกและควบคมรายละเอยดเกยวกบลกหนเงนยมประเภทตางๆ เพอประโยชนในการตดตาม ทวงถาม ใหช าระหนตามระยะเวลาทก าหนด อยางไรกดอาจใชสญญายมแทนทะเบยนคมลกหนกได

3.2.6 ทะเบยนรบเชค ใชส าหรบบนทกและควบคมรายละเอยดของเชคทไดรบจากบคคลภายนอก

3.2.7 ทะเบยนคมเจาหนคาสนคาและบรการ และทะเบยนคมเจาหนรายจายประเภททน ใชส าหรบบนทกและควบคมรายละเอยดเจาหนจากการซอสนคาหรอบรการหรอรายจายงบลงทน เพอประโยชนในการตดตาม เรงรดการเบกใหช าระหนตามระยะเวลาทก าหนด โดยใหเปดตามจ านวนเจาหน 3.2.8 ทะเบยนเงนประกนสญญา ใชส าหรบบนทกรายละเอยดเงนประกนสญญาตางๆ แตละราย เพอใหทราบวาไดรบเงนนนไวเปนจ านวนเทาไร ตงแตเมอใด จายคนไปแลวเมอใดโดยบนทกเรยงตามล าดบการรบเงน

- 51 -

3.2.9 ทะเบยนคมเงนมดจ า ใชส าหรบบนทกรายละเอยดการรบจายเงนมดจ า เงนประกนซองแตละรายเพอใหทราบวาไดรบเงนนนไวเปนจ านวนเทาไร ตงแตเมอใด จายคนไปแลวเมอใด โดยบนทกเรยงตามล าดบการรบเงน 3.2.10 ทะเบยนคมทรพยสน ใชส าหรบบนทกควบคมสนทรพยถาวรทไดรบมาเพอใชในการด าเนนการของสถานศกษา 3.2.11 ทะเบยนคมเงนรบผดชอบตามสญญารบสภาพหน ใชส าหรบบนทกรายละเอยดเกยวกบเงนรบผดชอบตามสญญารบสภาพหนทกกรณเปนรายบคคลเพอใหทราบวาผใดเปนผรบผดชอบชดใชเงน จ านวนเงนทตองรบผดชอบชดใชเทาใด เงอนไขในการผอนช าระการสงใชเงนและจ านวนเงนคงคาง รวมทงการจายคนเงนหรอน าสงเงน สวนราชการทมเงนรายรบของสถานศกษาของ กห. สามารถพจารณาจดท าทะเบยน ตามขอ 3 ไดตามความจ าเปนและเหมาะสม 3.3 บญชยอย ใหเปดบญชยอยไดตามความจ าเปนและเหมาะสม เพอใชประกอบบญชแยกประเภททวไปในกรณทจ าเปน หรอตองการทราบรายละเอยดของรายการรบจายเงนรายรบของสถานศกษา โดยยอดคงเหลอในบญชยอยของบญชแยกประเภททวไปใดรวมกนตองเทากบยอดคงเหลอของบญชแยกประเภทนน ๆ ทวไป

1.

2. ประกนสขภาพถวนหนา ประเภทงบลงทน

3. การรบเงนจากหนวยบรการทรบสงตอโครงการประกนสขภาพถวนหนา

4. การเบก-จายเงนคารกษาพยาบาลจากกรมบญชกลาง

5. การรบ-จายเงนกองทนประกนสงคม ประเภทรายหวและเรยกเกบ

6.

7. การรบรายได ประเภท สทธ พ.ร.บ.ประกนภยรถยนต / บรษทคสญญา / บตรเครดต 8. การรบเงนรายไดจากการรกษาพยาบาลจากประชาชนทวไปและเงนสวนเกนการรกษาพยาบาล

กรณกองทนตางๆ

9. การจดซอยาและเวชภณฑ

10. คาใชจายในการด าเนนงานอน

10.1 การจายคาลวงเวลา

10.2 การจายเงนคาจางชวคราวและการหกเงนสะสมประกนสงคม

11. การจายคาอาหารผปวย

12. การจายคาแกส

13. การจายคาบ ารงรกษาและซอมแซม หรอคาจางเหมาบรการ

14. การจายคาเครองเขยนแบบพมพ, วสดสนเปลอง

- 52 -

16. การจดซอครภณฑ/ ครภณฑมลคาต ากวาเกณฑ

17. การจางเหมากอสรางอาคาร

18. การขายสนทรพยไมหมนเวยน

19. การรบและจายคนเงนประกน/ เงนมดจ า

20. การจายเงนยมและการรบใชหนเงนยม

21. การรบและจายคนเงนรบฝาก

22. การรบ – น าสง และ เบก – จายเงนฝากคลง

23. การตดจ าหนายหนสญ

24. หนสญไดรบคน

บทท 6 กำรปรบปรงบญช

การปรบปร งบญช หมายถ ง การบนทกรายการ เม อส นรอบระยะเวลาบญช ใน

สมดรายวนทวไป โดยมวตถประสงคเพอปรบปรงรายไดและคาใชจายใหแสดงรายไดและคาใชจายทควรจะเปนในรอบระยะเวลาบญชตามเกณฑคงคาง นอกจากนรายการปรบปรงยงสงผลใหมการปรบมลคาสนทรพยและหนสนใหถกตองตามความเปนจรง ณ วนสนรอบระยะเวลาบญชนนดวย โดยไดรบหลกฐานจากหนวยทเกยวของ ดงน

1. รายไดคางรบ 2. คาใชจายคางจาย 3. รายไดรบลวงหนา 4. คาใชจายจายลวงหนา 5. วสดใชไป

6. คาเสอมราคา 7. คาตดจ าหนาย 8. หนสงสยจะสญและคาเผอหนสงสยจะสญ

บทท 7 กำรปดบญช

การปดบญช หมายความวา การโอนปดบญชแยกประเภททวไปทไดแยกบนทกรายการเบกไว

บญชหนง และบนทกรายการจายไวอกบญชหนง เพอใหทราบผลการเบกจายเงนประเภทนน ๆ วาไดมการเบกจายไปเสรจสนแลวหรอยง รวมถงการปดบญชยอยทเกยวของดวย

การปดบญชใหสถานพยาบาลด าเนนการปดบญชปละ 1 ครง ณ วนสนปงบประมาณ ภายหลงการปรบปรงบญช ณ วนสนปงบประมาณ โดยใหจดท างบทดลองและปดบญชท าการคอบญชรายได ตนทนขายและคาใชจาย ตามขนตอนตาง ๆ ดงน

บทท 8 กำรตรวจสอบ และกำรแกไขขอผดพลำดทำงบญช

1. การตรวจสอบ การตรวจสอบความถกตองของการท าบญชสามารถแยกพจารณาได 2 สวน คอ การตรวจสอบ

ความถกตองของตวเงนสด เงนฝากธนาคาร และการตรวจสอบความถกตองของการบนทกรายการบญช 1.1 การตรวจสอบความถกตองของตวเงนสดและเงนฝากธนาคาร 1.1.1 รายงานเงนคงเหลอ ณ วนสนเดอน (บช.27) ใหจดท าขนเพอตรวจสอบความถกตองของเงนทเกบรกษาไวในก าปนเกบเงน ณ วนสนเดอน

กบยอดคงเหลอในสมดเงนสดหรอบญชเงนสด ณ วนเดยวกนนนในรายงานใหแสดงรายการตามชนดและประเภทของเงน ถาเปนเอกสารเงนซงมมลคาเปนเงนใหแสดงหมายเลขและจ านวนเงนแตละฉบบไวดวย

1.1.2 รายงานเทยบยอดเงนฝากธนาคาร (บช.28.1) ใหจดท าขนเพอพสจนความถกตองของยอดเงนฝากธนาคารคงเหลอทปรากฏตามสมดเงน

ฝากธนาคารและหรอบญชเงนฝากธนาคารของสถานพยาบาลนน ณ วนสนเดอน กบยอดเงนคงเหลอทธนาคารแจงมา 1.2 การตรวจสอบความถกตองของบญช 1.2.1 การตรวจสอบความถกตองของบญชแยกประเภททวไป การพสจนความถกตองของบญชแยกประเภททวไปกระท าไดโดยการท างบทดลอง งบทดลองนจะท าขนในขณะหนงขณะใดกได โดยปกตเมอสนเดอนแตละเดอนกอนจดท ารายงานประจ าเดอนใหปดบญชรวมยอดรายการเดบตและรายการเครดตทงหมดลงมาไวบรรทดหนงและรวมยอดรายการเดบตและรายการเครดตตงแตตนปงบประมาณไวอกบรรทดหนง แลวยกยอดคงเหลอไปท างบทดลอง ถาผลรวมของ งบทดลองในชองเดบตเทากบผลรวมในชองเครดต สนนษฐานไดวาการลงบญชแยกประเภททไดกระท ามาแตตนนนถกตอง 1.2.2 การตรวจสอบความถกตองของบญชยอย/ทะเบยน

การพสจนความถกตองของบญชยอย/ทะเบยนกระท าไดโดยการรวมยอดบญชของบญชยอย/ทะเบยนกบยอดบญชแยกประเภททวไป ซงเปนบญชคมยอดของบญชยอย/ทะเบยนนน ถาหากยอด ทงสองเทากนกสนนษฐานไดวาบญชยอย/ทะเบยนนนถกตอง 1.2.2.1 ตรวจสอบยอดรายไดแผนดน และรายไดแผนดนน าสงคลงเพอพสจนความถกตองของ ยอดคงเหลอในบญช

1.2.2.2 ตรวจสอบยอดคงเหลอระหวางบญชกบทะเบยนคมและบญชยอยลกหน เพอพสจนความถกตองของยอดคงเหลอในบญชลกหน

1.2.2.3 ตรวจสอบยอดคงเหลอระหวางบญชกบทะเบยนคมหลกฐานขอเบกเพอพสจน ความถกตองของยอดคงเหลอในบญชเจาหนและบญชใบส าคญคางจาย

2. การแกไขขอผดพลาดในบญช การบนทกบญชผดพลาดเปนสงทอาจเกดขนไดเสมอในการปฏบตงานการลงบญช แตถาหากผท าบญชได

พยายามใชความระมดระวงในการบนทกบญชอยเสมอแลว ความผดพลาดในบญชจะลดนอยลงไปดวย อยางไรกดเมอมขอผดพลาดทางบญชเกดขนใหแกไขความผดพลาดนนโดยปฏบตดงน

2.1 การบนทกรายการผดบญช ถาการบนทกรายการผดบญชเกดขนในบญชแยกประเภททวไป ใหแกไขดวยวธการจดท าใบส าคญการลงบญชทวไปโดยปฏบตตามขนตอนดงตอไปน

2.1.1 จดท าใบส าคญการลงบญชแสดงบญชแยกประเภททตองเดบตและเครดตพรอมทงจ านวนเงนและเหตผล ถาตองแกไขบญชยอยดวยกใหแจงวาบญชยอยบญชใดดวย รายการแกไขบญชนจะเปนรายการทลางรายการทผดนนแลวยกรายการไปลงบญชทถกตอง เชน การจายคาจางชวคราว ซงทถกตอง เดบตบญชแยกประเภทคาจาง แตดวยความผดพลาดไดน าไปเดบต บญชแยกประเภทคาลวงเวลา การแกไขบญชเปนดงน

1) จดท าใบส าคญการลงบญชทวไป บนทกรายการในสมดรายวนทวไป ดงน

เดบต คาจาง xx เครดต คาลวงเวลา xx

2) บนทกรายการในบญชแยกประเภททวไปทเกยวของ 3) หากเปนการผดพลาดในบญชยอยดวยกตองบนทกรายการแกไขในบญชยอยทเกยวของดวย

2.1.2 ถาเปนการผดพลาดระหวางบญชยอยซงมบญชแยกประเภททวไปเปนบญชคมบญชเดยวกน รายการแกไขบญชตองบนทกไวทงบญชแยกประเภททวไปและบญชยอย

56

2.2 การแกไขรายการ จ านวนเงน ในบญชและหรอเอกสารประกอบการลงบญช หามมใหกระท าโดยการขดลบ แตใหใชวธขดฆาขอความหรอจ านวนเงนทผดดวยน าหมกสแดง เปนเสนตรงค แลวเขยนขอความหรอจ านวนเงนทถกตองขนใหม

การแกไขขอความและหรอจ านวนเงนตองใหหวหนานายทหารการเงน นายทหารบญช เจาหนาทการเงนหรอต าแหนงเทยบเทาทเรยกชอเปนอยางอน ลงลายมอชอยอ ก ากบขอความและหรอจ านวนเงนทแกไขทกแหงดวยน าหมกสแดง เวนแตในกรณทบญชหรอเอกสารประกอบการลงบญชนน อยในความรบผดชอบของบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะและบคคลผนนจะตองแกไขขอความและหรอจ านวนเงนดวยตนเองกอนโลมให บคคลผนนลงลายมอชอยอก ากบขอความและหรอจ านวนเงนทตนแกไขได หามขดลบเขยนทบหรอใชน ายาลบหมกเปนอนขาด

บทท 9 รายงานการเงน

รายงานการเงนเปนการสรปขอมลทางบญชใหอยในรปแบบทก าหนดเพอประโยชนแกฝายบรหารในการใชขอมลเพอวางแผน ควบคม ตดตามประเมนผล ตลอดจนการตดสนใจ โดยใหสถานพยาบาลระดบโรงพยาบาลเสนอรายงานการเงน ดงน

1. รายงานเงนคงเหลอ ณ วนสนเดอน 2. รายงานเทยบยอดเงนฝากธนาคาร 3. รายงานการรบ - จายเงน 4. งบแสดงผลการด าเนนงานทางการเงน 5. งบแสดงฐานะการเงน 6. งบแสดงการเปลยนแปลงสนทรพยสทธ / สวนทน 7. หมายเหตประกอบงบการเงน ใหสถานพยาบาลระดบโรงพยาบาลจดท ารายงานการเงน ณ วนสนเดอนไดแก รายงานเงนคงเหลอ ณ

วนสนเดอน และรายงานเทยบยอดเงนฝากธนาคาร เสนอตอผมอ านาจสงจายเงนและจดท ารายงานการรบ – จายเงน เสนอตอผมอ านาจสงจายเงน ส านกงานการตรวจเงนแผนดน หรอส านกตรวจเงนแผนดนจงหวดแลวแตกรณ และหรอสวนราชการทเกยวของเปนประจ าทกงวด 4 เดอน โดยใหสงอยางชาไมเกนวนสนเดอนแรกของงวดถดไป และใหหวหนานายทหารการเงน เจาหนาทการเงน หรอต าแหนงเทยบเทาทเรยกชอเปนอยางอนเปนผลงลายมอชอรบรองรายงานการเงน

ใหสถานพยาบาลจดท างบแสดงผลการด าเนนงานทางการเงน งบแสดงฐานะการเงน งบแสดงการเปลยนแปลงสนทรพยสทธ / สวนทน และหมายเหตประกอบงบการเงนตามรปแบบรายงานการเงนของหนวยงานภาครฐ ตามทกรมบญชกลางก าหนด

ส าหรบงบแสดงผลการด าเนนงานทางการเงน งบแสดงฐานะการเงน งบแสดงการเปลยนแปลงสนทรพยสทธ / สวนทน และหมายเหตประกอบงบการเงน ใหจดท า ณ วนสนปงบประมาณ เสนอผมอ านาจสงจายเงน ส านกงานการตรวจเงนแผนดน หรอส านกตรวจเงนแผนดนจงหวดแลวแตกรณ และหรอสวนราชการทเกยวของ โดยใหสงภายใน 90 วน นบแตวนสนปงบประมาณและใหหวหนานายทหารการเงน เจาหนาทการเงน หรอต าแหนงเทยบเทาทเรยปนอยางอนเปนผลงลายมอชอรบรองรายงานการเงน