1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

หลงจากเหตการณ 11 กนยายน ค.ศ. 2001 พรอมกบการประกาศสงครามของมหาอ านาจสหรฐอเมรกาทมตอกลมอลกออดะฮภายใตการน าของอสามะฮ บนลาเดน ซงสหรฐอเมรกาถอวาเปนองคกรกอการรายสากลนน สายตาประชมคมโลกตางกจองมองมายงมสลมอยางนาพศวง ศาสนาอสลามกลายเปนเปาในวงสนทนาในทกวงการ ตงแตสภากาแฟในหมบาน วงการวชาการ วงการการเมอง ตลอดจนวงการความมนคงทงในระดบทองถน ระดบชาตและนานาชาต ศาสนาอสลามดเหมอนจะเปนจ าเลยของประชาคมโลกในปจจบนอยางเหนไดชด บรรดาสอมวลชนตะวนตกและนกวชาการตะวนตกบางทานพยายามประโคมขาวและน าเสนอเรองราวเกยวกบศาสนาอสลามในบางประเดนทคลาดเคลอนจากขอเทจจรงจนท าใหชาวตะวนตกและประชาคมโลกโดยรวมเขาใจศาสนาอสลามในบางประเดนทไมถกตอง ซงสอดคลองกบบทความของ Kalidah Tanvir Syed ทเขยนไวในเรอง “Misconception About Human Rights and Women’s Rights in Islam” วาหลงจากเหตการณ 11 กนยายน 2001 โลกหนมาใหความสนใจตอหลกค าสอนของศาสนาอสลามมากขน จากการโฆษณาชวนเชอของคายสอมวลชนตะวนตกทปายสวามสลมเปนผกอการรายท าใหชาวตะวนตกเขาใจคลาดเคลอนตอศาสนาอสลามในหลายประเดน โดยเฉพาะอยางยงในสามประเดนใหญๆ คอ 1) ความเขาใจผดวามสลมเปนผกอการราย อนเนองจากเชอในเรองหลกการญฮาด 2) ศาสนาอสลามปฏเสธศาสตรทางวทยาศาสตรและสงเสรมใหมการศกษาในดานศาสนาเทานน และ 3) ศาสนาอสลามกดขสตรเพศ (Syed, 2008: 246-247)

ความเขาใจทคลาดเคลอนเหลานยงมน าหนกมากขนเมอกองก าลงสหประชาชาตภายใตการน าของสหรฐอเมรกาสามารถโคนอ านาจรฐบาลมสลมฏอลบานในอฟกานสถานไดส าเรจในป ค.ศ. 2001 ซงบรรดานกขาวไดเขาไปขดคยและตแผการละเมดสทธสตรอยางรนแรงของรฐบาลฏอลบานทอางวาเปนรฐอสลาม ชะตากรรมผหญงชาวอฟกนในชวงการปกครองของรฐบาลฏอลบานไดรบการบนทกเปนเอกสารและถกเผยแผออกไปสทวโลก มการรายงานวาสตรชาวอฟกนถกกดกนไมใหเรยนหนงสอและไมอนญาตใหท างานนอกบาน พวกนางถกลงโทษอยางโหดรายทารณเมอละเมดกฎระเบยบทรฐบาลฏอลบานก าหนดไว แมร แอน แฟรงก (Mary Anne Franks) ไดอธบายกฎระเบยบทเขมงวดบางอยางทรฐบาลฏอลบานไดประกาศใชอยางเปนทางการกบสตรชาวอฟกนดงน

2

1. สตรจะตองไมออกท างานนอกบาน ยกเวนส าหรบผทท างานทเกยวกบสาธารณะสข หรอท างานเกยวกบสถาบนการศกษาบางประเภทเทานน

2. ไมอนญาตใหสตรออกจากบานเรอนเวนแตตองมมะหรอม1 รวมอยดวย 3. ไมอนญาตใหสตรทปวยไปรกษากบแพทยทเปนชาย 4. สตรจะตองสวมใสบรกา (Burga)2 ตลอดเวลา

5. ไมอนญาตใหสตรรวมตวกนในกจกรรมสาธารณะหรอกจกรรมรนเรงตางๆ 6. ไมอนญาตใหสตรใชเครองส าอาง 7. บานหนาตางกระจกบานทมสตรจะตองทาสทบเพอไมใหคนทอยภายนอกมองเหน 8. หามไมใหสตรหวเราะหรอพดสงเสยงดง หามไมใหสวมใสรองเทาสนสงหรอรองเทาทมเสยง หามใสเสอผาทสสดใส และหามเผยใหเหนสวนใดสวนหนงของรางกาย หามออกมาซกเสอผาในทโจงแจงหรอออกมาปรากฏตวทหนาระบยงบาน อกทงหามกระท าการใดๆ อนเปนการย วยวนอารมณเพศตรงขาม

แฟรงกไดอธบายอกวา ผหญงทละเมดกฎระเบยบทเขมงวดนจะถกลงโทษโดยการเฆยนต ถกทรมาน หรอบางครงกถกประหารชวต ผหญงททาเลบสทนวมอจะถกตดนวมอทง หญงหมายทไมมญาตผชายทสามารถน านางออกไปซออาหารในตลาดไดจะตองอดตายอยในบานและในชวงการปกครองของรฐบาลฏอลบานมสตรฆาตวตายเปนจ านวนมาก ในวนท 6 ธนวาคม ค.ศ. 1996 กรมสงเสรมการกระท าความดและหามปรามความชวของรฐบาลฏอลบานไดประกาศลงโทษสตรตามกฎหมายอสลามจ านวน 225 คนฐานความผดเกยวกบการแตงกาย (Franks, 2003: 139-140)

บทความของแฟรงกนเปนเพยงสวนหนงของอกหลายพนชนงานเขยนทตแผสสายตาประชาคมโลกเกยวกบการกระท าอนรนแรงตอสตรของรฐบาลฏอลบานซงเปนรฐมสลม แมวาการประโคมขาวอยางครกโครมของสอตะวนตกในเรองดงกลาวนมวาระซอนเรนทางการเมองอยกตาม แตกสามารถปลกกระแสความหวาดกลวตอศาสนาอสลาม (Islamophobia) ในหมชาวตะวนตกไดส าเรจระดบหนง อกทงยงไดตอกย าความเชอของคนบางกลมทเชอวาศาสนาอสลามกดขสตรเพศไดเปนอยางด

1 มะหรอม ( ) ความหมายในทางวชาการหมายถง ผทไมสามารถแตงงานกนไดอนเนองจากเปนญาตใกลชดทางสายเลอด หรอจากการดดนม หรอจากการแตงงาน (Wazarah al-’Aawqaf wa al-Shu’un al-Islamiyah, 1996: 36/ 200)

2 หมายถงเสอผาทปกปดรางกายทงหมดยกเวนดวงตา

3

ในงานเขยนของชยด อบดลลอฮ มฮมมด อบดล อกบร เรอง สตรมสลมถกกดขจรงหรอ ? กลาววา ขอต าหนอยางรนแรงเรองหนงของชาวตะวนตกทมตอศาสนาอสลามกคอ การปฏบตตอสตร ซงอกบร ไดรวบรวมค ากลาวขานทคลาดเคลอนของบรรดาชาวตะวนตกทมตอศาสนาอสลามในเรองการปฏบตตอสตรไว ดงนคอ (อบดล อกบร, 2541: 65-70) 1. หญงสาวมสลมไมไดรบอนญาตใหศกษาเลาเรยน 2. ผหญงในอสลามไมไดรบอนญาตใหออกไปนอกบาน 3. ผหญงในอสลามไมไดรบอนญาตใหท างานนอกบาน 4. ผหญงในอสลามจะตองมอบทรพยสนทงหมดใหสาม 5. ผหญงคนไหนทแตงงานกบชายมสลมจะตองเปนคนหนงในจ านวนภรยาทงหมดของเขาอยางหลกเลยงไมไดและจะไมสามารถคดคานได

6. สตรในอสลามไมไดรบอนญาตใหหยาจากสาม แมวาอกบรและนกวชาการมสลมหลายทานไดอธบายและชแจงขอเทจจรงในประเดน

ตางๆ ทคลาดเคลอนเหลานในงานเขยนตางๆ แลวในระดบหนง แตกยงมงานเขยนทงทเปนหนงสอและสออเลกทรอนกสของชาวตะวนตกและผไมเขาใจอสลามออกมาโจมตศาสนาอสลามในประเดนดงกลาวนมากมายเปนระลอกๆ

ความจรงแลวประเดนสถานภาพและบทบาททควรจะเปนของสตรมสลมในสงคมปจจบนนนมการถกเถยงกนในหมนกปราชญทงทเปนมสลมและไมใชมสลมมาชานานแลว ซงสามารถแบงออกเปนสองทศนะใหญๆ คอ

1) ทศนะจารตนยม ซงจ ากดบทบาทของสตรมสลมในกจการครอบครวเปนหลกและอนญาตใหมสวนรวมในกจกรรมภายนอกบางกจกรรมทจ าเปนเทานน โดยอางองหลกฐานจากบทบญญตทางชะรอะฮทงทมาจากอลกรอานและอลหะดษ

2) ทศนะตานจารตนยม ซงสงเสรมและเปดโอกาสใหสตรมสลมมสวนรวมในการสรางชาต (Nation-building) ในกจกรรมตางๆ ภายนอกครอบครวอยางกวางขวางทงในดานสงคม เศรษฐกจ การศกษาตลอดจนการเมองการปกครอง โดยยกหลกฐานปรากฏการณทางประวตศาสตรในยคตนของอสลามทสตรมสลมมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ภายนอกมาสนบสนนทศนะของตน (Abdullah, 2003: 150-151)

แมวาทงสองทศนะในบางกรณมการใชแหลงอางองจากแหลงเดยวกนแตกมการตความปรากฏการณทางประวตศาสตรทแตกตางกน ตวอยางเชน กลมจารตนยมไดอธบายเหตการณประวตศาสตรททานหญงอาอชะฮ ภรยาของทานนบ ออกมาเคลอนไหวแสดงจดยนทางการเมองทแตกตางกนกบเคาะลฟะฮอะล ซงเปนเคาะลฟะฮอลรอชดคนทส จนน าไปสศกนองเลอด

4

ระหวางมสลมดวยกนนนเปนหลกฐานแสดงถงความหายนะของการมสวนรวมของสตรในกจการการเมอง (Abdullah, 2003: 151) ในขณะทกลมตานจารตนยมมองวาการออกมาเคลอนไหวตอตานเคาะลฟะฮอะลของทานหญงอาอชะฮนนเปนแบบอยางของสทธสตรอนชอบธรรมทจะออกมาเคลอนไหวตอตานผปกครองทพวกนางเหนวาไมถกตอง (Mernissi, 1996) 1

สถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในสงคมปจจบนในประเทศมสลมแตละประเทศกมความแตกตางกนอยางหลากหลายซงขนอยกบความแตกตางทางกฎหมาย ประเพณ วฒนธรรม การตความบทบญญตทางศาสนาและทศนะคตของพลเมองแตละประเทศ นอกจากนความกาวหนาทางเทคโนโลยและอตสาหกรรมซงยกระดบสงคมชนบทจากฐานเกษตรกรรมสสงคมเมองทเปนอตสาหกรรมนนมผลกระทบตอการเปลยนแปลงสถานภาพและบทบาทสตรมสลมโดยตรงทงในเชงบวกและเชงลบ (Sechzer, 2004: 270)

สถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศอนโดนเซยซงมพลเมองทเปนประชากรมสลมใหญทสดในโลกไม เหมอนกบสถานภาพและบทบาทของสตรในราชอาณาจกรซาอดอาระเบยซงเปนประเทศทเปนศนยกลางทางจตใจของมสลมทวโลก กฎหมายของประเทศอนโดนเซยไมบงคบใหสตรมสลมคลมศรษะหรอสวมใสหญาบเมอออกนอกบานหรออยในทสาธารณะ และอนญาตใหสตรสามารถมบทบาททางการเมองถงระดบผน าสงสดของประเทศได ในขณะทราชอาณาจกรซาอดอาระเบยมกฎหมายบงคบใหสตรตองคลมศรษะเมอออกนอกบาน หามไมใหสตรออกจากบานโดยล าพง และไมอนญาตแมกระทงการออกใบขบขรถยนตใหแกสตรเพศ (Sechzer, 2004: 270) ในการตความและปฏบตตามกฎหมายอสลามนนโลกมสลมไดจดตงสภาถาวรทมชอวา The Permanent Council for Scientific Research and Legal Opinion (CRLO) ขนในประเทศซาอดอาระเบย ซงท าหนาทเปนองคกรทใหความเหนเกยวกบกฎหมายอสลามอยางเปนทางการ โดยมสมาชกซงประกอบดวยผทรงคณวฒทางกฎหมายอสลามจากทวโลกมสลม บอยครงทรฐบาลของราชอาณาจกรซาอดอาระเบยน าเอาความเหนจากองคกรนมาเปนกฎหมายของประเทศ ตวอยางขอพจารณาบางประเดนทเกยวกบสตรขององคกรน เชน การสวมใสยกทรงและรองเทาสนสงของสตร ซงสภาแหงนไดใหความเหนวาอนญาตใหสตรสวมใสยกทรงเพอสขภาพและเหตผลทางการแพทยเทานน สวนรองเทาสนสงนนเปนทตองหามในกฎหมายอสลามเพราะท าใหสตรดสงกวาเปนจรง (El Fadl, 2001: 177-178)

1 ดรายละเอยดเพมเตมใน Elsadda, Hoda. 2001. Discourses on Women’s Biographies and Cultural Identity: Twentieth-Century Representation of the Life of ‘A’ishah Bint Abi Bakr. Feminist Studies. 27, no.1 (Spring).

5

สถานภาพและสทธสตรในประเทศตรกซงมพลเมองมากกวารอยละ 90 นบถอศาสนาอสลามมความแตกตางอยางสนเชงกบประเทศซาอดอาระเบย รฐบาลเซคควลารหรอฆารวาสนยมของตรกไมเพยงแตหามน าบทบญญตชะรอะฮอสลามมาเกยวของกบรฐเทานน แตยงหามไมใหหญงสาวตรกสวมใสผาคลมศรษะหรอหญาบเขาเรยนหนงสอในโรงเรยนของรฐอกดวย ขาราชการสตรมสลมจ านวนไมนอยถกไลออกจากงาน หรอลดต าแหนงลง หรอไมกถกโยกยายเพราะสาเหตมาจากการสวมใสผาคลมศรษะ มกฎหมายหามไมใหสตรถายรปทสวมผาคลมศรษะเพอท าบตรประชาชนหรอท าใบอนญาตขบข (Moore, 2000: 32) ซงขอหามดงกลาวนกเปนการละเมดสทธสตรมสลมในรปแบบหนง

สถานภาพ บทบาทและสทธสตรในประเทศมสลมปจจบนโดยเฉพาะอยางยงในตะวนออกกลางยงถกละเลยและยงไมไดรบการพฒนาเทาทควร ซงในบางประเทศสตรไมมสทธทางการเมองแมกระทงการลงเสยงเลอกตง การมสวนรวมของสตรอาหรบมสลมในการสรางชาตอยในระดบทต ามาก Valentine M. Moghadam ไดศกษาเกยวกบสงคมสตรอาหรบโดยกลาววา ในประเทศอาหรบสวนใหญทรพยากรมนษยทเปนสตรยงไมไดน ามาใชประโยชนในการพฒนาประเทศเทาทควร ทงนสาเหตมาจากความเชอเกยวกบเพศสภาวะ (Gender Ideology) ทจ ากดบทบาทสตรไวในดานครอบครวเทานน (Moghadam, n.d.: 29 cite in Abdullah, 2003: 148) เนองจากประเทศอาหรบสวนใหญเปนมสลม จงมความเชอวาบทบาทสตรมสลมอาหรบถกจ ากดอนเนองมาจากกฎหมายอสลาม ดวยเหตนบรรดานกเคลอนไหวเพอสทธสตรในโลกมสลมจงไดจดตงเครอขายสมชชานานาชาตทมชอวา Women Living Under Muslim Laws (WLUML) ขนในป ค.ศ. 1984 โดยมวตถประสงคเพอชวยเหลอสตรมสลมทงทอยในประเทศอสลามหรอสงคมมสลมทถกละเมดสทธตางๆ โดยอางกฎหมายอสลาม ซงปจจบนสมชชานมสมาชกกวา 70 ประเทศทวโลก (Rouhana, 2005: 178-179)

ส าหรบสถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศมาเลเซยซงศกษาโดย Raihanah Abdullah พบวาตงแตอดตสตรชาวมาเลยโดยเฉพาะอยางยงสตรในชนบทมสวนรวมในกจกรรมสาธารณะดานการพฒนาเศรษฐกจ เชน การท านา การกรดยางและการแปรรปอาหารทะเล เปนตน มากกวาดานการเมองและดานการศกษา แตส าหรบสตรชนชนสงนนมกจะไมเขารวมในกจกรรมสาธารณะนอกบาน จ านวนตวเลขสตรในมาเลเซยทท างานในต าแหนงบรหารระดบสงยงมจ านวนนอยมาก ทงนมาจากสาเหตแนวคดทเปนอคตตอเพศสภาวะ (Gender Bias Concept) ทยงคงฝงรากลกอยในสงคมสวนใหญในประเทศมาเลเซย นอกจากนสตรทไดรบการศกษาดานศาสนาไมคอยมโอกาสทจะไปสในต าแหนงบรหารระดบสงในองคกรอสลามหรอในสถาบนอสลามตางๆ ทมอยทวไปในประเทศมาเลเซย การทสตรไมคอยมโอกาสทจะครอบครองต าแหนงทส าคญเหลานไมใช

6

เปนเพราะเหตผลทางวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณเทานน หากแตมาจากเหตผลความเชอทางศาสนาอกดวย (Abdullah, 2003: 125)

สถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยงในจงหวดชายแดนภาคใตซงประชากรสวนใหญเปนคนเชอสายมลายนบถอศาสนาอสลามนนไมแตกตางมากนกกบสถานภาพและบทบาทของสตรมสลมในประเทศมาเลเซย จากการศกษาของดลมนรรจน บากา พบวา สตรมสลมในจงหวดชายแดนภาคใตสวนใหญมการศกษาทงในดานศาสนาและสามญอยในระดบต า มบทบาททางดานสงคมและเศรษฐกจอยในระดบปานกลาง และมบทบาททางดานการเมองอยในระดบต า (ดลมนรรน บากา, 2540: 101-103) ซงสอดคลองกบงานวจยของสทธพงศ พรหมไพจตร (2541: 64) ทศกษาบทบาทของสตรกบการพฒนาสงคม กรณศกษาจงหวดปตตาน ซงพบวา สตรสวนใหญไมมความเขาใจเกยวกบเรองการพฒนาสงคมและสวนใหญไมมโอกาสทจะแสดงบทบาทเกยวกบพฒนาสงคม อกทงมสวนรวมในกจกรรมดานการศกษา ดานการสขภาพอนามย และในกจกรรมทางสงคมอนๆ ในชมชนในระดบนอย มสตรมสลมในจงหวดชายแดนภาคใตจ านวนนอยมากทขนมาเปนผบรหารระดบสงทงในองคกรของรฐและเอกชน มสตรมสลมจ านวนไมกคนทมบทบาททางเมองทงในระดบทองถนและระดบชาต และไมปรากฏวามสตรมสลมแมแตคนเดยวทมโอกาสเขาไปเปนคณะกรรมการในส านกงานคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดทงสามจงหวดชายแดนภาคใต ซงเชอวานอกจากวฒนธรรมหรอขนบธรรมเนยมประเพณแลวความเขาใจตอศาสนาอสลามมอทธพลส าคญตอบทบาทของสตรมสลมในจงหวดชายแดนภาคใต

ดงนน เพอทจะเขาใจถงบทบาททแทจรงหรอบทบาททควรจะเปนของสตรมสลมจงจ าเปนจะตองยอนศกษาดบทบาทของสตรมสลมทปรากฏอยในประวตศาสตรอสลามโดยเฉพาะอยางยงสตรมสลมในสงคมยคสมยของนบมหมมด ซงเปนสงคมกลยาณชนยคแรกของอสลามและถอวาเปนยคทประเสรฐและสมบรณแบบทสด ดงททานนบ ไดกลาวยนยนไววา

ความวา " ผ ทประเสรฐทสดในหมประชาชาตของฉนคอ ผ ทมชวตอยในยคของฉน หลงจากนนผ ทมชวตอยในยคถดไปและยคถดไปตามล าดบ" (Bukhari : 3650) การศกษาวจยเกยวกบบทบาทตางๆ ของสตรมสลมในสงคมยคสมยของทานนบ นน

เปนมตหนงของการศกษาสเราะฮของทานนบ ซงมความส าคญยงในอนทจะเขาใจหลกค าสอนทแทจรงของศาสนาอสลามในเรองบทบาทสตรมสลมไดอยางถกตองและครบถวนรอบดาน ทงนเพราะวาสตรมสลมในยคนนลวนแตเปนสานศษยทไดรบการอบรมสงสอนจากทานนบมหมมด โดยตรง การแสดงออกหรอการกระท าใดๆ ทเกยวกบบทบาทสตรของทานนบ มนยส าคญทาง

7

บทบญญตอสลาม เพราะวาการแสดงออก การกระท าหรอการยอมรบของทานนบมหมมด เปนแหลงทมาของชะรอะฮหรอบทบญญตของอสลามทมสลมทกคนจะตองยดถอปฏบตอยางเครงครด ดงทพระองคอลลอฮไดตรสไวในอลกรอานไววา

ความวา “ และการอนใดททานรสลไดน ามายงพวกเจากจงยดเอาไว และอนใดททานไดหามพวกเจากจงละเวนเสย พวกเจาจงย าเกรงอลลอฮเถด แทจรงอลลอฮเปนผทรงเขมงวดในการลงโทษ” (Al-Hashr 59: 7) และทส าคญทสดในยคสมยของทานนบมหมมด นนเปนยคของการประทานคมภร

อลกรอาน ซงอลกรอานทยอยลงเรอยๆ แกทานนบมหมมด รวมเวลาประมาณ 23 ป ตามสภาพแวดลอมและเหตการณตางๆ ทเกยวของกบสงคมในสมยนน ดงนนสงคมในสมยของทานนบมหมมด จงอยในวงกรอบการชน าของอลกรอานตลอดเวลา หากมปรากฏการณทไมถกตองเกดขนกจะไดการแกไขหรอชน าโดยอลกรอานทนท ตวอยางเชน โองการท 10 ในสเราะฮอลมมตะหนะฮ (บทท 60) ถกประทานลงมาหามไมใหทานนบมหมมด สงตวบรรดาสตรมสลมทหนออกจากครอบครวและอพยพตามทานนบมหมด ไปยงนครมะดนะฮคนกลบไปยงครอบครวของพวกนาง และโองการท 12 ในสเราะฮเดยวกนถกประทานลงมาสงใหทานนบมหมมด รบสตยาบนหรอการบยอะฮของบรรดาสตรมสลมทเขาไปใหการสตยาบนตอทาน ในสเราะฮอลนร (บทท 24) โองการท 1-12 พระองคอลลอฮทรงเปดเผยถงความบรสทธปราศจากมลทนของทานหญงอาอชะฮหลงจากถกคนกลมหนงทไมหวงดตอครอบครวของทานนบมหมมด กลาวหาและปรกปร าทานหญงอาอชะฮวามชกบเศาะหาบะฮทานหนง และในสเราะฮอลนสาอทงสเราะฮอลกร- อานไดกลาวถงสวนหนงของสถานภาพและบทบาทของสตรอยางชดเจน นอกจากนสตรมสลมในยคสมยของทานนบมหมมด มสถานะเปนเศาะหาบยะฮ 1 ของทานนบ และในทศนะของอะฮลสสนนะฮ วลญะมาอะฮ 2 บรรดาเศาะหาบะฮทกทานทงชายและ

1 หมายถงสตรผทมชวตรวมสมยกบทานนบมหมมด ไดพบเหนทานนบมหมมด เขารบอสลามและเสยชวตในสภาพทเปนมสลม ซงอาจรายงานหะดษหรอไมรายงานหะดษ หรอเขารวมสนามรบกบทานนบมหมมด หรอไมเขารวมรบกได (Ibn Hajar, 1853: 1/4)

2 หมายถงกลมมสลมสวนใหญทยดมนในแนวทางของนบมหมมด อยางเครงครด

8

หญงลวนมสถานภาพเปนอะดาละฮ ( )1 (Ibn Hajar, 1853: 1/6-7) ซงการปฏบตของพวกนางมนยส าคญและสามารถใชอางองทางกฎหมายได เศาะหาบยาตเหลานเปนบรรพชนรนแรกของอสลามทรวมกนบากบนกบทานนบมหมมด เพอศาสนาอสลาม ซงไดรบการยกยองในอลกร อาน พรอมกบไดรบความพงพอพระทยจากพระองคอลลอฮ ดงทพระองคอลลอฮไดตรสไวในอลกรอานไววา

ความวา“ บรรดาบรรพชนรนแรกในหมอพยพ (ชาวมฮาญร) และในหมผใหความชวยเหลอ (ชาวอนศอร) และบรรดาผด าเนนตามพวกเขาดวยการท าดนน อลลอฮทรงพอพระทยในพวกเขา และพวกเขากพอใจในพระองคดวย และพระองคทรงเตรยมใหพวกเขาแลวซงบรรดาสวนสวรรคทมแมน าหลายสายไหลผานอย เบองลาง พวกเขาจะพ านกอย ในนนตลอดกาล นนคอชยชนะอนใหญหลวง ” (Al-Tawbah 9: 100)

ดวยเหตน การยอนศกษาดบทบาทของสตรมสลมในสงคมยคสมยของทานนบมหมมด สามารถใหความกระจางในโจทยปญหาความเขาใจเกยวกบบทบาทของสตรมสลมทแทจรงในบรบทของศาสนาอสลามไดเปนอยางด ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะของ Kalidah Tanvir Syed ทเสนอทางออกเพอขจดความเขาใจทคลาดเคลอนตอบทบาทสตรมสลมในปจจบนวา จ าเปนจะตองยอนกลบไปสความดงเดมของศาสนาอสลาม พรอมกบศกษาบทบญญตทปรากฏในคมภรอลกร- อานและหะดษทเชอถอได (Syed, 2008: 256) ซงในมตทางประวตศาสตรการยอนไปดสงคมในยคสมยของทานนบมหมมด ถอวาเปนการกลบไปสความดงเดมของอสลามมากทสด บทบาทของสตรมสลมในสงคมยคสมยของทานนบ ถอวาเปนแบบอยางอนสมบรณแบบแกสตรมสลมทกคนทจะตองถอปฏบตทงในปจจบนและอนาคต ทงนเพราะวานอกจากพวกนางไดรบการอบรมสงสอนจากทานนบ โดยตรงแลว บทบาททพวกนางไดแสดงออกมาในสงคมยคนนไดรบการยนยนจากอลกรอานถงความพอพระทยจากพระเจาอกดวย ซงเปนความปรารถนาอนสงสดของสตรมสลมทกคน

1 อะดาละฮในความหมายทางชะรอะฮหมายถง การยนยดอยในแนวทางทถกตอง และหางไกลจากสงทตองหามทงหลาย (Al-Jurjani, 1985: 152 )

9

ดวยเหตน ผวจยจงสนใจทจะท าการศกษาบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด เพอใหทราบและเขาใจถงบทบาททแทจรงของสตรมสลมในทศนะของศาสนาอสลาม พรอมกบน ามาประยกตใชเปนแนวในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย โดยผวจยไดตงหวขอวจยวา “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย”

1.2 ค ำถำมวจย ในการวจยในครงนผวจยไดก าหนดค าถามวจยไว 3 ขอดงนคอ

1. เศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด ไดแสดงบทบาทตางๆ ทางสงคมอยางไรบาง

2. สตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบนไดแสดงบทบาทตามเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด หรอไม และปฏบตอยในระดบใด

3. มขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบนใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด ไดอยางไรบาง

1.3 วตถประสงคของกำรวจย การศกษาเรอง “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย” เปนการวจยประยกต (Applied Research) โดยใชวธการวจยเอกสาร (Documentary Research) และการวจยภาคสนาม (Field Research) ซงผวจยไดตงวตถประสงคไว 3 ประการดงน

1. เพอศกษาวเคราะหบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด 2. เพอศกษาระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาตของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน

3. เพอสงเคราะหขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบนใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต

10

1.4 ขอบเขตของกำรวจย การวจยครงนเปนการวจยประยกต (Applied Research) โดยแบงเปน 4 ตอน คอ ตอนแรกเปนการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยใชระเบยบวธทางประวตศาสตร (Historical Methodology) ตอนทสองเปนการเกบขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) กบผใหขอมลหลกจากประชากรสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย ตอนทสามเปนการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview: IDI) กบผทรงคณวฒ สวนตอนทสเปนการเกบขอมลเชงคณภาพจากภาคสนามโดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion: FGD) กบผทรงคณวฒ ซงมขอบเขตการศกษาดงน

1. ดานเอกสารต ารา ใชเอกสารต าราทเปนแหลงขอมลหลกและแหลงขอมลรองทเกยวกบบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด เทานน 2. ดานเนอหา ศกษาบทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยของทานนบมหมมด ใน 4 ดาน คอ 1) บทบาทดานสงคมและวฒนธรรม 2) บทบาทดานเศรษฐกจ 3) บทบาทดานการศกษา และ 4) บทบาทดานการเมอง

3. ดานกรอบเวลา ศกษาเฉพาะบทบาทของเศาะหาบยาตในยคสมยนบมหมมด ตงแตเรมแรกของการเผยแผศาสนาอสลามในปท 13 กอนฮจเราะฮศกราช หรอครสตศกราช 610 จนถงการเสยชวตของทานนบมหมมด ในปฮจเราะฮศกราชท 11 หรอครสตศกราช 632 เทานน

4. ดานผใหขอมลหลก ใชสตรไทยมสลมทเปนคณะกรรมการในองคกรสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย อนไดแก จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส

5. ดานผทรงคณวฒ ใชผทรงคณวฒจากสถาบนตลาการ สถาบนศาสนา สถาบนการเมอง ตวแทนองคกรสตรมสลมและนกวชาการทอยในจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยอนไดแก จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส เทานน 1.5 นยำมศพททใชในกำรวจย การวจยครงนมค าศพททเกยวของกบภาษาทใชในวงการประวตศาสตรอสลามและค าศพทอนๆ ทใชในการปฏบตการวจยทตองท าใหเกดความเขาใจตรงกนดงน 1. บทบาท หมายถง พฤตกรรม การกระท าหรอความเหนของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมทสงผลตอสงคมโดยรวม ซงผวจยแบงออกเปน 4 ดานดงนคอ 1.1 บทบาทดานสงคมและวฒนธรรม หมายถง บทบาทของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมในการแสดงความคดเหนหรอการกระท าทมตอสงคมและวฒนธรรมสวนรวมในฐานะท

11

เปนสมาชกของสงคม เชน การออกมามสวนรวมในกจกรรมตางๆ ทางสงคม กจกรรมศาสนา การเผยแผศาสนา การชกชวนใหกระท าความดและหามปรามความชว ตลอดจนการแตงกายทสงเสรมอตลกษณของตนเองและสงคมสวนรวม เปนตน 1.2 บทบาทดานเศรษฐกจ หมายถง บทบาทของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมในการแสดงความเหนทางเศรษฐกจ หรอการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทงภายในบาน หรอนอกบาน เชน การท างาน การประกอบอาชพ การหารายไดจนเจอครอบครว ซงท าใหครอบครวมรายไดเพมขนตลอดจนการชวยเหลอทางเศรษฐกจแกผดอยโอกาสทางสงคมซงสงผลใหสงคมมเศรษฐกจดขน 1.3 บทบาทดานการศกษา หมายถง บทบาทของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมในฐานะทเปนผใหความร ผแสวงหาความร หรอผ สนบสนน สงเสรมการศกษาหาความร ท าใหครอบครวและสงคมมความรมากขน

1.4 บทบาทดานการเมอง หมายถง บทบาทหรอพฤตกรรมของเศาะหาบยาต หรอของสตรมสลมทเกยวของกบกจกรรมทางการเมอง ความปลอดภยของตนเองและความมนคงของรฐ เชน การภกดตอผน า การใหสตยาบนตอผน า การอพยพ การปกปองประเทศชาต การออกรบในสมรภมสงคราม เปนตน 2. เศาะหาบยาต เปนค าพหพจนของเศาะหาบยะฮ ( ) หมายถง เศาะหาบะฮสตรหรอสหายของทานนบมหมมด ทเปนกลมสตร โดยมเงอนดงน 1)ไดพบปะกบทานนบมหมมด 2) เขารบนบถอศาสนาอสลาม และ 3) เสยชวตในสภาพทเปนมสลม 3. นบ ( ) หมายถง นบมหมมด

4. สงคมในยคสมยนบมหมมด หมายถง สงคมอสลามในยคสมยททานนบมหมมด มชวตอยซงแบงออกเปน 2 ยคดงนคอ 4.1 ยคมกกะฮ หมายถง สงคมอสลามในยคสมยททานนบมหมมด พ านกอยในนครมกกะฮโดยนบตงแตโองการแรกของอลกรอานถกประทานลงมาจนถงทานนบมหมมด อพยพไปยงนครมะดนะฮ 4.2 ยคมะดนะฮ หมายถง สงคมอสลามในยคสมยททานนบมหมมด พ านกอยในนครมะดนะฮ ซงนบตงแตเรมแรกททานนบมหมมด อพยพเขาไปพ านกอยในนครมะดนะฮจนกระทงทานนบ เสยชวตในปฮจเราะฮศกราชท 11 หรอครสตศกราชท 632 5. สงคมยคญาฮลยะฮ ( ) หมายถง สงคมชาวอาหรบกอนททานนบมหมมด ประกาศศาสนาอสลาม ซงโดยปกตมกใชกบชวงเวลาประมาณหนงศตวรรษกอนการก าเนดศาสนาอสลาม

12

6. จงหวดชายแดนภาคใต หมายถง จงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส 7. อลสเราะฮ ( ) หมายถง ศาสตรวาดวยอตชวประวตของนบมหมมด และสงตางๆ ทเกยวของในยคสมยของทานนบมหมมด 1.6 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

การวจย เ รอง “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย” ครงนคาดวาจะไดประโยชนดงน

1. ไดทราบถงบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตในยคสมยของทานนบมหมมด 2. ไดทราบถงระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาตของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน

3. ไดขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต

1.7 กรอบแนวคดในกำรวจย การวจย เรอง “บทบาททางสงคมของเศาะหาบยาตในสมยนบมหมมด กบการประยกตใชกบสตรไทยมสลมในสงคมจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทย” เปนการวจยประยกต โดยใชแนวคดของญามล เอ บาดาวย (Badawi, 1980) หะญ ไฟศอล บน หะญ อษมาน (Bin Haji Othman, 1993) และซะฮร มหมมด อบดลลอฮ หสาม อลดน (Hisam al-Din, 2002) มาเปนกรอบก าหนดบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาตออกเปน 4 ดาน คอ 1) บทบาทดานสงคมและวฒนธรรม 2) บทบาทดานเศรษฐกจ 3) บทบาทดานการศกษา และ 4) บทบาทดานการเมอง ซงไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 4 ตอนดงน

ตอนท 1 เปนการวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยใชกรอบแนวคดของอกรอม ฎยาอ อลอมะรย (Al-‘Umari, 1994) ในการก าหนดแหลงขอมล ซงประกอบดวยแหลงขอมลหลก ( ) และแหลงขอมลเสรม ( ) และใชระบบสายรายงาน ( ) ตามกรอบแนวคดของอกรอม ฎยาอ อลอมะรย (Al-‘Umari, n.d.) มหมมด โมฮาร อะล (Ali, 1997) และยสร อบดลฆอนย อบดลลอฮ (Adullah, 2004) เปนหลกในการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล พรอมกบเสรมดวยหลกความสอดคลองกบปญญา ( ) และการเปรยบเทยบ

ขอมล ( ) ตามแนวคดของอบ อลรอยหาน อลบรน (Al-Biruni, 1878) ประกอบการ

13

พจารณาขอมล เพอทราบถงขอเทจจรงบทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาต ใน 4 ดาน คอ 1) ดานสงคมและวฒนธรรม 2) ดานเศรษฐกจ 3) ดานการศกษา และ 4) ดานการเมอง

ตอนท 2 เปนการเกบขอมลเชงปรมาณ (Quantitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) กบผใหขอมลหลก ซงประกอบดวยสตรไทยมสลมทด ารงต าแหนงเปนคณะกรรมการหรอเปนแกนน าในองคกรตางๆ ของสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยจ านวน 6 องคกร ดงน คอ 1) ชมรมสตรมสลมจงหวดปตตาน 2) ชมรมขาราชการมสลมะฮจงหวดนราธวาส 3) ชมรมมสลมะฮจงหวดนราธวาส 4) ชมรมผน ามสลมะฮจงหวดนราธวาส 5) ชมรมมสลมะฮจงหวดยะลา และ 6) กลมมสลมะฮ ยวมสลมจงหวดยะลา (ยมย.) ทงนเพอทราบถงระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาตของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยในปจจบน

ตอนท 3 เปนการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview: IDI) กบผทรงคณวฒจ านวน 8 คน จากสถาบนตลาการ สถาบนศาสนาและสถาบนการเมอง เพอทราบถงขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต

ตอนท 4 เปนการเกบขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Data) จากภาคสนาม (Field Research) โดยการสนทนากลม (Focus Group Discussion: FGD) กบผทรงคณวฒอกจ านวน 8 คน จากตวแทนองคกรสตรมสลมและนกวชาการ เพอทราบถงขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตของประเทศไทยใหสอดคลองกบบทบาทของเศาะหาบยาต

14

แผนภาพกรอบแนวคดการวจย

วจยเอกสาร

บทบาทตางๆ ของเศาะหาบยาต ใน 4 ดาน คอ 1) ดานสงคมและวฒนธรรม 2) ดานเศรษฐกจ 3) ดานการศกษา 4) ดานการเมอง

แหลงขอมลหลก

แหลงขอมลเสรม

ระดบการปฏบตตามบทบาทเศาะหาบยาต ของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดน

ภาคใตของประเทศไทยในปจจบน

เกบขอมลเชงปรมาณ จากผใหขอมลหลกซงเปนคณะกรรมการหรอเปนแกนน าองคกรสตรมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใต จ านวน 6 องคกร

เก บขอมลเชงคณภาพโดยการสมภาษณเชงลกกบผทรงคณวฒ จ านวน 8 คน

เก บขอมลเชงคณภาพโดยการสนทนากลมกบผทรงคณวฒ จ านวน 6-8 คน

ขอเสนอแนะในการพฒนาบทบาทของสตรไทยมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใตใหสอดคลองกบ

บทบาทของเศาะหาบยาต