แบบเสนอโครงการประเมนผลงานขยายผลศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำาร

ของ ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครประจำาปงบประมาณ 2551

ชอโครงการ การประเมนผลงานขยายผลศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร

1.ผรบผดชอบหวหนาคณะประเมน : รศ.ดร.บญเสรม ชวะอสระกล

สดสวนรบผดชอบงาน 25%

2.ผรวมงานวจย 2.1 รศ.ดษฎ ณ ลำาปาง ผเชยวชาญดานเศรษฐศาสตร

สดสวนรบผดชอบงาน 15%2.2 รศ.ดร.สรพล เศรษฐบตร ผเชยวชาญดานสงคมศาสตร

สดสวนรบผดชอบงาน 15%2.3 รศ.ดร.สชน ตงทววพฒน ผเชยวชาญดานสตวศาสตร

สดสวนรบผดชอบงาน 15%2.4 รศ.จรญ สขเกษม ผเชยวชาญดานทรพยากร

สดสวนรบผดชอบงาน 15% และสงแวดลอม

2.5 ผศ.ทรงเชาว อนสมพนธ ผเชยวชาญดานพชศาสตร สดสวนรบผดชอบงาน 15%

3.ความสำาคญ และทมาของปญหาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดพระราชทานแนวพระราชดำาร ใหมการ

จดตงศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำารขนตามภมภาคตาง

ๆ ทวประเทศ จำานวน 6 ศนย จะไดเปนตวแทนของแตละภมสงคม ใหเปนสถานท ทำาการศกษา คนควา ทดลอง วจย เพอแสวงหาแนวทางและวธการพฒนาทเหมาะสมสอดคลองกบสภาพแวดลอมแตละทองถนและเปนททนกวชาการ ผปฏบตงาน ประชาชนใชแลกเปลยน สอสาร และถายทอดความร เปนแบบจำาลองของพนททมการพฒนาแบบผสมผสานทกสาขาในลกษณะสหวทยาการ และมการบรหารทเปนระบบ เปนขนเปนตอน มการประสานงานและประสานการดำาเนนงานทมเอกภาพ เปนศนยบรการแบบเบดเสรจในลกษณะของ พพธภณฑธรรมชาตทมชวต รวมทงนำาผลสำาเรจของโครง“ ”การฯ ขยายผลไปสประชาชนในหมบานรอบศนยฯ และประชาชนผสนใจทวไป

จากการดำาเนนงานสนองพระราชดำารทผานมา ศนยศกษาการพฒนาฯ ไดดำาเนนงานประสบความสำาเรจและสามารถขยายผลไปสราษฎรในพนทหมบานรอบศนยศกษาฯ และพนทใกลเคยงตลอดจนประชาชนผสนใจทวไป ซงสงผลใหราษฎรมความพออยพอกน และมความยงยนตอตนเองและครอบครวอนเปนประโยชนตอการพฒนาประเทศในภาพรวม

อยางไรกตาม เพอใหการดำาเนนงานขยายผลของศนยศกษาการพฒนาฯ ทง 6 ศนย เกดประสทธภาพและประสบผลสำาเรจมากยงขน จงเหนสมควรใหมการดำาเนนการตดตามประเมนผล เพอศกษาการดำาเนนงานขยายผลของศนยศกษาฯ วาเปนไปตามแนวพระราชดำารหรอไม มปญหา อปสรรคและขดของประการใด ตลอดจน ศกษาถงผลประโยชน (Outcome) และผลการเปลยนแปลง (Impact) ทมตอประชากรกลมเปาหมาย ทงน เพอนำาผลการประเมนผลไปใชในการปรบปรงการดำาเนนงานขยายผลในระยะตอไปใหมประสทธภาพมากยงขน และสอดคลองกบความตองการของประชาชนในพนทตอไป

4.วตถประสงคของการศกษา4.1 เพอศกษาความสอดคลองของการดำาเนนงานขยายผลกบแนว

พระราชดำาร ประโยชนทไดรบ รวมทงผลกระทบทเกดจากการดำาเนนงานโครงการขยายผลศนยศกษาฯ

2

4.2 เพอศกษาถงประเดนปญหาตลอดจนขอจำากดในการดำาเนนงานขยายผลของศนยศกษาฯ

4.3 เพอศกษาถงแนวทางการบรหารจดการงานขยายผลของศนยศกษาฯ

4.4 เพอศกษาการพงตนเองตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

5. ขอบเขตของการศกษา5.1 ขอบเขตดานเนอหา

5.1.1 การขยายผลสำาเรจของศนยศกษาฯ สประชาชน5.1.2 การบรหารจดการงานขยายผลฯ

5.2 ขอบเขตของประชากร ไดแก 5.2.1 เจาหนาททเกยวของภายในศนยศกษาฯ โดยทำาการ

ศกษาระบบการบรหารฯ5.2.2 ขอบเขตประชากรเปาหมาย ไดแก กลมประชากรในพนท

หมบานรอบศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร ดงน

5.3 ข อบเขต ดาน เวลา ระยะเวลาในการประเมนผล ครงน 7 เดอน (แลวเสรจรายงานฉบบสมบรณภายในเดอนมกราคม 2552)

6. ทฤษฎและกรอบแนวคดของการศกษา

ศนยศกษาการพฒนา

จำานวนผรบการขยายผล

ฐานขอมลป 50 (ราย)

สมกลมประชากรตวอยาง 10%

(ราย)

ศนยศกษาการพฒนา

หวยฮองไครฯ

1,499จำานวน 18 หมบาน

150

3

โครงการประเมนผลการดำาเนนงานขยายผลศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำารในการศกษาครงน คณะผประเมนเลอกทจะใชกรอบทฤษฎและแนวคดการประเมนผลทเรยกวา แบบจำาลอง“การประเมนผล CIPP Model” ของ Daniel L. Stufflebeam (1971, 1983) ซงเปน Model หรอ แบบจำาลองการประเมนผลทนยมใชในการประเมนโครงการกนเปนอยางมากในปจจบน ซง CIPP เปนคำายอของคำาวา Context, Input, Process, Product ซงมจดมงหมายเพอรวบรวมขอมลหรอสารสนเทศเพอการนำาไปใชในการตดสนใจหาทางเลอกทเหมาะสม (สรพล เศรษฐบตร, 2547:53) โดยในการประเมนนนมงประเมนสงทตองการจะประเมน 4 ประการ ดวยกน คอ

6.1 สภาพแวดลอม (C-Context ) เพอพฒนาจดมงหมายของโครงการ 

6.2 ปจจยนำาเขา (I-Input) เพอออกแบบโครงการ 6.3 กระบวนการ (P-Process) เพอประเมนขนตอนในการ

ดำาเนนการตามโครงการ 6.4 ผลผลต(P-Product) เพอประเมนผลสมฤทธตาม

โครงการ

6.1 การประเมนบรบทหรอสงแวดลอม (Context evaluation)

การประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอม (Context evaluation) ของโครงการและชมชนมวตถประสงคในการประเมนเพอเปนการประเมนสภาวะแวดลอมของชมชน กอนทจะลงมอดำาเนนการในโครงการใด ๆ เพอทจะไดนำาขอมลของชมชน (Community profiles) ตาง ๆ ไปพจารณากำาหนดหลกการและเหตผล รวมทงพจารณาความจำาเปนทจะตองจดทำาโครงการดงกลาว การชประเดนปญหา ตลอดจนพจารณาความเหมาะสมของโครงการ การประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอมเปนรปแบบพนฐานของการประเมนทวๆไปใหไดมาซงเหตผล เพอชวยในการกำาหนดวตถประสงคของโครงการ โดยจะเนนในดานความสมพนธทเกยวกบสภาพ

4

แวดลอม ความตองการ และเงอนไขทเปนจรงตาง ๆ ทเกยวของกบสภาพแวดลอมของโครงการและชมชน ชวยในการวนจฉยปญหาใหไดขอมลพนฐานทจะเปนประโยชนตอการตดสนใจ

การประเมนบรบทหรอสภาวะแวดลอม มวตถประสงคในการประเมนเพอประเมนตวโครงการวามเปาหมายและจดมงหมายสอดคลองกบหลกการและเหตผลหรอไม โดยเปนการหาเหตผลเพอกำาหนดวตถประสงคและเปาหมาย ของการจดทำาโครงการ ทงนเพอนำาผลและขอมลทไดมาปรบแผนใหสอดคลองตอไป

6.2 การประเมนปจจยนำาเขา (Input evaluation) การประเมนปจจยเบองตน (Input evaluation) มวตถประสงค

ในการประเมนเพอประเมนสภาพกอนเรมโครงการในดานการเตรยมทรพยากร และเพอเปนการเตรยม ความพรอมตาง ๆ กอนการดำาเนนโครงการ และเปนการนำาผลหรอขอมลมาประกอบการตดสนใจปรบปรงแผน/โครงการตอไป ตรวจสอบความพรอม/ความเปนไปไดกอนการจดโครงการเพอนำาไปสการดำาเนนโครงการฯ ในเชงบรหารโครงการ การประเมนปจจยเบองตน (Input evaluation) เปนการพจารณาความเหมาะสม ความพอเพยงของทรพยากรในการดำาเนนโครงการสงเสรมและพฒนาการเกษตร ตลอดจนเทคโนโลยและแผนงานของการดำาเนนงานโครงการฯ

6.3 การประเมนกระบวนการ (Process evaluation) การประเมนกระบวนการ (Process evaluation) มวตถประสงค

เพอเปนการประเมนเพอหาขอบกพรองของการดำาเนนโครงการ หาขอมลประกอบการตดสนใจทจะสงการเพอพฒนางานตาง ๆ การตดตามแผนปฏบตงานของโครงการ (Project monitoring) บนทกภาวะของเหตการณตาง ๆ และรายงานความกาวหนาของโครงการ ใหผบรหารใชประกอบการตดสนใจ การประเมนกระบวนการ (Process evaluation) เปนกระบวนการพจารณาวาแผน หรอกจกรรมตาง ๆ ของโครงการได

5

ดำาเนนงานปฏบตไปตามแผนทกำาหนดไวหรอไม และเพอการพจารณาปรบแผน และบนทกการปฏบตงาน เมอแผนการดำาเนนโครงการ ไดรบการอนมต และลงมอทำาการประเมนกระบวนการ (Process evaluation) จำาเปนตองไดรบการเตรยมการเพอใหขอมลยอนกลบ (Feedback) แกผรบผดชอบและผดำาเนนการทกลำาดบขน

การประเมนกระบวนการมวตถประสงคหลก ๆ อย 3 ประการ คอ6.3.1เพอหาและทำานายขอบกพรองของกระบวนการ หรอการ

ดำาเนนตามขนตอนทวางไว6.3.2เพอรวบรวมสารสนเทศสำาหรบผผบรหารใชประกอบการ

ตดสนใจวางแผนเพอจะไดแกไขทนทวงท และอำานวยการใหการปฏบตงานโครงการฯ ด ำาเนนและเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน

6.3.3เพอเปนการรายงาน งานสะสมถงการปฏบตตางๆทเกดขน และกำาหนดแลวเสรจ

6.4 การประเมนผลผลต (Product evaluation) การประเมนผลผลต (Product evaluation) มวตถประสงคใน

การประเมนเพอเปรยบเทยบผลผลต (Output) ทเกดขนจากการดำาเนนโครงการ กบเปาหมาย หรอวตถประสงค (Goals and objectives) ของโครงการฯ ทก ำาหนดไวแตตน หรออกนยหนงกคอเปนประเมนผลสมฤทธของโครงการวาบรรลวตถประสงคหรอไม โดยวดหรอประเมนในดานประสทธผลของโครงการ (Effectiveness) การประเมนผลผลต (Product evaluation)

การประเมนผลผลต เปนการประเมนเพอนำาขอมลไปใชตดสนการบรรลความสำาเรจของโครงการ เปนการจดหาขอมลเพอใชในการตดสนความเหมาะสมของแผนงานตาง ๆ ทจดขน โดยดวาขอมลนนจะมสวนชวยใหบรรลจดมงหมายของโครงการหรอไม และการประเมนผลผลตยงเปนการประเมนเพอชวยใหผบรหารโครงการไดทราบขอมลในการนำาไป แกไขปรบปรง ในการจดทำาโครงการครงตอไป / เลกทำาไปเลย

6

ภาพท 1 แสดงใหเหนถงความสมพนธระหวาง ประเภทของการประเมนผลกบประเภทของการตดสนใจตามแบบจำาลองการประเมนผล CIPP Model ของ Daniel L. Stufflebeam ทเปนการใหขอมลและสารสนเทศ (Information) ในเชงการบรหารโครงการในดานตางๆ สำาหรบใชประกอบการตดสนใจ (Decision making) ใหกบผบรหารโครงการ ในดานตอไปน คอ

1. การประเมนดานสภาวะแวดลอม (Context evaluation) เพอใหไดขอมลประกอบการตดสนใจในการวางแผนงาน (Planning decision) และการเลอกกำาหนดวตถประสงค

2. การประเมนปจจยนำาเขา (Input evaluation) เพอใหไดขอมลประกอบการตดสนใจในการกำาหนดโครงสรางของโครงการ (Structuring decision ) และการจดแผนงาน

3. การประเมนกระบวนการ (Process evaluation) เพอใหไดขอมลประกอบการตดสนใจในการนำาโครงการไปปฏบต (Implementing decision) และการจดรปแบบการการดำาเนนงานและกจกรรมของงาน

4. การประเมนผลลพธ (Product evaluation) เพอใหไดขอมลประกอบการตดสนใจวาควรจะมการปรบปรง เปลยนแปลงการดำาเนนงานโครงการ (Re-cycling) หรอดำาเนนโครงการ ตอไป หรอ ลมเลกหยดโครงการ

7

 

ภาพท 1 ความสมพนธระหวางประเภทของการประเมนผล CIPP Model กบประเภทของการตดสนใจ

ภาพท 2 แสดงกรอบแนวคดของการประเมนผลการดำาเนนงานขยายผลศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำารในการศกษาครงน ซงแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางประเภทของการประเมนผลกบการตดสนใจเชงนโยบายเพอกำาหนดแนวทางการบรหาร

8

การประเมนปจจยนำาเขา

การประเมนกระบวนการ

การประเมนผลผลต(Product

แบบจำาลองในการประเมน(Evaluation model) ประเภทของการตดสนใจ(Decision making)

การประเมนดานสภาวะแวดลอม (Context

ตดสนใจในการวางแผนงานและการกำาหนด

ตดสนใจในการกำาหนดโครงสรางของโครงการ

ตดสนใจในการนำาโครงการไปปฏบต การ

ตดสนใจวาควรจะดำาเนนโครงการ ตอไป หรอ ลม

จดการงานขยายผลของศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครเนองมาจากพระราชดำารตามแบบจำาลองการประเมนผล CIPP Model

9

Input Evaluation (การประเมนทรพยากรนำาเขา)

ความสามารถของหนวยงาน บคลากร ในการบรหารจดการโครงการ/ศนยฯ

ตรวจสอบความเหมาะสมของวธการดำาเนนโครงการ และยทธวธทจะใชในการบรรลวตถประสงคของโครงการ/ศนยฯ การไดรบความชวยเหลอในดานตางๆซงจะชวยใหโครงการดำาเนนไปได เชน หนวยงานทจะชวยเหลอ เวลา เงนทน อาคารสถานท อปกรณ เครองมอ ฯลฯ

งบประมาณคาใชจาย (เงนทนพอเพยงหรอไม ตองหาเพมหรอไม)

ความเหมาะสมระยะเวลาการดำาเนนโครงการ/กจกรรม

Context Evaluation (การประเมนบรบทของศนย)

ศกษารายงานทเกยวกบศนยศกษาการพฒนาเนองมาจากพระราชดำารฯ

ศกษาถงวตถประสงค ภารกจยทธศาสตร แผนงานและโครงการของศนยฯ

ประเมนวตถประสงค ภารกจยทธศาสตร แผนงานและโครงการของศนยฯ วามความสอดคลองกบแนวพระราชดำารฯ และความสอดคลองกบความตองการของชมชน กลมเปาหมายเพยงใด อยางไรบาง

Process Evaluation (การประเมนกระบวนการ)

ประเมนการดำาเนนงานตามแผนงานและโครงการของศนยฯ วามความสอดคลองกบวตถประสงค ภารกจ ยทธศาสตร แผนงานและโครงการของศนยฯ หรอไม อยางไร

ประเมนแผนหรอกจกรรมตางๆ ของศนยฯ วาปฏบตงานตามแผน (Plan of work ) ทไดวางไวหรอไม

ประเมนกระบวนการในการบรหารจดการของศนยฯ และความเหมาะสมตางๆ ของโครงการฯทรพยากรทใชมคณภาพอยางไร วธการ และระยะเวลาดำาเนนงานเปนไปตามกำาหนดไวหรอไม การประสานแผน/ประสานงานกจกรรมตางๆ รวมถงผรบผดชอบของโครงการ/ศนยฯ

ประเมนเพอคนหาประเดนปญหา ขอจำากดตางๆ ในระหวางและขณะดำาเนนงานขยายผลของโครงการ/ศนยฯ

Product Evaluation (การประเมนผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ)

ประเมน ผลผลต ผลลพธ ผลกระทบ (Impact of the program)

ประเมนถงประโยชนทศนยฯ ชมชน กลมเปาหมาย จะไดรบ

หลกการ /แนวคด /ทฤษฎ

ทใชในการสงเคราะห

การมสวนรวม และการทำางานในเชงบรณาการ

การทำางานในเชงสหสาขา

การพฒนาอยางยงยน

เศรษฐกจพอเพยงการพงตนเอง

ขอเสนอเชงนโยบายและแนวทางการบรหารจดการงานขยายผลของศนยศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครเนองมาจากพระราชดำารคณะทำางานจด

ทำาการประเมนผลฯ วเคราะห และสงเคราะห ขอมลทไดจากการประเมน และจากการสมภาษณนำาไปสการจดทำา ขอเสนอเชงนโยบายและแนวทางการบรหารจดการงานขยายผลของศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครเนองมาจากพระราชดำารเสนอตอ กปร.

ภาพท 2 แสดงกรอบแนวคดของการศกษา

7. การทบทวนวรรณกรรม / สารสนเทศ ( Information ) และงานวจยทเกยวของ

การดำาเนนการทผานมา1) การประเมนผลโครงการศนยศกษาการพฒนาอนเนองมา

จากพระราชดำาร ประจำาป 2540 ซงสามารถสรปผลการประเมนผลไดดงน

การขยายผลและผลกระทบตอครวเรอน พบวา ครวเรอนในหมบานรอบศนยฯ ทงหมด เคยเดนทางไปยงศนยฯ เฉลย 10.02 ครงตอครวเรอนตอป โดยมจดมงหมายในการเดนทางไปยงศนยฯ ตางๆ กนไป เชน ไปหาความร ไปพกผอนหยอนใจ ไปขอคำาแนะนำาตางๆ จากศนย และรอยละ 33.0 ทรจกกบเจาหนาทศนยฯ อยางไรกตาม มรอยละ 80.10 ของครวเรอนในหมบานรอบศนยฯ ทงหมดเคยไดรบขาวสารการพฒนาของศนยฯ จากสอประเภทตางๆ และรอยละ 79.77 มความเหนวาศนยศกษาการพฒนาฯ แตละแหงมความพรอมทจะเปนตวแบบความสำาเรจในการพฒนาใหกบประชาชนในแตละพนทได และคาดหวงวาในอนาคตศนยศกษาการพฒนาฯ จะเปนแหลงรวมของความร มวธการมเทคนคใหมๆ ทจะเปนตวอยางใหกบประชาชนในการประกอบอาชพ ศนยศกษาการพฒนาฯ นาจะเปนแหลงกลางทงในการพฒนาและการทองเทยว และศนยศกษาการพฒนาฯ ควรปรบปรงพฒนาในดานการขยายผลเผยแพรประชาสมพนธใหกวางยงขน

ความเหนและขอเสนอแนะในการวางแผนและดำาเนนงานของศนยศกษาการพฒนาฯ การขยายผลโดยการสาธตสงเสรม และเผยแพรไปสประชาชนศนยฯ ควรใหความสำาคญในการดำาเนนงานทประชาชนเขามามสวนรวมในการดำาเนนงานมากขน มใชมงประชาสมพนธเพยงอยางเดยวควรมตวอยางทเปน ตวแบบของความสำาเรจ ทถกตองตามแนวพระ“ “ราชดำารอยางแทจรงใหกบประชาชนไดรไดเหน และสมผสไดจรง โดยเฉพาะ

10

อยางยงการขยายผลควรเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมมากขน โดยในการดำาเนนการนาจะใหความสำาคญในลกษณะของการทำารวมกน (Work With) ไมใชศนยศกษาการพฒนาฯ ไปทำาให (Work For)

2) การตดตามผลการดำาเนนงานโครงการขยายผลของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำาร ประจำาป 2546

จากการดำาเนนการ พบวาเกษตรกรสวนใหญจะเลอกโครงการ/กจกรรมทตนถนดและมทกษะ ตลอดจนมความพรอมอยบางแลว โครงการ/กจกรรมทเกษตรกรเลอกมกมรปแบบวธการทเรยบงาย มเทคโนโลยทเหมาะสมไมซบซอนสามารถทำาความเขาใจไดงายและนำาไปปฏบตไดเอง ซงสวนใหญจะเปนโครงการ/กจกรรมทมตนทนการผลตไมสงแตใหผลตอบแทนคมคา สอดคลองกบแนวทางการดำาเนนงานขยายผลของศนยฯ ทมงเนนการพฒนาเพอสงเสรมการพงพาตนเองเปนหลก โดยเทคโนโลยทนำาไปขยายผลสเกษตรกรจะตองมตนทนไมสง เนนการใชทรพยากรทมอยในแตละพนทเปนหลก ทงนกเพอลดภาระดานคาใชจายของเกษตรกรทจะตองจดซอมาดำาเนนการเองตอไปในระยะยาว เปนการตดคาใชจายเพอเพมขดความสามารถในการพงพาตนเองใหมากขน โดยมขอเสนอแนะจากการดำาเนนการ ดงน

2.1 การดำาเนนงานขยายผลของศนยศกษาฯ ป 2544 – 2546 ยงเนนเกษตรกรเปาหมายในพนทหมบานรอบศนย และหมบานศนยสาขาเปนสวนใหญ ทำาใหเกดความเหลอมลำาแกเกษตรกรในพนทใกลเคยงและพนทอนๆ ดงนน การดำาเนนงานขยายผลระยะตอไป จงควรเนนเกษตรกรเปาหมายใหกวางขวางยงขน โดยควรพจารณาและคำานงถงความเหมาะสมและความเปนไปไดของโครงการในแตละพนทดวย

2.2 การดำาเนนงานขยายผลควรเนนการสรางความรวมมอและการมสวนรวมของเกษตรกรในลกษณะ รวมคด รวมทำา ใหมากขน “ ”ลดการสนบสนนปจจยการผลตแบบใหเปลา โดยสรางเงอนไขหรอขอผกพนในการเขารวมโครงการของเกษตรกรใหมากขนเพอใหเกดความรสก รวม“รบผดชอบ และเปนสวนหนงในการดำาเนนโครงการ”

11

2.3 ใหความสำาคญกบฐานขอมลเกษตรกรในแตละพนท รวมถงศกยภาพ ทกษะของเกษตรกรในแตละดาน เพอการวางแผน วางนโยบายการดำาเนนงานขยายผลในพนทเปาหมายตางๆ ไดอยางเหมาะสมสอดคลองกบสภาพความเปนจรงและสามารถยดเปนมาตรฐานในการนำามาประกอบการพจารณาในการจดกจกรรมตางๆ ใหถกตองและมประสทธภาพยงขน

2.4 การขยายผลของศนยศกษาฯ ทดำาเนนการในพนทเปาหมายไปแลว ยงขาดความตอเนองและเชอมโยงกบแผนงานปกตของหนวยงานทรบผดชอบ โดยเฉพาะอยางยงปญหาดานงบประมาณของหนวยงานในการพฒนาพนทดงกลาว ทำาใหศนยศกษาฯ ไมสามารถขยายผลการดำาเนนงานไปยงพนทอนๆ ไดอยางทวถง ดงนน หนวยงานทเกยวของจงควรนำาโครงการ/กจกรรมทดำาเนนการสำาเรจแลวในศนยฯ ไปผลกดนใหเปนนโยบายของหนวยเพอใหเกดความตอเนองในทางปฏบตและการโอนงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารเขาสการพฒนาตามระบบปกตตอไป

2.5 ควรขยายผลการดำาเนนการทประสบความสำาเรจแลวไปสกระบวนการพฒนาในระดบทองถนใหเกดผลเปนรปธรรมมากขน โดยสรางความเชอมโยงกบโครงการหรอนโยบายของรฐบาล เชน โครงการหนงตำาบลหนงผลตภณฑ ฯลฯ เพอเผยแพรงานพระราชดำารใหกวางขวางยงขน

2.6 อยางไรกตาม โครงการขยายผลของศนยศกษาฯ ทผานมา มบางสวนยงเปนลกษณะงานพฒนาตามปกตของหนวยงานทเขามารวมดำาเนนการในศนยฯ โดยมงแตเฉพาะกจกรรมของหนวยมากกวาจะมองในภาพรวมของศนยฯ ดงนนเพอให ตนแบบความสำาเรจ ของศนยฯ ได“ ”นำาไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรมตรงตามพระราชดำารและวตถประสงคของศนยฯ การพจารณาจดทำาโครงการในระยะตอไป นอกจากจะตองยดตนแบบความสำาเรจทไดจากการศกษา ทดลอง ภายในศนยฯ เปนหลกแลวโครงการนนๆ จะตองไมซำาซอนกบงานพฒนาตามระบบปกตของหนวยงาน

12

3) รายงานการตดตามผลงานการศกษา ทดลองและวจยของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำาร ทง 6 ศนย เดอนพฤศจกายน 2549 พบวา

ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครฯ จากการศกษาพบวา ไดนำาผลความสำาเรจของงานศกษา

ทดลองและวจยในศนยศกษาฯ ไปขยายผลสราษฎร ใน 3 แนวทาง ไดแก1) การจดทำาแปลงสาธตในศนยศกษาฯ พบวามจำานวนผเขา

เยยมชมและศกษาดงานศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำาร ในชวงป 2546-2548 จำานวนทงสน 85,255 คน เฉลยปละ 28,418 คน โดยมกลมผเขาเยยมชมมากทสด คอ กลมเกษตรกร จำานวน 23,778 คน และมชาวตางประเทศเขาชมนอยทสด จำานวน 1,384 คน

2) การฝกอบรมใหความรทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต พบวา ศนยศกษาฯ ไดมการนำาผลการศกษา ทดลองและวจยไปจดทำาเปนหลกสตรการฝกอบรม ในชวงป 2546-2548 จำานวนทงสน 14 หลกสตร จาก 33 หลกสตร คดเปนรอยละ 42.42 โดยมรายละเอยดของหลกสตรการฝกอบรมทสอดคลองกบงานวจย ดงน

- ดานการพฒนาเกษตรกรรม มจำานวน 6 หลกสตร - ดานการพฒนาปศสตวและโคนม มจำานวน 1 หลกสตร - ดานการพฒนาปาไม มจำานวน 2 หลกสตร - ดานการพฒนาประมงและการเพาะเลยงสตวนำา จำานวน

4 หลกสตร - ดานการพฒนา ปรบปรงและบำารงดน จำานวน 1

หลกสตร 3) การสงเจาหนาทของศนยศกษาฯ ไปใหความรในพนทของ

เกษตรกรโดยตรง พบวา ศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำาร ไดดำาเนนการตดตาม โดยการจดทมเจาหนาทของศนยศกษาฯ ซงรบผดชอบในการตดตามและประสานงานกบเกษตรกรในพนทออกเยยมเยยนเกษตรกร เพอใหความรและแกไขปญหาในเบองตนตาม

13

แผนการปฏบตงานของศนยศกษาฯ เฉลยเดอนละ 2 ครง โดยแบงตามพนทดำาเนนการ ซงหากการเขาไปตดตามในพนทครงนน เจาหนาทไมสามารถใหคำาปรกษา แนะนำาหรอแกไขปญหาเฉพาะดานได (ปญหาทเกดขนเปนปญหาทตองใชวชาการเฉพาะทาง ในการแกไข) เจาหนาทในสวนน จะทำาหนาทในการรวบรวมปญหาของเกษตรกร และดำาเนนการสงตอขอมลใหกบนกวชาการเฉพาะดานซงเปนเจาหนาทจากหนวยงานปกตทเปนคณะทำางานศนยศกษาฯ ในดานตาง ๆ ออกไปเยยมเยยนและแกไขปญหาตอไป

4) โครงการตดตามประเมนผลงานฝกอบรมของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำาร ป 2549

สรปภาพรวมการประเมนผลงานฝกอบรมของศนยศกษาฯ ปงบประมาณ 2549 (ผลกระทบทมตอผเขารบการฝกอบรม)

4.1 การมสวนรวมของผเขารบการอบรม สวนใหญมสวนรวมในการดแลเครองมอ อปกรณ ปจจยการผลต รองลงมามสวนรวมในการลงมอปฏบต วางแผนจดทำาโครงการ และมสวนรวมในการเสนอความคดเหน ตามลำาดบ

4.2 การตดตามผล หรอการฝกอบรม สวนใหญมการตดตามผลการฝกอบรมโดยเจาหนาทศนยศกษาฯ เดอนละ 1 – 2 ครง

4.3 ความคาดหวงจากการฝกอบรม สวนใหญผเขารบการฝกอบรมคาดหวงวาจะไดรบประโยชนจากการฝกอบรม โดยสงทคาดหวง ไดแก การนำาความรมาสรางรายไดใหแกครวเรอน นำาความรมาปรบใชในชวตประจำาวน และตองการรบปจจยการผลต

4.4 การใชประโยชนจากหลกสตรการฝกอบรม สวนใหญผเขารบการฝกอบรมจะไดรบความรเพมเตม เพมรายได และฟ นฟคณภาพสงแวดลอม ตามลำาดบ

4.5 ผเขารบการฝกอบรมพงพอใจตอหลกสตรการฝกอบรม สวนใหญผเขารบการฝกอบรมไดเพมพนความร พอใจเนอหาสาระของหลกสตร สอดคลองกบอาชพ สอดคลองกบความตองการ และสอดคลองกบสภาพพนท ตามลำาดบ

14

4.6 การนำาหลกสตรฝกอบรมไปเผยแพรความร เมอพจารณาภาพรวมแลว ไมมความแตกตางระหวางการเผยแพรความร และไมไดเผยแพรความรของสดสวน การนำาหลกสตรการฝกอบรมไปเผยแพรความร โดยแหลงเผยแพรความร ไดแกเพอนบาน ญาตพนอง และสมาชกกลมเดยวกน

4.7 การศกษาระดบการพงตนเองของผเขารบการฝกอบรม ดานตางๆ สวนใหญผเขารบการฝกอบรมสามารถพงตนเองดานจตใจ ดานทรพยากรธรรมชาต ดานเทคโนโลย ดานเศรษฐกจ และดานสงคม ตามลำาดบ ทงนเมอมองในภาพรวมของการพงตนเองจะเหนวาผเขารบการฝกอบรมสามารถพงตนเองไดหลงจากผานการฝกอบรมของศนยศกษาฯ

เอกสารงานวจยทเกยวของ (เพมเตม)ศกดชาย สมใส (2541) ศกษาเรองทศนคตของเกษตรกรหมบาน

รอบบรเวณศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจารพระราชดำาร ตอการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาต พบวาเกษตรกรมความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตในระดบสง มการดำาเนนกจกรรมการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและมทศนคตตอการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตในระดบสงเชนกน สวนปจจยทมความสมพนธกบทศนคตตอการอนรกษและทรพยากรธรรมชาต ไดแก รายไดรวมของครวเรอน การไดรบขาวสาร และความรความเขาใจเกยวกบการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาต ปญหาอปสรรคในการอนรกษและพฒนาทรพยากรธรรมชาตของเกษตรกร คอ ความเสอมโทรมของทรพยากรดน เนองมาจากขาดการปรบปรงบำารงดน การลกลอบตดไม การขาดแคลนนำาทำาการเกษตรและปญหาไฟปา

ศนสนย นตธรรมยง (2538) ประเมนผลการดำาเนนงานหมบานรอบบรเวณศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำาร พบวา การดำาเนนงานของเกษตรกรทประสบความสำาเรจในดานตาง ๆ ไดแก การเลยงสตวชนดตาง ๆ มการเลยงโคขาวลำาพน โคนมพนธลกผสมและพนธบรามน ไกพนธพนเมอง สกรพนธลารจไวทและพนธพนเมอง

15

และบางครวเรอนมการเลยงกบและเลยงเปดบาง บางสวนมการเลยงปลา ในการปลกพชมการทำาเกษตรกรรมแบบประณต ปลกพชไร และไมผลบางครวเรอน นอกจากนยงมการแปรรปพชไรและไมผลบางชนด เกษตรกรมความพงพอใจตอการปฏบตงานของเจาหนาททในเกณฑปานกลาง ใหความรวมมอกบเจาหนาทเปนอยางดและมการรวมกลมเพอทำากจกรรมตาง ๆ ของชมชนเปนอยางด เกษตรกรประสบกบปญหาการขาดแคลนนำาในฤดแลง ขาดเงนทน ตองการเปนเจาของทดน และมตลาดรบซอผลตผลทแนนอน

ภาณวฒน ไชยมะโน (2548) ศกษาปจจยทมผลตอการตดสนใจของเกษตรกรในการเขารวมโครงการขยายผลของศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครอนเนองมาจากพระราชดำาร พบวา เหตผลทเกษตรกรสนใจเขารวมโครงการขยายผลของศนยฯ มากทสดคอ ตองการเพมรายได รองลงมาคอ ตองการปจจยการผลตและเหตผลทเกษตรกรตดสนใจไมเขารวมโครงการฯ มากทสดคอ พนทไมเหมาะสม รองลงมาคอ ขาดแคลนเงนทน ปจจยทเกษตรกรเขารวมขยายผลของศนยคอ ระดบการศกษา จำานวนแรงงานในครอบครว ตำาแหนงทางสงคม การตดตอกบเจาหนาท และเงนทน ปญหาอปสรรคของเกษตรกรทเขารวมโครงการฯ คอ ราคาผลผลตตำาไมคมกบการลงทน รายไดจากการเกษตรนอยลง พนทถอครองทำาการเกษตรของครอบครวมนอยเกนไป ดนคณภาพไมด ภาระหนสน และแหลงน ำาเพอทำาการเกษตรไมเพยงพอ

ศโรรตน หอมนาน (2547) ศกษาศกยภาพการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรหมบานรอบบรเวณศนยศกษาการพฒนาหวยหองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร พบวาหมบานรอบบรเวณศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร มความพรอมในระดบมากในดานการเขาถง มความพรอมในระดบปานกลางในดานสงดงดดใจ ความสามารถในการรองรบนกทองเทยว และพนทในการบรหารจดการนกทองเทยว และมความพรอมในระดบนอยในดานสงอำานวยความสะดวก และการมสวนรวมของชมชนในแนวทางการทองเทยวเชงเกษตร จดแขงของการเปนหมบานรอบ

16

บรเวณศนย ทสำาคญคอ มกจกรรมการสงเสรมพฒนาอาชพการเกษตรทด และมจดออนคออปสรรคตาง ๆ ในการทำาอาชพเกษตรยงมอยอกมาก ขอแนะนำาในการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรทส ำาคญคอ การพฒนาสงอำานวยความสะดวกและใหประชาชนในชมชนเขามามสวนรวม และมการประสานความรวมมอระหวางชมชนในทองถนและองคกรทเกยวของ

8. เอกสารอางอง ภาณวฒน ไชยมะโน. 2548. “ปจจยทมผลตอการตดสนใจของเกษตรกร

ในการเขารวมโครงการขยายผลของศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร” . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาวชาสงเสรมการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศกดชาย สมใส. 2541. ทศนคตของเกษตรกรหมบานรอบบรเวณศนยการศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร. การคนควาแบบอสระ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาวชาสงเสรมการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศนสนย นต ธรรมยง. 2538. การประเมนผลการดำาเนนงานหมบานรอบบรเวณศนยการศกษาพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร. การคนควาแบบอสระ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาวชาสงเสรมการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศโรรตน หอมนาน. 2547. “ศกยภาพการพฒนาการทองเทยวเชงเกษตรหมบานรอบบรเวณศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไคร อนเนองมาจากพระราชดำาร” . วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาวชาสงเสรมการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สรพล เศรษฐบตร. 2547. การวางแผนและประเมนผลโครงการพฒนาการเกษตร . (เอกสารคำาสอน ) กรงเทพฯ : ภาควชาเทคนค

17

เกษตร คณะเทคโนโลยการเกษตร สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง . 85 หนา

Stufflebeam, D.L. 1971. Educational Evaluation and Decision Making. Itaca; FE Peacock.

Stufflebeam, D. L. 1983. The CIPP model for program evaluation. In G. F.Madaus, M. Scriven, M., and D. L. Stufflebeam (Eds.), Evaluation Models (Chapter 7, pp. 117-141). Boston:

9. วธการดำาเนนการศกษาระเบยบวธวจย9.1 ศกษาขอมลทตยภมจากรายงานและขอมลการดำาเนนงานและ

ผลการดำาเนนงานของศนย ฯ9.2 ประชากรและการสมกลมตวอยางกลมประชากรในพนทหมบานรอบศนยศกษาการพฒนาเนองมาจาก

พระราชดำาร ของศนยศกษาการพฒนาหวยฮองไครมจำานวนทงสน 1,499 ราย จาก 18 หมบาน สมกลมประชากรตวอยาง รอยละ 10 ไดจำานวนตวอยาง 150 ตวอยาง เกบขอมลจากการสมภาษณ เจาหนาททเกยวของของศนย และสอบถามสมภาษณ ประชากรในพนทเปาหมาย ในพนทรอบศนยฯ

10. วธการวเคราะหขอมล10.1การวเคราะหขอมลทไดจากการใชแบบสมภาษณกลมตวอยาง

150 ตวอยาง วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) เชน คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาเฉลยถวงนำาหนก เปนตน

10.2 ขอมลทไดจากการประชมกลม (Focusgroup Interview) รวมกบเจาหนาทของโครงการ ฯ และหนวยงานทเกยวของ ใชวธวเคราะหเนอหาเพอสรปหาแนวทางในการพฒนาในดานตาง ๆ

ขนตอนการดำาเนนการวจย / เกบขอมล / วธการ

18

1.แผนปฏบตงาน ดำาเนนงานประเมนผลโครงการขยายผลศนยศกษาการพฒนาฯ ในปงบประมาณ 2551 ดงตารางตอไปน

เดอนการปฏบตงาน ก.พ

.51

ม.ค.

51

เม.ย.51

พ.ค.51

ม.ย.51

ก.ค.51

ส.ค.51

ก.ย.51

ต.ค.51

พ.ย.51

ธ.ค.51

ม.ค.52

หมายเหต

1. จดทำา TOR โครงการประเมนผลฯ / ประสานงานจดหาสถาบนการศกษาฯ

2. สถาบนการศ กษาจดสง โครงร างประ เมนผล (Proposal) 10 ชด

3. แตงตง คณะกรรมการก ำาก บการประเมนผล / ประชมคณะทำางาน

4. แกไข TOR / แจงสถาบนการศกษาดำาเนนการแกไข Proposal

5. สถาบนการศกษาจดสงโครงรางการประเมนผล (Proposal) ทแกไขแลว 10 ชด / ประชมช แจงสถาบนการศกษา / ทำาสญญาจาง ทสำานกงาน กปร.

6. สถาบนการศกษาดำาเนนการประเมนผลตามสญญา- จดทำาแบบสอบถาม / วธการเกบขอมลภาคสนาม- การ Edit ขอมล / ประมวลผลดวยโปรแกรม SPSS- การวเคราะหผลการศกษาเปนตาราง / จดทำา

ภายในวนท 15

19

รายงานผลการศกษาฯ7. สถาบนการศกษาสงแบบสอบถาม และแผนการ

ดำาเนนงานประเมนผลใหทราบกอนการดำาเนนงานเกบขอมลภาคสนาม (10 ชด )

8. สำานกงาน กปร. ออกตดตามผลการดำาเนนงานโครงการฯ

9. สถาบนการศกษาสงรายงานฉบบตน(Progress Report) 10 ชด

อนมตคาใชจายงวดท 1

10. ประชมคณะกรรมการกำากบการประเมนผลฯ ครงท 2

11. สงรายงานฉบบกลาง จำานวน 10 ชด อนมตคาใชจายงวดท 2

12. ประชมคณะกรรมการกำากบการประเมนผลฯ ครงท 313. สงรางรายงานประเมนผล ฯ จำานวน 10 ชด14. ประชมคณะกรรมการกำากบการประเมนผลฯ ครงท 415. สงรายงานฉบบสมบรณ 100 ชด / สรปผบรหาร จำานวน 20 ชด

อนมตคาใชจายงวดท 3

ภายในวนท 10

ภายในวนท 30

ภายในวนท 30

ภายในวนท 30

ภายในวนท 30

20

11. ระยะเวลาในการทำาวจย และแผนการดำาเนนงานตลอดโครงการ (Gantt chart)

(ระยะเวลา 7 เดอน) เรมดำาเนนการในเดอนมถนายน 2551 แลวเสรจ เดอนมกราคม 2552

12. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ12.1 ทำาใหทราบถงความสอดคลองกบแนวพระราชดำารทพระราชทาน

ไวตอผลสำาเรจ ความตอเนอง ผลประโยชน และผลกระทบทเกดขนจากการดำาเนนโครงการขยายผลของศนยศกษาการพฒนา อนเนองมาจากพระราชดำารวาสามารถสนองพระราชดำารไดครบถวน และถกตองเพยงใด ในระยะยาว

12.2 ทำาใหทราบถงผลการดำาเนนงานขยายผล ตลอดจนแนวคด แนวทางในการแกไขปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอการปรบปรงและพฒนาประสทธภาพการดำาเนนงานขยายผลการศกษาของศนยศกษาการพฒนาฯ แตละแหงตอไป

12.3 ทราบถงแนวทางการบรหารจดการงานขยายผลของศนยศกษา ตอราษฎรทอาศยอยในเขตพนทหมบานรอบศนยศกษาการพฒนาฯ

12.4 ทราบถงแนวทางการพงตนเองทไดรบจากงานขยายผลของศนยศกษาการพฒนาฯ

13. งบประมาณ (จำานวนเงนตามทสถาบนการศกษาไดขอมาในเบองตน)A. หมวดคาจางบคลากร / คาตอบแทนผชวยนกวจย

รวม 135,000.00 บาทคาจางบคลากร คนหา เกบขอมล สมภาษณ 45,000.00คาวเคราะหขอมล 15,000.00คาตอบแทนนกวจย ผชวยนกวจย 50,000.00คาตอบแทนสถาบน 25,000.00

21

B.หมวดคาวสด (คาจดทำาเอกสาร, คาวสดอปกรณสำานกงาน รวม 50,000.00 บาทคาจดทำาเอกสาร , คาวสดอปกรณสำานกงาน 50,000.00

C. หมวดคาใชสอย (คาเชาทพก , คาพาหนะ, คานำามน) รวม 50,000.00 บาท

คาเชาทพก, คาพาหนะ, คานำามน 50,000.00D.หมวดคาใชจายอน ๆ รวม

15,000.00 บาทคาใชจายอนๆ 15,000.00

รวมทงหมด 250,000.00 บาท

14. เปาหมายของผลผลต และตวชวด

เปาหมายของผลผลต ตวชวด

1.โครงการของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำารฯ หวยฮองไครมความสอดคลองกบแนวพระราชดำารฯ

1. ร อ ย ล ะ ข อ ง แ ผ น ง า น /โครงการของศ นยศ กษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำาร ฯ ห ว ย ฮ อ ง ไ ค ร ท ม ค ว า มสอดคลองกบแนวพระราชดำารฯ

2.ความส ำาเรจของการด ำาเน นงานโครงการตามแผนงานของศนยศกษาฯ หวยฮองไคร (ประเมนจากจ ำานวนโครงการท งหมดในรอบปงบประมาณ 2550)

2. รอยละของความสำาเรจของการดำาเนนงานโครงการตามแผนงานของศนยศกษาฯหวยฮองไคร (ประเมนจากจ ำานวนโครงการท งห มดในรอ บป ง บปร ะมาณ 2550)

3. เ ก ษ ต ร ก ร /ร า ษ ฎ ร ใ น พ น ท หมบานรอบศนยศกษาฯ มการนำา

3. รอยละของเกษตรกร/ราษฎรในพ นท หม บ านรอบศนยศ กษาฯ

22

แนวพระราชด ำารฯ ท ได ร บการถายทอดจากการฝกอบรมของศ นยศ กษาฯ ห วยฮ อง ไคร ไปปฏบต

หวยฮองไครทไดน ำาความรจากการฝกอบรมจากศนยฯ ไปปฏบตตามแนวพระราชดำารฯ

4. เ ก ษ ต ร ก ร /ร า ษ ฎ ร ใ น พ น ท หมบานรอบศนยศกษาฯ หวยฮองไครมความพงพอใจตอการดำาเนนงานขยายผลของศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชดำารฯ หวยฮองไคร

4. รอยละของเกษตรกร/ราษฎรในพนทหมบานรอบศนยศกษาฯ หวยฮองไครทมความพงพอใจตอการด ำา เน นงานขยายผลของศ นย ศกษาฯ หวยฮองไคร

5. จดทำารายงานการประเมนผลการด ำา เน นงานขยายผลของศ นย ศกษาฯ หวยฮองไคร ปญหา ขอจำากด ขอเสนอแนะเชงนโยบายและแ น ว ท า งการบรหารจดการงานขยายผลของศนยฯ

5. มรายงานการประเมนผลการด ำา เน นงานขยายผลของศ นย ศกษาฯ หวยฮองไคร ปญหา ขอจำากดในการดำาเนนงานขยายผล ขอ เสนอแนะเช งนโยบาย แล ะแนวทางการบรหารจดการงานขยายผลของศนยศกษาฯ หวยฮองไคร ฯ จำานวน 1 ฉบบ

23