การประเมนผลโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขา อนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) ศกษากรณ : บานปางคอง หมท 12 ต าบลนาปปอม

อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน

พ.อ.หฤษฎ พมหรญ

ปญหาพเศษนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานโยบายสาธารณะ

วทยาลยบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา มถนายน 2548

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยบรพา

ข

คณะกรรมการควบคมมาตรฐานปญหาพเศษ ไดพจารณาภาคนพนธฉบบนแลว

เหนสมควรรบเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานโยบายสาธารณะของมหาวทยาลยบรพาได

คณะกรรมการควบคมมาตรฐานปญหาพเศษ

………………………………………………. ประธานกรรมการ

………………………………………………. กรรมการ

………………………………………………. กรรมการ

………………………………………………. กรรมการ

………………………………………………. กรรมการ

บณฑตวทยาลยอนมตใหรบปญหาพเศษฉบบน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานโยบายสาธารณะของมหาวทยาลยบรพาได

………………………………………………. คณบดบณฑตวทยาลย ( …………………………………………….. ) วนท ……… เดอน …………………พ.ศ. ……….

ค

ประกาศคณประการ

การศกษาปญหาพเศษเรองการประเมนผลโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) ศกษาเฉพาะกรณ บานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ฉบบนส าเรจลลวงไปดวยด ดวยความกรณาจากคณาจารยหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขานโยบายสาธารณะทกทานทไดทมเทถายทอดความรทางวชาการและประสบการณอยางเตมท โดยเฉพาะอยางยง รองศาสตราจารย ดร.อภญญา รตนมงคลมาศ และ พ.อ.ดร.พชย เขมทอง อาจารยทปรกษาทง 2 ทาน ทใหการดแลเอาใจใสและใหค าแนะน าทเปนประโยชน ท าใหผศกษามความรและเขาใจในการศกษาปญหาพเศษฉบบนส าเรจดวยด ผศกษาขอกราบขอบพระคณเปนอยางยง ขอขอบคณ พล.ต.เลอพงษ ศรสรรพางค ผบญชาการกองพลพฒนาท 3 พ.ท.พสษฐ มขเพชร ผบงคบกองพนพฒนาท 3 กรมพฒนาท 3 กองพลพฒนาท 3 ซงรบผดชอบโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร หวหนาชดปฏบตการบานปางคอง ราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง และ ร.ท.สมศกด ชยเขมจตต ประจ ากอง กรมกจการพลเรอนทหารบก ทใหความรวมมอเปนอยางด ท าใหการศกษาปญหาพเศษครงนส าเรจลลวงไปดวยด ผศกษาหวงเปนอยางยงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนกบทางราชการในการพฒนาจดระเบยบพนทชายแดนใหเกดความมนคงกบประเทศชาตอยางยงยนตอไป พ.อ.หฤษฎ พมหรญ

ง

ชอปญหาพเศษ การประเมนผลโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจาก พระราชด าร (หมบานยามชายแดน) : ศกษากรณ บานปางคอง หมท 12 ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ชอผเขยนปญหาพเศษ พ.อ.หฤษฎ พมหรญ สาขาวชา รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (นโยบายสาธารณะ) ปการศกษา 2547

บทคดยอ

การศกษาปญหาพเศษ เรองการประเมนผลโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) ศกษากรณบานปางคอง หมท 12 ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน มวตถประสงคเพอศกษาดสมฤทธผลของการด าเนนงานตามโครงการฯ วาบรรลเปาหมายทก าหนดไวหรอไมเพยงใด โดยดจากเกณฑพจารณาใน 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และดานความมนคง ผลการศกษาพบวา ทางดานเศรษฐกจ โครงการฯ สามารถท าใหเกดการเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจของราษฎรชาวไทยภเขา จากเดมด ารงชพดวยการท าไรเลอนลอย บกแผวถางท าลายปาไม เปลยนเปนการเพาะปลกประจ าท ซงทางราชการไดจดสรรทดนท ากนให เรยกวาระบบเกษตรถาวร คอ ท านา ท าสวน ท าไร เลยงสตว ปลกพชผกสวนครวเปนธนาคารอาหารของชมชน ด ารงชพแบบเศรษฐกจพอเพยงมรายไดทแนนอนและเพมมากขน นอกจากนนราษฎรยงใชเวลาวางท างานศลปาชพเพอเปนรายไดเสรมใหกบครอบครว ไดแก หตถกรรม ทอผา แกะสลกเครองเงนทางดานสงคมและสงแวดลอมทหมบานปางคอง ไดรบการพฒนาอยางมาก แตยงคงรกษาวฒนธรรมของชนเผาไวอยางด ไดรบการบรการดานการศกษา การสาธารณสข การบรการทางดานโครงสรางพนฐาน ไดแก ถนน ประปา ไฟฟา โทรศพท ทพกอาศย แหลงเกบน าเพอการอปโภคบรโภค เพอการเกษตรโดยไมท าลายสภาพแวดลอมและทรพยากรธรรมชาต ท าใหราษฎรชาวไทยภเขาสามารถอยกบปา และดแลรกษาปาไมใหถกท าลาย ดานความมนคง ราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง มทอยเปนหลกแหลง มความหวงแหนแผนดนทไดรบการจดสรรจากทางราชการ และไมตองเรรอนอพยพเขาไปในเมองเพอหางานท าอกตอไป ไดรบสญชาตไทย สวนราชการตาง ๆ ไดเขามาพฒนาจนท าใหราษฎรชาวไทยภเขาเปนชมชนทเขมแขง สามารถรวมกลมกนเพอชวยเหลอซงกน และกน เปนหเปนตาใหกบทางราชการในการแจงเบาะแสขาวสารทเปนภยตอสงคม ท าใหสามารถออมก าลงทหารทเดมตองกระจายวางก าลงไวตามจดตาง ๆ ตามแนวชายแดนไดเปนอยางด

จ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ง สารบญ จ สารบญตาราง ช สารบญภาพ ซ

บทท

1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 ความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการศกษา 10 ขอบเขตของการศกษา 10 นยามศพทเฉพาะ 11 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 12

2 แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ 14 แนวคดและทฤษฎ 14 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 21 ขอมลทวไป 35 ระเบยบกฎหมายทเกยวของ 48

3 วธด าเนนการวจย 53 วธการศกษา 53 ผใหขอมลส าคญ 54 ระยะเวลาการเกบขอมล 54

ฉ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

วธประมวลและวเคราะหขอมล 54 กรอบการศกษา 55

4 ผลการศกษา 56 วเคราะหผลการศกษา 56 สรป 63

5 บทสรป 65 สรปผลการศกษา 65 ขอเสนอแนะ 68

บรรณานกรม 70

ภาคผนวก 73

ประวตยอของผเขยนปญหาพเศษ 96

ช

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ผลการศกษาดานเศรษฐกจ 56 2 ผลการศกษาดานสงคมและสงแวดลอม 58 3 ผลการศกษาดานความมนคง 62

ซ

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 แผนทสงเขปแสดงทตงบรเวณบานปางคอง บานแมสวยอ และบานมะโอโคะ 4 2 project design 20 3 ขอมลประชากร 44 4 สถานะบคคล 44 5 รายไดเฉลย 47 6 ราษฎรอานออกเขยนได 48 7 โครงสรางการบรหารและการจดองคการทเกยวของ 51 8 กลไกลการบรหารจดการการพฒนาเพอเสรมความมนคงของชาต 52 9 กรอบการศกษา 55 10 ระบบฉากขดขวางจากแนวชายแดนถงหมบานยทธศาสตร 89 11 ผงการจดการปกครองหมบานยามชายแดนสถานการณยามปกต 92 12 ผงการจดการปกครองหมบานยามชายแดนสถานการณยามใกลสงครามและ ยามสงคราม 93

บทท 1

บทน า

ในบทน าน จะกลาวถงประวตความเปนมาทท าใหเกดโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) เนองจากบรเวณแนวชายแดนดานทศตะวนตกของประเทศประสบกบภยคกคามหลายประการทสงผลกระทบตอความมนคงของประเทศ อนเปนเหตจงใจใหผศกษาซงมหนาทรบผดชอบโดยตรงตอโครงการดงกลาวของกองทพบก สนใจทจะประเมนผลวาการจดตงหมบานยามชายแดนตามโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร เปนไปตามวตถประสงคสามารถสนองพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และยทธศาสตรการปองกนประเทศของกระทรวงกลาโหมไดหรอไม โดยท าการศกษาเฉพาะกรณ บานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ตงแตเรมโครงการฯ ป 2543 – ป 2547 ดวยการศกษาจากเอกสารรายงานประจ าป การเกบขอมลจากการสมภาษณประชากรและกลมตวอยางในหวงเดอนกมภาพนธ – มนาคม 2548 โดยใชวธการประมวลผลและวเคราะหขอมลจากผลส าเรจตามเปาหมาย

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ความเปนมา พนททศตะวนตกของประเทศไทยดานจงหวดตาก และจงหวดแมฮองสอน เปนพนททมแนวชายแดนทตดตอกบประเทศพมา พนทสวนใหญเปนปาภเขาสลบซบซอน หางไกลความเจรญและทรกนดาร แนวพรมแดนสวนใหญเปนแนวสนเขาสลบกบแนวล าน า โดยแนวชายแดนทเปนสนเขามความยาวประมาณ 600 กโลเมตร และแนวชายแดนทเปนล าน ามความยาวประมาณ 507 กโลเมตร ประกอบดวยล าน าเมย 380 กโลเมตร และล าน าสาละวน 127 กโลเมตร พนทสวนใหญมความชมชนอดมสมบรณ เปนแหลงก าเนดตนน าล าธาร ราษฎรทอาศยอยในพนทสวนใหญเปนชาวเขาทเรยกตนเองวา “ชาวไทยภเขา” และชาวไทยภเขาเหลานอาศยอยใน 20 จงหวด ทางภาคตะวนตก และภาคเหนอของประเทศ แบงเปนเผาตาง ๆ ได 11 เผา คอ กระเหรยง มง เยา มเซอ อกอ ลซอ ละวา ถน ขม ตองเหลอง และไทยใหญ ซงแตละเผามประเพณและวฒนธรรมแตกตางกนออกไปมประชากรรวมกนกวา 800,000 คน จากความหลากหลายทางขนบธรรมเนยมประเพณและวถชวตทแตกตางกน

2

ท าใหชมชนแตละกลมมลกษณะเปนเอกลกษณเฉพาะ แตมสงหนงทเหมอนกนของชาวไทยภเขาคอวธการด ารงชพตามทบรรพบรษของพวกเขาไดท ามาเปนเวลานานแลว ดวยการแผวถางท าลายปาเพอท าไรเลอนลอย และการปลกพชเสพตด (เอกสารประกอบการบรรยายของกองพลพฒนาท 3, 2547, หนา 1) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงตระหนกถงวถชวตของชาวไทยภเขา ทยงชพดวยการแผวถางท าลายปาเพอท าไรเลอนลอย และการปลกพชเสพตด อนมสวนส าคญในการสรางปญหาการท าลายความอดมสมบรณของปาไมทกอใหเกดตนน าล าธารในภาคเหนอ และสรางปญหายาเสพตดในประเทศและนอกประเทศ เพอแกปญหาทเกดขน ไดพระราชทานทรพยสวนพระองค จดตงโครงการพระบรมราชานเคราะหชาวเขา พ.ศ. 2512 ซงในปจจบนรจกกนในนาม โครงการหลวงฯ เพอชวยใหชาวไทยภเขามวธการเพาะปลกพชผกผลไม และการเลยงสตวทมประสทธภาพแทนการท าไรเลอนลอยและการปลกพชเสพตด นบเปนจดเรมตนทส าคญของการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดอยางยงยนนนกคอการปรบเปลยนวถชวตของชาวไทยภเขาจากการท าไรเลอนลอย มาเปนการท าใหราษฎรชาวไทยภเขาอยตดทประกอบอาชพสรางความมนคงในชวตบนทดนททางราชการไดจดสรรใหอยางเหมาะสม (หนงสออนเนองมาจากพระราชด าร กปร., 2545, หนา 115-116) การชวยเหลอชาวไทยภเขาไดรบการสานตอตามมาเปนระยะ ทส าคญคอพระราชด ารของสมเดจ พระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ โดยพระองคทรงมพระราชประสงคใหหนวยราชการตาง ๆ โดยเฉพาะหนวยของกองทพบกเขารบผดชอบในการด าเนนงาน ดงจะเหนไดจากพระราชเสาวนยกบ พลเอก สรยทธ จลานนท ผบญชาการทหารบก ในขณะนน และคณะทปรกษาสวนพระองค ณ พระต าหนกภพงคราชนเวศน เมอ 1 กมภาพนธ 2542 ความวา “ใหสวนราชการตาง ๆ ด าเนนการชวยเหลอราษฎรชาวไทยภเขา ดวยการใหทอยอาศยและทท ากนในพนทเดมโดยไมตองอพยพมายงพนราบ เพอใหราษฎรไดอาศยอยในถนฐานเดม สามารถด าเนนชวตและวฒนธรรมประเพณเดมทบรรพบรษไดปฏบตมา ภายใตการดแลชวยเหลออยางใกลชด และสามารถควบคมประชากรไดดวยการใหความร การปลกจตส านกความเปนคนไทย และปฏบตตามกฎหมายไทย ตลอดจนการใหราษฎรชาวไทยภเขาไดมสวนรวมในการดแลรกษาปาตนน าล าธาร ใหความรวมมอกบทางราชการและชวยเหลอดานความมนคง” โดยเฉพาะอยางยงทรงมพระราชประสงคทจะใหจดตงหมบานยามชายแดนเพอปองกนประเทศและการจดระเบยบชายแดน และเปนการสอดคลองกบวถชวตของชาวไทยภเขาทคนเคยกบการอยบนภเขามากกวาพนราบ ดงนนจงมการจดตงหมบานยามชายแดนขน จากพระราชด ารของลนเกลาฯ ทงสองพระองค รฐบาลก าหนดเปนนโยบายและไดแถลงตอรฐสภา เมอวนจนทรท 26 กมภาพนธ 2544 ในเรองนโยบายความมนคงแหงรฐ สนบสนนบทบาทของกองทพในการพฒนาประเทศตามรฐธรรมนญ พทธศกราช 2540 โดยเฉพาะอยางยงในโครงการ

3

อนเนองมาจากพระราชด าร การแกปญหาความยากจนของประชาชนใหพออยพอกน การมสวนรวมในการอนรกษและปองกนการท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การแกไขปญหายาเสพตด และเพอใหพระราชด ารเกยวกบราษฎรชาวไทยภเขาเกดผลเปนรปธรรม รฐบาลโดยนายกรฐมนตร ในฐานะประธานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ไดแตงตงคณะทปรกษาและคณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร เพอใหค าปรกษา อ านวยการ ก ากบดแล ก าหนดนโยบายและตดตามผลโครงการ โดยม พลเอก พจตร กลละวณชย องคมนตร เปนประธานคณะทปรกษา และคณะทปรกษาสวนพระองค เปนกรรมการ มผบญชาการทหารบก เปนประธานกรรมการบรหารโครงการฯ และมหวหนาสวนราชการระดบกรมจากกระทรวงตาง ๆ รวมเปนกรรมการ (ค าสงคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ท 6/2546 ลงวนท 31 มนาคม 2546) เพอสนองตอบนโยบายของรฐบาลดงกลาว กองทพบกไดบรณาการกบสวนราชการตาง ๆ ทเกยวของ น านโยบายพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด ารไปสการปฏบตเพอสนบสนนภารกจปองกนประเทศ มงเนนการปรบปรงประสทธภาพการจดระเบยบชายแดน กองทพบกไดมอบหมายใหกองทพภาคท 3 โดยกองพลพฒนาท 3 เปนหนวยหลกใน การประสานงานแบบบรณาการรวมกบสวนราชการอน ๆ นอมน าแนวพระราชด ารของ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรองทฤษฎใหม ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และธนาคารอาหารชมชน (food bank) เปนหลกในการจดตงหมบานยามชายแดน และเรมเขาด าเนนการตงแตปงบประมาณ 2543 เปนตนมา โดยคณะทปรกษาสวนพระองคไดคดเลอกพนทด าเนนการจ านวน 2 หมบาน คอท บานมะโอโคะ ต าบลแมจน อ าเภออมผาง จงหวดตาก และทบานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน และเมอ 21 มนาคม 2545 ณ พระต าหนกปางตอง จงหวดแมฮองสอน สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ มพระราชเสาวนยกบ พลเอกนพนธ ภารญนตย ผอ านวยการโครงการพฒนาตามพระราชด าร จงหวดแมฮองสอน ใหคณะทปรกษาสวนพระองครวมกนพจารณาและด าเนนการส ารวจพนท เพอจดตงหมบานยามชายแดนเพมอก 1 แหง ซงคณะทปรกษาไดพจารณาเลอกบานแมสวยอ ต าบลผาบอง อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน เปนหมบานยามชายแดนแหงท 3

4

ภาพท 1 แผนทสงเขปแสดงทตงบรเวณบานปางคอง บานแมสวยอ และบานมะโอโคะ

ความส าคญของปญหา 1. ปญหาชาวเขาในทรรศนะของรฐบาล ชาวเขาทอาศยกระจดกระจายอยในภาคเหนอจ านวนหลายแสนคนนน ไดกอใหเกดปญหาทงในดานการเมอง การปกครอง การเศรษฐกจและสงคม ทสงผลกระทบกระเทอนตอความมนคงปลอดภยของชาต ไดแก 1.1 ปญหาการปลกฝน จากการส ารวจของส านกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดแหงชาต รวมกบต ารวจตระเวนชายแดน ระหวางเดอนตลาคม 2523 – เมษายน 2524 โดยอาศยขอมลการวเคราะหภาพถายทางอากาศและขอมลทเจาหนาทส ารวจและหาขอมลในทองถน พบวาเนอทปลกฝนทงหมดในภาคเหนอของประเทศไทยมจ านวน 34,247.69 ไร ผลผลตเฉลย 1.29 กโลกรมตอไร ผลตฝนไดทงหมด 44.15 ตน ไมตองสงสยเลยวาฝนจ านวนมากมายทชาวเขาผลตขนน บางสวนถกลกลอบน าเขามาจ าหนายในตลาดกรงเทพฯ หรอถกน าไปแปรสภาพเปนเฮโรอนบรเวณชายแดนไทย-พมา แลวสงเขามาจ าหนายในประเทศไทย อยางไรกตาม ในเรองปญหายาเสพตดในประเทศไทยนควรจะค านงดวยวา 1.1.1 ยาเสพตดประเภทฝนและเฮโรอนนน แหลงผลตใหญในภมภาคนอยในเขตรฐฉาน ประเทศพมา ฝนทชาวเขาผลตในประเทศไทยเปนเพยงรอยละ 10 ของจ านวนทงหมดทออกมาจากบรเวณ “สามเหลยมทองค า” ดงนน การก าจดหรอปราบปรามการผลตฝนและเฮโรอนในภมภาคนเกอบจะไมมความหมายเลยหากการปราบปรามท าไดเฉพาะในบรเวณประเทศไทยเทานน ถงแมจะหามไมใหชาวเขาในประเทศไทยปลกฝนไดส าเรจ ฝนและเฮโรอนทออกสตลาดโลกจากบรเวณสามเหลยมทองค ากจะไมลดลง

บานปางคอง

บานแมสวยอ

บานมะโอโคะ

พมา

ประเทศไทย

5

1.1.2 ขบวนการคายาเสพตด เปนขบวนการทมอทธพลและมเครอขายโยงใยลกซงและกวางขวาง เปนขบวนการอาชญากรรมขามชาต ชาวเขาทเปนผปลกฝนเปนเพยงองคประกอบเลก ๆ ทไมมอทธพลใด ๆ ทงสน การมอยของยาเสพตดประเภทฝนและเฮโรอนทสามารถซอไดอยางงายดายในเมองเชยงใหม กด กรงเทพฯ กด ปารส ลอนดอน นวยอรก กด แสดงใหเหนถงความลมเหลวของหนวยราชการทมหนาทในการควบคมและปราบปรามโดยตรง ทงของไทยและในระดบนานาชาต ดงไดกลาวแลวในตอนตนวา ชาวเขาผปลกฝนไมมความสามารถทจะน าฝนไปแปรสภาพเปนเฮโรอนและน ามาขายแกผตดยาเสพตดไดเลย กจกรรมคายาเสพตดสวนใหญเปนกจกรรมทอยนอกการเกยวของและรบผดชอบของชาวเขา 1.1.3 ปญหาการเสพยาเสพตดในหมเยาวชน เปนปญหาและมกระบวนการทซบซอน เชน ความแตกสลายของระบบครอบครวทเกดขนในสงคมเมอง กลาวคอ พอ-แมตองออกท างานนอกบานอยางหนก ไมมเวลาใหกบลก ปญหาความลมเหลวของระบบการศกษาทไมสามารถสรางทพงทางจตใจหรอไมสามารถตอบปญหาทเกดขนในชวตจรงของเยาวชน ปญหาการเปลยนแปลงคานยมของเยาวชนอนเกดจากการไหลบาเขามาของวฒนธรรมตะวนตก ปญหาการวางงาน ปญหาสภาพจตใจของคนในเมอง ฯลฯ ลวนแลวแตเปนตนตอของการชกน าคนเขาสยาเสพตด การแกปญหาจงไมใชอยทการหยดการปลกฝนแตเพยงอยางเดยว จะตองอยทการแกปญหาอนเปนรากเหงาของการใชยาเสพตด นอกจากนนการเสพสารเสพตดประเภทใหม ๆ ทมราคาถกหาซอไดงายไมผดกฎหมาย เชน การดมทนเนอร การดมกาว กยงมการเสพยาบา กญชา ยาหลอนประสาท สารระเหย เอกซตาซ ยาเลฟ ยาเค ซงก าลงระบาดอยางมากในหมเยาวชน กไมมสวนเกยวของกบการปลกฝนของชาวเขาแตประการใด 1.2 ปญหาการท าลายปาไมและตนน าล าธาร ชาวเขาในภาคเหนอมกตกเปนเปาของการโจมตวาเปนผรบผดชอบตอการท าลายปาไมในภาคเหนอและในประเทศไทยอยฝายเดยวอยตลอดเวลา จรงอยแมวาจะมการตงขอสงเกตวา บรษทท าไมหรอพอคาไมและคนไทยเองกมสวนรวมในการท าลายปา แตกยงไมมผใดชชดออกมา ดงนนตนเหตของการท าลายปาจงมกถกเพงเลงไปยงชาวเขา ตวอยางเชน “การทพนทปาไมในภาคเหนออนเปนแหลงตนน าล าธารทกอใหเกดแมน าสายส าคญ ๆ ไหลมาหลอเลยงทราบภาคกลางไดลดลงเปนจ านวนมากมายนน เปนผลมาจากการตดไมท าลายปาเพอท าไรเลอนลอยของชาวเขาอยางไมตองสงสย ขณะเดยวกนบรรดาพอคาไมในภาคเหนอและบรรดาคนไทยทขนไปท าไรเลอนลอยบนเขากมสวนส าคญในการท าลายปาไมดวย เปนทนาเสยดายวายงไมมผใดสามารถศกษาไดวาปหนง ๆ ปาไมในภาคเหนอถกคนไทยพนราบท าลายไปเปนจ านวนเทาใด อยางไรกตามในเรองการตดไมท าลายปานมขอทควรค านงวา

6

1.2.1 ชาวเขามสวนตดไมท าลายปาในภาคเหนอจรง แตการตดไมท าลายปาในภาคเหนอมประวตความเปนมากวา 100 ปแลว โดยเฉพาะอยางยงการท าสมปทานไม โดยบรษทชาวตางชาต (องกฤษ) และบรษทชาวไทยในระยะหลง 1.2.2 ชาวไทยพนราบทอาศยอยบนภเขามาแตเดมและทอพยพขนไปในระยะหลงและประกอบอาชพท าไร มเปนจ านวนมากกวาชาวเขา 1.2.3 ชาวเขาตองการพนทท าไรเพอการเพาะปลกเลยงชพ การแกไขปญหาการท าลายปาของชาวเขาจะตองควบคไปกบการแกปญหาการด ารงชวตของชาวเขา การอพยพชาวเขาและชาวไทยทอาศยอยบนภเขามายงพนราบไมใชทางแกปญหา เนองจากรฐบาลไมสามารถหาทดนท ากนบนพนราบใหพวกเขาได 1.2.4 หากพจารณาปญหาปาไมในประเทศไทยโดยสวนรวม ภมภาคทไมมชาวเขาอาศยอยเลย เชน ภาคตะวนออก และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มอตราการท าลายปาทรวดเรวกวาในภาคเหนอในระยะ 2 ทศวรรษทผานมา 1.3 ปญหาความปลอดภยชายแดน ปญหาขอนในทรรศนะของรฐบาลวางอยบนพนฐานทวา ชาวเขาสวนใหญอาศยอยกระจดกระจายตามบรเวณพรมแดนของประเทศไทย ซงเปนทองถนทรกนดาร และหางไกลจากการคมนาคม ยากแกการทเจาหนาทจะเขาไปถงได ประกอบกบรฐบาลเหนวาชาวเขามสภาพความเปนอยลาหลง มความแตกตางไปจากสงคมสวนใหญท งทางดานภาษาและขนบธรรมเนยมประเพณ จงท าใหเปนจดออนทผไมปรารถนาดและผหวงผลประโยชนตาง ๆ จะท าการชกจงชาวเขาใหด าเนนการอนอาจเปนผลกระทบกระเทอนตอผลประโยชนและความมนคงของประเทศชาตได สงทควรค านงในขอนกคอ ทาทของชาวเขาตอประเทศไทยกด รฐบาลไทยและคนไทยกด สวนหนงขนอยกบนโยบาย ทาท และการปฏบตของฝายไทยดวย โดยปกตแลวชาวเขาตงถนฐานอยเปนหมบานทคอนขางจะเปนอสระทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมดงทกลาวมาแลวในตอนตน ความผกพนในลกษณะทเปนชาตเปนรฐในหมชาวเขาเผาเดยวกนเอง (ยกเวน กะเหรยง ลาฮ และมง) แทบจะไมมความหมายในทางการเมองและความมนคงตอประเทศไทยเลย ดงนนชาวเขาจะเกดความรสกในทางลบตอประเทศไทยและคนไทยหรอไม มากนอยเพยงใด จงขนอยกบการปฏบตตอชาวเขาวาเปนไปในลกษณะทท าใหชาวเขาเดอดรอนเกลยดชงหรอไม เชน การขบไลอพยพชาวเขาออกจากพนทอยางไรมนษยธรรมกด การขดรดเรยกเกบภาษเถอนจากเจาหนาทบางหมเหลากด หรอการเอารดเอาเปรยบทางเศรษฐกจ และการเหยยดหยามดถกทางวฒนธรรมโดยคนไทยทวไปกด เหลานจะเปนปจจยผลกดนหรอดงดดใหชาวเขาไมเขารวมหรอเขารวมกบกระแสหลกของสงคมและวฒนธรรมไทยมากกวาการถกชกจงจากภายนอก

7

1.4 ปญหาดานเศรษฐกจและสงคม ปญหาในดานนในทรรศนะของรฐบาลตองการพฒนาชาวเขาเพอใหมรายไดมากขน โดยท าการเพาะปลกพชผลทท ารายไดใหดขนและท าลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหนอยลง ตองการพฒนาสขภาพอนามย การศกษา และขาวสารขอมล ดวยเหตนการพฒนาชาวเขาหลายรอยโครงการโดยหนวยงานของรฐและของเอกชน จงมงไปสชาวเขา อยางไรกด สงทควรค านงกคอ โครงการพฒนาชาวเขาทงหลาย ไมวาจะโดยรฐหรอเอกชน ไมวาจะมวตถประสงคหรอแรงจงใจเหมอนกนหรอแตกตางกนกด สวนใหญแลวมกน าไปสการดงชาวเขาเขาสกระแสทางเศรษฐกจการเมอง การปกครอง และสงคมวฒนธรรมของคนไทยพนทราบโดยทวไป ปญหาทนาวตกกงวลอยางยงกคอ ยงชาวเขาถกดงเขาสระบบเศรษฐกจแบบตลาดมากขนเทาใด โอกาสทชาวเขาจะสญเสยอ านาจการควบคมชวตและวฒนธรรมของพวกเขากมนอยลงเปนล าดบ ภายใตความสมพนธกบสงคมไทยสวนใหญในเชงทกลาวนชาวเขากคงจะตกอยในสภาพทไมตางจากชาวนายากจน หรอชาวนาไรทดนตามชนบทของไทยเทาใดนก ปญหาความยากจน การขาดทดนท ากน ผลผลตทางการเกษตรราคาต า ในหมชาวชนบทของประเทศไทยเปนสงทรฐบาลเทาทผานมาและทก าลงมอยไมสามารถด าเนนการแกไขอยางไดผล กคงจะเกดกบชาวเขามากขนเปนล าดบ และมแนวโนมทปญหาจะรนแรงและแกไขผดทศทางมากทเดยวดวยเหตวาชาวเขายงคงถกมองและถกปฏบตตอโดยทงเจาหนาทของรฐบาล และประชาชนทวไปในฐานะพลเมองชนสองอย แมวาจะไมมใครยอมรบขอเทจจรงนกตาม 1.5 ปญหาชนกลมนอย ในทรรศนะของเจาหนาทรฐบาลระดบสงสวนใหญคงจะสะทอนใหเหนจากขอความตอไปน “ชาวเขาเปนชนกลมนอยซงมสภาพทางเศรษฐกจ สงคม เชอชาต ศาสนา ภาษา และขนบธรรมเนยมประเพณแตกตางจากคนไทยพนทราบโดยทวไป จงท าใหเกดความแตกตางกบสงคมไทย โดยเหตนชาวเขาจงมความรสกถงความแตกตางของสภาพทางสงคม มความรสกเปรยบเทยบและเกดความไมแนใจวาเปนพลเมองของชาตใด ชาวเขาเหลานไรการศกษา โรคภยไขเจบเบยดเบยนและยากจน ชาวเขาถอวาตนเองไมมสญชาตทง ๆ ทเกดและพ านกอาศยอยในประเทศไทย ไมมความรสกรกชาตไทยและหวงแหนแผนดนซงตนอาศยอย ฉะนนความจงรกภกดตอชาตไทย จงหาไดยากในจตใจของชาวเขา จตใจของชาวเขาตงอยบนรากฐานแหงความ วางเปลา ไมมทยดเหนยวในสถาบนทตนรกและหวงแหน ทรรศนะทปรากฏในขอความทยกมากลาวขางตน เปนทรรศนะทสะทอนใหเหนถงการปราศจากความรความเขาใจสงคมและวฒนธรรมชาวเขา และทส าคญทสดคอ ไมเขาใจธรรมชาตของสงคมและวฒนธรรมของมนษยโดยทวไป อกทงยงเปนทรรศนะทลาสมยไมทนกบเหตการณ ความรก ความผกพน ความรสก ความคดของชาวเขากเชนเดยวกบมนษยคนอน ๆ คอเปนผลสะทอนของการปรบตวเขากบสภาพแวดลอม เพอการด ารงชวตรอด ประวตศาสตรอนยาวนาน

8

ของชาวเขาทกเผาลวนไมใชประวตศาสตรทน าไปสการเกดสถาบนทางการเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมทใหญโตไปกวาหมบาน แนวความคดเกยวกบรฐหรอประเทศจงไมมอยในวฒนธรรมของชาวเขาสวนใหญ ดงไดกลาวถงในรายละเอยดมาแลวในตอนตน ดวยเหตนจตใจของชาวเขาจงไมไดตงอยบนรากฐานแหงความวางเปลาไมมทยดเหนยวในสถาบนทตนรกและหวงแหนอยางทเขาใจกนอยางผด ๆ ตรงกนขาม ชาวเขามความรกและความหวงแหนยดเหนยวตอสถาบนทาง การเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของเขา การจดโครงสรางทางสงคมของชาวเขาอนเปนผลลพธของการปรบตวเขากบสภาพทางนเวศวทยาและทรพยากรทพวกเขาด ารงชวตอยมาเปนเวลานาน ศนยกลางของความจงรกภกดของเขาอยทครอบครว ครวเรอน สายตระกล และโคตรวงศ สถาบนทางการเมองทครอบคลมพนททใหญทสดกเพยงหมบานซงในสงคมวฒนธรรมชาวเขาบางเผามความหมายนอยกวาครวเรอน ดวยเหตนการทไปคาดหวงวาชาวเขาจะตองจงรกภกดตอประเทศใดประเทศหนงจดเปนเรองเขาใจผดของผทคาดหวงเชนนน อยางไรกตาม สงคมและวฒนธรรมชาวเขาไดเปลยนแปลงไปอยางมาก มชาวเขาจ านวนไมนอยในปจจบนถอและปฏบตตวเปนคนไทย มความรกและหวงแหนแผนดนไทย ทเปนเชนนกเพราะวาวถชวตของพวกเขาไดเปลยนแปลงไปแลว การไดมโอกาสเขามามสวนรวมในการไดรบประโยชนในสงคมรวมกบคนอน ๆ คอปจจยทท าใหเกดความรสกเชนนน ดวยเหตนประเดนจงอยทวา สงคมไทยสวนใหญยอมรบชาวเขาและกระจายผลประโยชนใหชาวเขามากนอยเพยงใด เมอชาวเขารสกวาเขาไดประโยชนจากความเปนคนไทย ไมถกดถกเหยยดหยาม เอารดเอาเปรยบ ความรกความหวงแหนตอแผนดนไทยกยอมเกดขน นอกจากน ยงมปญหาอน ๆ ซงกลาวในเอกสารบางเลม โดยไดจดปญหาเรองจ านวนประชากร และการเพมของประชากรกบปญหาทดนท ากนของชาวเขาเขาอยในประเภท “ปญหา อน ๆ” สะทอนใหเหนถงการไมเขาใจปญหาชาวเขาทถกตอง นอกจากนนยงสะทอนใหเหนถงขอเทจจรงทปฏเสธไดยากวา ฝายรฐบาลมองปญหาออกมาจากตวเองเปนหลก แทจรงแลว ปญหาเรองการเพมขนของประชากรกบปญหาเรองทดนท ากนเปนหวใจหลกของปญหาชาวเขาทงหมด และเปนปญหาทชาวเขาเองถอวาเปนปญหาโดยเฉพาะในเรองทดนท ากน 2. ปญหาของชาวเขาในทรรศนะทมองจากชาวเขา นกวชาการอสระสวนใหญ ผศกษาสงคมและวฒนธรรมชาวเขา มความเหนวา สาเหตหรอปญหาทส าคญทสดทเผชญหนาชาวเขาอยตลอดมาในชวงสองทศวรรษทผานมาน และมแนวโนมทเพมมากขนในอนาคต 2.1 ปญหาเรองการขาดแคลนทรพยากร การขาดแคลนทรพยากรโดยเฉพาะทดนท ากน ดงไดกลาวมาแลวในตอนตน ท าใหชาวเขาทกเผา ทกหมบาน ตองพงพาระบบการท าไรหมนเวยนอยไมมากกนอย ประกอบกบสภาพ

9

ทางนเวศวทยาบนภเขาเปนตวก าหนดส าคญในการเพาะปลกในการท าไรหมนเวยนมปญหาหลกทจะตองเผชญอยสองปญหาใหญ ๆ คอ 2.1.1 การพยายามรกษาระยะเวลาฟนตวขนต าของทดนเอาไวกอนทจะใชเพาะปลกครงตอไป 2.1.2 ความจ าเปนทจะตองเคลอนยายหนวยทางการผลต (เชน ครอบครว หรอครวเรอน) ใหสอดคลองกบทดนทมอย ซงทงสองประการน หมายความถง ความมชวตรอดของชาวเขาและครอบครวหรอครวเรอนของพวกเขา 2.2 การไมไดรบสญชาตไทย ปญหาอกปญหาหนงทมความส าคญไมยงหยอนไปกวากน คอ ปญหาชาวเขาผอาศยอยในแผนดนไทยมาเปนเวลานานอกจ านวนมากแตไมไดรบสญชาตไทย ยกตวอยางเชนในจงหวดเชยงราย ซงเปนจงหวดทมประชากรชาวเขามากจงหวดหนงในประเทศไทย มชาวเขาเพยงรอยละ 5.9 เทานนทไดรบสญชาตไทย สวนอกรอยละ 94.1 ไมไดรบการด าเนนการใหสญชาตอยางจรงจงและถกตองในระดบปฏบตการ ทง ๆ ทนโยบายของรฐบาลไดระบในเรองการเรงรดใหสญชาตแกประชากรชาวเขา เพอสรางจตส านกในการเปนคนไทยและเพอเรงสรางความมนคงของชาตไวอยางชดเจน จากมมมองทง 2 ดาน การแกปญหาชาวเขา ไมวาจะประกอบขนมาดวยปญหาใด ๆ กตามทเราคดวาเปนปญหา ขนอยกบการจดการทรพยากรบนภเขาใหสามารถแกปญหาทางเศรษฐกจของชาวเขาได และในขณะเดยวกนกสามารถรกษาดลยภาพของระบบนเวศเอาไวไดดวย การอพยพชาวเขามาพนราบไดเคยท ากนมาแลวหลายครง และทกครงประสบกบความลมเหลว เนองจากไมมท ท ากนทพอจะท ากนไดใหกบชาวเขา สวนใหญทดนทจดรองรบชาวเขา เปนทดนทไมสามารถท าการเพาะปลกได หรอไดแตไมไดผลด การอนญาตใหชาวเขาอยบนภเขาตอไปโดยท าการเพาะปลกทเหมาะสมไมท าลายดลยภาพทางนเวศวทยา และไมถกแทรกแซงจากสงคมภายนอก โดยเฉพาะระบบตลาดทเขาไปซอถกและขายแพง ดจะเปนทางออกทดทสด แตโครงการพฒนาชาวเขาแทบทกโครงการในขณะน ไมไดมงไปในแนวน สวนใหญแลวจะมงสการน าพชเงนสดหรอพชเศรษฐกจไปแนะน าชาวเขา พรอมกบน าเอาเทคโนโลย ระบบความคดและคานยมจากสงคมภายนอกเขาไปละเลยการใหความส าคญดานความร วทยาการ ประเพณ และคานยมดงเดมของชาวเขา ผลทตามมากคอ ชาวเขาจะตกเขาสอทธพลของระบบตลาดทพวกเขาไมสามารถควบคมไดมากขนเปนล าดบ และนนอาจหมายความถงการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมทท าใหพวกเขาสญเสยเอกลกษณทางวฒนธรรมอนเปนพลงผลกดนความเปนมนษยของคนทกเผา ทกชาตพนธไปในทสด

10

3. สรป การจดตงหมบานยามชายแดน จงเปนไปเพอหวงผลของการแกไขปญหาทางสงคมอนเกดจากการมฐานะทางเศรษฐกจไมเพยงพอของราษฎรชาวไทยภเขา ซงอาจน าไปสปญหาความไมมนคงได นอกจากนยงเปนการหวงผลใหผคนเหลานท าหนาทปองกนภยความมนคงจากภายนอกในลกษณะชวยเปนยามใหทางราชการดวย ดงนนเมอมการด าเนนโครงการนมาระยะหนงแลว จงสมควรทจะประเมนผลโครงการฯ เพอศกษาดวาโครงการฯ ไดบรรลวตถประสงคทตงไวหรอไม และถาไม จะท าการแกไขปรบปรงตอไปอยางไร

วตถประสงคของการศกษา

เพอประเมนผลการด าเนนงานตามโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขา อนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) วาบรรลวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไวหรอไมเพยงใด

ขอบเขตของการศกษา

1. ขอบเขตดานเนอหา ผศกษาใหความส าคญในเนอหา 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และดานความมนคง ซงเปนรากฐานของการเกดปญหาตาง ๆ ของราษฎรชาวไทยภเขา เปนขอบเขตของการศกษา 2. ขอบเขตดานเวลา ศกษาขอมลป 2547 เนองจากโครงการไดเรมตงแตป 2543 ถงป 2547 เปนเวลา 4 ป จงมขอมลทเพยงพอในการชวดความแตกตาง 3. ขอบเขตดานพนท พนทเปาหมายทผศกษาเลอก คอ บานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน เนองจากบานปางคอง อยหางจากแนวชายแดนประมาณ 500 เมตร มการสรบระหวางทหารพมากบกองก าลงชนกลมนอยบรเวณนบอยครง จงเปนพนทลอแหลมตอความปลอดภยมากทสดจากจ านวน 3 หมบานตามโครงการฯ และพนทดงกลาวยงเปนเสนทางในการลกลอบน าเขายาเสพตดเขามาในประเทศ

11

นยามค าศพทเฉพาะ

“เศรษฐกจพอเพยง” เปนปรชญาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เกยวกบการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน จนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลก โลกาววฒน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอการมผลกระทบใด ๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการน าวชาการตาง ๆ มาใชในการวางแผนและการด าเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาต โดยเฉพาะเจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบใหมส านกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความ รอบรทเหมาะสม ด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด (หนงสออนเนองมาจากพระราชด าร กปร., 2545, หนา 154) “ชาวไทยภเขา” คอ กลมชาตพนธตาง ๆ ทมวฒนธรรมเปนเอกลกษณของตนเอง และอาศยอยตามแนวภเขา หรอพนทสงของประเทศไทย โดยจะมชนเผาตาง ๆ อาศยอยมากทสดในภาคเหนอของประเทศไทย อาท เชยงใหม แมฮองสอน ตาก เชยงราย พะเยา นาน เพชรบรณ เปนตน “กระตอบยา” คอ ศนยสาธารณสขมลฐานชมชนทจดตงขน เพอใหการบรการดานสาธารณสขขนพนฐานเปนทเกบรกษายาเวชภณฑตาง ๆ และเปนสถานทตรวจ จายยาใหกบราษฎร ผเจบปวย โดยจะมอาสาสมครสาธารณสขมลฐานชมชน ทผานการอบรมเรยนรเปนผคอยดแลรกษาประจ าหมบาน “ธนาคารอาหารชมชน” (food bank) คอ แหลงผลตอาหารทจ าเปนตอการบรโภคของชมชน โดยสงเสรมใหราษฎรปลกขาว เลยงสตว ปลกพชผกพชสมนไพร เพอเปนอาหารและยารกษาโรค ตลอดจนปลกไมยนตน ปลกไมผลเศรษฐกจทใหผลผลตทนทาน ตอการขนสงและเกบรกษาไดนาน สามารถเจรญเตบโตไดดในแตละพนท เพอเปนรายไดทยงยนในอนาคต (ภาคผนวก) “หมบานยามชายแดน” คอ หมบานทไดรบการจดตงใหมศกยภาพในดานการพฒนาคนและพนท มความพรอมในการปองกนตนเองและชมชน สามารถเปนแหลงขาวใหกบทางราชการและท าหนาทเปนยามคอยเหตแจงเตอนภยใหกบหมบานตนเองและหมบานใกลเคยงได ศนยการเรยนรชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” คอ แหลงศนยรวมของราษฎรในหมบาน มครอาสาสมครการศกษานอกโรงเรยนปฏบตหนาทประจ าอยทศนยการเรยนรฯ ดงกลาว

12

ลกษณะเปนอาคารเรยนเบดเสรจ มหองเรยน มทพกคร มมมความรตาง ๆ เปนทประชมชาวบาน เปนทบรการดานสาธารณสขส าหรบคนในชมชน “โซลาโฮมเซลล” (solar home cell) เปนระบบผลตไฟฟาดวยเซลลแสงอาทตยทใชในครวเรอน ม 2 ระบบ คอ ระบบ AC ระบบ DC “การทองเทยวเชงนเวศ” (ecotourism) หมายถง การเดนทางไปสถานททองเทยวแหงใดแหงหนงโดยมวตถประสงคเพอการศกษา ชนชมและเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ สภาพสงคม วฒนธรรม วถชวตของคนในทองถน บนพนฐานของความรและความรบผดชอบตอระบบนเวศ(กองวางแผนโครงการการทองเทยวแหงประเทศไทย, 2540, หนา 12) “โลกาภวฒน” (น.) การแพรกระจายไปทวโลก, การทประชาคมโลกไมวาจะอย ณ จดใด สามารถรบร สมพนธ หรอรบผลกระทบจากสงทเกดขนไดอยางรวดเรว กวางขวาง ซงเนองมาจากการพฒนาระบบสารสนเทศ เปนตน (พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542, หนา 1044) “สมฤทธผล” (น.) ความส าเรจ (พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน, 2542, หนา 1171)

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เกดการจดระเบยบชมชนราษฎรชาวไทยภเขาตามแนวชายแดน ใหเปนถนฐานทถาวร เปนการแสดงสทธเหนอดนแดนและน าไปสการเปนชมชนทถกตองตามกฎหมาย ท าใหราษฎรชาวไทยภเขาไดรบสทธความเปนคนไทย มความส านกในความเปนคนไทย และปฏบตตามกฎหมายไทยด ารงรกษาไวซงวฒนธรรมประเพณชนเผา 2. เกดการพฒนาชมชนตามแนวชายแดนใหมศกยภาพ เปนชมชนทเขมแขงในดานเศรษฐกจและสงคม มระบบปองกนและแกไขปญหาความมนคงบรเวณชายแดน ราษฎรชาวไทยภเขาจะไดรบการฝกจนมความพรอมในการปองกนตนเองและหมบาน สามารถเปนหเปนตาใหกบทางราชการในการแจงเตอนการรกล าชายแดนจากกองก าลงตางชาต ไดอยางรวดเรวและสามารถลดการใชก าลงทหารไปวางไวตามชายแดนโดยเพยงน าก าลงทหารไปวางไว ณ จดยทธศาสตรทส าคญเทานน ท าใหเกดการออมก าลงของฝายเรา 3. ราษฎรชาวไทยภเขาไดเรยนรและชวยเหลอทางราชการตอสกบภยคกคามตอความมนคงของชาต 9 ประการ ไดแก ยาเสพตด การหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมาย การลกลอบซอ/ ขายสนคาหนภาษ โรคระบาด ผหลบหนภยจากการสรบ แรงงานเถอน การคาประเวณขามชาต การกอการรายสากล การโจรกรรมขามชาต

13

4. ราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการสงเสรมใหมจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม หนมาปลกพชเศรษฐกจทดแทนการปลกพชเสพตดเปนแหลงผลตอาหารของชมชน (food bank)โดยใหราษฎรและชมชนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการ เกดเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศ (ecotourism) แหงใหม 5. เกดการพฒนาระบบบรหารจดการและกระบวนการวางแผน ประสานแผนในลกษณะบรณาการ โดยสวนราชการ องคกรเอกชน และชมชน ไดเขามามสวนรวมในการพฒนาประเทศ 6. เปนตวอยางของการด าเนนงานในลกษณะของหมบานยามชายแดนเพอขยายผล ไปยงพนทมความลอแหลมตอความมนคงอนตอไป

14

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎ

ในการปฏบตงานทกชนด ไมวาจะโดยองคการภาคเอกชนหรอภาคราชการ จะตองมการก าหนดเปาหมาย หรอวตถประสงคไว ซงเปนการคาดหวงผลไดทจะพงเกดขนภายหลงจากสดสนระยะเวลาปฏบตงานตามทก าหนดไว เปาหมายวตถประสงคตาง ๆ เหลานจะตองมอยทกองคการ เมอมการปฏบตงาน ทกองคการกจะมงมนทจะใหบรรลเปาหมาย แตกไมแนเสมอไป วาทกองคการจะบรรลเปาหมายทตองการ ทงนเนองจากปญหาตาง ๆ ในระหวางด าเนนงานมมาก รวมตลอดถงความผนแปรของสภาพแวดลอมทองคการนน ๆ จะตองประสบตลอดเวลาของการด าเนนงาน ดงนน นกบรหารทมความสามารถจงตองแสวงหาวธการทจะควบคมปรบปรงแกไขใหเปาหมายกบการปฏบตจรงนนเปนไปในทศทางเดยวกนใหได การประเมนผลเกยวของกบการศกษาดวาโครงการหรอแผนงานไดบรรลวตถประสงคหรอไม ทงในระหวางการปฏบตงานตามแผน และภายหลงงานเสรจสนแลว โดยองคประกอบของการประเมนผล ควรประกอบดวย 1. วตถประสงคของสงทจะวดและประเมน 2. ปรากฏการณ หรองาน หรอสงทจะวด 3. เกณฑพจารณาในการประเมลผลและการวด 4. การเปรยบเทยบผลทวดได มอรสน (Moursund อางถงใน สมพร แสงชย และสนทร เกดแกว, 2520, หนา 30) ไดกลาวถงวตถประสงคทส าคญยงของการประเมนผลโครงการ 2 ประการดวยกน คอ 1. เพอดวาการปฏบตงานตามโครงการนน บรรลเปาหมายทก าหนดไวหรอไมเพยงใด 2. เพอศกษาดวาวตถประสงคหรอเปาหมายทตงไวแตเดมนนยงคงเปนเปาหมายทแทจรงในปจจบนหรอเปลา และเปนเปาหมายทเหมาะสมมากนอยเพยงใด

15

ซสแมน (Suchman อางถงใน สมพร แสงชย และสนทร เกดแกว, 2520, หนา 30) ไดแยกประเภทของการประเมนผลออกไปไดละเอยดถง 5 ประเภทดวยกนดงตอไปน 1. effort evaluation เปนการประเมนด input ของโครงการ เชนดวาโครงการนใช คน เงน วสด ตลอดจนเวลาในการปฏบตงานมากนอยเพยงใด เมอเปรยบเทยบกบโครงการอน ๆ ดแลวสมเหตสมผลมากนอยเพยงใด 2. performance evaluation เปนการศกษาดผลผลตของโครงการหรอดผลลพธของ effort ทใชไป เชน 2.1 จ านวนผส าเรจการศกษาในโครงการทางการศกษา 2.2 จ านวนไรททดลองใชปยในโครงการสงเสรมการเกษตร 2.3 จ านวนผรบบรการคมก าเนดในโครงการวางแผนครอบครว หรอ 2.4 จ านวนบานทไดฉด DDTในโครงการก าจดไขมาลาเรย เปนตน 3. adequacy of performance เปนการวดสมฤทธผลตามเปาหมายของโครงการ (effectiveness) คอ ดวาผลผลตหรอ output ทไดจากโครงการนนสามารถสนองความตองการหรอบรรลวตถประสงคทก าหนดไวมากนอยเพยงใด 4. efficiency evaluation เปนการประเมนดอตราสวนระหวาง output : input เพอดประสทธภาพในการปฏบตงานของโครงการ ซงอาจออกมาในรปของ benefit - cost ratio เปนตน 5. process evaluation เปนการวเคราะหกระบวนการปฏบตงานของโครงการ และคณสมบตของตวโครงการเอง เพอแยกแยะใหเหนสาเหตของความส าเรจหรอความลมเหลวของโครงการ และจะตองศกษาความเหมาะสมในดานสถานท และเวลา เพอปรบปรงการปฏบตงานใหเหมาะสมยงขน นอกจากน process evaluation ยงจะตองมการวเคราะหใหเหนผลกระทบ (side effect) ของโครงการในดานตาง ๆ โดยจะตองศกษาชนดของผลกระทบวาเปนดานลบหรอบวก เปนผลกระทบเดยวหรอผลกระทบทสบเนอง กอใหเกดผลอนๆ ตอไปอก ตลอดจนศกษาระยะเวลาทผลกระทบดงกลาวจะมอทธพลอย จากการพจารณารปแบบของการประเมนดงกลาวขางตน ผศกษาเหนวาคณคาของการประเมนแบบตาง ๆ กนนนกมอยดวยกนทงสน ส าหรบวตถประสงคของการประเมนผลในครงนผศกษาตองการศกษาดความส าเรจตามเปาหมายของโครงการฯ จงเลอกใช adequacy of performance เปนแนวทางในการประเมนผล

16

สมพร แสงชย และสนทร เกดแกว (2520, หนา 42-49) ไดสรปเกณฑพจารณาในการประเมนผลไว 8 ประการ ดงน 1. เกณฑพจารณาผลส าเรจตามเปาหมาย (target achievement) โดยปกตแผนหรอโครงการจะก าหนดเปาหมาย (target) วตถประสงค (goal) และความมงหมาย (purpose) เมอส าเรจตามเปาหมายแลว ผลผลต (output) ตามเปาหมายดงกลาวไดกอใหเกดผลส าเรจตามวตถประสงค (goal or objective) ทก าหนดไวหรอเปลา การวดผลส าเรจตามเปาหมายนน อาจพจารณาในประเดนตาง ๆ ดงน 1.1 ผลผลต (production) ของโครงการหรอผลงานทเสรจแลว เชน 1.1.1 ความยาวของถนน 1.1.2 จ านวนคนทส าเรจการศกษา 1.1.3 จ านวนสระเกบน า 1.1.4 จ านวนปาทปลก 1.2 กจกรรม (activity) ผทรบบรการใชเนองจากโครงการนน เชน 1.2.1 จ านวนคนใชบรการสถานอนามย 1.2.2 จ านวนเกษตรกรทใชน า 1.2.3 จ านวนเกษตรกรททดลองใชปยชวภาพ 1.3 ดภาระหนกเบาในการใหประโยชนของโครงการ เชน ดวาประชาชนตองการอกหรอไม สนองความตองการไดมากนอยเพยงใด อาจแสดงในรปของอตราสวน เชน นกเรยน : คร ต ารวจ : ประชาชน สถานอนามย : คนปวย แหลงน า : พนทการเกษตร 1.4 พจารณาผลผลตทไดเปรยบเทยบกบปจจยการผลต เชน คน : งาน : เวลา คน 10 คน : ออกโฉนด 1,000 ใบ : ใชเวลา 10 ชม. 1.5 พจารณาประสทธผลของโครงการ คอดวาบรรลวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม เชน โครงการสรางทาง : ประสทธผล คอ ประหยดน ามน, ประหยดเวลา โครงการชลประทานเพอการเกษตร : ประสทธผล คอ ผลผลตตอไรเพมขน, รายไดเกษตรกรสงขน

17

เกณฑพจารณาแบบ target achievement นนบวาเปนเกณฑทส าคญทสด เพราะถาโครงการไมบรรลเปาหมาย และวตถประสงคแลว การพจารณาเกณฑอน ๆ กไมมประโยชน 2. เกณฑพจารณาดานเศรษฐกจ (economic justification) 2.1 การผลตเพมขน 2.2 รายไดเพมขน 2.3 การบรโภคแบบพออยพอกน 3. เกณฑพจารณาดานสงคม (social objectives) เปนการพจารณาดวาโครงการนนไดกอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานสงคมตามวตถประสงคทก าหนดไวหรอไม เปนโครงการทไปขดกบความเชอ ประเพณ วฒนธรรม ตลอดจนคานยมและทศนคตของประชาชนในเขตนน ๆ หรอไมเพยงใด เพราะมตวอยางทปรากฏอยบอยครงวาโครงการไปขดกบคานยมของสงคมนน ท าใหไมบรรลวตถประสงคทก าหนดไว เชน โครงการสงเสรมการใชสวมซม ปรากฏวาชาวบานมสวมซมอยทกบาน แตไมยอมใช เพราะไมเคยชน โครงการน าบาดาลกเชนกน ชาวบานไมยอมกนน าบาดาลเพราะไมเคยกน โครงการทางดานการเกษตร ชาวบานอาจไมยอมรบเทคนค ตลอดจนพนธพชใหม ๆ เกดการตอตาน (resistance to change) ท าใหโครงการตองลมเหลวไป เปนตน 4. เกณฑพจารณาดานการเมอง (political criterion) อาจพจารณา 2 ประเดนใหญ ๆ คอ 4.1 external political environment ไดแก 4.1.1 ความสมพนธระหวางประเทศ 4.1.2 การรบและการใหความชวยเหลอ 4.1.3 การแขงขนในตลาดโลก 4.1.4 การปองกนประเทศ 4.1.5 ความมนคงของชาต 4.2 internal political environment ไดแก 4.2.1 โครงการท าใหกลมตาง ๆ รวมตวหรอแตกแยกกนหรอไมแคไหน ท าใหเกดการแบงเปนชนชนหรอเกดขดแยงระหวางกลมหรอไม 4.2.2 โครงการท าใหเกดผลประโยชนตอกลมผลประโยชนใดหรอไม 4.2.3 โครงการมผลตอประสทธภาพทางการปกครองหรอการบรหารงานของรฐหรอไม

18

4.2.4 ผบรหารระดบสงหรอนกการเมองระดบสง มความตงใจหรอสนใจในการพฒนาประเทศตามโครงการนมากนอยเพยงใด 5. เกณฑพจารณาดานการเงน (financial analysis) 5.1 พจารณาดาน cost effectiveness เปนการวเคราะหถงการใชเงนใหไดรบประโยชนสงสด 5.2 พจารณาดานบญชการใชจายเงน ขอมลจากบญชการใชจายจะชวยใหทราบวาเงนไดถกใชไปตามก าหนดหรอไม สมเหตสมผลเพยงใด 6. เกณฑพจารณาดานเทคนค (technical soundness) 6.1 พจารณาดาน specification ของผลงานวาไดผลงานตามทก าหนดไวหรอไม 6.2 พจารณาดาน quality ของผลงานวาคณภาพเปนอยางไร 7. เกณฑพจารณาดานการบรหาร (managerial capability) 7.1 การรวมมอประสานงาน 8. เกณฑพจารณาดานสงแวดลอม (environmental study) 8.1 เปนการศกษาดวาโครงการนนจะมผลตอสภาพแวดลอมหรอสงแวดลอมในชมชนหรอในสงคมมากนอยเพยงใด เชน ภาวะอากาศเปนพษ ควนพษ น าเนา หรอเกดสารเปนพษ เปนตน ในการประเมนผลโครงการฯ ครงนผศกษาไดเลอกใชเกณฑพจารณาผลส าเรจตามเปาหมายในประเดนผลผลต กจกรรม ประสทธผลของโครงการฯ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และดานความมนคง เฮเยส (Hayes อางถงใน สมพร แสงชย และสนทร เกดแกว, 2520, หนา 51-59) ไดก าหนดกระบวนการประเมนผลออกเปน 5 ขนตอนใหญ ๆ คอ ขนตอนท 1 ก าหนดวตถประสงคในการประเมน วตถประสงคของการประเมนเปนสงส าคญมากทผประเมนผลจะตองก าหนดขนและวตถประสงคจะเปนตวชใหเหนถงรปแบบของการประเมน จดทควรจะเนนควรจะมองตลอดจนเทคนควธทจะใช รวมถงการเขยนรายงานสรปผลการประเมนดวย เชน ตองการประเมนเพอแกปญหาการปฏบตงานลาชากตองเนนท managerial aspects มากกวาดานอน ๆ เปนตน ขนตอนท 2 ศกษาวตถประสงคและรายละเอยดของโครงการ ผประเมนจะตองศกษาและท าความเขาใจโครงการโดยละเอยดเสยกอน อาจแบงแยกประเดนทตองศกษาออกเปน 3 ประเดนดวยกน คอ

19

1. สถานภาพของโครงการ ผประเมนจะตองเขาใจสถานภาพของโครงการอยางละเอยด เชน ศกษาถงความเปนมา วตถประสงค ขอบเขตและแผนการด าเนนงาน ระยะเวลา สถานท งบประมาณ ตลอดจนผรบผดชอบด าเนนงานตามโครงการ 2. กจกรรมและผลของโครงการ ผประเมนจะตองศกษาพจารณากจกรรมตาง ๆ ทจะจดท า และผลของโครงการทคาดวาจะใหเกดขน เชน ศกษาถง 2.1 ความเปลยนแปลงดานวตถ ดานการบรหาร การปกครอง ทาท พฤตกรรม และโครงสรางของสงคมทโครงการนนตองการใหเกดขน 2.2 พนททไดรบผลจากโครงการนนโดยตรง (area of activity) และพนททไดรบผลกระทบจากโครงการนน (area of influence) กจกรรมทก ๆ ดานของโครงการหนง ๆ อาจมหลายกจกรรม ผประเมนจะตองศกษาใหหมด เพอวดและประเมนผลของทกกจกรรม เลอกดวาความเปลยนแปลงใดทควรวด และถาจะวดควรวดอะไรบาง ก าหนดเปนแนวทางไว หากโครงการยงไมเรยบรอย ใหพจารณาแนวโนมของผลของโครงการดวย เพอจะไดวดไดถกตอง ดวาระยะเวลาใดสถานภาพของโครงการควรอย ณ จดใด เปนตน

3. project design หรอโครงรางของโครงการ ซงถอเปนอปกรณส าคญยงของการประเมนผล เปนสงทผวางโครงการจะตองจดท าไวในขนการวางโครงการ โครงรางนจะเปนตารางระบสวนประกอบส าคญ ๆ ของโครงการ เชน inputs, outputs และวตถประสงค หรอ purpose โดยจะตองก าหนด indicators ทจะชใหเหนถงสวนตาง ๆ ดงกลาว ตลอดจน assumptions ของแตละขนตอนดวย ในกรณของการประเมนผลแบบ logical frame work โครงการหนงจะตองม inputs ของโครงการ และเมอด าเนนการภายใต assumptions ทก าหนดไวแลว กจะเกด outputs ออกมา และท านองเดยวกนภายใต assumptions ทก าหนด outputs ทเกดขนยอมบรรลถงวตถประสงคของโครงการและวตถประสงคในระดบสงขนตอ ๆ ไป project design ไมถอเปนเครองมอในการประเมนผลโครงการ แตเปนกรอบกวาง ๆ ทจะท าใหผประเมนสามารถมองเหนโครงการโดยยอทงหมดได ในกรณทผวางโครงการไมไดจดท า project design ไว ผประเมนจะตองรวมกบผวางโครงการจดท า project design ออกมาใหไดเสยกอน กอนท าการประเมน ขนตอนท 3 เลอกขอมลเพอวดความเปลยนแปลงตามทศทางและวตถประสงคทตองการ เครองมอของการประเมนผลทส าคญยง คอ การวด (measurement) กลาวคอ เปนกจกรรมขนแรกของการประเมน เมอวดไดอยางไรแลว จงน าผลการวดนนมาพจารณาเปรยบเทยบ

20

ประเมนคณคาอกทหนง ในการวดเพอประเมนผลนน ผประเมนผลจะตองจดหาขอมลอยางนอย 2 ชด มาเปรยบเทยบกน คอขอมลทเปนมาตรฐาน ซงอาจเปนวตถประสงค หรอมาตรฐานการท างานทก าหนดไว อาจเรยกวา standards of excellent ขอมลประเภทน ถาเปนโครงการทม project design เรยบรอยแลว จะปรากฏในชองท 1 และ 2 ของ project design ดงกลาว ขอมลอกตวหนงคอ ขอมลทไดจากการปฏบตงานจรง (actual result) ตามโครงการนน อยางไรกตาม หากวตถประสงคหรอมาตรฐานของโครงการก าหนดไวไมชดเจน หรอการปฏบตงานยงไมส าเรจลลวง ผประเมนไมสามารถน ามาตรฐานหรอวตถประสงคนนมาเปรยบเทยบกบผลการปฏบตจรงได กอาจหาขอมลจากโครงการอนทคลายคลงกน หรอขอมลจากพนทอนทไมอยในโครงการ แตมสภาพเดมคลายคลงกบกลมทอยในโครงการนนมาเปรยบเทยบแทนมาตรฐานกได ซงผลการเปรยบเทยบกจะชใหเหนความกาวหนาของโครงการได ดภาพท 2

ภาพท 2 project design

ขนตอนท 4 การเกบรวบรวมขอมล เมอไดมการวางแผนเกยวกบขอมลตาง ๆ เรยบรอยในขนตอนท 2 แลว ผประเมนจะน าเอาแผนดงกลาวออกมาปฏบตงานจดเกบขอมลยงแหลงขอมลทก าหนด เกยวกบขอมลส าเรจรป โดยเฉพาะขอมลจากทะเบยนตาง ๆ ขอมลจากการสมภาษณกเชนเดยวกน อาจไมไดค าตอบทเปนขอเทจจรงกได ผถามจะตองสรางความพงพอใจและความคนเคยใหเกดขน ขนตอนท 5 วเคราะห แปลความหมาย และสรป

ขอมลจากพนทอน

1. ผลการปฏบตจรง

2. มาตรฐานการท างานทก าหนดไว

standards of excellent

comparison

การตดสนใจ

judgements descriptive data from

another program

absolute

relative comparison

(actual result) descriptive

data from one program

21

ผลการปฏบต เปรยบเทยบกบ มาตรฐานตามวตถประสงค ผลการปฏบต เปรยบเทยบกบ ขอมลในอดตของทองทนนกอนมโครงการ ส าหรบขนตอนท 4, 5 จะไดกลาวตอไปในบทท 3

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ธรรมรกษ การพศษฎ (2546) ไดศกษาพบวา นโยบายดานเศรษฐกจ 1. ระบบเศรษฐกจทพงประสงคนนอาจแตกตางกนไป แลวแตสภาพการณของแตละสงคม อยางไรกด นกเศรษฐศาสตรสวนใหญเหนพองกนวาเปนเปาหมายทางเศรษฐกจ 4 เรอง คอ 1.1 ความเจรญทางเศรษฐกจ ความเจรญทางเศรษฐกจ หมายถง การยกระดบการกนดอยดทางเศรษฐกจของประชากรในประเทศ การทจะบรรลสภาพการณดงกลาวนได ยอมตองประกอบดวยการปรบปรงเปลยนแปลงการใชปจจยในการผลต ซงประกอบดวย เงนทน แรงงาน ทดน และทรพยากรธรรมชาตตางๆ ใหมประสทธภาพสงขน และการปรบปรงการผลตประเภทตาง ๆ ใหสอดคลองกบรสนยมและคณคาของสงคมอยเสมอ ซงอาจท าไดโดยการเพมอตราการสะสมทน การปรบปรงเทคนคในการผลต การปรบปรงทรพยากรมนษยและเพมระดบการจางงาน เปนตน 1.2 เสถยรภาพทางเศรษฐกจ เสถยรภาพทางเศรษฐกจ หมายถง การปรบปรงระดบความตองการสนคา บรการใหเหมาะสมกบการผลตสนคาและบรการตาง ๆ อยเสมอ การรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจเปนเปาหมายเศรษฐกจทส าคญ และขาดเสยไมได ทงนเนองจากเมอใดระบบเศรษฐกจมความตองการสนคาและบรการมากกวาปรมาณสนคาและบรการทผลตได ระดบราคากจะสงขน ท าใหเปนทเดอดรอนแกประชาชนสวนใหญ และกระทบกระเทอนทงเปาหมายทางเศรษฐกจประการอน ๆ ในทางตรงกนขาม หากความตองการสนคาและบรการมจ านวนนอยกวากจะมผลท าใหระดบการผลตตองลดลง มการวางงานและกอใหเกดผลกระทบกระเทอนทางเศรษฐกจอน ๆ เปนอนมาก 1.3 ความยตธรรมทางเศรษฐกจ ความยตธรรมทางเศรษฐกจเปนปจจยทสามารถวดใหเหนไดไมยาก ในทางเศรษฐศาสตรสวสดการถอวาสงคมใดกตามมการกระจายรายไดเปนไปในทศทางทท าใหความพงพอใจหนวยสดทายของประชาชนเทาเทยมกน สงคมนนเปนสงคมสวสดการซงไดรบความพงพอใจสงทสด เราจงอาจถอไดกวาง ๆ วาการกระจายรายไดของสงคมควรเปนไปโดยสอดคลองกบสภาวการณทแตละสงคม

22

โดยรวมเหนวาเปนภาวะทยตธรรม ดงเชนในกรณของประเทศไทย เราถอวาปญหาความเหลอมล าของการกระจายรายไดและผลประโยชนจากการพฒนาระหวางชนบทกบเมอง และระหวางกลมคนในสงคม ยงเปนปญหายาเสพตดและความปลอดภยในชวตและทรพยสน เปนตน

1.4 เสรภาพทางเศรษฐกจ ในดานเศรษฐกจเราถอแตเพยงกวาง ๆ วาสงคมใดกตามทเปดโอกาสใหประชาชนเลอกประกอบการตาง ๆ ไดโดยเสรตราบเทาทการกระท าของบคคลนนไมกระทบกระเทอนถงผลประโยชนของบคคลอน ๆ เราถอวาสงคมนนเปนสงคมทมเสรภาพทางเศรษฐกจ ส าหรบในกรณของประเทศไทย ประสบการณของการพฒนาประเทศในชวงระยะเวลาทผานมา โดยเฉพาะในชวงแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 – แผนพฒนาฯ ฉบบท 7 (พ.ศ. 2504 –2539) แสดงใหเหนวาแผนพฒนาฯ ฉบบท 1 – 2 ทเนนการสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดานการลงทนเพอการพฒนาทางดานโครงสรางพนฐาน โดยเฉพาะถนน ไฟฟา ประปา แผนพฒนาฯ ฉบบท 3 จงใหความส าคญตอการพฒนาสงคม การลดอตราการเพมประชากร และการกระจายรายไดควบคไปกบการพฒนาเศรษฐกจ แผนพฒนาฯ ฉบบท 4 ความผนผวนทางการเมองและวกฤตการณน ามนกอใหเกดปญหาการขาดดลการคาและดลบญชเดนสะพดอยางรนแรง จงมงเนนการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ การปรบโครงสรางทางเศรษฐกจ รวมทงใหความส าคญกบการแกไขปญหาความยากจนมากขน แผนพฒนาฯ ฉบบท 7 จงไดเรมปรบแนวคดไปสการพฒนาทยงยนโดยมงการรกษาระดบการเจรญเตบโตในอตราทเหมาะสมควบคไปกบการรกษาเสถยรภาพ การกระจายรายไดทเปนธรรม ตลอดจนการพฒนาทรพยากรมนษย คณภาพชวต และสงแวดลอม ผลการพฒนาประเทศในชวง 7 แผนทผานมา พอสรปไดวาประเทศไทยประสบผลส าเรจในการพฒนาเศรษฐกจทขยายตวอยางรวดเรว เฉลยประมาณรอยละ 7 ตอป สงผลใหรายไดเฉลยตอคนเพมขนจาก 2,100 บาท ในป 2504 เปน 77,000 บาท ในป 2539 ท าใหประเทศไทยพนจากการถกจดเปนประเทศยากจนเขาสประเทศก าลงพฒนา ในชวงเวลาเดยวกนสดสวนของคนยากจนไดลดลงอยางมากจากรอยละ 15.7 เหลอรอยละ 11.4 ของประชากรทงประเทศ คนไทยสวนใหญไดรบบรการโครงสรางพนฐานและบรการทางสงคมมากขน อยางไรกตามการเตบโตดงกลาวยงอยบนพนฐานของความไมสมดลของการพฒนา ปญหาความเหลอมล าของการกระจายรายไดและผลประโยชนจากการพฒนาระหวางภาค ระหวางชนบทกบเมอง กอใหเกดปญหาสงคมอน ๆ ตามมา อาท ปญหายาเสพตด ความปลอดภยในชวตและทรพยสน ขณะเดยวกนทรพยากรธรรมชาตถกใชประโยชนอยางสนเปลอง และเมอรอยหรอลงไปกน าไปสปญหาความขดแยงแยงชงทรพยากร สงผลกระทบตอระบบนเวศและความเสอมโทรมทางสงแวดลอมอยางรนแรง จงน าไปสขอสรปของการพฒนาทวา แมเศรษฐกจขยายตวในระดบด แตสงคมมปญหาและการพฒนาไมยงยน

23

สรปไดวาการด าเนนนโยบายทางดานเศรษฐกจอาจมขอโตแยงในการด าเนนนโยบายในหลาย ๆ ดาน เชน การด าเนนนโยบายทางดานการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอาจขดแยงกน เปาหมายการรกษาเสถยรภาพราคา และการกระจายรายไดกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวต ความเสอมโทรมของระบบนเวศ ดชนชวดสมฤทธผลดานเศรษฐกจ 1. ดชนวดการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ (gross national product : GNP) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) ไดวางเปาหมายใหเศรษฐกจขยายตวโดยเฉลยประมาณรอยละ 4 – 5 ตอป 2. ดชนวดรายไดตอหวประชากร (per capita income) วดคาเฉลยของรายไดทแทจรงทประชาชนในประเทศไดรบตอหว ถาคาเฉลยรายไดตอหวทแทจรงเพมขนกหมายความวา มาตรฐานการครองชพหรอสภาวะการอยด กนดของประชาชนเพมสงขนโดยเฉลย 3. ดชนอตราการวางงาน คนวางงานคอจ านวนแรงงานทวางงานโดยไมสมครใจ ไมรวมถงการวางงานตามฤดกาล หรอวางงานตามธรรมชาตชวคราว ส าหรบในกรณของประเทศไทย ค าวาแรงงานหมายถง ผมอาย 13 – 60 ป หากสดสวนของการวางงานลดนอยลงกแสดงวาประชาชนทอยในวยท างานมงานท ามากขนและมโอกาสทจะมรายไดเพมขน 4. ดชนวดความเปนธรรมทางเศรษฐกจ ประกอบดวยดชนวด 2 ประเภท คอ 4.1 ดชนวดความยากจน ใชวดจ านวนรอยละของประชากรทมรายไดต ากวารายไดทจ าเปนตอการด ารงชพขนพนฐาน (basic needs) ตาง ๆ หรอผทมรายไดต ากวาเสนใชวดความยากจน (poverty line) เชน กรณของประเทศไทยในป 2544 สดสวนคนจนลดลงเหลอเพยงรอยละ 9.8 ของประชากร 4.2 ดชนวดความเหลอมล าของรายได ในการวดการกระจายรายไดหรอความเหลอมล าของรายได (income distribution) นกเศรษฐศาสตรมกจะใชเสนลอเรนซ (lorenz curve) เพอจะหาคาสมประสทธความไมเสมอภาค (จน) (gini coefficient) หากคาสมประสทธความไมเสมอภาค (จน) มคามาก แสดงวามความเหลอมล าของรายไดในสงคมมาก แตหากคาสมประสทธความไมเสมอภาค (จน) มคานอยกแสดงวาการกระจายรายไดดขน ในกรณประเทศไทยแมดชนวดความยากจนจะแสดงใหเหนวาความยากจน (absolute poverty) ลดลงอยางรวดเรว แตปญหาความเหลอมล าของรายไดยงคงอยในระดบสง โดยรายไดรวมของคาสมประสทธความไมเสมอภาค (จน) ยงมคาสง ซงแสดงใหเหนวารายไดรวมของประเทศกวาครงหนงยงกระจกตวอยในกลมคนรวยรอยละ 20 แรกเทานน

24

การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดงกลาวแลวไดสงผลใหชองวางของรายไดระหวางกลมร ารวยสด (รอยละ 20 แรก) กบกลมยากจนสด (รอยละ 20 สดทาย) ลดลงจาก 14.8 เทาในป 2543 เหลอ 13.5 เทาในป 2545 หรอลดลงรอยละ 8.80 โดยคาสมประสทธความไมเสมอภาค (จน) ของประเทศลดลงจาก 0.525 ในป 2543 เปน 0.501 ในป 2545 แสดงถงการกระจายรายไดทเปนไปในทศทางลดความเหลอมล าลงเลกนอย อยางไรกตามรายไดของกลมคนรวยสดรอยละ 20 แรกเกนกวาครงหนงของรายไดทงหมด ขณะทกลมคนสวนใหญรอยละ 60 มรายไดรวมกนเปนเพยงหนงในสของรายไดทงหมดเทานน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2547, หนา 1-15 – 1-16) เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2546) จากการศกษาพบวา นโยบายดานสงคม 1. อาร เอม ททมสส ใหขอบเขตความหมายของนโยบายสงคมไว 3 ประการ ไดแก 1.1 นโยบายทก าหนดทศทางการจดสรรทรพยากรใหแกประชาชน 1.2 นโยบายทมวตถประสงคเพอสงเสรมความเปนอยของประชาชนทงดานเศรษฐกจและไมใชเศรษฐกจดวย 1.3 นโยบายทเกยวของกบมาตรการทมงใหเกดการกระจายรายได การกระจายทรพยากรจากผมฐานะดไปสผดอยโอกาสในสงคม 2. นคม จนทรวฑร ใหความหมายวา แนวทางทประเทศตาง ๆ ก าหนดเพอปรบปรงและสงเสรมความอยดกนดของประชาชนในดานตาง ๆ เชน การศกษา สาธารณสข ทอยอาศย สวสดการสงคม 3. แฮรส (Harris) เหนวา นโยบายดานสงคมเปนสงทเกดขนเพอเปนหลกประกนในการใหโอกาสแกประชาชนในการไดรบการคมครองในฐานะสมาชกของชมชนอยางเตมท ดงนน นโยบายสาธารณะดานสงคมจงตองเออใหประชาชนไดเขารวมเปนสวนหนงของสงคม สงใดทประชาชนขาดแคลนจนเปนเหตใหประชาชนขาดการมสวนรวมในสงคม ไมวาจะเปนการขาดแคลนวตถหรอความร การศกษา อาชพ การมรายได ตลอดจนการบรการสงคมตาง ๆ นโยบายดานสงคมตองจดหามาใหบรการอยางเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการ เพอวาประชาชนทกคนจะไดมโอกาสเปนสวนหนงของสงคมอยางเตมท 4. แชมเบอร นโยบายดานสงคมหมายถงกจกรรมทกระท าโดยรฐบาล มเปาหมายเพอพฒนาความเปนอยทด (well-being) ของคนในสงคม รวมทงเพอปองกน แกไขปญหา และสงเสรมความมนคงใหกบประชาชนหรอผเสยประโยชนในสงคมใหสามารถด าเนนชวตในสงคมไดระดบมาตรฐาน นโยบายดงกลาวจะตองตอบสนองความตองการพนฐานของประชาชนใหไดรบการพฒนาคณภาพชวตอยางทวถงและเปนธรรม

25

5. ขอบเขตของนโยบายดานสงคมอาจแบงประเภทไดดงน 5.1 การบรการ จดบรการสงคมดานตาง ๆ เชน การใหบรการทางสาธารณสข สขภาพและสขอนามย การจดการศกษา การบรการ การจางงาน การจดการดานทอยอาศย การรกษาความปลอดภย และการปองกนประเทศ เปนตน 5.2 การประกน ใหหลกประกนความมนคงทางสงคม เชน ประกนสงคม ประกนการวางงาน ประกนรายได เงนชวยเหลอส าหรบผไรความสามารถ การดแลผสงอาย กองทนเพอวยผสงอาย เปนตน 5.3 การปองกน เพอมใหเกดปญหาสงคมตาง ๆ เชน อาชญากรรม ยาเสพตด โสเภณ ปญหาครอบครว ความยากจน 5.4 การปกปองสทธคนกลมดอยโอกาสในสงคม เชน ปกปองการใชแรงงานเดก คมครองสทธเดก สทธสตร ปกปองสทธชนกลมนอยผดอยโอกาสในสงคม 5.5 การพฒนาสงเสรมการพฒนาคนกลมตาง ๆ ในสงคม เชน การพฒนาเดกและเยาวชน การพฒนาบทบาทสตร การใหการศกษา การฝกอบรมแรงงาน สงเสรมการสรางความเขมแขงใหชมชน การมสวนรวมในการพฒนาของชมชน เปน 5.6 คณะกรรมการสงเสรมสวสดการสงคมแหงชาต ไดใหความหมายของ “สวสดการสงคม” ในแผนพฒนางานสวสดการสงคมและสงคมสงเคราะหแหงชาต ฉบบท 4 (พ.ศ.2545 – 2549) ไววา หมายถงระบบการจดบรการสงคม เพอปองกนและแกไขปญหาทางสงคมและพฒนาสงคม รวมทงการสงเสรมความมนคงทางสงคม เพอใหประชาชนสามารถด ารงชวตไดในระดบมาตรฐาน โดยบรการดงกลาวจะตองตอบสนองความตองการพนฐานของประชาชนใหไดรบการพฒนาคณภาพชวตอยางทวถงและเปนธรรม ทงในดานการมการศกษาทด การมสขภาพอนามย การมทอยอาศย การมงานท า การมรายได การมสวสดการแรงงาน การมความมนคงทางสงคม นนทนาการ และบรการสงคมทวไป โดยระบบบรการสงคมตองค านงถงศกดศรความเปนมนษยและสทธทประชาชนตองไดรบและเขามามสวนรวมในระบบการจดบรการสงคมทกระดบ จากความหมายดงกลาว ไดก าหนดขอบเขตของงานสวสดการสงคม ครอบคลม 7 ดาน 5.6.1 การศกษา (education) 5.6.2 สขภาพอนามย (health care) 5.6.3 การประกนรายได (income maintenance) 5.6.4 ทอยอาศย (housing) 5.6.5 ความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน ความมนคงทางสงคม (safety of life and property)

26

5.6.6 นนทนาการ (recreation) 5.6.7 บรการสงคมปจเจกบคคล (personal social services) 5.7 องคกรเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (organization for economic cooperation and development : OECD) ไดก าหนดไววา มตของความเปนอยทด (dimension of well-being) ของชวตมนษยไว 8 ดานดวยกน อนไดแก

5.7.1 การมสขภาพทด (health) 5.7.2 การศกษาและการเรยนร (education and learning) 5.7.3 การมงานท าและคณภาพของชวตการท างาน (employment and the quality

of working life) 5.7.4 เวลาและการพกผอน (time and resting) 5.7.5 ความสามารถในการจดหาสนคาและบรการ (command over goods and

services) 5.7.6 สภาพแวดลอมทางกายภาพ (physical environment) 5.7.7 สภาพแวดลอมทางสงคม (social environment) 5.7.8 ความปลอดภย (personal safety)

5.8 ปญหาสงคม (social problems) ไดแก 5.8.1 ความยากจน (poverty) 5.8.2 ดอยการศกษา (education issues) 5.8.3 ไรทอยอาศย (homelessness) 5.8.4 เจบปวย (disease and illness issues) 5.8.5 การวางงาน (unemployment) 5.8.6 อาชญากรรม (crime issues) 5.8.7 ปญหาครอบครว (family and child issues) 5.9 ดชนชวดสมฤทธผลดานสงคม ดชนชวดสมฤทธผลของนโยบายดานสงคมของประเทศไทย อาจพจารณาจากการส ารวจความจ าเปนขนพนฐาน (จปฐ.) ซงแบงออกเปน 8 หมวด คอ 5.9.1 สขภาพด 5.9.2 มบานอาศย 5.9.3 ศกษาถวนหนา

27

5.9.4 ครอบครวสขสบาย 5.9.5 รายไดมาก 5.9.6 อยากรวมพฒนา 5.9.7 พาสคณธรรม 5.9.8 บ ารงสงแวดลอม ปธาน สวรรณมงคล (2546) จากการศกษาพบวา นโยบายดานสงแวดลอม 1. encyclopedia of britannica ใหค านยาม “สงแวดลอม” วา หมายถง สภาพความซบซอนทางกายภาพ ทางเคม และชวภาพทมผลตอสงมชวตหรอสภาวะนเวศ และจะเปนตวก าหนดรปแบบการด ารงอยและการอยรอดของสงมชวต 2. พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ใหค าจ ากดความสงแวดลอมวา หมายถง “สงตาง ๆ ทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพทอยรอบตวมนษย ซงเกดขนโดยธรรมชาตและสงทมนษยไดท าขน” 3. กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย และการพลงงาน ใหค าจ ากดความวา สงแวดลอมหมายถง “ทกสงทอยรอบตวมนษย ทงทมชวตและไมมชวต ทงทเปนรปธรรม (จบตองและมองเหนได) และนามธรรม (วฒนธรรม แบบแผน ประเพณ ความเชอ) มอทธพลเกยวโยงถงกน เปนปจจยในการเกอหนนซงกนและกน ผลกระทบจากปจจยหนงจะมสวนเสรมสรางหรอท าลายอกสวนหนงอยางหลกเลยงไมได” 4. นวต เรองพานช นยามสงแวดลอมวา หมายถง สงมชวตและสงไมมชวต ลอมรอบดวยมนษย ตลอดจนสภาพทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงมอทธพลทางตรงและทางออมตอการด ารงชพของมนษย องคประกอบสงแวดลอมม 2 ประเภท คอ ทรพยากรสงแวดลอม และเศรษฐกจ สงคมสงแวดลอม ซงตองมความสมพนธสมดลซงกนและกน 5. สงแวดลอมทมนษยสรางขน เชน บานเรอน ทอยอาศย ส านกงาน โบราณสถานตาง ๆ ตลอดถงมลภาวะทเกดขนอนเปนผลจากการกระท าของมนษย 6. สงแวดลอมทางธรรมชาต เชน ทรพยากรปาไม น า ดน แรธาต และมนษยไดน ามาใชประโยชน 7. เปาหมายทพงประสงคของนโยบายดานสงแวดลอมกคอ การทมนษยสามารถอยรวมกนอยางมคณภาพชวตทด ไดมาตรฐาน และมการพฒนาทยงยน โดยไมท าลายระบบนเวศใหเสยดล

28

8. นโยบายและแผนสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2540 – 2559 ไดก าหนดวตถประสงคไวดงน รกษาและฟนฟคณภาพสงแวดลอม เพอเสรมสรางคณภาพชวตและสขภาพอนามยทดของประชาชน อนรกษทรพยากรธรรมชาตใหเปนฐานของการพฒนาทยงยนโดยฟนฟ บรณะทรพยากรธรรมชาตทสามารถฟนฟสภาพได ใหมศกยภาพเปนปจจยพนฐานของการพฒนาในอนาคต รวมทงสงวนรกษาและใชทรพยากรธรรมชาตทไมสามารถฟนคนสภาพไดอยางประหยดและมประสทธภาพ ชมชนทกระดบมการจดการสงแวดลอมชมชน และพนทสเขยว เพอเสรมสรางคณภาพชวตของประชาชนทเหมาะสม สอดคลองกบศกยภาพของระบบนเวศธรรมชาต ระบบเศรษฐกจ สงคม มรดกทางวฒนธรรม สภาพแวดลอมสามารถไดรบการฟนฟใหกลบมาสสภาพเดมหรอใกลเคยงสภาพเดมใหมากทสด โดยทแนวทางการน าทรพยากรธรรมชาตมาใชประโยชนจะตองสอดคลองกบเปาประสงคของนโยบายดานสงแวดลอม คอ การพฒนาทยงยน (sustainable development) ประชาชนมคณภาพชวตทดขน มสขภาพอนามยทแขงแรง โดยทรพยากรทส าคญ และความส าคญของการชวยกนรกษาสงแวดลอม การพฒนาประเทศตอไปในอนาคตจะเปนการพฒนาทยงยน โดยมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางเหมาะสม ซงเปนเปาประสงค (goal) ทส าคญของการพฒนาประเทศทวโลกใน ความวกฤตของปญหาสงแวดลอมทมผลกระทบตอการพฒนาประเทศและคณภาพชวตของประชาชนในสงคม หลายสบปแหงการพฒนาประเทศ ไดสงผลทงเชงบวกและเชงลบตอประเทศทงทพฒนาแลวและประเทศก าลงพฒนาในระดบความรนแรงทแตกตางกนไป ความเจรญทางเศรษฐกจท เกดขนในประเทศตาง ๆ ตองแลกมากบความเสอมโทรม รอยหรอของทรพยากรธรรมชาตและภาวะมลพษทแพรกระจายไปสชมชน ส าหรบประเทศไทยปญหาสงแวดลอมในหลาย ๆ ดานเขาขนวกฤต เชน ทรพยากรปาไม ทรพยากรดน ทรพยากรน า มลพษ เปนตน ปญหาปาไม ปญหาทดน และปญหาน า ตางเปนปญหาทยดโยงซงกนและกน ดงนนการแกไขปญหาสงแวดลอมจงตองกระท าอยางบรณาการโดยมทศทางและยทธศาสตรทชดเจน มการระดมทรพยากรทงจากภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนเขารวมแกไขปญหา การแกไขปญหาสงแวดลอมไมสามารถกระท าใหลลวงไปไดโดยล าพงเพยงภาครฐเทานนได อสระ สวรรณบล (2546) ไดศกษาพบวา นโยบายดานการสาธารณสข 1. สมเดจพระราชบดา เจาฟามหดลอดลยเดช กรมหลวงสงขลานครนทร ทรงใหความหมายของสาธารณสข เมอ พ.ศ. 2467 วา

29

1.1 สขวทยา (hygiene) คอความรทจะชวยใหเรารจกบ ารงรางกายใหเปนปกตอย ใหมความจ าเรญแขงแรงตามธรรมชาต เชน นอนเปนเวลา กนเปนเวลา เปนตน 1.2 เวชกรรมกนโรคและการปราบโรค (preventive medicine) เวชกรรมศาสตรนนเปนวชาทแกไขรกษาโรคทเกดขนในตวมนษยโดยทางรกษา เวชกรรมปองกนโรคนมงจะไมใหเชอโรคเขาสรางกายได เชน การปลกฝปองกนไขทรพษ เปนตน 1.3 สขาภบาล (sanitation) คอ บ ารงสถานทและควบคมหนทางออก ทางเขาและสงทออกจากและเขาไปในรางกายและสถานทมนษยอย อยาใหเปนบอเกดและน ามาแหงโรค 2. วนสโลว (Winslow) ไดใหความหมายของการสาธารณสขไวอยางกวางขวางและเปนทยอมรบกนทวไปในปจจบนแลวยงไดผนวกเอาวชาการสาขาตางๆ รวมไวในการสาธารณสขดวยการสาธารณสขเปนวทยาศาสตรและศลปแหงการปองกนโรค การท าใหอายยนยาว การสงเสรมสขภาพและประสทธภาพของบคคล โดยการจดด าเนนงานในชมนมชนในเรองตาง ๆ ไดแก 2.1 การสขาภบาลของสงแวดลอม 2.2 การควบคมโรคตดตอ 2.3 การใหสขศกษาทเกยวกบสขวทยาสวนบคคล 2.4 จดบรการทางการแพทยและการพยาบาล 2.5 การพฒนาโครงสรางของสงคมเพอใหทกคนมมาตรฐานการครองชพทดและเพยงพอตอการด ารงไวซงสขภาพทดของตนอยาง 3. การสาธารณสขเปนสวนส าคญหนงในกรอบของการพฒนาสงคม มดชนหรอตวชวด “จปฐ.” ทง 8 ประการ เกยวของกบสาธารณสข ดงน 3.1 ประชาชนในครอบครวไดรบอาหารทถกสขลกษณะและเพยงพอกบความตองการของรางกาย 3.2 ประชาชนในครอบครวมทอยอาศยและสภาพแวดลอมทเหมาะสม 3.3 ประชาชนมโอกาสเขาถงบรการสงคมขนพนฐานทจ าเปนตอการ ด ารงชวตและการประกอบอาชพ 3.4 ประชาชนมความมนคงและปลอดภยในชวตและทรพยสน 3.5 ครอบครวมการผลตและจดหาอาหารอยางมประสทธภาพ 3.6 ครอบครวสามารถควบคมชวงเวลาและจ านวนของการมบตรไดตามตองการ 3.7 ประชาชนมสวนรวมเพอการพฒนาความเปนอยและก าหนดวถชวตของชมชนของตน 3.8 ประชาชนมการพฒนาจตใจใหด

30

การเขาถงบรการสขภาพขนพนฐานอยางเสมอภาค ครอบคลมทกกลมประชากร โดยประชากรทกคนไดรบการประกนสขภาพโดยถวนหนา ไมวามฐานะทางเศรษฐกจอยางใด ทงนรวมทงชาวเขา ผรวมพฒนาชาตไทย หรอแมแตแรงงานขามชาตทขนทะเบยนถกตองตามกฎหมาย ทตองซอบตรประกนสขภาพ 1,000 บาท เจอจนทร จงสถตยอย (2546) ไดศกษาพบวา นโยบายดานการศกษา 1. เบคเกอร (Becker) ไดแสดงความคดในหนงสอชอ human capital วามนษยเปนทนอยางหนงในทางเศรษฐศาสตร และตอมาไดมการใชค าวา human resources หรอทรพยากรมนษย ซงมองวามนษยเปนเครองมอหรอเปนทนทจะใชสนองวตถประสงคอยางใดอยางหนง เชน เพอพฒนาเศรษฐกจ หรอเพอพฒนาสงคม การศกษาจงถกมองเปนการลงทนในตวมนษย มความหมายเปนทรพยากร 2. พระธรรมปฎก ไดอธบายไววา ควรมองมนษยทงในสองความหมาย ทงในแงทมนษยเปนทรพยากร และในแงของความเปนมนษยทมคณคามความหมายในตวเอง ความหมายในแง หลงนมความส าคญมากโดยเฉพาะการศกษาจะตองพฒนาคนโดยมจดหมายใหเปนชวตทมคณคาในตวของเขาเอง ใหเปนชวตทดงามและสมบรณในตวเอง 3. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ใหความหมายของการศกษาวา “เปนกระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคมโดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอมทางสงคม การเรยนรและปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต” ระบบโรงเรยนเปนสถาบนส าคญทางสงคมทจะพฒนาศกยภาพของบคคลไดดทสด การจดการศกษาไดค านงถงการเรยนรจากชมชน จากภมปญญาทองถน และเรยนรในลกษณะทเชอมโยงกบวถชวตของชมชนทองถนมากขน ในยคปจจบนทมการใชเครองมอสารสนเทศและการสอสารสงเสรมการจดการเรยนรผานสอตาง ๆ เหลานน การจดการศกษาถอเปนเครองมอส าคญของรฐทจะพฒนาประชากรของประเทศโดยผานบรการการศกษาทรฐจดเอง หรอใหสวนตาง ๆ ของสงคมรวมทงเอกชนเปนผจดภายใตกรอบหรอระบบทก าหนดไว เพอใหบรรลจดมงหมายของการศกษาทตง กลมเปาหมายตาง ๆ ยงพบวามกลมเปาหมายทยงดอยโอกาสอยในสงคม ไมวาจะเปนในดานเศรษฐกจ สงคม หรอกลมชนตางวฒนธรรมทเปนชนกลมนอย หรอผทอาศยอยหางไกลจากความเจรญ ไมสามารถเขาถงบรการการศกษาได

31

ระบบการศกษาเปนระบบยอยหนงในสงคม จงมความสมพนธกบระบบยอยอน ๆ ในสงคม นโยบายดานการศกษาจงเปนสงทถกก าหนดโดยสภาพสงแวดลอมทางสงคม การศกษานอกจากเปนเครองมอส าคญในการพฒนาสตปญญาความรความสามารถ และทกษะส าคญส าหรบประกอบอาชพแลว การศกษายงมความส าคญทชวยหลอหลอมในเรองคานยม ความเชอและอดมการณเพอเปนพลเมองทพงประสงคของประเทศ ชวยสบสานวฒนธรรมและเอกลกษณของประเทศ ซงเปนสวนชวยด ารงความเปนชาตไวได ประเดนทส าคญเชงนโยบายคอ จดการศกษาในรปแบบใด วธใด และดวยหลกสตรประเภทใดบางทสรางสมรรถนะของประเทศเทยบเคยงมาตรฐานโลก ในขณะทยงคงความเปนชาตและใหผเรยนรสกภาคภมใจในวฒนธรรมทดงาม นอกเหนอจากนแลวการศกษายงถกใชเปนเครองมอดานความมนคง อาท การใหการศกษาแก ชนตางวฒนธรรม ชนตางชาตทอพยพเขามาพ านกอาศยอยในประเทศ เพอเพมความเขาใจ ลดการตอตาน และไมกอความวนวายดวยการใหโอกาสศกษา เรยนร และมงานท าตามศกยภาพไปจนถงการอยอยางกลมกลนกบประชากรสวนใหญของประเทศ ดชนชวดสมฤทธผลดานการศกษา ดชนทใชวดคอ โอกาสของการเขาศกษาของกลมเปาหมายตาง ๆ โดยเปรยบเทยบในชวงเวลาทตองการวามจ านวนเพมขนมากนอยเพยงใด หรอเปรยบเทยบระหวางกลมเปาหมายตาง ๆ เชน เปรยบเทยบระหวางกลมทแตกตางกนดานเศรษฐกจสงคมระหวางกลมบคคลตางอาชพ บคคลทอยตางพนท หรอกลมบคคลประเภทตาง ๆ เชน กลมคนพการ กลมคนตางศาสนา กลมชนตางวฒนธรรม ส าหรบไทยมความแตกตางของผทมโอกาสเขาถงการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานแตกตางกน เมอมนโยบายเพมความเสมอภาคในโอกาส ดชนทใชวดความส าเรจไดแกสดสวนของประชากรวยเรยนทเขาศกษาในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา และเปรยบเทยบในชวงระยะเวลาวาความแตกตางไดลดลงมากนอยเพยงใด ขจดภย บรษพฒน (2546) จากการศกษาพบวา นโยบายดานความมนคง 1. ความหมายของความมนคงแหงชาต โดยทวไปแลวเมอกลาวถงค าวา “ความมนคง” คนทวไปมกจะเขาใจวาเปนเรองเกยวกบกจการทหารในการสรบเพอสกดกนและขบไลศตรผรกรานจากนอกประเทศ ทจรงแลวทหารเปนกลไกอยางหนงเพอการรกษาไวซงความมนคง การใหความส าคญแกความมนคงทางทหารเพยงอยางเดยว โดยไมไดใหความส าคญกบดานอน ๆ กเปรยบเสมอนการรอบานเพอเอาวสดไปใชท ารวบานเทานนเอง เรองความมนคงจงมใชเรองทหารหรอการปองกนประเทศเพยงอยางเดยว แตยงรวมไปถงดานการเมอง ดานเศรษฐกจ ดานสงคม จตวทยา และในยค

32

สมยทโลกเจรญกาวหนาอยางรวดเรวดงเชนในปจจบน วทยาศาสตร เทคโนโลยการพลงงานและสงแวดลอมกเปนปจจยหลกอกอยางหนงของความมนคงแหงชาต ความมนคงแหงชาต หมายถง ชาตอยรอด ปลอดภย มความเจรญกาวหนา มความเปนปกแผน และมความพรอมทจะเผชญกบสถานการณตาง ๆ หรอการเปลยนแปลงทเกดขน ประเทศชาตด ารงอยไดอยางมเอกราช มเกยรตและศกดศร ภายใตการปกครองระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข มบรณภาพแหงดนแดน ประชาชนในชาตมความปลอดภย และอยดมสขตามสมควรแกอตภาพ และพรอมท างานรวมกนเมอชาตมภย 2. พลตร หลวงวจตรวาทการ อดตเลขาธการสภาความมนคงแหงชาตคนแรก ไดใหความหมายความมนคงแหงชาตไววา “การทชาตทรงตวอยางแนนหนาถาวร ด ารงเอกราช มเสรภาพแหงชาต มความสงบสขภายในประเทศ มความแนนอนในชวตเศรษฐกจของพลเมอง คาดหมายรายไดของรฐไดอยางถกตองใกลเคยงกบความเปนจรง คาของเงนตรามเสถยรภาพ รฐไมตองประสบความยงยากระส าระสาย ไมเกดการเปลยนแปลงใด ๆ ไดงาย ผคนพลเมองรสกมความปลอดภยมความหวงและความไววางใจในอนาคต และยงไววางใจตอไปอกวา ถงแมความผนผวนหรอเหตรายอนใดจะเกดขนมา รฐสามารถจะตอสหรอปองกนได” จากความหมายและขอบเขตความมนคงทกลาวมานน จะเหนวาความมนคงแหงชาตครอบคลมหลายมตในประเดนตาง ๆ ของทกดาน ซงมความเกยวของเชอมโยงกน (comprehensive security) ทงดานการเมองภายในประเทศ การเมองระหวางประเทศ เศรษฐกจ สงคมจตวทยา วทยาศาสตร เทคโนโลย การพลงงาน ทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และการปองกนประเทศ มมมองในประเดนยทธศาสตรดานความมนคงแหงชาตจงใชวธคดในลกษณะทเปนองครวม (wholistic) และบรณาการ (integration) โดยมองความเกยวพนและผลกระทบทเชอมโยงถงกน และใหทางเลอกของวธการจดการเพอแกไขปญหาในภาพรวม มการจดประเภทและจดล าดบความส าคญ (priority) โดยใหความส าคญกบขนตอนการด าเนนการแกไขปญหาทถกตองเหมาะสม พรอมกนนไดใหความส าคญกบวธคดและวธจดการ เพอใหมความมนคงอยางโปรงใส (security with transparency) ททกคนและทกสวนในชาตมสวนรวมในการก าหนดแนวความคดและการจดการเพอใหเกดความมนคงของชาตรวมกน อนจะท าใหเกดความมนคงทยงยนถาวร 3. องคประกอบของความมนคง ชาตจะมนคงอยได มใชอยทความมนคงดานหนงดานใดเทานน แตจะตองมความมนคงทงทางดานการเมองภายในประเทศ การเมองระหวางประเทศ เศรษฐกจ สงคมจตวทยา การปองกนประเทศ และดานวทยาศาสตร เทคโนโลย การพลงงานและสงแวดลอมประกอบกน จะกอใหเกดความมนคงแหงชาตโดยรวม องคประกอบของความมนคงแตละดานมความส าคญเทาเทยมกน

33

เพยงแตจะใหความส าคญกบองคประกอบดานใดเปนพเศษ ขนอยกบสถานการณทเกดขนในหวงเวลานน ๆ 4. ความมนคงทางดานเศรษฐกจ หมายถง ประเทศชาตมการพฒนาทงในดานการเกษตร การอตสาหกรรม การขนสง การคา เศรษฐกจโดยสวนรวมมความเขมแขง ประชาชนอยดมสข มรายไดพอเพยงกบสภาพความเปนอยตามฐานะของแตละบคคล มความเปนธรรมทางเศรษฐกจ รวมทงความแตกตางในรายไดและความเปนอยระหวางคนจนกบคนรวยมไมมากนก 5. ความมนคงทางดานสงคมและสงแวดลอม หมายถง การทประชากรมคณภาพ คนในชาตมเอกภาพ มความสามคค ประชาชนมคณภาพชวตและสภาพความเปนอยทด ไดรบความคมครองทางดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนอยางเพยงพอ มการศกษาโดยทวถง ประชาชนยดมนในขนบธรรมเนยมประเพณอนดงามของชาต มความเสมอภาคในการด ารงชวต และมโอกาสในการไดรบบรการตาง ๆ จากรฐอยางทวถง ชวยกนรกษาสงแวดลอมคอทรพยากรธรรมชาตไมถกท าลาย โดยเฉพาะอยางยงปาไมซงเปนบอเกดของตนน าล าธาร 6. ความมนคงทางดานการปองกนประเทศ ไดแก การมก าลงปองกนประเทศทเขมแขงและมประสทธภาพ ในทนนอกจากจะหมายถงก าลงทหาร ก าลงกงทหารทมระเบยบวนย มประสบการณ มก าลงใจสงในการสรบแลว ยงรวมถงการมก าลงประชาชนตามแนวชายแดนทไดรบการฝกใหมขดความสามารถในการปองกนตนเองและหมบานรวมทงระบบการปองกนประเทศ 7. ปญหาความมนคงของชาต ปจจบนปญหาทกระทบตอความมนคงมหลากหลายรายแรง และสลบซบซอนยงขน เปนตนวา ปญหายาเสพตด ปญหาผหลบหนเขาเมอง ปญหาการกอการรายและอาชญากรรมขามชาต ปญหาชายแดน ฯลฯ แตละปญหามผลกระทบกวางไกลหลายมต ทงดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม ปญหาทสงผลกระทบตอประชาชนจ านวนมากกถอวาเปนปญหาความมนคงได อยางเชนกรณปญหาผหลบหนเขาเมอง ถามจ านวนไมกหมนคนเมอ 15 ปกอน กยงไมมความรนแรงสรางผลกระทบตอสงคม แตเมอจ านวนผหลบหนเขาเมองขยายเพมเตมขนมามากมายเปนจ านวนนบลานคน กสรางผลกระทบอยางรนแรงตอสงคมไทย จงกลายมาเปนปญหาทกระทบตอความมนคงของชาตอยในขณะน นโยบายความมนคงแหงชาตเกยวกบชาวเขาและการปลกพชเสพตด นโยบายนเสนอแนะโดยคณะกรรมการอ านวยการแกไขปญหาความมนคงแหงชาตเกยวกบชาวเขา และการปลกพชเสพตด คณะรฐมนตรมมตเหนชอบเมอวนท 7 ธนวาคม 2525 ตอมาในป 2532 ส านกงานสภาความ

34

มนคงแหงชาต ไดพจารณาปรบปรงนโยบายดงกลาว ซงคณะรฐมนตรมมตเหนชอบเมอวนท 7 กมภาพนธ 2532 นโยบายความมนคงแหงชาตเกยวกบชาวเขาและการปลกพชเสพตดเปนนโยบายทมงด าเนนการตอชาวเขาจ านวนประมาณ 8 แสนคน ทอาศยกระจดกระจายในพนท 20 จงหวดทางภาคเหนอและภาคตะวนตก มเปาหมายส าคญในอนทจะใหชาวเขาทอาศยอยในชมชนบนพนทสง ไดรบการจดระเบยบการปกครองตามกฎหมาย การจดพนททเหมาะสมใหอยอาศยและท ากน การเรงรดส ารวจจ านวน แยกประเภท และจดท าทะเบยน การสรางความผกพนทางดานจตใจตอประเทศไทย และความรความเขาใจเกยวกบกฎระเบยบของทางราชการ การจดใหมโครงสรางพนฐานทางเศรษฐกจและสงคม การเพมรายไดโดยการพฒนาการผลต การแปรรปผลผลตทางการเกษตร และการพฒนาการตลาด การสงเสรมอาชพอนนอกภาคเกษตร การกระจายบรการขนพนฐานในดานการศกษา สาธารณสขอยางทวถง และการวางแผนครอบครวใหบงเกดผลอยางจรงจง ดชนชวดสมฤทธผลดานความมนคง การจะทราบวาการด าเนนนโยบายประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด จะตองมดชนชวดสมฤทธผลของนโยบายนน นโยบายความมนคงบางเรองมดชนชวดทเปนสถตตวเลขทเชอถอได อยางเชนในกรณนโยบายแกไขปญหาความมนคงแหงชาตเกยวกบชาวเขาและการปลกพชเสพตด มสถตตวเลขทแสดงถงความส าเรจในการแกไขปญหาหลายดาน ในดานการแกไขปญหาการปลกพชเสพตดจ านวนการผลตฝนในหมชาวเขาไดลดลงอยางมากจากจ านวนปละนบรอยตนเมอกวา 30 ปทผานมา เหลอเพยงไมถงปละ 10 ตนในปจจบน จ านวนโรงเรยนและเดกนกเรยนชาวเขาเพมขนมากมาย มตวเลขทแสดงไดอยางชดเจน จ านวนชาวเขาทไดรบสญชาตไทยมจ านวนเพมขนตามล าดบ จากจ านวนไมกหมนคนในระยะแรก ๆ เพมเปนประมาณ 490,000 คน ในปจจบน (เมษายน 2546) ในเรองเกยวกบความพงพอใจของชาวเขา ความจงรกภกด และความผกพนตอประเทศไทย เปนเรองละเอยดออน ไมอาจหาตวเลขมาเปนดชนชวดได ไดแตอนมานเอาวาชาวเขาทเกดในประเทศไทยไดสญชาตไทยแลวคงจะมความพงพอใจในสงททางราชการเขาไปด าเนนการพฒนาชมชนบนพนทสง มความรสกนกคดเปนคนไทย และมความจงรกภกดตอแผนดนเชนเดยวกบคนไทยทวไป นโยบายความมนคงแหงชาต (พ.ศ. 2540 – 2549) เพอเสรมสรางความสามคคของคนในชาต และสามารถผนกก าลงในการปองกนและแกไขปญหาทกระทบตอความมนคง โดยยดผลประโยชนของชาตเปนหลก เพอใหความขดแยงในสงคมไดรบการแกไขโดยไมใชความรนแรง เพอพฒนาศกยภาพของคน ชมชน และสงคมใหเขมแขงในลกษณะเครอขาย ใหประชาชนสามารถพงตนเอง เพอใหเกดความเสมอภาคของประชาชนในการมสวนรวมแกไขปญหาและก าหนดทศทางการพฒนาทงในระดบประเทศและในระดบชมชนทสอดคลองกบความตองการของทองถน เพอขจด

35

ความยากจนและความดอยโอกาสของประชาชน มการแบงปนและการจดสรรทรพยากรอยางเปนธรรมและทวถง เพอเสรมสรางศกยภาพของชาตในดานการปองกนประเทศใหมความเขมแขงและมขดความสามารถสง พรอมเผชญภาวะไมปกตในทกรปแบบไดอยางมประสทธภาพ ทกฝายในชาตไดเขามาผนกก าลงรวมกนกบกองทพในการปองกนประเทศ เพอรกษาและฟนฟสภาพแวดลอมทางกายภาพ ทงดน น า และปาใหสมดล ยงยนและสอดคลองกบวถชวตของคนและชมชน เสรมสรางศกยภาพของคน ชมชน และพนทเปาหมายในบรเวณชายแดนใหมความเขมแขง มจตส านกดานความมนคง รวมทงสรางสภาวะแวดลอมทสงบ สนต แกไขปญหาความยากจนและยกระดบคณภาพชวตของคนสวนใหญอยางแทจรง โดยมการเชอมโยงทเหมาะสมระหวางเศรษฐกจระดบชมชนกบเศรษฐกจระดบชาต และสนบสนนแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง น าศกยภาพของกองทพในยามปกตเขามาชวยเสรมสรางความสามคคของคนในชาต มการพฒนาประเทศ และมสวนรวมในการแกไขปญหาความมนคงของชาตในรปแบบตาง ๆ รวมทงเสรมสรางความเขมแขงของประชาชนและชมชนพนทชายแดน พฒนาศกยภาพของชาตในการปองกนประเทศดวยการผนกก าลงจากทกฝาย ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนเขาดวยกนอยางเปนระบบในการรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคงของชาต ใชทรพยากรดน น า และปา ใหเกดความสมดลและเกดประโยชนสงสด รวมทงพฒนาและฟนฟ โดยใชกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการก าหนดแนวทางและวธการใชประโยชนจากทรพยากรทดนและน าอยางจรงจง และการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน สอดคลองกบความหลากหลายทางชวภาพและวถชวตของประชาชน และใชทรพยากรในการผลตอยางมประสทธภาพทางนเวศทประหยด และมผลกระทบตอสงแวดลอม

ขอมลทวไป

ขอมลทวไป บานปางคอง หมท 12 ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ทตง บรเวณพกด LB997874 หางจากแนวชายแดนไทย – พมา ประมาณ 500 เมตร หางจากอ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ประมาณ 86 กโลเมตร โดยทางหลวงแผนดนหมายเลข 1095 มายงอ าเภอปางมะผา ประมาณ 45 กโลเมตร แยกซายมอเปนถนนลกรง เขาสบานปางคอง ระยะทาง 41 กโลเมตร ใชเวลาเดนทางโดยรถยนต ประมาณ2 ชวโมง 30 นาท มอาณาเขตตดตอดงน ทศเหนอ ตดตอกบประเทศพมา ทศใต ตดตอกบบานปงยาม ทศตะวนออกตดตอกบบานไมกาย

36

ทศตะวนตกตดตอกบประเทศพมา ขอบเขตพนท มขนาดพนทโครงการประมาณ 12,000 ไร พนทจดระเบยบชมชน หรอพนทส าหรบการใชประโยชนทดนประมาณ 1,485 ไร โดยจดท าเปนพนทเกษตรกรรม 500 ไร ดงน

1. การท านาขนบนได 120 ไร 2. การท าครบน าขอบเขาส าหรบท าไรและขนบนไดไมผล 380 ไร

ภมประเทศ เปนภเขาสงสลบซบซอน และทราบระหวางหบเขาสองฝงล าหวย เปนตนน าของหวยปางอง มความสงจากระดบน าทะเลปานกลางประมาณ 1,300 – 1,400 เมตร ยอดเขาทสงทสดประมาณ 1,470 เมตร ลกษณะภมอากาศ ม 3 ฤด ดงน 1. ฤดรอน เรมตงแตเดอนมนาคม ถง เดอนเมษายน 2. ฤดฝน เรมตงแตเดอนพฤษภาคม ถง เดอนตลาคม ฝนตกชก และอากาศหนาวเยน 3. ฤดหนาว เรมตงแตเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ สภาพอากาศหนาวจด มหมอกปกคลมในตอนเชาถงตอนสาย อณหภมต าสดประมาณ –2 องศาเซลเซยส ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม 1. ทรพยากรปาไมพนทโครงการตงอยในเขตปาสงวนแหงชาตปาแมปายฝงขวา เปนเขตพนทการอนรกษเพมเตม (zone c) พนท 360 ไร (18%) และพนทปาเพอเศรษฐกจ (zone e) พนท 1,640 ไร (82%) มพนทลมน าชน 1 b พนท 1,180 ไร (59%) และพนทลมน าชน 3 พนท 820 ไร (51%)พรรณไมสวนมากเปนตระกลไมกอ สภาพปาบางสวนถกแผวถางเพอท าไรเลอนลอยประมาณ 6,000 ไร 2. ทรพยากรน า พนทโครงการเปนแหลงตนน าของหวยปางอง ซงเกดจากเทอกเขาดานทศเหนอ บรเวณตนน ามน าไหลตลอดป ในฤดแลงล าหวยชวงทไหลผานหมบานจะไมมน าไหล เนองจากน าจะซมหายลงใตดน แนวความคดในการจดตงหมบานยามชายแดน 1. เปนหมบานทจดตงใหมบนเขา เพราะชาวเขามความคนเคยกบการอยบนเขามากกวา พนราบ และเปนพนททมความปลอดภยพอสมควร 2. เปนพนททสามารถท าการเกษตรไดเหมอนดงเชนทดอยอางขาง มแหลงน า มพนทเพยงพอส าหรบหมบาน ประมาณ 40 – 50 ครอบครว 3. การสรรหาราษฎรชาวไทยภเขาทสมครใจไปจดตงชมชนในลกษณะ “หมบานยามชายแดน”

37

4. จดตงชมชนใหกลมกลนกบสภาพแวดลอมและใหปลกสรางบานเรอนในลกษณะสมถะ สนโดษเรยบงาย กระจายอยตามพนทปาธรรมชาต ตามขนบธรรมเนยมประเพณและวถชวตของ ชนเผา 5. สงเสรมใหราษฎรมการประกอบอาชพและรายไดใหเพยงพอตอการบรโภคตลอดทงป ตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรอง “เศรษฐกจพอเพยง” ธนาคารอาหารชมชน (food bank) โดยสงเสรมใหราษฎรปลกพชผกสวนครว ปลกไมผลยนตน พชสมนไพรเพอเปนอาหารและยา เชน ขนน สะเดา กลวย ฯลฯ ตลอดจนปลกเสรมดวยไมผลเศรษฐกจทมราคาแพง ทนทานตอการขนสงและเกบรกษาไดนาน ซงสามารถเจรญเตบโตไดดในแตละพนท เชน มะคาเดเมยนท มงคด มะพราวน าหอม ลองกอง ฯลฯ เพอเปนรายไดทยงยนในอนาคต การเลยงปลาในบอขนาดเลก การปศสตวในครวเรอนอยางเปนระบบและถกสขลกษณะ นอกจากนมลนธสงเสรมศลปาชพ จะชวยสนบสนนการสงเสรมอาชพทเกดจากฝมอสงประดษฐ และหตถกรรมพนบาน เพอเปนรายไดเสรมซงชวยใหราษฎรสามารถพงพาตนเองได 6. ฝกอบรมราษฎรชาวไทยภเขาใหสามารถท าหนาทเปนยามชายแดนคอยแจงเตอนภยคกคามตาง ๆ ใหทางราชการทราบ รวมทงคอยดแลรกษาปาตนน าล าธาร จากแนวความคดในการจดตงหมบานยามชายแดน ทง 6 ประการจงไดเกดแผนงานการจดตงหมบานยามชายแดน ประกอบดวย 6 แผนงาน คอ 1. แผนงานการจดตงถนฐานและการปกครอง วตถประสงค เพอใหมการจดตงถนฐานของชมชนใหกลมกลนกบสภาพแวดลอมในพนทอยางแทจรง ตามลกษณะของชนเผา สมาชกในชมชนจะตองไดรบการก าหนดสถานะบคคลใหแนนอน เพอน าไปสการเปนชมชนทถกตองของรฐ โดยมการด าเนนงานตามแผนงานตาง ๆ ดงน 1.1 งานจดระเบยบชมชนและการปกครอง 1.2 งานจดตงหมบานตามลกษณะการปกครองทองท 1.3 งานส ารวจและก าหนดสถานะบคคล 1.4 งานลงรายการสญชาตไทยในทะเบยนบานแกราษฎรชาวไทยภเขา 2. แผนงานรกษาความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน (ภาคผนวก) วตถประสงค เพอใหราษฎรและชมชนทอยตามชายแดน ซงลอแหลมตอความปลอดภยในชวตและทรพยสน ไดรบการอบรมเพอเรยนรวธการปกปอง ปองกนและรกษาความปลอดภยของชมชน โดยจะไดรบการปลกฝงอดมการณทงระบบการพฒนา และระบบปองกนควบคกนไป รวมทงสามารถน าไปประยกตใชตามระบบการตอสแบบเบดเสรจอยางมประสทธภาพ สามารถรวม

38

ปฏบตงานกบหนวยทางยทธวธตามแผนปองกนประเทศ และตามแผนเผชญเหตทก าหนดไวอยางไดผล โดยมการด าเนนงานตามแผนงานตาง ๆ ดงน 2.1 งานจดตงหมบานยทธศาสตรพฒนา 2.2 งานรกษาความมนคงและการเฝาตรวจตามแนวชายแดน 2.3 งานพฒนาระบบการขาว การสอสาร และการแจงเตอนภย 2.4 งานฝกอบรมและการเพมประสทธภาพในการรกษาความปลอดภย 3. แผนงานพฒนาโครงสรางพนฐาน วตถประสงค เพอพฒนาโครงสรางพนฐานทกระบบ โดยจะด ารงไวซงหลกการพอเพยงอยางตอเนอง โครงสรางพนฐานทกประเภทจะตองไมกอใหเกดปญหา ท าใหราษฎรชาวไทยภเขาตองการสงอ านวยความสะดวกทเกนความจ าเปนและฐานะ ซงจะน าไปสปญหาสงคมทไมสงบสขในชมชนได โดยมการด าเนนงานตามแผนงานตาง ๆ ดงน 3.1 งานสรางและปรบปรงเสนทางคมนาคม 3.2 งานพฒนาแหลงน าเพอการอปโภค บรโภค และเพอการเกษตร 3.3 งานพฒนาพลงงานไฟฟาแสงอาทตย เพอแสงสวางและการสอสาร 4. แผนงานพฒนาอาชพและรายได วตถประสงค เพอพฒนาอาชพในภาคเกษตร โดยสงเสรมใหปลกพชทเหมาะสมกบสภาพพนท ทงพชเพอการบรโภคและพชเพอการจ าหนาย เนนการรกษาคณภาพสงแวดลอมปลอดภยจากสารพษ การพฒนาอาชพนอกภาคเกษตร ราษฎรจะไดรบการชน า พฒนาฝมอสงประดษฐ และหตถกรรมพนบานตามเอกลกษณของชนเผา เพอด ารงไวซงขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรมดงเดม ทงยงมงเนนใหเปนจดขายของชมชนในดานการทองเทยวเชงนเวศในอนาคต โดยมการด าเนนงานตามแผนงานตาง ๆ ดงน 4.1 งานส ารวจและวางแผนการใชประโยชนในทดน 4.2 งานสงเสรมสนบสนนและการฝกอบรมอาชพในและนอกภาคเกษตร 4.3 งานชวยเหลอราษฎรดานเงนทนประกอบอาชพ 4.4 งานพฒนาสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ 5. แผนงานพฒนาสงคมและคณภาพชวต วตถประสงค เพอใหราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการฝกอบรมใหเรยนรการด ารงชวตทเรยบงาย มงเนนใหเอออาทรซงกนและกนดวยการบรการดานการศกษาทงในและนอกระบบ เขาไปสงเสรมการเรยนรซงจะเกดประโยชนตอการด ารงวถชวตประจ าวนตอไป คณภาพชวต

39

จะตองมหลกประกนโดยไดรบการบรการดานสาธารณสข รวมทงสงเสรมการดแลสขวทยาอนามยสวนบคคล รจกการคมก าเนด โดยมการด าเนนงานตามแผนงานตาง ๆ ดงน 5.1 งานพฒนาและกระจายบรการดานการศกษา 5.2 งานพฒนาและกระจายบรการดานสาธารณสขและสขภาพอนามย 5.3 งานสงเสรมใหความรเกยวกบการวางแผนครอบครว 5.4 งานฟนฟและกระจายบรการดานสวสดการสงคม 5.5 งานสงเสรมและฝกอบรมแกผดอยโอกาส 6. แผนงานอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม วตถประสงค เพอใหราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการอบรม รวมทงปลกฝงอดมการณใหรกและหวงแหนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรยนรกระบวนการบรหาร การจดการทรพยากรทองถนของตนเอง สามารถอยกบธรรมชาตไดโดยไมท าลายธรรมชาต และรจกใชทรพยากรธรรมชาตอยางรคณคา โดยมการด าเนนงานตามแผนงานตาง ๆ ดงน 6.1 งานปลกปาทดแทน 6.2 งานกอสรางฝายชะลอความชมชน 6.3 งานส ารวจและจดท าแนวเขตพนทอนรกษ 6.4 งานฝกอบรมราษฎรอาสาสมครพทกษปา 6.5 งานปองกนปราบปรามการบกรกท าลายปาและทรพยากรธรรมชาต 6.6 งานควบคมและปองกนไฟปา หนวยด าเนนการ นอกจากหนวยงานทางทหารจะเขาไปด าเนนการเพอเตรยมความพรอมตอการรกรานของก าลงตางชาตใหกบหมบานแลว กระทรวงหลกทตองเขามาชวยเสรมความมนคงใหกบราษฎรในพนททควรด าเนนการ มดงน ส านกนายกรฐมนตร ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตด เปนหนวยงานประสานงานกลางทางดานนโยบายและแผน และการปฏบตงานทเกยวของกบการปราบปรามยาเสพตด เฉพาะภารกจทกฎหมายระบใหเปนหนาทของส านกงานปองกนและปราบปรามยาเสพตดแหงชาต เปนหนวยในการควบคม ตรวจสอบ ก ากบดแล ตลอดจนตดตามและประเมนผลการด าเนนงานปองกนและแกไขปญหายาเสพตด

40

เปนหนวยงานกลางในการประสาน ก ากบดแล และใหความเหน ตลอดจนขอเสนอแนะดานงบประมาณการปองกนและปราบปรามยาเสพตด เปนหนวยสนบสนนขอมล ขาวสาร และวชาการ เกยวกบยาเสพตด ตลอดจนการประชาสมพนธการตอตานยาเสพตด กระทรวงมหาดไทย กรมการปกครอง จดระบบประชากร โดยการพจารณาลงรายการ สถานะบคคลในทะเบยนราษฎรใหแกบคคลบนพนทสง การจดตงใหเปนหมบานทถกตองตามพระราชบญญตลกษณะ ปกครองทองท พ.ศ. 2457 กรมการพฒนาชมชน พฒนากลมบานราษฎรชาวไทยภเขา ทไดรบการจดตงเปนหมบานทถกตองแลว ตามกรอบแนวทางการพฒนาปกต กรมทดน ส ารวจ รงวด และสอบสวนสทธ การถอครองทดนทงทอยอาศยและทท ากน ปรบปรงโครงสรางถนนรอบหมบาน และภายในหมบาน รวมทงถนนเชอมตอระหวางหมบานและแปลงเกษตร กบเสนทางสายหลกใหสามารถใชงานไดทกฤดกาล ถาเปนพนทแหงใหม จะตองมการบกเบกทอย หรอพนททางการเกษตรให ส านกงานต ารวจแหงชาต กองบญชาการต ารวจตระเวนชายแดน สบสภาพหมบานเปาหมาย และคดเลอกผน าทางธรรมชาต ฝกอบรมเพมประสทธภาพในการรกษาความปลอดภย กระทรวงสาธารณสข กรมอนามย พฒนาและกระจายบรการดานสาธารณสข และสขภาพอนามย สงเสรมและใหความรเกยวกบการวางแผนครอบครว รณรงคการวางแผนครอบครว กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมวชาการเกษตร อบรมเผยแพรการเกษตรแบบผสมผสานและวชาการเกษตรแผนใหม ใหค าแนะน าดานพฒนาอาชพการเกษตร

41

กรมสงเสรมการเกษตร สงเสรมและสนบสนนการพฒนาการผลตพชทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท เพอใหราษฎรสามารถพงตนเองได และรกษาสภาพแวดลอมทงการผลตเพอการจ าหนาย สงเสรมและสนบสนนการรวมตวกนเปนกลม เพอด าเนนกจกรรมการผลต การตลาด และการมสวนรวมในการพฒนาชมชน กรมพฒนาทดน ส ารวจวางแผนการใชประโยชนในทดน ตลอดจนสงเสรมใหมการใชทดนตามระบบเพอการอนรกษดนและน า พฒนาพนทท ากน รวมทงใหค าแนะน าในการใชประโยชนทดนอยา งถกตองและเหมาะสม กรมชลประทาน ส ารวจกอสรางแหลงน าเพอการอปโภค บรโภค และเพอการเกษตร ปรบปรงซอมแซมแหลงน าเดมใหสามารถใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ กรมปศสตว สงเสรมและสนบสนนพนธสตวทเหมาะสม โดยเฉพาะสกร เปด ไก ปองกนและรกษาโรคสตว กรมประมง สงเสรมและสนบสนนพนธปลาใหกบราษฎรและโรงเรยน เพมปรมาณปลาในแหลงน าธรรมชาต กรมสงเสรมสหกรณ โครงการจดตงตลาดกลางผลตผลเกษตรประจ าต าบลของสหกรณ การจดตงกลมสหกรณ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กรมปาไม โครงการปลกปาทดแทน และโครงการกอสรางฝายชะลอความชมชน การฝกอบรมราษฎรอาสาสมครพทกษปา งานปองกนรกษาปาไม กรมทรพยากรธรณ งานส ารวจและพฒนาน าบาดาล โครงงานเรงรดการขยายระบบประปาชนบท

42

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมพฒนาสงคมและสวสดการ ส ารวจและพฒนาราษฎรชาวไทยภเขา และจดท าทะเบยนควบคม ใหการสงเคราะหแกราษฎรชาวไทยภเขา รวมทงการพฒนาอาชพและคณภาพชวต สถาบนวจยชาวเขา ใหบรการขอมลทจะเปนประโยชนตอการวางแผนและด าเนนงานตามโครงการ ใหสอดคลองกบสงคมและวฒนธรรมของราษฎรชาวไทยภเขาในพนทเปาหมาย ศกษา วจย ปญหาและอปสรรคทางสงคม และวฒนธรรมในการด าเนนงานตามรองขอ ฝกอบรมบคลากรในโครงการเกยวกบสงคมและวฒนธรรมของราษฎรชาวไทยภเขาในพนทเปาหมาย กรมพฒนาฝมอแรงงาน สงเสรม สนบสนนการฝกอบรมพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงศกษาธการ ส านกงานบรหารการศกษานอกโรงเรยน งานจดการศกษานอกโรงเรยน งานจดการศกษานอกโรงเรยนสายอาชพ สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล การตดตามประเมนผล การพฒนาโครงการในหมวดตาง ๆ ทมผลกระทบตอประชากรในดานสขภาพ และความเปนอย กระทรวงอตสาหกรรม กรมสงเสรมอตสาหกรรม สงเสรมและสนบสนนอบรมวชาชพหตถกรรมพนบาน สงเสรมและสนบสนนวชาชพแกราษฎร กระทรวงกลาโหม กองบญชาการทหารสงสด งานกอสรางและปรบปรงเสนทางในชนบท งานจดหาน ากน น าใช กองทพบก เปนแกนหลกในการประสานงานโครงการฯ งานการปฏบตการจตวทยาและชวยเหลอประชาชน

43

งานกอสรางทอยอาศยและการยงชพของราษฎร งานรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสนของราษฎร งานฝกอบรมราษฎรตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง งานฝกก าลงประชาชน รฐวสาหกจ การทองเทยวแหงประเทศไทย ใหค าแนะน า จดการ การทองเทยวในรปแบบเชงนเวศ และเชงเกษตรกรรม หลงจากมการด าเนนงานโครงการในขนตนแลว งบประมาณในการด าเนนงานตามโครงการฯ (ภาคผนวก) ผลการด าเนนงาน แผนงานจดตงถนฐานและการปกครอง หมบานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน อยหางชายแดนไทย – พมา 500 เมตร เปนหมบานทถกตองตามพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457 ตงแต 1 เมษายน 2544 โดยเปนหมท 12 จดทอยอาศยใหครอบครวละ 1 ไร โดยพจารณาวางตามความเหมาะสมของภมประเทศ และการรวมกลมของราษฎรชาวไทยภเขา มการจดตงคณะกรรมการหมบาน จ านวน 10 ฝาย ไดแก 1. ฝายปกครอง 2. ฝายกจการพฒนาและสงเสรมอาชพ 3. ฝายสวสดการสงคม 4. ฝายกจการสตร 5. ฝายการสาธารณสข 6. ฝายกจการศกษาและวฒนธรรม 7. ฝายการคลง 8. ฝายปองกนและรกษาความปลอดภย 9. ฝายกจการอน ๆ 10. ฝายผทรงคณวฒ เพอบรหารจดการปกครอง โดยท าหนาทตามฝายตาง ๆ และน าเขาสการพฒนาตามระบบปกตตอไป สงเสรมใหราษฎรมความเปนอยอยางสมถะ สนโดษ เรยบงาย ด ารงไวซงขนบธรรมเนยมประเพณ และวฒนธรรมดงเดมของชนเผา

44

ราษฎรในโครงการฯ เรมกอตงโครงการฯ มราษฎรชาวไทยภเขาอาสาสมคร จ านวน 32 ครอบครว 118 คน ประกอบดวย เผาไทยใหญ 20 ครอบครว จ านวน 53 คน เปนชาย 33 คน, หญง 20 คน, เผามเซอ 12 ครอบครว จ านวน 65 คน เปนชาย 37 คน หญง 28 คน ปจจบนมราษฎรชาวไทยภเขา จ านวน 35 ครอบครว จ านวน 145 คน ประกอบดวย เผาไทยใหญ 19 ครอบครว จ านวน 69 คน เปนชาย 40 คน หญง 29 คน, เผามเซอ จ านวน 17 ครอบครว จ านวน 76 คน เปนชาย 41 คน หญง 35 คน ประชากรเพมขนรอยละ 17

ภาพท 3 ขอมลประชากร

สถานะบคคล เรมกอตงโครงการฯ ไดสญชาตไทยแลว 102 คน อยระหวางการพสจนสถานะตนเอง 16 คน ปจจบนไดสญชาตไทยแลว 115 คน คดเปนรอยละ 79.60 อยระหวางการพสจนสถานะตนเอง 30 คน

ภาพท 4 สถานะบคคล

ขอมลประชากร

0 50 100 150 ประชากรทงหมด

ชาย หญง

ป 2543 ป 2547

สถานะบคคล

ไดรบสญชาตแลว

ก าลงพสจนสถานะ 115 คน

30 คน

45

สถานทราชการในหมบาน ไดแก หนวยงานปาไม หนวยงานพฒนาทดน ศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” ชดปฏบตการบานปางคอง กองรอยทหารราบท 1733 แผนงานรกษาความมนคง ปลอดภยในชวตและทรพยสน จดวางกลมบาน ลกษณะเปนกลมตอเนองกนตามเชงเขา มเสนทางเดนเชอมตอถงกนและเกอกลตอการตรวจการณบรเวณชายแดน และไมกดขวางการปฏบต การทางทหาร ตดตงโทรศพทสาธารณะทางไกลชนบทผานดาวเทยม ประจ าหมบาน จ านวน 2 หมายเลข (0-5361-9051, 0-5361-9107) เพออ านวยความสะดวกในการตดตอสอสาร และการแจงเตอนภย เสมอนเปนยามคอยเหต จดชดปฏบตการจากฝายทหาร รวมปฏบตงานกบราษฎรในการพฒนาหมบาน สรางจตส านกความเปนคนไทย ฝกอบรมการรกษาความปลอดภย การท าหนาทยามชายแดน งานดานการขาว การสรางความเขมแขงใหชมชน และใหการสนบสนนอ านวยความสะดวกแกเจาหนาทของทกสวนราชการทจะเขาไปพฒนาหมบาน แผนงานพฒนาโครงสรางพนฐาน กรมโยธาธการ ตดตงแผงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย ขนาด 795 วตต ประจแบตเตอร ขนาด 12 โวลท 70 แอมป ไดครงละ 5 หมอ จ านวน 1 แหง กรมสงเสรมพลงงาน ตดตงแผงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย จ านวน 1 แหง ส านกงานพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงานพนท 10 (เชยงใหม) ตดตงโซลา โฮมเซลล ใหกบราษฎรทกครวเรอน กรมชลประทาน กอสรางสระเกบน า เปนสระเกบน าเพอการอปโภคบรโภค และการเกษตร ขนาดความจ 1,000 ลกบาศกเมตร จ านวน 2 แหง ส าหรบเปนแหลงน าเพอการเกษตร พนท 500 ไร และในชวงฤดแลงเกบน าไดประมาณ 100 ไร สระเกบน าเพอการประมง จ านวน 1 แหง มแหลงน าเปนฝายตนน า 3 แหง สง 1 เมตร ยาว 29 เมตร พรอมทอสงน ายาว 1,240 เมตร องคการบรหารสวนจงหวดแมฮองสอน ปรบปรงเสนทางคมนาคม เขาสหมบานปางคอง เปนถนนลกรงระยะทางประมาณ 41 กโลเมตร ขณะนอยระหวางการปรบปรงเสนทางใหสามารถใชไดทกฤดกาล

46

องคการบรหารสวนต าบลนาปปอม กอสรางถนนคอนกรตเสรมเหลก เสนทางบานปงยาม – บานปางคอง (บรเวณทางลงเขาหมบาน) ระยะทาง 300 เมตร หอกระจายขาว 1 แหง แผนงานพฒนาอาชพและรายได สงเสรมใหราษฎร มการประกอบอาชพและรายไดใหเพยงพอตอการบรโภคตลอดทงป ตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรอง “เศรษฐกจพอเพยง” ไดแก การเลยงปลาในบอขนาดเลก การปลกพชผกสวนครว การปศสตวในครวเรอนอยางเปนระบบและถกสขลกษณะ นอกจากนราษฎรจะไดรบการสงเสรมอาชพทเกดจากฝมอสงประดษฐและหตถกรรมพนบาน เพอเปนรายไดเสรมซงชวยใหราษฎรสามารถพงพาตนเองได พนทโดยรอบบรเวณบาน ไดนอมน าแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในเรองธนาคารอาหารชมชน (food bank) โดยสงเสรมใหราษฎรปลกไมผลยนตน พชสมนไพรเพอเปนอาหารและยา เชน ขนน สะเดา กลวย ฯลฯ ตลอดจนการปลกไมผลเศรษฐกจทมราคาแพง ทนทานตอการขนสงและเกบรกษาไดนาน ซงสามารถเจรญเตบโตไดดในแตละพนท เชน มะคาเดเมยนท มงคด มะพราวน าหอม ลองกอง ชา กาแฟ ฯลฯ เพอเปนรายไดทยงยนในอนาคต จดพนทเกษตรกรรม ใหครอบครวละ 10.5 ไร และมพนทเกษตรกรรมสวนกลางจดท าเปนลกษณะแปลงรวมตามโครงการธนาคารอาหารชมชน (food bank) ผลผลตจากการปลกขาว พบวา ขาวพนธหนอ, เบลไช, เจาขาว, น าร เปนพนธขาวทเหมาะสมกบพนทโดยใหผลผลตประมาณ 37 – 42 ถง/ไร สงเสรมการปลกไมผลเมองหนาว ไมผลเศรษฐกจ ปลกขาวไร พชตระกลถว และกระเทยม สงเสรมการเลยงสตวภายในครวเรอน อาท ไกพนธพนเมอง, เปด, สกร และเลยงโค – กระบอ เพอใชเปนแรงงานในการเกษตร และส าหรบขยายพนธ สงเสรมการเลยงปลา โดยขดสระประมงประจ าหมบาน จ านวน 1 แหง สงเสรมและใหความรกบราษฎร ในการใชปยจลนทรยชวภาพในพนทการเกษตรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง การเลยงปลาในบอพลาสตกขนาดเลก การปลกพชผกสวนครวรอบ ๆ บาน เสมอนเปนตเยนขางบาน ราษฎรปฏบตงาน ตามโครงการศลปาชพของ สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ จ านวน 9 กลม 40 คน รายไดเฉลย เรมกอตงโครงการฯ ราษฎรมรายได ประมาณ 5,000 บาท/ครอบครว/ป รายไดเกดจากการท าไรเลอนลอย หาของปาไปขาย ปจจบนราษฎรมรายไดประมาณ 15,000 –

47

20,000 บาท/ครอบครว/ป รายไดเกดจากการ จ าหนายผลตภณฑผาทอมอและผลผลตทางการเกษตร เชน ถวแดง กระเทยม และพชผกอน ๆ รวมทงรายไดจากงานศลปาชพ

ภาพท 5 รายไดเฉลย

แผนงานพฒนาสงคมและยกระดบคณภาพชวต สรางศาลาอเนกประสงค ส าหรบเปนศนยศลปาชพแกราษฎรชาวไทยภเขาทไดรบการฝกงานดานศลปาชพทพระต าหนกภพงคราชนเวศน จ านวน 1 หลง จดตงศนยสาธารณสขมลฐานชมชน หรอกระตอบยา 1 แหง เพอใหการบรการดานสาธารณสขในสขภาพพนฐานและตรวจเลอดหาเชอมาลาเรย รวมทงอบรมราษฎรเพอเปนเจาหนาทอาสาสมครสาธารณสขมลฐานชมชน จ านวน 10 คน จดตงศนยพฒนาเดกเลก 1 แหง, ส านกสงฆ 1 แหง, หอเจาเมอง 1 แหง หองน าหองสวมถกสขลกษณะทกครวเรอน มรานคา 3 แหง และธนาคารขาว 1 แหง จดตงศนยการเรยนชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” 1 แหง จดการศกษาขนพนฐานตามหลกสตรประถมศกษาเพอชมชนในเขตภเขา พ.ศ. 2524 ท าการสอนตามหลกสตรประถมศกษาปท 4 และรณรงคเพอการรหนงสอ ตามหลกสตรการศกษาผใหญแบบเบดเสรจขนพนฐาน ตดตงจานรบสญญาณโทรทศนผานดาวเทยมส าหรบการรบขาวสาร การเรยนรภาษาไทย ราษฎรอานออก เขยนภาษาไทยได เรมกอตงโครงการฯ มราษฎรอานออกเขยนได 20 คน ปจจบนราษฎรอานออกเขยนได 101 คน สวนราษฎรทเหลอสามารถทจะอานออกไดบาง

รายไดเฉลย

0 5000

10000 15000 20000 25000

ป 2543 ป 2547

48

0 25 50 100 150

ราษฎรอานออกเขยนได

ป 2543 ป 2547

ภาพท 6 ราษฎรอานออกเขยนได

แผนงานอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จดท าการปลกหญาแฝก เพอการอนรกษดนและน า รวมทงสงเสรมการท าปยพชสด ปลกปา 3 อยางประโยชน 4 อยาง ปลกปาทดแทน ปาแนวกนชน ปลกปาตามแนวรองหวย ปลกปาเพอปรบปรงระบบนเวศ และปาเปยก ปจจบนไดด าเนนการปลกปาไปแลวดงน 1. ปลกปาทวไป 650 ไร 2. ปลกปา 3 อยางประโยชน 4 อยาง 150 ไร 3. ปลกปาตามแนวรองหวย 120 ไร 4. ปลกปาแนวกนชน 50 ไร 5. ปรบปรงระบบนเวศตนน า 400 ไร 6. ปลกปาไมใชสอย 100 ไร รวมทงสน 1,470 ไร ฝกอบรมราษฎรหลกสตรปาชมชน และหลกสตรราษฎรอาสาสมครพทกษปา (เอกสารประกอบการบรรยายของกองพลพฒนาท 3, 2547, หนา 1-16)

ระเบยบกฎหมายทเกยวของ

ในการด าเนนการตามโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) กองทพบกไดยดถอระเบยบกฎหมายทเกยวของดงน 1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย 2540 หมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ มาตรา 72 “รฐตองจดใหมก าลงทหารไวเพอพทกษรกษาเอกราช ความมนคงของรฐ สถาบน

49

พระมหากษตรย และผลประโยชนแหงชาต และการปกครองระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และเพอการพฒนาประเทศ” 2. ค าสงคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ท 6/2546 ลงวนท 31 มนาคม 2546 เรอง แตงตงคณะทปรกษาและคณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร 3. ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการพฒนาเพอเสรมความมนคงของชาต พ.ศ. 2547 4. ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร แถลงตอรฐสภา เมอวนพธท 23 มนาคม 2548 หนา 5 “รฐบาลจะสรางโอกาสเพออนาคต วางรากฐานใหมใหแกประเทศ ทงทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมองการปกครอง โดยเนนการคนความเขมแขงสทองถน ….. โดยใหความส าคญกบการปรบโครงสรางเศรษฐกจ ปฏรปการศกษา เพอน าไปสสงคมเศรษฐกจบนฐานความร โดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร เพอน าไปสโครงสรางทมความสมดลมงคง มนคง และยงยน” หนา 7 นโยบายขจดความยากจน “ในระดบประเทศ รฐบาลจะสงเสรมใหเกษตรกรมทดนท ากนอยางทวถงและพอเพยง เพอใหสามารถเพมผลผลตทางการเกษตรในระยะยาวได โดยบรหารการใชทดนใหเกดประโยชนสงสด ควบคกบการปรบปรงคณภาพดน” หนา 24 นโยบายรกษาความมนคงของรฐ “รฐบาลจะพฒนาระบบการปองกนประเทศตามแนวทางการปองกนประเทศทไดมาตรฐาน โดยการเสรมสรางจตส านกและน าภาคประชาชนเขามามสวนรวมในการปองกนประเทศ..” “…สนบสนนกองทพใหมศกยภาพในการรวมพฒนาประเทศมากขน รวมทงจดระเบยบพนทชายแดนเพอใหมความพรอมตอการเผชญสถานการณและปญหาตางๆ ทงในภาวะปกตและไมปกต “…..การจดการกบปญหาสถานะและสทธของบคคลทยงไมมสถานภาพทชดเจนและสรางคณประโยชนตอการพฒนาประเทศไดอยางเหมาะสมภายใตความสมดลระหวางการดแลดานสทธขนพนฐานกบการรกษาความมนคงของชาต” 5. ยทธศาสตรความมนคงชายแดน พ.ศ. 2548 - 2549 “ยทธศาสตรความมนคงชายแดน พ.ศ. 2548 - 2549” เปนกรอบทศทางการด าเนนงานของสวนราชการและหนวยงานตาง ๆ ในภาพรวม ใหสามารถเชอมโยงประสานสมพนธกนอยางมเอกภาพ ประสทธภาพ และดลยภาพ ในอนทจะเสรมสรางศกยภาพของ คน ชมชนและพนทเปาหมายในบรเวณพนทชายแดนใหมความเขมแขง สามารถเปนภมคมกนปญหาตาง ๆ มใหกระจายลกเขามาพนทตอนในของประเทศ รวมทงสรางสภาวะแวดลอมทสงบ สนต และพฒนาขนในบรเวณชายแดนของ

50

ประเทศเพอนบาน เพอใหมการตดตอและรวมมอกนอยางใกลชดในทางทชวยเหลอเกอกลกน (ส านกงานสภาความมนคงของชาต, 2548, หนา 4 – 5)

ภาพท 7 โครงสรางการบรหารและการจดองคการทเกยวของ

โครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร

คณะทปรกษาโครงการพฒนาราษฎร ชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร ประธาน : พล.อ.พจตร กลละวณชย รองประธาน(1) : พล.อ.สรยทธ จลานนท รองประธาน(2) : พล.อ.นพนธ ภารญนตย รองประธาน(3) : เลขา กปร. พล.อ.มนส คลายมณ พล.อ.สนน มะเรงสทธ พล.อ.วธนชย ฉายเหมอนวงศ พล.อ.หาญ เพไทย พล.อ.วนจ กระจางสนธ พล.ร.อ.ส าเภา พลธร พล.อ.นพดล วรรธโนทย นาย ชยวฒน หตะเจรญ พล.อ.ประดษฐ บญเกด เลขาฯ พล.ต.ธนยศ ศรกล ผช.เลขาฯ

คณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎร ชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร ประธาน : ผบ.ทบ. รองประธาน(1) : ผช.ผบ.ทบ.(2) รองประธาน(2) : เสธ.ทบ. รองประธาน(3) : ผอ.สปร.ทบ. เลขาฯ : จก.กร.ทบ.

กองทพบก ประธาน : ผบ.ทบ.

กร.ทบ. เลขาฯ: จก.กร.ทบ.

กพน.กร.ทบ. ผช.เลขาฯ: ผอ.กพน.กร.ทบ.

กองทพภาคท 3 กรรมการ : มทภ.3

กกร.ทภ.3 ผช.เลขาฯ :ผอ.กกร.ทภ.3

พน.พฒนา 3

พล.พฒนา 3

-อธบดกรมทรพยากรธรณ -อธบดกรมทรพยากรน า -อธบดกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม -อธบดกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช -อธบดกรมการปกครอง -อธบดกรมการพฒนาชมชน -อธบดกรมทดน -อธบดกรมโยธาธการและผงเมอง -อธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน -อธบดกรมพฒนาฝมอแรงงาน -อธบดกรมควบคมโรค -อธบดกรมอนามย -อธบดกรมโรงงานอตสาหกรรม

-เลขาธการส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม -ผชวยเลขาธการพระราชวง ฝายกจกรรมพเศษ -ผแทนส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงาน โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร -ผอ านวยการส านกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน -ผอ านวยการส านกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการเขต 10 กรมพฒนาสงคมและสวสดการกระทรวงการพฒนา สงคม และความมนคงของมนษย -ผอ านวยการสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล -ผอ านวยการส านกงานพฒนาการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา

หมายเหต การบงคบบญชา การประสานงาน

-ผบ.นทพ. -ผบ.ตชด. -รอง เสธ.ทบ.(1) -ผช.เสธ.ทบ.ฝกร. -มทภ.๓ -อธบดกรมพฒนาสงคมและสวสดการ -อธบดกรมชลประทาน -อธบดกรมประมง -อธบดกรมปศสตว -อธบดกรมปาไม -อธบดกรมพฒนาทดน -อธบดกรมวชาการเกษตร -อธบดกรมสงเสรมการเกษตร -อธบดกรมสงเสรมสหกรณ -อธบดกรมทางหลวงชนบท

52

4

/ศปก.กภ.

3

/ศปก.กภ.

2

/ศปก.กภ.

คณะรฐมนตร

คณะกรรมการนโยบายและอ านวยการพฒนาเพอเสรมความมนคงของชาต (นพช.) ประธาน : นรม./รอง นรม.ทรบมอบหมาย รองประธานฯ ซ รมว.กห./มท. เลขาฯ : ลมช.

สล.นพช. ผอ.สล.นพช. : ลมช. รอง ผอ. : รอง ลมช./รศช. จนท.สล.นพช. : สมช.สศช./สงป./มท./กต./กห./พม./ทส./กอ.รมน.

คณะกรรมการนโยบายกระจาย ความเจรญไปสภมภาคและทองถน

(กนภ.)

คณะอนกรรมการเฉพาะกจ แปลงแผนพฒนาเพอ

เสรมความมนคงของชาต (อปช.)

ประธานฯ : รศช. รองประธาน : ผอ.สพท.สศช. เลขาฯ : สพท.สศช.

คณะอนกรรมการอ านวยการ และประสานการพฒนาเพอ เสรมความมนคงของชาต

(อปพ.) ประธานฯ : ผอ.รมน. รองประธาน : รอง ผอ.รมน. / ลธ.รมน. เลขาฯ : สมช.

สภาความมนคงแหงชาต

คณะอนกรรมการเฉพาะกจ เพอแกปญหาความมนคง เกยวกบชมชนบนพนทสง

(อปส.) ประธานฯ : รอง สมช. รองประธาน : ผอ.สพท.สศช. เลขาฯ : สมช.

คณะอนกรรมการประสานงาน การจดระบบปองกนเพอจด ระเบยบพนทชายแดน

(อปป.) ประธานฯ : ผบ.ทหารสงสด รองประธาน : รอง ผบ.ทหารสงสด/ เสธ.ทหาร/ผแทน กห. เลขาฯ : จก.ยก.ทหาร

คณะอนกรรมการประสานงาน การวางแผนพฒนาจงหวด (อผจ.)

คณะกรรมการบรหารงานจงหวด แบบบรณาการ (กบจ.)

กอ.รมน.จงหวด

คณะกรรมการ พมพ.กภ.1 /ศปก.กภ.

3

/ศปก.กภ.

2

/ศปก.กภ.

คณะกรรมการ พมพ.ทภ.1 /กอ.รมน.ภาค/ศปก.ทภ.

ภาพท 8 กลไกลการบรหารจดการการพฒนาเพอเสรมความมนคงของชาต

บทท 3

วธด าเนนการวจย

วธการศกษา

การศกษาครงนผศกษาด าเนนการศกษาใน 2 ลกษณะ คอ 1. การศกษาขอมลจากเอกสาร (documentary research) รายงานผลการด าเนนงานโครงการจดตงหมบานยามชายแดนอนเนองมาจากพระราชด าร กองทพภาคท 3 ป 2547 ทแถลงตอทประชมคณะทปรกษาและคณะกรรมการบรหารโครงการฯ เมอวนองคารท 21 ธนวาคม 2547 ณ หองประชม 241 กองบญชาการกองทพบก 2. การเกบขอมลภาคสนาม โดยการสงเกตพฤตกรรมการปฏบตงาน การสมภาษณทางลก (in-depth interview) เจาหนาทรฐทเกยวของในโครงการฯ และจากกลมตวอยางราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง โดยใชแบบสอบถาม (ภาคผนวก) วธการศกษาใน 2 ลกษณะดงกลาว สอดคลองกบทฤษฎของ เฮเยส (Hayes) ทไดแบงขอมลออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ ขอมลส าเรจรปแลว และขอมลทตองหาระหวางการประเมน ขอมลส าเรจรปไดแก ขอมลจากทะเบยน (registration data) เชนขอมลเกยวกบอตราการเกด ตาย จ านวนนกเรยน งบประมาณ สถตอาชญากรรมจากสถานต ารวจ ศาล หรอเรอนจ า ขอมลเกยวกบการขนสง เชน จ านวนรถทจดทะเบยน เปนตน ขอมลส าเรจรปอกประเภทหนง ไดแก ขอมลจากส ามะโน (census data) เชนขอมลจากการส ามะโนประชากร ส ามะโนการคาและบรการ ฯลฯ เปนตน นอกจากนขอมลจากรายงานสถานการณของโครงการกถอเปนขอมลส าเรจรปเชนเดยวกน สวนขอมลอกประเภทหนง คอขอมลทจดหาระหวางการประเมน ไดแก ขอมลจากการสงเกต เชน สงเกตพฤตกรรมการปฏบตงาน สงเกตปฏกรยาของผไดรบผลกระทบจากโครงการ นบจ านวนผรบบรการจากโครงการ เปนตน การสงเกตจะตองกระท าอยางมระบบ เชน สงเกตหลาย ๆ เวลามการบนทกการสงเกตอยางสม าเสมอ เปนตน นอกจากนขอมลอาจไดจากการสอบถามจะโดยการใชแบบสอบถาม หรอไมใชแบบสอบถามกได การสอบถามจะตองจดท าอยางมระบบ เชน มการสมตวอยาง หากมประชากรทตองการสอบถามจ านวนมาก เปนตน การรวบรวมขอมล ผศกษาไดเดนทางเขาไปในพนทดวยตนเองและมผบงคบกองพนพฒนาท 3 หวหนาชดปฏบตการประจ าหมบานปางคอง เปนผเกบขอมลภาคสนามจากการ

54

สมภาษณและจากแบบสอบถาม ทฤษฎทน ามาใชคอ ทฤษฎของเฮเยส (Hayes) ขนตอนท 4 การเกบรวบรวมขอมล เมอไดมการวางแผนเกยวกบขอมลตาง ๆ เรยบรอยในขนตอนท 2 แลว ผประเมนจะน าเอาแผนดงกลาวออกมาปฏบตงานจดเกบขอมลยงแหลงข อมลทก าหนดเก ยวกบขอมลส าเรจรป โดยเฉพาะขอมลจากทะเบยนตาง ๆ ขอมลจากการสมภาษณกเชนเดยวกน อาจไมไดค าตอบทเปนขอเทจจรงกได ผถามจะตองสรางความพงพอใจและความคนเคยใหเกดขน

ผใหขอมลส าคญ

กลมประชากรทน ามาศกษา ไดแก 1. ประชากร คอ ราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง หมท 12 ต าบลนาปปอม อ าเภอ ปางมะผา จงหวดแมฮองสอน มจ านวนทงสน 145 คน 2. การสมและก าหนดขนาดตวอยางใชวธการแบบเจาะจง purposive sampling โดยเลอกจากผทสามารถฟงพดภาษาไทยไดด มเวลาและเตมใจทจะใหขอมล จ านวน 72 คน

ระยะเวลาการเกบขอมล

กมภาพนธ - มนาคม 2548 สาเหตทผศกษาเลอกหวงเวลาดงกลาว เนองจากผศกษาสะดวกทจะเดนทางไปเกบขอมล

วธประมวลผลและวเคราะหขอมล

1. การพจารณารปแบบการประเมนผล ผศกษาพจารณาจากวตถประสงคของโครงการทไดวางไว คอการดความส าเรจตามเปาหมาย (target achievement) ในเชงคณภาพ 2. การวเคราะหขอมล 2.1 น าผลการด าเนนการป 2543 (เรมโครงการ) เปรยบเทยบกบขอมลป 2547 2.2 อธบายลกษณะทวไปของกลมตวอยางโดยใชสถตเชงพรรณนา ทฤษฎทใช คอทฤษฎของเฮเยส (Hayes) ขนตอนท 5 วเคราะห แปลความหมาย และสรปน าเอาผลการปฏบตมาวเคราะหเปรยบเทยบกบขอมลในอดตของทองทนนกอนมโครงการ (สมพร แสงชย และสนทร เกดแกว, 2520, หนา 51-59)

55

กรอบการศกษา

ภาพท 9 กรอบการศกษา

โครงการ : เพอประเมนส ม ฤ ท ธ ผ ล ก า รด าเนนงานตามโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขา อนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน ) ว าเปนไปตามเปาหมายแ ล ะ ว ต ถ ป ร ะ ส ง คเพยงใด

ดชนชวด ดานเศรษฐกจ - มรายไดทแนนอน - มความเปนอยแบบเศรษฐกจพอเพยง - มรายไดเสรม - มรายจายนอย - มธนาคารอาหารชมชน ดานสงคมและสงแวดลอม - มบานและทดนเปนของตนเอง -ไดรบบรการดานโครงสรางพนฐาน -ไดรบการบรการสาธารณะ การศกษา การสาธารณสข - ชวยกนปลกปาและรกษาปา ดานความมนคง - มการรวมกลมของประชาชน - มการฝกปองกนตนเองและหมบาน - มระบบแจงเตอนภย - มความปลอดภยในชวตและทรพยสน -ไดรบสญชาตไทย - มจตส านกในความเปนคนไทย

ผลการด าเนนการ เปร ยบเท ยบดชน ชว ด ด านเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และดานความมนคงป 2543 ซงเปนปเรมโครงการฯ กบป 2547

56

บทท 4

ผลการศกษา

วเคราะหผลการศกษา

โครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) บานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน โดยเกณฑพจารณาดานผลส าเรจตามเปาหมาย (target achievement) ใน 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และ ดานความมนคง มผลการศกษาดงน 1. ผลการศกษาดานเศรษฐกจ (economic justification) พจารณาจากเปาหมายตามวตถประสงคของโครงการดานเศรษฐกจทไดตงไว ซงไดแก การพฒนาอาชพในภาคการเกษตรดวยการสงเสรมการปลกพชทเหมาะสมกบสภาพพนท ทงพชเพอการบรโภคและพชเพอการจ าหนาย ธนาคารขาว ธนาคารอาหาร (food bank) การพฒนาอาชพนอกภาคการเกษตร ดวยการแนะน าใหราษฎรพฒนาฝมอสงประดษฐและหตถกรรมพนบานตามเอกลกษณของชนเผา การทองเทยวเชงนเวศ

ตารางท 1 ผลการศกษาดานเศรษฐกจ

งาน ป 2543 ป 2547 หมายเหต 1. รายไดหลกจากการประกอบอาชพ

5,000 บาท/ครอบครว/ป (เกบของปาขาย, ท าไรเลอนลอย

15,000-20,000 ครอบครว/ป (ท าการเกษตรแบบประจ าท)

ส ารวจเมอ มนาคม 2548

2. รายไดเสรมจากการประกอบอาชพ

ไมม

5,000 บาท/ครอบครว/ป

กลมทอผา, แกะสลก, เครองเงน

3. ฝกกลมศลปาชพ ไมม 9 กลม 40 คน 4. บอเลยงปลารวม ไมม 1 บอ 5. รายจาย ซอเกลอ, น ามนกาด, ถานไฟฉาย, เขม, ดาย

500 บาท/เดอน 500 – 1,000 บาท/เดอน

57

ตารางท 1 (ตอ)

งาน ป 2543 ป 2547 หมายเหต 6. ธนาคารขาว ไมม 1 แหง 7. ธนาคารอาหาร (food bank)

ไมม 120 ไร พนทดงกลาวเตรยมไวจะจดสรรใหกบการขยายตวราษฎรของ หมบาน

จากเปาหมายทไดตงไวทางดานเศรษฐกจ เปรยบเทยบกบผลงานตามตารางท 1 จะเหนไดวา ราษฎรชาวไทยภเขา สามารถปลกพชเพอการบรโภคและเพอการจ าหนาย เดม ป 2543 ราษฎรมรายได 5,000 บาท/ครอบครว/ป ในป 2547 ราษฎรมรายได 15,000 – 20,000 บาท/ครอบครว/ป ดตามตวเลขของรายไดแลว ราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง อาจจะมรายไดต ากวามาตรฐานทราชการก าหนดคอ ตองมรายไดมากกวา 25,000 บาท/ครอบครว/ป จงจะไมยากจน แตในความเปนจรงแลว พวกเขาเหลานนถงแมจะมรายไดนอยกวา 25,000 บาท/ครอบครว/ป กจรง แตพวกเขาเหลานนกสามารถด ารงชวตอยไดอยางพอเพยง มความสข แทบจะไมมรายจาย หรอคาใชจายเปนตวเงนเลย นนคอระบบเศรษฐกจแบบไมใชเงน หากราษฎรชาวไทยภเขามความตองการสนคาเครองอปโภคบรโภคทตนไมไดผลต หรอผลตไมได กจะใชวธการแลกเปลยนสนคาระหวางเพอนบาน เชน เอาขาว/ขาวโพดแลกกบเนอหมเนอไก ฯลฯ เปนตน ส าหรบการคาขายระหวางราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคองกบชมชนภายนอก ราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง จะเดนทางเขาเมอง อ าเภอปางมะผา โดยเฉลยเดอนละครง เพอซอหาสนคาทจ าเปนทไมมในพนท เชน เกลอ น ามนกาด ถานไฟฉาย เขม ดาย เปนตน และทกครงทราษฎรชาวไทยภเขาเขาเมอง พวกเขาจะน าหตถกรรม ผลผลตพชไร น าไปขายดวย 2. ผลการศกษาดานสงคมและสงแวดลอม (social and environment justification) พจารณาจากเปาหมายตามวตถประสงคของโครงการดานสงคมและสงแวดลอมทไดตงไว ซงไดแก การจดสรรทดนเพออยอาศยและทดนท ากนใหกบราษฎร โครงสรางพนฐานทส าคญ ไดแก บานของราษฎร ถนนจากเมองเขาสโครงการฯ ถนนเชอมระหวางหมบาน และถนนภายในหมบาน ศนยสาธารณสขมลฐานชมชน (กระตอบยา) โรงเรยน สระเกบน าเพอการอปโภคบรโภคและเพอการเกษตร งานพฒนาทางพลงงานไฟฟาแสงอาทตยเพอแสงสวางและการสอสาร

58

อาคารอเนกประสงค การรกษาคณภาพสงแวดลอมปลอดภยจากสารพษ (สารเคม) การบรการดานการศกษาทงในระบบและนอกระบบ การบรการดานสาธารณสข ดแลสขภาพอนามยสวนบคคล การคมก าเนด การอบรมปลกฝงอดมการณใหราษฎรชาวไทยภเขารกและหวงแหนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สามารถอยกบธรรมชาตโดยไมท าลายธรรมชาต และรจกใชทรพยากรธรรมชาตอยางคมคา การจดการทรพยากรทองถน การปลกปา การสรางฝายชะลอความชมชน การปองกนและปราบปรามการบกรกท าลายปาไมและทรพยากรธรรมชาต

ตารางท 2 ผลการศกษาดานสงคมและสงแวดลอม

งาน ป 2543 ป 2547 หมายเหต ส ารวจเมอ

มนาคม 2548 1. บานราษฎรชาวไทยภเขา

ไมมทอยอาศยเปนหลกแหลงแนนอน

มทอยอาศยทแนนอน

ชดปฏบตการของทหารเปนผสรางให

2. การจดสรรทดนเพออยอาศย

ไมม

1 ไร/ครอบครว

กรมพฒนาทดน

3. ราษฎรอาสาสมครเขารวมโครงการ (เผาไทยใหญ เผามเซอ)

32 ครอบครว 112 คน

35 ครอบครว 145 คน

ประชากรเพมขนรอยละ 17

4. การจดสรรทดนท ากน

ไมม

10.5 ไร พนทเกษตรกรรม 7.5 ไร

5. การจดสรรทดนสวนกลางเตรยมไวเพอการขยายตวของหมบานอกประมาณ 10 ครอบครว

- 120 ไร

6. สรางถนนในบรเวณโครงการ

ไมม 2000 เมตร เปนถนนลกรงบดอด

7. สรางศนยสาธารณสข มลฐานชมชน (กระตอบยา)

ไมม 1 แหง

8. ศนยโครงการฯ ไมม 1 แหง

59

ตารางท 2 (ตอ)

งาน ป 2543 ป 2547 หมายเหต 9. ตดตงแผงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย 795 Watt 12 V 70 Amp (5 หมอ)

ไมม 2 ชด กรมสงเสรมพลงงาน (1)

10. solar home cell

ไมม 35 ครอบครว ส านกงานพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานพนท 10 เชยงใหม

11. สระเกบน า (1000 ลบ.ม.) เพอการอปโภคบรโภค

ไมม 2 แหง กรมชลประทาน

12. สระเกบน าเพอการเกษตร (500 ไร)

ไมม 1 แหง กรมชลประทาน

13. ฝายตนน า-ทอสงน า 1,240 เมตร ไมม 3 แหง กรมชลประทาน 14. เสนทางคมนาคม ไมม - เสนทางจาก อ.ปางมะผา -

บ.ปางคอง เปนถนนลกรงบดอด ระยะทาง 41 กม. - บ.ปงยาม – บ.ปางคอง คอนกรตระยะทาง 300 ม.

อบต.นาปปอม

15. อาคารอเนกประสงค ไมม 1 แหง เปนศนยฝกศลปาชพของหมบาน

16. ส านกสงฆ ไมม 1 แหง 17. หอเจาเมอง ไมม 1 แหง 18. ศนยการเรยนรชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง”

ไมม 1 แหง

19. รานคา ไมม 3 ราน ราษฎรฯ ใชบานเปนรานคาดวย

20. ปลกปาทวไป ไมม 650 ไร ปาถกท าลาย ปลกปา3 อยางประโยชน 4 อยาง ไมม 150 ไร 6,000 ไร ปลกปาตามแนวรองหวย ไมม 120 ไร (จากปาทงหมด ปลกปาแนวกนชน ไมม 50 ไร 23,884 ไร) ปรบปรงระบบนเวศตนน า ไมม 400 ไร คดเปนรอยละ 25.12 ปลกปาไมใชสอย ไมม 100 ไร

60

ตารางท 2 (ตอ)

งาน ป 2543 ป 2547 หมายเหต 21. ศนยพฒนาเดกเลก ไมม 1 แหง 22. การศกษา อาน-เขยนภาษาไทยได

20 คน 101 คน เพมขนรอยละ 55.9

23. มหองน าหองสวม ถกสขลกษณะ

ไมม ทกครวเรอน จากราษฎร 145 คน

24. ประปาภเขา ไมม ทกครวเรอน 25. ฝกอบรมราษฎรอาสา สมครสาธารณสขมลฐานชมชน

ไมม 10 คน

26. ฝกอบรมราษฎรหลกสตรปาชมชนและหลกสตรราษฎรอาสาสมครพทกษปา

ไมม 50 คน

ดานสงคม การเปรยบเทยบสภาพสงคมและสงแวดลอม กอนด าเนนโครงการ หรอตงแตเรมโครงการ ป 2543 เปรยบเทยบผลการด าเนนการในป 2547 จากตารางท 2 จะเหนไดวาสามารถด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคทไดตงไว ดงน การจดสรรทดนท ากนและทดนเพออยอาศยใหกบราษฎรชาวไทยภเขา ทดนท ากนครอบครวละ 10.5 ไร (พนทเกษตรกรรม 7.5 ไร และพนทท านา 3 ไร) และเปนทดนเพออยอาศย 1 ไร นอกจากนน ทางโครงการไดจดสรรทดนสวนกลางประมาณ 120 ไร ซงเตรยมไวส าหรบกรณหมบานขยายครอบครวเพมมากขนในอนาคต ในระหวางนเพอใชทดนใหเกดประโยชนสงสด คณะกรรมการหมบานจงน าทดนดงกลาวแบงใหแตละครอบครวอกครอบครวละ 1 งาน เพอเพาะปลกเพมเตมจากพนททไดรบการจดสรรตามโครงการธนาคารอาหารชมชน ราษฎรชาวไทยภเขาไดบานทชดปฏบตการของทหารสรางใหครอบครวละ 1 หลง มหองน าหองสวมทถกสขลกษณะ การคมนาคม มการตดถนนลกรงบดอดภายในหมบานระยะทางประมาณ 2,000 เมตร เสนทางจากอ าเภอปางมะผา เขาหมบานปางคอง เปนถนนลกรงบดอด ระยะทาง 41 กโลเมตร และถนนคอนกรตระยะทาง 300 เมตร เชอมตอบานปางคองกบบานปงยาม การสาธารณสข สรางศนยสาธารณสขมลฐานชมชน (กระตอบยา) จ านวน 1 แหง

61

การชลประทาน สรางฝายตนน า จ านวน 3 แหง สระเกบน าเพอการอปโภคบรโภค 2 แหง สระน าเพอการเกษตร 1 แหง การศกษา สรางศนยการเรยนรชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” 1 แหง ราษฎรชาวไทยภเขาเดมพดอานภาษาไทยได 20 คน ในป 2547 สามารถพด อาน เขยนและเขาใจภาษาไทยไดเพมขนเปน 101 คน จากราษฎรทงหมด 145 คน ไฟฟา ตดตงแผงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยขนาด 795 Walt 12 V 2 แหง ตดตง solar homecell ทกครอบครว 35 ชด น าประปา มน าประปาภเขาใชทกครอบครว ดานสงแวดลอม มการปลกปาจ านวนทงสน 1,470 ไร ทดแทนปาทถกท าลายกอนเรมโครงการ จ านวน 6,000 ไร โดยท าการจางราษฎรชาวไทยภเขาเปนแรงงานในการปลกปาและท าการฝกอบรมราษฎรหลกสตรปาชมชนและหลกสตรราษฎรอาสาสมครพทกษปา เพอใหเหนความส าคญของปาไม และปลกจตส านกใหราษฎรชาวไทยภเขาชวยกนดแลรกษาปาไมใหถกท าลายดวย

3. ผลการศกษาดานความมนคง (security justification) พจารณาจากเปาหมายตามวตถระสงคของโครงการดานความมนคงทไดตงไว ไดแก การจดระเบยบชมชนและการปกครอง ซงไดรบการจดตงเปนหมบานตามลกษณะการปกครองทองทมการส ารวจ ก าหนดสภาพบคคลลงรายการสญชาตไทยในทะเบยนบานแกราษฎรชาวไทยภเขา สามารถปฏบตหนาทเปนจดเฝาตรวจแทนก าลงทหารดวยการฝกอบรมราษฎรใหสามารถรายงานดานการขาว การแจงเตอนภย การรกษาความปลอดภยหมบาน จากผลการส ารวจขอมลจากรายงานทกองทพภาคท 3 รายงานตอคณะกรรมการทปรกษาและคณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร และจากการสมภาษณกลมประชากรตวอยางตามตารางท 3

62

ตารางท 3 ผลการศกษาดานความมนคง

งาน ป 2543 ป 2547 หมายเหต 1. การจดตงหมบานปางคอง ไมมหมบานดงกลาว ไดรบการจดตงเปนหมบาน

ทถกตองตาม พ.ร.บ.ลกษณะการปกครองทองท พ.ศ.2457 เมอ 1 เม.ย.44 เปนหมท 12

ส ารวจเมอ มนาคม 2548

2. การใหสญชาตไทย

ไดสญชาตไทย 102 คน รอพสจน 16 คน

ไดรบสญชาตไทย115 คน รอพสจน 30 คน

คดเปนรอยละ 79.60 จากประชากรทงหมด 145 คน

3. ฝกประชาชน

ไมม 80 คน - ฝกลาดตระเวน/การหาขาว รปภ.หมบาน - ฝกยงปน

4. โทรศพทสาธารณะทางไกล ชนบท ผานดาวเทยม

ไมม 2 เลขหมาย 0-5361-9051, 0-5361-9107

5. หอกระจายขาว

ไมม 1 แหง

6. การรวมกลมของประชาชน ไมม มกรรมการหมบาน 10 ฝาย

จากเปาหมายตามวตถประสงค เปรยบเทยบกบผลการด าเนนงาน เปนไปตามวตถประสงค กลาวคอในเรองของการจดระเบยบชมชนและการปกครอง บานปางคองไดรบการจดตงเปนหมบานตามลกษณะการปกครองทองท เมอ 1 เมษายน 2544 เปนหมท 12 มการส ารวจก าหนดสถานบคคล ลงรายการสญชาตไทยจากเดมเปนผไมมสญชาต ปจจบนป 2547 มราษฎรชาวไทยภเขาทบานปางคองทงสน 145 คน ไดรบสญชาตไทย 115 คน คดเปนรอยละ 79.60 สวนอก 30 คน ก าลงรอพสจน บานปางคองทจดตงขนอยหางจากแนวชายแดน 500 เมตร ซงถอไดวาเปนหมบานทสามารถแสดงอาณาเขตของประเทศไดอยางด ซงหนวยงานทเกยวของจะตองบนทกลงในแผนทของทางราชการตอไป นอกจากนนในพนทโครงการ 12,000 ไร ตลอดแนวชายแดน ราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการฝกจากทางราชการใหชวยดแลเปนหเปนตาใหกบทางราชการในการรายงานขาวสารทส าคญ เชน เมอราวตนเดอนตลาคม 2545 มทหารพมาจ านวน 1 คน หลบหนจากฐานปฏบตการฝงตรงขามบานปางคอง มาอาศยในบานราษฎรบานปงยาม ราษฎรบานปางคองจงไดแจงใหชดปฏบตการของทหารทประจ าอยในหมบานทราบ ท าใหสามารถจบกมทหารพมาได 1 คน ปจจบนพนทดงกลาว กองทพบกจงไมตองวางก าลงทหารไว ณ จดน ท าใหปจจบน

63

ก าลงพลของกองทพบกสามารถออมก าลงไวในจดทเหมาะสมทางทหารรวมกนอยอยางเปนก ลมกอนมากขน พรอมทจะเคลอนยายก าลงไปยงจดตาง ๆ ไดอยางรวดเรว ส าหรบวธการรายงานขาวสารใหทางราชการทราบ นอกจากการทราษฎรชาวไทยภเขามาแจงโดยตรงกบชดปฏบตการของทหารประจ าหมบานทางโครงการไดตดตงโทรศพทสาธารณะทางไกลผานดาวเทยม 2 หมายเลข เพอใชรายงานและตดตอกบสวนราชการตาง ๆ ไดอกทางหนงดวยนอกจากนนภายในหมบานยงมหอกระจายขาว 1 แหง ซงสามารถใชในการประชาสมพนธขอมลขาวสารเหตการณบานเมองในชวงเชา-เยนใหสมาชกภายในหมบานไดรบทราบ และหอกระจายขาวแหงนจะเปนเครองเตอนภยตาง ๆ ของหมบานอกดวย การรวมกลมของประชาชน สามารถรวมตวกนและแบงกลมคณะกรรมการหมบานออกเปน 10 ฝาย 1. ฝายปกครอง 2. ฝายกจการพฒนาและสงเสรมอาชพ 3. ฝายสวสดการสงคม 4. ฝายกจการสตร 5. ฝายการสาธารณสข 6. ฝายกจการศกษาและวฒนธรรม 7. ฝายการคลง 8. ฝายปองกนและรกษาความปลอดภย 9. ฝายกจการอนๆ 10. ฝายผทรงคณวฒ

สรป

การวเคราะหผลการศกษาการด าเนนงานตามโครงการฯ ใน 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และดานความมนคง พบวาโครงการฯ สามารถท าใหเกดการเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจของราษฎรชาวไทยภเขาจากเดมด ารงชพดวยการท าไรเลอนลอย บกแผวถางท าลายปาไม เปลยนเปนการเพาะปลกประจ าท ซงทางราชการไดจดสรรทดนท ากนให เรยกวาระบบเกษตรถาวร คอ ท านา ท าสวน ท าไร เลยงสตว ปลกพชผกสวนครวเปนธนาคารอาหารของชมชน ด ารงชพแบบเศรษฐกจพอเพยงมรายไดทแนนอนและเพมมากขน นอกจากนนราษฎรยงใชเวลาวางท างานศลปาชพเพอเปนรายไดเสรมใหกบครอบครว ไดแก หตถกรรม ทอผา แกะสลกเครองเงน ดานสงคมและ

64

สงแวดลอมหมบานปางคอง ไดรบการพฒนาอยางมาก แตยงคงรกษาวฒนธรรมของชนเผาไวอยางด ไดรบการบรการดานการศกษา การสาธารณสข การบรการทางดานโครงสรางพนฐาน ไดแก ถนน ประปา ไฟฟา โทรศพท ทพกอาศย แหลงเกบน าเพอการอปโภคบรโภค และเพอการเกษตร ราษฎรชาวไทยภเขาสามารถอยกบปา ดแลรกษาปาและไมท าลายทรพยากรธรรมชาต สามารถรวมกลมกนเพอชวยเหลอซงกนและกนในการบรหารจดการหมบานของตนเองตามความถนดและความเหมาะสม ในดานความมนคง ราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง มทอยเปนหลกแหลง มความหวงแหนแผนดนทไดรบการจดสรรจากทางราชการและไมตองเรรอนอพยพเขาไปในเมองเพอหางานท าอกตอไป ไดรบสญชาตไทย สวนราชการตาง ๆ ไดเขามาพฒนาจนท าใหราษฎรชาวไทยภเขาเปนชมชนทเขมแขง สามารถเปนหเปนตาใหกบทางราชการในการแจงเบาะแสขาวสารทงทเปนประโยชนดานความมนคง ท าใหสามารถออมก าลงทหารทเดมตองกระจายวางก าลงไวตามจดตาง ๆ ตามแนวชายแดนไดเปนอยางด

65

บทท 5

บทสรป

สรปผลการศกษา

การศกษาโครงการน ผศกษามวตถประสงคเพอประเมนผลในเชงคณภาพการด าเนนงานตามโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) บานปางคอง หมท 12 ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน วาสามารถบรรลวตถประสงค (target achievement) ตามพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทตองการใหหาราษฎรชาวไทยภเขาทสมครใจเขารวมโครงการฯ มทอยอาศย มทท ากน ไดรบการสงเสรมอาชพทางดานการเกษตรทถกตอง มรายไดพอเพยง สามารถเปนธนาคารอาหารชมชน (food bank) ไดรบการสงเสรมศลปาชพ เพอท าเปนอาชพเสรม มความรกถนฐาน ไมอพยพเขามาอยในเมอง ด ารงชวต วฒนธรรมความเปนชนเผา ไดรบสทธความเปนคนไทย ไดรบการบรการโครงสรางพนฐาน ไดรบบรการสาธารณะดานการศกษา การสาธารณสข เปนหเปนตาใหกบทางราชการในการแจงเตอนภยคกคามตาง ๆ การเกบขอมลการศกษาครงน ผศกษาไดศกษาขอมลจากเอกสารการรายงานของกองทพภาคท 3 ในฐานะหนวยงานหลกในการประสานงานโครงการฯ ทไดรายงานตอคณะกรรมการทปรกษาและคณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร และการเกบขอมลภาคสนาม โดยผศกษาไดเดนทางไปทบานปางคองดวยตนเอง พรอมผบงคบกองพนพฒนาท 3 และหวหนาชดปฏบตการประจ าหมบานปางคอง ในหวงเดอนกมภาพนธถงเดอนมนาคม 2548 ดวยวธการสมภาษณและใหประชากรกลมตวอยางตอบแบบสอบถาม โดยท าการสมและก าหนดขนาดตวอยางแบบเจาะจง (purposive sampling) รอยละ 50 (72 คน) จากราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง จ านวน 145 คน ส าหรบประเดนการประเมนผล แบงเปน 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและสงแวดลอม และดานความมนคง ซงคนพบวา 1. ทางดานเศรษฐกจ โครงการสามารถด าเนนการใหบรรลวตถประสงค คอการเพมรายไดใหแกราษฎรชาวไทยภเขา ดวยการจดสรรทดนท ากนใหกบราษฎรเพอใชประกอบอาชพและเปนทอยอาศย ซงเดมพวกเขาเหลานนตองเรรอนหาทดนท ากนเรอย ๆ ไมมอนาคต การน าทดนซง

66

เปนทรพยากรธรรมชาต มาใชใหเกดประโยชนในดานการผลตอยางสงสด ดวยการปลกพชเศรษฐกจทเหมาะสมกบชนดของดนและสภาพทวไปของทองถน สามารถเปนธนาคารอาหารชมชนนอกจากนนการสงเสรมศลปาชพใหราษฎรชาวไทยภเขาไดรจกการใชแรงงานและเวลาวางใหเปนประโยชนดวยการท างานศลปาชพ ทอผา แกะสลกเครองเงนเปนรายไดเสรม ซงนอกจากน าผลผลตมาใชบรโภคในครอบครวแลว ยงสามารถน าสวนทเหลอไปจ าหนาย ซงเพมพนรายไดใหแกครอบครวอกทางหนงดวย ซงเปนไปตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร จะพจารณาไดวา ราษฎรชาวไทยภเขากอนมโครงการ มรายไดคดเปนคาเฉลยครอบครวละ 5,000 บาท/ป เมอพจารณารายไดหลงจากมโครงการ มรายไดคดเปนคาเฉลย 15,000 – 20,000 บาท/ป ซงมากกวารายไดกอนมโครงการโดยเฉลยถง 15,000 บาท/ป สรปไดวาการด าเนนงานตามโครงการฯ ท าใหราษฎรชาวไทยภเขาในโครงการ มรายไดเพมขนจาการท าการเกษตรและมผลผลตเพยงพอเปนแหลงธนาคารอาหารของชมชน เพราะราษฎรชาวไทยภเขาไดรบบรการดานตางๆ จากโครงการ และไดรบค าแนะน ากรรมวธการประกอบอาชพ เมอเปรยบเทยบกบกอนเกดโครงการแลว อตราการเปลยนแปลงจะอยในอตราทแตกตางกนมาก โดยราษฎรชาวไทยภเขาเดมมรายไดโดยเฉลยจาก 5,000 บาท/ป เปน 15,000 – 20,000 บาท/ป คดเปนรายไดเฉลยเพมขน 15,000 บาท/ป และนอกจากนจากการสอบถามราษฎรชาวไทยภเขาถงรายจาย กพบวาแตละครอบครวแทบจะไมมรายจาย อาจมเพยงการซอสนคาทจ าเปนทไมสามารถผลตไดเอง เชน เกลอ น ามนกาด เขม ดาย ถานไฟฉาย เปนตน และยงคงมการแลกเปลยนสนคากนแทนการใชเงน จงนบไดวาการด าเนนโครงการฯ มผลท าใหรายไดของราษฎรชาวไทยภเขามรายไดเพมขน 2. ทางดานสงคมและสงแวดลอม การด าเนนงานโครงการสามารถสรางความเจรญใหกบราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคองในปจจบน เพราะมการสรางถนนเชอมระหวางเสนทางคมนาคมหลกเขาไปในพนทบรเวณโครงการ ท าใหการคมนาคมสะดวกสบายขน เชน บางครงหากราษฎรชาวไทยภเขาในโครงการ เกดการเจบปวยหนกกสามารถน าสงผปวยไปถงโรงพยาบาลในตวจงหวดไดรวดเรวทนเวลาดขนกวาเดม การขนสงสนคาโดยเฉพาะพชผกผลไมซงเนาเสยงาย สามารถสงสตลาดไดรวดเรว รวมทงการสาธารณสขดขน เพราะมศนยสาธารณสขมลฐานชมชน (กระตอบยา) มเจาหนาทประจ าเพอใหบรการรกษาผเจบปวยเปนประจ าทกวน นอกนนยงไดมการฝกอบรมราษฎรอาสาสมครสาธารณสข มลฐานชมชนไปแลว 10 คน เพอชวยเหลอเจาหนาทอนามย การด าเนนการน นอกจากจะชวยใหราษฎรชาวไทยภเขามทศนคตทดตอการบรการทางสาธารณสขของรฐแลว ยงกอใหเกดผลดทางออมในดานการประกอบอาชพของแรงงานรบจางทวไปทมสขภาพอนามยทสมบรณแขงแรง แรงงานมประสทธภาพ สามารถชวยเพมผลผลตไดมากขน ในดานการศกษาราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการศกษาเพมขนโดยศนย

67

การเรยนรชมชนชาวไทยภเขา “แมฟาหลวง” ท าใหราษฎรสามารถอานเขยนภาษาไทยไดเพมมากขน ปจจบนมผเขาใจและพดภาษาไทยไดรอยละ 80 ในดานการเกษตร เจาหนาทจากกระทรวงเกษตรและสหกรณไดฝกอบรมใหความรดานการเกษตร การปลกพชผกเศรษฐกจ การเลยงสตว ส าหรบในดานการอนรกษสงแวดลอม โครงการนมสวนชวยไมใหราษฎรชาวไทยภเขาบกรกและท าลายทรพยากรปาไมมากขนไปอก เพราะเมอราษฎรชาวไทยภเขามทดนท ากนเปนของตนเองแลว กจะไมคดดนรนไปหาทดนท ากนใหม กจะอาศยในทดนของตนตลอดไป ท าใหการท าลายปาหยดยงลงไปได และนอกจากนทางราชการไดจางราษฎรเปนแรงงานท าการปลกปาและชวยดแลรกษาปา ปจจบนมพนทปลกปาจ านวน 1,470 ไร นอกจากนน มลนธสงเสรมศลปาชพยงฝกอบรมใหราษฎรสามารถทอผาและแกะสลกเครองเงนเปนงานเสรม สรปไดวาการด าเนนงานตามโครงการ ท าใหราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการบรการดานโครงสรางพนฐาน และการบรการสาธารณะ ท าใหหมบานไดรบการพฒนา สงคมโดยรวมของหมบานมความสข ทรพยากรธรรมชาตไมถกท าลาย และมปาไมเพมมากขน 3. ดานความมนคง พนทและราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการพฒนาและฝกอบรมใหมศกยภาพ มความพรอมในการปองกนตนเองและชมชน สามารถชวยเหลอราชการดวยการเปนแหลงขาวใหกบทางราชการ และท าหนาทเปนยามคอยเหตแจงเตอนภยคกคามตาง ๆ ใหทางราชการไดรบทราบไดอยางรวดเรว ราษฎรชาวไทยภเขาทไดรบการฝกอบรม จะเปนก าลงประจ าถนทส าคญในการเสรมสรางระบบปองกน และแกไขปญหาความมนคง บรเวณแนวชายแดนในพนทยทธศาสตรส าคญใหมความมนคงถาวรและลดการใชก าลงทหารหลกในการวางก าลงไปไวตามแนวชายแดน การจดตงหมบานทถกตองตามกฎหมายของไทยบรเวณชายแดน เปนการแสดงสทธเหนอดนแดนเปนเครองหมายแนวเสนเขตแดน ซงจะสามารถลดปญหาเสนเขตแดน ระหวางไทยและประเทศเพอนบาน เปนการปดชองทางการน าเขายาเสพตดจากภายนอกประเทศไดเปนอยางด สรปผลการศกษา คนพบวาการด าเนนงานแบบบรณาการของหนวยงานตาง ๆ ทง 3 ดาน มผลลพธออกมาเปนทนาพอใจตามวตถประสงคของโครงการทไดตงไว กลาวคอ สามารถจดราษฎรชาวไทยภเขาทสมครใจมาจดตงหมบานเปนถนถาวรบรเวณชายแดน ถกตองตามกฎหมาย เพอแสดงสทธเหนอดนแดน สงเสรมดานการพฒนาศกยภาพของราษฎรชาวไทยภเขาและพนทใหไดรบการบรการสาธารณะขนพนฐาน และสงเสรมอาชพใหราษฎรชาวไทยภเขาสามารถด ารงชพอยไดอยางยงยน พอเพยง เปนหเปนตาใหกบทางราชการ สามารถแจงเตอนภยคกคามตาง ๆ ใหทางราชการทราบ มความปลอดภยในชวตและทรพยสน และราษฎรชาวไทยภเขามสวนรวมในการชวยดแลทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะอยางยงปาไมไมใหถกท าลาย

68

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะเชงนโยบาย จากผลการศกษาโครงการฯ พบวาการจดตงหมบานยามชายแดน กอใหเกดผลดแกราษฎรตามแนวชายแดนทางดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และความมนคง จงเหนควรทรฐบาล โดยสภาความมนคงแหงชาต ไดใหความส าคญของการจดตงหมบานยามชายแดน ดวยการนอมน าแนวพระราชด ารดงกลาวไปเปนแนวทางหลกในการบรหารจดการตามระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการพฒนาเพอเสรมความมนคงของชาต พ.ศ. 2547 ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ คนพบวาราษฎรชาวไทยภเขาบานปางคอง มความตองการใหสวนราชการชวยเหลอในดานตาง ๆ ดงน 1. ดานเศรษฐกจ เหนควรใหกรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดเขามาชวยเหลอแนะน าเกยวกบการจดตงระบบสหกรณ และใหนตบคคลเฉพาะกจ (special purpose vehicle) ทรฐบาลจดตงขน เขามาชวยเหลอในดานการผลต แปรรป การตลาด และการเงน 2. ดานสงคมและสงแวดลอม 2.1 เหนควรใหจงหวดแมฮองสอน เปนเจาภาพในการสงเสรมบานปางคอง ใหเปนแหลงทองเทยว เนองจากบานปางคองจดเดนของพนท สามารถพฒนาเปนแหลงทองเทยวได ทตงหมบานเปนบรเวณทอยทศเหนอสด และมระดบเสนชนความสงมากกวาหมบานอน ๆ ในจงหวดแมฮองสอน ในฤดหนาวมอากาศหนาวจด บางครงจะมน าคางแขงเกดขน ราษฎรมความเปนอยตามวถชวตดงเดม ซงยงคงรกษาประเพณและวฒนธรรมตามความเชอทไดรบการสบทอดมาจากบรรพบรษ จงเหมาะส าหรบการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวเชงนเวศ (ecoturism) 2.2 เหนควรใหกรมชลประทาน พจารณาจดสรางแหลงกกเกบน าเพมเตมให เพอใหหมบานมน าเพอการเกษตรอยางเพยงพอ 2.3 เหนควรใหกรมทดนและส านกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พจารณาออกเอกสารสทธทดนท ากนใหกบราษฎรตอไป 2.4 เหนควรใหกระทรวงศกษาธการดแลสงเสรมสนบสนนใหทนนกเรยนทเปนราษฎรชาวไทยภเขาไดรบการศกษาถงระดบปรญญาตร และเมอส าเรจการศกษาใหพวกเขาเหลานนกลบมาพฒนาบานเกดของตนเอง

69

2.5 เหนควรใหองคการบรหารสวนต าบล กรมทางหลวงชนบท พจารณาจดสรรงบประมาณ ท าถนนลาดยางจากอ าเภอปางมะผาเขาสหมบาน เพอลดปรมาณฝนในฤดแลงและสามารถใชการไดในฤดฝน 3. ดานความมนคง เหนควรใหฝายปกครองและฝายทหาร ท าการฝกแบบบรณาการในเรองการอพยพ การใชอาวธ อยางนอยปละ 2 ครง ขอเสนอแนะเชงวชาการ ในโอกาสตอไป หากมผสนใจทจะท าการประเมนผลโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขา (หมบานยามชายแดน) ควรทจะท าการประเมนผลเปรยบเทยบทง 3 หมบาน คอ บานมะโอโคะ ต าบลแมจน อ าเภออมผาง จงหวดตาก บานแมสวยอ ต าบลผาบอง อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน และบานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ซงนอกจากดสมฤทธผลของงานในดานเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม และดานความมนคงแลว ควรจะดความคมคาในดานงบประมาณ (efficiency evaluation) ประเมนดอตราสวนระหวาง out puts : in puts เพอดประสทธภาพในการปฏบตงานของโครงการในรปของ benefit – cost ratio ทลงทนไปในแตละป ในแตละหมบาน เพอน ามาเปนขอมลในการท าประมาณการในการจดตงหมบานยามชายแดนในพนทอน ๆ ตอไป กลาวโดยสรป การด าเนนโครงการนนบวามประโยชนมาก มผลตอการพฒนาประเทศและความมนคงของชาตเปนอยางมาก ท าใหชมชนตามแนวชายแดนไดรบการดแลอยางทวถง มความเขมแขงในดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม เปนการพฒนาทงดานฐานะความเปนอยของชมชนระดบรากหญาใหมความเขมแขงอยางแทจรง ดงค าขวญทวา “ประเทศมนคง ประชาชน มงคง” จงควรทรฐบาล โดยสภาความมนคงแหงชาต พจารณาขยายผลโครงการหรอจดตงโครงการลกษณะแบบเดยวกนนเพอใหเกดความมนคงแบบยงยนใหเตมตลอดพนทชายแดน

70

บรรณานกรม

71

บรรณานกรม

กรมกจการพลเรอนทหารบก. (2543). รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540. กรงเทพฯ: กองปฏบตการจตวทยา กรมกจการพลเรอนทหารบก. กรมยทธการทหารบก. (2548). วสยทศนกองทพบก 2560. กรงเทพฯ: กองนโยบายและแผน กรมยทธการทหารบก. กองทพบก. (2542). แนวทางในการด าเนนงานโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจาก พระราชด าร พ.ศ.2542. กรงเทพฯ: กองทพบก. กองพลพฒนาท 3. (2547). โครงการจดตงหมบานยามชายแดน อนเนองมาจากพระราชด าร. พษณโลก: กองพลพฒนาท 3 คายสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ. _______. (2547). เอกสารประกอบการบรรยายสรปโครงการจดตงหมบานยามชายแดน อนเนองมาจากพระราชด าร บานมะโอโคะ ต าบลแมจน อ าเภออมผาง จงหวดตาก และ บานปางคองต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน. พษณโลก: กองพลพฒนาท 3 คายสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ. _______. (2547). แนวคดการด าเนนการหมบานยามชายแดน. พษณโลก: กองพลพฒนาท 3 คายสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ. คณะทปรกษาและคณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจาก พระราชด าร. รายงานการประชม ครงท 1/2542, ครงท 1/2543, ครงท 1/2544, ครงท 1/2545, ครงท 1/2546, ครงท 1/2547 และครงท 1/2548 ใน การประชม คณะกรรมการบรหารโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขาอนเนองมาจากพระราชด าร. ม.ป.ท. คณะอนกรรมการประสานการจดระบบปองกนเพอจดระเบยบพนทชายแดน (อปป.). (2548). นโยบายและมาตรการในการจดระบบปองกนและการสอสารเพอจดระเบยบพนท

ชายแดน (พ.ศ.2547-2549). กรงเทพฯ: คณะรฐมนตร. ทศพร ศรสมพนธ. (2539). ความรเบองตนเกยวกบนโยบายสาธารณะ. กรงเทพฯ: โรงพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ทกษณ ชนวตร, พ.ต.ท. (2544, 26 กมภาพนธ). นายกรฐมนตร. ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร. ทกษณ ชนวตร, พ.ต.ท. (2548, 23 มนาคม). นายกรฐมนตร. ค าแถลงนโยบายของคณะรฐมนตร.

72

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2533). เอกสารการสอนชดวชาสงคมและวฒนธรรมไทย หนวยท 8-15. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. _______. (2546). ประมวลสาระชดวชา ปญหาเฉพาะเชงนโยบายสาธารณะหนวยท 1-8. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. _______. (2546). ประมวลสาระชดวชา ปญหาเฉพาะเชงนโยบายสาธารณะ หนวยท 9-15. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ราชบณฑตสถาน. (2542). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตสถาน พทธศกราช 2542. กรงเทพฯ:

นานมบคสพบลเคชน. สภาความมนคงแหงชาต. (2548). ยทธศาสตรความมนคงชายแดน พ.ศ.2548-2549. กรงเทพฯ: คณะรฐมนตร. สมพร แสงชย และสนทร เกดแกว. (2520). การประเมนผลโครงการในประเทศไทย. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร. (2547). อนเนองมาจากพระราชด าร. กรงเทพฯ: บรษท รงศลปการพมพ (1977). ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2547). รายงานการตดตาม ประเมนผลการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ : ครงแผนพฒนาฯ ฉบบท 9. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. ส านกงานเลขาธการนายกรฐมนตร. (2543). การขอรบการสนบสนนงบประมาณโครงการ อนเนองมาจากพระราชด าร ลงวนท 1 สงหาคม 2543. บนทกขอความ. . (2544). การขอรบการสนบสนนงบประมาณโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ลงวนท 29 มนาคม 2544. บนทกขอความ. . (2544). การขอรบการสนบสนนงบประมาณโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ลงวนท 27 เมษายน 2544. บนทกขอความ. . (2544). การขอรบการสนบสนนงบประมาณโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ลงวนท 31 พฤษภาคม 2544. บนทกขอความ.

73

ภาคผนวก

74

แบบสอบถาม แบบสอบถามนเปนสวนหนงในการศกษางานวจยของนกศกษาปรญญาโท หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยบรพา จดท าขนเพอประเมนผลโครงการพฒนาราษฎรชาวไทยภเขา อนเนองมาจากพระราชด าร (หมบานยามชายแดน) ศกษาเฉพาะกรณบานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน ซงจะเปนประโยชนตอการศกษางานวจยและเปนประโยชนตอสงคมโดยสวนรวม จงขอความรวมมอจากทานชวยแสดงความคดเหนตามความเปนจรง

สวนท 1 ขอมลทวไป

กรณาเตมค าลงในชองวางและกาเครองหมาย ในชอง

1. ชอ ……………………….………….. นามสกล ……………….……………..……. 2. เพศ ชาย หญง อาย ………. ป 3. เชอชาต/สญชาต …………/………….. เผา …………………… 4. เดมอาศยอยบานเลขท …………….. หมท ……… ต าบล ……….………………...

อ าเภอ ………………………………… จงหวด …………………………………… 5. ปจจบนอาศยอยบานเลขท …………….. หมท ……… ต าบล ……………………….

อ าเภอ ………………………………… จงหวด …………………………………… 6. ไดรบสญชาตไทยเมอ (วนท-เดอน-ป) …………………………………….. 7. สถานภาพ : โสด สมรส หยา หมาย 8. มบตร ชาย จ านวน ……..…. คน หญง จ านวน ………… คน

บตรไดรบสญชาตไทย เมอ (วนท-เดอน-ป) ………………………….. ไมมบตร

9. ระดบการศกษา : ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อนปรญญา ปรญาตร อน ๆ ……………………………………

10. ชอโรงเรยน/สถาบนการศกษา ….……………………………………………………. ทตง …………………………………………………………………………………… ต าบล ………………………………… อ าเภอ ………………………………………. จงหวด ……………………………….

ชดท …………

75

สวนท 2 ขอมลสภาพสงคม และสงแวดลอม

กรณาอธบายพอเขาใจในชองหวงเวลา กอนเรมโครงการ ป 2543 และ ป 2547

ล าดบ เรอง หวงเวลา

กอนเรมโครงการ ป 2543 ป 2547

1. เสนทางคมนาคมเขาสหมบานมลกษณะเปนทางเทา ทางรถยนต เปนดนลกรง คอนกรต หรอลกษณะอนใด มความยาวประมาณก เ ม ต ร /ก โ ล เมต รจ า น ว น ก เ ส น ท า ง ม ค ว า มสะดวกสบายมากนอยเพยงใด

2. หมบานของทานมการปลกปาอะไรบาง

3. ทานไดรบทราบขาวสารบานเมองทางใดบาง เชน หอกระจายขาว วทยฯ โทรทศน หนงสอพมพ หรออน ๆ

4. บานของทานมหองน าหองสขาเปนลกษณะอยางไรถกสขอนามยหรอไม และมจ านวนเทาใด

5. ทานมทอยอาศยเปนของตนเองหรอไม

76

สวนท 2 ขอมลสภาพสงคม และสงแวดลอม

กรณาอธบายพอเขาใจในชองหวงเวลา กอนเรมโครงการ ป 2543 และ ป 2547

ล าดบ เรอง หวงเวลา

กอนเรมโครงการ ป 2543 ป 2547

6. ทานมทดนท ากนหรอไม

7. บานของทานมไฟฟาและน าประปาใชหรอไม

8. ทานตดไมท าลายปาหรอไม

9. ทานมน าใชเพอการเกษตรกรรม หรอไมอยางไร?

10. หมบานของทานมผใหญบานหรอไม

77

สวนท 3 ขอมลพนฐานทางดานเศรษฐกจ

กรณาอธบายพอเขาใจในชองหวงเวลา กอนเรมโครงการ ป 2543 และ ป 2547

ล าดบ เรอง หวงเวลา

กอนเรมโครงการ ป 2543 ป 2547

1. ทานมรายไดจากอาชพอะไรบาง เชน รบจางทวไป ท าการเกษตรปลกพชไรอะไร หรอเลยงสตวอะไร จ านวนเทาใด หรอไมมอาชพทแนนอน

2. ถาทานมรายไดจากอาชพในขอ 1 รายไดของทานตอ 1 เดอน จ านวนกบาท

3. ทานมรายจายอะไรบาง?

4. ทานมทรพยสนอะไรบาง เชน เงนสด สรอยคอทองค า รถยนต จกรยาน มอเตอรไซค โทรทศน วทยฯ รถแทรกเตอร หรออน ๆ

78

สวนท 3 ขอมลพนฐานทางดานเศรษฐกจ

กรณาอธบายพอเขาใจในชองหวงเวลา กอนเรมโครงการ ป 2543 และ ป 2547

ล าดบ เรอง หวงเวลา

กอนเรมโครงการ ป 2543 ป 2547

5.

6.

7.

8.

9.

10.

79

สวนท 4 ขอมลพนฐานทางดานความมนคง

กรณาอธบายพอเขาใจในชองหวงเวลา กอนเรมโครงการ ป 2543 และ ป 2547

ล าดบ เรอง หวงเวลา

กอนเรมโครงการ ป 2543 ป 2547

1. ความปลอดภยในชวตและทรพยสน

2. มหวหนาชด รปภ.หมบานหรอไม

3. เคยไดรบการฝกจากทางราชการหรอไม

4. มอาวธประจ ากายหรอไม

5. เคยรายงานขาวสารใหกบทางราชการหรอไม

80

สวนท 4 ขอมลพนฐานทางดานความมนคง

กรณาอธบายพอเขาใจในชองหวงเวลา กอนเรมโครงการ ป 2543 และ ป 2547

ล าดบ เรอง หวงเวลา

กอนเรมโครงการ ป 2543 ป 2547

6. เปนบคคลสญชาตอะไร

7. เคยไดรบการศกษาหรอไม

8. พดอานเขยนภาษาอะไรไดบาง

9. มสทธในการเลอกตงหรอไม

10. พอใจในความเปนคนไทยหรอไม

81

สวนท 5 ปญหาของหมบานทตองการแกไข

1. ………………...……………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... 2. ...……………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... 3. …...…………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………...

สวนท 6 ขอคดเหนและขอเสนอแนะ ของเจาหนาททหารประจ าหมบาน และเจาหนาท จากสวนราชการอน ๆ

1. ………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... 2. ...……………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... 3. …...…………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………... ……………………………………………………………………………………………

ผจดบนทก บนทกเมอวน-เดอน-ป

82

โครงการธนาคารอาหารชมชน (food bank)

ความเปนมา

1. สบเนองจากการทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงมพระมหากรณาธคณโปรดเกลาฯ พระราชทานโครงการพฒนาตาง ๆ โดยมพระราชประสงคเพอใหพสกนกรทงแผนดนมความกนดอยด มการพฒนาฟนฟทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน ตลอดจนอนรกษและฟนฟศลปวฒนธรรมไทย

2. สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงมพระราชเสาวนยกบ พลเอก นพนธ ภารญนตย ผอ านวยการโครงการพฒนาตามพระราชด าร นายปลอดประสพ สรสวด อธบดกรมปาไม และคณะท างานโครงการพฒนาตามพระราชด าร ณ เรอนประทบแรมปางตองวา ทรงมความหวงใยสภาพแวดลอมของโลก และทรงทราบขอมลจาก UN (สหประชาชาต) วา ในอนาคตโลกจะประสบปญหาดานสงแวดลอมเพมมากขน รวมถงปญหาการขาดแคลนอาหาร เนองจากการเพมขนของประชากร จงหวดแมฮองสอน เปนพนททมความอดมสมบรณทางธรรมชาต เชน ปาไม สตวปา และโดยเฉพาะอยางยงแหลงน า ซงในหลายพนทของจงหวดมน าอดมสมบรณตลอดป จงทรงมพระราชประสงคใหมการเกษตรกรรมในพนทเขตจงหวดแมฮองสอน มความหลากหลาย และใหเหมาะสมกบสภาพพนท ซงสวนใหญเปนปาอดมสมบรณ ใหจดพนทของจงหวดแมฮองสอนทเหมาะสม เชน พนททจดสาธต ณ ศนยปางตอง ใหเปนแหลงสะสมอาหารตามธรรมชาต ซงมอาหารหลากหลายทงพชและสตว ทรงเนนถงความส าคญของตนไผหก และมพระราชประสงคใหมการขยายพนธสตวทสามารถอาศยในปา และสามารถรบประทานได เชน กบ เขยด หรอไกปา นอกจากนยงม พระราชเสาวนยใหสงเสรมการเลยงสตวน าทสามารถอาศยอย บนพนทสงได เชน ปลาไน ตลอดจนใหด าเนนการสงเสรมการเลยงสตวในพนทสง โดยเฉพาะสตวเลก เชน สตวปก ใหปลกและขยายพนธไมผล หรอตนไมปาทสามารถรบประทานไดในปา เชน มะมวง ขนนปา ขเหลกในทองถนนน ตลอดจนใหมการปลกพชสมนไพร เพอเปนคลงยาใหกบประชาชน และสตว เพราะเปนพชทมอยดงเดมในธรรมชาต มความทนทานไมตองดแลรกษามาก 3. ปจจยส าคญในการด าเนนโครงการพฒนาตามพระราชด าร คอ การผสมผสานปา แหลงน า และชมชนเขาดวยกน และใชประโยชนอยางถกวธ มผลท าใหเกดการพงพาอาศยและอยรวมกนระหวาง คน สตว และปาไม ซงจะน าไปสแหลงผลตอาหาร อนน ามาสทมาของ “โครงการธนาคารอาหารชมชนตามพระราชด าร” หรอ “food bank” ในจงหวดแมฮองสอน

83

วตถประสงคของโครงการฯ

โครงการธนาคารอาหารชมชนตามพระราชด าร เปนการผสมผสานปาไม แหลงน า และชมชน เพอกอใหเกดวงจรในการสราง และสะสมอาหารในรปของการผลตการฝากหรอเพมทน ทงในรปของอาหารและเงนทนดวยการใชระบบนเวศเพอใหเกดความยงยนเกอกลกนของทรพยากรธรรมชาตและความเปนอยของชมชน และเพอใหเกดผลในทางปฏบต จงไดก าหนดวตถประสงคไวดงน 1. เพอเปนการอนรกษและพฒนาพนทปาไม แหลงตนน าล าธาร และทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน โดยใหชมชนมสวนรวมและเกอกลกนทงระบบ 2. เพอเปนแหลงรวบรวมและพฒนาพชสมนไพรโดยใหมความหลากหลาย และมปรมาณเพยงพอกบความตองการของชมชน 3. เพอพฒนาระบบนเวศของปาไมใหมความหลากหลายทางชวภาพ และเกอกลกบการขยายพนธสตวตามธรรมชาต 4. เพอเปนแหลงอาหารตามธรรมชาต ทงขาว พชผก ผลไม สตวเลยง สตวปา อยางมประสทธภาพและยงยน ตลอดจนไมเปนอนตรายตอระบบนเวศ

องคประกอบการด าเนนงาน

เนองจากวตถประสงคของโครงการฯ ตองการใหเปนแหลงอาหาร และแหลงทนทยงยน เกอกลกนในชมชน และไมมผลกระทบทเปนอนตรายตอระบบนเวศ ดงนนจงจ าเปนตองมการด าเนนการในเรองตอไปน 1. การจดระบบปาไม ซงจะมการใหอนรกษปาและปลกปาตามพระราชกระแสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว กลาวคอ ใหมปาส าหรบไมฟน ไมผล และไมสรางบาน 2. ดนและน า และน าใหมการอนรกษดนและน า การใชปยธรรมชาต 3. พชอาหาร สนบสนนใหมการผลตพชทงทเปนอาหารบรโภคส าหรบคนและพชอาหารส าหรบสตว 4. พชสมนไพร สนบสนนใหมการปลกพชสมนไพร เพอใชบ ารงรางกายตลอดจนปองกนรกษาโรคส าหรบคนและสตว 5. สตว ใหมการเลยงและขยายพนธสตว เพอใชบรโภคและสามารถอาศยในปาโดยเฉพาะสตวเลกและสตวทอยในพนทสง 6. ชมชน สนบสนนใหชมชนผลตอาหารใหเพยงพอ มการชวยเหลอเกอกลกน

84

แนวทางการด าเนนงาน

การพฒนาโครงการธนาคารอาหารชมชนเปนการพฒนาในเรองของคน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปพรอม ๆ กน ท าใหมความจ าเปนตองพจารณาองคประกอบของโครงการฯ ดงน 1. การแบงพนทด าเนนการ เปน 2 สวน คอ 1.1 พนทปาเขา เปนแหลงตนน าล าธารตามธรรมชาต ซงประกอบดวย (1) พนทลมน า ซงเปนพนทชมชนทสดของปา และเปนแหลงอาหารของสตวไมวาสตวเลกหรอสตวใหญ (2) พนทปาในพนทสง เปนแหลงทอยอาศยและพนทอาหารของสตวปา ซงมลกษณะผสมผสาน มความหลากหลายทางชวภาพ ตลอดจนเปนแหลงพชสมนไพร และขยายพนธสตวปา (3) พนทปาเศรษฐกจรวม เปนพนทปาตอนลางใกลชมชนสามารถใชประโยชนจากพนทของปาโดยไมท าลาย ตดหรอโคนปา ประกอบดวย พนทปลกขยายพนธพชสมนไพร พนทปลกพชเศรษฐกจทตองการแสง และพนทปาใชสอย 1.2 พนทเพาะปลก ประกอบดวยพนทหลายลกษณะทลอมรอบดวยปาเขา ประกอบดวย (1) พนทราบส าหรบปลกขาว ธญพช พชผก พชไร และไมดอก (2) พนทลาดเนนกลางหบเขา หรอลาดเนนเขาทมความลาดชนนอยส าหรบปลกไมผล ไมยนตน (3) พนทลาดเนนเขา มความลาดชนมากตดกบปา ส าหรบปลกพชอาหารสตว 1.3 พนทชมชน เปนพนททเหมาะสมกบการปลกไมผลหลงบาน และพชผกสวนครว ซงมผลท าใหลดคาใชจายในการบรโภคและเพมรายไดโดยรวมของชมชน 2. การศกษาพนทการด าเนนงาน ไดมการเตรยมการดานตาง ๆ จากหนวยงานราชการทรวมด าเนนการและรบผดชอบโครงการ ซงจะมการศกษาเกยวกบ 2.1 การศกษาสภาพแวดลอม 2.2 การศกษาความเปนไปได 2.3 การศกษาผลกระทบเพอหาวธการปรบปรง และแกไขความเสอมโทรมของพนทโดยรวม 3. การเตรยมการด าเนนการ ไดมการเตรยมการโดยหนวยงานตาง ๆ ในเรอง

85

3.1 การเตรยมระบบน า เพอน ามาใชในการอปโภคบรโภค โดยน าพลงงานแสงอาทตยมาใชประโยชนในการสบน าแจกจายใหครวเรอนเกษตรกรและจดระบบการใชน าส าหรบการเกษตร ทงในรปการรดน าโดยอาศยแรงงาน ระบบน าหยด และระบบน าเหวยง (sprinkle) ทงนไดพจารณาตามความเหมาะสมของพชแตละชนดและแตละชวงเวลา 3.2 ระบบดน ไดมการใชปยคอก ปยหมกและปยชวภาพ เพอเพมธาตอาหารในดนใหมสภาพสมบรณและปรบปรงโครงสรางของดนใหดขน เพอไมใหมการท าลายดนและสภาพแวดลอม 3.3 ระบบการปลกพช ใหมการวางระบบการปลกพชใหสอดคลองกนและเหมาะสมกบสภาพพนท ภมอากาศ ความชน ความสงและความลาดชน เพอใหมความเกยวของกนทกระบบ ทงนเพอใหสามารถวางแผนและเตรยมการการผลต การเกบเกยว และการตลาดในพนทโครงการฯ 3.4 การเลยงสตวในพนทสง จะตองพจารณาพนธทเหมาะสมกบลกษณะภมประเทศและลกษณะภมอากาศ เพอใหมการเตบโตและขยายพนธตามธรรมชาต นอกจากนยงเปนการลดตนทนการผลตทงสตวบกและสตวน าทใชบรโภคในครวเรอน และเพอเศรษฐกจของครวเรอน 3.5 ระบบชมชน จะตองมการสนบสนนใหเกดการด าเนนการในรปกลม ใหมการแบงงานและหนาทความรบผดชอบ ทงน เนองจากความจ ากดในเรองพนท จงไมสามารถใหทกคนด าเนนกจการทกอยางได และไดสนบสนนใหมกลมท าปยธรรมชาต กลมก าจดศตรพชดวยสมนไพร กลมปลกพชเลยงสตว เปนตน ซงจะเปนปจจยหนงทท าใหเกดผลส าเรจของโครงการฯ

พนทด าเนนการ

พนทบรเวณบานปางคอง ต าบลนาปปอม อ าเภอปางมะผา จงหวดแมฮองสอน

ผลการด าเนนงาน

จากจดเรมตนโครงการ จนถงปจจบนไดมการด าเนนงาน โดยมการพจารณาพนททมความเหมาะสม จงท าใหเกดโครงการธนาคารอาหารชมชนบานปางคอง โดยมราษฎร จ านวน 35 ครอบครว ซงไดมการจดสรรพนทไวทงหมด 3 พนท คอ

1. พนทปาเขา 1.1 ปลกปา 3 อยาง ประโยชน 4 อยาง ปลกปาทดแทน ปาแนวกนชน ปลกปา

ตามแนวรองหวย ปลกปาเพอปรบปรงระบบนเวศ และปาเปยก 1.2 กอสรางฝายชะลอความชมชน บรเวณพนทตนน า

86

2. พนทเพาะปลก แบงเปน 2 สวน คอ 2.1 พนทท าการเกษตรกรรม เปนพนททจดสรรไวส าหรบเปนพนทเพาะปลก มพนทครอบครวละประมาณ 10 ไร ซงมการเพาะปลก ขาว ประมาณ 7 ไร สวนทเหลอกจะเปนการปลกพชผลทางการเกษตร เชน กระเทยม ถวแดง ขาวโพด ผกกาด เปนตน ส าหรบการบรโภค สวนทเหลอกจะน าไปจ าหนายเปนรายไดส าหรบเลยงครอบครว 2.2 พนทสวนกลาง เปนลกษณะแปลงรวม ไดด าเนนการกอสรางสระเกบน า จ านวน 3 แหง เปนสระเกบน าเพออปโภคบรโภคและเกษตรกรรม จ านวน 2 แหง และสระเกบน าเพอประมง จ านวน 1 แหง โดยพนทสวนใหญมการเพาะปลกเพอใชประโยชนรวมกนของชมชน โดยสงเสรมใหปลกไมผลเมองหนาว ไมผลเศรษฐกจ ซงก าหนดไวประมาณ 120 ไร ทผานมาไดมการปลกกาแฟ 70 ไร มะคาเดเมยนท จ านวน 50 ไร มะมวง 50 ตน หวาย ชา เปนตน 3. พนทชมชน 3.1 พนทอยอาศย ซงเปนพนททจดสรรไวส าหรบเปนทพกอาศย มพนทครอบครวละประมาณ 1-2 ไร มพนทบางสวนไวส าหรบปลกพชผกสวนครว เลยงเปด ไก สกร ท าบอเลยงปลาขนาดเลก ในแตละครวเรอนกจะเลยงไวส าหรบเพอการบรโภค นอกจากนยงไดมการเลยงสตวภายในครวเรอน อาท ไกพนธพนเมอง 70 ตว เปด 15 ตว สกร 70 ตว และโค 50 ตว กระบอ 3 ตว เพอใชเปนแรงงานในการเกษตร และยงมการสงเสรมการเลยงปลา โดยมการปลอยพนธปลาในสระประมงประจ าหมบาน

87

แนวทางในการด าเนนการเพอใหเกดลกษณะของหมบานยามชายแดน

แนวคดในการด าเนนการ

1. หมบานยามชายแดน เปนหมบานทสนบสนนแนวความคดในการปองกนประเทศดวยการจดเตรยมสนามรบ เพอสรางอ านาจก าลงรบทงทมตวตนและไมมตวตน อนจะเปนการสรางปราการคน 2. ประชาชนทไดรบการฝกแลว สามารถปฏบตงานรวมกบก าลงประจ าถน และก าลงรบหลกในการคมครองสถานทส าคญหรอปฏบตตามแผนการปองกนฝายพลเรอนและปฏบตการรบแบบกองโจรได 3. ฝกอบรมประชาชนใหมขดความสามารถในดานการรกษาความปลอดภยและจดตงเปนกองก าลงประชาชน มการจดสายการบงคบบญชาทเปนเอกภาพและมขดความสามารถในการหาขาว เฝาตรวจ แจงเตอน และท าการรงหนวงไดในระยะเวลาหนง หรอจนกวาก าลงทหารหรอก าลงรบหลกจะเขามาชวยเหลอ 4. น าแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เรองเศรษฐกจพอเพยง และธนาคารอาหารชมชน (food bank) มาด าเนนการสงเสรมใหกบราษฎรอยางตอเนอง เพอใหชมชนสามารถพงตนเองไดและคงรปแบบการด าเนนชวตของคนกบธรรมชาตใหอยรวมกนไดตอไป

เปาหมายของการจดตงหมบาน

1. หมบานจะตองมชดรกษาความปลอดภยของหมบาน มระบบแจงเตอนททนสมย และ/หรอมเครองมอสอสาร วทย โทรศพท ฯลฯ ทสามารถตดตอสอสารกบต าบล อ าเภอ และหนวยก าลงประจ าถน หรอหนวยก าลงรบหลกได 2. ใหกองก าลงประชาชนสามารถปฏบตการรบหรอปฏบตรวมกบก าลงประจ าถน ก าลงรบหลกไดและสามารถสลายตวปฏบตการรบแบบกองโจรหลงแนวขาศกได 3. มสงกดขวางเพมเตมและมระบบฉากขดขวางจากแนวชายแดนกอนทจะถงหมบาน 4. ราษฎรในหมบานมแหลงเสบยงอาหารทสามารถด ารงชพอยได ทงในยามปกตและยามสงคราม โดยปฏบตตามแนวพระราชด ารเรองทฤษฎใหม แนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและธนาคารอาหารชมชนของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 5. กองทพสามารถลดก าลงทหารหลกทตองปฏบตหนาทรกษาความมนคงตามแนวชายแดนโดยใชก าลงประชาชนของหมบานยามชายแดนเขามารบหนาทแทนบางสวน

88

6. เปนแหลงทองเทยวแหงใหมเชงนเวศ (ecotourism)

การด าเนนการ

1. สถานการณยามปกต จะมการเตรยมการและด าเนนการในสงตางๆ เหลานควบคไปกบการด าเนนชวตประจ าวนของราษฎร 1.1 สงเสรมใหราษฎรประกอบอาชพและมรายไดเพยงพอตอการบรโภค โดยใชแนวพระราชด ารทฤษฎใหม เศรษฐกจพอเพยง และธนาคารอาหารชมชน (food bank) ไดแก การเลยงปลาในบอขนาดเลก การผลตปยชวภาพดวยเศษวชพช การปลกพชผกสวนครว การปศสตวในครวเรอน การปลกผลไมยนตน การปลกพชสมนไพรเพอใชเปนอาหารและยาในชวตประจ าวน เปนตน 1.2 จดระเบยบพนทของหมบาน เพอเปนการหมายแนวชายแดนใหชดเจน และมระบบฉากขดขวางจากแนวชายแดนจนถงหมบานยทธศาสตรเพอปองกนมใหขาศกล าแดน แนวท 1 แนวพรมแดน แนวท 2 แนวปลกปาหมายแนวชายแดนดวยตนไมเนอแขงเปนแถบกวางประมาณ 8 เมตร ตลอดแนวชายแดน แตถาหากมแนวธรรมชาตโดยแนชดอยแลว เชน ภเขาหรอแมน า กไมจ าเปน แนวท 3 แนวปลกปาไมโตเรว กวางประมาณ 200 เมตร ปลกตอจากแนวท 2 และแนวท 3 อาจมการเพมเตมสนามทนระเบดลวง สรางแนวรว หรอมถนนขวางเสนทางการเคลอนทของขาศกอกกได เลยแนวท 3 มา จงจะเปนพนทจดตงหมบานเปนทท ากนและอยอาศย ครอบครวละ 15 ไร

89

ภาพท 10 ระบบฉากขดขวางจากแนวชายแดนถงหมบานยทธศาสตร

1.3 การจดระบบการปองกนของหมบาน สรางมลดนรอบหมบาน โดยเฉพาะดานตรงขามกบแนวชายแดน สรางหลมหลบภยของแตละบาน และหลมหลบภยสาธารณะ จดใหมระบบแจงเตอนโดยจดตงหอกระจายขาวขน มวทย โทรศพท ทสามารถตดตอกบหมบานขางเคยง ตดตอกบต าบล อ าเภอ และก าลงประจ าถนหรอก าลงหลกทอยใกลเคยงได โดยระบบการรกษาความปลอดภย จะมการแบงกจกรรมดงน การปฏบตงานการรกษาความปลอดภยในหมบาน : แผนงานทเกยวกบการรกษาความปลอดภย : การมค าสงจดชดและแผนการวางตวของชด : ค าสงและหลกฐานการจดเวรยามในหมบาน : การแจงขาวสารเกยวกบการรกษาความปลอดภยของหมบานแกทางราชการ : การก าหนดสญญาณตาง ๆ ในหมบานเมอเกดภยจากฝายตรงขามและโจรผราย : การปฏบตของชดเมอไดยนค าสงและสญญาณเตอนภย : การฝกทบทวนของชดปองกนหมบาน

แนวท 1

แนวพรมแดน

แนวท 2 ปาไมเนอแขงหมายแนวชายแดน กวาง 8 ม.

แนวท 3 แนวปลกปาไมโตเรว กวาง 200 ม.

ทอยอาศยและทท ากน

90

การปฏบตเกยวกบอาวธ กระสน : การบ ารงรกษาอาวธทไดรบจากการแจกจายจากทางราชการ : จดท าบญชคมอาวธ : สรางคลงเกบอาวธ : บนทกการปองกนรกษาอาวธ : การปฏบตการเบก – จาย การสรางสงปองกนและระบบสญญาณเตอนภย : การสรางสงปองกนตาง ๆ เชน รว, เครองกดขวาง : ระบบสญญาณเตอนภย : อปกรณดบเพลง : การดดแปลงภมประเทศ การหาขาวความเคลอนไหวของฝายตรงขาม : การจดชดลาดตระเวนออกหาขาว : การสงขาว การปฏบตในพนทสวนหลง : แผนการอพยพราษฎรเมอมเหตการณ : แผนปองกนภยทางอากาศ ระบบการตดตอสอสาร : เครองวทย, โทรศพท : ขายวทย : การรบ-สงขาว : การระวงปองกนทสถานวทยและเครองมอสอสาร : การปรนนบตบ ารง : เครองขยายเสยง : เครองปนไฟ : ศนยขาวหมบาน : แผนการสอสารในการเผชญเหต

1.4 การเกบขอมลทางการชางของหมบาน ขอมลทางการชาง จดเปนขอมลหลกทหนวยก าลงรบสามารถน าไปปฏบตการทางทหารเมอเกดภาวะสงคราม โดยขอมลทตองส ารวจและท าแผนทสงเขป มดงน

91

: สภาพลมฟาอากาศในรอบป : อณหภม สงสด ต าสด และอณหภมเฉลยในรอบป : สภาพผวดน ล าน าพรอมทศทางการไหล ถนน และการรบน าหนกของดน : เสนทางล ารอง เสนทางหลกและสะพาน : แหลงน าตาง ๆ ในพนท : แหลงทรพยากรในทองถน ฯลฯ

1.5 การฝกราษฎร การฝกราษฏรในหมบานใหยดถอหลกสตรการฝกดานการรกษาความปลอดภยทก าหนดขน โดยราษฎรตองสามารถใชอาวธททางราชการแจกจายและอาวธทยดไดจากฝายตรงขาม

1.6 การตดตอสอสาร ระบบการตดตอสอสารของหมบานตองใหสามารถด ารงการตดตอสอสารกบต าบล อ าเภอ จงหวด ก าลงกงทหารและก าลงรบหลกทอยใกลเคยงได โดยจดระบบการตดตอสอสารภายในหมบาน และภายนอกหมบาน การสอสารภายในหมบาน

- ทศนสญญาณ เชน แสง เสยง - วทยสอสาร - โทรศพท - ฯลฯ การสอสารภายนอกหมบาน - วทยสอสาร - โทรศพท - พลน าสาร - ฯลฯ

2. สถานการณยามใกลสงคราม การเตรยมพนทระวงปองกน การเตรยมการอพยพประชาชนบางสวนออกจากพนท การเตรยมสะสมเสบยงอาหาร การปรบโครงสรางการจดคณะกรรมการหมบานและการฝกอบรมทเข มงวดขนเปนกจกรรมทตองปฏบตยามใกลสงคราม บานทอยกระจดกระจาย หางกนเกนไป หากมการโจมตจากภายนอก จะยากตอการรวมก าลงและรวมอ านาจการยง ดงนนหนวยก าลงทตองเขาปฏบตในพนทตองจดท าแผนการระวงปองกนทสามารถสนบสนนเกอกลใหกนและกนได สามารถ

92

สงขาวสารไดทนเหตการณ พนทรวมก าลงตองจดใหมขน แผนยทธการตองมความละเอยดถงหนาทของแตละบานแตละคนวา ใคร ท าอะไร ทไหน อยางไร และตองด าเนนการซกซอมใหเกดความคนเคย มฉะนนจะเกดความสบสน เมอมการโจมตจรง ๆ 3. สถานการณยามสงคราม ประชาชนในพนทจะเปนก าลงหลกในการสนบสนนการปฏบตการทางยทธวธของก าลงรบหลกและก าลงประจ าถน ดวยการแจงเตอนการเขามาของขาศก การสอดสองปองกนการกอวนาศภยและการบอนท าลายของขาศก การหาขาวความเคลอนไหวของขาศก การน าทางในการแทรกซมเขาและออกของฝายเรา การสนบสนนดานเสบยงอาหาร และการรวมปฏบตการในสงครามกองโจรหรอสงครามนอกแบบเมอสามารถกระท าได

สถานการณยามปกต จงหวด อ าเภอ ต าบล กองก าลงในพนท ประสานงาน ก ากบดแล ฝายพฒนา ฝาย รปภ. ฝายการขาว

ภาพท 11 ผงการจดการปกครองหมบานยามชายแดนสถานการณยามปกต

ผใหญบาน

ผชวยผใหญบาน

ฝายปกครอง ฝายการฝก

93

สถานการณยามใกลสงครามและยามสงคราม กองก าลงในพนท จงหวด สนบสนน อ าเภอ ชวยเหลอ ต าบล ชดระวงปองกน ชด รปภ. ชดหาขาว ชดเสนารกษ สวนสงก าลง

ภาพท 11 ผงการจดการปกครองหมบานยามชายแดนสถานการณยามใกลสงครามและยามสงคราม

ผใหญบาน

ผชวยผใหญบาน

94

งบประมาณในการด าเนนงานตามโครงการ

ขอรบการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาลตามระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร พ.ศ. 2534 และระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวย โครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2546 - ปงบประมาณ 2543 ไดรบการสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร จ านวน 995,570.00 บาท - ปงบประมาณ 2544 ไดรบการสนบสนนจากส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร จ านวน 9,240,637.00 บาท - ปงบประมาณ 2545 ใชงบปกตของแตละสวนราชการ กองทพบก จ านวน 386,981.00 บาท สถานพฒนาทดนแมฮองสอน จ านวน 1,440,000.00 บาท ศนยบรการดานพชและปจจยการผลตจงหวดแมฮองสอน จ านวน 185,560.00 บาท ศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดแมฮองสอน จ านวน 322,490.00 บาท ส านกบรหารพนทอนรกษท 16 สาขาแมสะเรยง จ านวน 2,437,075.00 บาท ปศสตว จงหวดแมฮองสอน จ านวน 13,300.00 บาท ส านกงานเกษตร จงหวดแมฮองสอน จ านวน 126,720.00 บาท - ปงบประมาณ 2546 กองทพบก จ านวน 559,442.00 บาท ศนยพฒนาฝมอแรงงาน จงหวดแมฮองสอน จ านวน 36,450.00 บาท สถานพฒนาทดนแมฮองสอน จ านวน 252,500.00 บาท ศนยบรการดานพชและปจจยการผลตจงหวดแมฮองสอน จ านวน 152,580.00 บาท ศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดแมฮองสอน จ านวน 226,654.00 บาท ส านกบรหารพนทอนรกษท 16 สาขาแมสะเรยง จ านวน 2,653,075.00 บาท หนวยจดทดนหนวยท 3 จ านวน 2,865,899.60 บาท ส านกงานเกษตร จงหวดแมฮองสอน จ านวน 15,000.00 บาท - ปงบประมาณ 2547 กองทพบก จ านวน 412,281.00 บาท ศนยพฒนาฝมอแรงงาน จงหวดแมฮองสอน จ านวน 31,950.00 บาท สถานพฒนาทดนแมฮองสอน จ านวน 753,000.00 บาท

95

ศนยบรการดานพชและปจจยการผลตจงหวดแมฮองสอน จ านวน 120,280.00 บาท ศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดแมฮองสอน จ านวน 178,200.00 บาท ส านกบรหารพนทอนรกษท 16 สาขาแมสะเรยง จ านวน 3,130,315.00 บาท ปศสตว จงหวดแมฮองสอน จ านวน 81,050.00 บาท หนวยจดทดนหนวยท 3 จ านวน 3,152,757.80 บาท ส านกงานเกษตร จงหวดแมฮองสอน จ านวน 15,000.00 บาท - ปงบประมาณ 2548 กองทพบก จ านวน 413,150.00 บาท สถานพฒนาทดนแมฮองสอน จ านวน 128,500.00 บาท ศนยบรการดานพชและปจจยการผลตจงหวดแมฮองสอน จ านวน 10,000.00 บาท ศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดแมฮองสอน จ านวน 24,420.00 บาท ส านกบรหารพนทอนรกษท 16 สาขาแมสะเรยง จ านวน 2,992,020.00 บาท หนวยจดทดนหนวยท 3 จ านวน 1,366,173.00 บาท ส านกงานเกษตร จงหวดแมฮองสอน จ านวน 23,000.00 บาท

96

ประวตยอผเขยนปญหาพเศษ

ชอ – สกล พ.อ.หฤษฎ พมหรญ วน เดอน ปเกด 23 มกราคม 2499 สถานทเกด กรงเทพมหานคร สถานทอยปจจบน 237/113 หม 2 ซอยตวานนท 45 ต าบลทาทราย อ าเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000

ต าแหนงและประวตการท างาน

พ.ศ. 2531 - 2534 ประจ าแผนก กรมกจการพลเรอนทหารบก พ.ศ. 2534 - 2537 หวหนาแผนก กรมกจการพลเรอนทหารบก พ.ศ. 2537 - 2539 ฝายเสนาธการประจ ากรมกจการพลเรอนทหารบก พ.ศ. 2539 - 2540 หวหนากองธรการ กรมกจการพลเรอนทหารบก พ.ศ. 2540 - 2545 ผอ านวยการกองนโยบายและแผน กรมกจการพลเรอนทหารบก พ.ศ. 2545 - ปจจบน ผอ านวยการกองกจการพฒนา กรมกจการพลเรอนทหารบก

วฒการศกษา

พ.ศ. 2523 ปรญญาบตรวทยาศาสตรบณฑต โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา พ.ศ. 2524 หลกสตร REGIMENTAL OFFICER BASIC COURSE, AUSTRALIA พ.ศ. 2531 หลกสตร เสนาธการทหารบก ชดท 66 พ.ศ. 2533 หลกสตร COURSE ON DEVELOPMENT OF RURAL SETTLEMENTS IN FRONTIER AREAS, ISRAEL พ.ศ. 2534 หลกสตร AMERICAN LANGUAGE COURSE, CIVIL AFFAIRS COURSE, U.S.A. พ.ศ. 2535 หลกสตร COUNTER DISASTER STAFF TRAINING, U.K. พ.ศ. 2537 หลกสตร ระบบการบรหารทรพยากรเพอการปองกนประเทศ ระดบกระทรวงกลาโหม รนท 7 พ.ศ. 2542 หลกสตรพฒนาสมพนธระดบผบรหาร รนท 6 โรงเรยนกจการพลเรอน พ.ศ. 2548 รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (สาขานโยบายสาธารณะ) วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา