บทท 2 กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต อาจารยรงอรณ จนทรพล

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

สถานการณธรกจประกนชวตในปจจบนและแนวโนมในอนาคต 1-5

มพฒนาการตอเนองมาตลอด มกจกรรมวชาการทสงเสรมและพฒนาใหตวแทนประกนชวตไดมความรความสามารถในระดบสากล ไดรบความรวมมอจากสมาคมทปรกษาการเงนแหงเอเชยแปซฟก (APFinSA หรอ APLIC ในอดต) ทไดพฒนาหลกสตรทปรกษาการเงนขนมาใหม ชอ FChFP( Fellow Chartered Financial Practitioner) ซงเปนหลกสตรทสมบรณและเหมาะกบตวแทนประกนชวต สมาคมจงน าเขาหลกสตร FChFP จดอบรมใหกบผสนใจ ซงเนอหาต าราไดน าเขาจากประเทศสงคโปร โดยมอาจารยจากมหาวทยาลยและผทรงวฒจากสถาบนตาง ๆ เปนผสอน แบงเปน 6 กลมวชา วชาละ 30 ชวโมง จงท าใหสมาคมมนใจวา ผเรยนจะสามารถเกบเกยวและท าความเขาใจเนอหาไดอยางเตมท หลกสตรนเรมเปดอบรมครงแรก ในวนท 5 มถนายน พ.ศ. 2550 และมการเปดสอนในอกหลายรนถดมา นอกจากนยงมโครงการทเปนความรวมมอระหวางสมาคมและองคกรภายนอกเกดขนหลายโครงการ ปจจบนสมาคมมสมาชกมากถง 12,000 คน การเปนสมาชกสมาคมนนมขอดคอ การไดรบทราบเกยวกบความรใหม ๆ ขอมลขาวสารความเคลอนไหวตาง ๆ ทงในประเทศและนอกประเทศ มการแลกเปลยนความคดเหนระหวางสมาชก หากไดมกจกรรมรวมกนจะไดท าใหสมาชกเกดความรสกทดตออาชพตวแทนยงขน จากเดมผทมอาชพนมองเปนเพยงอาชพเสรม มไดมองเปนอาชพหลกเหมอนปจจบนทตวแทนประกนชวตตองเพมพนความรมากขน ทงน การทตวแทนประกนชวตตองอบรมกอนการตออายใบอนญาตจงเปนความจ าเปนทมสวนชวยในการสงเสรมและพฒนาใหเปนอาชพทยงยนได (สามารถหาขอมลเพมไดจากเวบไซตสมาคมคอ www.thaifa.org) 2. จ านวนบรษทประกนภย รายชอบรษทประกนชวตและสดสวนเบยประกนภย ตามขอมล ณ วนท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2557 ธรกจประกนภยในประเทศไทยมจ านวนบรษททงสน 85 บรษท โดยแบงเปนบรษทประกนวนาศภยทจดทะเบยนในประเทศไทย 51 บรษท บรษทประกนวนาศภยสาขาบรษทตางประเทศ 5 บรษท บรษทประกนสขภาพ 4 บรษท บรษทประกนตอ (วนาศภย) 1 บรษท บรษทประกนชวตท จดทะเบยนในประเทศไทย 22 บรษท บรษทประกนชวตสาขาบรษทตางประเทศ 1 บรษท และบรษทประกนภยตอ (ชวต) 1 บรษท ดงจะเหนไดจากสถตตาง ๆ ทสามารถน าไปใชประกอบความรในอาชพตอไป

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

บทท 2 กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต อาจารยรงอรณ จนทรพล

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-2 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

บทท 2 กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต ตช.2 (1 ชวโมง)

เรองท

2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต 2.2 เงอนไขส าคญของสญญาประกนชวต 2.3 สญญาเพมเตมแนบทายกรมธรรมประกนภย

แนวคด 1. สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต ไดแก หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และหลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา

2. ตามค าสงนายทะเบยน เรอง การใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐาน ซงเปนเงอนไขและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ออกมาบงคบใชกบทกบรษท เพอใหมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ ซงกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญไดแก กรมธรรมประกนชวตแบบสะสมทรพย แบบชวระยะเวลา และแบบตลอดชพ แตทงนจะขอหยบยกเงอนไขบางรายการของขอก าหนดทส าคญในสญญาประกนชวตไดแก ความสมบรณของสญญาประกนภย การไมโตแยงหรอคดคานความไมสมบรณของสญญาประกนภย การแถลงอายหรอเพศคลาดเคลอน การใชสทธ เกยวกบมลคากรมธรรม การฆาตวตายหรอถกฆาตกรรม และการระงบขอพพาทโดยอนญาโตตลาการ

3. การประกนชวตมสญญาหลกกบสญญาเพมเตม ส าหรบสญญาหลกคอสญญาประกนชวตทผ เอาประกนภยจะไดรบความคมครองเปนจ านวนเงนทแนนอนตามทไดตกลงกนไวเมอผเอาประกนภยเสยชวต สวนสญญาเพมเตมแนบทายกรมธรรมประกนภยนนเปนการขยายความคมครองนอกเหนอจากสญญาหลก ไดแก ความคมครองดานอบตเหตและความคมครองดานสขภาพ

วตถประสงค

เมอศกษาบทท 2 จบแลว ผศกษาสามารถ 1. อธบายลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวตได 2. อธบายเงอนไขส าคญของสญญาประกนชวตได 3. อธบายสญญาเพมเตมแนบทายกรมธรรมประกนภยได

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

การประกนชวตมสญญาหลกกบสญญาเพมเตม ส�าหรบสญญาหลกคอสญญาประกนชวตทผเอาประกนภย

จะไดร บความค มครองเปนจ �านวนเง นท แน นอนตามท ตกลงกนไว เม อผ เอาประกนเส ยช ว ต

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-2

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-3

2-4 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

หลกสวนไดเสยถอเปนหลกส าคญทเปนพนฐานของการประกนภย ดงทบญญตไวในมาตรา 863 วา “อนสญญาประกนภยนน ถาผเอาประกนภยมไดมสวนไดเสยในเหตทประกนภยไวนนไซร ทานวายอมไมผกพนคสญญาแตอยางหนงอยางใด” ซงหมายความวา ผเอาประกนภยตองมสวนไดเสยในชวตของ ผทตนไดเอาประกนภยไว แตเนองจากชวตและรางกายนนหากบคคลนนไดถงแกความตายหรอไดรบบาดเจบ กเปนความเสยหายทไมอาจประมาณไดวามราคาเทาใด จะตราคาตวเอง ตราคาบดา มารดา หรอภรรยา และบตรวามราคาเทาใดนนยอมท าไมได สวนไดเสยนนใหดวาหากมภยทเอาประกนภยเกดขนกบบคคลหนงอาจจะสงผลใหอกบคคลหนงไดรบประโยชนหรอเสยประโยชนหรอไม เชน ภรรยายอมมสวนไดเสยจากมรณกรรมของสามซงเปนหวหนาครอบครว ท าใหไดรบความล าบากในการทจะตองเลยงดบตรดวยตนเอง นนคอ ภรรยามสวนไดเสยในชวตของสาม นอกจากนอาจกลาวไดวา การประกนชวตเกดขนเพราะเหตผลทางเศรษฐกจของมนษยสงทเปนพนฐานรองรบการมอยของประกนชวตกคอเศรษฐกจ ถาไมมสาเหตทางเศรษฐกจการประกนชวตกจะไมเกดขน ทงนมผลมาจากมลคาทางเศรษฐกจของบคคลนนทมตอครอบครวและตนเอง ดงนค าวาการประกนชวต จงไดใหความหมายอยางงาย ๆ วา เงนทจะสงมอบในอนาคต แตอยางไรกตาม หลกทวไปของสญญาประกนภยตาม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 863 นน ผเอาประกนภยตนเองยอมท าไดเพราะตนเองยอมมสวนไดเสยในชวตของตนเองอยางแนนอน แตถาเปนการเอาประกนชวตของบคคลอน ผเอาประกนภยจะตองมสวนไดเสยในชวตของผทตนเอาประกนชวต ถาไมมสวนไดเสย สญญาประกนชวตนนกไมผกพนคสญญาประการใด (ไชยยศ เหมะรชตะ, 2555, น. 76-77)

เหตทกฎหมายบงคบใหผเอาประกนภยตองมสวนไดเสยในชวตของผทตนเอาประกนภยนน มเหตผล 2 ประการคอ (1) เพอปองกนมใหผเอาประกนภยไปท าสญญาประกนชวตของบคคลอนโดยทตนมไดมสวนไดเสยกบความเปนหรอความตายของบคคลทตนน ามาเอาประกนชวตนน เพราะจะเปนการพนนโดยเอาชวตคนอนเปนเดมพน อนเปนการขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน (2) เพอปองกนมใหการฆาตกรรมชวตของบคคลอนทตนมไดมสวนไดเสยโดยมงหวงทจะไดรบเงนประกนชวตมาเปนประโยชนของตนเอง เพราะถาหากผเอาประกนภยไมมสวนไดเสยในชวตบคคลอนแลว กอาจยอมเสยงตอกฎหมายในการท าการฆาตกรรมเพอหวงเงนประกนชวต ดงนนกฎหมายจงไดบญญตวา หากเอาประกนชวตของบคคลทตนไมมสวนไดเสยแลว สญญาประกนชวตฉบบนนกไมมผลแตประการใด อนเปนการตดไฟแตตนลม ซงนบวาเปนวธหนงทอาจจะปองกนการฆาตกรรมเพอหวงผลประโยชนจากเงนเอาประกนชวตได ในกรณทไดมการท าสญญาประกนภยโดยทผเอาประกนภยมไดมสวนไดเสยในชวตของผทเอาประกนชวตไวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 863 ก าหนดใหสญญาประกนภยยอมไมผกพนคสญญาแตอยางใด ซงหมายความวาคสญญาทงสองฝาย จะเรยกรองใหอกฝายหนงปฏบตตามสญญานนไมได กลาวคอ ผรบประกนภยกไมมหนาททจะตองจายเงนแกผเอาประกนภยหรอผรบประโยชนตามสญญาประกนภยผเอาประกนภยกไมมหนาทตองจายเบยประกนภย สวนไดเสยของการประกนชวตแบงออกเปน 2 กรณคอ 1) การเอาประกนชวตของตนเอง และ 2) การเอาประกนชวตของบคคลอน โดยมรายละเอยดดงตอไปน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

เอาประกนชวตนน มเหตผล

2 ประการคอ

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-4

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-5

1.1 การเอาประกนชวตของตนเอง หลกในเรองนมอยวา บคคลทกคนยอมมสวนไดเสยในชวตของตนเอง และอาจเอาประกนชวตของตนเองไดโดยไมจ ากดจ านวน ทงนจะขนอยกบผรบประกนภยและผเอาประกนภยจะตกลงกนวาจ านวนเงนเอาประกนภยควรมจ านวนเทาใด ซงควรค านงถงความเหมาะสม ตลอดจนความสามารถในการช าระเบยประกนภยของผเอาประกนภยแตละรายประกอบดวย นอกจากนผรบประกนภยจะตองพจารณาถงรายละเอยดเกยวกบผทขอเอาประกนชวตเพอน ามาประกอบการพจารณาวาจะรบหรอไม และถารบประกนชวต ผเอาประกนภยควรตองจายเบยประกนชวตเปนจ านวนเทาใด เชน 1) อายของผเอาประกนภยเปนปจจยส าคญทใชในการพจารณาวาจะรบประกนชวตบคคลนนไดหรอไม 2) ขนาดของรางกาย เชน สวนสง น าหนกเกนหรอต ากวาปกต 3) สขภาพ 4) ประวตสวนตว เชน สบบหร หรอดมสราหรอไม 5) อาชพ 6) ทอยอาศย 7) เชอชาตหรอสญชาต 8) ฐานะทางเศรษฐกจ (รายได) 9) แบบของกรมธรรมประกนภย

ส าหรบการขอเอาประกนชวตตนเองมขอทจะตองพจารณา 3 ประการคอ 1) กรณทผเอาประกนภยไดกระท าอตวนบาตกรรม (Suicide) ผลของสญญาประกนชวตจะเปนประการ

ใด ในกรณนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 895(1) ก าหนดวา “ถาผเอาประกนภยไดกระท าอตวนบาตกรรมดวยใจสมครภายในหนงปนบแตวนทท าสญญา ผรบประกนภยไมตองใชจ านวนเงนในเหตมรณะของบคคลคนหนงคนใด...” เหตทกฎหมายบญญตไวเชนน เพอปองกนมใหผ เอาประกนชวตของตนเองกระท าอตวนบาตกรรมเพอหวงใหทายาทเปนผรบประโยชนไดรบเงนจากประกนชวต แตเมอกาลเวลาไดลวงเลยไปเกน 1 ป ความคดทมมาแตเรมแรกกอาจเปลยนแปลงไปได

2) กรณทท าสญญาประกนชวตตนเองไวในเหตมรณะ กรณนผเอาประกนภยจะตองระบตวบคคลผรบประโยชน (Beneficiary) ซงตองเปนบคคลอนเทานน จะเปนตวบคคลผเอาประกนภยเองไมได เพราะตวผเอาประกนภยไดถงแกความตายไปแลว การประกนชวตแบบนแตกตางจากการเอาประกนชวตโดยอาศยความทรงชพ ผรบประโยชนอาจจะเปนบคคลคนเดยวกบผเอาประกนภยกได (ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 862 ตอนทาย “อนงผเอาประกนภยและผรบประโยชนนน จะเปนบคคลคนหนงคนเดยวกนกได”) สวนผรบประโยชนนนจะเปนใครกไดจะมสวนไดเสยชวตของผเอาประกนภยหรอไมกได เพราะไมมกฎหมายบญญตไวเชนนน หากผเอาประกนภยไดระบใหบคคลใดเปนผรบประโยชนตามสญญาประกนชวตแลว ผรบประโยชนนนกมสทธทจะไดรบเงนตามสญญาประกนชวตนน

3) กรณทท าสญญาประกนชวตตนเองไว แลวระบใหผอนเปนผรบประโยชน เนองจากกฎหมายมไดมบทบญญตวา ผรบประโยชนจะตองมสวนไดเสยกบชวตของผเอาประกนภย ฉะนนผรบประโยชนจะเปนใครกยอมจะตองเปนไปตามความประสงคของผเอาประกนภยทระบไว ในกรณเชนน หากผรบประโยชนไมมความสมพนธเกยวของหรอไมมสวนไดเสยกบผเอาประกนภยแลวยอมจะเปนมลเหตใหเกดฆาตกรรมเพอหวงทจะไดรบเงนประกนชวต ดงนนเพอปองกนเหตดงกลาว กฎหมายจงไดบญญตไววา ถาผเอาประกนภยถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนาแลว ผรบประกนภยกไมตองจายเงนตามจ านวนทระบไวแกผรบประโยชน แตตองจายคา ไถถอนกรมธรรมใหแกทายาทของผเอาประกนภยทงนเปนไปตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 895 ก าหนดไว

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-5

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-5

1.1 การเอาประกนชวตของตนเอง หลกในเรองนมอยวา บคคลทกคนยอมมสวนไดเสยในชวตของตนเอง และอาจเอาประกนชวตของตนเองไดโดยไมจ ากดจ านวน ทงนจะขนอยกบผรบประกนภยและผเอาประกนภยจะตกลงกนวาจ านวนเงนเอาประกนภยควรมจ านวนเทาใด ซงควรค านงถงความเหมาะสม ตลอดจนความสามารถในการช าระเบยประกนภยของผเอาประกนภยแตละรายประกอบดวย นอกจากนผรบประกนภยจะตองพจารณาถงรายละเอยดเกยวกบผทขอเอาประกนชวตเพอน ามาประกอบการพจารณาวาจะรบหรอไม และถารบประกนชวต ผเอาประกนภยควรตองจายเบยประกนชวตเปนจ านวนเทาใด เชน 1) อายของผเอาประกนภยเปนปจจยส าคญทใชในการพจารณาวาจะรบประกนชวตบคคลนนไดหรอไม 2) ขนาดของรางกาย เชน สวนสง น าหนกเกนหรอต ากวาปกต 3) สขภาพ 4) ประวตสวนตว เชน สบบหร หรอดมสราหรอไม 5) อาชพ 6) ทอยอาศย 7) เชอชาตหรอสญชาต 8) ฐานะทางเศรษฐกจ (รายได) 9) แบบของกรมธรรมประกนภย

ส าหรบการขอเอาประกนชวตตนเองมขอทจะตองพจารณา 3 ประการคอ 1) กรณทผเอาประกนภยไดกระท าอตวนบาตกรรม (Suicide) ผลของสญญาประกนชวตจะเปนประการ

ใด ในกรณนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 895(1) ก าหนดวา “ถาผเอาประกนภยไดกระท าอตวนบาตกรรมดวยใจสมครภายในหนงปนบแตวนทท าสญญา ผรบประกนภยไมตองใชจ านวนเงนในเหตมรณะของบคคลคนหนงคนใด...” เหตทกฎหมายบญญตไวเชนน เพอปองกนมใหผ เอาประกนชวตของตนเองกระท าอตวนบาตกรรมเพอหวงใหทายาทเปนผรบประโยชนไดรบเงนจากประกนชวต แตเมอกาลเวลาไดลวงเลยไปเกน 1 ป ความคดทมมาแตเรมแรกกอาจเปลยนแปลงไปได

2) กรณทท าสญญาประกนชวตตนเองไวในเหตมรณะ กรณนผเอาประกนภยจะตองระบตวบคคลผรบประโยชน (Beneficiary) ซงตองเปนบคคลอนเทานน จะเปนตวบคคลผเอาประกนภยเองไมได เพราะตวผเอาประกนภยไดถงแกความตายไปแลว การประกนชวตแบบนแตกตางจากการเอาประกนชวตโดยอาศยความทรงชพ ผรบประโยชนอาจจะเปนบคคลคนเดยวกบผเอาประกนภยกได (ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 862 ตอนทาย “อนงผเอาประกนภยและผรบประโยชนนน จะเปนบคคลคนหนงคนเดยวกนกได”) สวนผรบประโยชนนนจะเปนใครกไดจะมสวนไดเสยชวตของผเอาประกนภยหรอไมกได เพราะไมมกฎหมายบญญตไวเชนนน หากผเอาประกนภยไดระบใหบคคลใดเปนผรบประโยชนตามสญญาประกนชวตแลว ผรบประโยชนนนกมสทธทจะไดรบเงนตามสญญาประกนชวตนน

3) กรณทท าสญญาประกนชวตตนเองไว แลวระบใหผอนเปนผรบประโยชน เนองจากกฎหมายมไดมบทบญญตวา ผรบประโยชนจะตองมสวนไดเสยกบชวตของผเอาประกนภย ฉะนนผรบประโยชนจะเปนใครกยอมจะตองเปนไปตามความประสงคของผเอาประกนภยทระบไว ในกรณเชนน หากผรบประโยชนไมมความสมพนธเกยวของหรอไมมสวนไดเสยกบผเอาประกนภยแลวยอมจะเปนมลเหตใหเกดฆาตกรรมเพอหวงทจะไดรบเงนประกนชวต ดงนนเพอปองกนเหตดงกลาว กฎหมายจงไดบญญตไววา ถาผเอาประกนภยถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนาแลว ผรบประกนภยกไมตองจายเงนตามจ านวนทระบไวแกผรบประโยชน แตตองจายคา ไถถอนกรมธรรมใหแกทายาทของผเอาประกนภยทงนเปนไปตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 895 ก าหนดไว

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

ดงนนในทางปฏบตผรบประกนภยมกจะค านงดวยวาผรบประโยชนควรตองมความเกยวของกบผเอาประกนภยดวยจงจะยนยอมใหเปนผรบประโยชน ทงนขนอยกบผรบประกนภยทจะตองพจารณาความเสยงในเรองนดวย

โดยค าพพากษาศาลฎกาทเกยวของกบการเอาประกนชวตของตนเอง มดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 2447/2516 ไดมการวนจฉยไววา ไมมกฎหมายบทใดจ ากดสทธผเอาประกนภยวาจะ

ระบใครเปนผรบประโยชนไมไดบาง แมบคคลภายนอกทไมใชญาตของผเอาประกนภยกยอมถกระบเปนผรบประโยชนได

ค าพพากษาศาลฎกาท 1366/2509 โจทกจดใหนายโองประกนชวตโดยโจทกเปนผเสยเบยประกนภยและเปนผรบประโยชน โจทกจงเปนผเอาประกนภย เมอโจทกไมมสวนไดเสยในเหตทประกนภยไวนน สญญาประกนภยยอมไมผกพนคสญญา ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 863 โจทกยอมไมไดรบประโยชนจากกรมธรรมสญญานน ซงในประเดนนทานศาสตราจารยจตต ตงศภทย มความเหนวา หลกในการพจารณาตองดวาผเอาประกนภยเปนผเอาประกนภยโดยแทจรงหรอไม หากเพยงแตอาศยชอและลายมอชอของผเขาท าสญญาประกนชวต เพอท าใหดวาเปนการประกนชวตตวเอง เพอหลกเลยงการมสวนไดเสย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 863 กตองถอวาเปนการประกนชวตบคคลอนไมใชประกนชวตตนเอง

1.2 การเอาประกนชวตของบคคลอน หลกในเรองนมอยวา ผทจะเอาประกนชวตจะตองมความสมพนธกบบคคลผทตนจะเอาประกนชวตถงขนาดทเรยกไดวามสวนไดเสยในชวตของบคคลนนจงจะถอไดวา ผเอาประกนภยมสวนไดเสยในเหตทประกนภยไวตามกฎหมาย ส าหรบความสมพนธในระหวางผเอาประกนภยและผถกเอาประกนภยนอาจแบงออกไดเปน 5 ประการคอ 1) คสมรส 2) คหมน 3) บพการและผสบสนดาน 4) ญาต และ 5) ผมความสมพนธทางธรกจโดยทวไป

1) คสมรส ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 5 และมาตรา 1461 คสมรสมสทธในการท าประกนชวตใหกนได เพราะถอวามสวนไดเสยกน ทงนเพราะสามภรยาตองอยกนดวยกนฉนสามภรยาและมหนาท ทจะตองชวยเหลออปการะเลยงดกนตามความสามารถและฐานะของตน

แตถาขณะท าสญญาผเอาประกนภยมสวนไดเสยในเหตทประกนภย แตตอมาสวนไดเสยในเหตทประกนภยหมดไป จะมผลกระทบกระเทอนตอสญญาประกนชวตหรอไม เชน สามเอาประกนชวตภรรยาไว ตอมาหยาขาดจากกน กรณนไมมผลกระทบกระเทอนตอสญญาประกนชวตทท าไวแตแรก ทงนเพราะการพจารณาสวนไดเสยในเหตทเอาประกนภยจะพจารณาเฉพาะในขณะทสมครขอท าประกนชวตเทานน สวนกรณสามภรยาทไมชอบดวยกฎหมาย จะถอวามสวนไดเสยในชวตของกนและกนหรอไม ซงกรณนถอวามสวนไดเสยในชวตของกนและกน เพราะแมวาจะเปนภรยาไมชอบดวยกฎหมาย หากไดสมรสกนตามประเพณอยกนดวยกนแลวแมไมไดจดทะเบยนสมรส เมอสามถงแกความตาย หญงนนกจะไดรบความกระทบกระเทอนในการด ารงชวตอยางแนนอน ถงแมวาในแงความสมพนธในทางกฎหมายจะไมยอมรบรสทธในทรพยสนทรวมกนท ามาหาไดกตาม

2) คหมน ในสวนทเกยวกบคหมนนน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดบญญตไวอาจพจารณาไดวา ชายหญงทเปนคหมนกนยอมมความผกพนตามกฎหมาย ซงหากผดสญญาหมนกอาจพจารณาถกบงคบใหใชคาทดแทนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1439 และมาตรา 1441 ทถอไดวาเปนสวนไดเสยในชวตของกนและ

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-6

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-7

กน ดงนน จงนาจะพอฟงเปนเหตสนบสนนในการเอาประกนชวตของคหมนอกฝายหนงได แตเงนประกนชวตนนกควรจะมจ านวนพอสมควร มใชไมจ ากดจ านวน 3) บพการและผสบสนดาน บคคลทงสองฝายนมความสมพนธกนอยางใกลชด เชน บดา มารดา บตร ถอไดวามความสมพนธกนอยางใกลชด และถอไดวามสวนไดเสยในชวตของกนและกนอยางลกซง เพราะตามกฎหมายไดบญญตไววา บดามารดาจ าตองอปการะเลยงดบตร และบตรกตองอปการะเลยงดบดามารดาเชนเดยวกน กรณบตรบญธรรมกบผรบบตรบญธรรมจะถอวามสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตซงกนและกนไดหรอไม ทงนเนองจากบตรบญธรรมไมใชสายโลหตของผรบบตรบญธรรม อกทงความสมพนธทางดานจตใจทมตอกนไมแนบแนนเทากบบตรทเกดจากสายโลหต แตเมอพจารณาจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1627 บญญตวา บตรนอกกฎหมายทบดารบรองแลวและบตรบญธรรมนน ใหถอวาเปนผสบสนดานเหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมายตามความหมายแหงประมวลกฎหมายน” ดงนนจะเหนไดวากฎหมายไดมการบญญตถงสทธและหนาทของบตรบญธรรมกบผรบบตรบญธรรมไว ดงนนจงถอวาเปนผมสวนไดเสยเชนเดยวกน 4) ญาต ไดแก พนอง ปยาตายาย ลงปานาอา ยอมมความสมพนธกนทางดานจตใจแนบแนนเทากบความสมพนธทางการสมรสและความสมพนธทางสายโลหต แตทงนจะพจารณาถงความสญเสยทางการเงนเปนหลก อกทงตามประเพณของไทยแตโบราณจะเหนไดวาประเทศไทยมกอาศยอยกนแบบครอบครวใหญ ญาตใกลชดจะคอยชวยเหลอซงกนและกน ส าหรบจ านวนเงนทเอาประกนชวตของญาตประเภทนนาจะตองมจ านวนพอสมควรมใชเอาประกนชวตไดโดยไมจ ากดจ านวนเหมอนกรณบดา มารดากบบตร สวนญาตอนนอกจากนถอวาหางออกไปไมควรถอวามสวนไดเสยพอจะใหเอาประกนชวตได ยกเวนจะพสจนใหเหนถงความสมพนธอนพเศษระหวางกน เชน เปนคนทอยในความอปการะของกนและกน เปนตน 5) ผมความสมพนธทางธรกจโดยทวไป ซงบคคลทไมเกยวของเปนญาตกนถอวาไมไดเปนผมสวนไดเสยแตอยางใด แตถาถอเครงครดเชนนแลวกอาจมความเสยหายในทางธรกจได โดยความสมพนธเชนนมดงตอไปน (1) ความสมพนธระหวางผเปนหนสวน โดยบคคลหนงหรอหลายคนมความสมพนธเกยวของกนในทางธรกจ ซงถาบคคลหนงตายอาจน าผลรายมายงบคคลอนได เชน ถาผเปนหนสวนคนหนงตายลง หางหนสวนนนอาจตองปดกจการลง ซงกอใหเกดความเสยหายแกหนสวนทยงมชวตอย ดงนนผเปนหนสวนในหางหนสวนจงอาจเอาประกนชวตซงกนและกนได (2) ความสมพนธระหวางเจาหนกบลกหน ความตายของลกหนอาจกอใหเกดความเสยหายทางการเงนแกเจาหน เพราะทายาทของลกหนอาจไมมความสามารถทจะช าระหนใหแกเจาหนได อกทงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1601 ยงไดบญญตใหทายาทตองรบผดเพยงไมเกนกวาทรพยมรดกทตกทอดใหแกตน ดงนนเจาหนจงมสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตลกหนได แตลกหนไมมสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตเจาหนได ทงนเนองจากความตายของเจาหนไมมผลกระทบกระเทอนตอลกหนแตอยางใด (3) ความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง ในกรณทนายจางเปนบคคลธรรมดาถานายจางตายลง ลกจางอาจไดรบความเสยหายทางการเงน เชน กจการดงกลาวตองปดลงเนองจากความตายของนายจาง ดงนนลกจางยอมไดรบผลกระทบทางการเงน หรอกรณทลกจางมฝมอด หากขาดลกจางรายนนไป นายจางกอาจไดรบความเสยหายทางการเงนไดเชนเดยวกน ดงนนทงสองฝายจงมสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตซงกนและกนได ดงจะเหนได

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-7

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-7

กน ดงนน จงนาจะพอฟงเปนเหตสนบสนนในการเอาประกนชวตของคหมนอกฝายหนงได แตเงนประกนชวตนนกควรจะมจ านวนพอสมควร มใชไมจ ากดจ านวน 3) บพการและผสบสนดาน บคคลทงสองฝายนมความสมพนธกนอยางใกลชด เชน บดา มารดา บตร ถอไดวามความสมพนธกนอยางใกลชด และถอไดวามสวนไดเสยในชวตของกนและกนอยางลกซง เพราะตามกฎหมายไดบญญตไววา บดามารดาจ าตองอปการะเลยงดบตร และบตรกตองอปการะเลยงดบดามารดาเชนเดยวกน กรณบตรบญธรรมกบผรบบตรบญธรรมจะถอวามสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตซงกนและกนไดหรอไม ทงนเนองจากบตรบญธรรมไมใชสายโลหตของผรบบตรบญธรรม อกทงความสมพนธทางดานจตใจทมตอกนไมแนบแนนเทากบบตรทเกดจากสายโลหต แตเมอพจารณาจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1627 บญญตวา บตรนอกกฎหมายทบดารบรองแลวและบตรบญธรรมนน ใหถอวาเปนผสบสนดานเหมอนกบบตรทชอบดวยกฎหมายตามความหมายแหงประมวลกฎหมายน” ดงนนจะเหนไดวากฎหมายไดมการบญญตถงสทธและหนาทของบตรบญธรรมกบผรบบตรบญธรรมไว ดงนนจงถอวาเปนผมสวนไดเสยเชนเดยวกน 4) ญาต ไดแก พนอง ปยาตายาย ลงปานาอา ยอมมความสมพนธกนทางดานจตใจแนบแนนเทากบความสมพนธทางการสมรสและความสมพนธทางสายโลหต แตทงนจะพจารณาถงความสญเสยทางการเงนเปนหลก อกทงตามประเพณของไทยแตโบราณจะเหนไดวาประเทศไทยมกอาศยอยกนแบบครอบครวใหญ ญาตใกลชดจะคอยชวยเหลอซงกนและกน ส าหรบจ านวนเงนทเอาประกนชวตของญาตประเภทนนาจะตองมจ านวนพอสมควรมใชเอาประกนชวตไดโดยไมจ ากดจ านวนเหมอนกรณบดา มารดากบบตร สวนญาตอนนอกจากนถอวาหางออกไปไมควรถอวามสวนไดเสยพอจะใหเอาประกนชวตได ยกเวนจะพสจนใหเหนถงความสมพนธอนพเศษระหวางกน เชน เปนคนทอยในความอปการะของกนและกน เปนตน 5) ผมความสมพนธทางธรกจโดยทวไป ซงบคคลทไมเกยวของเปนญาตกนถอวาไมไดเปนผมสวนไดเสยแตอยางใด แตถาถอเครงครดเชนนแลวกอาจมความเสยหายในทางธรกจได โดยความสมพนธเชนนมดงตอไปน (1) ความสมพนธระหวางผเปนหนสวน โดยบคคลหนงหรอหลายคนมความสมพนธเกยวของกนในทางธรกจ ซงถาบคคลหนงตายอาจน าผลรายมายงบคคลอนได เชน ถาผเปนหนสวนคนหนงตายลง หางหนสวนนนอาจตองปดกจการลง ซงกอใหเกดความเสยหายแกหนสวนทยงมชวตอย ดงนนผเปนหนสวนในหางหนสวนจงอาจเอาประกนชวตซงกนและกนได (2) ความสมพนธระหวางเจาหนกบลกหน ความตายของลกหนอาจกอใหเกดความเสยหายทางการเงนแกเจาหน เพราะทายาทของลกหนอาจไมมความสามารถทจะช าระหนใหแกเจาหนได อกทงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1601 ยงไดบญญตใหทายาทตองรบผดเพยงไมเกนกวาทรพยมรดกทตกทอดใหแกตน ดงนนเจาหนจงมสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตลกหนได แตลกหนไมมสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตเจาหนได ทงนเนองจากความตายของเจาหนไมมผลกระทบกระเทอนตอลกหนแตอยางใด (3) ความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง ในกรณทนายจางเปนบคคลธรรมดาถานายจางตายลง ลกจางอาจไดรบความเสยหายทางการเงน เชน กจการดงกลาวตองปดลงเนองจากความตายของนายจาง ดงนนลกจางยอมไดรบผลกระทบทางการเงน หรอกรณทลกจางมฝมอด หากขาดลกจางรายนนไป นายจางกอาจไดรบความเสยหายทางการเงนไดเชนเดยวกน ดงนนทงสองฝายจงมสวนไดเสยทอาจเอาประกนชวตซงกนและกนได ดงจะเหนได

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-8 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

จากองคกรใหญ ๆ ไมวาจะเปนบรษท หางรานตาง ๆ มกจะมการเอาประกนชวตกลมไวกบบรษทประกนชวตเพอเปนสวสดการใหแกพนกงานของตนเอง กรณของค าพพากษาศาลฎกาทเกยวกบความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง เชน ค าพพากษาศาลฎกาท 64/2516 (ประชมใหญ) โจทกจางคนขบรถบรรทกน ามน โจทกตองรบผดตอการกระท าละเมดในทางการทจางของลกจาง และตองจายเงนแกทายาทผอยใตอปการะของลกจางในกรณทลกจางถงแกความตายเพราะอบตเหต นอกจากนนรถของโจทกมราคาไมนอย โจทกตองใชคนขบทมความช านาญและไวใจได โจทกจงมสวนไดเสยทจะเอาประกนชวตลกจางดงกลาวได ในคดนศาลฎกาตความสวนไดเสยไกลกวาของตางประเทศ เพราะในตางประเทศถอหลกการประกนชวตไดเฉพาะลกจางทท าหนาทส าคญ (Keyman Insurance) หากนายจางขาดลกจางจะท าใหกจการของนายจางไดรบผลกระทบกระเทอน นายจางจงอาจเอาประกนชวตลกจางได นายจางสามารถเอาประกนชวตลกจางไดเทากบเปดโอกาสใหนายจางหาก าไรจากชวตและความตายของลกจางไดมาก จงควรระบใหเอาประกนไดเฉพาะความเสยหายทนายจางซงไดรบจากการตายของลกจาง หากก าหนดจ านวนเงนเอาประกนไวสงเกนควรนาจะถอวาขดตอความสงบเรยบรอย ตกเปนโมฆะเฉพาะสวนทเกนความเสยหาย ซงจะเหมาะสมและเปนธรรมมากกวา หรอนายจางอาจเลอกท าสญญาประกนภยค าจนความรบผดทอาจเกดจากลกจาง ผลของการท าสญญาประกนภยโดยไมมสวนไดเสยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 863 บญญตวา “สญญาประกนภยยอมไมผกพนคสญญาแตอยางใด” หมายความวา คสญญาทงสองฝายจะเรยกรองใหอกฝายปฏบตตามสญญาไมได ผรบประกนภยไมมสทธเรยกรองใหผเอาประกนช าระเบยประกนภยและไมมหนาทจะตองใชเงนใหผเอาประกนภยหรอผรบประโยชน

2. หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา (Principle of Utmost Good Faith)

การท าสญญาทวไป แมบคคลจะตองใชสทธของตนโดยสจรต คสญญาแตละฝายตางมสทธทจะตอรองในการตกลงใหเกดผลดทสดแกตน แมจะตองหามมใหกลาวเทจกไมจ าเปนตองชชองใหคกรณอกฝายหนงเหนขอเสยเปรยบ เปนหนาทของคสญญาแตละฝายทจะตองสบสวนใครครวญสวนไดเสยของตนเอาเอง เหตเชนนจะเปนธรรมกตอเมอคสญญามโอกาสเทาเทยมกนในอนทจะไดรถงรายละเอยดตาง ๆ ในเรองทจะท าสญญานน และตามทไดกลาวไวแลววาสญญาประกนชวตมลกษณะเปนสญญาเสยงโชค ดงนนขอเทจจรงทใชในการค านวณโอกาสของการเสยงภยทไมแนนอน เปนขอเทจจรงทอยในความรของผเอาประกนภยเทานน เพอใหเกดความเปนธรรมในการท าสญญา ผรบประกนภยจงควรจะไดรถงขอเทจจรงตาง ๆ นนเกยวกบผเอาประกนภย เพอน ามาเปนขอพจารณาในการรบประกนชวตและเพอมใหมการพจารณารบประกนภยผดพลาด ขอเทจจรงทผรบประกนภยจะไดมาในระหวางการเจรจาตกลงนตองเปนขอเทจจรงทถกตอง (ไชยยศ เหมะรชตะ, 2555, น. 377) สรพล สขทรรศนย (2549, น. 38) กลาววา ตามปกตเมอบคคลตกลงท านตกรรมสญญา หรอใชสทธตาง ๆ ทกคนมหนาทตองกระท าโดยสจรตอยแลว ดงทประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 5 บญญตวา “ในการใชสทธแหงตนกด ในการช าระหนกด บคคลทกคนตองกระท าโดยสจรต” ซงกหมายความวา จะตองกระท าอยางตรงไปตรงมาไมกลาวเทจ ไมฉอฉลหลอกลวงใหผอนเขาใจผดในขอส าคญ แตสญญาประกนภยเปนสญญาลกษณะพเศษทกฎหมายบงคบใหคสญญาฝายผเอาประกนภยมหนาทตองชแจงแสดงขอบกพรองของตนใหฝายผรบประกนภยทราบ โดยเหตผลทวาการทผรบประกนภยตดสนใจเขาเสยงภยแทนผเอาประกนภยนน ผรบประกนภยจ าเปนตอง

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-8

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-9

ทราบขอมลอยางละเอยดเพอประกอบการตดสนใจ และเพอมใหผรบประกนภยตกอยในฐานะเสยเปรยบเกนไปในการท าสญญา จงถอเปนหนาทของผเอาประกนภยทจะตองเปดเผยขอเทจจรงเหลาน เรยกวา “หลกสจรตอยางยง” หลกสจรตอยางยงนนเปนหลกส าคญและจ าเปนตองมในสญญาประกนชวต เพราะเปนหลกทสนบสนนใหเกดความเปนธรรมแกคสญญา ซงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยยอมรบหลกน โดยมาตรา 865 วรรคหนง ก าหนดไววา “ถาในเวลาท าสญญาประกนภย ผเอาประกนภยกด หรอในกรณประกนชวต บคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของเขานนกด รอยแลวและเวนเสยไมเปดเผยขอความจรง ซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอกหรอใหบอกปดไมยอมท าสญญา หรอรอยแลววาแถลงขอความนนเปนความเทจไซร ทานวาสญญานนเปนโมฆยะ” ทงทในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1621 กไดบญญตใหคสญญาเปดเผยขอความจรงในการท าสญญาไวแลว แตกยงน ามาบญญตนนไวโดยเฉพาะในเรองประกนภยอกดวย และค าพพากษาของศาลไทย กไดวนจฉยเปนแนวเดยวกนมาโดยตลอด สญญาประกนชวตนบอยในสญญาจ าพวกทตองมความสจรตตอกนอยางยง การทผรบประกนภยเขาท าสญญาจะใชเงนโดยอาศยความทรงชพ หรอมรณะของบคคลใดนน ฐานะอนามยและสขภาพของบคคลนนยอมเปนสาระส าคญอยางยง ถามโรคประจ าตวยอมมความเสยงทจะเสยชวตกอนวยอนควร โดยปกตผรบประกนภยจะตองเรยกเอาเบยประกนภยทสงขนกวาปกต เพราะเปนการเสยงภยทจะตองใชเงนใหเปนจ านวนแนนอนและเรววนดวย และบางทอาจถงแกไมยอมท าสญญาดวยเลยกได ทงนเพราะการรบท าสญญาดวยผรบประกนภยไดรบเบยประกนภยเพยงเดอนหนงหรอสองเดอน ผเอาประกนภยกตายลง และมผลใหผรบประกนภยตองใชเงนใหมากกวาเบยประกนภยทรบมา ผรบประกนภยกคงไมประสงคทจะท าสญญาดวยแนนอน ผรบประกนภยจงตองการรรายละเอยดทงหลายเกยวกบสขภาพอนามยของบคคลนนและเมอเกยวดวยสขภาพอนามยของบคคลใด กไมเหนมใครจะรไดดกวาเจาตวของเขาเอง แมแพทยของผรบประกนภยสมยนจะมความรสอดสองเหนไดมาก โรคบางชนดกไมสามารถหยงรได ดงนนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 จงก าหนดใหเปนหนาทของผเอาประกนภยทจะตองเปดเผยขอความจรงอนเปนสาระส าคญในการเขาท าสญญาประกนชวตนน สญญาประกนชวตจงเปนสญญาทตองอาศยความซอสตยสจรตอยางยงของคสญญา และนอกจากนสญญาประกนชวตยงเปนสญญาตางตอบแทนอยางหนงทมลกษณะแตกตางกบสญญาตางตอบแทนอน ๆ ในแงทคาตอบแทนของคสญญาไมเทาเทยมกน จะเหนไดวาผเอาประกนภยมหนาทช าระเบยประกนภยจ านวนหนงเพอคมครองภยหรอความตายทจะเกดแกผเอาประกนภย ซงผรบประกนภยจะตองจายเงนเอาประกนภยเมอเกดภยนนขนเปนจ านวนมากกวาเบยประกนภยทตนไดรบจากผเอาประกนภยหลายเทา เมอคาตอบแทนตามสญญาประกนชวตมจ านวนไมเทาเทยมกนเชนน การเขาท าสญญาประกนชวตจะตองค านวณอตราเบยประกนภยโดยอาศยหลกวชาคณตศาสตรประกนภย ซงตองใชขอมลสถตในการประเมนความเสยงภย ขอมลทเกยวของโดยตรงกบตวผเอาประกนภยเปนสวนใหญ และขอมลเหลานผเอาประกนภยเปนผรดทสดแตเพยงฝายเดยว ฉะนน เพอทจะท าใหสญญาประกนชวตเปนไป

1ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 162 บญญตวา “ในนตกรรมสองฝาย การทคกรณฝายหนงจงใจนงเสยไมแจงขอความจรง หรอคณสมบตอนคกรณอกฝายหนงมไดร การนนจะเปนกลฉอฉล หากพสจนไดวาถามไดนงเสยเชนนน นตกรรมนนกคงจะมไดกระท าขน”

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-9

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-9

ทราบขอมลอยางละเอยดเพอประกอบการตดสนใจ และเพอมใหผรบประกนภยตกอยในฐานะเสยเปรยบเกนไปในการท าสญญา จงถอเปนหนาทของผเอาประกนภยทจะตองเปดเผยขอเทจจรงเหลาน เรยกวา “หลกสจรตอยางยง” หลกสจรตอยางยงนนเปนหลกส าคญและจ าเปนตองมในสญญาประกนชวต เพราะเปนหลกทสนบสนนใหเกดความเปนธรรมแกคสญญา ซงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของไทยยอมรบหลกน โดยมาตรา 865 วรรคหนง ก าหนดไววา “ถาในเวลาท าสญญาประกนภย ผเอาประกนภยกด หรอในกรณประกนชวต บคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของเขานนกด รอยแลวและเวนเสยไมเปดเผยขอความจรง ซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอกหรอใหบอกปดไมยอมท าสญญา หรอรอยแลววาแถลงขอความนนเปนความเทจไซร ทานวาสญญานนเปนโมฆยะ” ทงทในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1621 กไดบญญตใหคสญญาเปดเผยขอความจรงในการท าสญญาไวแลว แตกยงน ามาบญญตนนไวโดยเฉพาะในเรองประกนภยอกดวย และค าพพากษาของศาลไทย กไดวนจฉยเปนแนวเดยวกนมาโดยตลอด สญญาประกนชวตนบอยในสญญาจ าพวกทตองมความสจรตตอกนอยางยง การทผรบประกนภยเขาท าสญญาจะใชเงนโดยอาศยความทรงชพ หรอมรณะของบคคลใดนน ฐานะอนามยและสขภาพของบคคลนนยอมเปนสาระส าคญอยางยง ถามโรคประจ าตวยอมมความเสยงทจะเสยชวตกอนวยอนควร โดยปกตผรบประกนภยจะตองเรยกเอาเบยประกนภยทสงขนกวาปกต เพราะเปนการเสยงภยทจะตองใชเงนใหเปนจ านวนแนนอนและเรววนดวย และบางทอาจถงแกไมยอมท าสญญาดวยเลยกได ทงนเพราะการรบท าสญญาดวยผรบประกนภยไดรบเบยประกนภยเพยงเดอนหนงหรอสองเดอน ผเอาประกนภยกตายลง และมผลใหผรบประกนภยตองใชเงนใหมากกวาเบยประกนภยทรบมา ผรบประกนภยกคงไมประสงคทจะท าสญญาดวยแนนอน ผรบประกนภยจงตองการรรายละเอยดทงหลายเกยวกบสขภาพอนามยของบคคลนนและเมอเกยวดวยสขภาพอนามยของบคคลใด กไมเหนมใครจะรไดดกวาเจาตวของเขาเอง แมแพทยของผรบประกนภยสมยนจะมความรสอดสองเหนไดมาก โรคบางชนดกไมสามารถหยงรได ดงนนประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 จงก าหนดใหเปนหนาทของผเอาประกนภยทจะตองเปดเผยขอความจรงอนเปนสาระส าคญในการเขาท าสญญาประกนชวตนน สญญาประกนชวตจงเปนสญญาทตองอาศยความซอสตยสจรตอยางยงของคสญญา และนอกจากนสญญาประกนชวตยงเปนสญญาตางตอบแทนอยางหนงทมลกษณะแตกตางกบสญญาตางตอบแทนอน ๆ ในแงทคาตอบแทนของคสญญาไมเทาเทยมกน จะเหนไดวาผเอาประกนภยมหนาทช าระเบยประกนภยจ านวนหนงเพอคมครองภยหรอความตายทจะเกดแกผเอาประกนภย ซงผรบประกนภยจะตองจายเงนเอาประกนภยเมอเกดภยนนขนเปนจ านวนมากกวาเบยประกนภยทตนไดรบจากผเอาประกนภยหลายเทา เมอคาตอบแทนตามสญญาประกนชวตมจ านวนไมเทาเทยมกนเชนน การเขาท าสญญาประกนชวตจะตองค านวณอตราเบยประกนภยโดยอาศยหลกวชาคณตศาสตรประกนภย ซงตองใชขอมลสถตในการประเมนความเสยงภย ขอมลทเกยวของโดยตรงกบตวผเอาประกนภยเปนสวนใหญ และขอมลเหลานผเอาประกนภยเปนผรดทสดแตเพยงฝายเดยว ฉะนน เพอทจะท าใหสญญาประกนชวตเปนไป

1ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 162 บญญตวา “ในนตกรรมสองฝาย การทคกรณฝายหนงจงใจนงเสยไมแจงขอความจรง หรอคณสมบตอนคกรณอกฝายหนงมไดร การนนจะเปนกลฉอฉล หากพสจนไดวาถามไดนงเสยเชนนน นตกรรมนนกคงจะมไดกระท าขน”

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-10 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

ดวยความเปนธรรม ผเอาประกนภยซงเปนผอยในฐานะผรขอเทจจรงอนเปนสาระส าคญในการเส ยงภยของตน จงมหนาทตองเปดเผยขอความจรงเหลานนใหผรบประกนภยทราบ การไมเปดเผยขอความจรงและการไมแถลงขอความเปนเทจ จงเปนสงส าคญทสดทจะท าใหผรบประกนภยสามารถประเมนความเสยงไดอยางถกตองและยตธรรม หากปรากฏวาขอความจรงทเปดเผยใหผรบประกนภยไดทราบนนเปนความเสยงทนอกเหนอความสามารถทผรบประกนภยจะรบเสยงหรอกระจายความเสยงภยได ผรบประกนภยจะไมรบประกนชวตรายนน หรอถาหากภยนนยงอยในวสยทจะรบเสยงไดแตภาระความเสยงนนสงกวาปกต ผรบประกนภยกอาจจะรบประกนชวตโดยการปรบอตราเบยประกนภยใหเหมาะสมกบความเสยงทสงกวาปกตนน เพอใหเกดความเปนธรรมแกผทเขารวมการเฉลยการเสยงภย หลกความสจรตอยางยงจงเปนหลกส าคญอกขอหนง (ชพงศ กระแสร, 2555, น. 27-28) ตวอยางค าพพากษาเกยวกบหลกสจรตอยางยงของคสญญา มดงน ค าพพากษาศาลฎกาท 2447/2516 หากผรบประกนภยควรจะไดรเทาทนถงฐานะของบคคลผขอเอาประกนชวตโดยใชความระมดระวงสอดสองเยยงวญญชนแลว แมผขอเอาประกนภยจะปกปดหรอแถลงขอเทจจรงเกย วกบฐานะอนแทจรง ผรบประกนภยกหามสทธบอกลางโมฆยะกรรมไม เพราะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 866 ใหถอวาสญญาเปนอนสมบรณแลว ค าพพากษาศาลฎกาท 922/2542 ในสญญาประกนชวตเปนหนาทของผเอาประกนภยซงการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของตน ตองเปดเผยขอความจรงใหผรบประกนภยทราบ ท. ผเอาประกนชวตปวยเปนวณโรคปอดซงเปนโรครายแรงและไดรบการรกษาเกยวกบโรคดงกลาวเปนเวลานาน แตมไดแจงขอความจรงดงกลาวใหจ าเลยทราบเมอขอเอาประกนชวต ซงหากจ าเลยทราบกอาจเรยกเบยประกนสงขนหรอไมรบประกนชวต สญญาประกนชวตจงเปนโมฆยะ ผรบประกนภยยอมมสทธทบอกลางนตกรรมไดโดยมตองค านงวาผเอาประกนภยจะถงแกความตายหรอไม หรอตายดวยเหตใด เมอผเอาประกนชวตถงแกความตายแลว จ าเลยจะบอกลางสญญาประกนชวตอนเปนโมฆยะตอโจทกซงเปนผรบประโยชนตามสญญาได เมอจ าเลยบอกลางสญญาอนเปนโมฆยะแลวจงไมตองรบผดใชเงนใหโจทก

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-10

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-11

เรองท 2.2 เงอนไขส าคญของสญญาประกนชวต มขอควรพจารณาเกยวกบกรมธรรมประกนภยวา การทกฎหมายไดบญญตเรองกรมธรรมประกนภย และก าหนดมรายการตางๆ ในกรมธรรมประกนภยไวกเพอใหผรบประกนภยสงมอบกรมธรรมประกนภยซงมเนอความเปนไปตรงตามแบบประกนทไดตกลงกนสงใหแกผเอาประกนภยไวเปนหลกฐานวาสญญาเกดขนแลวมความผกพนคสญญาเพราะสญญาประกนชวตบางชนด เชน สญญาประกนชวตก าหนดระยะเวลายาวนานอาจเปนเวลา 15 ป 20 ป หรอตลอดชพของผเอาประกนภย และผรบประโยชนซงเปนบคคลภายนอกอาจจะไมทราบขอตกลงระหวางผเอาประกนภยกบผรบประกนภยกได จงมการก าหนดเรองตาง ๆ ไวใหชดเจน ดงนนผรบประกนภยจะออกกรมธรรมประกนภยทมลายมอชอผรบประกนภยใหกบผเอาประกนภย ซงผรบประกนภยจะตองน าแบบกรมธรรมประกนภยไปขอรบความเหนชอบจากนายทะเบยนกอน เมอไดรบความเหนชอบ ทงในแบบของกรมธรรมประกนชวต เงอนไขของสญญาประกนชวตและอตราเบยประกนภยแลว ผรบประกนภยจงจะน าออกขายหรอรบประกนชวตตามแบบทไดรบอนญาตนนกบบคคลทวไปได ทงนการทกฎหมายก าหนดในลกษณะนไวกเพอมงคมครองประชาชนทวไปใหไดรบความเปนธรรมทางดานสญญา โดยก าหนดเงอนไขไวโดยชดแจงไม ใชวามขอยกเวนความรบผดจนไมตองรบผดเลย และใหมการเกบเบยประกนภยในอตราทเหมาะสมกบความคมครองทใหแกผเอาประกนภยดวย นายทะเบยน ไดมค าสงนายทะเบยนท 15/2546 ลงวนท 14 มนาคม 2546 เรอง การใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญฉบบมาตรฐาน ออกมาบงคบใชกบทกบรษทประกนชวต เพอใหมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ ซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแก กรมธรรมประกนชวต แบบสะสมทรพย แบบชวระยะเวลา และแบบตลอดชพ การทกรมธรรมประกนชวตมมาตรฐานเดยวกนกเพอใหเกดความเปนธรรมในดานสญญา เพอปองกนมใหบรษทประกนชวตรางสญญาทเอาเปรยบ ไมเปนธรรม โดยค าสงนายทะเบยนดงกลาวไดมการแบงออกเปนแตละหมวด คอ หมวดท 1 สญญาประกนภย หมวดท 2 การประกนภย หมวดท 3 การใชสทธเกยวกบมลคากรมธรรม หมวดท 4 การกยมเงน และหมวดท 5 สทธในการขอยกเลกกรมธรรม รวมทงสน 24 ขอ แตทงนจะขอหยบยกเงอนไขบางรายการของขอก าหนดทส าคญในสญญาประกนชวต ไดแก 1) ความสมบรณของสญญาประกนภย 2) การไมโตแยงหรอคดคานความไมสมบรณของสญญาประกนภย 3) การแถลงอายคลาดเคลอน 4) การใชสทธเกยวกบมลคากรมธรรม 5) ผเอาประกนภยฆาตวตายหรอถกฆาตกรรม และ 6) การระงบขอพพาทโดยอนญาโตตลาการ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1. ความสมบรณของสญญาประกนภย

มการก าหนดใหใบค าขอเอาประกนชวตและใบแถลงสขภาพซงแนบตดกบกรมธรรมประกนภยเปนสญญาประกนชวต ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 ก าหนดไววา “ถาในเวลาท าสญญาประกนภย ผเอา

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-11

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-11

เรองท 2.2 เงอนไขส าคญของสญญาประกนชวต มขอควรพจารณาเกยวกบกรมธรรมประกนภยวา การทกฎหมายไดบญญตเรองกรมธรรมประกนภย และก าหนดมรายการตางๆ ในกรมธรรมประกนภยไวกเพอใหผรบประกนภยสงมอบกรมธรรมประกนภยซงมเนอความเปนไปตรงตามแบบประกนทไดตกลงกนสงใหแกผเอาประกนภยไวเปนหลกฐานวาสญญาเกดขนแลวมความผกพนคสญญาเพราะสญญาประกนชวตบางชนด เชน สญญาประกนชวตก าหนดระยะเวลายาวนานอาจเปนเวลา 15 ป 20 ป หรอตลอดชพของผเอาประกนภย และผรบประโยชนซงเปนบคคลภายนอกอาจจะไมทราบขอตกลงระหวางผเอาประกนภยกบผรบประกนภยกได จงมการก าหนดเรองตาง ๆ ไวใหชดเจน ดงนนผรบประกนภยจะออกกรมธรรมประกนภยทมลายมอชอผรบประกนภยใหกบผเอาประกนภย ซงผรบประกนภยจะตองน าแบบกรมธรรมประกนภยไปขอรบความเหนชอบจากนายทะเบยนกอน เมอไดรบความเหนชอบ ทงในแบบของกรมธรรมประกนชวต เงอนไขของสญญาประกนชวตและอตราเบยประกนภยแลว ผรบประกนภยจงจะน าออกขายหรอรบประกนชวตตามแบบทไดรบอนญาตนนกบบคคลทวไปได ทงนการทกฎหมายก าหนดในลกษณะนไวกเพอมงคมครองประชาชนทวไปใหไดรบความเปนธรรมทางดานสญญา โดยก าหนดเงอนไขไวโดยชดแจงไม ใชวามขอยกเวนความรบผดจนไมตองรบผดเลย และใหมการเกบเบยประกนภยในอตราทเหมาะสมกบความคมครองทใหแกผเอาประกนภยดวย นายทะเบยน ไดมค าสงนายทะเบยนท 15/2546 ลงวนท 14 มนาคม 2546 เรอง การใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญฉบบมาตรฐาน ออกมาบงคบใชกบทกบรษทประกนชวต เพอใหมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกนทวประเทศ ซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแก กรมธรรมประกนชวต แบบสะสมทรพย แบบชวระยะเวลา และแบบตลอดชพ การทกรมธรรมประกนชวตมมาตรฐานเดยวกนกเพอใหเกดความเปนธรรมในดานสญญา เพอปองกนมใหบรษทประกนชวตรางสญญาทเอาเปรยบ ไมเปนธรรม โดยค าสงนายทะเบยนดงกลาวไดมการแบงออกเปนแตละหมวด คอ หมวดท 1 สญญาประกนภย หมวดท 2 การประกนภย หมวดท 3 การใชสทธเกยวกบมลคากรมธรรม หมวดท 4 การกยมเงน และหมวดท 5 สทธในการขอยกเลกกรมธรรม รวมทงสน 24 ขอ แตทงนจะขอหยบยกเงอนไขบางรายการของขอก าหนดทส าคญในสญญาประกนชวต ไดแก 1) ความสมบรณของสญญาประกนภย 2) การไมโตแยงหรอคดคานความไมสมบรณของสญญาประกนภย 3) การแถลงอายคลาดเคลอน 4) การใชสทธเกยวกบมลคากรมธรรม 5) ผเอาประกนภยฆาตวตายหรอถกฆาตกรรม และ 6) การระงบขอพพาทโดยอนญาโตตลาการ โดยมรายละเอยดดงตอไปน 1. ความสมบรณของสญญาประกนภย

มการก าหนดใหใบค าขอเอาประกนชวตและใบแถลงสขภาพซงแนบตดกบกรมธรรมประกนภยเปนสญญาประกนชวต ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 ก าหนดไววา “ถาในเวลาท าสญญาประกนภย ผเอา

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-12 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

ประกนภยกด หรอในกรณประกนชวต บคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของเขานนกด รอย แลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรงซงอาจจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอก หรอใหบอกปดไมยอมท าสญญา หรอรอยแลวแถลงขอความนนเปนเทจไซร ทานวาสญญานนเปนโมฆยะ” ทงนบรษทจะไมปฏเสธความรบผดโดยอาศยขอแถลงนอกเหนอจากทผเอาประกนภยไดแถลงไวในใบค าขอเอาประกนชวตหรอเอกสารใดทไดมอบใหไวกบบรษทแลว ดงนนจงเปนหนาทของผเอาประกนภยในการเปดเผยขอความจรง

นอกจากจะบญญตไวในกฎหมายโดยชดแจงแลว ยงปรากฏวาในกรมธรรมประกนภยฉบบมาตรฐานซงส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย (คปภ.) ไดมการก าหนดขอความเตอนใหผเอาประกนภยทราบ และไดก าหนดเปนเงอนไขในการรบประกนภยเกยวกบหนาทของผเอาประกนภยในเรองนไวดวย

ในการประกนชวตพฤตการณตาง ๆ ทเกยวของกบชวตถอเปนสาระส าคญ ปกตมกไดแกขอเทจจรงเรองอาย หรอประวตสขภาพอนามย เชน ผเอาประกนภยเคยเปนโรคเบาหวาน หรอความดนโลหตสงมากอนหรอไม ยอมถอเปนขอเทจจรงทผรบประกนภยตองการทราบ

2. การไมโตแยงหรอคดคานความไมสมบรณของสญญาประกนภย

ในสญญาประกนชวตก าหนดใหระยะเวลาบอกลางสญญามก าหนด 2 ป นบแตวนทสญญามผลบงคบ หรอ 1 เดอนนบแตผรบประกนภยทราบมลอนจะบอกลางได ซงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 วรรคสอง ไดก าหนดระยะเวลาบอกลางสญญา เนองจากการแถลงขอความเปนเทจ และการปกปดความจรงไวเปนเวลา 5 ปนบแตวนท าสญญา หรอ 1 เดอนนบแตผรบประกนภยทราบขอมลอนจะบอกลางได แตทงนไดมการยนก าหนดระยะเวลาบอกลางสญญาประกนชวตจาก 5 ป มาเหลอเพยงภายในก าหนด 2 ป ทงนเพอสรางความมนใจใหแกผเอาประกนภยใหไดรบความคมครองอยางสมบรณ หรอไดรบการจายเงนหรอชดใชจ านวนเงนตามสญญาประกนชวตใหเรวยงขน ปรากฏตามตวอยางค าพพาษาศาลฎกาดงตอไปน

ค าพพากษาศาลฎกาท 5852/2537 ระยะเวลาบอกลางโมฆยะกรรมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 865 วรรคสอง ไมใชอายความ จงไมอยในบงคบของประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 191 (เดม) ทจะยนเขาไมได เมอจ าเลยผรบประกนชวตยอมลดระยะเวลาในการบอกลางโมฆยะกรรมจากก าหนด 5 ปนบแตวนท าสญญาประกนชวตลงมาเปนก าหนด 2 ปนบแตวนทจ าเลยอนมตใหตออายกรมธรรมประกนชวต จ าเลยจงตองผกพนตามนน

ซงค าพพาษาศาลฎกานไดมหมายเหตไวดงตอไปน อายความนนคอระยะเวลาทกฎหมายก าหนดไววาสทธเรยกรองจะตองฟองรองภายในก าหนดเวลาน ถาปลอยทงไวจนเกนก าหนดกฟองรองบงคบไมไดซงเรยกวาคดขาดอายความ (ศาสตราจารย ดร.ประกอบ หตะสงห ค าสอนชนปรญญาตร กฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและสญญา หนา 115) ดงน อายความจงเกยวของโดยตรงกบสทธเรยกรอง ซงสทธเรยกรองกคอหนนนเอง เพราะค าวา “หน” มความหมายเปนสองทาง ความหมายหนง หมายถงสทธเรยกรองซงเปนความหมายทมองจากดานเจาหนหรอ ผมสทธเรยกรองใหลกหนช าระหน แตความหมายของค าวา “หน” อกทางหนงหมายความวา “ภาระ หนาท” หรอความเปนหนซงเปนการมองจากทางดานลกหนผมความผกพนจะตองช าระหน (ศาสตราจารยโสภณ รตนากร ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน บทเบดเสรจทวไป หนา 42) จะเหนไดวาระยะเวลาทกฎหมาย

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

มผลบงคบ หรอ

1 เดอนนบแต

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-12

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-13

ก าหนดทถอไดวาเปนอายความนน ตองมลกษณะเปนการก าหนดเวลาทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนได หากก าหนดเวลาทกฎหมายบญญตไวมใชเรองทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนไดแลว ก าหนดเวลานนกถอไมไดวาเปนอายความ แตเปนเพยงก าหนดระยะเวลาทระบไวในกฎหมายโดยทวไป ดงเชนค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 บญญตวา “ในกรณประกนชวตบคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของเขานนกด รแลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรง ซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอก หรอบอกปดไมยอมท าสญญา หรอวารอยแลวแถลงขอความนนเปนความเทจ สญญานนเปนโมฆยะ ซงผรบประกนภยยอมมสทธบอกลางโมฆยะไดภายในก าหนด 1 เดอนนบแตวนทผรบประกนภยทราบขอมลอนจะบอกลางไดหรออาจใชสทธภายในก าหนด 5 ป นบแตวนท าสญญา” เมอพจารณาบทบญญตมาตราดงกลาวนตามทผหมายเหตไดกลาวไวขางตนแลว จะเหนไดวาในเบองตนนนเปนสทธของผรบประกนภยทจะบอกลางโมฆยะกรรมไดในกรณทเขาเหตดงกลาว ภายหลงเมอบอกลางโมฆยะกรรมแลว หากมขอโตแยงเกดขนเกยวกบสทธหรอหนาท คสญญาจงมสทธเรยกรองใหตางฝายตางช าระหนใหแก กน ก าหนดระยะเวลาทเกยวกบสทธเรยกรองทเกดขนในภายหลงนจงเปนอายความ เนองจากเปนกรณทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนได หรอลกหนมความผกพนทจะตองช าระหน สวนสทธในการบอกลางโมฆยะกรรมดงทกลาวมาแลวขางตน เปนเพยงสทธซงเกดขนกอนทจะเกดสทธเรยกรองในการทจะเรยกใหคสญญาแตละฝายช าระหน แมกฎหมายก าหนดระยะเวลาไวกถอไมไดวาเปนก าหนดเวลาทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนได จงมใชอายความ คสญญาจงสามารถตกลงยนหรอขยายระยะเวลาใหแตกตางไปจากทกฎหมายบญญตไวได

3. การแถลงอายคลาดเคลอน การแถลงอายคลาดเคลอนม 3 กรณ (1) กรณแถลงอายนอยกวาความจรง แตยงอยในพกดอตราทรบประกนภยได ผเอาประกนภยจะไดรบจ านวนเงนเอาประกนภยรวมทงผลประโยชนตาง ๆ ลดลงตามสวน โดยเทยบอตราสวนกบเบยประกนชวตทตองช าระตามอายจรง (2) กรณแถลงอายมากกวาความจรงแตอายจรงยงอยในพกด ท าใหผเอาประกนภยตองช าระเบยประกนชวตสงกวาอตราทก าหนดไว ผรบประกนภยจะคนเบยประกนชวตให โดยไมมดอกเบย (3) หากแถลงอายคลาดเคลอนและอายจรงอยนอกพกดอตราการรบประกนภย ผรบประกนภยมสทธบอกลางสญญาได เชน ผรบประกนภยถอหลกไมยอมรบประกนชวตผทอายถง 60 ปบรบรณ แตผขอเอาประกนชวตแถลงตอนทมาขอท าสญญาประกนชวตวาตนมอาย 55 ป ทง ๆ ทตนอายเกน 60 ปบรบรณแลว เชนน หากผรบประกนภยตกลงท าสญญาประกนชวตดวย สญญาประกนชวตนยอมเปนโมฆยะ หากผรบประกนภยใชสทธบอกลางสญญา เทากบวาสญญานนไมมผลบงคบตงแตตน ผรบประกนภยตองคนเบยประกนชวตทงหมดให แตกรณผรบประกนภยไมใชสทธบอกลาง สญญานนยงคงมผลบงคบสมบรณ

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-13

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-13

ก าหนดทถอไดวาเปนอายความนน ตองมลกษณะเปนการก าหนดเวลาทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนได หากก าหนดเวลาทกฎหมายบญญตไวมใชเรองทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนไดแลว ก าหนดเวลานนกถอไมไดวาเปนอายความ แตเปนเพยงก าหนดระยะเวลาทระบไวในกฎหมายโดยทวไป ดงเชนค าพพากษาศาลฎกาทหมายเหตน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 บญญตวา “ในกรณประกนชวตบคคลอนการใชเงนยอมอาศยความทรงชพหรอมรณะของเขานนกด รแลวละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรง ซงอาจจะไดจงใจผรบประกนภยใหเรยกเบยประกนภยสงขนอก หรอบอกปดไมยอมท าสญญา หรอวารอยแลวแถลงขอความนนเปนความเทจ สญญานนเปนโมฆยะ ซงผรบประกนภยยอมมสทธบอกลางโมฆยะไดภายในก าหนด 1 เดอนนบแตวนทผรบประกนภยทราบขอมลอนจะบอกลางไดหรออาจใชสทธภายในก าหนด 5 ป นบแตวนท าสญญา” เมอพจารณาบทบญญตมาตราดงกลาวนตามทผหมายเหตไดกลาวไวขางตนแลว จะเหนไดวาในเบองตนนนเปนสทธของผรบประกนภยทจะบอกลางโมฆยะกรรมไดในกรณทเขาเหตดงกลาว ภายหลงเมอบอกลางโมฆยะกรรมแลว หากมขอโตแยงเกดขนเกยวกบสทธหรอหนาท คสญญาจงมสทธเรยกรองใหตางฝายตางช าระหนใหแก กน ก าหนดระยะเวลาทเกยวกบสทธเรยกรองทเกดขนในภายหลงนจงเปนอายความ เนองจากเปนกรณทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนได หรอลกหนมความผกพนทจะตองช าระหน สวนสทธในการบอกลางโมฆยะกรรมดงทกลาวมาแลวขางตน เปนเพยงสทธซงเกดขนกอนทจะเกดสทธเรยกรองในการทจะเรยกใหคสญญาแตละฝายช าระหน แมกฎหมายก าหนดระยะเวลาไวกถอไมไดวาเปนก าหนดเวลาทเจาหนหรอผมสทธเรยกรองสามารถเรยกรองใหลกหนช าระหนได จงมใชอายความ คสญญาจงสามารถตกลงยนหรอขยายระยะเวลาใหแตกตางไปจากทกฎหมายบญญตไวได

3. การแถลงอายคลาดเคลอน การแถลงอายคลาดเคลอนม 3 กรณ (1) กรณแถลงอายนอยกวาความจรง แตยงอยในพกดอตราทรบประกนภยได ผเอาประกนภยจะไดรบจ านวนเงนเอาประกนภยรวมทงผลประโยชนตาง ๆ ลดลงตามสวน โดยเทยบอตราสวนกบเบยประกนชวตทตองช าระตามอายจรง (2) กรณแถลงอายมากกวาความจรงแตอายจรงยงอยในพกด ท าใหผเอาประกนภยตองช าระเบยประกนชวตสงกวาอตราทก าหนดไว ผรบประกนภยจะคนเบยประกนชวตให โดยไมมดอกเบย (3) หากแถลงอายคลาดเคลอนและอายจรงอยนอกพกดอตราการรบประกนภย ผรบประกนภยมสทธบอกลางสญญาได เชน ผรบประกนภยถอหลกไมยอมรบประกนชวตผทอายถง 60 ปบรบรณ แตผขอเอาประกนชวตแถลงตอนทมาขอท าสญญาประกนชวตวาตนมอาย 55 ป ทง ๆ ทตนอายเกน 60 ปบรบรณแลว เชนน หากผรบประกนภยตกลงท าสญญาประกนชวตดวย สญญาประกนชวตนยอมเปนโมฆยะ หากผรบประกนภยใชสทธบอกลางสญญา เทากบวาสญญานนไมมผลบงคบตงแตตน ผรบประกนภยตองคนเบยประกนชวตทงหมดให แตกรณผรบประกนภยไมใชสทธบอกลาง สญญานนยงคงมผลบงคบสมบรณ

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-14 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

ตวอยางเชน นายสมชาย อายจรง 60 ป แตแถลงวามอาย 50 ป ผรบประกนภยมสทธทจะลดจ านวนเงนทจะชดใชลงได หรอ นางสมศร อายจรง 70 ป แตแถลงวามอาย 65 ป ถาโดยปกตบรษทจะรบประกนภยส าหรบบคคลทมอายไมเกน 65 ป ดงนสญญาเปนโมฆยะตามมาตรา 893 วรรคสอง

(3) การเปนโมฆยะตามมาตรา 893 นน กฎหมายมไดบญญตใหคนคาไถถอนกรมธรรมประกนชวต จงตองน ามาตรา 176 มาใชบงคบ คอผรบประกนภยตองคนเบยประกนภยทงหมดเพอใหคกรณกลบสฐานะเดม

4. การใชสทธเกยวกบมลคากรมธรรม การบอกเลกสญญาประกนชวต ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 894 บญญตวา “ผเอาประกนภยชอบทจะบอกเลกสญญาประกนภยเสยในเวลาใด ๆ กไดดวยการไมสงเบยประกนภยตอไป ถาและไดสงเบยประกนภยมาแลวอยางนอยสามปไซร ทานวาผเอาประกนภยชอบทจะไดรบเงนคาเวนคนกรมธรรมประกนภย หรอรบกรมธรรมใชเงนส าเรจจากผรบประกนภย” การบอกเลกสญญาประกนชวตตามมาตราน เปนการบอกเลกสญญาโดยเหตปกต หมายความวาสญญานนสมบรณอยตลอดมาจนถงเวลาบอกเลก ผเอาประกนภยไมประสงคจะผกพนตามสญญาตอไปยอมเลกสญญาเสยไดโดยเพยงไมสงเบยประกนภยตอไป ขอใหสงเกตวาสทธเลกสญญาตามมาตราน เปนสทธของผเอาประกนภยเทานน ผรบประกนภยไมมสทธบอกเลกสญญา เวนแตจะเขากรณสญญาเปนโมฆยะและผรบประกนภยใชสทธบอกลางเทานน วธการบอกเลกสญญากฎหมายมไดบญญตวา ผเอาประกนภยตองแจงใหผรบประกนภยทราบแตอยางใด เพยงแตงดไมสงเบยประกนภยตอไปกถอวาเปนการแสดงเจตนาบอกเลกสญญาแลว ผลของการบอกเลกสญญาตามมาตราน หากผเอาประกนภยสงเบยประกนภยยงไมครบ 3 ป ผเอาประกนภยไมมสทธเรยกรองใด ๆ ตอผรบประกนภย แตถาหากสงเบยประกนภยครบ 3 ปแลว ผเอาประกนภยมสทธไดรบเงนคาเวนคนกรมธรรมประกนภย กรมธรรมใชเงนส าเรจ หรอการแปลงเปนการประกนภยแบบขยายเวลาจากผรบประกนภย ปรากฏตามตวอยางค าพพาษาศาลฎกาดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 433/2513 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 894 หาไดบญญตวาการเลกสญญาประกนภย ผเอาประกนภยจะตองแจงใหผรบประกนภยทราบเปนลายลกษณอกษรไม เมอผเอาประกนภยงดสงเบยประกนภยกตองถอวาไดบอกเลกสญญาประกนภยแลวนบแตวนทงดสง แตเมอปรากฏวาผเอาประกนภยไดสงเบยประกนภยมาเกน 3 ปแลว ผเอาประกนภยกชอบทจะไดรบคาเวนคนกรมธรรมประกนภยตามเงอนไขทระบไวในสญญาประกนภย ค าพพากษาศาลฎกาท 1996/2500 ผเอาประกนชวตขาดสงเบยประกนภยตามก าหนดอาจถอวาผเอาประกนชวตตงใจเลกสญญาตามมาตรา 894 ประกอบกบค าขอประกนภยมวา ถาถงก าหนดไมช าระเงนใหครบตามก าหนดเวลา สญญานเปนอนสนสด จงท าใหสญญาประกนภยสนอายแมจะไมไดระบขอความนไวในกรมธรรมประกนภยกตาม ผเอาประกนชวตสงเบยประกนภยมาไมครบ 3 ป ยงไมมสทธไดรบคาเวนคนกรมธรรมประกนภย อยางไรกด ในทางปฏบต กรมธรรมประกนชวตบางประเภท แมมการสงเบยประกนชวตไมครบ 3 ป กอาจมเงนคาเวนคน ดงนน เมอผเอาประกนภยบอกเลกสญญาประกนชวต บรษทกตองคนเงนคาเวนคนนน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-14

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-15

5. ผเอาประกนภยฆาตวตายหรอถกฆาตกรรม ขอยกเวนความรบผดของผรบประกนภย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 895 บญญตวา “เมอใดจะตองใชเงนในเหตมรณะของบคคลหนงคนใด ทานวาผรบประกนภยจ าตองใชเงนนนในเมอมรณภยอนนนเกดขน เวนแต (1) บคคลนนไดกระท าอตวนบาตดวยใจสมครภายในปหนงนบแตวนท าสญญา หรอ (2) บคคลผนนถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา ในกรณท 2 น ทานวาผรบประกนภยจ าตองใชเงนคาไถถอนกรมธรรมใหแกผเอาประกนภยหรอใหแกทายาทของผนน” เหตทกฎหมายบญญตยกเวนความรบผดของผรบประกนภยไว กดวยวตถประสงคปองกนมใหมการท าสญญาประกนชวตเพอหวงเงนประกน หรออาจเปนไดทผเอาประกนชวตตงใจจะฆาตวตายอยแลวท าสญญาประกนชวตโดยหวงวาทายาทจะไดรบประโยชนจากเงนประกนชวต กฎหมายลงโทษผนนดวยการใหหมดสทธไดรบชดใชเงนตามสญญา อยางไรกตามกฎหมายกยงค านงดวยเหมอนกนวา หากถอหลกนโดยไมจ ากดเวลาไวบางกเปนการผกมดผเอาประกนภยเกนไป เพราะเมอท าสญญาประกนชวตแลว ผเอาประกนภยอาจมเหตเกยวกบสภาพจตใจคดฆาตวตาย และฆาตวตายไปจรง ๆ ซงสาเหตของการฆาตวตายอาจไมใชจากการหวงเงนประกนชวตตามสญญากได ถาเชนนนจะปรบใหเปนผดแกผเอาประกนภยถงขนาดหมดสทธไดรบใชเงนตามสญญา ทง ๆ ทผ เอาประกนภยกไดสงเบยประกนภยมาเปนเวลานานแลวเชนนกดจะไมเปนธรรมกบผเอาประกนภย จากเหตดงกลาวกฎหมายจงไดก าหนดเวลาไว 1 ป โดยเชอวา ถงแมจะมบคคลตองการท าสญญาประกนชวตแลวคดจะฆาตวตายเพอใหทายาทไดรบเงนนน ผนนกตองรอถง 1 ป สวนกรณผเอาประกนภยหรอผถกเอาประกนภยถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา กฎหมายตองการลงโทษผรบประโยชนดวย จงบญญตไมใหผรบประโยชนไดรบเงนประกนชวตนนเลย 6. การระงบขอพพาทโดยอนญาโตตลาการ กระบวนการอนญาโตตลาการ เปนวธการระงบขอพพาททางเลอกวธหนง ซงเกดจากคกรณทพพาทตกลงกนใหอนญาโตตลาการเปนผตดสนชขาดขอพพาททเกดขนระหวางกนโดยมกฎหมายวาดวยอนญาโตตลาการรองรบ และค าชขาดของอนญาโตตลาการจะมผลผกพนใหคพพาทตองปฏบตตาม สญญาประกนภยจดไดวาเปนสญญาทางธรกจประเภทหนง ในการประกอบธรกจประกนชวต อาจมขอพพาทหรอขอโตแยงเกดขนเกยวกบสญญา ซงเมอมขอโตแยงหรอขอพพาทเกดขน ยอมน าไปสการฟองรองคด ซงอาจกอใหเกดภาระตอทงสองฝายไมวาจะเปนเรองคาใชจาย คาฤชาธรรมเนยม คาใชจายในการวาจางทนายความ จงไดมการน ากระบวนการอนญาโตตลาการ (Arbitration) มาเปนทางเลอกในการระงบขอพพาทเกยวกบสทธหรอหนาทของคสญญา และยงชวยใหเกดความรวดเรว ประหยด ยงคงไวซงความสมพนธของคสญญาอนจะมตอไปในอนาคต ในกรมธรรมประกนภยทกประเภททงการประกนชวตและการประกนวนาศภย ก าหนดใหมเงอนไขการระงบขอพพาทดวยวธอนญาโตตลาการไวในกรมธรรมประกนชวต (ตามค าสงนายทะเบยนท 95/2541) ความวา “ในกรณทมขอพพาท ขอขดแยง หรอขอเรยกรองใด ๆ ภายใตกรมธรรมประกนภยฉบบน ระหวางผมสทธเรยกรองตามกรมธรรมกบ

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-15

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-15

5. ผเอาประกนภยฆาตวตายหรอถกฆาตกรรม ขอยกเวนความรบผดของผรบประกนภย ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 895 บญญตวา “เมอใดจะตองใชเงนในเหตมรณะของบคคลหนงคนใด ทานวาผรบประกนภยจ าตองใชเงนนนในเมอมรณภยอนนนเกดขน เวนแต (1) บคคลนนไดกระท าอตวนบาตดวยใจสมครภายในปหนงนบแตวนท าสญญา หรอ (2) บคคลผนนถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา ในกรณท 2 น ทานวาผรบประกนภยจ าตองใชเงนคาไถถอนกรมธรรมใหแกผเอาประกนภยหรอใหแกทายาทของผนน” เหตทกฎหมายบญญตยกเวนความรบผดของผรบประกนภยไว กดวยวตถประสงคปองกนมใหมการท าสญญาประกนชวตเพอหวงเงนประกน หรออาจเปนไดทผเอาประกนชวตตงใจจะฆาตวตายอยแลวท าสญญาประกนชวตโดยหวงวาทายาทจะไดรบประโยชนจากเงนประกนชวต กฎหมายลงโทษผนนดวยการใหหมดสทธไดรบชดใชเงนตามสญญา อยางไรกตามกฎหมายกยงค านงดวยเหมอนกนวา หากถอหลกนโดยไมจ ากดเวลาไวบางกเปนการผกมดผเอาประกนภยเกนไป เพราะเมอท าสญญาประกนชวตแลว ผเอาประกนภยอาจมเหตเกยวกบสภาพจตใจคดฆาตวตาย และฆาตวตายไปจรง ๆ ซงสาเหตของการฆาตวตายอาจไมใชจากการหวงเงนประกนชวตตามสญญากได ถาเชนนนจะปรบใหเปนผดแกผเอาประกนภยถงขนาดหมดสทธไดรบใชเงนตามสญญา ทง ๆ ทผ เอาประกนภยกไดสงเบยประกนภยมาเปนเวลานานแลวเชนนกดจะไมเปนธรรมกบผเอาประกนภย จากเหตดงกลาวกฎหมายจงไดก าหนดเวลาไว 1 ป โดยเชอวา ถงแมจะมบคคลตองการท าสญญาประกนชวตแลวคดจะฆาตวตายเพอใหทายาทไดรบเงนนน ผนนกตองรอถง 1 ป สวนกรณผเอาประกนภยหรอผถกเอาประกนภยถกผรบประโยชนฆาตายโดยเจตนา กฎหมายตองการลงโทษผรบประโยชนดวย จงบญญตไมใหผรบประโยชนไดรบเงนประกนชวตนนเลย 6. การระงบขอพพาทโดยอนญาโตตลาการ กระบวนการอนญาโตตลาการ เปนวธการระงบขอพพาททางเลอกวธหนง ซงเกดจากคกรณทพพาทตกลงกนใหอนญาโตตลาการเปนผตดสนชขาดขอพพาททเกดขนระหวางกนโดยมกฎหมายวาดวยอนญาโตตลาการรองรบ และค าชขาดของอนญาโตตลาการจะมผลผกพนใหคพพาทตองปฏบตตาม สญญาประกนภยจดไดวาเปนสญญาทางธรกจประเภทหนง ในการประกอบธรกจประกนชวต อาจมขอพพาทหรอขอโตแยงเกดขนเกยวกบสญญา ซงเมอมขอโตแยงหรอขอพพาทเกดขน ยอมน าไปสการฟองรองคด ซงอาจกอใหเกดภาระตอทงสองฝายไมวาจะเปนเรองคาใชจาย คาฤชาธรรมเนยม คาใชจายในการวาจางทนายความ จงไดมการน ากระบวนการอนญาโตตลาการ (Arbitration) มาเปนทางเลอกในการระงบขอพพาทเกยวกบสทธหรอหนาทของคสญญา และยงชวยใหเกดความรวดเรว ประหยด ยงคงไวซงความสมพนธของคสญญาอนจะมตอไปในอนาคต ในกรมธรรมประกนภยทกประเภททงการประกนชวตและการประกนวนาศภย ก าหนดใหมเงอนไขการระงบขอพพาทดวยวธอนญาโตตลาการไวในกรมธรรมประกนชวต (ตามค าสงนายทะเบยนท 95/2541) ความวา “ในกรณทมขอพพาท ขอขดแยง หรอขอเรยกรองใด ๆ ภายใตกรมธรรมประกนภยฉบบน ระหวางผมสทธเรยกรองตามกรมธรรมกบ

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-16 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

บรษทประกนชวต และหากผมสทธเรยกรองประสงคและเหนควรยตขอพพาทนน โดยวธการอนญาโตตลาการ บรษทประกนชวตตกลงยนยอมและใหท าการวนจฉยชขาดโดยอนญาโตตลาการตามระเบยบของส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย (คปภ.) วาดวยอนญาโตตลาการ ซงในกรณทมขอพพาท ขอขดแยงหรอขอเรยกรองใด ๆ ภายใตกรมธรรมประกนภยระหวางผเอาประกนภยกบผรบประกนภย และหากผมสทธเรยกรองตามกรมธรรมประกนภยประสงคและเหนควรยตขอพพาทนนโดยวธการอนญาโตตลาการ ผรบประกนภยกจะตกลงยนยอมและใหมการวนจฉยชขาดโดยอนญาโตตลาการตามขอบงคบส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภยวาดวยอนญาโตตลาการ พ.ศ. 2551 และแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2553 การตงอนญาโตตลาการเพอวนจฉยชขาดขอพพาท หากคพพาททงสองไมสามารถเจรจาประนอมขอพพาทกนได ใหรวมกนตงบคคลผท าหนาทเปนอนญาโตตลาการชขาดขอพพาทจากทะเบยนรายชออนญาโตตลาการของส านกงาน คปภ. ซงการตงอนญาโตตลาการตองท าเปนหนงสอตามทก าหนดไว ดงน (1) กรณขอพพาททไมมทนทรพย หรอขอพพาททมจ านวนทนทรพยทเรยกรองไมเกน 2,000,000 บาท ใหมจ านวน 1 คน (2) กรณขอพพาททมจ านวนทนทรพยทเรยกรองเกน 2,000,000 บาท ใหมอนญาโตตลาการ จ านวน 3 คน เวนแตคพพาทตกลงกนใหมจ านวน 1 คน กได (3) เมอคพพาทตกลงเลอกอนญาโตตลาการผชขาดขอพพาทไดแลว ใหพนกงานเจาหนาทตดตอประสานงานกบอนญาโตตลาการ และก าหนดวนพจารณานดแรก เพอชสองสถานก าหนดประเดนขอพพาท ตวอยางค าชขาดอนญาโตตลาการ ของส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย

6.1 ขอพพาทหมายเลขแดงท 56/2550 ประเดนขอพพาท 1. ในเวลาท าสญญาประกนชวตนน ผเสนอขอพพาทซงเปนผเอาประกนภย ไดละเวนเสยไมเปดเผยขอความจรงเกยวกบสขภาพทเจบปวยเปนโรคความดน โลหตสงและโรคกระดกคองอกกดรากประสาทหรอแถลงขอความอนเปนเทจประการใดหรอไม 2. การทผคดคานบอกลางสญญาประกนชวตเชนนน สมบรณตามกฎหมายหรอไม 3. คาเสยหายมเพยงใด และเปนคาเสยหายทผคดคานตองรบผดหรอไม เพยงใด ขอเทจจรง เมอวนท 12 กนยายน 2549 ผเสนอขอพพาทไดยนค าขอเอาประกนชวตแบบไมตรวจสขภาพกบบรษทผคดคาน ตวแทนของผคดคานไดสอบถามขอมลเกยวกบสขภาพอนามยและโรคภยไขเจบของผเสนอขอพพาทรวม 17 ขอ ซงถอเปนขอเทจจรงทเปนสาระส าคญซงท าใหบรษทประกนชวตจะใชพจารณาตกลงรบประกนชวต เชน ทานเคยเปน หรอทราบวาเปน หรอเคยไดรบค าแนะน า การตรวจและหรอการรกษาโรค หรอความผดปกต... โ รคความดนโลหตสง ความดนโลหตต า โรคกระดก กระดกออน เปนตนหรอไม ผเสนอขอพพาทตอบวาไมเคย ตอมาเมอวนท 6 ธนวาคม 2549 ผเสนอขอพพาทเขารกษาตวดวยโรคความดนโลหตสงและโรคกระดกคองอกกดรากประสาท ซงไดแจงใหผคดคานในฐานะผรบประกนภยทราบดวยแลว และเมอวนท 11 ธนวาคม 2549 ผคดคานไดแจงใหโรงพยาบาลและผเสนอขอพพาททราบวา ใหผเสนอขอพพาททดรองจายคารกษาพยาบาลไปกอน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-16

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-17

เพราะมขอสงสยวาอยในขายขอยกเวนความรบผดตามสญญาประกนชวตทผคดคานไมตองรบผด เนองจากผเสนอขอพพาทมปญหาเกยวกบสขภาพบางประการทมไดแจงใหผคดคานทราบในขณะขอท าสญญาประกนชวต ซงท าให ผคดคานส าคญผดตกลงรบประกนชวต ผคดคานจงบอกลางสญญาประกนชวตไปยงผเสนอขอพพาทในฐานะผรบประกนภยลงวนท 29 มกราคม 2549 และผเสนอขอพพาทไดรบการบอกกลาวการบอกลางสญญาโดยทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบในวนท 3 กมภาพนธ 2550 ค าวนจฉยชขาด พจารณาแลวเหนวา หนงสอบอกลางโมฆยกรรมของสญญาประกนชวตของผคดคาน ยอมมผลนบแตวนท 3 กมภาพนธ 2550 เปนตนไป ตามมาตรา 130 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจงพนก าหนด 1 เดอนนบแตวนท 11 ธนวาคม 2549 ซงเปนวนทผคดคานทราบมล (เคาเรองหรอตนเรอง) อนจะบอกลางได การบอกลางโฆมยกรรมของผคดคานจงไมชอบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 วรรคสอง ผคดคานตองรบผดชดใชเงนใหผเสนอขอพพาทตามสญญาประกนชวต ซงเงนคาสนไหมประกนชวตดงกลาวจ านวน 251,687 บาทนน ผเสนอขอพพาทมใบเสรจรบเงนคารกษาพยาบาล แตผคดคานไมมพยานหลกฐานมาน าสบหกลาง จงฟงไดวาผเสนอขอพพาทไดรบความเสยหายส าหรบคารกษาพยาบาลเปนจ านวนดงกลาวจรง วนจฉยชขาด ใหผคดคานชดใชเงนจ านวน 251,687 บาท ใหแกผเสนอขอพพาท ตามทขอมา พรอมดวยดอกเบยในอตรารอยละ 12 ตอป (ตามบนทกขอตกลงแนบทายกรมธรรมประกนภย) นบตงแตวนท 3 กมภาพนธ 2550 ซงเปนวนทผคดคานผดนด (เพราะเปนวนทหนงสอบอกลางสญญาประกนชวตไปถงผเสนอขอพพาท) เปนตนไปจนกวาจะช าระเสรจแกผเสนอขอพพาท

6.2 ขอพพาทหมายเลขแดงท 55/2554 ประเดนขอพพาท ผคดคานจะตองใชคาสนไหมทดแทนมรณกรรมตามกรมธรรมประกนชวต หรอไม เพยงใด ขอเทจจรง คพพาทน าสบไมโตแยงรบฟงไดวา นาย อ. (ผเสยชวต) ไดยนค าขอเอาประกนชวตกบผคดคาน ซงระบชอผเสนอขอพพาทเปนผรบประโยชนตามสญญา โดยตองกรอกขอเทจจรงตามแบบค าขอเอาประกนชวต ในแบบค าขอดงกลาวมขอสอบถามวา นาย อ. ผเอาประกนชวต ดมหรอเคยดมเครองดมทมแอลกอฮอลเปนประจ าหรอไม กบเคยรกษาอาการหรอโรคทเกดจากพษสราหรอไม ในขณะนนนาย อ. กรอกขอค าตอบในชอง “ไมดม” กบ “ไมเคย” ตามล าดบ หลงจากนนผคดคานกไดออกกรมธรรมประกนภยใหเมอวนท 21 ธนวาคม 2551 ตอมาเมอวนท 21 พฤศจกายน 2552 นาย อ. ถงแกกรรม ผเสนอขอพพาทในฐานะผรบประโยชนตามสญญาประกนชวตดงกลาว เรยกรองใหผคดคานชดใชคาสนไหมมรณกรรม แตผคดคานไดตรวจสอบขอเทจจรงแลวพบวา นาย อ. มประวตเปนโรคพษสราเรอรงมากอนขอเอาประกนชวต โดยไมไดแถลงไวในใบค าขอเอาประกนชวต สญญาประกนชวตเปนโมฆยะ ผคดคานจงบอกลางกรมธรรมประกนภย และปฏเสธไมชดใชคาสนไหมมรณกรรม ค าวนจฉยชขาด อนญาโตตลาการพจารณาจากการน าสบพยานและพยานเอกสารหลกฐานแลวในประเดนทผคดคานอางวา สญญาประกนชวตเปนโมฆยะ เพราะนาย อ. มประวตเปนโรคพษสราเรอรงมากอนขอเอาประกนชวต โดยอางรายงานแพทยและประวตการรกษาทโรงพยาบาลทาวง ซงมนาง ส. ผพจารณาการชดใชคาสนไหมของ ผคดคานเบกความวา กอนท าประกนชวต นาย อ. เคยเขารบการรกษาดวยโรคพษสราเรอรง ซงหากผคดคานทราบกจะบอกปดไมรบประกนชวต เพราะเปนโรครายแรง กรณดงกลาวจงถอวานาย อ. แถลงขอเทจจรงเกยวกบสขภาพเปน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

จงพนก�าหนด

1 เดอนนบแตวนท

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-17

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-17

เพราะมขอสงสยวาอยในขายขอยกเวนความรบผดตามสญญาประกนชวตทผคดคานไมตองรบผด เนองจากผเสนอขอพพาทมปญหาเกยวกบสขภาพบางประการทมไดแจงใหผคดคานทราบในขณะขอท าสญญาประกนชวต ซงท าให ผคดคานส าคญผดตกลงรบประกนชวต ผคดคานจงบอกลางสญญาประกนชวตไปยงผเสนอขอพพาทในฐานะผรบประกนภยลงวนท 29 มกราคม 2549 และผเสนอขอพพาทไดรบการบอกกลาวการบอกลางสญญาโดยทางไปรษณยลงทะเบยนตอบรบในวนท 3 กมภาพนธ 2550 ค าวนจฉยชขาด พจารณาแลวเหนวา หนงสอบอกลางโมฆยกรรมของสญญาประกนชวตของผคดคาน ยอมมผลนบแตวนท 3 กมภาพนธ 2550 เปนตนไป ตามมาตรา 130 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยจงพนก าหนด 1 เดอนนบแตวนท 11 ธนวาคม 2549 ซงเปนวนทผคดคานทราบมล (เคาเรองหรอตนเรอง) อนจะบอกลางได การบอกลางโฆมยกรรมของผคดคานจงไมชอบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 วรรคสอง ผคดคานตองรบผดชดใชเงนใหผเสนอขอพพาทตามสญญาประกนชวต ซงเงนคาสนไหมประกนชวตดงกลาวจ านวน 251,687 บาทนน ผเสนอขอพพาทมใบเสรจรบเงนคารกษาพยาบาล แตผคดคานไมมพยานหลกฐานมาน าสบหกลาง จงฟงไดวาผเสนอขอพพาทไดรบความเสยหายส าหรบคารกษาพยาบาลเปนจ านวนดงกลาวจรง วนจฉยชขาด ใหผคดคานชดใชเงนจ านวน 251,687 บาท ใหแกผเสนอขอพพาท ตามทขอมา พรอมดวยดอกเบยในอตรารอยละ 12 ตอป (ตามบนทกขอตกลงแนบทายกรมธรรมประกนภย) นบตงแตวนท 3 กมภาพนธ 2550 ซงเปนวนทผคดคานผดนด (เพราะเปนวนทหนงสอบอกลางสญญาประกนชวตไปถงผเสนอขอพพาท) เปนตนไปจนกวาจะช าระเสรจแกผเสนอขอพพาท

6.2 ขอพพาทหมายเลขแดงท 55/2554 ประเดนขอพพาท ผคดคานจะตองใชคาสนไหมทดแทนมรณกรรมตามกรมธรรมประกนชวต หรอไม เพยงใด ขอเทจจรง คพพาทน าสบไมโตแยงรบฟงไดวา นาย อ. (ผเสยชวต) ไดยนค าขอเอาประกนชวตกบผคดคาน ซงระบชอผเสนอขอพพาทเปนผรบประโยชนตามสญญา โดยตองกรอกขอเทจจรงตามแบบค าขอเอาประกนชวต ในแบบค าขอดงกลาวมขอสอบถามวา นาย อ. ผเอาประกนชวต ดมหรอเคยดมเครองดมทมแอลกอฮอลเปนประจ าหรอไม กบเคยรกษาอาการหรอโรคทเกดจากพษสราหรอไม ในขณะนนนาย อ. กรอกขอค าตอบในชอง “ไมดม” กบ “ไมเคย” ตามล าดบ หลงจากนนผคดคานกไดออกกรมธรรมประกนภยใหเมอวนท 21 ธนวาคม 2551 ตอมาเมอวนท 21 พฤศจกายน 2552 นาย อ. ถงแกกรรม ผเสนอขอพพาทในฐานะผรบประโยชนตามสญญาประกนชวตดงกลาว เรยกรองใหผคดคานชดใชคาสนไหมมรณกรรม แตผคดคานไดตรวจสอบขอเทจจรงแลวพบวา นาย อ. มประวตเปนโรคพษสราเรอรงมากอนขอเอาประกนชวต โดยไมไดแถลงไวในใบค าขอเอาประกนชวต สญญาประกนชวตเปนโมฆยะ ผคดคานจงบอกลางกรมธรรมประกนภย และปฏเสธไมชดใชคาสนไหมมรณกรรม ค าวนจฉยชขาด อนญาโตตลาการพจารณาจากการน าสบพยานและพยานเอกสารหลกฐานแลวในประเดนทผคดคานอางวา สญญาประกนชวตเปนโมฆยะ เพราะนาย อ. มประวตเปนโรคพษสราเรอรงมากอนขอเอาประกนชวต โดยอางรายงานแพทยและประวตการรกษาทโรงพยาบาลทาวง ซงมนาง ส. ผพจารณาการชดใชคาสนไหมของ ผคดคานเบกความวา กอนท าประกนชวต นาย อ. เคยเขารบการรกษาดวยโรคพษสราเรอรง ซงหากผคดคานทราบกจะบอกปดไมรบประกนชวต เพราะเปนโรครายแรง กรณดงกลาวจงถอวานาย อ. แถลงขอเทจจรงเกยวกบสขภาพเปน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-18 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

เทจหรอปกปดขอเทจจรง จงเปนเหตใหผคดคานปฏเสธไมชดใชคาสนไหมมรณกรรม ผเสนอขอพพาทเบกความวา รายงานแพทยฉบบทผคดคานอางเปนฉบบเดยวกนกบพยานเอกสารของผเสนอขอพพาท แตรายงานแพทยดงกลาวเปนการบนทกอาการของผปวยทไดจากการใหถอยค าของญาตผน าสงเทานน การตรวจวเคราะหและการรกษาไมไดกระท าโดยแพทย และนาย อ. มารบบรการเปนเวลาเพยง 15 นาท เนองจากมการนอนไมหลบ เพอ ฯลฯ แพทยรกษาโดยการใหยาฉด มการนดหมายและนดรบยาในภายหลง ประกอบกบแพทยทมชอในรายงานดงกลาวเปนเพยงแพทยเวร ซงไมไดสอบถามอาการและตรวจรกษานาย อ. โดยตรง พจารณาแลวเหนวา เอกสารรายงานแพทยทคพพาทโตแยงกนนน เปนแบบบนทกการรกษาพยาบาลผปวย ไมใชการวนจฉยของแพทยผท าการรกษา แตเปนการตรวจรกษาและวนจฉยโรคผานการรายงานของพยาบาล จงยงไมแนชดวานาย อ. ปวยเปนโรคพษสราเรอรงหรอไม ดงนน นาย อ. ยอมไมรขอเทจจรงหรอประจกษแกตนวาเปนโรคพษสราเรอรง การทถกน าตวสงโรงพยาบาลในขณะนนกเพราะอาการตดสรา แพทยท าการตรวจรกษาและฉดยาใหในระยะเวลาอนสนเพยง 15 นาท และหลงจากนนกไมไดไปโรงพยาบาลอกเลย ดงนน การทนาย อ. กรอกขอเทจจรงในค าขอเอาประกนชวตไปเชนนน เปนการตอบขอมลตามท นาย อ. เขาใจขอเทจจรงวาตนสจรต ถกตองและตรงกบความเปนจรงแลว กรณจงไมเขาหลกเกณฑกรณละเวนหรอแถลงขอความอนเปนเทจ ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 865 สญญาประกนชวตจงสมบรณ ไมเปนโมฆยะ ส าหรบความรบผดทผคดคานจะตองชดใชใหแก ผเสนอขอพพาทนน ผเสนอขอพพาทเรยกรองมาตามความคมครองประกนชวต 150,000 บาท ความคมครองกรณยกเวนเบยประกนภย 150,000 บาท ความคมครองสญญาเพมเตมแบบก าหนดเวลา 100,000 บาท และความคมครองเพมเตมโรคราย 150,000 บาท รวมเปนเงน 550,000 บาท กรณนผคดคานรบผดวาเมอนาย อ. เสยชวตและไมผดเงอนไขในกรมธรรมประกนภย ผรบประโยชนจะไดรบคาสนไหมจากการคมครองประกนชวต สญญาเพมเตมแบบก าหนดเวลาและสญญาเพมเตมโรคราย รวมเปนเงน 400,000 บาทเทานน เพราะกรณความคมครองกรณยกเวนเบยประกนภย 150,000 บาท นน ตามกรมธรรมประกนภยระบวา จะตองเปนกรณทผเอาประกนภยบาดเจบ หรอเกดโรคภยจนกลายเปนบคคลทพพลภาพ ดงนน ผเสนอขอพพาทจงไมมสทธไดรบความค มครองในสวนน และรบผดดอกเบยในอตรารอยละ 12 ตอป ตามเงอนไขสญญาประกนภย วนจฉยชขาด ใหผคดคานชดใชคาสนไหมมรณกรรมแกผ เสนอขอพพาทจ านวน 400,000 บาท พรอมดอกเบยอตรารอยละ 12 ตอป นบแตวนทผคดคานปฏเสธ (ตามทผเสนอขอพพาทขอมา) เปนตนไปจนกวาจะช าระเสรจ อยางไรกตามในบางกรณกไมมความจ าเปนทจะตองตงอนญาโตตลาการ เชน เมอผรบประกนภยปฏเสธความรบผดตามสญญา หรอเมอผรบประกนภยไมไดเสนอขอใหมการตงอนญาโตตลาการ หรอเมอวตถทเอาประกนภยไดรบความเสยหายโดยสนเชง ซงอาจไมจ าเปนตองมการชขาดอยางใดอก หรอเมอไมมการท าความตกลงกนเปนอยางอนอกแลว เปนตน ดงตวอยางพพากษาศาลฎกาดงตอไปน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-18

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-19

ในกรณทคกรณไดตกลงกนใหตงอนญาโตตลาการชขาด และเมออนญาโตตลาการไดขขาดแลว ถาคกรณฝายใดไมยอมปฏบตตามค าชขาดของอนญาโตตลาการ คกรณอกฝายหนงกจะตองมารองขอตอศาลทมเขตอ านาจใหพพากษาตามค าชขาดของอนญาโตตลาการนนแลว ศาลกจะบงคบใหปฏบตตามค าพพากษาตอไป ตามทกฎหมายไดบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 221 “การเสนอขอพพาทใหอนญาโตตลาการชขาดนอกศาลใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยอนญาโตตลาการ”

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-19

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-19

ในกรณทคกรณไดตกลงกนใหตงอนญาโตตลาการชขาด และเมออนญาโตตลาการไดขขาดแลว ถาคกรณฝายใดไมยอมปฏบตตามค าชขาดของอนญาโตตลาการ คกรณอกฝายหนงกจะตองมารองขอตอศาลทมเขตอ านาจใหพพากษาตามค าชขาดของอนญาโตตลาการนนแลว ศาลกจะบงคบใหปฏบตตามค าพพากษาตอไป ตามทกฎหมายไดบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 221 “การเสนอขอพพาทใหอนญาโตตลาการชขาดนอกศาลใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยอนญาโตตลาการ”

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-20 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

เรองท 2.3 สญญาเพมเตมแนบทายกรมธรรมประกนภย ส าหรบจ านวนเงนทผรบประกนภยจะตองใชตามสญญาประกนชวตนนจะตองก าหนดเปนจ านวนทแนนอนโดยไมตองค านงถงความเสยหายของผเอาประกนชวตแตอยางใด เนองจากสญญาประกนชวตไมใชสญญาชดใชคาสนไหมทดแทนดงเชนสญญาประกนวนาศภยทผรบประกนภยจะตองชดใชคาสนไหมทดแทนตามความเสยหายทเปนจรง ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 877 แตสญญาประกนชวตเปนสญญาทผรบประกนภยตกลงใชเงนจ านวนหนงให โดยอาศยความทรงชพหรอมรณะของบคคลหนง ดงนนผรบประกนภยจงมหนาทตองใชเงนจ านวนตามทก าหนดไวในสญญาประกนชวต ดงปรากฏตามค าพพากษาศาลฎกาท 64/2516 วนจฉยวา ในสญญาประกนชวตบคคลอนนน ผเอาประกนภยจะมสทธเรยกรองใหผรบประกนภยใชเงนจ านวนทเอาประกนภยไวเตมตามสญญาโดยไมจ าตองพจารณาถงมลคาแหงสวนไดเสยทผเอาประกนภยมตอเจาของชวต ซงก าหนดเปนเงอนไขการใชเงนหรอไม ศาลฎกาโดยมตทประชมใหญเหนวา ถาสญญาประกนภยรายพพาทเปนสญญาประกนวนาศภยแลว จ าเลยผรบประกนภยยอมมสทธทจะพสจนคาสนไหมทดแทนเพอรบผดในจ านวนวนาศภยอนแทจรงตามมาตรา 877 ทงนเพราะสญญาประกนวนาศภยเปนสญญาชดใชคาเสยหาย ผเอาประกนภยจะคาก าไรจากสญญาประกนวนาศภยหาไดไม แตถาสญญาประกนภยรายพพาทเปนสญญาประกนชวตแลว บทบญญตดงกลาวหาไดน ามาใชแกสญญาประกนชวตไม เพราะสญญาประกนชวตมใชสญญาชดใชความเสยหาย เมอก าหนดเงนไวเทาใดกตองจายตามจ านวนนน เมอสญญาประกนภยรายพพาทเปนสญญาประกนชวตและโจทกกเปนผมสวนไดเสยดงกลาวมาแลวขางตน สญญาประกนภยรายพพาทจงมผลสมบรณทกประการ เมอนายจางทลกจางถงแกความตายโดยอบตเหตในระหวางอายสญญาประกนภยจ าเลยกตองจายเงนหนงแสนบาทใหโจทกตามเงอนไขในสญญา จ าเลยจะขอน าสบถงคาเสยหายอนแทจรงในสญญาประกนชวตหาไดไม การประกนชวตเปนททราบกนวา ผเอาประกนภยจะไดรบความคมครอง หรอไดรบผลประโยชนขนอยกบเงอนไขการจายเงนของแตละแบบของการประกนภยซงมอย 2 กรณ คอ ผลประโยชนกรณเสยชวต และผลประโยชนกรณมชวตอยรอด กรมธรรมประกนภยทวไปไมไดใหความคมครองถงกรณของการเจบปวย หากผเอาประกนภยตองการความคมครองคารกษาพยาบาลเนองจากการเจบปวย ตองซอความคมครองเพมเตมแนบกบกรมธรรมประกนชวต สญญานนคอสญญาเพมเตมประกนสขภาพ ซงจะใหผลประโยชนเกยวกบคารกษาพยาบาลทว ๆ ไป และสญญาเพมเตมโรครายแรงจะใหความคมครองเมอผเอาประกนภยไดรบการวนษฉยวาปวยเปนโรครายแรงตามทระบไวในสญญา การประกนชวตมสญญาหลกกบสญญาเพมเตม ส าหรบสญญาหลกคอสญญาประกนชวต สวนสญญาเพมเตมขยายความคมครองนอกเหนอจากสญญาหลก เชน ความคมครองดานสขภาพ คารกษาตาง ๆ เปนตน โดยในการซอสญญาเพมเตม ตองซอควบกบสญญาหลก ทงนตองเปนไปตามเงอนไขทก าหนด และปกตการซอสญญาเพมเตมตองซอปตอป หากสญญาประกนชวตซงเปนสญญาหลกครบก าหนดสญญาหรอสนผลบงคบ สญญาเพมเตมจะสนผลบงคบ

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-20

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-21

สญญาเพมเตมความคมครองเปนการท าสญญาแนบทายสญญาประกนภย ซงจะใหความคมครองเพมขนจากกรมธรรมประกนภยหลก ไดแก 1) สญญาเพมเตม และ 2) สญญาเพมเตมโรครายแรง มรายละเอยดดงตอไปน 1. สญญาเพมเตม

สญญาเพมเตมการประกนภยอบตเหต กรณการเสยชวต การสญเสยอวยวะ และทพพลภาพ เนองจากอบตเหต และสญญาเพมเตมการประกนสขภาพ ซงใหความคมครองคารกษาพยาบาล เปนผลประโยชนทผเอาประกนภยสามารถซอเพมเตมแนบกบกรมธรรมประกนชวต ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 890 บญญตวา “จ านวนเงนอนจะพงใชนน จะช าระเปนเงนจ านวนเดยว หรอเปนเงนรายปกได สดแตจะตกลงกนระหวางคสญญา” จ านวนเงนอนจะพงใชนน หมายถง เงนทผรบประกนชวตจะจายใหตามสญญา มไดหมายถงเงนเบยประกนภย ผรบประกนภยมความผกพนตองจายตามสญญา ไมมการจายตามล าดบอยางการประกนวนาศภย โดยตามค าพพากษาศาลฎกาท 1769/2521 สญญาประกนอบตเหตเดนทางมเงอนไขจายเงนใหแกผเอาประกนภยทงในกรณถงแกความตายรวมทงบาดเจบ ดงนสญญาทเกยวกบการใชเงนอาศยความมรณะของผเอาประกนภยยอมเปนสญญาประกนชวตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 889 ผรบประกนภยตองจายเตมจ านวนอนจะพงใชตามมาตรา 890 จะจายตามจ านวนวนาศภยอนแทจรงโดยเกยงใหบงคบเอาแกผรบประกนภยรายแรกกอนยอมมได ซงในการจายคาชดเชยเนองจากเหตเสยชวตของผเอาประกนภยจะจายใหผรบประโยชนตามกรมธรรมประกนภย กรณผรบประโยชนเสยชวตกอนหรอพรอมกนกบผเอาประกนภยโดยผเอาประกนภยมไดแสดงเจตนาเปลยนผรบประโยชน บรษทจะจายใหแกกองมรดกของผเอาประกนภย แตในกรณมผรบประโยชนหลายคนและผรบประโยชนบางคนเสยชวตกอนหรอพรอมกนกบผเอาประกนภย บรษทจะจายเงนใหแกผรบประโยชนทเหลออยคนละเทา ๆ กน หรอเปนไปตามสวนทผเอาประกนภยแสดงเจตนาไวในใบค าขอเอาประกนภย ส าหรบคาชดเชยอยางอนจะจายใหแกผเอาประกนภย สญญาประกนอบตเหตมวตถแหงการประกนภยอยทการเสยงภยตอชวตและรางกายของบคคล อยางไรกตามเฉพาะในสวนทเกยวกบการเสยงภยถงชวตเทานนทมลกษณะการประกนชวต เพราะถาบคคลทถกเอาประกนภยถงแกความตาย กถอไดวาความมรณะของบคคลเปนเงอนไขแหงการใชเงนจ านวนหนงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 889 แตถาผเอาประกนภยไมถงแกความตาย เชน เปนแตเพยงทพพลภาพเสยแขนขา หรออวยวะสวนใดสวนหนงของรางกาย ซงแมวตถแหงการเสยงภยจะเปนสวนหนงของรางกายท านองเดยวกบชวต แตกเปนสวนทเหนไดวาอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกายนนมใชชวต การสญเสยแขนหรอขา หรออวยวะสวนอนใดจะเทยบเอาวาเปนการเสยชวตไมได นอกจากนความมงหมายของการประกนอบตเหตกมไดมงหมายทจะชดใชหร อทดแทนความสญเสยเหลานนเหมอนกบการประกนวนาศภย แตมงทจะชวยเหลอผเอาประกนภยทตองประสบเคราะหเหมอนกบการประกนชวตมาก แตถาผเอาประกนภยประสบอบตจนถงแกความตายกยอมเปนการประกนชวตตามกฎหมายอยแลว (ไชยยศ เหมะรชตะ, 2555, น. 361-362) ค าพพากษาศาลฎกาท 5048/2549 กรมธรรมมค าจ ากดความของค าวา อบตเหต หมายความถงเหตการณอนเปนปจจยภายนอกทเกดขนอยางฉบพลน และท าใหเกดผลทบคคลผเอาประกนภยมไดมเจตนาหรอมงหวง การทโจทกวงอยางเรวแลวหมนตวกลบทางดานซาย และบดเอยวตวตรงหวเขาจากการซอมกฬาบาสเกตบอล แมหวเขาของโจทก

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-21

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-21

สญญาเพมเตมความคมครองเปนการท าสญญาแนบทายสญญาประกนภย ซงจะใหความคมครองเพมขนจากกรมธรรมประกนภยหลก ไดแก 1) สญญาเพมเตม และ 2) สญญาเพมเตมโรครายแรง มรายละเอยดดงตอไปน 1. สญญาเพมเตม

สญญาเพมเตมการประกนภยอบตเหต กรณการเสยชวต การสญเสยอวยวะ และทพพลภาพ เนองจากอบตเหต และสญญาเพมเตมการประกนสขภาพ ซงใหความคมครองคารกษาพยาบาล เปนผลประโยชนทผเอาประกนภยสามารถซอเพมเตมแนบกบกรมธรรมประกนชวต ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 890 บญญตวา “จ านวนเงนอนจะพงใชนน จะช าระเปนเงนจ านวนเดยว หรอเปนเงนรายปกได สดแตจะตกลงกนระหวางคสญญา” จ านวนเงนอนจะพงใชนน หมายถง เงนทผรบประกนชวตจะจายใหตามสญญา มไดหมายถงเงนเบยประกนภย ผรบประกนภยมความผกพนตองจายตามสญญา ไมมการจายตามล าดบอยางการประกนวนาศภย โดยตามค าพพากษาศาลฎกาท 1769/2521 สญญาประกนอบตเหตเดนทางมเงอนไขจายเงนใหแกผเอาประกนภยทงในกรณถงแกความตายรวมทงบาดเจบ ดงนสญญาทเกยวกบการใชเงนอาศยความมรณะของผเอาประกนภยยอมเปนสญญาประกนชวตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 889 ผรบประกนภยตองจายเตมจ านวนอนจะพงใชตามมาตรา 890 จะจายตามจ านวนวนาศภยอนแทจรงโดยเกยงใหบงคบเอาแกผรบประกนภยรายแรกกอนยอมมได ซงในการจายคาชดเชยเนองจากเหตเสยชวตของผเอาประกนภยจะจายใหผรบประโยชนตามกรมธรรมประกนภย กรณผรบประโยชนเสยชวตกอนหรอพรอมกนกบผเอาประกนภยโดยผเอาประกนภยมไดแสดงเจตนาเปลยนผรบประโยชน บรษทจะจายใหแกกองมรดกของผเอาประกนภย แตในกรณมผรบประโยชนหลายคนและผรบประโยชนบางคนเสยชวตกอนหรอพรอมกนกบผเอาประกนภย บรษทจะจายเงนใหแกผรบประโยชนทเหลออยคนละเทา ๆ กน หรอเปนไปตามสวนทผเอาประกนภยแสดงเจตนาไวในใบค าขอเอาประกนภย ส าหรบคาชดเชยอยางอนจะจายใหแกผเอาประกนภย สญญาประกนอบตเหตมวตถแหงการประกนภยอยทการเสยงภยตอชวตและรางกายของบคคล อยางไรกตามเฉพาะในสวนทเกยวกบการเสยงภยถงชวตเทานนทมลกษณะการประกนชวต เพราะถาบคคลทถกเอาประกนภยถงแกความตาย กถอไดวาความมรณะของบคคลเปนเงอนไขแหงการใชเงนจ านวนหนงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 889 แตถาผเอาประกนภยไมถงแกความตาย เชน เปนแตเพยงทพพลภาพเสยแขนขา หรออวยวะสวนใดสวนหนงของรางกาย ซงแมวตถแหงการเสยงภยจะเปนสวนหนงของรางกายท านองเดยวกบชวต แตกเปนสวนทเหนไดวาอวยวะสวนตาง ๆ ของรางกายนนมใชชวต การสญเสยแขนหรอขา หรออวยวะสวนอนใดจะเทยบเอาวาเปนการเสยชวตไมได นอกจากนความมงหมายของการประกนอบตเหตกมไดมงหมายทจะชดใชหร อทดแทนความสญเสยเหลานนเหมอนกบการประกนวนาศภย แตมงทจะชวยเหลอผเอาประกนภยทตองประสบเคราะหเหมอนกบการประกนชวตมาก แตถาผเอาประกนภยประสบอบตจนถงแกความตายกยอมเปนการประกนชวตตามกฎหมายอยแลว (ไชยยศ เหมะรชตะ, 2555, น. 361-362) ค าพพากษาศาลฎกาท 5048/2549 กรมธรรมมค าจ ากดความของค าวา อบตเหต หมายความถงเหตการณอนเปนปจจยภายนอกทเกดขนอยางฉบพลน และท าใหเกดผลทบคคลผเอาประกนภยมไดมเจตนาหรอมงหวง การทโจทกวงอยางเรวแลวหมนตวกลบทางดานซาย และบดเอยวตวตรงหวเขาจากการซอมกฬาบาสเกตบอล แมหวเขาของโจทก

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-22 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

จะไมกระแทกกบพน โจทกกไดรบบาดเจบจากเหตนน เหตดงกลาวจงถอเปนปจจยภายนอกทเกดขนอยางฉบพลน และแมการบาดเจบของโจทกจะเกดขนภายในรางกายของโจทกขณะวง แตการบาดเจบของโจทก เพงเกดขนจากเหตดงกลาว และเปนเรองทโจทกมไดเจตนาหรอมงหวง ยอมถอวาเปนอบตเหตตามความหมายในกรมธรรมประกนภย จ าเลยจงตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนใหแกโจทกตามขอตกลงในกรมธรรมประกนภย สญญาเพมเตมการประกนภยอบตเหต จะแบงลกษณะของสญญาเพมเตมความคมครองแนบทายการประกนภยอบตเหต ค าวา อบตเหต หมายถง เหตการณทเกดขนอยางฉบพลนจากปจจยภายนอกรางกายและท าใหเกดผล ท ผเอาประกนภยมไดเจตนาหรอมงหวง สญญาแนบทายประกนอบตเหต สามารถแบงตามลกษณะความคมครองได ดงน 1) การเสยชวตจากอบตเหต

2) การเสยชวต และการสญเสยอวยวะจากอบตเหต 3) การเสยชวต สญเสยอวยวะ ทพพลภาพ และศลยกรรมจากอบตเหต

กรณทเกดขอพพาทระหวางผเอาประกนภยกบผรบประกนภยนน กรณเรองการประกนอบตเหต ไมวาจะเปนอบตเหตทท าใหถงตายหรอไมกตาม ปญหาทพพาทกนสวนใหญมกเปนเรองตความขอความในกรมธรรมประกนภยวา การตายหรอบาดเจบนนเขาเงอนไขทผรบประกนภยตองจายเงนผลประโยชนตามเงอนไขกรมธรรมประกนชวตหรอไม อดศร พพฒนวรพงศ (2551, น. 8) กลาวไววา การประกนชวตอบตเหต และอบตเหตสวนบคคล มองคประกอบของค าวา “อบตเหต” ดงตอไปน (1) การบาดเจบตอรางกาย (Bodily Injury) (2) โดยอบตเหต (Accidental Mean) (3) โดยตรงและเอกเทศ (Directly and Solely) (4) จากปจจยภายนอกรางกาย (External Mean) แนวค าวนจฉยตามค าพพากษาศาลฎกาเพอประกอบการพจารณาการจาย เงนผลประโยชนตามเงอนไขกรมธรรมประกนชวตเกยวกบการประกนชวตและอบตเหตสวนบคคล ดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 1785/2546 การทมคนรายวงราวทรพยของ ช. เปนเรองทเกดขนโดยบงเอญ นบไดวาเปนเหตการณทเกดขนอยางฉบพลนจากปจจยภายนอก มใชเกดจากเจตนาหรอความมงหวงของ ช. ถอวา ช. ถงแกกรรมเพราะอบตเหตตามกรมธรรม จ าเลยจงตองรบผดตอโจทก (ผรบประโยชน) ค าพพากษาศาลฎกาท 3489/2530 ผตายเอาประกนชวตและประกนอบตเหต แมขอเทจจรงไดความวา ส. ปวยเปนโรคลนหวใจตบกตาม แตเหตทท าให ส. ถงแกความตาย เกดขนจากอบตเหตถกสกรชนดานหลงลมหงายศรษะฟาดพนคอกสกร ตองถอวา ส. ถงแกกรรมเนองจากอบตเหต ค าพพากษาศาลฎกาท 2285/2545 แมผเอาประกนภยมระดบน าตาลในเลอดต า เมอผเอาประกนภยถงแกความตายโดยอบตเหตขณะขบขจกรยานยนตโดยมไดท าผดเงอนไขในกรมธรรมประกนภย จ าเลยตองรบผดชดใชสนไหมทดแทนแกผรบประโยชน ค าพพากษาศาลฎกาท 1637/2538 กรมธรรมประกนภยระบไววา สญญาเพมเตมนไมคมครองการสญเสยหรอทพพลภาพอนเกดขนโดยทางตรงหรอทางออมทงหมดหรอแตบางสวนจากอบตเหตทเกดขนในขณะหรอเนองจากผเอาประกนภยเมาสราหรอแพยามความหมายวา สญญาเพมเตมนไมคมครองการมรณะของผเอาประกนภยอนเกดขน

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-22

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-23

โดยตรงจากอบตเหตทเกดขนจากผเอาประกนภยเมาสรา การทจ าเลยผรบประกนภยพสจนไดเพยงวา ผเอาประกนภยซงถงแกกรรมโดยอบตเหตทเกดขนในขณะผเอาประกนภยเมาสรา ตามหลกวชาการแพทย แตพสจนไมไดวาอบตเหตเกดขนเนองจากผเอาประกนภยเมาสรา จ าเลยจงไมไดรบยกเวนตามขอสญญาดงกลาว ซงกรณตามค าพพากษาศาลฎกาน พบวา จ าเลย (ผรบประกนภย) ไดรบยกเวนไมตองจายเงนตามกรมธรรมประกนภย จ านวน 400,000 บาท ใหแกโจทกตามสญญา ขอ 11 (ฎ) หรอไม เหนวาสญญา ขอ 11 (ฎ) ระบไววา “สญญาเพมเตมนไมคมครองการสญเสยหรอทพพลภาพอนเกดขนโดยทางตรงหรอทางออมทงหมด หรอแตบางสวนจากอบตเหตทเกดขน ในขณะหรอเนองจากผเอาประกนภยเมาสราหรอแพยา” นนมความหมายวา สญญาเพมเตมนไมคมครองการมรณะของผเอาประกนภยอนเกดขนโดยตรงจากอบตเหตทเกดขนจากผเอาประกนภยเมาสรา ดงนนการทจ าเลยพสจนไดเพยงวา ผเอาประกนภยซงถงแกกรรมโดยอบตเหตทเกดขนในขณะผเอาประกนภยเมาสราตามหลกวชาการแพทย โดยพสจนไมไดวาอบตเหตเกดขนเนองจากผ เอาประกนภยเมาสรา จ าเลยจงไมไดรบยกเวนตามขอสญญาดงกลาว ผรบประกนภยตองรบผดตอผเอาประกนภย

ค าพพากษาศาลฎกาท 2383/2539 โจทกไดท าสญญาประกนชวตและสญญาพเศษกบจ าเลย ตามฟองระหวางทสญญาดงกลาวยงไมครบก าหนดโจทกประสบอบตเหตไดรบบาดเจบสาหสประสาทหทงสองขางเสยไมไดยนเสยงใด ๆ โจทกเคยไปแจงแกจ าเลยดวยวาจาวา โจทกทพพลภาพถาวรสนเชงขอรบเงนคาสนไหมทดแทน แตจ าเลยไมยอมใชคาสนไหมทดแทนสวนนแกโจทก หลงเกดอบตเหตแลวโจทกไมสามารถประกอบอาชพได มปญหาตามทจ าเลยฎกาขอแรกวา โจทกทพพลภาพถาวรสนเชงหรอไม ศาลฎกาเหนวาค าวา “ทพพลภาพ” นน ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายไววา หมายถง หยอนก าลงความสามารถทจะประกอบการงานตามปกตได เมอขอเทจจรงฟงไดวาโจทกประกอบอาชพรบจางซอมรถจก รยานยนตและจ าหนายอะไหลรถจกรยานยนต โจทกยอมตองใชการฟงเสยงเครองยนตประกอบในการซอมรถจกรยานยนตและตองพดคยกบลกคาทมาซออะไหลรถจกรยานยนต ดงนน การทประสาทหทงสองขางของโจทกเสย ไมไดยนเสยงโจทกจงหยอนความสามารถทจะประกอบการงานตามปกตโดยสนเชงตลอดไป ถอไดวาโจทกทพพลภาพถาวรสนเชงตามสญญาพเศษเพมเตมแลว จ าเลยฎกาอกขอหนงวา โจทกไมไดบอกกลาวเปนลายลกษณอกษรใหจ าเลยทราบภายใน 180 วน นบแตวนทพพลภาพเปนการผดสญญา จ าเลยไมตองรบผดตอโจทก ขอนปรากฏวาตามสญญาพเศษเพมเตมซงเปนสวนหนงของกรมธรรมประกนภยเอกสารหมาย จ.5 มขอความวา “การบอกกลาวเรยกรอง ผเอาประกนภยตองบอกกลาวใหบรษททราบถงการทพพลภาพดงกลาวเปนลายลกษณอกษรภายใน 180 วน นบแตวนเรมทพพลภาพเวนแตจะพสจนไดวามเหตจ าเปนอนสมควรจงไมอาจแจงใหบรษททราบ” เหนวา ตามขอความในสญญาพเศษเพมเตมดงกลาวมไดก าหนดไวอยางจ ากดเครงครดวาโจทกจะตองบอกกลาวใหจ าเลยทราบเปนลายลกษณอกษรภายใน 180 วน นบแตวนเรมทพพลภาพทกกรณ ในกรณมเหตจ าเปนอนสมควร โจทกอาจไมตองปฏบตตามนนได อกประการหนงจ าเลยไดพจารณาวา โจทกทพพลภาพถาวรหรอไม จงฟงไดวาจ าเลยไดรบค าบอกกลาวของโจทกไวพจารณาแลว แสดงวาจ าเลยไมตดใจทจะใหโจทกตองแจงใหจ าเลยทราบเปนลายลกษณอกษรภายใน 180 วน นบแตวนเรมทพพลภาพตามทก าหนดไวในสญญาพเศษเพมเตมอก โจทกจงมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากจ าเลยได

ตามค าพพากษาศาลฎกานไดมหมายเหตกรณนไวคอ การประกนภยอบตเหตเปนการประกนภยทมงคมครองผเอาประกนภย ในกรณทมการเสยชวต สญเสยอวยวะ ทพพลภาพ และคารกษาพยาบาลอนเนองมาจากอบตเหต ซง

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-23

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-23

โดยตรงจากอบตเหตทเกดขนจากผเอาประกนภยเมาสรา การทจ าเลยผรบประกนภยพสจนไดเพยงวา ผเอาประกนภยซงถงแกกรรมโดยอบตเหตทเกดขนในขณะผเอาประกนภยเมาสรา ตามหลกวชาการแพทย แตพสจนไมไดวาอบตเหตเกดขนเนองจากผเอาประกนภยเมาสรา จ าเลยจงไมไดรบยกเวนตามขอสญญาดงกลาว ซงกรณตามค าพพากษาศาลฎกาน พบวา จ าเลย (ผรบประกนภย) ไดรบยกเวนไมตองจายเงนตามกรมธรรมประกนภย จ านวน 400,000 บาท ใหแกโจทกตามสญญา ขอ 11 (ฎ) หรอไม เหนวาสญญา ขอ 11 (ฎ) ระบไววา “สญญาเพมเตมนไมคมครองการสญเสยหรอทพพลภาพอนเกดขนโดยทางตรงหรอทางออมทงหมด หรอแตบางสวนจากอบตเหตทเกดขน ในขณะหรอเนองจากผเอาประกนภยเมาสราหรอแพยา” นนมความหมายวา สญญาเพมเตมนไมคมครองการมรณะของผเอาประกนภยอนเกดขนโดยตรงจากอบตเหตทเกดขนจากผเอาประกนภยเมาสรา ดงนนการทจ าเลยพสจนไดเพยงวา ผเอาประกนภยซงถงแกกรรมโดยอบตเหตทเกดขนในขณะผเอาประกนภยเมาสราตามหลกวชาการแพทย โดยพสจนไมไดวาอบตเหตเกดขนเนองจากผ เอาประกนภยเมาสรา จ าเลยจงไมไดรบยกเวนตามขอสญญาดงกลาว ผรบประกนภยตองรบผดตอผเอาประกนภย

ค าพพากษาศาลฎกาท 2383/2539 โจทกไดท าสญญาประกนชวตและสญญาพเศษกบจ าเลย ตามฟองระหวางทสญญาดงกลาวยงไมครบก าหนดโจทกประสบอบตเหตไดรบบาดเจบสาหสประสาทหทงสองขางเสยไมไดยนเสยงใด ๆ โจทกเคยไปแจงแกจ าเลยดวยวาจาวา โจทกทพพลภาพถาวรสนเชงขอรบเงนคาสนไหมทดแทน แตจ าเลยไมยอมใชคาสนไหมทดแทนสวนนแกโจทก หลงเกดอบตเหตแลวโจทกไมสามารถประกอบอาชพได มปญหาตามทจ าเลยฎกาขอแรกวา โจทกทพพลภาพถาวรสนเชงหรอไม ศาลฎกาเหนวาค าวา “ทพพลภาพ” นน ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายไววา หมายถง หยอนก าลงความสามารถทจะประกอบการงานตามปกตได เมอขอเทจจรงฟงไดวาโจทกประกอบอาชพรบจางซอมรถจก รยานยนตและจ าหนายอะไหลรถจกรยานยนต โจทกยอมตองใชการฟงเสยงเครองยนตประกอบในการซอมรถจกรยานยนตและตองพดคยกบลกคาทมาซออะไหลรถจกรยานยนต ดงนน การทประสาทหทงสองขางของโจทกเสย ไมไดยนเสยงโจทกจงหยอนความสามารถทจะประกอบการงานตามปกตโดยสนเชงตลอดไป ถอไดวาโจทกทพพลภาพถาวรสนเชงตามสญญาพเศษเพมเตมแลว จ าเลยฎกาอกขอหนงวา โจทกไมไดบอกกลาวเปนลายลกษณอกษรใหจ าเลยทราบภายใน 180 วน นบแตวนทพพลภาพเปนการผดสญญา จ าเลยไมตองรบผดตอโจทก ขอนปรากฏวาตามสญญาพเศษเพมเตมซงเปนสวนหนงของกรมธรรมประกนภยเอกสารหมาย จ.5 มขอความวา “การบอกกลาวเรยกรอง ผเอาประกนภยตองบอกกลาวใหบรษททราบถงการทพพลภาพดงกลาวเปนลายลกษณอกษรภายใน 180 วน นบแตวนเรมทพพลภาพเวนแตจะพสจนไดวามเหตจ าเปนอนสมควรจงไมอาจแจงใหบรษททราบ” เหนวา ตามขอความในสญญาพเศษเพมเตมดงกลาวมไดก าหนดไวอยางจ ากดเครงครดวาโจทกจะตองบอกกลาวใหจ าเลยทราบเปนลายลกษณอกษรภายใน 180 วน นบแตวนเรมทพพลภาพทกกรณ ในกรณมเหตจ าเปนอนสมควร โจทกอาจไมตองปฏบตตามนนได อกประการหนงจ าเลยไดพจารณาวา โจทกทพพลภาพถาวรหรอไม จงฟงไดวาจ าเลยไดรบค าบอกกลาวของโจทกไวพจารณาแลว แสดงวาจ าเลยไมตดใจทจะใหโจทกตองแจงใหจ าเลยทราบเปนลายลกษณอกษรภายใน 180 วน นบแตวนเรมทพพลภาพตามทก าหนดไวในสญญาพเศษเพมเตมอก โจทกจงมสทธเรยกรองคาสนไหมทดแทนจากจ าเลยได

ตามค าพพากษาศาลฎกานไดมหมายเหตกรณนไวคอ การประกนภยอบตเหตเปนการประกนภยทมงคมครองผเอาประกนภย ในกรณทมการเสยชวต สญเสยอวยวะ ทพพลภาพ และคารกษาพยาบาลอนเนองมาจากอบตเหต ซง

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-24 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

การชดใชคาสนไหมทดแทนเตมตามจ านวนเงนเอาประกนภยจะเกดขนในกรณเสยชวต ทพพลภาพถาวรชนเชง การสญเสยอวยวะส าคญตงแต 2 อวยวะขนไป (จ ากดเฉพาะ มอ เทา ดวงตา) สวนความเสยหายประเภทอน ๆ ผรบประกนภยจะชดใชตามอตราสวนของจ านวนเงนเอาประกนภย หรอตามอตราคาชดเชยทก าหนดไวในกรมธรรมประกนภย เชน กรณสญเสยอวยวะ (นอกเหนอไปจากการสญเสยอวยวะส าคญตงแต 2 ชนขนไป หรอกรณทพพลภาพถาวรบางสวน ทพพลภาพชวคราวสนเชง หรอผรบประกนภยจะชดใชจ านวนเงนคารกษาพยาบาลทผ เอาประกนภยจายไปจรงเทานน ส าหรบความคมครองคารกษาพยาบาล ซงกรมธรรมประกนภยกไดระบค านยามของทพพลภาพในลกษณะตาง ๆ ไวโดยเฉพาะอยางชดแจง เนองจากเปนความหมายเฉพาะตามทระบไวในสญญาประกนภย และสอดคลองกบอตราเบยประกนภยทผรบประกนภยเรยกเกบ การตความลกษณะของการทพพลภาพจงตองเปนไปตามทระบไวในสญญาประกนภยโดยเครงครดเทานน หาอาจน าความหมายตามพจนานกรมหรอความหมายตามความเขาใจของคนทวไปมาใชได

“ทพพลภาพถาวรสนเชง” หมายความถง ทพพลภาพถงขนาดไมสามารถประกอบหนาทการงาน ใด ๆ ในอาชพประจ าและอาชพอน ๆ ไดโดยสนเชงตลอดไป

“ทพพลภาพบางสวน” หมายความถง ทพพลภาพถงขนาดไมสามารถประกอบหนาทการงานใด ๆ ในอาชพประจ าตามปกตไดตลอดไป แตท างานอนเพอสนจางได

การทผเอาประกนภยจะทพพลภาพจนถงขนาดทเขาขายการทพพลภาพถาวรสนเชงและไดรบชดใชเตมตามจ านวนเงนเอาประกนภย ไมเพยงแตจะตองมสภาพรางกายซงไมสามารถประกอบหนาทการงานในอาชพประจ าไดเทานน แตจะตองทพพลภาพจนถงขนาดทไมสามารถประกอบอาชพอน ๆ ไดโดยสนเชงตลอดไป เชน ผเอาประกนภยพการจนไมสามารถลกขนเดน ชวยเหลอตนเองไมได หรอเปนเจาชายนทรา แตถาหากผเอาประกนภยประสบอบตเหตท าใหสญเสยขาทงสองขาง กไมถอวาผเอาประกนภยทพพลภาพถาวรสนเชงตามนยของสญญาประกนภย เนองจากผเอาประกนภยยงสามารถประกอบอาชพอนทไมตองใชขา เชน พนกงานพมพดด หรอพนกงานรบโทรศพท อยางไรกตาม กรณดงกลาวแมจะไมเขาขาย “ทพพลภาพถาวรสนเชง” ตามสญญาประกนภย แตผเอาประกนภยกมสทธไดรบชดใชคาสนไหมทดแทนเตมตามจ านวนเงนเอาประกนภย ภายใตเงอนไขความคมครองการสญเสยอวยวะส าคญ ตงแต 2 อวยวะขนไป ซงขอเทจจรงตามค าพพากษาฎกาน แมปรากฏวาประสาทหของผเอาประกนภยจะเสยไปอยางถาวร โดยเปนเหตใหผเอาประกนภยไมสามารถประกอบอาชพรบจางซอมรถจกรยานยนตตามปกตได แตกไมปรากฏขอเทจจรงวาผเอาประกนภยมอาการทพพลภาพจนถงขนาดทไมสามารถประกอบอาชพอน ๆ ไดโดยสนเชงตลอดไป กรณดงกลาวจงยงไมนาจะเขาขาย “ทพพลภาพถาวรสนเชง” ตามสญญาประกนภย อนเปนเหตใหผรบประกนภยตองรบผดเตมตามจ านวนเงนเอาประกนภย กรณดงกลาวนนาจะเขาขาย “ทพพลภาพถาวรบางสวน” กลาวคอ ผเอาประกนภยทพพลภาพถงขนาดไมสามารถประกอบหนาทการงานในอาชพประจ าตามปกตไดตลอดไป แตกยงสามารถท างานอนเพอสนจางได ซงผรบประกนภยมหนาทตองชดใชตามอตราสวนของจ านวนเงนเอาประกนภยตามทก าหนดไวในกรณประกนภยเทานน สวนสาเหตทตองพจารณาความคมครองตามหลกเกณฑทก าหนดไวในสญญาโดยเครงครดนน เนองจากผรบประกนภยเปนผบรหารจดการกองทนทมาจากการช าระเบยประกนภยของผเอาประกนภยทก ๆ ราย การชดใชคาสนไหมประกนชวตตองเปนไปตามความเสยงทกรมธรรมประกนภยมเจตนารมณใหควา มคมครองเทานน หากมการชดใชคาสนไหมทดแทนนอกเหนอไปจากสญญาประกนภยจะกอใหเกดความเสยหายแกผเอาประกนภยทกคน เนองจากจะท าใหอตราความสญเสย (Loss Ratio) ทใชในการค านวณเบยประกนภยผดเพยนไป

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-24

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-25

จากทควรจะเปน ซงหากอตราความสญเสยสงขนกจ า เปนตองปรบเบยประกนภยส าหรบการประกนภยประเภทดงกลาวใหสงขน ค าพพากษาศาลฎกาท 170/2528 สามโจทกเอาประกนชวตไวกบจ าเลย โดยโจทกเปนผรบประโยชนในกรมธรรมประกนชวต มเงอนไขวา ถาสามโจทกถงแกความตายโดยอบตเหต จ าเลยจะใชเงนเปนจ านวนสองเทาของจ านวนทเอาประกนภย ในระหวางอายสญญาสามโจทกเปนลมลมลงศรษะฟาดพนสมองไดรบความกระทบกระเทอนถงแกความตาย ดงน เหนไดวาผทตายเปนลมหกลมเปนเรองเกดขนโดยบงเอญปราศจากเจตนาและความคาดหมายของผตาย จงถอไดวาผตายตายเพราะอบตเหตตามกรมธรรมประกนชวต จ าเลยจงตองรบผดชดใชเงนใหโจทกสองเทาตามสญญา ค าพพากษาศาลฎกาท 1769/2521 ผเอาประกนภยไดเอาประกนภยอบตเหตเดนทางไวกบบรษทแรกส าหรบชวงเวลาหนง แลวขอเลอนวนเดนทางไปเปนอกชวงเวลาหนง ซงบรษทยงไมอนมต กบไดขอเอาประกนภยกบอกบรษทหนงแตบรษทนนกยงมไดตอบสนองรบแลวผเอาประกนจงไดเอาประกนภยกบบรษทจ าเลยอก ดงน ขอความทผเอาประกนภยรบรองวาไมเคยเอาประกนภยเกยวกบอบตเหต อนท าใหถงแกความตายหรอรางกายไดรบบาดเจบไวกบบรษทอนกอน เปนขอทจ าเลยอาจบอกปดไมยอมท าสญญา แตเมอเอาประกนภยครงแรกเปนคนละชวงเวลากบทเอาประกนภยกบจ าเลย โดยบรษทแรกยงมไดอนมตใหเลอนวนเดนทางและการเอาประกนภยครงทสองบรษทนนกยงมไดตอบสนองรบจงถอไมไดวาผเอาประกนภยไดเอาประกนภยเกยวกบอบตเหตไวกบบรษทอนกอนจ าเลย ค าพพากษาศาลฎกาท 1002/2505 ผเอาประกนชวตถกงพษกดถงตายโดยบงเอญนนนบวาเปนอบตเหตตามความหมายของค าวา อบตเหต แหงขอสญญาทวา “ตองเปนเหตเนองมาจากรางกายของผเอาประกนภยถกบาดเจบอยางรนแรง จากสงทเกดขนภายนอกโดยบงเอญและปราศจากเจตนาของผมสวนกระท าใหเหตการณนนเกดขน” แลว ผรบประกนชวตจงตองรบผด สญญาเพมเตมประกนภยอบตเหต มขอยกเวนกรณถกฆาตกรรม ซงมตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 1803/2530 ผตายไดท าสญญาประกนภยคมครองอบตเหตกบจ าเลย โดยในสญญาดงกลาวมขอยกเวนความรบผดของผรบประกนภยวาจะไมรบผดชอบชดใชคาทดแทนใด ๆ ถาหากผเอาประกนภยเสยชวตดวยการถกฆาตกรรม เมอขอเทจจรงฟงไดวา ผตายถกคนรายฆาตายโดยเจตนา การตายของผตายจงเกดจากการฆาตกรรมจ าเลยซงเปนผรบประกนภยจงไมตองรบผด ค าพพากษาศาลฎกาท 764/2519 ส. เอาประกนอบตเหต กรมธรรมยกเวนกรณฆาตกรรม มคนรายขวางลกระเบดมายงโตะอาหารท ส. นงอยกบคนอก 3 คน ท าให ส. กบอกคนหนงตายโดยตงใจฆาคนอน เปนอบตเหตซงบรษทประกนภยตองรบผด ไมใชฆาตกรรม ค าพพากษาศาลฎกาท 395/2532 แมสญญาประกนชวตจะไมคมครองการท ารายหรอฆาตกรรมกตาม แตเมอขอเทจจรงนอกจากจะไมปรากฏวาคนทใชอาวธปนยงผเอาประกนภยเปนใครแลว ยงฟงไมไดแนชดผเอาประกนภยถงแกความตายเพราะถกคนรายใชอาวธปนยงหรอเพราะอบตเหตรถยนตพลกคว า ดงนนจงนบวา การตายของผเอาประกนภยเกดขนโดยอบตเหต ผรบประกนภยจงตองคมครองมรณภยเนองจากอบตเหต

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-25

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-25

จากทควรจะเปน ซงหากอตราความสญเสยสงขนกจ า เปนตองปรบเบยประกนภยส าหรบการประกนภยประเภทดงกลาวใหสงขน ค าพพากษาศาลฎกาท 170/2528 สามโจทกเอาประกนชวตไวกบจ าเลย โดยโจทกเปนผรบประโยชนในกรมธรรมประกนชวต มเงอนไขวา ถาสามโจทกถงแกความตายโดยอบตเหต จ าเลยจะใชเงนเปนจ านวนสองเทาของจ านวนทเอาประกนภย ในระหวางอายสญญาสามโจทกเปนลมลมลงศรษะฟาดพนสมองไดรบความกระทบกระเทอนถงแกความตาย ดงน เหนไดวาผทตายเปนลมหกลมเปนเรองเกดขนโดยบงเอญปราศจากเจตนาและความคาดหมายของผตาย จงถอไดวาผตายตายเพราะอบตเหตตามกรมธรรมประกนชวต จ าเลยจงตองรบผดชดใชเงนใหโจทกสองเทาตามสญญา ค าพพากษาศาลฎกาท 1769/2521 ผเอาประกนภยไดเอาประกนภยอบตเหตเดนทางไวกบบรษทแรกส าหรบชวงเวลาหนง แลวขอเลอนวนเดนทางไปเปนอกชวงเวลาหนง ซงบรษทยงไมอนมต กบไดขอเอาประกนภยกบอกบรษทหนงแตบรษทนนกยงมไดตอบสนองรบแลวผเอาประกนจงไดเอาประกนภยกบบรษทจ าเลยอก ดงน ขอความทผเอาประกนภยรบรองวาไมเคยเอาประกนภยเกยวกบอบตเหต อนท าใหถงแกความตายหรอรางกายไดรบบาดเจบไวกบบรษทอนกอน เปนขอทจ าเลยอาจบอกปดไมยอมท าสญญา แตเมอเอาประกนภยครงแรกเปนคนละชวงเวลากบทเอาประกนภยกบจ าเลย โดยบรษทแรกยงมไดอนมตใหเลอนวนเดนทางและการเอาประกนภยครงทสองบรษทนนกยงมไดตอบสนองรบจงถอไมไดวาผเอาประกนภยไดเอาประกนภยเกยวกบอบตเหตไวกบบรษทอนกอนจ าเลย ค าพพากษาศาลฎกาท 1002/2505 ผเอาประกนชวตถกงพษกดถงตายโดยบงเอญนนนบวาเปนอบตเหตตามความหมายของค าวา อบตเหต แหงขอสญญาทวา “ตองเปนเหตเนองมาจากรางกายของผเอาประกนภยถกบาดเจบอยางรนแรง จากสงทเกดขนภายนอกโดยบงเอญและปราศจากเจตนาของผมสวนกระท าใหเหตการณนนเกดขน” แลว ผรบประกนชวตจงตองรบผด สญญาเพมเตมประกนภยอบตเหต มขอยกเวนกรณถกฆาตกรรม ซงมตวอยางค าพพากษาศาลฎกาดงตอไปน ค าพพากษาศาลฎกาท 1803/2530 ผตายไดท าสญญาประกนภยคมครองอบตเหตกบจ าเลย โดยในสญญาดงกลาวมขอยกเวนความรบผดของผรบประกนภยวาจะไมรบผดชอบชดใชคาทดแทนใด ๆ ถาหากผเอาประกนภยเสยชวตดวยการถกฆาตกรรม เมอขอเทจจรงฟงไดวา ผตายถกคนรายฆาตายโดยเจตนา การตายของผตายจงเกดจากการฆาตกรรมจ าเลยซงเปนผรบประกนภยจงไมตองรบผด ค าพพากษาศาลฎกาท 764/2519 ส. เอาประกนอบตเหต กรมธรรมยกเวนกรณฆาตกรรม มคนรายขวางลกระเบดมายงโตะอาหารท ส. นงอยกบคนอก 3 คน ท าให ส. กบอกคนหนงตายโดยตงใจฆาคนอน เปนอบตเหตซงบรษทประกนภยตองรบผด ไมใชฆาตกรรม ค าพพากษาศาลฎกาท 395/2532 แมสญญาประกนชวตจะไมคมครองการท ารายหรอฆาตกรรมกตาม แตเมอขอเทจจรงนอกจากจะไมปรากฏวาคนทใชอาวธปนยงผเอาประกนภยเปนใครแลว ยงฟงไมไดแนชดผเอาประกนภยถงแกความตายเพราะถกคนรายใชอาวธปนยงหรอเพราะอบตเหตรถยนตพลกคว า ดงนนจงนบวา การตายของผเอาประกนภยเกดขนโดยอบตเหต ผรบประกนภยจงตองคมครองมรณภยเนองจากอบตเหต

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

2-26 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

อยางไรกตามอบตเหตในบางกรณอาจมสาเหตมาจากการประมาทเลนเลอของผเอาประกนภยหรอผรบประโยชน ซงกรณดงกลาวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 879 ก าหนดใหเปนขอยกเวนความรบผดของผรบประกนภย ซงการประมาทเลนเลอระดบใดจงเปนสาระส าคญทผเอาประกนภยจ าตองร ค าวาประมาทเลนเลอ คอการกระท าทปราศจากความระมดระวงซงบคคลในภาวะเชนนนจกตองมตามวสยหรอพฤตการณ สวนความประมาทเลนเลออยางรายแรงเปนการกระท าทเบยงเบนไปจากมาตรฐานอยางมาก เชน คาดเหนไดวาความเสยหายนนอาจเกดขนได หรอจะกลาวอกนยหนงกคอ หากใชความระมดระวงสกเพยงเลกนอย เทานนกคงคาดเหนไดวาอาจเกดความเสยหายเชนนนขน ค าพพากษาศาลฎกาทจะน ามาเทยบเคยงกจะพบความจรงของกฎหมายขอหนงวา ขอยกเวนความรบผดของผรบประกนภยตามมาตรา 879 ตองเกดเพราะความประมาทเลนเลออยางรายแรงของผเอาประกนภยหรอผรบผลประโยชนเทานน สวนบคคลผถอเสมอนหนงผเอาประกนภย เชน ผขบขรถยนตโดยไดรบความยนยอมจากผรบประกนภยดงเชนในกรณตามค าพพากษาศาลฎกาตอไปน ศาลฎกาวนจฉยวาไมเขาขายยกเวนความผดของผรบประกนภย เพราะมสภาษตกฎหมายกลาวไววา “ขอยกเวนตองตความโดยเครงครด” อยางเชนค าพพากษาศาลฎกาท 1720/2539 กลาววา มาตรา 879 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนบทบญญตยกเวนความรบผดของผรบประกนภย จงตองตความโดยเครงครด ตามมาตราดงกลาว ผรบประกนภยจะหลดพนความรบผดเมอความเสยหายนนเกดขนจากความประมาทเลนเลออยางรายแรงของผเอาประกนภยหรอของผรบประโยชน เทานน การทบตรของผเอาประกนภยเปนผขบรถยนตไปเกดอบตเหต สงทเกดขนจงไมไดเกดจากการกระท าของผเอาประกนภย บรษทจ าเลยจงไมพนความรบผด 2. สญญาเพมเตมโรครายแรง สญญาเพมเตมโรครายแรงจะใหความคมครองผเอาประกนภยกรณทผเอาประกนภยปวยเปนโรคหรอมสภาวะการเจบปวยอยางรายแรงและไดรบการวนจฉยจากแพทยครงแรกวาเปนโรคหรอสภาวะของโรคตามค านยามทระบไวในสญญาเชนโรคหลอดเลอดในสมอง โคมา โรคมะเรงระยะสดทาย โรคไตวายและอน ๆ โดยบรษทจะจายจ านวนเงนเอาประกนภยตามทไดระบไวเตมจ านวนเพอใหผเอาประกนภยจะไดมเงนไปใชรกษาตว

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

1-6 คมอปฏบตงานส าหรบตวแทนประกนชวต

2.1 จ านวนบรษทประกนภยในประเทศไทย ณ วนท 1 ธนวาคม 2557 แสดงดงตารางท 1.1

ตารางท 1.1 จ านวนบรษทประกนภยในปจจบน

บรษททประกอบธรกจ จดทะเบยนในประเทศไทย สาขาบรษทตางประเทศ รวม ประกนชวต 22 1 23 ประกนวนาศภย 51 5 56 ประกนสขภาพ 4 - 4 ประกนภยตอ

- ประกนชวต - ประกนวนาศภย

1 - 1 1 - 1

รวม 79 6 85

ทมา: ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย 2.2 รายชอบรษทประกนชวตในประเทศไทย ปจจบนจ านวนบรษทประกนชวตในประเทศไทย มทงสน 24 บรษท เปนบรษททรบประกนภยโดยตรง 23 บรษท และเปนบรษททรบประกนภยตอ 1 บรษท มรายชอเปนอกษรยอและชอเตมดงตารางท 1.2

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

ลขสทธ ของส�ำนกงำนคณะกรรมกำรก�ำกบและสงเสรมกำรประกอบธรกจประกนภย หำมน�ำไปใชในกำรแสวงหำก�ำไรทำงกำรคำ

2-26

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-27

บรรณานกรม

ชนะพล มหาวงษ. (14 มถนายน 2558). กระบวนการระงบขอพพาทดานประกนภยดวยวธประนอมขอพพาทและวธ

อนญาโตตลาการส านกงาน ปคภ. (อดส าเนา). ไชยยศ เหมะรชตะ. (2555). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยประกนภย (พมพครงท 6). กรงเทพฯ:

ส านกพมพนตธรรม. พรชย สนทรพนธ. (2545). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยลกษณะประกนภย (พมพครงท 1). กรงเทพฯ: ธนธช

การพมพ จ ากด. ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ. (2541). ค าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยประกนภย. กรงเทพฯ:

ส านกพมพจรรชการพมพ. ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย. (2555). ประมวลค าพพากษาศาลฎกาทเกยวกบการ

ประกนภย ป พ.ศ. 2537 – 2551. กรงเทพฯ: (ม.ป.พ.). สรพล สขทรรศนย. (2549). ค าอธบายกฎหมายลกษณะประกนภย (พมพครงท 7). กรงเทพฯ: ส านกพมพวญญชน. อดศร พพฒนวรพงศ. (2551). ค าพพากษาศาลฎกาทส าคญและขอกฎหมายทศาลใชเปนแนวทางการพพากษา. กรงเทพฯ (อดส าเนา).

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคา

กฎหมายทเกยวของกบตวแทนประกนชวต 2-3

เรองท 2.1 ลกษณะเฉพาะของสญญาประกนชวต

ตามทไดกลาวไววา การประกนชวตคอ สญญาประกนภยซงผรบประกนภยตกลงวาจะจายเงนหรอใชเงนจ านวนหนงใหเมอผเอาประกนภยหรอผทถกเอาประกนภยแลวแตกรณยงคงมชวตอยจนถงเวลาทก าหนดไวในสญญาหรอถงแกมรณะภายในระยะเวลาของสญญา โดยบคคลทเกยวของกบการประกนชวตมอยดวยกน 3 ฝายคอ ผรบประกนภย ผเอาประกนภย และผรบประโยชน โดยเมอสญญาประกนชวตเกดขนแลว คสญญายอมมสทธและหนาทตามสญญาซงกนและกน โดยกฎหมายทเกยวของกบการประกนชวตทส าคญ ไดแก ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะ 20 วาดวยเรองประกนภย พระราชบญญตประกนชวต พ.ศ. 2535 และท แกไขเพมเตม รวมถงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการฟอกเงน พ.ศ. 2542 โดยลกษณะส าคญของสญญาประกนชวตจะมลกษณะพเศษ คอ เปนสญญาเสยงโชค เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาส าเรจรป เปนสญญาใชเงนจ านวนแนนอน และเปนสญญาประกนชวตทมลกษณะเปนสญญาทตองไดรบความเหนชอบจากหนวยงานของรฐ และนอกจากนเพอใหเงอนไขกรมธรรมประกนชวตประเภทสามญมแบบและขอความทเปนมาตรฐานเดยวกน ตามค าสงของนายทะเบยน เรองการใหความเหนชอบแบบและขอความกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ฉบบมาตรฐานซงกรมธรรมประกนชวต ประเภทสามญ ไดแกกรมธรรมประกนชวต แบบชวระยะเวลา แบบสะสมทรพย แบบตลอดชพ และแบบบ านาญแตทงนการตความสญญาประกนภยนนจะตองพจารณาเจตนาทแทจรงของคสญญาวาเขามเจตนาทแทจรงในการท าสญญาอยางไร การเกดขนของสญญาประกนชวตตองอาศยหลกเกณฑทวไปของการเกดขนของสญญาประกนชวต กลาวคอ ตองมบคคลสองฝายไดแก ฝายผเสนอและฝายผสนอง ทงสองฝายตองแสดงเจตนาผกนตสมพนธโดยเขาท าสญญาตอกน และในการฟองรองเรยกเงนตามสญญาประกนชวตไมมกฎหมายก าหนดอายความไวเปนพเศษ จงตองใชอายความ 10 ป ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 193/30 และอายความอาจสะดดหยดอยตามพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551

สญญาประกนชวตมลกษณะเฉพาะทแตกตางไปจากสญญาอน ๆ ดวยเหตนเองประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จงไดบญญตใหสญญาประกนภยเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนง ซงไดบญญตไวในลกษณะ 20 ตงแตมาตรา 861 ถงมาตรา 897 หลกส าคญทเปนลกษณะทวไปของสญญาประกนชวตไดแก 1) หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได และ 2) หลกเกยวกบความสจรตอยางยงของคสญญา โดยมรายละเอยดดงตอไปน

1. หลกเกยวกบสวนไดเสยอนอาจเอาประกนภยได (Principle of Insurable Interest)

ค าวา “สวนไดเสย” คอ สวนไดเสยในเหตประกนภย “Insurable Interest” หมายถงการทบคคลใดจะตองสญเสยหรอไดรบความเสยหายถามเหตการณอนใดอนหนงเกดขน หรอจะไดรบประโยชนในกรณทไมมเหตการณอนใดอนหนงเกดขน (ไพโรจน วายภาพ และสทธโชค ศรเจรญ, 2541, น. 40)

ลขสทธ ของสำนกงานคณะกรรมการกำกบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามนำไปใชในการแสวงหากำไรทางการคาลขสทธ ของส�านกงานคณะกรรมการก�ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย หามน�าไปใชในการแสวงหาก�าไรทางการคา

2-27