Ti Chnh Quc T Nhm 3

1

MC LC

MC LC .................................................................................................................................... 1

PHN M U.......................................................................................................................... 3

Chng 1 NHNG L LUN CHUNG V U T GIN TIP NC NGOI ......................................................................................................................................................... 6

1.1. KHI NIM U T GIN TIP NC NGOI .................................................. 6 1.2. CC HNH THC V C TRNG C BN CA FPI....................................... 7

1.2.1. Cc hnh thc ca FPI ............................................................................................... 7 1.2.2. c trng c bn ca FPI .......................................................................................... 9

1.3. CC NHN T NH HNG N DNG VN FPI ........................................... 9 1.4. VAI TR CA FPI ........................................................................................................ 10

1.4.1. i vi nc i u t............................................................................................. 10 1.4.2. i vi nc nhn u t ........................................................................................ 11

1.5. SO SNH DNG VN U T GIN TIP FPI V U T TRC TIP FDI ............................................................................................................................................ 13

1.5.1. Ging nhau................................................................................................................ 13 1.5.2. Khc nhau.................................................................................................................. 13

Chng 2 HOT NG U T GIN TIP NC NGOI CA VIT NAM ....................................................................................................................................................... 15

2.1. TM QUAN TRNG CA VN U T GIN TIP NC NGOI ........... 15 2.2. THC TRNG HOT NG U T GIN TIP NC NGOI CA VIT NAM ......................................................................................................................................... 16

2.2.1. Cc giai on thu ht vn u t gin tip nc ngoi ca Vit Nam.............. 16 2.2.2. Mt s cng ty qun l qu ch yu...................................................................... 17 2.2.3. Thc trng hot ng u t gin t ip nc ngoi vo Vit Nam..................... 17

2.2.3.1. Thc trng .......................................................................................................... 17 2.2.3.2. Nhng tc ng ca dng vn u t gin tip nc ngoi vo Vit Nam ........................................................................................................................................... 22

2.2.3.2.1. Tch cc ...................................................................................................... 22 2.2.3.2.2. Tiu cc ...................................................................................................... 24

2.2.4. Thc trng hot ng u t gin t ip ca Vit Nam ra nc ngoi................. 29 2.2.4.1. C s php l ..................................................................................................... 29 2.2.4.2. Thc trng nguyn nhn ............................................................................... 30

CHNG 3 MT S GII PHP THU HT VN U T GIN TIP NC NGOI CA VIT NAM....................................................................................................... 32

3.1. KHUYNH HNG VN NG CA DNG VN U T GIN TIP TI CC NC ANG PHT TRIN..................................................................................... 32

3.1.1. Khuynh hng vn ng ca vn u t gin tip .............................................. 32 3.1.2. Tc ng ca dng vn u t gin tip t i cc nc ang pht trin .............. 40 3.1.3. Bi hc i vi Vit Nam ....................................................................................... 41

3.2. NHNG U TH V TR NGI TRONG VIC TNG CNG THU HT FPI VO VIT NAM ............................................................................................................ 43

Ti Chnh Quc T Nhm 3

2

3.2.1. u th ........................................................................................................................ 43 3.2.2. Tr ngi ..................................................................................................................... 43

3.3. KIM SOT V IU TIT VN FPI ..................................................................... 45 3.3.1.1. Tnh tt y u ca vic kim sot v iu tit vn FPI.................................... 45 3.3.1.2. Mt s gii php kim sot v iu tit vn FPI........................................... 47

3.4. CC GII PHP NHM THC Y VIC THU HT VN FPI ..................... 49 3.4.1. Gii php thu ht u t gin tip nc ngoi vo Vit Nam ............................ 49 3.4.2. Gii php nhm tng cng u t gin tip ra nc ngoi ca Vit Nam...... 50

3.5. MT S CHNH SCH CN THIT TRONG THI GIAN TI ........................ 51

KT LUN ................................................................................................................................ 54

TI LIU THAM KHO....................................................................................................... 55

Ti Chnh Quc T Nhm 3

3

Tiu lun

Nghin cu hot ng u t gin tip nc ngoi ca Vit Nam

Ti Chnh Quc T Nhm 3

4

PHN M U

1. L do chn ti

Ni n sn xut kinh doanh di bt c hnh thi kinh t x hi no, th vn l

yu t u tin gi vai tr quan trng v quyt nh i vi mt doanh nghip, ni rng

hn l nn kinh t ca mt t nc. C th ni rng vn l yu t c nh hng to ln

i vi tng trng ca nn kinh t. Quy m vn u t c ngha v cng quan trng

i vi chin lc pht trin kinh t ca mt t nc. Song song vi vic pht huy

ngun lc trong nc, vic tn dng ngun vn u t trc tip nc ngoi FDI v u

t gin tip nc ngoi FPI c coi l mt s thng minh rt ngn thi gian tch

ly vn ban u, to nn tin vng chc cho pht trin kinh t, c bit i vi cc

quc gia ang pht trin. Chnh v l m ngun vn u t nc ngoi c coi nh

chic cha kha vng m ra cnh ca thnh vng cho cc quc gia ni chung v

Vit Nam ni ring. p ng vi yu cu pht trin ca nn kinh t Vit Nam trong c

ch th trng hin nay, ng v Nh nc ta v ang ban hnh, sa i c ch qun

l cc chnh sch kinh t - ti chnh cho ph hp vi tnh hnh mi nhm p ng kp thi

vi nhng thay i c th tn ti v pht trin. Nhn li chng ng 20 nm qua, khu

vc kinh t c vn TNN khng ngng m rng v pht trin, v ang tr thnh b

phn quan trng ca nn kinh t, gp phn tch cc vo thnh cng ca cng cuc i

mi t nc. S ra i Lut u t nc ngoi ti Vit Nam nm 1987 nh du

bc khi u qu trnh m ca nn kinh t, a dng ha, a phng ha cc quan h

kinh t i ngoi, kt hp cht ch vic pht huy c hiu qu cc ngun lc trong nc

vi vic thu ht ti a cc ngun lc bn ngoi cho chin lc pht trin kinh t. Nu

ngun vn FDI c vai tr trc tip thc y sn xut, th ngun vn FPI li c tc ng

kch thch th trng ti chnh pht trin theo hng nng cao hiu qu hot ng, m

rng quy m v tng tnh minh bch, to iu kin cho doanh nghip trong nc d dng

tip cn vi ngun vn mi, ng thi nng cao vai tr qun l nh nc v cht lng

qun tr doanh nghip, c tc ng thc y mnh m cc mi quan h kinh t. i vi

Vit Nam, thu ht ngun vn FPI mang mt ngha rt quan trng xy dng, tng

bc hon thin kt cu h tng kinh t v h tng x hi trong s nghip CNH-HH t

nc. Cc doanh nghip Vit Nam ang trong qu trnh ci cch v c phn ha nhm

gia tng nng lc v hiu qu cnh tranh khi gia nhp WTO. Trong nhng nm gn y,

c cu ca cc dng u t vo Vit Nam m c th l dng vn u t gin tip nc

Ti Chnh Quc T Nhm 3

5

ngoi - FPI ngy cng a dng v phong ph hn. Vic thnh lp th trng chng khon

v gi vng nn kinh t n nh trong nhng nm qua gip cc nh u t nc ngoi tin

tng v u t mt lng vn kh ln vo th trng Vit Nam c th hin qua

nhng cng ty qun l qu nc ngoi vi nh hng u t di hn v rt t khi "lt

sng" nh Dragon Capital, VinaCapital, M ekong Capital. Bn cnh cn c cc t chc

ti chnh, chng khon nc ngoi cha m vn phng u t ti Vit Nam nhng m

ti khon giao dch chng khon vi ngun vn ngn hn hn cc qu. U thc u t t

cc nh ch ti chnh ton cu vi t l vn ln nht trong 4 knh. Cui cng l FPI t

nh u t chin lc nc ngoi vo cc doanh nghip Vit Nam.

Vic tham gia ca cc nh u t FPI s c tc ng mnh m n th trng ti

chnh, gip cho th trng ti chnh hot ng hiu qu hn, xc lp gi tr th trng ca

cc c phiu nim yt mt cch chuyn nghip, gim thiu nhng dao ng phi th

trng v gp phn gii quyt mt cch c bn cc mi quan h kinh t. Dng vn FPI

c th gip vn cho doanh nghip trong nc, gip doanh nghip tng trng v nng

cao nng lc cnh tranh. V nht l i vi cc doanh nghip trong nc ang thiu vn,

FPI ng mt vai tr quan trng ng k. Tuy nhin, dng vn FPI cng tim n nhng

ri ro hn so vi cc knh huy ng vn t nc ngoi khc. Chnh v l , vic thc

y thu ht FPI n nh, tng xng vi tim nng, gp phn to ng lc pht trin th

trng vn, nng cao nng lc qun tr ca nh doanh nghip v nn kinh t Vit Nam

thi k hu WTO l vn cn c quan tm. Xut pht t nhn thc tm quan trng

ca vn, chng ti xin chn ti: Nghin cu hot ng u t gin tip nc ngoi

ca Vit Nam v thng qua a ra mt s gii php nng cao kh nng thu ht u t

gin tip nc ngoi i vi pht trin kinh t - x hi Vit Nam trong thi gian ti.

2. Kt cu ti:

Gm 3 chng :

Chng 1: NHNG L LUN CHUNG V U T GIN TIP

NC NGOI

Chng 2: HOT NG U T GIN TIP NC NGOI CA

VIT NAM

Chng 3: MT S GII PHP NHM TNG CNG THU HT

FPI CA VIT NAM

Ti Chnh Quc T Nhm 3

6

Chng 1

NHNG L LUN CHUNG V

U T GIN TIP NC NGOI

1.1. KHI NIM U T GIN TIP NC NGOI

Vn u t nc ngoi c chia thnh hai loi: u t trc tip nc ngoi (FDI -

Foreign Direct Investment), v u t gin tip nc ngoi (Foreign Indirect Investment

hoc thng dng hn l Foreign Portfolio Investment). u t gin tip nc ngoi l

hnh thc u t gin tip xuyn bin gii. N ch cc hot ng mua ti sn ti chnh

nc ngoi nhm kim li. Hnh thc u t ny khng km theo vic tham gia vo cc

hot ng qun l v nghip v ca doanh nghip ging nh trong hnh thc u t trc

tip nc ngoi. Theo iu 3 Lut u t ca Vit Nam c thng qua nm 2005 v c

hiu lc t thng 7/2006 xc nh: u t gin tip l hnh thc u t thng qua

vic mua c phn, c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc; thng qua qu u t

chng khon v thng qua cc nh ch ti chnh trung gian khc m nh u t khng

trc tip tham gia qun l hot ng u t. Theo cch hiu ny, u t gin tip nc

ngoi l cc khon u t gin tip do cc nh u t nc ngoi thc hin. phn bit

vi u t gin tip trong nc do cc nh u t trong nc thc hin c thng qua 2

hnh thc ch yu sau:

- Nh u t trc tip mua c phn, c phiu, tri phiu v cc giy t c gi khc

ca cc doanh nghip, ca chnh ph v ca cc t chc t tr c php pht hnh trn

th trng ti chnh.

- Nh u t gin tip thc hin u t thng qua Qu u t chng khon hoc

nh ch ti chnh trung gian khc trn th trng ti chnh.

Cch hiu ny gn vi nh ngha ca Qu tin t quc t (IMF): u t gin tip

nc ngoi (FPI) l hot ng mua chng khon (c phiu hoc tri phiu) c pht

hnh bi mt cng ty hoc c quan chnh ph ca mt nc khc trn th trng ti chnh

trong nc hoc nc ngoi.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

7

1.2. CC HNH THC V C TRNG C BN CA FPI

1.2.1. Cc hnh thc ca FPI

Theo Lut u t nm 2005

iu 26 quy nh v cc hnh thc u t gin tip vo Vit Nam

Nh u t thc hin u t gin tip ti Vit Nam theo cc hnh thc sau

y:

Mua c phn, c phiu, tri phiu v cc giy t c gi khc;

Thng qua qu u t chng khon;

Thng qua cc nh ch ti chnh trung gian khc.

u t thng qua mua, bn c phn, c phiu, tri phiu v giy t c gi

khc ca t chc, c nhn v th tc thc hin hot ng u t gin tip theo quy

nh ca php lut v chng khon v cc quy nh khc ca php lut c lin quan.

iu 76 quy nh v cc hnh thc u t gin tip ra nc ngoi ca Vit Nam:

Vic u t ra nc ngoi theo hnh thc u t gin tip phi tun th cc

quy nh ca php lut v ngn hng, chng khon v cc quy nh khc ca php lut

c lin quan.

Cc hnh thc u t gin tip nc ngoi:

Cc hnh thc u t gin tip nc ngoi bao gm: M ua c phn, c phiu, tri

phiu v cc loi giy t c gi khc thng qua qu u t chng khon hoc thng qua

cc nh ch ti chnh trung gian khc.

Vn u t gin tip nc ngoi vo cc nc tn ti di cc loi qu hoc cc

cng ty ti chnh di mt s dng nh:

Qu tng h: L qu c iu hnh bi cng ty u t nhm huy ng

vn c ng v u t vo chng khon, tri phiu, hp ng option, hng ho hay cc

chng khon trn th trng tin t, thng pht hnh chng khon qu huy ng vn.

y l mt loi chng khon to c hi cho cc nh u t nh c kh nng tip cn vi

mt danh mc u t a dng v c mt s qun l chuyn mn. Mi c ng u c c

hi c hng li t hot ng u t ca qu nhng ng thi cng phi chu l nu

nh u t khng thnh cng.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

8

Qu tr cp v hu bng: c thnh lp to ngun thu nhp cho nhng

ngi v hu v khng cn kh nng lm vic. Cc qu ny nhn tin ng gp ca cng

nhn, ch doanh nghip v s dng ngun ngn qu c c u t vo c loi tri phiu

chnh ph, tri phiu kho bc, tri phiu th, u vo c phiu, tri phiu ca doanh

nghip. Cc loi qu ny thng c quy m nh do vic u t b hn ch.

Cng ty bo him (Insurance Firm): gm bo him nhn th v bo him phi

nhn th (bo him trch nhim v ti sn). Cc cng ty bo him c u im ni bt l

c tim lc ti chnh mnh nn kh nng u t ln nhng li c ri ro cao, do c tnh

ca ngnh.

Cc t chc ti chnh (Financial Corporation): cc t chc hoc cc tp on

kinh t ln khi mun u t vo th trng nc ngoi thng thit lp cc qu u t

trn th trng . u t di hnh thc h tr k thut, mua c phn hoc huy ng

vn. Cc qu ny khng trc tip tham gia vo vic iu hnh v qun l doanh nghip

m ch thng qua vic h tr v t vn k thut. Vic cp vn c thc hin thng qua

cc trung gian ti chnh l ngn hng. Loi qu ny c tim lc ti chnh mnh, quay

vng vn nhanh nn kh nng u t vo th trng cao. Tuy nhin tip cn c

ngun vn ny th cc doanh nghip phi p ng cc nhu cu kht khe hn t pha nh

u t.

Qu u t mo him (Venture Capital Funds): u t mo him l vic cc

chuyn gia u t tin hnh b vn vo cc cng ty c tim nng mc d cn mi. Nh

u t khng trc tip tham gia vo qu trnh kinh doanh ca cng ty m ng vai tr c

vn, h tr cc gii php iu hnh tin tin thc y s pht trin kinh doanh. Nhng

lnh vc m nh u t la chn thng l nhng lnh vc c kh nng pht trin cao.

Nh u t mo him thng u t vo nhng lnh vc mi, lnh vc cng ngh cao nn

qu u t mo him tr thnh ngi u cho cc cng ty mi hnh thnh, thiu vn

v uy tn. Cc qu u t mo him thng c thnh lp t cc cng ty hoc tp on

kinh t ln nn c tim lc kinh t mnh, i ng chuyn gia u t hung hu, c kh

nng phn tch tnh hnh u t. Cc chin lc u t thng l di hn v c s tnh

ton t m. Cc qu u t mo him thng thu li rt ln nu d n thnh cng, nhng

ri ro, nu xy ra, cng c hu qu nng n hn cc hnh thc u t khc.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

9

1.2.2. c trng c bn ca FPI

Th nht, nh u t khng trc tip tham gia qun l doanh nghip pht

hnh chng khon hoc cc hot ng qun l ni chung ca c quan pht hnh chng

khon.

Th hai, nh u t khng km theo cam kt chuyn giao ti sn vt cht,

cng ngh, o to lao ng v kinh nghim qun l nh trong trc tip u t (FDI). FPI

l u t ti chnh thun ty trn th trng ti chnh.

Trn thc t, mc d FPI dng ch cc hnh thc u t khng phi l u t trc

tip nc ngoi truyn thng (tc u t lp doanh nghip 100% vn nc ngoi, lp

lin doanh hoc cng ty c phn v kinh doanh theo hp ng hp tc kinh doanh),

song s phn bit ny khng phi lc no cng rch ri v thng nht. Chng hn, khi

nh u t dng vn ca mnh mua c phiu ca doanh nghip, nu t l c phiu do

nh u t nm gi thp hn mc nht nh (10% theo tiu chun ca IMF v 30% theo

tiu chun ca Vit Nam hin hnh) l u t gin tip, nhng khi vt ngng ny li

c xp vo u t trc tip v khi , nh u t c th dng quyn b phiu ca mnh

can thip trc tip vo thc t qun l, kinh doanh ca doanh nghip

1.3. CC NHN T NH HNG N DNG VN FPI

Ngun vn FPI chu nh hng ca cc nhn t sau:

Bi cnh quc t (ha bnh, n nh v m, cc quan h ngoi giao v mi

trng php l quc t thun li).

Nhu cu v kh nng u t ca nh u t nc ngoi.

M c t do ha v cnh tranh (ch yu l u i ti chnh v s thn thin,

s thun tin ca qun l nh nc i vi nh u t) ca mi trng u t trong nc.

S pht trin ca h thng tin t v cc dch v h tr kinh doanh ni ring,

ca cc th ch th trng ni chung nc tip nhn u t.

S pht trin v m ca ca th trng chng khon, cht lng ca cc

c phiu, tri phiu do doanh nghip v Nh nc pht hnh, cng nh cc chng khon

c gi khc lu thng trn th trng ti chnh.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

10

S a dng v vn hnh c hiu qu ca cc nh ch ti chnh trung gian

(trc ht l qu u t chng khon, cng ty u t ti chnh cc loi, cc qu u t i

chng, qu u t mo him, qu thnh vin).

S pht trin v cht lng ca h thng thng tin v dch v chng khon,

trong c cc t chc cung cp dch v t vn v dch v nh mc h s tn nhim ca

doanh nghip v chng khon do doanh nghip pht hnh.

Dng FPI t l thun theo cp s nhn cng vi s gia tng qu trnh c phn ha

cc doanh nghip, doanh nghip t nhn v doanh nghip c vn u t nc ngoi ang

hot ng hiu qu trong nc, cng vi vic m rng t l nm gi c phn ca cc

nh u t nc ngoi trong doanh nghip.

1.4. VAI TR CA FPI

FPI c vai tr ln trong nn kinh t ton cu ni chung v i vi tng nc ni

ring. FPI c tc ng nhiu mt, c tch cc v tiu cc i vi nc u t v nc

nhn vn u t.

1.4.1. i vi nc i u t

Tc ng tch cc

a dng ha c cu u t, cho php cc nh u t c th chuyn

vn n nhng th trng mi ni c mc li nhun kinh doanh cao (km theo h

s ri ro ln). Bng cch u t FPI, cc nh u t c th nhanh chng khc phc

xu hng li nhun bnh qun gim dn, nng cao hiu qu kinh doanh.

San s ri ro kinh doanh sang cc khu vc khc, c bit l cc khu

vc th trng mi ni. So vi u t trc tip (FDI), kh nng san s ri ro qua

u t gin tip (FPI) nhy bn hn v a dng hn.

Thng qua u t gin tip, nh u t c c hi tm hiu v thm

nhp th trng mi, thch nghi tng bc vi th trng mi.

Tc ng tiu cc

Th nht, nhng r ro c bit ca th trng ti chnh nc ngoi,

ng ch l ri ro chnh tr, ri ro o c v ri ro kinh t ca th trng mi

ni.

Th hai, cc ro cn v th tc hnh chnh v nht l v thu c th

lm trit tiu li ch thu c.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

11

Th ba, nhng chnh sch iu tit th trng vn ca cc nc nhn

vn FPI.

Th t, chi ph giao dch trong u t FPI c th cao hn so vi d

kin.

1.4.2. i vi nc nhn u t

Tc ng tch cc

Trc ht FPI l mt knh dn vn c quy m ln hn nhiu so vi

u t trc tip truyn thng, cho php c th thu ht lng vn ln ca nc

ngoi ng gp vo tng trng kinh t, gii quyt vic lm v cc mc tiu ti

chnh. Hn na, chnh hnh thc u t FPI cn gip y mnh FDI thng qua

mua c phiu, NTNN c th d dng s hu v trc tip qun l doanh nghip

trong nc. Ngoi ra FPI gip cc doanh nghip trong nc c th hot ng hiu

qu hn, nng ng hn v nng cao gi tr ca mnh.

Vn FPI chy vo c th y nhanh tc tng trng ca mt nc

bng cch lm tng kh nng thanh ton v hiu sut ca th trng vn ni a.

Th trng vn vi kh nng thanh khon v hiu sut cao cho php ngun lc

c s dng mt cch c hiu qu nht dn n y nhanh tc tng trng.

Khi ngun vn FPI chy vo s c tc ng lm tng tnh thanh

khon ca th trng, bi cc giao dch vn trn th trng tr nn si ng hn

khi c s tham gia ca cc NTNN, qua s to iu kin pht trin phn phi

ngun lc v t c tc ng tch cc thc y tng trng kinh t.

Th trng vn pht trin c tc ng lm gim ri ro thanh khon.

Th trng vn vi kh nng thanh khon cao lm cho u t di hn hp dn hn,

bi v n cho php ngi gi tit kim c th nhanh chng bn chng khon vi

chi ph giao dch thp khi h cn s dng khon tin tit kim ca mnh. Khi u

t di hn tr nn hp dn hn s to iu kin ci thin tnh hnh phn phi vn

v tng nng lc sn xut.

Th trng pht trin ng thi lm tng hiu qu qun l doanh

nghip. TTCK pht trin to iu kin qun l doanh nghip hiu qu hn v tnh

cng khai, minh bch thng tin ca th trng, buc cc nh qun l doanh nghip

phi thc hin vai tr qun l tt hn. M t khc, nu TTCK pht trin to iu

kin cho cc nh u t bn ngoi c th mua li cc doanh nghip hot ng

Ti Chnh Quc T Nhm 3

12

khng hiu qu, thay i b my qun l v khuyn khch sn xut kinh doanh

pht trin.

Tc ng tiu cc

So vi cc hnh thc u t nc ngoi, u t gin tip c xu

hng khng n nh hn so vi cc hnh thc u t khc do c tnh th trng

v kh nng thanh khon cao. S khng n nh ca ngun vn FPI mt mc

nht nh l c gi tr, bi v n to c hi tim nng thu ht cc nh u t v

kch thch th trng hot ng hiu qu hn. Tuy nhin, tnh khng n nh cng

s gy ra ri ro, nhng ri ro ny nu khng c qun l hiu qu c th gy ra

tnh trng mt n nh ca h thng ti chnh v cc kh khn kinh t khc.

Nhng ri ro c th xy ra khi u t nc ngoi chy vo nhiu,

nht l u t gin tip l nhng ri ro v m: Dng vn ln chy vo cng c

th lm mt cn bng v m, c bit l khi chnh sch v m khng nht qun v

hng ti nhng mc tiu mu thun. Nguy c ph bin nht l t gi tng ln qu

mc (ng bn t ln gi), chnh iu ph v cn bng ti khon vn v lm

tch t n nc ngoi.

Bn cnh , vn vo c th gy ra p lc lm pht trong mt s

trng hp nh: khi t gi c nh c duy tr, dng vn vo dn n tnh

trng m rng iu kin tin t trong nn kinh t, qua s tc ng n mc gi,

t l lm pht c th gia tng. iu s gy bt li cho hot ng kinh t ni

chung v hot ng ca h thng trung gian ti chnh ni ring.

Ri ro khng hong ti chnh tin t c th xy ra khi cc NTNN

rt vn o t, nht l i vi cc ngun u t gin tip. Cc cuc khng hong ti

chnh tin t M xic (1994), Thi Lan (1997) l mt minh chng rt r nt v

rt vn n t ca cc nh u t gin tip. M c d cc cuc khng hang ti chnh

tin t, c th xut pht t nhng nguyn nhn khc nhau (khng hong lng tin,

khng hong cc ch s kinh t c bn), nhng bi cnh , ngun vn u t

gin tip chim t trng cao trong cc khon vay n nc ngoi s cng lm trm

trng thm mc khng hong. Chnh v vy, trnh nhng tc ng xu ca

nh u t gin tip, vic kim sot cht ch lung vn ny l rt cn thit.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

13

1.5. SO SNH D NG VN U T GIN TIP FPI V U T TRC TIP

FDI

Theo Lut u t 2005: u t trc tip nc ngoi (FDI) l vic nh u t nc

ngoi a vo Vit Nam vn bng tin hoc bng bt k ti sn no tin hnh cc hot

ng u t theo quy nh. T , ta c th rt ra nhng im ging v khc nhau ca

FPI v FDI nh sau:

1.5.1. Ging nhau

C FPI v FDI u n thun l hot ng u t vn ra nc ngoi, lung vn

c lun chuyn t nc ca ngi u t sang nc s dng vn u t, v lm

tng lng vn v d tr ngoi t cho nc ch nh. FDI v FPI xut hin do nhu cu

hi nhp kinh t quc t.

Bn cnh , c hai hnh thc ny u nhm mc ch to li nhun cho nh

u t. to ra li ch tt nht cho mnh, nh u t c th chn cho mnh cch thc

u t ph hp nht, hoc kt hp c hai hnh thc trn. Li nhun ca nh u t ph

thuc vo kt qu kinh doanh ca doanh nghip v t l thun vi s vn u t. Do

, tnh hnh hot ng ca doanh nghip l mi quan tm chung ca c hai hot ng

u t ny.

Do u l hot ng u t quc t nn FDI v FPI chu s iu chnh ca

nhiu lut l khc nhau. Mc d cc hot ng ny chu nh hng ln t lut php

nc tip nhn u t, nhng trn thc t vn b iu chnh bi cc iu c, thng l

quc t v lut ca bn tham gia u t. Do , to mt mi trng u t lnh

mnh, trnh nhng xung t v tranh chp khng ng c, trong qu trnh hi nhp v

pht trin, cc nc nn c s iu chnh lut l ca mnh gn v ph hp vi cc iu

c, lut l quc t.

1.5.2. Khc nhau

V c im, FPI v FDI c nhng im khc nhau nh sau:

Vi FDI, nh u t va l ngi b vn, va l ngi trc tip qun l iu

hnh vic s dng vn ca mnh v c quyn tham gia vo hot ng ca doanh

nghip. Do nh u t c bit quan tm n hot ng sn xut kinh doanh ca

doanh nghip v lin quan trc tip n li nhun ca h. Hay ni cch khc, quyn s

Ti Chnh Quc T Nhm 3

14

hu v quyn s dng gn lin vi nh u t. Li ch thu c theo li nhun cng ty

v c phn chia theo t l vn gp. Tri li, FPI ch n thun l hot ng b vn,

u t vn vo doanh nghip thng qua vic mua bn chng khon hoc nhng ti sn

c gi khc, nh u t khng c quyn tham d vo hot ng ca cng ty. Li nhun

thu c t vic chia c tc hoc vic bn chng khon thu chnh lch. Tuy nhin,

nu nm gi mt s c phn nht nh, FPI c th chuyn thnh FDI, nh u t c

quyn ra quyt nh vi cng ty h ang b vn.

c im ni bt nht ca FPI l tnh bt n nh. Vic bn chng khon din

ra n gin hn nhiu so vi vic hy b mt d n u t trong u t trc tip nc

ngoi. Do , tc lun chuyn vn ca FPI cao hn nhiu so vi FPI. iu ny c

th gip cc nn kinh t mi ni tng tnh linh hot, thc y qu trnh pht trin ca

mnh. Tuy nhin, trong thi k kinh t suy thoi, lng vn ra v vo qu nhanh li

khin cho nn kinh t mt tnh cn bng, gy nh hng ln n hot ng sn xut.

Ngc li, FPI l ngun b sung vn di hn cho nc ch nh, khng d b rt i

trong thi gian ngn v gn lin vi hot ng ca d n. Nc ch nh s c tip

nhn mt ngun vn ln b sung cho vn u t trong nc m khng phi lo tr n.

FDI khng ch gn lin vi vic di chuyn vn m cn i km vi hot ng

chuyn giao cng ngh, chuyn giao kin thc v kinh nghim, to th trng mi cho

c bn u t v bn tip nhn u t. Vn FDI khng ch bao gm vn u t ban u

ca ch u t di hnh thc vn php nh m cn bao gm c vn vay doanh

nghip trin khai v m rng d n cng nh vn u t trch t li nhun thu c

trong qu trnh hot ng ca doanh nghip. Thng thng, FDI thng i km vi ba

yu t: hot ng thng mi (xut, nhp khu), chuyn giao cng ngh v di c lao

ng quc t. Trong khi , FPI ch n thun l lun chuyn vn t nc u t sang

nc tip nhn u t.

Cui cng, thc hin c FPI, cn c mt h thng ti chnh hot ng hiu

qu. Trong khi , cc nc km pht trin li c h thng ti chnh yu, nn FPI c

xu hng lun chuyn gia cc nc pht trin vi nhau, hoc gia nc ang pht

trin sang nc pht trin, hn l lun chuyn sang cc nc ang pht trin. Tri li,

FDI c xu hng chuyn t nc pht trin sang cc nc ang pht trin nhm tm

kim th trng, ngun nhn cng r v li nhun cao.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

15

Chng 2

HOT NG U T GIN TIP

NC NGOI CA VIT NAM

2.1. TM QUAN TRNG CA VN U T GIN TIP NC NGOI

Trn th gii, ngun vn u t nc ngoi ngy cng gi vai tr quan trng i

vi s pht trin ca mi quc gia. Ngun vn ny bao gm u t trc tip (FDI) v u

t gin tip (FPI). u t gin tip hnh thnh v pht trin t lu M v cc nc

Chu u, ni c th trng ti chnh pht trin nhanh chng v mnh m. Loi hnh u

t ny m ra cho cc doanh nghip cch tip cn vi cc ngun vn bn cnh cc

ngun vn truyn thng, gp phn vo vic thc y kinh t pht trin, ng thi cng

thc y u t trn th gii pht trin theo mt xu th mi.

Khc vi u t trc tip nc ngoi l ng gp cho ngnh sn xut cng nghip,

tng kim ngch xut khu v to cng n vic lm. Nhng ngun vn ny li khng tc

ng c ti cc doanh nghip Vit Nam th u t gin tip nc ngoi c th gip vn

cho cc doanh nghip trong nc, gip doanh nghip tng trng v nng cao nng lc

cnh tranh. Chnh v th u t gin tip nc ngoi rt quan trng i vi doanh nghip

trong nc ang thiu vn. Ngoi vic tip cn c vi cc ngun vn mi, doanh

nghip cn tip cn c vi k thut sn xut v iu hnh tin tin thc y s pht

trin kinh doanh. Do , cc ngun vn gin tip c th gip cc doanh nghip trong

nc tng trng nhanh, tin ti vic hnh thnh cc tp on a quc gia mang thng

hiu Vit Nam trong tng lai.

Ti Vit Nam c kh nhiu cng ty thnh cng trong kinh doanh nh Vinamilk,

Bo Minh, REE, Kinh , ACB, Sacombank .v.v.. Cc cng ty ny u c s tham gia

ng o ca cng chng u t trong nc cng vi u t gin tip ca cc t chc ti

chnh nc ngoi.

Cc doanh nghip Vit Nam ang trong qu trnh ci cch v c phn ha nhm gia

tng nng lc v hiu qu cnh tranh khi gia nhp WTO. C phn ha phi i i vi

vic hnh thnh cc th trng vn, cc knh huy ng vn m ht nhn l th trng

chng khon (TTCK). Cc mi quan h kinh t gia tng, dng vn lu chuyn nhanh s

Ti Chnh Quc T Nhm 3

16

gp phn to ra cc hiu ng tt tc ng n cc doanh nghip. Li ch ca hi nhp

khng nhng c nh gi thng qua s lun chuyn vo ra d dng ca dng hng

ha, dng ngi m cn c c dng vn. Chnh v vy, vic thu ht ngun vn FPI ngy

cng c ngha rt quan trng trong s pht trin ca cc nc ang pht trin, trong

c Vit Nam. N thc y s pht trin ca nn kinh t v doanh nghip. Vic tham gia

ca cc nh u t FPI s c tc ng mnh m n th trng ti chnh, gip cho th

trng ti chnh minh bch v hot ng hiu qu hn, xc lp gi tr th trng ca cc

c phiu nim yt mt cch chuyn nghip, gim thiu nhng dao ng phi th trng

v gp phn gii quyt mt cch c bn cc mi quan h kinh t.

2.2. THC TRNG HOT NG U T GIN TIP NC NGOI CA

VIT NAM

2.2.1. Cc giai on thu ht vn u t gin tip nc ngoi ca Vit Nam

Gm 3 giai on:

Giai on 1 (1988 1997): l thi k m u cho dng vn FPI vo Vit Nam

theo xu hng i mi v m ca thu ht u t nc ngoi din ra trong phm vi c

nc v to ng lc, hy vng chung cho cc nh u t nc ngoi. Trong giai on

ny, Vit Nam c 7 Qu u t nc ngoi c thnh lp vi tng s vn c

huy ng khong 400 triu USD.

Giai on 2 (1998 2002): l thi k khng hong v hu khng hong ti

chnh - tin t chu khin cc dng vn u t trc tip v gin tip nc ngoi

vo chu b chng li v Vit Nam cng chu nh hng chung ca xu hng ny

vi vic gim st v thu hp ng k quy m thu ht ca c FDI v FPI. Trong s 7

Qu u t k trn c 5 Qu rt khi Vit Nam, 1 Qu thu hp trn 90% quy m qu,

ch cn duy nht Qu Vietnam Enterprise Investment Fund c thnh lp thng 7-

1995 vi quy m vn 35 triu USD (nh nht trong s 7 Qu) l cn hot ng cho

n nay.

Giai on 3 (t 2003 - nay): l thi k phc hi tr li ca dng vn FPI vo

Vit Nam cng vi xu hng tng cng ci thin mi trng u t, pht trin cc

nh ch th trng ti chnh, trong c lp sn giao dch chng khon thnh ph

H Ch Minh thng 7-2000 v th trng chng khon H Ni thng 3-2005, c bit

l ch trng v quyt tm ca Chnh ph y mnh c phn ha v ni lng t l nm

Ti Chnh Quc T Nhm 3

17

gi c phn ca cc nh u t nc ngoi trong cc doanh nghip nh nc ln c

c phn ha (t 30% ln 49%) Tnh n thng 6-2006, c nc c 19 Qu u t

nc ngoi vi tng vn 1,9 t USD ang hot ng Vit Nam. Tng cng n nay,

FPI m Vit Nam thu ht c bng khong 2-3% so vi tng vn FDI thu ht

c trong cng thi k (so vi t l trung bnh 30-40% ca cc nc khu vc th y

l t l khim tn). Tuy nhin, c th cm nhn kh r rt v xc ng nhng trin

vng sng sa ca dng FPI vo Vit Nam trong thi gian ti, c bit t sau khi

Vit Nam trin khai cc cam kt hi nhp WTO v thc y trn thc t qu trnh c

phn ha cc doanh nghip nh nc ln ang hot ng trong cc lnh vc c quyn

hoc gn nh c quyn hin nay.

2.2.2. Mt s cng ty qun l qu ch yu

Cng ty qun l qu Lnh vc u t S qu

Dragon Capital Chng khon, doanh nghip 4

VinaCapital a dng 4

Indovina Capital--- da co quyet dinh rut khoi vn, dang lam thu tuc thi phai

Bt ng sn 3

Mekong Capital Doanh nghip 3

PXP Chng khon 3

IDG Ventures u t mo him 1

Anpha Capital a dng 2

Korea Inv estment Trust Management Doanh nghip 2

Prudential Vietnam Securities Investment Fund Management Corp

Chng khon, doanh nghip 2

Finan asset management Chng khon 1

Blackhorse Asset Management Pte Doanh nghip 1

Deutsche Bank Chng khon, doanh nghip 1

Kamm Inv estment-USA 1

Jardine Fleming - HongKong - A division of JPMorgan Chase & Co

Chng khon, doanh nghip 1

Golden Bridge Financial Group - Korea Chng khon 1

Vietnam Holding Asset management Chng khon 1

Tng 31

2.2.3. Thc trng hot ng u t gin tip nc ngoi vo Vit Nam

2.2.3.1. Thc trng

Cc ln sng u t gin tip vo Vit Nam trong thi gian qua:

Ln sng th nht: l thi k m u cho dng vn FPI vo Vit Nam theo xu

hng i mi v m ca thu ht u t nc ngoi din ra trong phm vi c nc v

to ng lc, hy vng chung cho cc nh u t nc ngoi, ln sng u t gin tip

Ti Chnh Quc T Nhm 3

18

u tin n Vit Nam t nhng nm u thp k 90 vi s xut hin ca 7 qu u

t t nc ngoi vi s vn huy ng khong 700 triu USD. Nhng sau , cc qu

ln lt rt lui. Thi im chng kin s chm dt ca ln sng u t gin tip th

nht l sau cuc khng hong kinh t chu . Lc ch cn li duy nht qu Vietnam

Enterprise Investment Fund (VEIL) do Cng ty Dragon Capital qun l.

Ln sng th hai: khi ng li t nm 2002 vi s xut hin ca qu M ekong

Enterprise Fund. Ngay sau , VinaCapital v mt s cng ty qun l khc vo

cuc vi vic cng b thnh lp cc qu mi v hng mc tiu u t vo nhiu lnh

vc a dng. Hot ng ban u ca cc qu ny kh thm lng v khng t ngi mi

ch dm b nhng khon u t nh vi tm l kh e ngi v s thnh cng ca m

hnh ny. n tn cui nm 2005, vn u t gin tip mi ch t khong 1% so vi

vn u t trc tip nc ngoi (FDI), con s 1 t USD c cho 1 m c xa xi,

u t gin tip vn ch c nh gi dng tim nng. y l t l qu khim tn so

vi nhu cu vn cho nn kinh t pht trin v so vi cc nc trong khu vc. Tuy rt

quan tm n Vit Nam, n cc cng ty nh nc ang trong qu trnh c phn ha

mnh m, cc cng ty t nhn ni ln nhanh chng... nhng ngun vn gin tip

vo vn rt nh git v t c hai pha nh u t v i tc trong nc vn kh thn

trng. Nhng mi th thay i nhanh chng, nm 2006 cc qu u t v ngun

vn gin tip tr thnh mt khi nim ph bin, mt ngun vn c quan tm c

bit cng vi s pht trin nhanh chng ca th trng chng khon. Ti thi im

cui nm 2006, B Ti chnh cho bit, c trn 20 t USD vi tng vn u t gin

tip t trn 2 t USD. K t , dng vn ny lin tc tng nhanh v lin tc thu

hoch thnh cng.

Cao im ca ln sng u t th hai bt u t gia nm 2006. u tin, Cng

ty Qun l qu VinaCapital khai trng Qu bt ng sn VinaLand, nhng s tin

m cc nh u t nc ngoi gp vo qu ln ti gn 65 triu la M , vt mc

d kin 15 triu la M . Ngoi VinaLand, VinaCapital ang n lc gii ngn nt s

tin cn li chng 50 triu la M trong tng s 171 triu la M ca Qu

Vietnam Opportunities Fund (VOF) vi hng u t chnh ca VOF tip tc l c

phiu OTC v a c.

Ngay sau , Dragon Capital, nhn qun l thm mt qu mi, Vietnam

Dragon Fund, vi s vn 35 triu la M . y l qu th ba ca Dragon Capital,

Ti Chnh Quc T Nhm 3

19

cng vi hai qu khc l VEIL (vn 190 triu la M) v Vietnam Growth Fund (90

triu la M). Trong khi , Cng ty Qun l qu M ekongCapital y mnh u

t gn ht s vn 18,5 triu la M ca Mekong Enterprise Fund vo cc doanh

nghip c phn. Khng ng ngoi cuc, Indochina Capitat cng c sn hai qu, mt

a c vi 42 triu la M v mt qu chng khon vi 50 triu la M.

Danh sch cc qu u t lin tc ko di, cc nh u t mi n Vit Nam

vi mt tm l rt t tin v c hi u t ti Vit Nam. S tin rt vo nhiu hn, tc

nhanh hn v danh mc d n u t rng m hn cho thy tm l e ngi ca u

t gin tip trn th trng Vit Nam khng cn. T thnh cng ny, nhn li qu

trnh bm tr ca nhng qu u t Vit Nam nh VinaCapital cho thy tm nhn

di hn v kh nng bm tr ca nhng nh u t ti chnh chuyn nghip ti mt th

trng cn mi m v khng t hn ch v php l.

Sau khi Vit Nam gia nhp WTO, nhng cam kt v d b nhng rng buc v

mt php l ang a Vit Nam n gn hn vi lut l kinh doanh theo tiu chun th

gii, nh u t quc t cm gic an tm hn khi b vn vo Vit Nam. c bit, tin

trnh CPH ang i vo giai on quan trng nht khi cc DN ln sp CPH v ln sn,

th trng chng khon Vit Nam ang trong giai on pht trin nhanh v chnh

nhng thnh cng t ln sng u t gin tip th 2 thc y u t gin tip. V

mt ln sng th ba v u t gin tip vo Vit Nam khng cn dng tim nng.

Ln sng th ba: Theo c tnh rng vi khong 80-100 nh ch u t ti

chnh chuyn nghip trn th gii hin nay bao gm cc qu u t, cng ty qun l

qu, ngn hng u t th lng vn m h ang nm gi khng di 100 t USD.

Ch cn h ng b 1% trong s vo Vit Nam l nn kinh t c thm khong

1 t USD. Tuy nhin, trn thc t, tham vng ca cc nh ch ny trn th trng Vit

Nam ln hn con s rt nhiu v y s l mt ng lc mi cho s tng trng

ca nn kinh t Vit Nam trong nhng nm ti. Sau t khi ng mnh m trong nm

2006, cc qu u t nc ngoi ang ro rit chun b cho nhng d n u t mi.

Hng trm USD ang c ku gi; hng trm d n, DN trong nc ang c

a vo danh mc u t. Cc qu u t cho thy mt tham vng mnh m a u

t gin tip trn th trng Vit Nam bc sang mt nc mi v dng nh ln sng

th 3 ang n rt gn. Ngay t u nm 2007, VinaCapital ln k hoch thnh lp

mi mt qu u t bt ng sn vi tng vn u t ln ti 200 triu USD n u

Ti Chnh Quc T Nhm 3

20

cc d n trong lnh vc ny. VinaCapital c 3 qu u t c tng ti sn trn 800

triu USD. Nm gi mt s vn khng l v cam kt vi cc nh u t mt mc li

hng nm khng h nh, hn ai ht VinaCapital hiu r nhng c hi trn th trng

Vit Nam. Thc t chng minh, trc y, qu u t VinaLand ca VinaCapital

u t gn ht s vn 205 triu USD vo cc d n bt ng sn ti Nng, Hi

An v H Ni... v nhng d n ny bt u cho kt qu tt.

Bn cnh , VinaCapital cng ang y mnh u t vo cc cng ty cng

ngh. Hin nay, VinaCapital lin doanh vi Tp on Draper Fisher Jurvetson - tp

on u t mo him vi tng vn u t trn 3,5 t USD lp qu u t DFJ

VinaCapital vi tng vn u t ban u l 50 triu USD.

Trong khi , phc v cho mc tiu u t lu di trn th trng Vit Nam,

Indochinal Capital thnh lp Qu Indochina Capital Vietnam Holding Limited v

thc hin t pht hnh v nim yt trn th trng chng khon Lun n vi quy

m ban u l 500 triu USD. S kin ny ngay lp tc thu ht s quan tm ca nh

u t nc ngoi v trong t pht hnh ln u Indochina Capital Vietnam Holding

Limited d nh thu ht khong 300-350 triu USD nhng nhn c s quan tm

rt ln ca cc nh u t v t c con s 500 triu USD.

Vi s vn ny, Indochina Capital ang c k hoch m rng u t vo cc

DN ti Vit Nam. Mt trong nhng khu vc u t c quan tm l cc doanh nghip

cha nim yt trn sn chng khon hoc ang trong qu trnh chun b nim yt hay

CPH v t nhn trong cc ngnh phc v xut khu hoc sn xut tiu dng trong

nc. Nhng cng ty trong lnh vc ngn hng, vin thng, xy dng, giao thng v

cc ngnh dch v lin quan cng c qu ny quan tm.

Nh mt bo hiu, sau s khi ng ng k ny, rt nhiu thng tin cho thy

cc qu u t khc cng khng mun l k chm chn trn th trng vn Vit Nam

v ang ro rit chun b cho nhng d nh mi ca mnh. Trong mt din bin khc

cho thy, cc nh u t tm c th gii nh Merrill Lynch, Morgan Stanley, Goldman

Sachs, JP Morgan Chase sau nhiu qua li Vit Nam kho st hay tin hnh nhng

th nghim nh khng ngn ngi by t nh u t lu di ti Vit Nam.

Ti Din n u t Vit Nam hi thng 3, lc lng ng nht v ng gp kin

nhiu nht trn din n chnh l cc ngn hng, cc t chc u t ti chnh v t

Ti Chnh Quc T Nhm 3

21

n nay khng t trong s xc tin u t. Ngay ti Tng Cng ty u t v

Kinh doanh vn nh nc (SCIC) c khng t bui lm vic vi cc tp on ln v

c hi u t Vit Nam.

-1000 0000 00

0

1000 0000 00

2000 0000 00

3000 0000 00

4000 0000 00

5000 0000 00

6000 0000 00

7000 0000 00

1 2 3 4 5

Nm

Portfolio In flows toVi etna m- Million

Vi din bin , y chnh l thi im vng u t vo th trng Vit

Nam. V VinaCapital ang chun b cho vic n tip nhng nh u t nc ngoi s

n Vit Nam ng o qua con ng u t gin tip.

M i cho n nm 2008, cuc khng hong ti chnh ton cu lm cho cc nh

u t lo ngi trc nhng bt n ca th trng v bn chng khon nm gi

nhng ti khon t ri ro hn khin dng vn u t gin tip st gim nghim trng,

trong u t gin tip vo cc nc ang pht trin chu gim mnh nht, khong

68,1 t la, tip n l vo cc nc ang pht trin, gim 55 t la

Khng hong ti chnh ton cu khng ch lm gim dng vn u t gin tip

m cn tc ng tiu cc n mi lung vn vo cc nc ang pht trin. Khu vc b

nh hng nhiu nht l cc nc ang pht trin chu v th trng chng khon

ca cc nc ny cn qu non tr v thng c sc thu ht mnh cc dng vn u t

ngn hn; Tuy nhin, dng vn u t gin tip tng nhanh th cng d t ngt gim

nu c du hiu bt n trn th trng. Hin tng ny xy ra khi khng hong ti

chnh xut hin. Theo Bloomberg, u t gin tip vo cc nc ang pht trin gim

34% nm 2009 (khong 600 t USD).

Vn u t gin tip rt ra khi Vit Nam trong 10 thng u nm 2009 ln ti

500 triu USD v t khong 600 triu USD nm 2009 (tng ng vi dng vn rt

ra ca nm 2008). Mc d chng khon Vit Nam gim nhng Vit Nam vn l mt

trong s t nn kinh t mi ni nhn c dng vn u t rng vo danh mc u t

chng khon nm 2009. Theo nh gi cc ch s chng khon chnh trn th gii ca

Ti Chnh Quc T Nhm 3

22

trang web, ch s chng khon ca Vit Nam tng 34,67% v nm trong nhm nhng

ch s tng mnh nht trn th gii trong 6 thng u nm 2009. chu , Vit Nam

thua Innsia (36,97%); n (41,86%); Trung Quc (42,17%). Chu u, Vit

Nam thua Nga (57,93%). chu M , Vit Nam thua Brazil (35,33%); Argentina

(44,71%); Peru (76,5%). Nu xt theo chu k sng tng k t thi im chm y

(thng 2/2009), ch s chng khon Vit Nam thuc nhm dn u th gii vi mc

tng 80,48%. c bit, cc nh u t M rt quan tm n th trng chng khon

Vit Nam. Vic ci m ngnh dch v Vit Nam c nh hng rt ln n quyt nh

ca cc nh u t M . Gn 50% vn u t gin tip vo Vit Nam l ca cc nh

u t M .

Theo cc chuyn gia, FPI vo Vit Nam l du hiu tt cho thy, cc nh

u t c nim tin vo s phc hi ca nn kinh t v th trng chng khon Vit

Nam. c bit, iu ny c tc ng quan trng i vi cn cn ngoi t. Bi v, nm

2009, do tc ng ca khng hong, cc ngun cung ngoi t ca Vit Nam u b nh

hng do xut khu gim khong 9%, kiu hi d bo gim khong 15 20%, vn

u t trc tip nc ngoi (FDI) cng gim mnh so vi nm 2008.

2.2.3.2. Nhng tc ng ca dng vn u t gin tip nc ngoi vo Vit Nam

Cng nh dng vn FDI, dng vn FPI, ang v s c tc ng hai mt n

i sng kinh t nc ta.

2.2.3.2.1. Tch cc

Th nht, trc tip lm tng tng vn u t gin tip v gin tip lm tng

tng vn u t trc tip ca x hi. Dng vn FPI khi vo Vit Nam s trc tip

lm tng lng vn u t gin tip trn th trng vn trong nc nh mt php cng

ng nhin vo tng s dng vn ny. Hn na, vn FPI gia tng s lm pht sinh h

qu tch cc gia tng dy chuyn n dng vn u t gin tip trong nc. Ni cch

khc, cc nh u t trong nc s nhn gng cc nh u t gin tip nc ngoi

v tng ng lc b vn u t gin tip ca mnh, kt qu l tng u t gin tip x

hi s tng ln. Hn na, khi dng vn u t gin tip nc ngoi gia tng, th s

l mt s bo m v to ng lc mi hp dn hn cho cc nh u t khc mnh dn

thng qua cc quyt nh u t trc tip mi ca mnh, kt qu l gin tip gp phn

Ti Chnh Quc T Nhm 3

23

lm tng u t trc tip x hi t pha cc nh u t c nc ngoi, cng nh trong

nc.

Th hai, gp phn tch cc vo pht trin th trng ti chnh ni ring, hon

thin cc th ch v c ch th trng ni chung .Vic gia tng v pht trin b phn

th trng vn FPI s lm cho th trng ti chnh (c bit l TTCK) Vit Nam tr

nn ng b, cn i v si ng hn, khc phc c s thiu ht, trng vng v

trm lng, thm ch n iu, km hp dn ko di ca th trng ny trong thi gian

qua. Hn na, iu kin v nh l kt qu i km vi s gia tng dng vn FPI ny l

s pht trin n r cc nh ch v dch v ti chnh - chng khon, trc ht l cc

loi qu u t, cng ty ti chnh, v cc th ch ti chnh trung gian khc, cng nh

cc dch v t vn, b tr t php v h tr kinh doanh, xc nh h s tn nhim, bo

him, k ton, kim ton v thng tin th trng; ng thi cn ko theo s gia tng

yu cu v hiu qu p dng cc nguyn tc cnh tranh th trng, trc ht trn

TTCK... Tt c nhng iu ny trc tip v gin tip gp phn pht trin mnh m hn

cc b phn v tng th th trng ti chnh ni ring, cc th ch v c ch th trng

ni chung trong nn kinh t chuyn i Vit Nam.

Th ba, gp phn tng cng c hi v a dng ho phng thc u t, ci

thin cht lng ngun nhn lc v thu nhp ca ng o ngi dn. Vic pht trin

th trng vn u t gin tip c b rng ln b su s mang li nhng c hi mi v

s a dng ho trong la chn cc phng thc u t cho cc nh u t tim nng

nc ngoi v trong nc. ng o cc nh u t nc ngoi v c trong nc, t

ngi dn, cc doanh nhn n cc t chc v php nhn u t chuyn nghip v

khng chuyn nghip s c thm iu kin la chn s dng vn ca mnh u t

di cc hnh thc trc tip t mnh hay thng qua cc nh ch ti chnh trung gian

mua - bn cc c phiu, tri phiu v chng khon c gi khc ca Vit Nam trn th

trng ti chnh trong nc v nc ngoi. Vic u t ny s cho php h thu nhn

c li nhun t s chnh lch gi c khi mua - bn chng khon, cng nh t li

sut v c tc cc chng khon m h s hu theo tho thun hoc thc t kt qu

kinh doanh ca c quan, t chc, doanh nghip pht hnh chng khon . iu ny

cng ng ngha vi vic ci thin thu nhp, mc sng ca ng o cc nh u t l

ngi dn, tu theo lng vn v k nng u t chng khon m h c. Hn na,

thng qua qu trnh tham gia u t gin tip ny, cc nh u t trong nc v ngi

Ti Chnh Quc T Nhm 3

24

dn s c dp "c xt", rn luyn v bi dng kin thc, kinh nghim, k nng, bn

lnh u t, nng cao trnh bn thn ni ring, cht lng ngun nhn lc ni

chung, ph hp yu cu v iu kin kinh doanh th trng, hin i.

Th t, gp phn nng cao nng lc v hiu qu qun l nh nc theo cc

nguyn tc v yu cu kinh t th trng, hi nhp quc t. Vic qun l v qun tr

doanh nghip pht hnh chng khon s c thc hin nghim tc, hiu qu hn do

yu cu v bo co ti chnh doanh nghip v minh bch ho, cp nht ho thng tin

lin quan n cc chng khon m doanh nghip v s pht hnh. Hn na, v

nguyn tc, cc nh u t ch a la chn u t vo chng khon ca cc doanh

nghip ng tin cy, ang v s c trin vng pht trin tt trong tng lai. Chnh iu

ny s cho php qu trnh "chn lc nhn to", "b phiu" cho s h tr v pht trin

cc doanh nghip ny tr nn khch quan v ph hp c ch th trng hn (cn

nhng doanh nghip khc m chng khon ca h khng hp dn s phi iu chnh

li nh hng v cht lng qun tr kinh doanh, sp nhp hoc gii th). H thng

lut php, cng nh cc c quan, b phn v c nhn trong h thng qun l nh nc

lin quan n th trng ti chnh, nht l n u t gin tip nc ngoi s phi c

hon thin, kin ton v nng cao nng lc hot ng hn theo yu cu, c im ca

th trng ny, cng nh theo cc cam kt hi nhp quc t. ng thi, thng qua tc

ng vo th trng ti chnh, nh nc s a dng ho cc cng c v thc hin hiu

qu vic qun l ca mnh theo cc mc tiu la chn thch hp. Trn c s , nng

lc v hiu qu qun l nh nc i vi nn kinh t ni chung, th trng ti chnh

ni ring s c ci thin hn.

2.2.3.2.2. Tiu cc

Bn cnh , dng vn nc ngoi vo vi quy m ln cng gy ra mt s

nh hng bt li n tnh hnh kinh t v m, m Vit Nam cng khng l ngoi l.

Th nht, lm tng mc nhy cm v bt n v kinh t c nhn t nc

ngoi. Khc vi FDI l ngun vn u t lu di ch yu di dng vt cht (cng

on nh my, mua sm thit b, my mc, nguyn vt liu dng cho sn xut), kh

chuyn i hoc thanh khon, vn FPI c thc hin di dng u t ti chnh

thun tu vi cc chng khon c th chuyn i v mang tnh thanh khon cao trn

th trng ti chnh, nn cc nh u t gin tip nc ngoi d dng v nhanh chng

m rng hoc thu hp, thm ch t ngt rt vn u t ca mnh v nc, hay chuyn

Ti Chnh Quc T Nhm 3

25

sang u t di dng khc, a phng khc tu theo k hoch v mc tiu kinh

doanh ca mnh. c trng ni bt ny cng chnh l nguyn nhn hng u gy nn

nguy c to v khuch i nhy cm v chn ng kinh t ngoi nhp ca dng vn

FPI i vi nn kinh t ca nc tip nhn u t, c bit khi vic chuyn i v rt

vn u t gin tip ni trn din ra theo kiu "tho chy" ng lot trn phm v rng

v s lng... Cn nhn mnh rng, s nhy cm v bt n kinh t c th bt ngun t

cc nguyn nhn bn trong, cng c th hon ton do cc nguyn nhn bn ngoi nc

tip nhn u t do phn ng dy chuyn, ln sng -mi-n ca cc nh u t quc

t nh tng din ra trong cuc khng hong ti chnh - tin t chu nhng nm

cui thp k 90 ca th k trc. Trong tnh hung nh vy, mt s v, mt cuc

khng hong u t - ti chnh - tin t, thm ch l khng hong kinh t ht sc t hi

v bt kh khng l hon ton c th xy ra i vi nc tip nhn u t, nu khng

c v trin khai tt cc phng n phng nga hiu qu. C th nh sau:

Th nht, lm tng tng phng tin thanh ton, gy sc p lm

pht, cho d Ngn hng Nh nc (NHNN) thc hin cc nghip v trung ho.

Vi ch c qun l, Ngn hng Trung ng (NHTW) thng can thip trn

th trng ngoi hi trnh p lc tng gi ni t khi lung vn vo nhiu. Kt

qu l d tr ngoi hi gia tng v tng tng phng tin thanh ton, gy sc p

lm pht. Mc d tin hnh can thip trung ho qua knh nghip v th trng

m v d tr bt buc, tng phng tin thanh ton vn tng mnh Vit Nam.

V d: dng vn vo tng t bin trong nm 2007 lm cho tng phng tin

thanh ton tng 36,9%. Theo Thi bo Kinh t Si Gn (s 10/2008), trong na

u nm 2007, NHNN tung ra 105 nghn t ng mua vo 6,5 t USD lm d

tr ngoi t, sau li tung thm 40 nghn t ng mua thm 2,5 t USD. Nh

vy, tng s tin tung ra mua 9 t USD l 145 nghn t ng. Thng qua nghip v

can thip trung ho, NHNN thu hi v 90 nghn t ng, nh vy, s tin pht hnh

thm cho th trng mua ngoi t l 55 nghn t ng, tng 34,6% so vi cui

nm 2006 (55 nghn t ng/159 nghn t ng).

Th hai, dng vn vo nhiu to p lc tng gi ni t, tng thm ht

cn cn thng mi. Thng thng, khi c mt lung vn ln vo mt quc gia

(c vn u t trc tip v gin tip), iu d nhn thy trc tin l li sut huy

ng vn di hn trong nc s gim v chi tiu u t s tng. Chi tiu u t

Ti Chnh Quc T Nhm 3

26

tng c ngha l nhu cu v nhp khu cc loi my mc, trang thit b, nguyn vt

liu phc v cho cc d n u t tng. M t khc, khi mt lng ngoi t ln c

vo, n s tc ng n quan h cung cu ca ng ni t trn th trng ngoi

hi: cu v ni t ln hn cung, do ,ni t ln gi, Hin nhin, khi ni t ln gi

,cc ngnh sn xut xut khu s gp kh khn, hay ni cch khc, s tc ng n

vic phn b ngun lc ca nn kinh t theo hng tp trung vo khu vc sn xut

cho tiu dng trong nc nhiu hn cho xut khu. Trong khi , s tng gi ca

ni t s lm cho hng ho nhp khu r tng i so vi hng ho trong nc v

nh vy, xu hng tiu dng s chuyn dch t cc hng ho phi thng mi sang

cc hng ho thng mi. Tt c nhng tc ng ny u dn n mt kt qu l

nhp khu s tng mnh so vi xut khu v thm ht cn cn thng mi ngy

cng nng n. Bn cnh , vi ch t gi th ni c qun l, ng ni t chu p

lc tng gi do lung vn vo nhiu s to thm p lc lm pht nh cp nu

nh can thip trung ho ca NHTW khng hon ho, v khi , t gi thc s gim

(ni t ln gi thc).

Ln sng vn nc ngoi vo Vit Nam ln th hai thng i km vi

thm ht cn cn thng mi v cn cn vng lai ngy cng tng, t mc k lc

vo nm 2007 khi dng vn nc ngoi vo tng t bin. Mc d thm ht cn

cn vng lai tng ln, song s gia tng cc dng vn vo dn n vic tch lu d

tr ngoi hi ngy cng ln. Tng lng d tr ngoi hi tng ln ln mc 21,9

t USD, tng ng vi 20 tun nhp khu, khong 30,7% GDP vo cui nm

2007. Trong khi , d tr ngoi hi ca cc nc, vng lnh th chu mi ni

(bao gm Trung Quc, Hng Kng, n , Indonesia, Hn Quc, Malaysia,

Philippines, Singapore, i Loan, Thi Lan) n thng 4/2007 l 37,5% GDP;

trong , Trung Quc: 45%; Hng Kng: 68,3%; M alaysia: 56,3%; Singapore:

102,4%; i Loan: 73,9%; Thi Lan: 32,8% (Herve Hannoun, Deputy General

Manager of the BIS. Policy responses to the challenges posed by capital inflows

in Asia, 28 July 2007). R rng cc nc ny rt ra c bi hc t cuc khng

hong ti chnh 1997-98 v vai tr quan trng ca d tr ngoi hi trong vic bo

him ri ro cho nn kinh t. Tc tng trng kinh t v u t cao, t gi n

nh trong bi cnh th trng ngoi hi th gii bp bnh, kh lng, d tr

ngoi hi tng ln l nhng bc pht trin c ngha quan trng Vit Nam.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

27

Th ba, dng vn vo ln c th lm gi chng khon, gi bt ng

sn tng ng k, lm tng nguy c bong bng ti sn trong nn kinh t. Khi cc

iu kin tin t trong nc v trn th gii c tht cht, bong bng ti sn s

x hi gy bt n cho th trng chng khon v th trng bt ng sn. Nu

nh Indonesia, Philippin, Malaysia, ch s chng khon tng kh n nh th

Trung Quc v Vit Nam li tng mnh. Ch s chng khon Trung Quc tng

mnh t cui nm 2005 v tip tc cho n thng 6/2007. Cn Vit Nam, t u

thng 11/2006 n u thng 3/2007, th trng chng khon Vit Nam thc s l

mt bull market khi tt c cc c phiu ln nh u bc vo xu th tng gi

mnh. VN-Index kt thc nm 2006 vi mc tng n tng 143%. Nhng ngy

u nm 2007, sc nng th trng c nhn ln gp bi khi nh u t tham gia

ngy cng ng. T mc hn 500 im vo cui thng 10/2006, VN-Index

vt ln mc 1100 im v t mc 1174,22 im vo ngy 12/3/2007, mc cao

nht trong lch s ca ch s ny. Nhng hn mt nm sau, vo ngy 25/03/2008,

ch s VN-Index gim mnh xung cn 496,64. Sau mt lot cc gii php h

tr th trng ca UBCKNN, Chnh ph, VN-Index c s phc hi nhng n

nay, ang gim dn xung ngng 460 im v c nguy c gim su hn nu

khng c cc bin php h tr th trng.

Biu 4: VN-Index giai on thng 10/2007 n thng 4/2008

Ti Chnh Quc T Nhm 3

28

VN-Index

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

31/10/20

06

29/12/06

28/02/

07

30/03/

2007

31/05/

07

31/07/

07

28/09/07

30/11/07

31/01/08

25/03/

08

VN-Index

Th hai, lm gia tng nguy c b mua li, sp nhp, khng ch v lng on ti

chnh i vi cc doanh nghip v t chc pht hnh chng khon. S gia tng t l

nm gi chng khon, nht l cc c phiu, c phn sng lp, c biu quyt ca cc

nh u t gin tip nc ngoi n mt mc "vt ngng" nht nh no s cho

php h tham d trc tip vo chi phi v quyt nh cc hot ng sn xut - kinh

doanh v cc ch quyn khc ca doanh nghip, t chc pht hnh chng khon, thm

ch lng on doanh nghip theo phng hng, k hoch, mc tiu ring ca mnh,

k c cc hot ng mua li, sp nhp doanh nghip. iu c ngha l, tnh cht

gin tip ca vn u t nc ngoi chuyn ho thnh tnh trc tip. Nh u t

gin tip s chuyn ho thnh nh u t trc tip. Thm ch, v lgc, qu trnh "din

bin ho bnh" ny t ti quy m v mc no cn c th lm chuyn i v

cht quyn s hu v tnh cht kinh t ban u ca doanh nghip v quc gia.

Th ba, lm tng quy m, tnh cht v s cp thit u tranh vi tnh trng ti

phm kinh t quc t. u t gin tip quc t khng ch lm gia tng cc nguy c v

tc hi ca cc hot ng u c, lng on kinh t vi phm cc quy nh php l ca

nc tip nhn u t, m cn l mnh t mu m sinh si v pht trin cc loi ti

phm kinh t c yu t nc ngoi, thm ch xuyn quc gia, nh hot ng la o,

hot ng ra tin, hot ng tip vn cho cc v kinh doanh phi php v hot ng

khng b, cng cc loi ti phm v cc e da an ninh phi truyn thng khc.

S cng hng ca cc hot ng ti phm v tc ng mt tri ca dng vn

FPI k trn, nht l khi chng din ra mt cch "c t chc" ca gii u c hay lc

Ti Chnh Quc T Nhm 3

29

lng th ch chnh tr quc t, s t nhiu, trc tip hay gin tip, trc mt v lu

di gy tn hi ti hot ng kinh t lnh mnh v lm tng tnh d tn thng ca nn

kinh t nc tip nhn u t trong bi cnh ton cu ho hin nay; Thm ch trong

mt s trng hp, chng cn lm mt uy tn nh nc v gy sp mt ni cc

chnh ph...

Ngoi ra, s gia tng dng vn FPI vo Vit Nam cn t ra yu cu Chnh ph

v cc c quan TW phi ch ng i mi v s dng hiu qu cc cng c qun l

kinh t ca mnh theo nguyn tc th trng hn, trong c vic s dng bo lnh

nh nc, quy nh t l v s dng cc cng c d phng, d n cng nh cc cng

c khc ca cc nh ch ti chnh - tin t quc gia v a phng... nhng iu cn

thit m bo s thu ht v khai thc c hiu qu cc tc ng tch cc ca dng

vn FPI.

2.2.4. Thc trng hot ng u t gin tip ca Vit Nam ra nc ngoi

2.2.4.1. C s php l

Lut u t:

Lut u t ban hnh 11/09/2005 quy nh: u t gin tip l hnh thc u

t thng qua vic mua c phn, c phiu, tri phiu, cc giy t c gi khc, qu u

t chng khon v thng qua cc inh ch ti chnh trung gian khc m nh u t

khng trc tip qun l hot ng u t.

Lut cng quy nh r v u t gin tip nc ngoi vo Vit Nam, tuy

nhin, cha cp n u t gin tip Vit Nam ra nc ngoi

Php lnh ngoi hi

Khon 2 iu 16 ca ngh nh 160 hng dn thi hnh Php lnh ngoi hi

ghi r: Ngi c tr l t chc, c nhn c u t ra nc ngoi di hnh thc

u t gin tip nu p ng iu kin do Ngn hng Nh nc Vit Nam quy nh.

Thng c Ngn hng Nh nc Vit Nam quy nh c th iu kin, trnh t, th tc

v vic s dng ngoi hi u t gin tip ra nc ngoi. Tuy nhin, cho n hin

nay vn cha h c ngh nh thng t hng dn lin quan n lnh vc ny ca Ngn

hng Nh nc.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

30

2.2.4.2. Thc trng nguyn nhn

T c s php l nh trn, c th thy hot ng u t gin tip Vit Nam ra

nc ngoi chnh thc, k c cc t chc tn dng hin nay l cha h c.

V nguyn tc, c nhn, DN Vit Nam c php u t mua c phn, c

phiu ti nc ngoi, nhng hin ti khung php l hng dn vn ny cha c.

Gn y, ti Vit Nam c mt s DN tm hiu v c nhu cu mua c phiu ti nc

ngoi, tuy nhin khi DN lin h vi cc NHTM ngh cho chuyn ngoi t ra nc

ngoi, ngn hng t chi v yu cu lin h vi cc c quan c trch nhim.

Hin nay, ni n u t gin tip ca VN ra nc ngoi, thc ra ch c vic

dng d tr ngoi hi i mua tri phiu chnh ph M - mt tri phiu thuc loi an

ton nht, nhng li sut rt thp. Ngun s liu v vn ny khng h c cng

b.

Nguyn nhn ca vic hn ch ny c th l gii l do nc ta vn cn cha

sn sng trong t do ho cc giao dch vn. Vic t do m ca khung php l v sn

sng cho cc nh u t mua ngoi t chuyn ra nc ngoi u t vn cha c.

Cc ti khon ngoi t ca cc ngn hng nc ngoi hin nay vn ch ng vai tr

l cc ti khon thanh ton thc hin chc nng thanh ton quc t trong giao dch

vng lai. Cc ngn hng v cc t chc ti chnh ch c kinh doanh ngoi t, khng

c kinh doanh chng khon hay tri phiu nc ngoi. Thm ch cc ti khon kinh

doanh vng nc ngoi cng ng theo quyt nh ca Ngn hng nh nc

Ngn cn ln nht ca nc ta hin nay l vn khng th qun l c

dng vn u t gin tip ra nc ngoi s sinh li hay thua l nh th no. Phn vn

c chuyn li v nc c th kim sot c hay khng, qun l ngoi hi trong vn

ny cn nhiu iu phi bn ci. Chnh v khng th qun l c, nn mi c

chuyn ng bn l cc t chc phi ng cc ti khon kinh doanh vng nc

ngoi. Vi ngun d tr ngoi t thp, nhu cu ngoi t li ln, cn cn vn thng d

phi dnh b p thm ht cn cn thng mi, th vic cho php u t gin tip ra

nc ngoi hin nay vn kh thnh hin thc.

Cc quy nh php l v u t gin tip ra nc ngoi ca DN trong nc

cha c hnh thnh trong h thng php lut Vit Nam. u t trc tip (nh u t

b vn u t, tham gia hot ng qun l) ra nc ngoi th c Ngh nh 78. Th

Ti Chnh Quc T Nhm 3

31

nhng u t gin tip (mua c phn, c phiu, tri phiu, qu u t chng khon...

m nh u t khng trc tip tham gia qun l) th li cha c quy nh r rng. Cc

quy nh lu nay ch dng li nhng khon u t trc tip, c ngha l DN Vit

Nam b vn u t, tham gia hot ng qun l d n u t ti nc ngoi. u t

gin tip ra nc ngoi c ngha l nh u t Vit Nam khng trc tip tham gia qun

l d n u t th li cha c cp n, trong khi hnh thc u t ny ang tr

nn ph bin hin nay.

Cng c doanh nghip cho rng kh khn trong u t cn do lut php ca

nc bn b thiu. ng Nguyn Vn Thanh cho bit cng ty ng u t sang Lo, sau

cng ty bn Lo mun u t sang nc khc na m khng c v Lo khng c

quy nh v u t ra nc ngoi.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

32

Chng 3

MT S GII PHP THU HT

VN U T GIN TIP NC NGOI CA VIT NAM

3.1. KHUYNH HN G VN NG CA DN G VN U T GIN TIP

TI CC NC ANG PHT TRIN

3.1.1. Khuynh hng vn ng ca vn u t gin tip

u t gin tip hnh thnh v pht trin t lu M v cc nc Chu u,

ni c th trng ti chnh pht trin nhanh chng v mnh m. Loi hnh u t ny

m ra cho cc doanh nghip cch thc tip cn vi cc ngun vn mi bn cnh cc

ngun vn truyn thng, gp phn vo vic thc y kinh t pht trin, ng thi cng

thc y u t trn th gii pht trin theo mt xu th mi. Cc ln sng u t gin

tip trn th gii ang c xu hng v Chu , mt trong nhng khu vc kinh t

nng ng v pht trin nht hin nay.

Giai on gia nhng nm 80 ca th k XX chng kin s gia tng mnh m

trong lung u t gin tip, c bit l t cc nc pht trin pha Bc vo th trng

mi ni pha Nam. Lung u t gin tip Bc Nam c xem l tng i an ton,

l phng tin lu chuyn vn hiu qu ti nhng khu vc ang kht vn. Nu nh

nm 1987 u t gin tip vo cc th trng ny mi ch mc 800 triu USD th n

nm 1991 tng ln 7,2 t USD v t 45,7 t USD trong nm 1996.

Tuy nhin, mt lot cc cuc khng hong ti chnh t M-hi-c (1994) n cc

nc ng Nam m in hnh l Thi Lan, Malaysia v Singapore (1997-1998)

gy ra nhiu kh khn trong vic lun chuyn lung vn ny. Nhiu nh kinh t cho

rng, nhng cuc khng hong ny ch mang tnh bt thng v phn nh nhng

trng hp c bit. Nhng di gc u t, c bit cc nn kinh t mi ni,

c th tip tc thu ht cc nh u t nc ngoi, phi ci cch su rng nn kinh t

m c th l tin hnh cc chng trnh t do ha nn ti chnh. Trong s cc nn kinh

t mi ni, ngoi Trung Quc v n , th Nga, Innsia v Thi Lan l nhng nn

kinh t th hin c r nt tc i mi kinh t gy n tng vi cc nh u t

nc ngoi.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

33

Mt cuc kho st v u t gin tip ton cu do Qu Tin t Quc t (IM F)

tin hnh gn y cho thy, li nhun u t gin tip nm 2001 t 12,5 nghn t

USD, gp khong hai ln u t trc tip v gn ngang bng vi tng kim ngch xut

nhp khu ton cu. Ch sau 4 nm, u t gin tip ton cu tng gp 2 ln. Nhm

ba th trng chin lc v u t gin tip vn rt n nh gm M , Anh v c ln

lt chim 24,5%, 10% v 9,2% trong tng u t ton cu. Nht Bn gim t th 4

nm 1997 xung th 6 nm 2001 (t 6,5% xung 4,2%) sau Php v H Lan. Lung

u t gin tip cc nc pht trin vn tip tc kh n nh v cn c xu hng gia

tng trong thi gian gn y.

Tnh ring v ngun vn u t mo him: Cc qu u t mo him hin

nay ang hot ng hiu qu hn bao gi ht. Trn th trng M, ngun vn u t

mo him tr thnh mt phng tin gia tng ngun vn c phn ca cc cng ty

trong giai on u hnh thnh v chim n hn mt na ngun vn u t ton th

gii trong nm 2005. Chu u, ngun vn ny cng tng nhanh t 12,8 t USD nm

2004 ln ti 15,8 t USD trong nm 2005, trong Anh l nc c th trng vn u

t mo him pht trin nht, ch sau M . Ngun vn u t mo him Anh tng

t 2 t USD nm 2004 ln 2,8 t USD trong nm 2005, mc cao nht k t nm 2001.

Canada cng l mt th trng thu ht c mt lng ln vn u t mo him.

Trong nm 2005, khong 1,5 t USD c u t vo 590 cng ty.

Nhng nm gn y, cng vi tc tng trng kinh t cao v n nh,

Trung Quc v n ang l mt trong nhng th trng thu ht c nhiu vn u

t gin tip nc ngoi nht trong khu vc chu . i vi cc nh u t M , Trung

Quc v n l hai th trng ln nht, chim khong 60% th trng Chu u v

Chu tnh gp li. Trn th trng u t mo him, Trung Quc cng chim 20%

th trng th gii ch sau M (22%), t khong 7 t USD trong nm 2004 v cn c

khuynh hng gia tng trong nhng nm ti, n chim 13% th trng th gii,

trn c Nht Bn (10%), t 2,3 t USD trong nm 2005 v trong qu u ca nm

2006, c khong 2,5 t USD c u t vo th trng n .

a. Trung Quc

S pht trin ca th trng chng khon cng vi quyt nh ni lng cc

chnh sch i vi cc nh u t nc ngoi khin cho Trung Quc tr thnh mt

Ti Chnh Quc T Nhm 3

34

th trng y hp dn i vi cc nh u t M v chu u. Thu ht vn u t gin

tip lin tc gia tng Trung Quc trong nhng nm gn y, t 115 t USD nm

2003 ln 253 t USD nm 2004. S pht trin ca th trng chng khon v s phc

hi ca cc ngn hng Trung Quc trong nhng nm qua thu ht c mt lng

vn kh ln t cc nh u t nc ngoi, trong c cc ngn hng ln nh HSBC

Securities, Bank of America, Citigroup, American Express. Trong 10 nm qua (1995-

2005), 117 cng ty Trung Quc thu ht c 45,5 t USD t cc th trng chng

khon trn th gii. Cc ngn hng Trung Quc ang rt hp dn cc nh u t nh

s pht trin n nh v c trin vng sau mt thi gian di bt n, th trng tri

phiu pht trin mnh v ngi tiu dng cng ngy cng s dng nhiu hn cc

dch v Ngn hng. Trong nhng nm qua, cc Ngn hng trn mua tng cng trn

20 t USD c phn ca cc Ngn hng Trung Quc.

T nm 2001, vi vic m ca th trng chng khon cho php dn c i

lc d tr ngoi t v u t ra ngoi th trng i lc, trong c Hng Kng (ni

c nhiu cng ty Trung Quc hot ng v nim yt chng khon nhng lu nay li

khng th bn cho dn chng i lc qua cc knh phn phi chnh thc) khin cho

lng vn u t gin tip huy ng c trn th trng ny ln ti 462 t USD.

b. n

n c nh gi l th trng ln th hai sau Trung Quc, ang tip tc

thu ht nhiu vn u t gin tip nh cc chng trnh t nhn ha v nhng chuyn

bin tch cc trong ngnh cng nghip ni a. L mt quc gia c lch s pht trin

th trng chng khon cha di, mc m ca nn kinh t cn gii hn v ang

trong l trnh hi nhp ton cu, tuy nhin n t c nhng thnh cng nht

nh trong thu ht, qun l dng vn u t gin tip n v Vit Nam c s tng

ng v khu vc a l, hn na li cng c xp hng trong nhm cc quc gia mi

ni, chnh v vy, nhng thnh cng ca n s l kinh nghim hu ch cho Vit

Nam.

u t gin tip nc ngoi chim hn 10% th trng chng khon n v

khong t 50-60% th trng phn phi. iu ny cho thy, u t gin tip tr

thnh ngun vn ch o trn th trng vn n . Chnh ph nc ny ang tip

tc n lc ra hng lot cc thay i v lut php v thu quan thu ht ngun vn

Ti Chnh Quc T Nhm 3

35

u t gin tip; tng cng vic i mi t c s chuyn bin tch cc to mi

trng trong sch v lnh mnh trn th trng chng khon. Vic cc dng vn gin

tip ngy cng gia tng n phn nh v th ca nc ny trong cc nn kinh t

mi ni.

Dng vn FPI vo n tng trng bn vng trong hn mt thp k qua, t

4 triu USD giai on 1992-1993 tng ln 10,25 t USD rng nm 2004 -2005 (tng

tch ly ln ti 36 t USD). T khi c php tham gia th trng chng khon n

, lng mua rng ca nh u t nc ngoi lun dng (ngoi tr nm 1998 -

1999). iu ny phn nh nn tng kinh t vng, sc tng trng ca lnh vc sn xut

cng nghip, dch v v nhng chnh sch qun l hp l thu ht s quan tm ca

cc nh u t nc ngoi.

Thng 4/2003, ch s ti chnh ton cu Morgan Stanley (MSCI) cho cc th

trng mi ni tng t trng u t vo n ln 4,3%, nh du s quan tm ln

ca cc t chc nc ngoi ti th trng chng khon ca quc gia ny.

Nhng im mc ng ch trong chnh sch qun l dng vn FPI ca n

thu ht c mt cch bn vng v s dng c hiu qu dng vn

FPI, n c nhng iu chnh hp l trong chnh sch qun l dng vn ny.

T thng 9/1992, quc gia ny cho php cc nh u t nc ngoi c php u

t vo c th trng s cp v th cp. Mi nh u t nc ngoi c mua khng

qu 24% vn iu l ca mt cng ty. S iu chnh ny v c bn khai thng c

dng FII vo th trng ti chnh ca n .

n thng 11/1996, cc nh u t nc ngoi c php u t 100% vo

chng khon n v n thng 4/1997, tng mc gii hn s hu ca khi ngoi c t

chc, doanh nghip nh nc, nh u t c nhn nc ngoi tng ln 30%. Ch

mt nm sau, thng 4/1998, n cho php cc nh u t nc ngoi c php

u t vo cc chng khon do chnh ph pht hnh theo mc trn quy nh; mc trn

lc l 1 t USD, t nm 2004 ti nay, mc trn tng ln 1,75 t USD.

Thng 6/1998, nhm a ra cc cng c phng nga ri ro v gi, n

tng tng mc gii hn danh mc u t ca nh u t nc ngoi t 5% ln 10%,

ng thi cho php ngun vn FII c u t vo hp ng k hn. Cc nh u t

nc ngoi cng c php u t vo chng khon phi sinh t c phiu.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

36

Thng 2 nm 2000, Chnh ph n cho cc t chc nc ngoi v c nhn

c mc u t ln c php u t thng qua ti khon th cp ca cc t chc u

t nc ngoi. Gim c qun l danh mc u t trong nc c php lm vic cho

cc t chc u t nc ngoi qun l cc qu ca ti khon th cp. ng thi ny

khin cho tnh linh hot v kh nng qun l ti sn ni a c tng ln mnh m.

Sau , k t thng 3/2001, trn t l u t ca nh u t nc ngoi ti n

c tng ln 49% v thm ch cao hn ty theo lnh vc.

Nhm thu ht hn na s tham gia ca khi ngoi, tit kim thi gian v n

gin th tc ng k, thng 12/2003, n thc hin n gin ha th tc cp

php song song gia U ban Chng khon v Ngn hng D tr n c n gin

ha. K t , U ban Chng khon l c quan duy nht cp php cho hot ng FPI.

Gn 1 nm sau, thng 11/2004, n p dng mc vay ti a bng USD cho

mt t chc l 500 triu USD nhm mc ch gii hn cc khon n ngn hn.

Hiu qu t cc chnh sch thu ht FPI ca n c th hin thng qua

s pht trin TTCK, c th l ch s INDIA BSE 30 INDEX. Khi u vo ngy

01/7/1997, ch s INDIA BSE 30 ng mc 4.300,86 im. Sau khi t 6.150,69

im vo ngy 14/02/2000, ch s ny st gim v chm y 3.132,27 im vo ngy

28/12/2001. T ti nay, ch s INDIA BSE 30 tng trng lin tc v t mc

cao k lc 21.206,77 ngy 10/01/2008 (tng gp gn 7 ln so vi nm 2001). V hin

ti ch s ny ng mc 16,907.11 vo ngy 22/5/2008. Kt thc phin giao dch

ngy 30/5, ch s ny ng ca ti 16.415,57 im.

Khi so snh vi cc quc gia khc nh Hn Quc, Philipine, Nht Bn, Thi

Lan, i Loan, Indonesia v Nam M , r rng dng vn FII thun vo n c mc

tng trng n nh hn hn.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

37

Tng vn u t FII vo n

Cho ti nhng nm 80, chin lc pht trin ca n l t cung - t cp v

tr cp xut khu. Thm ht ti khon vng lai c b p bi n v ODA. Chnh

ph t ra nhng ro cn vi u t nc ngoi v thng mi quc t. Sau cuc

ci cch vo u nhng nm 90 c s thay i v kt cu thnh phn trong ti

khon vn. T ngy 14/9/1992 vi nhng bin php hn ch ph hp, FPI v cc t

chc nc ngoi c php u t vo cc cng c ti chnh ca n . Cuc cch

mng v chnh sch vi FII ca quc gia ny th hin nhng bc i thn trng tin

ti d b h thng qun l theo hn ngch, ni lng hn ch v iu kin hot ng v

a dng cng c u t (Room cho nh u t nc ngoi tng t 5% nm 1992 ln

24% nm 1998, 40% nm 2000, 49% nm 2001 v quy nh theo tng lnh vc bt

u t 20/9/2001).

Khc vi mt s quc gia ng m ca th trng ti chnh mt cch t

v thiu nh hng, n p dng nguyn tc cn trng, tng bc mt trong l

trnh t do ha ti khon vn.

n tin hnh nhng bc i thn trng tin ti d b h thng qun l theo

hn ngch, ni lng iu kin hot ng vi FII v a dng ha cng c u t v sm

trin khai cc cng c phi sinh v ti khon th cp nhm theo di cht ch s vn

Ti Chnh Quc T Nhm 3

38

ng ca dng vn FPI v thc y cc qu u t nc ngoi vo th trng trong

nc

Ti khon th cp: Vi nhng iu kin thch hp, quy nh i vi cc qu

nc ngoi c ni lng vo thng 8/1999 v thng 2/2000. Cc t chc nc ngoi

c php u t thng qua ti khon th cp. n p dng mc s hu ti a 10%

vn c phn i vi mt nh u t nc ngoi. Mi t chc u t nc ngoi c th

c nhiu khch hng vi nhiu ti khon th cp. iu ny c th dn ti tnh hung

rng mt t chc c nhiu ti khon th cp c th nng t l s hu ln trn 10%. V

vy mc gii hn ny c th c nng ln v p dng cho 1 t chc thay v p dng

cho nhiu ti khon th cp.

Cng c phi sinh: n cng a ra cng c cho cc qu nc ngoi khng

ng k thnh lp ti n giao dch trn th trng ni a l giy chng nhn gp

vn. y l cng c phi sinh pht hnh theo lut chng khon. Theo , giy chng

nhn gp vn c hiu l cc hp ng pht hnh bi nh u t nc ngoi c t

chc, ng k pht hnh ti n v ngi mua l cc khch hng t chc hoc c

nhn nc ngoi. Giy chng nhn gp vn c s dng bi nh u t cui cng,

thay th cho ti khon th cp, gip theo di chi ph v lch s giao dch.

T ngy 3/2/2004, cc cng c phi sinh pht hnh ra nc ngoi nh giy chng

nhn gp vn ch c pht hnh bi cc t chc c lut cho php. Ngoi ra, vic

chuyn nhng quyn s hu giy chng nhn gp vn cng ch c tin hnh cho

cc t chc theo quy nh.

Tnh minh bch: n a ra cc quy nh v tnh minh bch ca th trng

c a ra nhm t tnh hiu qu v hn ch hin tng lm gi. kim sot

nhng khon u t khng ng k, ch bo co v cc t chc nc ngoi hot

ng u t gin tip c thit lp. Hin nay, Giy chng nhn gp vn cng khng

c pht hnh cho cc t chc nc ngoi khng iu kin theo lut. n ban

hnh quy nh KYC (kim sot thng tin khch hng) theo di cc ti khon th cp

cho php kho st chi tit dng vn trong trng hp c cc biu hin vi phm.

Th ba, chnh sch hng ti hn ch nhng tn thng t dng vn u c

n tng cng sc mnh ca cc th ch u t trong nc nhm hn

ch sc chi phi ca dng vn u c nc ngoi.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

39

U ban Chng khon n xut xy dng mt h thng php l cho cc

qu phng h (hedge fund) da trn nguyn tc trnh nhm ln v thn trng. Quan

im ca n l theo di cht ch s pht trin ca hedge fund ti M, Chu u,

hc hi cc quc gia khc xy dng cc quy nh cho nc mnh. Ch nhng qu

thch hp vi ng k ti khon th cp theo quy quy nh ca U ban Chng khon

mi c hot ng.

S n nh ca dng vn nc ngoi ti n c ci thin khi nh

u t nc ngoi c th c chuyn i gia chng khon vn v chng khon n.

Tnh linh hot cao hn s gip cc t chc u t nc ngoi hnh thnh nhng chin

lc cn bng, iu ha gia c phiu v tri phiu.

c th trong chnh sch qun l FPI ca n l theo di s vn ng ca

FPI thng qua ti khon th cp v giy chng nhn gp vn hin cha c trin

khai Vit Nam. Hai cng c ny chng t tnh hu hiu ca mnh khi n

trnh c s rt vn t ca FPI trong 4 giai on nhiu bin ng ca TTCK l:

Cuc khng hong ti chnh ng 1997; V n ht nhn Polkhran 05/1998; S sp

ca TTCK 2001; Ngy th 2 en ti 17/05/2004.

n kin tr l trnh t do ha ti khon vng lai v m ca th trng ti

chnh mt cch cn trng, tng bc mt qua cng c nh lng l room v gii hn

theo ngnh. n khng coi thu nh vo dng vn FPI l bin php quan trng

trong qun l FPI nhm mc ch thu ht FPI n vi nn kinh t n pht trin

cc TTCK phi sinh, a dng ha cng c u t v thit lp bin php qun l vi

FPI trn th trng ny bng cc gii hn v bin , mc tham gia

Chnh sch qun l FPI ca n s dng khng tch bit vi h thng cc

chnh sch iu hnh khc nh t gi, tin t. n n nh dng vn FPI i cng

vi: Xy dng nn tng kinh t vng theo xu hng tt yu ca ton cu ha; Pht

trin TTCK da trn sc hp dn t gi tr ca cc cng ty trn th trng; Ch trng

nng cao chun mc php l, chun mc k ton, c ch qun l ri ro v chng ra

tin, s iu tit hp l ca chnh ph; a dng ngun cung th trng v pht trin

cc sn phm phi sinh..

u t trc tip FDI v gin tip FPI nh du mt thi k mi ca

n trong hi nhp ton cu. Chnh sch qun l FPI ca n thi gian qua

Ti Chnh Quc T Nhm 3

40

cho thy chnh ph n thu ht v s dng hiu qu lung vn ny. Ngoi ra, n

bng cc bin php qun l ca mnh iu ha c dng vn FPI nhm trnh

nhng tc ng tiu cc ti th trng khi FPI o chiu. y l nhng kinh nghim

qu m Vit Nam c th hc tp t m hnh ca n .

3.1.2. Tc ng ca dng vn u t gin tip ti cc nc ang pht trin

Ngun vn u t gin tip ngy cng c ngha quan trng trong s pht trin

ca cc nc ang pht trin. N thc y s pht trin ca nn kinh t v doanh

nghip. C mt thc t l thu ht c ngun vn u t gin tip th cc nc cn

phi c s i mi trong bn thn nn kinh t, i mi th ch, c ch chnh sch kinh

t cho ph hp vi nhng yu cu ca nh u t. Ngun vn u t gin tip c nh

hng thc y s i mi th ch kinh t, thc y th trng chng khon, th

trng c phiu pht trin. Cc doanh nghip cng cn phi ci tin cng ngh, p

dng cc cng ngh hin i nhm nng cao nng sut lao ng, tng sn lng.

Trong thp k 90 ca th k XX, lung vn t nhn v cng cng t khong

60 t USD. Hn mt thp k sau , lung vn t nhn tng ln 5 ln t 300 t

USD trong khi lung vn cng ch tng 2 ln. iu ny th hin mc t do ha ca

cc nn kinh t trong vic huy ng vn pht trin kinh t. Su xa hn l cc nn kinh

t mi t do ha c s lin kt vi cc nn kinh t pht trin v ang pht trin. Kt

qu l lm tng s cnh tranh trong vic huy ng cc dng vn gin tip.

Nhng tc ng tch cc ca ngun vn u t gin tip c th thy r thng

qua s phc hi nhanh chng ca Hn Quc trong giai on 1998-2001, sau khi tri

qua cuc khng hong ti chnh - tin t chu (1997-1998). Xy dng nn kinh t

dn ch, coi trng s pht trin ca cc doanh nghip va v nh, ph b quyn lc

ca cc ti phit trong nn kinh t, chng cu kt chnh tr - kinh doanh l nhng cam

kt m Hn Quc phi thc hin tip nhn ngun vn t IM F. Ngy nay, nn kinh

t Hn Quc c ci t mt cch su rng, cc quan h kinh t tr nn lnh

mnh hn v Hn Quc tip tc l mt nc c nn kinh t pht trin n nh trong

khu vc chu .

Trong giai on 2002-2003, nhng ci cch trn th trng vn a n

tr thnh nc c lng d tr ngoi hi ng th 6 trong cc nn kinh t mi ni.

Vic min thu i vi c tc m c ng trong cc cng ty n c hng l mt

Ti Chnh Quc T Nhm 3

41

trong nhng nguyn nhn thc y s pht trin ca th trng chng khon n ,

qua thu ht hn na cc lung vn u t gin tip nc ngoi. Ngoi ra, n

tin hnh t do ha u t nc ngoi trong hu ht cc ngnh nh vin thng, ngn

hng v bo him - nhng ngnh trc y khng khuyn khch cc nh u t nc

ngoi. Cc dng vn u t t nhn vo cc nn kinh t mi ni, mc d c s suy

gim t sau cuc khng hong ti chnh chu nhng li c xu hng tng ln n

. iu ny cho thy, u t gin tip nc ngoi c nhng tc ng tch cc i

vi nn kinh t n .

Xt mt cch tng th, vn u t nc ngoi m c th l lung vn u t

gin tip c nhng tc ng tch cc i vi hu ht cc nn kinh t, nht l cc nn

kinh t ang pht trin trong nhng nm va qua v tip tc ng vai tr quan trng

trong nhng nm ti.

3.1.3. Bi hc i vi Vit Nam

Trong c cu ca cc dng u t vo Vit Nam nhng nm qua, dng u t

gin tip cn khim tn, mi ch chim hn 2% (t l ny cc nc trong khu vc l

10-50%) nhng tng lai s pht trin rt nhanh, i hi phi c cc d bo trc

lm c s cho xut gii php nhm huy ng nhiu hn ngun vn ny cho pht

trin t nc. Theo kinh nghim pht trin ca cc nc trong khu vc khi thu ht

dng vn u t gin tip cho pht trin th trng vn gp phi thch thc ln l

dng vn u t gin tip vo qu nhanh th rt ra cng nhanh, gy tc ng xu ti

th trng. Do , vic phn tch v d bo dng u t gin tip vo Vit Nam rt cn

thit i vi s pht trin ca th trng vn Vit Nam khi m th trng chng khon

cn ang trong qu trnh hon thin v khun kh php l. iu ny s gip Vit Nam

lng ho c nhng tc ng ca dng u t gin tip i vi s pht trin th

trng vn t s ch ng a ra cc bin php gim thiu ri ro v trnh c s

ph thuc qu nhiu vo dng vn u t ny.

C th, nu nh trc y, vic bn c phn cho cc nh u t nc ngoi ch

khp li nhng doanh nghip nh nc tin hnh c phn ha th nay m rng n

tt c cc loi hnh ti Vit Nam nh: cng ty TNHH, cng ty hp danh, doanh nghip

c phn ha, doanh nghip t nhn, doanh nghip ca cc t chc chnh tr - x hi,

hi ngh nghip c ng k kinh doanh, hp tc x...

Ti Chnh Quc T Nhm 3

42

Vic mua c phn hoc gp vn vo cc doanh nghip Vit Nam ca cc nh

u t nc ngoi s b hn ch mc khng qu 30% vn iu l ca doanh nghip

nhm m bo ng tinh thn ca Lut khuyn khch u t trong nc.

Trng hp cc nh u t nc ngoi mun tham gia mua c phn hay gp

vn vo doanh nghip Vit Nam vi t l hn 30% vn iu l th s chuyn sang hnh

thc u t trc tip (FDI) theo tinh thn ca Lut Khuyn khch u t nc ngoi ti

Vit Nam.

Th tng Chnh ph hoc B K hoch v u t theo y quyn ca Chnh

ph s tin hnh cng b danh mc ngnh ngh kinh doanh c php bn c phn

hoc nhn vn gp ca cc nh u t nc ngoi.

Cc doanh nghip Vit Nam trc khi bn c phn, nhn vn gp ca nh u

t nc ngoi phi xy dng phng n trong ni r d nh s nhn gp vn hoc

bn c phn vi s lng bao nhiu. Trn c s , B trng, Th trng c quan

thuc Chnh ph, Th trng cc t chc chnh tr - x hi v Ch tch UBND cc

tnh, thnh ph trc thuc Trung ng s xem xt v ph duyt vic gp vn, bn c

phn cho nh u t gin tip nc ngoi

Cn tng cng khuyn khch FPI, khng hn ch t l c phn nhng ngnh

ngh c tnh cnh tranh mnh, nhng ngnh ngh sn xut hng xut khu, cng ngh

cao, nhng ngnh ngh khng nh hng ti an ninh, quc phng, thun phong m

tc... i vi nhng ngnh ngh c tnh nhy cm nh ngn hng, bo him, vin

thng, in lc... cng cn m rng t l s hu ca nh u t nc ngoi t

c cc mc tiu huy ng nhiu vn, cng ngh cao t cc nh u t chin lc.

Vit Nam cng cn y mnh c phn ha doanh nghip nh nc, tng cng

tnh minh bch ca th trng chng khon; n nh mi trng kinh t v m, thc thi

chnh sch m ca thu ht ngun vn u t gin tip nc ngoi bng cch ban hnh

cc chnh sch khuyn khch hot ng lu di ca cc qu u t nc ngoi.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

43

3.2. NHNG U TH V TR NGI TRONG VIC TNG CNG THU HT

FPI VO VIT NAM

3.2.1. u th

Trong nn kinh t ton cu ha nh hin nay, nht l sau khi Vit Nam gia nhp

WTO, Vit Nam ni ln nh mt quc gia c nhiu tim nng thu ht u t nc

ngoi. Bn cnh v tr a l thun li, chnh tr n nh, tim nng tng trng kinh t

di hn, Vit Nam cn l quc gia c nhiu li th so snh hp dn nh u t nh:

ngun lao ng, th trng ti nguyn v th trng ti chnh ngy cng hon thin.

Hn na, Vit Nam ang ngy cng khng nh vai tr, v tr v tm quan trng ca

mnh trn bn kinh t th gii. S quan tm ca th gii ti Vit Nam, cng vi s

thnh cng ca cc nh u t hin hu ti y s m ra c hi ln trong thu ht vn

u t nc ngoi. Nhn chung, Vit Nam c nhng u th rt ln trong vic thu ht

ngun vn u t gin tip FPI so vi cc nc khc trn th gii. Vi cc yu t

thun li , Vit Nam hon ton c kh nng khai thc tim nng dng chy vn FPI

ca th gii nhm phc v cho cng cuc pht trin ca mnh.

Nh c s tng trng kinh t nhanh, bn vng ca nn kinh t Vit Nam v s

ci thin trong mi trng php lut, thng mi. Tuy nhin, vic ban hnh Lut

Chng khon mi l l do chnh ca s gia tng u t gin tip ca M vo Vit

Nam.

V th chnh tr ngy cng cao ca Vit Nam trn th trng th gii v qu

trnh c phn ha mnh m cc doanh nghip nh nc cng l nguyn nhn thc y

lung vn u t gin tip ca M vo Vit Nam, lm cho cc nh u t yn tm khi

b vn vo th trng ny.

3.2.2. Tr ngi

Bn cnh Vit Nam cn c nhng tr ngi sau:

Tin trnh c phn ha tuy c y mnh t nm 2002 song n nay

vn cha c hiu qu nh mong mun, t l vn ha cc doanh nghip, c bit l

doanh nghip nh nc cn qu thp, khng li cun mnh m v ng o cc nh

u t c nhn tham gia vo tin trnh c phn ha. Cc doanh nghip Vit Nam c

quy m nh, khng hp dn nh u t.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

44

Quy m ca th trng chng khon cn qu nh b, li bt n nh, ln

xung khng theo xu th chung ca th gii, gy tm l e ngi i vi nh u t. H

thng ti chnh mc d c ci thin song vn cn nhiu yu km, t l d tr

ngoi hi thp, khng p ng nhu cu u t.

Bn cnh , hiu qu u t ca ta cn nhiu hn ch, h s ICOR qu

cao, gp ri, thm ch gp i Hn Quc v i Loan trong giai on pht trin

tng t, tn qu nhiu vn cho tng trng, iu ny lm gim mun u t lu di

ca cc nh u t nc ngoi.

Do tnh cht ngun vn FPI l u t vo doanh nghip c phn, nn thu

ht c ngun vn ny, ngoi vic ci thin, thay i h thng php l cho ph hp

vi cc quy tc chung th Vit Nam cn phi tng cng c phn ho doanh nghip

nh nc, c cu li h thng doanh nghip v thc y th trng chng khon pht

trin bng vic a nhiu doanh nghip mnh ln nim yt, c bit, cn quan tm

nhiu hn n vic pht trin th trng OTC.

Cng tc tip th v qung b hnh nh Vit Nam ra th trng bn ngoi

cha c u t ng mc. M c d hot ng u t c t chc nhiu nc

nhng ch yu mi ch tp trung vo FDI, cn t hot ng xc tin thu ht FPI. Bn

cnh , vic qung b, tip th ca cc t chc, doanh nghip vn cn yu.

Theo nh gi ca nhiu nh u t nc ngoi, mc d quy nh php l,

ng li chnh sch pht trin kinh t, ni lc doanh nghip... vn cn nhng im

hn ch, bt cp, nhng mi trng u t Vit Nam v ang t ra rt hp dn i

vi cc t chc u t, cc nh ch ti chnh quc t. iu quan trng l Vit Nam

phi quan tm v trin khai tt hn vic qung b, tip th hnh nh ca mnh, gip cc

nh u t trn th gii hiu nhiu hn na v tnh hnh chnh tr, kinh t ca Vit

Nam.

S lng v cht lng cc thng tin ti chnh cn thiu v yu. i tng

cng ty i chng c m rng nhng cht lng kim ton bo co ti chnh, cht

lng qun tr cng ty i chng vn cn nhiu bt cp. Do vn c s khc bit gia

chun mc k ton Vit Nam v quc t, cc nh u t nc ngoi cn e d khi c

cc bo co ti chnh do cc cng ty kim ton trong nc thc hin. Vic pht trin

v m rng quy m ca th trng tri phiu vn cn gp nhiu kh khn. Dch v

nh mc tn nhim v thng k d liu ngnh hu nh khng c.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

45

i vi cc nn kinh t mi ni - vi c trng qu trnh pht trin kinh t

cn mi, thiu bn vng, thiu minh bch, h thng php l v cc quy chun, quy

phm cn cha hon thin, vic qun tr cng ty cn yu km, th vn thng tin

khng y c coi l mt thch thc cc k ln.

V quy m v tc pht trin, th trng chng khon Vit Nam hin nay

cha p ng nhu cu pht trin ca nn kinh t trong bi cnh hi nhp kinh t quc

t v khu vc. S lng v cht lng cc thng tin ti chnh cn thiu v yu. M c d

Lut Chng khon sp c hiu lc, i tng cng ty i chng c m rng nhng

cht lng kim ton bo co ti chnh, cht lng qun tr cng ty i chng vn cn

nhiu bt cp. Do vn c s khc bit gia chun mc k ton Vit Nam v quc t,

cc nh u t nc ngoi cn e d khi c cc bo co ti chnh do cc cng ty kim

ton trong nc thc hin. Vic pht trin v m rng quy m ca th trng tri phiu

vn cn gp nhiu kh khn. Dch v nh mc tn nhim v thng k d liu ngnh

hu nh khng c.

S thiu v khng ng b v mt lut php. Lut Chng khon ti u

nm 2007 mi c hiu lc. Mc d Lut u t, Lut Doanh nghip mi c ban

hnh trong nm 2006 nhng cha th i vo vn hnh v thiu h thng ngh nh,

thng t hng dn. Lut khng quy nh c vn chi tit nn phi ch cc vn

bn hng dn ca cc b, ban, ngnh

S kt ni gia nh u t v c hi u t l yu. Hin nay s lng cng

ty chng khon c kh nng cung cp thng tin bng cc ngn ng chnh nh Anh,

Php, Trung, Nht, Hn... khng nhiu. Cc ro cn v ngn ng v thng tin hn

ch cc dng vn nc ngoi u t trc tip vo th trng chng khon Vit Nam.

3.3. KIM SOT V IU TIT VN FPI

3.3.1.1. Tnh tt yu ca vic kim sot v iu tit vn FPI

Cng vi vn FDI, dng vn u t gin tip nc ngoi (FPI) ang ng

vai tr quan trng i vi nn kinh t th gii ni chung v nn kinh t Vit Nam ni

ring. V vy, vic xy dng c ch kim sot, iu tit dng vn FPI vo v ra khi

Vit Nam l vn cp bch v cn thit trong bi cnh s tham gia ca cc NT

nc ngoi trn TTCK gia tng, nh hng ngy cng ln v trc tip n nn kinh

t Vit Nam.

Ti Chnh Quc T Nhm 3

46

Cng vi nhng nguyn nhn ch quan do trnh pht trin kinh t v

TTCK cn thp; Kh nng cnh tranh v tim lc hn ch ca h thng ti chnh ni

a... nhng hu qu xu trn cn do chnh nhng c tnh ca FPI gy ra. Nhn din

c cc c tnh ny c ngha quan trng trong qu trnh kim sot v iu tit

FPI. C th k n mt s dc tnh c bn ca FPI nh sau:

Tnh thanh khon cao

Do mc ch ca FPI l t sut li tc cao vi mt mc ri ro nht nh

(hoc t sut li tc nht nh vi mc ri ro thp nht) ch khng quan tm n qu

trnh sn xut kinh doanh ging nh trong phng thc FDI, cho nn NT nc

ngoi sn sng bn li nhng chng khon m h ang nm gi u t sang th

trng khc hoc chng khon khc vi t sut li tc d tnh cao hn, an ton hn.

Tnh thanh khon cao ca FPI khin cho hnh thc u t ny tr thnh khon mc

u t ngn hn mc d c phiu c coi l chng khon di hn v nhiu loi tri

phiu giao dch trn TTCK c thi gian o hn di hn 1 nm.

Tnh bt n nh

Tnh thanh khon cao l nguyn nhn lm cho dng vn FPI mang tnh bt

n nh. S bt n nh, trong mt gii hn no c th c li do n lm cho th

trng ti chnh ni a hot ng nng ng v hiu qu hn, vn u t khng

ngng c phn b li, dch chuyn t ni c t sut li nhun thp sang ni c t

sut li nhun cao. Tuy nhin, nu iu xy ra vi tc qu nhanh, nhng nh

hng xu n h thng ti chnh v tnh trng bt n nh ca nn kinh t xy ra l

khng th trnh khi. Vn tr nn nghim trng hn i vi cc nc c th

trng ti chnh mi hnh thnh v nn kinh t cn trong giai on chuyn i nh

Vit Nam.

Tnh d o ngc

Tnh d o ngc ca dng vn FPI thc s gy tc ng xu n nn kinh

t, n l h qu ca hai c tnh thanh khon cao v bt n nh. Do d o ngc

cho nn c th ch trong khong thi gian ngn mt lng vn FPI ln tho lui b

ghi u t sang th trng khc li hu qu khn lng cho nn kinh t. Kinh

nghim khng khong kinh t ti chnh ca cc nc chu vo cui thp k 90 ca

th k 20 cho thy tc hi ca s o ngc dng vn FPI khi nn kinh t ca cc

Ti Chnh Quc T Nhm 3

47

quc gia ny xut hin nhng khong trng, hu qu l nn kinh t bong bng nhanh

chng b sp m trong ngn hn kh c th khc phc c.

3.3.1.2. Mt s gii php kim sot v iu tit vn FPI

Nu khng c c ch kim sot, iu tit hp l, TTCK v nn kinh t c th

b tn thng bi nhng tc ng tiu cc do cc hiu ng ny sinh t chnh cc c

tnh ca dng vn FPI. Trong thi gian ti, c th p dng mt s gii php c bn

nhm kim sot iu tit dng vn ny nh sau:

Nhanh chng xy dng h thng thng k v cung cp thng tin y

, chnh xc v lng chng khon cc NT nc ngoi ang nm gi, t l nm

gi trong tng s chng khon pht hnh, t phn tch, d bo xu hng bin

ng v nhng nh hng c th to ra t ng thi mua, bn chng khon ca cc

NT nc ngoi. y c bit nhn mnh n nng lc v kinh nghim phn tch,

d bo v TTCK ca i ng cn b chuyn trch.

Thc hin nghim tc v y ch bo co tnh hnh hot ng

mua, bn chng khon ca cc NT nc ngoi. T chc, c nh