OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

Dragi čitaoče,

Kako se približavamo kraju ove godine, želja nam je da predstavimo naš završni Bilten o životnoj sredini za ovu godinu. Nadamo se da smo bili uspešni u širenju znanja o pitanjima zaštite životne sredine kroz naš informativni Bilten, pa vas uveravamo da nameravamo da nastavimo u istom duhu i u godini koja dolazi. U ovom izdanju Biltena možete čitati o članke o odabranim temama i informacije u vezi sa događajima i aktivnostima širom Kosova. Još jednom, želimo da iskoristimo ovu priliku da se zahvalimo svima onima koji su doprineli objavljivanju Biltena o zaštiti životne sredine kroz obezbeđivanje i razmenu ideja o relevantnim temama. Želimo da nastavimo ovu uspešnu saradnju u narednoj 2012. godini, i to sa još više napora, posvećenost i aktivnosti u zaštiti i unapređivanju životne sredine. Uređivački tim

Efikasno upravljanje otpadom je jedno od najvećih pitanja zaštite životne sredine na Kosovu. Trenutno najveća količina otpada odlazi u deponije i samo mali deo se ponovo koristi ili reciklira. Međutim, postoje razne inicijative posebno ona koja je potekla od privatnih preduzeća za razvrstavanje i recikliranje otpada i njegovo ponovno korišćenje. Ti napori obuhvataju i inicijative pojedinaca za podizanje javne svesti u cilju poboljšanja situacije sa otpadom. Jedan primer takve inicijative je inicijativa koju je pokrenuo Skender Bošnjak. Iako je neuropsihijatar, pored svoje karijere, gdin Bošnjak je održavao vizuelne izložbe od 1974. godine. Fokus njegovog izložbenog rada su urbane umetnosti, grafiti i heraldika. Posebna tematika umetnosti kojom se bavi uključuje ciklus radova pod nazivom „Eko&Otpadna umetnost“ u kojoj se u stvaranju umetničkog rada koristi otpad. Pored činjenice da su njegova dela veoma originalna, posebna i

retka, njegov umetnički opus takođe poručuje kako umetnici mogu da doprinesu podizanju javne svesti o zaštiti životne sredine. Za njegov rad i posebne doprinose zaštiti životne sredine kroz umetnost otpada, Pokret za zaštitu životne sredine „Bells“ mu je dodelio zahvalnicu "Časni ambasador životne sredine".

UMETNOST SMEĆA

B I LT E N O Ž I VOT N O J B I LT E N O Ž I VOT N O J S R E D I N IS R E D I N I

U OVOM BROJU VESTI IZ ZEMLJE Umetnost smeća Centar za održivo

planinsko obrazovanje u Peći

Nove radne

prinove u zaštiti životne sredine

Konferencija o

industrijskom otpada kompleksa Trepča

Otkrivena nova

pećina u Mališevu

VESTI IZ SVETA Globalni „Izveštaj

o ljudskom razvoju“ Programa Ujedinjenih nacija za razvoj za 2011. godinu: Održivost i jednakost su ključne za bolju budućnost za sve

Novi atlas sveta pokazuje posledice globalnog

Broj # 5 (Decembar 2011) Pronađi na: www.ks.undp.org

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

ŽIVOTNE SREDINE

Family with Mini Hydro Power Plant Produces Electricity

FAST FACTS

NEWSLETTER

ENVIROMENT

U okviru nastojanja da se promoviše planinski turizam u ovoj opštini, u Peći je nedavno otvoren Centar za održivo planinsko obrazovanje. Centar se nalazi u kulturnom i istorijskom spomeniku Hadži Zekinoj Vodenici. Glavni cilj centra je da promoviše prirodne i kulturne vrednosti u oblasti Metohije. Ideja o stvaranju takvog centra je potekla iz nevladine organizacije "Era", a podržana je od strane Evropske komisije, Švedske agencije za koordinaciju međunarodnog razvoja i Srpskog

U opštini Kačanik se sprovodi projekat za zaštitu životne sredine koji se sastoji od uklan-janja otpada sa ilegalnih deponija i čišćenje korita reka. Projekat donosi ne samo dobre vesti za zaštitu životne sredine nego ima i društveni karakter. Uz podršku Svetske banke i Ministarstva za rad i socijalnu skrb, pored poboljšanja životne sredine države, projekat namerava da otvori nova radna mesta i da smanji stopu siromaštva. U samom početku, u okviru projekta, korito reke Neredine koja protiče kroz grad Kačanik je očišćeno, a posao se nastavlja čišćenjem ostatka korita reke i uklanjanjem ilegalnih deponija u gradu. Projekat iznosi 52.000 evra, a 60% sredstava su posvećeni platama 47 ljudi koji su zaposleni na ovom projektu. Sedamdeset odsto zaposlenih su izabrani sa liste potražitelja posla koju je pružila Opštinska kancelarija za zapošljavanje i to su ljudi koji žive u teškim socijalnim us-lovima, dok 30% zaposlenih na projektu čine radnici preduzeća koje je dobilo ugovor da

obavlja posao. Ovaj projekat je odličan primer situacije „win-win“, jer unapređuje životnu sred-inu i poboljšava društvenu situaciju u opštinama na Kosovu.

NOVE RADNE PRINOVE U ZAŠTITI ŽIVOTNE SREDINE

KRATKE INFORMACIJE

◊ Do današnjeg dana na Kosovu je identifikovano 21 pećina od prirodnog značaja. Trenutno je samo sedam zaštićeno zakonom. ◊ Kosovska agencija za zaštitu životne sredine je identifikovala 110 zagađenih lokacija (žarišta), koji se smatraju osetljivim za životnu sredinu, i još 28 mogućih žarišta koje bi se mogle identifikovati na teritoriji Kosova. ◊ Najveća količina pesticida na Kosovu koja iznosi oko 89% se koristi u poljoprivrednom sektoru, 3,5% u poljoprivrednom i Veterinarskom sektoru, 3,3% u sektoru opštinske higijene i oko 3% u sektoru Prehrambene industrije.

narodnog veća. ERA teži da zadovolji delikatni balans između rasta eko turizma I dobrih praksi koje će obezbediti održivost životne sredine koju imamo. U njihovim obrazovnim pro-gramima za životnu sredinu – I formalno I nefor-malno – ERA širi dobro znanje o principima kao što su “Pack In Pack Out'“ i “Leave No Trace”. Inicijativa ERA je dobar primer za investicije za prirodni turizam. Fatos Lajçi bi voleo da vidi takođe više institucionalnu podršku za razvoj I promociju održivog turizmu. Opština Peć već smatra ovu inicijativu dobrom. Svrha je korišćenje prirodnih potencijala opštine Peć za razvoj planinskog turizma I integrisanje lokalne zajednice u sopstveni razvoj. Za dodatne informacije posetite: www.eradirect.org

KAKO MOŽETE POMOĆI OČUVANJU I ZAŠTITI

CENTAR ZA ODRŽIVO PLANINSKO OBRAZOVANJE U PEĆI

Pristupite efikasnom korišćenju uređaja. Mašine za pranje veša i sudova uključujte samo ako su pune.

Vozite sporije da biste smanjili emisije izduvnih gasova. Agresivna vožnja troši više goriva.

Skratite vreme koje koristite na tuširanje i uštedite i novac i vodu.

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

This story can fit 175-225 words.

The purpose of a newsletter is to provide specialized information to a targeted audience. Newslet-ters can be a great way to mar-ket your product or service, and also create credibility and build your organization’s identity among peers, members, employ-ees, or vendors.

First, determine the audience of the newsletter. This could be anyone who might benefit from the information it contains, for example, employees or people interested in purchasing a prod-uct or requesting your service.

You can compile a mailing list from business reply cards, cus-tomer information sheets, busi-ness cards collected at trade shows, or membership lists. You might consider purchasing a mail-

ing list from a company.

If you explore the Publisher cata-log, you will find many publica-tions that match the style of your newsletter.

Next, establish how much time and money you can spend on your newsletter. These factors will help determine how fre-quently you publish the newslet-ter and its length. It’s recom-mended that you publish your newsletter at least quarterly so that it’s considered a consistent source of information. Your customers or employees will look forward to its arrival.

Caption describing picture

or graphic.

Lead Story Headline

Secondary Story Headline

N E W S L E T T E R D A T E

operation of the Trepça complex has left a leg-acy of large volumes of toxic industrial wastes, acid effluents, dust emission that pose a serious threat to the population living in nearby. To ad-dress that Ministry of Environment and Spatial Planning, Ministry of Economic Development, Municipality of Mitrovica and Trepça Company in partnership and supported by UNDP organ-ized a Conference on Industrial Waste Manage-ment for Trepça Complex aiming at:

Higher prioritization of Trepça environ-mental issues within Kosovo’s overall po-litical and development agenda

Understanding the environmental and hu-man health impacts from the industrial wastes

better coordination and understanding of all stakeholders plans and activities

exchange of best practices of rehabilitation

linking the of environmental mitigation with the economic development

validation set of immediate and long term inter-ventions, and consensus on a common ac-tion plan for establishing formal coordina-tion structure between development actors, institutions and industry

Participants of the conference acknowledged that Kosovo does not deserve unsustainable de-velopment based on short term thinking “grow your economy first and clean up later” but strong and sustainable economy where no one is left behind. A strategy to tackle the complex issues surrounding Trepça is, therefore, both necessary and urgent. Kosovo’s future economic and social public health would lean heavily on such a strat-

Family with Mini Hydro Power Plant Produces Electricity

FAST FACTS

NEWSLETTER

ENVIROMENT

Na teritoriji opštine Mališevo je otkrivena nova pećina. Pećina se nalazi na zapadnoj strani sela pod nazivom Temečina na 638 metara iznad nivoa mora. Tim Kosovske agencije za zaštitu životne sredine posetio je lokaciju i sišao u pe-ćinu da bi identifikovao stanje njenih prirodnih vrednosti. Tom prilikom tim je utvrdio da pe-ćina nema prirodan ulaz. Na ulazu u pećinu postoje dva hodnika: jedan koji vodi zapadno dužine oko 10 metara, dok se glavni hodnik spušta padinama pećine na dubinu od oko 4 metra. Posle ovoga sledi uži deo od 50 cm odakle se hodnik širi. Hodnik se nastavlja prema jugoistoku za još 12 metara, potom se širi u širinu i visinu za oko 3 metara, pa nastavlja još 20 metara. Hodnik je bogat stalaktitima i stalagmitima, a na podu se nalaze bogate naslage kristala kalcijuma kestenjaste boje. Unutrašnjost pećine je veoma hladna, a voda sa kristala neprestano kapa. Oko 10 metara od ulaza se nalazi mali hodnik koji vodi severno do tri metra. Dužina ovog hodnika je oko 25 metara, hodnik nije bogat kristalima, a pod je

pokriven naslagama. Kosovska agencija za zaštitu životne sredine, u saradnji sa opštinom Mališevo, je registrovala ovu pećinu u matičnu knjigu prirodnih spomenika od posebne pri-rodne vrednosti, te su započeti postupci da se pećina uzme pod njihovu pravnu zaštitu.

KALENDAR ŽIVOTNE SREDINE

2. FEBRUAR Svetski dan močvara

21. MART

Svetski dan šumarstva

22. MART

Svetski dan voda

23. MART Svetski dan

meteorologije

26. MART Sat za našu planetu

7. APRIL

Svetski dan zdravlja

22. APRIL Dan planete Zemlje

KONFERENCIJA O INDUSTRIJSKOM OTPADU KOMPLEKSA TREPČA

Rudarsko-metalurški kompleks Trepča je nekada bio osnova privrede Kosova, a rudarstvo je nekada bilo glavna grana industrije Kosova. U isto vreme, rad koji se obavljao u kompleksu Trepča je ostavio u nasleđe veliku količinu toksičnog industrijskog otpada, kiselina i prašine koji predstavljaju ozbiljnu pretnju za stanovništvo koje živi u okolini kompleksa. Ministarstvo za životnu sredinu i prostorno planiranje, Ministarstvo za ekonomski razvoj, opština Mitrovica i preduzeće Trepča u saradnji i uz podršku Programa Ujedinjenih nacija za razvoj su za rešavanje tih pitanja organizovali konferenciju o industrijskom otpadu kompleksa Trepča.

Ciljevi konferencije, koje su postavile zainteresovane strane, su uključivali sticanje veće prioritizaciji za pitanja zaštite životne sredine koje je postavio kompleks Trepča u okviru ukupnog političkog i razvojnog programa Kosova, razumevanja životne sredine i uticaja industrijskog otpada na zdravlje ljudi, bolju koordinaciju i razumevanje planova i aktivnosti zainteresovanih strana, razmenu najboljih

praksi za rehabilitaciju jalovine i povezivanje radnji za ublaživanje zaštite životne sredine sa ekonomskim razvojem, utvrđivanje niza neposrednih i dugoročnih mera, kao i postizanje konsenzusa oko zajedničkog plana akcije za uspostavljanje formalnih struktura za kordinaciju između razvojnih aktera, institucija i industrije.

Učesnici konferencije su priznali da Kosovo ne zaslužuje razvoj zasnovan na kratkotrajnom razmišljanju po liniji "prvo razradite ekonomiju, pa čistite posle" nego da Kosovo zaslužuje jaku i održivu ekonomiju.

Strategija hvatanja u koštac sa složenim pitanjima koja se tiču kompleksa Trepča je baš zbog toga i neophodna i hitna. Budućnost ekonomskog i javnog zdravlja Kosova će se u velikoj meri oslanjati na takve strategije. To su strategije koje moraju da reše neke od najgorih zdravstvenih i opštih uslova života u Evropi, koje će da oslobađaju ljudski kapital, stvaraju nova radna mesta i popravljaju naličje gorkog nasleđa socijalne nepravde.

OTKRIVENA NOVA PEĆINA NA MALIŠEVU

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

OVAJ BILTEN JE ŠTAMPAN NA RECIKLIRANOM PAPIRU

This story can fit 175-225 words.

The purpose of a newsletter is to provide specialized information to a targeted audience. Newslet-ters can be a great way to mar-ket your product or service, and also create credibility and build your organization’s identity among peers, members, employ-ees, or vendors.

First, determine the audience of the newsletter. This could be anyone who might benefit from the information it contains, for example, employees or people interested in purchasing a prod-uct or requesting your service.

You can compile a mailing list from business reply cards, cus-tomer information sheets, busi-ness cards collected at trade shows, or membership lists. You might consider purchasing a mail-

ing list from a company.

If you explore the Publisher cata-log, you will find many publica-tions that match the style of your newsletter.

Next, establish how much time and money you can spend on your newsletter. These factors will help determine how fre-quently you publish the newslet-ter and its length. It’s recom-mended that you publish your newsletter at least quarterly so that it’s considered a consistent source of information. Your customers or employees will look forward to its arrival.

Caption describing picture

or graphic.

Lead Story Headline

Secondary Story Headline

N E W S L E T T E R D A T E

Nakon globalnog pokretanja "Izveštaja o ljudskom razvoju za 2011. godinu" u Kopenhagenu, Program Ujedinjenih nacija za razvoj na Kosovu je organizovao okrugli sto u Prištini uz učešće ministarstva i agencija Ujedinjenih Nacija na Kosovu, međunarodnih i lokalnih zainteresovanih strana i predstavnika građanskog društva povodom pokretanje Izveštaja. Osnat Lubrani, stalni predstavnik Programa Ujedinjenih nacija za razvoj je naglasio važnost poruke "Izvještaja o ljudskom razvoju" o održivosti koja nije isključivo ekološko pitanje, nego pitanje socijalne pravde. Špetim Rudi, zamenik ministra za životnu sredinu i prostorno planiranje je pozdravio zaključke "Izveštaja o ljudskom razvoju" kao relevantne za kosovski kontekst. Iako podaci sa Kosova nisu uključeni u Izveštaju, stručnjak Programa Ujedinjenih nacija za razvoj je rangirao Kosovo u skladu sa raspoloživim indeksima ljudskog

Kartografi koji su radili na pripremi novog izdanje savremenog atlasa sveta su morali izbrisati 15% leda sa najvećeg svetskog ostrva: Grenlanda. Ostrvska oblast veličine Britanije i Irske je sada prikazana zelenom bojom. Stalni sloj leda se istopio poslednjih 12 godina kao direktna posledica globalnog zagrevanja. U atlasu je takođe ucrtano i novo ostrvo koje se nalazi u blizini obale Grenlanda, pod nazivom "toplo ostrvo", koje se do nedavno nije pokazivalo na kartama zbog pokrivenosti ledom. Nekoliko drugih promena okoliša se pojavljuju u svetu mapa, uključujući i cepanje masovne ledene sante pod imenom Wilkins sa Antarktika i osipljavanje zamrznutog mosta koji ga povezuje sa ostrvom Charcot. Novi atlas pokazuje oblasti koje su najviše ugrožene povećanjem nivoa mora, uključujući pacifička ostrva i arhipelage, ostrva u Indijskom okeanu i u blizini obala Afrike, Indije,

jugoistočne Azije i Meksičkom zalivu. Trideset kartografa je radilo četiri godine na pravljenju atlasa. Ovo izdanje takođe pokazuje da 90% povećanja svetske populacije, koja je u oktobru ove godine dobila sedam-milijarditog stanovnika, uglavnom dolazi iz najmanje razvijenih zemalja, posebno u jugoistočnoj Aziji.

http://uk.news.yahoo.com/atlas-shows-effect-global-warming-020725729.html

NOVI ATLAS SVETA POKAZUJE POSLEDICE GLOBALNOG OTOPLJAVANJA

Ovaj Bilten je objavljen u saradnji između Min-istarstva za životnu sredinu i prostorno planiranje (MSPP) i Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP) na Kosovu.

Uređivački tim:

Afrim Berisha (MSPP), Abedin Azizi (UNDP), Inari Penttilä (UNDP) i Burbuqe Dobranja (UNDP).

u skladu sa raspoloživim indeksima ljudskog razvoja u zemlje sa većim razvojem i ustvrdio da globalni i regionalni tokovi ugrožavaju budućnost Kosova. Debata koja je usledila je pokrenula nekoliko problema vezanih za održivost i jednakost na trenutno stanje životne sredine na Kosovu, ali i ideje i predloge o tome kako da se ti problemi najbolje reše kako bi se sprečio katastrofalni scenario za 2050. godinu na koje Izveštaj upozorava. Zaključak Izvještaja navodi da 1,7 milijardi ljudi koji žive ispod linije siromaštva ne samo da pate od privrednog siromaštva, nego ih pritiska duplo breme jer direktno pate od degradacije životne okoline. U izveštaju su analizirani novi globalni razvoj finansiranja i zaštita kontrole životne sredine, pa se tvrdi da su ove mere i suštinske i izvodljive, te da izazovi koje predstavljaju održivost i jednakost moraju da se reše zajedno da bi odgovorili krajnjim globalnim potrebama. http://www.ks.undp.org/repository/docs/2011/GHDR_final_SER02.11.2011.pdf

SI MUND TЁ NDIHMONI NЁ MBROJTJEN E MJEDISIT!

Novo izdanje izlazi 6/2012. godine, pri-javite se na: www.ks.undp.org Online verzija: http://www.kosovo.undp.or

ODRŽIVOST I JEDNAKOST SU KLJUČNE ZA BOLJU BUDUĆNOST ZA SVE

Drži zatvorenim. Tradicionalni kamini su energetski gubitnik. Zatvorite dimnjak kamina ako ga ne koristite.

Sprečite isticanje vazduha. Zapušite pukotine oko prozora da biste sprečili prodiranje hladnog vazduha iz pukotina.

Smanjite temperaturu grejanja prostorija. Prilagodite je na 18 stepeni, ta temperatura je zdravija.