49
CÂN BẰNG ACID- BASE PGS Nguyển thị Đòan Hương

Can Bang Toan Kiem 2

Embed Size (px)

DESCRIPTION

sự cân bằng

Citation preview

  • CN BNG ACID- BASE

    PGS Nguyn th an Hng

  • pH? Nanoequivalent [H+] so vi milliequivalent

    concentrations ca cc cht in gii khc (Na+, K+, Cl-, HCO3-) trong dch c th.

    Nanoequivalent = one thousand-millionths ca 1 gram equivalent

    ECF [H+] bnh thng l 40 nEq/L hay l 0.00004 mEq/L so vi [K+] l 4.0 mEq/L

  • Trng lng phn t Mo

    Gram Equivalent ,E = =

    Ha tr x

  • CN BNG ACID-BASE

    pH = -log10[H+] = log10(1/[H+])

    [H+] = 40 nEq/L = 4 x 10-8 Eq/L

    pH = -log10(4 x 10-8) = 7.4

    pH bnh thng = 7.37-7.42 v gii hn cao nht ph hp vi s sng l 6.8 n 8.0

  • CN BNG ACID-BASE

    HA H+ + A-

    Acid = Cho Proton (HA)

    Base = Nhn Proton (A-)

    Phng trnh Henderson- Hasselbach

    [A-]

    pH = pK + log

    [HA]

  • CN BNG ACID-BASE: Chuyn ha hng ngy

    Chuyn ha cc acid amin c cha sulfur-trong protein cho ra acid sulfuric v chuyn ha phospholipids cho ra acid phosphoric : 40-80 mEq/ngy l acid c nh hay khng bay hi

    Chuyn ha ng v m cho ra 15,000-20,000 mMol CO2 hay l acid bay hi

  • CN BNG ACID-BASE

    Ti sao CO2 l mt acid ? (ti sao l cht cho H+?)

    Men Carbonic anhydrase trong hng cu v trong TB ng thn xc tc phn ng

    CO2 + H2O = H2CO3 Carbonic acid l cht cho proton :

    H2CO3 = H+ + HCO3-

  • CN BNG ACID-BASE: Cht m (Buffers)

    L cht c th nhn protons (H+ ) v lm gim s thay i pH

    Mt dung dch acid yu v mui ca n

  • CN BNG ACID-BASE: Cht m (Buffers)

    Hiu qu m ty thuc :

    pH u th ca dch c th

    Nng cht m trong dch c th

    pKa ca cht m

    Cc tnh hung c bit (t/d: bicarbonate l mt phn ca h thng m)

  • CC H THNG M Dch ngai bo (ECF)

    Bicarbonate

    Dch ni bo (ICF)

    Phosphates

    Proteins (t/d: Hb trong hng cu)

    Carbonate trong xng

  • BICARBONATE

    pKa l 1.3 n v di pH sinh l

    Nng trong ECF cao (24 mEq/L)

    Cn bng vi CO2

    CO2 + H2O = H2CO3 = H+ + HCO3

    -

  • PHOSPHATE

    Quan trng trong ICF, nng cao (40 mEq/L)

    Tng i khng quan trng trong ECF, nng thp (2 mEq/L)

    Quan trng trong nc tiu (m bt acid) do pKa 6.8 ( pH ca dch ng thn xa = 6.0 to 7.0)

  • PROTEIN

    Protein huyt tng gi vai tr m gii hn trong ECF

    Protein trong t bo (c bit Hb trong HC) gi vai tr chnh trong m pH

  • CARBONATE TRONG XNG

    C nng lc m d tr ln

    Gi vai tr quan trng lu di trong p ng vi toan ha mn tnh

  • PHNG TRNH Henderson-Hasselbach

    HA H+ + A- (v1 = k1[HA])

    H+ + A- HA (v2 = k2[H+][A-])

    mc cn bng : v1 = v2 k1[HA] = k2[H+][A-]

    k1/k2 = Ka = [H+][A-]/[HA]

  • PT Henderson-Hasselbach

    Ka = [H+][A-]/[HA]

    pKa cng l mt i lng c trng cho mnh yu ca axit nh Ka . Dng pka chng ta khng phi ghi thm

    s m vo , ta c pKa = -lgKa

    pH = pKa + log([A-]/[HA])

  • PT Henderson-Hasselbach

    Do H2CO3 /HCO3- l h m ch yu ca ECF , pH ca mu c tnh :

    pH = pKa + log([HCO3-]/[H2CO3])

    = 6,1 + log ([ HCO3-]/Pa CO2)

    = 0.031 mM/L/mmHg P CO2 (hng s ch s ha tan ca CO2)

    CO2 ha tan trong huyt tng c th to thnh H2CO3 :

    pH = pKa + log([HCO3-]/[CO2 ha tan + H2CO3])

  • PT Henderson-Hasselbach

    nhit v nng cht in gii ca ECF c 6,800 HCO3- v 340 phn t CO2 ha tan cho mi phn t H2CO3. Do , H2CO3 c th khng ng k.

    CO2 ha tan lin quan n pCO2 qua h s ha tan :

    CO2 ha tan = 0.03 x pCO2

  • PT Henderson-Hasselbach (dng lin quan n lm sng )

    pH = pKa + log([HCO3-]/.03xpCO2)

    pH = 6.1 + log([HCO3-]/.03xpCO2)

    Cho thy pH l hm s ca t l gia bicarbonate v pCO2

  • CN BNG ACID-BASE : CON NG KHNG SINH L

    Vic m l ha hc do cc h thng m trong ECF v ICF (giy)

    Ri lan thng kh a n thay i pCO2 (giy n pht)

    Thn ti iu chnh d tr HCO3- ca c th (gi n ngy)

    pH = pKa + log(THN/PHI)

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE NGUYN PHT

    Ri lan chuyn ha

    Toan chuyn ha

    Kim chuyn ha

    Ri lan h hp

    Toan h hp

    Kim h hp

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE

    Toan ha v kim ha

    Acidosis - Alkalosis

    So vi

    Toan mu v kim mu

    Acidemia - alkalemia

  • NHIM TOAN CHUYN HA Nhim toan chuyn ha xy ra khi lng acid khng bay hi

    c to ra trong c th tng hay mt mt lng base , hoc s bi tit H+ ca thn gim

    C ch b tr: tng [K+] ngai t bo

    tng thng kh ---- gim PaCO2

    thn tng thi H+, hp thu HCO3-

    Nguyn nhn:

    - Tng sn xut acid khng bay hi

    - Mt bicarbonate : tiu chy, thuc c ch men anhydrase carbonic

    - Gim thi acid : suy thn cp v mn

  • NHIM TOAN CHUYN HA Du hiu v triu chng

    Nhp th Kussmaul

    Gim sc co ca c tim, dn mch --- gim HA, suy tim

    L ln, l m, hn m

    Lang xng, lan dng xng

    Cn lm sng : HCO3 gim, pH gim, PaCO2 gim, tng K+/mu

  • NHIM KIM CHUYN HA Do sn xut qu mc cht base hay mt acid khng bay hi

    C ch b tr : Gim thng kh phi ---paCO2 tng, H2CO3 tng , pH tr li bnh thng

    Thn tng thi HCO3-

    Nguyn nhn:

    - Mt H+ do thn

    - Thuc li tiu, corticoid

    - Tiu ha: nn i, tc rut cao

    - Tng cht kim vo c th

  • NHIM KIM CHUYN HA Hi chng tetany : do gim ngng kch thch thn kinh-c

    Co mch

    Cn lm sng : HCO3 tng, pH tng, PCO2 tng , gim K+/mu

  • NHIM TOAN H HP L do lng CO2 tng c th cp hay mn

    C ch b tr : CO2 tng ----- H2CO3 tng ----pH gim

    H m ni bo c s dng : trao i H+ v K+ i vi Hb v cc protein khc trong ni bo

    Trao i HCO3- /ni bo vi Cl-/ngai bo trong hng cu

    Thn tng thi H+

    Nguyn nhn : COPD- bnh phi lm gim thng kh

    TT h hp b c ch (morphine)

    Ri lan chc nng c-thn kinh (thuc dn c)

  • NHIM TOAN H HP Du hiu v triu chng :

    - Thn kinh : ph thuc vo din tin : nhc u, l ln, l m, hn m, ph gai th

    - Tun han : gim co c tim, dn mch

    Cn lm sng : PO2/mu gim, HCO3- tng, pH gim, PCO2 tng

  • NHIM KIM H HP L tnh trng gim CO2 trong c th

    C ch b tr:

    - Trao i H+/ni bo vi K+/ngai bo

    - Trao i Cl-/ni bo vi HCO3-/ngai bo

    - Tng ly gii glucose to ra cc acid mnh (a.lactic, a.pyruvic)

    - Thn: Gim tit H+

    Nguyn nhn:

    Tng thng kh

    Kch thch trung tm h hp

    Thiu oxy m

    H hp h tr

  • NHIM KIM H HP Du hiu v triu chng

    - Thn kinh : t tay chn, d cm, hi chng tetany

    - Tng nhp th

    - Cn lm sng : HCO3 gim, pH tng, PaCO2 gim

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE : Nguyn tc phn tch

    Mi ri lan nguyn pht (chuyn ha hoc h hp) theo sau l p ng th pht ca h thng cn li (h hp hoc chuyn ha )

    pH s tr v gn nh bnh thng nhng khng han tan bnh thng

    Hin tng n b qu mc khng xy ra

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE

    Ri lan pH [H+] Ri lan ban u

    p ng th pht

    Toan chuyn ha [HCO3-] pCO2

    Kim chuyn ha [HCO3-] pCO2

    Toan h hp pCO2 [HCO3-]

    Kim h hp pCO2 [HCO3-]

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE

    Ri lan nguyn pht n gin v p ng (th pht) mong i thch ng

    Hai ri lan nguyn pht hn hp xy ra cng lc trn cng mt ngi

    Cn bit p ng n b trong trng hp c ri lan hn hp nh th

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE Ri lan nguyn pht

    p ng n b

    Toan chuyn ha 0.7-1.2 mmHg pCO2 cho 1.0 mEq/L HCO3

    -

    Kim chuyn ha 0.7 mmHg pCO2 cho 1.0 mEq/L HCO3-

    Toan h hp cp 0.15 mEq/L HCO3- cho 1.0 mmHg pCO2

    Toan h hp mn 0.35 mEq/L HCO3- cho 1.0 mmHg pCO2

    Kim h hp cp 0.25 mEq/L HCO3- cho 1.0 mmHg pCO2

    Kim h hp mn 0.55 mEq/L HCO3- cho 1.0 mmHg pCO2

  • N B TRONG TOAN H HP

    Bicarbonate khng th tham gia trong vic m H+ pht sinh do toan h hp :

    CO2 + H2O = H2CO3 = H+ + HCO3

    -

  • N B TRONG TOAN H HP

    Bicarbonate c thnh lp khi cn bng CO2 + H2O = H2CO3 H+ + HCO3- c xy ra theo chiu phi

    H+ c m bi Hb trong HC (giy n pht)

    H+ vo trong t bo khc v c m bi proteins v phosphates (gi)

    o thi H+ thn v to bicarbonate mi (2 n 6 ngy)

  • N B TRONG RI LAN CN BNG ACID-BASE

    n b h hp cho ri lan chuyn ha phi han tt trong 24 gi

    Cp l < 24-48 gi

    Mn l > 24-48 gi

    n b chuyn ha (thn) trong ri lan h hp chm hn v cn 2 n 6 ngy

  • ANION GAP Anion gap l sai bit gia cation (ion +) v anion (ion

    - ) o c trong huyt thanh , huyt tng , hoc trong nc tiu . Trong y khoa , sai bit trong huyt thanh thng c tnh phn lai nguyn nhn ca toan chuyn ha. Nu anion gap ln hn bnh thng, chn an toan chuyn ha vi anion gap cao .

    Thng dng thut ng "anion gap huyt thanh", hoc anion gap ca nc tiu .

  • ANION GAP C K+

    Anion gap = ([Na+] + [K+]) ([Cl] + [HCO3])

    Khng c K+ (thc hnh hng ngy )

    Nng K= thng rt thp , t nh hng trn anion gap nn c th tnh :

    Anion gap = [Na+] ([Cl-] + [HCO3])

    Anion gap bnh thng : < 11 mEq/L

  • Anion Gap

  • RI LAN CN BNG ACID-BASE : PHN TCH

    C ri lan cn bng acid-base khng ?

    Ri lan nguyn pht l g ?

    C mong i p ng th pht ?

    Qu trnh bnh l c bn no gy ra ri lan cn bng acid-base?

  • IU HA CN BNG TOAN-KIM THN

    Thn c chc nng d tr bicarbonate cho c th Theo sau l :

    Ti hp thu 99.9% bicarbonate lc

    Ti hp thu bicarbonate trao i vi o thi:

    Acid (ch yu phosphate)

    Mui Ammonium

    Tt c nhng iu ny theo sau o thi H+

  • IU HA CN BNG TOAN-KIM THN

    Nu H+ o thi kt hp vi bicarbonate lc, bicarbonate c ti hp thu

    Nu H+ o thi kt hp vi phosphate hoc ammonia, o thi acid v thnh lp bicarbonate mi xy ra

    Tt c l thuc vo h thng m m H+

    gp trong dch ng thn, v lc dch l do chc nng ca nephron

  • TI HP THU BICARBONATE THN

    ng gn: 70-85%

    Quai Henle: 10-20%

    ng xa v ng gp: 4-7%

  • YU T NH HNG N TI HP THU HCO3-

    Lng bicarbonate lc

    Th tch dch ngai bo

    Thay i pCO2 ko di

    Nng Cl- trong huyt tng

    Nng K+ trong huyt tng

    Hormone (t/d: mineralocorticoid glucocorticoid)

  • LNG ACID CHUN

    Xy ra khi H+ b o thi gp phosphate trong dch ng thn

    Lin quan n s lng base mnh cn chnh pH nc tiu v 7.4

    40% (15-30 mEq) ca lng acid lc mi ngy

    Tng i hng nh

  • O THI AMMONIUM

    Xy ra khi H+ o thi kt hp vi NH3 v thnh mui NH4+ trong dch ng thn

    60% (25-50 mEq) lng acid thi mi ngy

    Rt thch ng (qua sn xut glutaminase )

  • O THI AMMONIUM

    Mt s lng ln H+ c th c thi m khng lm pH nc tiu qu thp v pKa ca h thng NH3/NH4

    + rt cao (9.2)