Grna GoraVLADA CRNE GOREBroj; 07-1285Podgorica. 16. aprila 2018.

CRNA QORA

SW1P§TINA CRNE GORE

PRIMUENO:

KLASIFIKACIONIBROJ:

VEZA:

20 GOD.

IPO'

XJiVI

Primljeno;Org. JecJ.

PREDSJEDNIKU SKUPSTINE GRNE GOREPODGORICA

Vlada Grne Gore, na sjednici dd 29. marta 2018. godine, ds^jjlaie 1ZVJE§TAJ ORAZVOJU IZASTITI PRAVA ""ANJINSKIH NARQDAiDRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA " .2^-kojl Vam uprilogu dbstavljaroo radi stavljanja uprocedur.u SkupstineGrne Gore.

Za predstavnike Vlade koji 6e uGestvovatI uradu ;Skupstin? injenihradnih tijela, prillkom razmatranja ovog is'Jestaja, odreden: suMEHWED ZENKA, ministar za ijudska i manjmska prava ' LEaGJOKAJ geheraini direktor Direktorata za unapredenja i zastitu pravamanjinskih naroda i drugih manjinsklh nacionalmh zajednica ,uMinlstarstvu za Ijudska i manjinska prava.

I

PREDSJEDNIKDusko Markovid, s, r.

CRNA GORA

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava

IZVJESTAJ0 RAZVOJUIZASTITI PRAVA MANJINSKIH NARODAIDRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U

2017. GODINI

Podgorica, mart2018. godine

irIzvjeStaj 0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica u 2017. godini

SADR2aJ:

UVOD 4

IZVJESTAJ 0 RAZVOJU IZA5TITI prava manjinskih naroda I DRUGIH MANJINSKIHNACIONALNIH ZAJEDNICA U 2017. GODINI 5

1.PRAVNIOKVIR ZAStITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIHZAJEDNICA U CRNOJ GORI 6

2.INSTITUCIONALNI OKVIR ZASTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIHNACIONALNIH ZAJEDNICA - 9

2.1. MINISTARSTVO ZA LJUDSKA1 MANJINSKA PRAVA 9

2.1.1. DIrektoraCza unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih za}ednlca.........H..~..........M.....10

2.1.2.Zakon o izmjenama I dopunama Zakona o manjinskimpravima islobodama ..11

2.13. Predlog Zakona o izboru, upotrebi ijavnom Isticanju nacionalnih simbola 13

2.1.4. Informaclja o zastupljenosti manjina u Centru za socijalnl rad. Zavodu za socijainu i dje£juzaStitu i ZavoduzazapoSIjavanjeCrne Gore 14

2.1.5. Memorandum! o saradnjl- — 15

2.1.6. IzvjeStaJl o sprovodenju medunarodnih dokumenata — 15

2.1.7. Prevod i Stampanje pravnlh proplsa na albanski i romskl jezik...^...^.. 20

2.1.8. Aktlvnosti u okvlru radnih grupa za pregovaraika Poglavlja 231 19.m..m...».» 20

2.1.9. Saradnja na projektima 21

2.1.10. Okrugli stolovi, konferendje i predavanja .....................................22

2.1.11. Saradnja sa nedadlnim organlzacijama— ..~...,»,....-..........~.........23

2.2. SAVJETI MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIHZAJEDNICAU CRNOJ GORI 25

2.2.1. Nadonaln! savjet Albanaca u CrnoJ 26

2.2.2. BoSnjaSko vijedeu Cmoj Gorl. ......27

2.2.3. Hrvatskt savjetu Crnoj Gori ......29

2.2.4.Savjet Musllmanskog naroda Cme Gore. ..».........31

2.2.5. Romski savjet u Crnoj Gori..................... ......32

2.3. FOND ZA ZASTITU IOSTVARIVANJE MANJINSKIH PRAVA. 36

2.4.CENTAR ZA OCUVANJEIRAZVOJ KULTURE MANJINA CRNE GORE - CEKUM 52

3. OBLAST ZA§T1TE PRAVA 56

3.1ZABRANA LZASTITA OD DISKRIMINACIJE.™ .„.......56

3.2.0BRA20VANJE 60

33. KUITURA 64

3.4. INFORMISANJE 67

ut

Jzvjestaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

3.5.UPOTREBAJEZ1KAI PISMA.

3.6. UCeS(SE UJAVNOM ZIVOTU I POLITICKA PARTICIPACIJA

4. RAZVOJNAI EKONOMSKA POLITIKA

4.1. Izrada planskih dokumenata~..»

4.2.Prioritetnipro]ektiu oblastivodosnabdijevan]a i upravljanja otpadnimvodama.

4.2.1. Projekat upravljanja otpadnim vodama u op§tiniPljevlja..

-69

.72

74

74

.73

.75

4.2.2. Projekatvodosnabdijevanja [upravljanja o^adnlm vodamau opStIni Berane..— 75

4.23.Projekat upravljanja oQ)adnIm vodama u opStini Bijelo Polje..-..-..- 76

4.3. Program podsticanja razvoja Idasterau CmoJ Gori zaperiod 2017-2020. godlna- 78

4.4. Program podsticanja razvoja konkurentnosti preduzetnika, mikro, malih i srednjlh preduzeda u Sjevernomreglonu CmeGore1manje razvijenim opStinama.

4.5. Program povedanja regionalne 1lokalne konkurentnosti kroz usaglaSavanje sazah^evima medunarodnihstandarda poslovanja za period 2017-2020. godina-.—-.

4.6. Uredba o podsticanja direktnlh Investicija..-

4.7. Projekat razvoja biznis zona- —

5.UNAPREDENJE POLO^AJA ROMSKE POPULACIJE5.1. Obrazovanje —

5.2 Stanovanje —.——

S3. Zdravstvena zaStlta.—

5.4. ZapoSljavanje

5.5. Pravni status.—.—..— —

5.6. Socijalnl statusi porodltna zaStita borba protiv nasllja u porodici 1nasllje nad2enama.

5.6.1.Borba protivtrgovine ljudima Ispre5avanje sklapanja djeiSIjih nedozvoljenlh brakova

REZIME -

,.-78

..-78

-79

....82

....85

85

.87

.88

...88

.90

91

92

- „95

Izvjestaj 0 razvoju izastiti pravamanjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

UVOD

Programom rada Vlade Crae Gore za I kvartal 2018. godine predvidena je izrada IzvjeStaja orazvoju i zagtiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u 2017.godini. Ovaj IzvJeStaj se podnosi u skladu sa clanom 38 Zakona q manjiuskim pravima islohodamJ\iO]\m. je propisana obaveza Vlade Cme Gore da najmanje jednom godiSnjepodnosi SkupStini Cme Gore izvje§taj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i dmgihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Osnovni cilj Iz '̂je§taja o razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica za 2017. godinu jeste da pru2i prikaz politike zaStite manjina, kako unormativnom dijelu, tako i po pojedinim oblastima dmStvenog ^vota zna5ajnim za zaStitumanjinskih narodai dmgih manjinskih nacionalnih zajednica.

U normativnom dijelu bitno je napomenuti da je Vlada Cme Gore, na sjednici od 11. jula2016. godine, utvrdila Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona a manjinskimpravima islobodama. Zakon o manjinskim pravima islobodama]^ usaglaSen saprepomkamaEvropske komisije i Venecijanske komisije. SkupStina Cme Gore je 27. aprila 2017. godine,usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o manjinskimpravima i slobodama.

Reforma Fonda za zaStitu i osivarivanje manjinskih prava (u daljem tekstu Fond) jefokusirana na sprjecavanje objektivno mogudeg konflikta interesa, uvodenje dvostepenostikod odlucivanja o projektima koji sefmansiraju izsredstava Fonda, kao i podizanju kvalitetamonitoringa i evaluacije podrianih projekata. Takav pristup je zasnovan i na odredenimmanjkavostima koje su uo£ene od strane drzavnih institucija koje vrSe kontrolu utroSkabud&tskih sredstava (Drzavna revizorska institucija), Evropske komisije, Sayjeta Evrope, idmgih subjekata.

Vlada Cme Gore je 02. novembra 2017. godine utvrdila Predlog Zakona o izboru, upotrebijavnom isticanju nacionalnih simbola. Ovim Zakonom ureduje se pravo na Slobodan izbor,upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnika/ca manjinskih naroda i dmgihmanjinskih nacionalnih z^ednica u naSoj dr^avi. Zakonom o izboru, upotrebi, javnomisticanju nacionalnih simbola, izmedu ostalog, navodi se da se nacionalnim simbolimasmatraju simboli koje pripadnici manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica upotrebljavaju zasvoje predstavljanje i izrazavanje svog nacionalnog identiteta.

Takode, bitno je napomenuti da su u prethodnoj godini stvoreni preduslovi za dalje ja5anjekapaciteta Fonda za zastitu i ostvarivanje manjinskih prava. Centra za ofiuvanje i razvojkulture manjina Cme Gore, kao i savjeta manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica.

^»SIuibeni list RCG«, br.31/06,51/06i38/07,2/11 i »Sluzbeni list Crne 6ore«, broj 031/17

t

IzvjestaJ 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

IZVIESTAJ 0 RAZVOJU I ZASTITI PRAVA MANJINSKIH NARODAI DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U 2017.GODINI

Obaveza Vlade Cme Gore je da najmanje jednom godi§nje podnosi SkupStini Cme GoreIzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica. Ova obaveza propisana je u skladu sa 51anom 38 Zakona o manjinskim pravima islobodama^.

Programom rada Vlade Cme Gore za 2018. godinu (I kvartal) predvidena je izrada IzyjeStaja0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica za2017. godinu i njegovo podnoSenjeSkupStini Cme Gore na usvajanje.

Osnovni cilj IzvjeStaja o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih nacionalnihzajednica za 2017. godinu jeste da pru2i prikaz politike zaStitemanjina, kako u normativnomdijelu, tako i po .pojedinim oblastima druStvenog 2ivota znaSajnim za zaStitu manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Vlada Cme Gore je, na sjednici od 23. marta 2017. godine, razmotrila i usvojila IzveStaj orazvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinksih nacionalnih zajednica u 2016.godini.

IzveStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i dmgih nacionalnih zajednica za 2016.godinu, SkupStinaCme Goreje usvojila 02. juna 2017. godine.

*»Sluzbenl list RCG«, br. 31/06, 51/06138/07, 2/111 »Slu2beni list Crne 6ore«, broj 031/17

Izvjestajo razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

1. PRAVNI OKVIR ZASTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIHMANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U CRNOJ GORI

Cma Gora je ustavno definisana kao gradanska, demokratska, ekoloSka i di^va socijalnepravde, zasnovana na vladavini prava. Nosilac suverenosti je gradanin koji craogorskodriavljanstvo.

Ustav Cme Gore daje pravnu osnovu za promovisanje, ja5anje i unapredenje zaStiteosnovnihljudskihprava i sloboda i potvrdujeobavezu Cme Gore da poStuje medun^odne standardeutorn kontekstu. Gotovo polovina Clanova Ustava (68 od 158) se odnose na ljudska prava islobode, 6iine je normativno potvrden njihov znaCaj, Osnovne odredbe Ustava sadrie triodredbe, suStinske za uiivanje ljudskih prava i sloboda. Clanom 6 data je op§ta garancijazaStite ljudskih prava i sloboda, kao nepovredivih kategorija. Clan 7 propisuje zabranuizazivanja mr^nje ili netrpeljivosti po bilo kom osnovu, a 51an 8 propisuje zabranudiskriminacije, kao opSteg preduslova za u^ivanje svih ljudskih prava i sloboda. TaSnije, udlanu 8 jem5i se zabrana svake »posredne ili neposredne diskriminacije po bilo kom osnovu«,a takode »ne6e se smatrati diskriminacijom propisi i uvodenje posebnih mjera koji suusmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti izaStite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom poloiaju. Posebne mjere se moguprimjenjivati, samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete«, Sto ostavlja prostor zauspostavljanje dodatnih raehanizama zaStitei unapredenja prava manjina, odnosno integracijumanjina sa oduvanjem svoje posebnosti.

Drugi dio Ustava, sadrii 65 61anova kojim se garantuju ljudska prava i slobode, gradanska ipolitidka, ekonomska, socijalna i kultuma, kao i prava manjina. Ustav i zakoni Cme Goremanjinama daju 1set dodatnih prava.

Ustav u drugom dijelu, u Clanovima 79 i 80 pripadnicima manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica jemdi prava i slobode, koja mogu koristiti pojedinafino i uzajednici sa drugima, a zabranjuje asimilaciju pripadnika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica. Ustavom se jemde sljededaposebna - manjinska prava:

- naizra^avanje, 6uvanje,razvijanjeijavnoispoljavanje nacionalne, etniCke, kultumeivjerske posebnosti;

- na izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola i obilje^vanje nacionalnihpraznika;

- na upotrebu svog jezika i pisma u privatnoj, javnoj i sluzbenoj upotrebi;- na gkolovanje na svom jeziku i pismu u dr^avnim ustanovama i da nastavni programi

obuhvataju i istoriju i kulturu pripadnika manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica;

Izvjestaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

- da u sredinama sa zna^ajnim u5e§cem u stanovniStvu organi lokalne samouprave,dr^vni i sudski organi vode postupak i na jeziku manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica;

- da osnivaju prosyjetna, kultuma i yjerska udruzenja uz materijalnu pomod driave;

- da sopstveno ime i prezime upisuju i koriste na svom jeziku i pismu u slu2benimispravama;

- da u sredinama sa znadajnim udesdem u stanovniStvu tradicionalni lokalni nazivi,imena ulica i naselja, kao i topografske oznake budu ispisani i na jeziku manjinskihnaroda i drugih manjinskihnacionabih zajednica;

- na autentidnu zastupljenost u SkupStini Cme Gore i skupStinama jedinica lokalnesamouprave u kojima dine znadajan dio stanovniStva, shodno principu afirmativneakcije;

- na srazmjemu zastupljenost u javnim sluzbama, organima driavne vlasti i lokalne• samouprave;

- na informisanje na svom jeziku;- da uspostavljaju i odrzavaju kontakte sa gradanima i udru&njima van Cme Gore sa

kojimaimaju zajednidko nacionalno i etnidko porijeklo, kultumo- istorijsko nasljede,kao i vjerska ubjedenja;

- na osnivanjesaA^eta za zaStitu i tmapredenje posebnihprava.

Pored nacionalnog zakonodavstva, kojim se garantuje poStovanje osnovnih ljudskih prava isloboda, kao i prava manjina, Cma Gora je, odredbom dlana 9 Ustava, utvrdila da supotvrdeni i objavljeni medunarodni ugovori i opgteprihvadena pravila medunarodnog pravasastavni dio unutrasnjeg pravnog poretka, te da imaju primalnad domadim zakonodavstvom ineposredno seprimjenjuju kadaodnose ureduju drugadije odimutraSnjeg zakonodavstva

Od pravnih instrumenata UN^-a, to su: Pakt o gradanshm i politidkim pravima, sa obafakultativna protokola, Pakt o socijalnim, ekonomskim i kulturnim pravima, kao iMedunarodna konvencija o eliminisanju svih oblika rasnediskriminacije. Takode, CmuComobavezuje i Univerzalna deJdaracija o ljudskim pravima, ali ne kao ugovoma, ved kaomedunarodno obidajno-pravna obaveza.

Od pravnih instrumenata SE^, to su: Evropska konvencija za zaStitu ljudskih prava i osnovnihsloboda, Evropska socijalna povelja, Okvirna konvencija za zaStitu nacionalnih manjina iEvropskapovelja o regionalnim i manjinskimjezicima.

Zakonom omanjinskim pravima i slobodamc^ na bliii nadin se ureduje set manjinskih prava imehanizama zaStite tih prava Zakon se odnosi na oduvanje nacionalnog identiteta manjina,

'Ujedlnjene Nadje/engl. United Nations"^Savjet Evrope / engl. Council ofEurope (CoE)^(»Slu2beni list RCG«, br.31/06,51/06138/07,2/111 „SIu2beni list Crne Gore", broj 31/17

IzvjeStaj o razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica u 2017, godini

zastiti od asimilacije manjina, kao i omoguoavanje djelotvomog u5eS6a manjina u javnomzivotu. Shodno definiciji iz Zakona, manjinski narod i druga manjinska nacionalna zajednicaje svaka grupa drzavljana Cme Gore, brojfiano manja od ostaiog preovladujucegstanovniStva, koja ima zajedniCke etnifike, yjerske ili jeziCke karakteristike, razliSite odostaiog stanovniStva, istorijski je vezanaza CmuGorui motivisanaje2eljom za iskazivanjemi oCuvarijem nacionalnog, etniSkog, kultumog, jezidkog i yjerskog identiteta.

Pored Zakom o manjinsJdm pravima i slobodamay pravni okvir kojim su regulisana pravamanjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica5inezakoni i drugi akti kojim seleguliSe ostvarivanje prava iz pojedinih oblasti, kao 5to su obrazovanje, informisanje, kultura,upotreba jezika i pisma itd.

BMa je rije5 o unapredenju antidiskriminacione politike2017. godinu je obiljezilo usvajanjePredloga Zakom o izmjenama i dopmama zakom o zabrani diskriminacije^, U pogleduzaStite od diskriminacije po osnovu rasne i nacionalne pripadnosti, ovim izmjenama bitno jeunaprijedeno postojede zakonsko rjeSenje, na naSin §to je postojeda jedinstvenanorma, kojaje regulisalarasnu i vjersku diskriminaciju podijeljenana dvije odredbe koje posebno ureduju„rasnu diskriminaciju" i „diskriminaciju po osnovu -sjere i uyjerenja". Kada je u pitanjuzaStita od diskriminacije po osnovu rasne pripadnosti, posebno je akcenat stavljen na za§tituod diskriminacije u oblasti obrazovanja, rada, zapoSljavanja i izbora zanimanja, strufinogosposobljavanja, socijalne zaStite i socijalnih davanjama, zdravstvene za^ite i stanovanja.Takode, u dijelu kaznenih odredbi, znadajna novinapredstavlja i povedanje obimakaznenihodredbi kao i uvodenje prekrgajnih odredbi za fizidko lice koje udini diskriminaciju, StodosadaSnjim geSenjem nije bilo uredeno.

^Sluzbeni list Crne Gore, 042/17od30.06.2017

IzvjeStaj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

2. INSTITUCIONALNI OKVIR ZASTITE MANJINSKIH NARODA IDRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA

Zl. MINISTARSTVOZA LJUDSKAIMANJINSKA PRAVA

Shodno Clanu 24 Uredbe o organizaciji i nadinu rada drzavm uprave^ Ministarstvo zaljudska i manjinska prava vrgi poslove uprave koji se odnose na: zaStitu ljudskih prava isloboda, ako ta zaStita nije u nadle^osti drugih ministarstava; zaStitu od dlskriminacije;pradenje ostvarivanja i za§titu prava pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica u dijelu nacionalnog, etniCkog, kultumog, jezifikog i \jerskogidentiteta; un^redivanje medusobnih odnosa pripadnika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica; unapredenje meduetnidke tolerancije u Cmoj Gori, kao iuspostavljanje i odrzavanje nesmetanih kontakata pripadnika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica sa gradanima i udru2enjima van Cme Goresa kojimaimajuzajednidko nacionaino i etni5ko porijeklo, kultumo - istorijsko nasljede kao i yjerskaubjedenja; odnose drzave sa yjerskim zajednicama u Cmoj Gori; rodnu ravnopravnost;imapredenje poloiajaRoma i Egipdana i njihovu integraciju u svetokove dm§tvenog zivota;kao i druge poslove koji su mu odredeni u nadleznost, Na osnovu Clana 37 st. 2 Zakona odriavnoj upravf^ na predlog ministra zaljudska i manjinska prava, Vlada Cme Gore je,nasjednici od 16. novembra 2017. godine, utvrdila Pravilnik kojim su utvrdene sljededeunutraSnje organizacione jedinice:

• Direktorat za unapredenje i zaStituljudskih prava i sloboda;• Direktorat za unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i dmgih manjinskih

zajednica;• Direktorat za odnose sa vjerskim ^jednicama;• Odjeljenje za poslove rodne ravnopravnosti;• Odjeljenje za unapredenje i zaStituprava Roma i Egipdana;• Odjeljenje za evropske integracije, programiranje i implementaciju EU fondova;• Kabinet ministra;• Sluzba za opSteposlove;• Sluibazafinansijske poslove.

Pravilnikom o umitraSnjoJ organizaciji i sistematizaciji utvrdeno je da poslove iz djelokrugaradaMinistarstvaobavljaukupno 46 izvi^ilaca, dokje u toku2017. godinepomenuteposloveobavljao ministari 28 (dvadeset osam)slu2benika i namjeStenika,

Imajufii u vidu djelokrug rada Ministarstva® i brojne obaveze koje proizlilaze na putuevropskih integracija Cme Gore, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava u narednom

'„S1. list C, br. 5/12,25/12 (61/12®„SI. list RCG", br. 38/03 i„Sl. list CG", br. 22/08 i42/11^Ministarstvo za ljudska imanjinska prava

IzvjeStaj 0 razvoju izaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

periodu planira dodatao jaSanje kadrovskih kapaciteta, odnosno angaiman stru5no -osposobljenog kadra, te je izmedu ostalog, pravilnikom o unutraSnjoj sistematizacijiplaniiano da se u Direktoratu za unaprijedenje i zagtitu manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica u narednom periodu zaposle jo§ 4 (Cetiri) izvrSioca

2.1.1. Direktorat za unapredenje i zastitu prava manjinskih naroda i drugihmanjinskih zajednica

NBsija Direktorata za unapredenje i za§titu prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednicajeste unapredenje i zaStita prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica, uspostavljanjem jednakih uslova za zivot i razvoj i uva^avanjeprincipa afirmativne akcije kada se radi o pripadnicima manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Cilj Direktorata je razvijanje i pradenje politika sprovodenja medunarodnih ugovora uoblastima manjinskih prava i iniciranje usaglaSavanja domadih propisa sa medunarodnimugovorima i drugim medunarodnim aktima omanjinskim pravima, kao i druga pitanja kojimase reguliSe polo2aj pripadnika/ca manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalmhzajednica.

StrateSki ciljevi Direktorata u narednom periodu bide orijentisani ka jaCanju postojedihinistitucija i dosljedna implementacija zakonodavnog okvira cime ce se u piaksi omogucitidalje unapredenje statusa manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednicu ucmogorskom dru§tvu.

Prvenstveno rijed je o oblastima zaStite kultumog identiteta, obrazovanju, infonnisanju,promovisanju jeziCke razliditosti, tradicije, obiCaja i drugih posebnosti manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica, dok je djelotvomo uCeSde manjina u javnom ipolitifikom 2ivotu jedna od osnovnih intencija u medunarodnim standardima, a koje jeprepoznato i kroz domade zakonodavstvo i praksu.

Vizija Direktorata za unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica jeste izgradnja Cme Gore kao interkulturalne driave, odnosno dapripadnici manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica budu u potpunostiintegrisani u cmogorsko druStvo.

Direktorat je tokom 2017. godine imao niz znafiajnih aktivnosti u cilju zaStite i unapredenjaprava manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnih zajedmca, a one najznaCajnije utoku 2017. godine su: Izmjene i dopune Zakona o manjinsldm pravima i slobodama\Prijedlog Zakona a izboru, upotrebi ijavnom isticanju nacionalnih simbola\ Informacija ozastupljenosti manjina u Centra zasocijalni rad, Zavodu zasocijalnu i djedju zaStitu i Zavodu

10

Jzvjestaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

za zapogljavanje Cme Gore; Izvjegtaj Cme Gore o sprovodenju Evropske povelje oregionalnim Hi manjinskim Jezicima; Tredi izyjegtaj Cme Gore o sprovodenju Okvimekonvencijeza zaStitu nacionalnih manjina; Izvjegtaj za borbu protiv rasizma i netipeljivosti(ECRI) o Cmoj Gori;Tre(/i nacionalni Izvjegtaj u okvira Univerzalnog periodiCnog pregleda(UPR); Cetvrti, .peti i gesti izyjegtaj Cme Gore o ostvarivanju medunarodne Konvencije oeliminaciji svih oblika rasne diskriminacije (CERD); saradnja na projektima, okmgli stolovi,konferencije i predavanja; saradnju sa savjetima manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica, tijelima Ujedinjenih nacija, Savjeta Evrope, nevladinimorganizacijama, medijima, itd.

2.1.2. Zakon o izmjenama i dopiinama Zakona o manjinsldm pravima islobodama

Skupgtina Cme Gore je 27. aprila 2017. godine usvojila Zakon o izmjenama i dopunamaZakona o manjinskimpravima i slobodama. Zakon je u potpunosti uskladen sa preporukamaVenecijanske komisije.

Osnovni razlozi donogenja ovog Zakona usmjereni su ka intervenciji u dijelu institucionalnepodrgke ostvarivanju manjinskih prava i sloboda, transparentnosti i efikasnosti procedurakojima se vrgi raspodjela sredstava za realizaciju projekata namijenjenih aktivnostimazna5ajnim za o5uvanje i razvoj nacionalnih, odnosno etni5kih posebnosti manjinskih naroda idmgih manjinskih nacionalnih zajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog,kultumog, jezidkog i vjerskog identiteta, pravno pozicioniranje CEKUM^°-a, kao i jaCanjekapaciteta savjeta, preciznije se definigu odredeni pojmovikao gto je „zna6ajan dio", i sliCno.

Reforma Fonda'̂ je fokusirana na spijedavanje objektivno mogu6eg konflikta interesa,uvodenje dvostepenosti kod odlu5ivanja o projektima koji se finansiraju iz sredstava Fonda,kao i podizanju kvaliteta monitoringa i evaluacije podrtanih projekata. Takav pristup jezasnovan i na odredenim manjkavostima koje su uo5ene od strane dr^vnih institucija kojevrge kontrolu utrogka budietskih sredstava (Diiavna revizorska institucija), kao i odEvropske komisije, Savjeta Evrope, nadle&iogkomiteta i drugih subjekata,

Skupgtina Cme Gore je, radi podrske aktivnostima znacajnim za oSuvanje i razvojnacionalnih, odnosno etnidkih posebnosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, kultumog, jeziCkog i vjerskogidentiteta, osnovala Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava u ovim i dmgim

^®Centar za oCuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore" Fond za zaStltu Iostvarivanje manjinskih prava Crne Gore"Ujedlnjene Nacije/eng. United Nations

11

Izvjestaj0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

oblastima. Skupgtina Cme Gore je dana 16. oktobra 2017. godine donijela Odluku oizmjenama i dopuni odluke o osnivanju Fonda za zaStitu i ostvarivanje manjinsidh prava'̂ .Fond se finansira iz bud^eta Cme Gore sa najmanje 0,15 % sredstavateku6eg budzeta.

Izmjenama i dopunama Zakona o manjinsMm pravima / shbodamat pravno se pozicioniraCentarza ocuvanje i razvoj kulture manjina. U cilju promocije i zaStite manjinskih prava,podsticanja oCuvanja, razvoja i izra2avanja kulture manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica u Cmoj Gori, podsticanja duha tolerancije, medukulturalnog dijaloga,uzajamnog poStovanja i raziunijevanja, Vlada Cme Gore je osnovala Centar za ocuvanje irazvoj kulture manjina. Vlada Cme Gore je, na sjednici od 24 . avgusta 2017. godine,donijela odluku o organizovanju javne ustanove Centar za oduvanje i razvoj kulture

" I4t\manjina ,

Clanom 33 Zakona o manjinskim pravima i slobodama definisano je da manjinski narod Uidruga manjinska nacionalna zajednica i njihovi pripadnici, u cilju oduvanja svog ukupnognacionalnog identiteta i unapredenja svojih sloboda i prava, mogu osnovati sayjet togmanjinskog narodaili druge manjinske nacionalne zajednice.

U cilju unapredenja finansijskog i narativnog izvjeStavanja Ministarstvo za ljudska imanjinska prava je kreiralo poseban obrazac za izvjeStavanje savjeta. Pored izvjeStaja, sayjetidostavljaju i program rada za tekudu godinu. Savjeti manjinskog naroda ili druge manjinskenacionalne zajednice (u daljem tekstuSavjeti), u skladu sa Zakonom o manjinskim pravama islobodama, obavezni su da do 31.januaratekude za prethodnu godinu, podnesu Ministarstvuza ljudska i manjinska prava kao i nadleznom radnom tijelu Skupgtine Cme Gore do 31.marta tekude za predhodnu godinu IzyjeStaj o radu i finansijskom poslovanju i izvjestajnezavisnog revizora. Ovim Zakonom sayjetima manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica za funkcionisanje i realizaciju programskih sadrzaja obezbjeduju sesredstva u iznosu od najmanje 0,05% tekudeg bud^ta.

Zakonom o manjinskim pravima i slobodama dato je i pravo na upotrebu svogjezika i pisma.Posljednjim izmjenama i dopunama Zakona q manjinskim pravimai slobodama preciznije sedefiniSu odredeni pojmovi, pa se tako „2na£ajan dio" zamjenjuju se rijefiima: „najmanje 5%",dakle u jedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica dine vedinu ili 5 % stanovniStva, prema rezultatimadva poslednja uzastopna popisa, u sluibenoj upotrebi je i jeziktihmanjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Clanom 28 Zakona o manjinskim pravima i slobodama definisana je obaveza lokalnesamouprave, da u jedinicama lokalne samouprave u kojima vedinu ili najmanje 5%stanovniStva, u dva uzastupna popisa stanovni§tva, cine manjinski narodi i druge manjinske

""Sluzbeni list Crne Gore^ br.068/17od 20.10.2017.godlne"Sluibenilist ane Gore", br.060/17od 30.09.2017.godine

12

IzvjeStaj 0 razvoju i zastitiprava manjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

nacionalne zajednice, lokalna samouprava je duina da, u okviru plana i programa zadjelotvomo u5e§de lokalnog stanovniStva u vrSenju javnih poslova ili donoSenjem posebnogplana i programa, preko sayjeta odnosnih manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica, obezbijedi uslove za u5e§6e manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u donogenju programa razvoja opStine, prostomih i urbanisti5kih planova, budSeta iopStih akata kojima se utvrduju prava i obaveze gradana i uredi na£in i postupak udeScamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u vrSenju javnih poslova i daodiediorgan koji sprovodi javnu raspravu po tim i drugim aktima".

2.1.3. Predlog Zakona o izboru, upotrebi i Javnom isticanju nacionalnihsimbola

Ministarstvo je formiralo Radnu grupu kojaje pripremila Nacrt Zakona o izboru, koriSdenju ijavnom isticanju nacionalnih simbola, a 6ije usvajanje je planirano.

Ustavni osnov za donoSenje zakona sadrian je u dlanu 79ta5ka2 Ustava Cme Gore, kojim sejemCi pravo i sloboda pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica na izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola i obiljeiavanje nacionalnihpraznika.

Vlada Cme Gore je na 47. Sjednici od 02.11.2017. godine utvrdila Prijedlog Zakona oizboru, upotrebi javnom isticanju nacionalnih simbola. Ovim Zakonom ureduje se pravo naSlobodan izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnika/ca manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u na5oj dr2avi.

Zakon o upotrebi nacionalnih simbola je donijet 2000. godine. Ovim Zakonom seuredujepravo na Slobodan izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnikamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u Cmoj Gori. S pbzirom navremensku prevazidenost ovog Zakona, donogenje novog Ustava Cme Gore, njegovemanjkavosti u dijelu izbora nacionalnih simbola itd. pristupilo seizradi novog Zakona. NacrtZakona o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola uskladen sa Evropskimzakonodavstvom, kao i potvrdenim medunarodnim ugovorima Ujedinjenih Nacija i SayjetaEvrope kojimaje definisana zaStita nacionalnih identiteta.

U praksi, veoma Cesto se prilikom razliditih javmTi skupova, manifestacija i drugih dogadajaupotrebljavaju razlifiiti simboli, prije svega zastave, za koje ne postoje saznanja ko ih jeutvrdio, cije su, odnosno 6iji identitet izrazavaju itd. Slidna je situacija kada je u pitanjuupotreba simbola u organima dr^avne uprave ili lokalne samouprave, te i kada je u pitanjuprivatna upotreba simbola. Ovim Zakonom se defini§e izbor, upotreba i isticanje nacionalnihsimbola, kako javno tako i privatno, a i jasno se definiSu situacije kada je upotrebanacionalnih simbola zabranjena.

13

IzvjeStaj 0rozvoju izaStiti prava manjinskih tiaroda idrugih tnanjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

Pored postojanja direktiva iz domena ljudskih prava, a koje se odnose na pojedine oblastiostvarivanja tih prava, oblast koju tretira Prijedlog Zakona o izboru, upotrebi i jamomisticanju nacionalnih simbola je uredena propisima koji pripadaju tzv. mekom pravu , Stoostavlja mogudnost da svaka zemlja implementira propise i preporuke zadriavajudispecifi6nost svog sistema.

Vlada Cme Gore je 02. novembra 2017. godine utvrdila Predlog Zakona o izboru, upotrebijavnom isticanju nacionalnih simbola, s IzvjeStajem sa javne rasprave koje je dostaviloMinistartsvo za ljudska i manjinska prava. Vlada je zadrizila Ministarstvo kulure da u Stokradem roku, pripremi i Vladi dostavi prijedlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona odrzavnim simbolima i Danu drzavnosti, kojim 6e se propisati da se na zgradama jedinicelokalne samouprave i zgradama javnih ustanova, 6iji je osnivaC drSava, odnosno lokalnasamouprava stalno vije Zastava Cme Gore, kao i da preispita druge odredbe Zakona koje seodnose na upotrebu Zastave. Vlada je zadu2ila takode i Ministartsvo unutrasnjih poslova da,u Sto krafim roku, pripremi i Vladi dostavi predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona0javnom redu i miru kojim 6e se qeSenja iz 51ana 23 ovog zakona uskladiti s PredlogomZakona o izboru, upotrebi ijavnom isticanju nacionalnih simbola.

2.1.4, Informacija ozastupljenosti manjina u Centra zasocijalni rad,Zavoduzasocijalnu i djequ zastitui Zavodu zazaposljavanje Crne Gore

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je, u saradnji sa Upravom za kadrove, nastavilo saistrazivanjima ozastupljenosti pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica. Tokom 2017. godine istraiivanjem su bill obuhvaceni Centar za socijalni rad,Zavod za socijalnu i djedju zaStitu i Zavod za zapoSljavanje Cme Gore. Ovo istrazivanjeVlada Cme Gore ce usvojiti zajedno saInformacijom o zastupljenosti manjinskin naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica u javnim sluibama, organima dr^avne vlasti ilokalne samouprave u Cmoj Gori za2018. godinu.

Djelotvomo u6eg6e i zastupljenost pripadnika manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica u politiCkom i javnom ^votu Cme Gore jedan je od najva2mjihsegmenata unutraSnje integraoije cmogorskog druStva. U skladu sa filanom 79, taCka 10Ustava Cme Gore, pripadnicima manjina se jamdi pravo srazmjeme zastupljenosti u javnimsluSbama, organima driavne vlasti i lokalne samouprave.

Pitanje zastupljenosti pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica jeslo2en i dugoroCan proces. Cma Gora jemedu rijetkim zemljama koja izgodine

"engl.So/f/ow

14"

IzvjeStaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017,godini

u godinu radi ovakva istrazivanja i to najbolje pokazuje s kolikom pa^njom pristupa ovompitanju.

2.1.5. Memorandumi o saradnji

Uproteklom periodu ucilju promovisanja, o5uvanja i unq)redenja prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica Ministarstvo je potpisalo nekoliko znaCajnihMemoranduma o saradnji koji imaju za cilj sprovodenje, kontinuirano pra6enje iimplementaciju principa afnmitivne akcije za pripadnike manjinskih naroda i drugihmanjinskin nacionalnih z^ednica.

Tokom 2017. godine Ministarstvo je nastavilo sa aktivnostima u cilju pradenja mjera izpotpisanih Memoranduma sa drzavnim institucijama: Zavcdom za statistiku Cme Gore,Univerzitetom Cme Gore, Upravom za kadrove, Policijskom akademijom, Unijomposlodavaca, kao i savjetiraa manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajedmca.

2.1.6. IzvjeStaji o sprovodenju medunarodnih dokumenata

Ministarstvo vanjskih poslova je u izvjegtajnom periodu nastavilo da se na posredan nadihbavi pitanjima razvoja i zagtite prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica kroz pradenje lada komiteta kao i komiteta Sa\jeta Evrope koji se havepredmetnom tematikom.

Redovno sepripremaju izyjegtaji prema tijelima UN komiteta i komiteta Sayjeta Evrope,

U skladu sa dinamikom rada OEBS '̂-a odr^avaju se redovni kontakti sa kancelarijomvisokog komesara OEBS-a zanacionalno manjine.

2.1.6.1. Tred izvjestaj Crne Gore o sprovodenju Okvirne konvendjeza zaStitunadonalnlh manjina

Cma Gora je 16. juna 2017. godine dostavila Tredi IzveStaj o ostvarivanju Okvimekonvencije za zaStitu nacionalnih manjina koji je podnjet na osnovu 6lana 25 stav 2Okvime

•• 18konvencije za zastitunacionalnih manjina SE .

^®Ujedinjene nacije / engl. United Nations'•^Organizacija za Evropsku bezbjednost isaradrju/engl. Organizationfor Security and Co-operation in Europe/^Savjet Evrope / engl. Council of Europe (CoE)

15

IzvjeStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Cma Goraje, nakon obnove nezavisnosti, pismom ministra inostranih poslova od 06. jiina2006. godine, igavila da prihvata sve obaveze koje proizilaze iz konvencija i sporazumaSayjeta Evrope kojeje potpisala ili ratifikovala biv§a drzavna zajednica Srbija i Cma Gora.Dodjeljuju6i status posmatraca Cmoj Gori, Komitet rainistara SE je joS u pretprijemnomperiodu priznao Cmoj Gori 6Ianstvo u konvencijama i protokolima otvorenim za pristupdriava neClanica, kao i sukcesorski status u odredenom broju tzv. zatvorenik konvencija,izmeduostalih i Okvirnoj konvenciji za zastitu nacionalnihmanjina.

Cma Gorajell, maja 2007. godine postala punopravna Clanica Sayjeta Evrope, a Clanstvo uOkvirnoj konvenciji joj je priznato od 06. juna 2006. godine (datuma izjave o sukcesorskomstatusu u konvencijama i protokolima SE^®, kojih je stiana ili potpisnica bila bivSa drzavnazajednica Srbija i Cma Gora).

Na osnovu odredbe iz £Iana 25. stav 1. Okvime konvencije, Cma Gora je dostavila svojInicijalni izvjeStaj u junu 2007. godine, nakon 5egaje Savjetodavni komitet poCeo pregledtog Iz^je§taja na svomtridesetom sastanku u periodu od 05. do 09.novembra 2007.godine.

Tre6i izvjestaj je safiinjen uz koordinaciju Ministarstva za Ijudska i manjinska prava, uzu£eg6e: Ministarstva pravde, Ministarstva unutraSnjih poslova, Ministarstva vanjskihposlova,Ministarstva prosvjete, Ministarstva kulture, Ministarstva rada i socijalnog staranja,Ministarstva sporta, Centra oCuvanje i razvoj kulturemanjina u Cmoj Gori,Fonda za zaStitu iostvarivanje manjinskih prava, Uprave za kadrove, Univerziteta Cme Gore, Javnog seiidsaCme Gore, Zajednice Op§tina Cme Gore, Zavoda za statistiku, Savjetamanjinskih naroda idrugihmanjinskihnacionalnih zajednicau Cmoj Gori, i dr.

Tre6i izvje§taj Cme Gore je imao za cilj da uka2e na zakonodavne, institucionalne i drugemjerekojeje Cma Gorapreduzela i preduzima da bi realizovala obaveze utvrdene Okvimomkonvencijom. Pratedi preporuke sadriane u Drugom miSljenju Savjetodavnog Komiteta iRezoluciji Komiteta ministara, IzvjeStaj se, koliko je bilo mogu6e, pridrzava forme odgovorana pojedina pitanja

2.1.6.2. IV IzvjeStaj Crne Gore o sprovodenju Evropske povelje o regionalnimili manjinskim jezicima

Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima je potpisana od strane Drzavnezajednice Srbija i Cma Gora 22. marta 2005. godine. SkupStina Drzavne zajednice Srbija iCma Gora usvojila je Tkikon o ratiflkaciji Povelje 21. decembra 2005. godine. Nakonratifikacije od strane predsjednikaDriavne zajednice Srbija i Cma Gora, u skladu sa Clanom18 Povelje, instrument ratifikacije Dr&vne zajednice Srbije i Cme Gore je deponovan kodgeneralnog sekretara Sayjeta Evrope 15. februara 2006.godine.

^^Savjet Evrope / engl. Council ofEurope (CoE)

16

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Nakon proglaSenja nezavisnosti Cme Gore 3. juna 2006. godine, Cma Gora je poslalanotugeneralnom sekretam u kojoj je dala izjavu o sukcesiji ugovora, 5to znaCi daje izjavila da6e"pogtovati i sprovoditi sve konvencije i protokole Savjeta Evrope koje je Drzavna zajednicaSrbija i Cma Gora potpisala i ratifikovala do tada" (5to je ukljuCivalo i Povelju). Za CmuGom Poveija je stupila na snagu 6. juna 2006. godine. Instrument ratifikacije je a^urirannotom odMinistarstvainostranihposlovaCme Gore 13. oktobra2006. godine.

Evropskom poveljom o regiomlnim i manjinsldmjezicima kojoj je Cma Gora pristupila, CmaGora se obavezala da implementira naSela sadriana u ovom medunarodnom dokumentu.Zakonom o ratifikaciji Evropske povelje o regiomlnim Hi manjinskimjezicima, Cma Gora seodredila da se ista odnosi na primjenu albanskog i romskog jezika. Izmjenama zakona uoblasti obrazovanja iz 2011. godine, predmet koji se do tada zvao „matemji jezik"preimenovan je u predmet pod nazivom „cmogorski-sipski, hrvatski i bosanski jezik"- fietirijezika koja su istog korijena i porijekla, za razliku od albanskog i romskog jezika koji surazliCiti.

Instrument ratifikacije Cme Gore navodi da se Poveija primjenjuje na podmCjima gdje suregionalni ili manjinski jezici u sIu2benoj upotrebi u skladu s nacionalnim zakonodavstvom.Prema Ustavu Cme Gore, romski jezik nepripada jezicima koji su u sluzbenoj upotrebi. Ipak,nadlezni dr2avni organi i druge institucije i organizacije su preduzeli mjere za promocijuupotrebe romskog jezika ujavnosti.

Cma Gora je 2016, godine izradila Cetvrti IzveStaj o sprovodenju Evropske povelje oregiomlnim i manjinskim jezicima, dok je u septembru 2017. godine Komitet eksperatadostavio preporuke za efikasnije sprovodenje preporuka Komiteta ministara Savjeta Evropevezano za Evropsku povelju o regionalnim ili manjinskim jezicimau odnosuna CmuGoru.Ministarstvo za ljudska i manjinska prava foimiralo je Komisiju za izradu Izvjegtaja CmeGore 0 sprovodenju Okvirne konvencije opravima nacionalnih manjimi Evropskepovelje oregionalnim i manjinsldmjezicima, kao i pradenja sprovodenju preporuka Komiteta eksperataOkvirne konvencije opravima nacionalnih manjim i Komiteta eksperata Evropske povelje oregionalnim i manjinskim jezicima, a koju 5ine predstavnici svih relevantnih institucija isavjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

2.1.6.3. Izvjestaj Evropske komisije za borbu protiv rasizma I netrpeljivosti(ECRI) o CrnoJ Gori

Dana 28. marta 2017. godine Sekreterijat ECRI^^-ja je dostavio Nacionalnom oficiru zavezu

^Evropska komisija za borbu protiv rasizma Inetrpeljivosti/engl. European Commission against Racism andIntolerance

17

IzvjestaJ 0 razvoju izaMti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

sa ECRI-jem Nacrt izvje§taja o Cmoj Gori Qcoji je saCinjen na bazi sastanaka predstavnikaECRI-ja sa predstavnicima cmogorskih institucija u oktobm 2016. godine), cime je o^oCelafaza poyjerljivog dijaloga ove Komisije sa cmogorskim institucijama,

Sekreterijat ECRI-ja je ovom prilikom zatrazio dostavljanje komentara na predmetniIzvjeStaj, na bazi £ega su kontaktirane 22 institucije/agencije i prikupljeni su komentari uodnosu na predmetni Nacrt IzyjeStaja, koji su potom dostavljeni Sekreterijatu ECRI-ja umaju 2017. godine.

ECRI^^ je uovom Izvjestaju konstatovao da je Cma Gora ostvarila znafiajan napredak, prijesvega na planu zagtite od zlofiina iz miznje i govora mr&ije, zaStite od diskriminacije poosnovu pripadnosti rasi. Naznafieno je i da je Institucija ZaStitnika Ijudskih prava i slobodaojacana u pogledu svojih nadleinosti. te da su kroz unapredenje zakonodavstva, razvojastrateSkib dokumenata i pristupa u ijegavanju pitanja kampa na Koniku ostvareni bitni koracizaunapredenje polozaja pripadnika romske i egipdanske populacije. Takode je istaknuto dajeCma Gora ostvarila znaCajan napredak i naplanu unapredenja i zagtite prava LGBTI osoba.

ECRI je u IzvjeStaju naveo i koje bi korake Cma Gora trebala dalje preduzeti kako bi seunaprijedilo stanje u oblastima koje mandat ove Komisije pokriva. U torn smislu je izdat setpreporuka 5ijoj bi realizaciji trebalo pristupiti u narednom periodu, a koje de biti i predmetinteresovanja i pradenja od straneoveKomisije.

2.1.6.4. Treci nacionaini IzvJeStaj u okviru Unlverzalnog periodicnog pregleda(UPR)

Vlada Cme Gore, nasjednici od 12. oktobra 2017. godine, razmotrila je Nacionalni izvjeStaj0 stanju Ijudskih prava u Cmoj gori u okviru tredeg ciklsa Opgteg periodiCnog pregledaSayjeta Ujedinjenih nacija za ljudska prava (UPR) za period 2013 - 2017. godine. S tim uvezi Vlada Cme Gore je usvojila Nacionalni izyjeStaj o stanju Ijudskih prava u Cmoj Goridana 19, oktobra 2017. godine.

Nacionalni izyjeStaj o stanju Ijudskih prava u Cmoj Gori je pripremljen u skladu saobavezama preuzetim u okvim tredeg ciklusa OpSteg pericdi5nog pregleda Ujedinjenihnacija, a koji podrazumijeva dostavu informacije o implementaciji preporuka dobijenih uokviru drugog ciklusa Opsteg periodidnog pregleda Savjeta UN^ za ljudska prava. IzraduizyjeStaja su koordinirali Ministarstvo vanjskih poslova i Ministarstvo zaljudska i manjinskaprava.

Evropska komisija za borbu protiv rasizma Inetrpeljivosti / engl. European Commission against Racism andintolerance

Ujedinjene Nacije/eng. UnitedNations

18

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

IzvjeStaj je rezultat nacionalnih konsultacija u kojima su u5estvovali di&vni organi(ministarstva i organi uprave, sudstvo i tuziiaStvo), nacionalna institucija zaStitnika ljudskihprava, nevladine organizacije i UN sistem u Cmoj Gori.

2.1.6.5. ^etvrti, peti i Sesti izvjestaj Crne Gore o ostvarivanju medunarodneKonvencije o elfminaciji svih oblika rasne dlskriminacije, opsti pravnl ipoliticki okvir u vezi sa eliminacijom dlskriminacije

Cma Gora je u II kvartalu 2017. godine dostavila Medunarodnom komitetu za eliminacijusvih oblika rasne diskriminacije svoj Cetvrti, peti i Sesti izvjeStaj Cme Gore o ostvarivanjumedunarodne Konvencije o eliminaciji svih oblika rasne diskriminacije.

KljuCni elementi sadrzani u predmetnom IzvjeStaju su:

o Medunarodne konvencije kojima je pristupila Cma Gora

Osim ranije preuzetih obaveza i zakljuCenih ugovora, u ovom izvjeStajnora periodu driavaCma Goraje ratifikovala sljedede medunarodne ugovore koji imaju posredno ili neposrednodejstvo na eliminaciju diskriminacije: Opcioni protokol uz Medunarodni pakt o ekonomskim,socijalnim i kultumim pravima i Fakultativni protokol o komunikacijskim procedurama uzKonvenciju o pravima djeteta; Konvenciju o smanjenju apatridije; te Konvenciju ospijeCavanju i suzbijanju nasilja nad2enama i nasilja u porodici.

o Ustavni okvir za implementaciju ljudskih prava i sloboda

Ustavni okvir za implementaciju ljudskihprava u cjelosti je ostao nepromijenjen u odnosunaraniji izyjestajni period. Jedina novina je Zakon o Ustavnom sudu Cme Gore, kojim jepredvidena mogudnost podnoSenja prijedloga za ocjenu saglasnosti zakona s Ustavom ipotvrdenim i objavljenim medunarodnim ugovorima (dlan 54 stav 1 tadka 1 i stav 2 i 3),odnosno drugih propisa i opStih akata s Ustavom i zakonom od strane Suda(redovnog), kao ipostupak odludivanja Ustavnog suda, u tom sludaju.

o liistitucionalni okvir za zaStituljudskih prava i sloboda

Datje pregled institucionalne mre^e za zaStitu ljudskih prava i sloboda, a koja kao kljudneaktere, pored sudske vlasti, organa za prekrSaje, inspekcijske sluibe, regulatomih i dmgihagencija, Savjeta za gradansku kontrolu rada poiicije, obuhvata sljededeinstitucijeiMinistarstvo za ljudska i manjinska prava, Odbor za ljudska prava i slobodeSkiqjStine Cme Gore i ZaStitnikaljudskih prava i sloboda Cme Gore.

19

Izvje^taj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

o Nacionalne strategije

Na planu politika, odnosno strateSkih dokumenata koja su od zna5aja za tematiku kojuispituje Medunarodni komitet za eliminaciju svih oblika rasne diskriminacije, ovo tijelo jeinfonnisano o va2e6im strategijama £ija je implementadja u toku. U prvom redu to su:Stiategija manjinske politike, Strategija za socijalnu inkluziju Roma i Egipdana u Cmoj Gori2016-2020, Strategija ranog i predSkolskog vaspitanja i obrazovanja u Cmoj Gori 2016-2020,Strategija mkluzivnog obrazovanja u Cmoj Gori 2014-2018 i Nacionalna stambena strategija2011-2020.

2.1.7. Prevod i Stampanje pravnih propisa na albanski i romski jezik

U cilju oCuvanja i unapredenja kultumog identiteta, kao jednog od najvaznijeg prava manjina,Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2017. godine nastavilo je publikovanjepropisakao i dmge literaturekoja se ti£e manjinskihnaroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica na manjinskim jezicima, Zakon o izmjenama i dopunama Zdkom o manjinsldmpravima i slobodamakao i Priedlogzakonao izboru, upotrebi ijavnom isticanjunacionalnihsimbola su prevedeni na albanski jezik.

2.1.8. Aktivnosti u okviru radnih grupa za pregovara£ka Poglavlja 23 i 19

Poslije dobijanja MiSIjenja Evropske komisije za filanstvo Cme Gore u Evropskoj uniji,otvaranja pregovora, obrazovanja radnih grupa za pregovaracka Poglavlja 23 i 19,Ministarstvo za ljudska i manjinska pravaje uzelo u£e§6eu izradi i realizaciji Akcionog planaza potrebe pregovaraCkog Poglavlja 23, a Direktorat za unapredenje i zaStitu manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica Ministarstva je, ovim Akcionim planom,prepoznatkaojedan od kljuCnih akterau oblasti "Temeljnih prava".

U odnosuna otvorenopregovaraCko Poglavlje23, pracene su i definisanemjere iz Akcionogplana i uradeni su periodidni izvjeStaji o stepenunjihovelealizacije, a sve u cilju bolje zaStitei unapredivanja manjinskih narodai drugihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Takode, dio aktivnosti ovog Direktorata, koji je obuhvaden mjerama iz Poglavlja 19, jerealizovan u okvim pratedeg Akcionog plana za ovo Poglavlje.

20

Izvjestaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Z.1.9. Saradnfa na projektima

U okviru prbjekta Podr§ka nacionalnim institucijama u prevenciji diskriminacije u Cmoj Gori- PREDIM (koji implementira programska Kancelarija Sayjeta Evrope u Cmoj Gori, uzfinansijsku podrSku Evropske komisije) sprovedene su sljedede aktivnosti koje se tiCupolitike zastite manjina:

> Obuke

- Seminar na temu tyPrava nacionalnih manjina u Cmoj GorC\ u periodu 31.oktobar - 1. novembar 2017. godine, Seminar je organizovan zapredstavnike/ce nacionalnih manjinskih sayjetai predstavnike/ce Ministarstvaza ljudska i manjinska prava;

> Angazman eksperata- Evaluacija nacionalne Strategije manjinske politike, decembar 2017. godine;- Komentari na podzakonske akte Zakona a manjinskim pravima i slobodama,

decembar 2017. godine;- Sadriaj za obrazac sa najvainijim elementima za IzyjeStaj o aktivnostima

Sayjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica,decembar 2017. godine;

>• Kampanje/Javno zastupanje- Istra^ivanje javnog mnjenja o ljudskim pravima, CEDEM , 26. maj 2017.

godine (drugo istra^vanje je planirano za februar/mart 2018. godine);- Kampanja putem druStvenih mreza, Amplitude, novembar 2017. - mart 2018.

godine.

U okvim nove perspektive Instmmenta pretpristupne podr§ke 2014 - 2020, bide sprovedenadvaprojekta koja za cilj imajupoboljganje i zaStitu pravamanjinskih narodai to:

1. PodrSka politici borbe protiv diskriminacije i politici rodne ravnopravnosti (IPA^2014) ima za cilj unapredenje dniStvenog i institucionalnog odgovora u pogledupromovisanja, zaStite i primjene ljudskih prava i jednakih mogudnosti, sa posebnimfokusom na implementaciju antidiskriminatomih politika i politika rodneravnopravnosti. Odekivani rezultati su: (1)Zakonski okvirza zaStitu od diskriminacijepoznat, shvadeni primijenjennarodito u odnosuprema Romima,pripadnicimaLGBTIzajednice, osobama s invaliditetom, zenama i manjinama; (2) Uspostavljen efikasan iefektivan sistem za postizanje rodne ravnopravnosti i osnazivanje 2ena; (3)Unaprijeden sistem zagtite ljudskih prava osoba liSenih slobode. Za ovu akciju

23Centarza demokratlju Iljudska prava" engl. Instrumentfor Pre-Accesslon Assistance

21

Izvjestaj0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

izdvojeno je €1.435.000 iz EU^ sredstava kao i €293.000 nacionalnih sredstava,Projekat je po6eo s realizacijom tokom marta 2016. godine.

2. Promocija i zaStita Ijudsldhprava Roma i drugih ugrozenih grupa (IPA 2015) 6iji seprimami cilj odnosi na poboljgan pristuppravimaRoma i Egipdanai drugihugro2enihgrupa u zapoSljavanju, obrazovanju, zdravstvu i socijalnoj inkluziji u opStinamaPodgorica, Nik§i6 i Berane. Akcija 6e takode doprinijeti jaCanju administrativnih iorganizacionih kapaciteta Ministarstva za ljudska i manjinska prava za rad sastanovniStvom romske 1egipdanske populacije kao i koordinaciju aktivnosti u oblastiljudskih prava. Za ovu akciju izdvojeno je €1.000.000. Projekat je podeo srealizacijomtokom decembra2016. godine. Trajanjeakcije6e biti 18-24 mjeseci.

2,1.10, Okrugli stolovi, konferencije i predavanja

U tokuprethodne godine Direktorat za unapredenje i zaStltu pravamanjinskih narodai drugihmanjinskih nacionalnih zajednica je organizovalo niz seminara i edukacija, od kojih je uovom dijelu najbitnije pomenuti Follow up seminar - Drugi ciklus - nastavak seminara osprovodenju Okvirne kohvencije za zaStitu nacionalnih manjina u Crnoj GorU seminar"Domadi pravni okvir i medunarodni standard! zaStite manjinskih prava sa fokusom naOkvimu konvenciju za zaStitu nacionalnih manjina i Ewopsku povelju o regionalnim Himanjinskimjezicima".

2,1.10.1. Follow up seminar - Drugl ciklus - nastavak seminara o sprovodenjuOkvirne konvencije za za§titu nacionalnih manjina u Crnoj Gori

Ministarstvo za ljudska i manjinska pravaje u saradnji sa Savjetodavnim odborora Okvirnekonvencije za zaStitu nacionalnih manjina Savjeta Evrope 07. Februara 2017. godine uPodgorici organizovalofollow up seminar - Drugi ciklus - nastavak seminara o sprovodenjuOkvirne konvencije za zaStitu nacionalnih manjina u Cmoj Gori. Seminar je imao dvijesesije. U prvoj sesiji tema je bila: Suzbijanje netipeljivosti, rasizma, ksenofobije, naroCitoprotiv Roma, ukljuduju6i politicku arenu, dok je druga sesija imala dvije teme u okvirutematske rasprave. Prva temaje bila: „Obrazovanje i jeziCka pravanacionalnih manjina", atema druge sesije se bavila funkcionisanjem savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica. Na seminaru su ucestvovali predstavnici nadleinih ministarstva,Centra za oduvanje i razvoj kulture. manjina, Fonda za zastitu i ostvarivanje manjinskihprava, nacionalnih savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

^^Evropska Unija / engl. European Union

22

IzvjeStaj 0 razvoju iza^ti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

ZaStitnika ljudskih prava i sloboda, Zajednice opStina Cme Gore, predstavnioi lokalnihsamouprava, sudstva,-tuMIa§tva, Upraveza kadrove, Javnogservisai nevladinihorganizacija.

Seminar -„Doma6i pravni okvir i medimarodni standardi zaStite manjinskih prava safokusom na Okvimu konvenciju za za5titu nacionalnih manjina i Evropsku povelju oregionalnim ili manjinskim jezicima".

U cilju boljeg upoznavanja sa doma6im pravnim okvirom i medtmarodnim standardimazaStite manjinskih prava, sa posebnimfokusomna Okvirnu konvenciju za zaStitu nacionalnihmanjina i Evropskupovelju o regionalnim ili manjinskimjezicima,organizovan je seminar 18-19. decembra2017. godine.

Tokom seminara poseban akcenat je stavljen na efikasnije sprovodenja preporiikaKomitetaministara Sayjeta Evrope vezano za Evropskupovelju o regionalnim ili manjinskimjezicimau odnosu na Cmu Goru.

2.1.11. Saradnja sa nevladinim organizacijama

Direktorat za imapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih zajednicetokom 2017. godine odiiavao je redovne kvartalne sastanke sa nevladinim organizacijama,te okrugle stolove i tribine sa NVO^® sektorom o temama koje se odnose na unapredenjepravamanjiskih narodai drugih nacionalnih zajednica u Cmoj Gori.

Shodno odredbama Uredbe o nadinu i postupku ostvarivanja saradnje organa drzavneuprave i nevladinih organizacijcf^, Ministarstvo je, putem javnih poziva, ukljuCivalopredstavnike nevladinog sektora u izradi zakona za koje je predlaga5 ovo Ministarstvo, iradnih tijela za pradenje sprovodenja definisanih politika. Pored toga, prilikom odr2avanjaokruglih stolova, konferencija, seminara, treningai dr. u organizaciji Ministarstva, aktivnosuudestvovali i predstavhici nevladinih organizacija koje se bave pitanjima zaStite ljudskihprava, bilokao predava5i, voditelji radionica ili polaznici edukadja.

Tokom 2017. godine posebno dobru saradnju Direktorat za unapredenje i zastitu pravamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica je imalo sa sljededimnevladinim organizacijama: CEDEM^^, Centar za gradansko obrazovanje, Gradanskaalijansa, Hrvatsko gradansko dru§tvo. Forum BoSnjaka, Juventas, Matica Muslimanska,Gradanska incijativa, Mladi Romi, Centar za romske incijative, Udruienje Egipdana CmeGore, Koalicija Romski krug, Koalicija Romi i Egip6ani zajedno, Udruzenje raseljenih Romai Egipdana, Novi Horizonti, i drugenevladineorganizacije.

^^Nevladine organizacije"„Siu2benl list CG", broj 07/12

NVO "Centar za demokratlju i ijudska prava"

23

IzvjestaJ 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Ministarstvo je unaprijedilo i saradnju sa nevladinim organizacijama koje se bave zaStitomljudskih i manjinskih prava.

24

IzyjeStaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

22. SAVJETlMmjlNSKmNARODAimmmMANJimmnNAClONALNinZAJEDNICA U CRNOJ GORI

Ustav Cme Gore, £Ianom 79 pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica jemfii prava i slobode koja mogu koristiti pojedinaCno i uzajednici sadrugima, izmedu ostalog i na osnivanje Sayjeta za zaStitu i unapredenje posebnih prava (Clan79 stav 1taCka 13) i Clanom 33 Zakona o manjinsfdm pravima i slobodamc^^.

Na osnovu Clana 33 stav 10 Zakona a manjinskim pravima i slobodamc^^, Ministarstvo zaljudska imanjinska prava je20.09.2017. godine (Broj; 01-023-1714/17-1) donijelo/>/-avi7a zaizbore dlanova savjeta manjinskog naroda Hi druge manjinske nacionalne zaj'ednice.Utoku 2017. godine Sayjeti manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice suodr2ali svoje elektorske skupstine za izbor Clanova Savjeta i formirani su tredi sazivi istih, ito:

- Hrvatski sa^jet u Cmoje Gori;- RomskiSayjet u Cmoj Gori;- BognjaCko vijeCe u Cmoj Gori; i- SayjetMuslimanskog naroda Cme Gore.

Srpski nacionalni savjet je.objavio javni pozivzalll saziv u dnevnim novinama dana 11.12.2017. godine i trajao jedo 31.12.2017. godine, dok jenacionalni sayjet Albanca uCmoj Goriuputio javni poziv zainteresovanim pripadnicima albanske manjine uCmoj Gori za uCegCe naelektorskoj skupgtini za sazivanje III Nacionalnog savjeta Albanaca u Cmoj Gori 20.decembra2017. godine i javni poziv jebio otvoren do 10. 01.2018. godine.

Zakon omanjinskim pravima i slobodama propisuje da se sredstva za finansiranje savjetamanjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice obezbjeduju u Budietu CmeGore, u iznosu od najmanje 0,05% tekuceg budzeta, dok u skladu saZakonom o Bud^etu za2018.godinu ista iznose €600.000,00, odnosno udvostreCena su sredstva za njihovofunksionisanje u odnosu nadosadagnji period.

Radi boljeg unapredenja manjinskih prava neophodna je saradnja sa sayjetima, i u tornkontekstu Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2017. godine je nastavilo sakontinuiranom saradnjom sa svim manjinskim sayjetima uCmoj Gori.

Predstavnici sayjeta su uCestvovali u radnim grupama, komisijama, okmglim stoloviriia,konferencijama, edukacijama i drugim aktivnostima od znaCaja za manjinske narode i dragemanjmske nacionalne zajednice od kojih vrijedi napomenuti uCeSce uradnoj grupi za izradu

^uSIuiEbeni list RCG«, br. 31/06,51/06 i38/07,2/111 )>Slufbeni list CG«, broj 031/17"Slulbeni list RCG", br, 31/06,51/06138/071 „Slufbeni list Crne Gore", broj 002/11,008/11 i031/17

25

IzyjeStxij 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Zakona o imjenama i dopunama zakona o manjitiskimpravima i slobodama, Nzicrta Zakona oupotrebi i isticanju nacionalnih simbola i Nacrt Zakonao obrazovanju i vaspUanju^ i dr.

Svaki savjet ima svog predstavnika u upravnom odboru Fonda za zaStitu i ostvarivanjemanjinsJdhprava i Savjeiu za saradnju sa iseljenicima.

Predstavnici sayjeta su aktivno uzeli u6e§6e tokom boravka predstavnika Komiteta eksperataEvropske povelje o regionalnim ill manjinskim jezicima, Komisiji za izradu i pracenjeimplementacije Cetvrtog izvjeStaja o Povelji i III Izvjegtaja o sprovodenju Okvimekonvencije za nacionalne manjine, odnosno tokom boravka ekspertske misije Evropskekomisije za oblast osnovnih ljudskih prava.

2.2.1, Nacionaln! savjet Albanaca u Crnoj Gori

Na osnovu filana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodanu^^ i Pravilnika o obrascu inacinu vodenja evidencije savjetc^^, Ministarstvo je RjeSenjem broj 01-2709/13 od01.11.2013. godineu EvidencijusayjetaupisaloAlbanskisavjet Nacionalni sayjetAlbancauCmoj Gori, 20 decemra 2017. godine uputilo je javni poziv zainteresovanim pripadnicimaalbanske manjine u Cmoj Gori za u£e§6e na elektorskoj skupStini za sazivanje IIINacionalnog sayjeta Albanaca u Cmoj Gori. Javni poziv je bio otvoren do 10.01.201S.godine.

Aktivnosti Nacionalnog SavjetaAlbanaca (u daljem tekstu: NSA)jeu protekloj 2017. godiniimao dosta aktivnosti, a ovim izvjeSt^'emsu obuhvacene oblasti kojima je NSA posvijetion^viSepainje, kao na primjer: obrazovanje na albanskom jeziku; informisanje na albanskomjeziku; upis studenata na univerzitetima u regionu, a pogotovo onima gdje se nastava izvodina albanskom jeziku (Albanija, Kosovo, Makedonija); zastupljenost pripadnika albanskognaroda u diiavnim institucijama; jaSenje nacionalnog i kultumog identiteta kao i oCuvanjealbanskog jezika i identiteta.

§to se ti5e obrazovanja na albanskom jeziku, NSA je tokom 2017. godine, u okvim projektafinansiranog od strane Fonda za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava^ dodjelio Skolskelektireu srednjimgkolamagdje se nastava izvodi i na albanskom jeziku. Tokom2017. godinepredstavnici NSA su posjetili sve srednje Ikole u Cmoj Gori gdje se nastava izvodi naalbanskom jeziku. Ovom prilikom um6ene su donacije - Skolske lektire u skladu sanastavnim planom i programcm.

"»Siu2beni list RC6«, br.31/06, 51/06138/07 i »Slu2beni list Crne Gore«, broj 02/11^»Sluibenl list Crne 6ore«, broj 37/08

26

IzvjeStaj 0 razvoju i zaSdtiprava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

NSA^^ - Komisija za obrazovanje je dostavila prijedloge i sugestije u izmjenama i dopunamaseta zakona iz oblasti obrazovanja. U okviru Javnog poziva, NSA je podnio preporukeZavodu za §kolstvo vezano za nastavni plan i program za predraete: Albanski jezik iknji^evnost, Istorija, Geografija, Likovna kultura i MuziCka kultura, koje su povezane sanacionalnim identitetom.

Predsjednik NSAje Zavodu za Skclstvo Cme Gore uputio iniciativu da se u Skole u kojima senastava izvodi dvojeziCno, Albanski jezik uvede kao redovan nastavni predmet za sveu5enike.

Povodom obilezavanja Dana ufiitelja (7. mart), NSA je u Centni za kulturu u Ulcinju,organizovao kultumu manifestaciju gdje su uSestvovali umjetnici iz zemlje i regiona.

U izvjestajnom periodu, NSA je aktivno u5estvovao u procesu upisa studenata albanskenacionalne manjine, koji su bili zainteresovmi da svoje gkolovanje nastave u univeizitetima uPriStini, Tirani, Skadru, Podgorici, Bam, i drugjm centrima.

NSA je i u 2017. godini podr2ao mnoge kultume aktivnosti kao gto su izdavanje i promocijeknjiga, kultume urnjetniSke manifestacije, sportske aktivnosti itd.

Povodom albanskog nacionalnog praznika 28. novembra — Dana Zastave, NSA jeorganizovao niz manifestacija i aktivnosti u Plavu, Tuzima-Malesiji i Ulcinju. Takode, u 6astDana Zastave, NSA u saradnji sa opStinom Ulcinj i opgtinom Skadar (Republika Albanija)organizovali su po Sesti put "Maraton nezavisnosti Ulcinj - Skadar", u kome je uCestvovalovi§e od 60 (Sezdeset) takmi5araiz raznihzemalja svijeta,

U okvim NSA je i tokom ove godine izlazio nedjeljnik Kokajavore^ jedini listna albanskomjeziku u Cmoj Gori koji se finansira od strane SkupStine Cme Gore. NSA je obiljeiiopetnaestogodignjicu osnivanja Koha Javore. NSA je pomagao RTV '̂̂ stanice na albanskomjeziku u Cmoj Gori.

2.2.2. BoSnjaCko vijede u Crnoj Gori

Na osnovu 61ana 34 Zakona a manJinsJdm pravima i slobodarm^^ i Pravilnika a obrascu inadinu vodenja evidencije savjetc^^, Ministarstvo je RjeSenjem broj 01-023-698/17-20 od27.09.2017. godineu Evidencijusayjetaupisalo BoSnjaSko vijede.

^^Nacionalni savjet Albanaca"Radio Itelevizlja"»Sluibeni listRCG«, br.31/06,51/06138/07,02/lli »Sluzbeni list Crne Gore«, broj 031/1736.»Sluzbeni list Crne Gorea, broj 37/08

27

Izvjekaj o razvoju iza^iti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Bo§njacki sayjet u Cmoj Gori je na XI sjednici odizanoj u Rofajama 18.03.2017.godineusvojio zavrSni raCun bud^eta Bo§nja6kog vijeca za 2016.godinu, kao i budget za tekudugodinu. Takode, donijetaje odluka o osnivanju Bo§nja6ke nacionalne biblioteke, formiranajekomisija za dodjelu jednokratne pomodi za 20 (dvadeset) studenata boSnjadke nacionalnosti,bez jednog ili oba roditelja, a sa najmanjom prosjednom ocjenom 8.5 i donijeta je odluka dase Odbor za bosanski jezik i boSnjaCku knjiievnost ovlasti da iznade zakonsku formu ipodnese inicijativu za uvodenje bosanskog jezika u obrazovni program Cme Gore.

BoSnjacko vijece u Cmoj Gori je, u saradnji sa Centrom za kulturu Ro2aje, i Narodnombibliotekom organizovalo promociju Casopisa Bosnjacka rijed. Tom prilikom su Bo§nja5konacionalno vijece iz Srbije, i Centar za boSnjaCke studije donirali preko 200 (dvije stotine)knjiga za osnivanjeBoSnjadke nacionalne biblioteke. Takode, prisutni udesnici na promocijisu donirali knjige u skladu sa svojim mogudnostima. U procesu je realizacija projektaotvaranja BoSnjacke biblioteke. Cilj ovog projekta je da se na jednom mjestu sublimirabo§njadka literatura iz svih oblasti, kako bi bila dostupna kako bosnjadkoj zajednici u CmojGori tako i Siroj naudnoj i ditalaCkoj javnosti. Realizacija prvog dijela projekta, koja obuhvatazakup prostorija, nabavkubibliotedke gradei opremanje prostorijase privodi kraju.

BoSnjacko vijede u Cmoj Gori je realizovalo projekat Monitoring medijske scene Cme Goresa posebnim akcentom na Javni servis koji je podr^ od Fonda za zaStitu i ostvarivanjemanjinskih prava. Realizacija projekta .Ji^onitoring medijske scene u Crnoj Gori, saposehnim akcentom na Javni servis'̂ imala je prije svega za cilj da uka& na probleme sakojima se suodavaju Bo§njaci kada je u pitanju zastupljenost u medijskom prostom Javnogservisa, kao i u kadrovskoj strukturi. Takode, ovaj projekat je imao za cilj da se napraviparalelna analiza zastupljenosti u komercijalnim medijima, kako u televizijskim tako i ugtampanim i elektronskim, odnosno na portalima. Zbog kompleksnosti posla i pouzdanostiistra^vanja, anga^ovana je agencija za elektronsko pradenje i arhiviranje medija -„Arhimed", koja je kroz tromjesedni period, pratila programski sadrzaj Javnog servisa i za tajperiod uradila analizu zastupljenosti BoSnjaka na torn mediju. Pradeni je program i RadioRo2aje, Radio Berane, Radio Bijelo Polje, RTV Pljevlja, Radio Bar; dnevne novine Vijesti,Dan, Pobjeda; portali Vijesti, Cafe del Montenegro, RTCG i AntenaM.

Nakon pradenja i turadene analize medijske scene organizovan je Okrugli sto ^jSoSnjaci imediji u Crnoj Gori-stanje i perspektive^*27.05.20\7. godine. Na okruglom stolu je biloukupno 24 (dvadeset detiri) udesnika, predstavnici institucija i medija, kao i predstavniciorganizatora odnosno Bo§njackog vijeda u Cmoj Gori. Pored predstavljanja realne slikepolozajaBoSnjaka u cmogorskim medijima, predlo2ena su i odredenaijeSenja, kada je Javniservis u pitanju, obzirom da se radi o mediju koji se finansira iz Javnog budieta i na kom svinarodi imaju pravo na srazmjemu zastupljenost. Naime, predloieno je da se uvede sedmidnaemisija namijenjena istoriji i kulturi manjinskih naroda, a da se aktuelna problematikamanjina tretira u okviru redovnih emisija javnih servisa i elektronskih medija uopgte. Bududi

28

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih mroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

da je to jedini programski sadr&j u TVCG '̂ koji se bavi identitetom/kulturom/tradicijomtriju nacionalnih manjina n Cmoj Gori (Bognjaka, Muslimana i Hrvata) ocijenjeno je da jenuzno unutarRedakcije za manjine stvoriti sveusiove i tim koji 6e nesmetano i profesionalnorealizovati emisiju "Mostovi" kako bi ona istinski dobila smisao pribli2avanja i afinnacijerazlika medu nama. Takode, u okviru TVCG potrebno je da se formira redakcija nabosanskom jeziku sa najmanje 3 (tri) novinara i urednikom. Kao rezultat analize pradenjamedija Stampan je zbomikradovasa okruglog stolau tirazuod 500 (petstotina) primjeraka.

Nakon izbora novog saziva BoSnjadkog vijeda realizovane su brojne zvani^ne posjeteinstitucijama u zemlji i inostranstvu.

2.2.3. Hrvatski savjetu Crnoj Gori

Na osnovu Clana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodam

IzvjeStaj 0 razvoju izakiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Hrvatski savjet u Cmoj Gori je, takode, bio aktivno ukljuCen u popunjavanje knji2m5nogafundusa Hrvatske knjimice ^judevit Gaj u Donjoj Lastvi kao i u pomaganju terenskenastave Dopunske §kole hrvatskoga jezika.

Hrvatski sayjet u Cmoj Gori je iniciraoosnivanje Zavoda za istoriju i kulturu Hrvata Boke iPrimorja po uzoru na sliCne institucijeu zemljamau regiji. Isti je podriao uvrStavanje Kolasv. Tripunau nematerijalnukultumu bagtinu bokeljskih Hrvatau Hrvatskoj.

Hrvatski savjet u Cmoj Gori se ukljuCio u projekt pripreme nastavnog sadriaja iz istorije,tradicije, kulture i knjiievnosti manjinskih naroda u Cmoj Gori, a koji bi bili uvrStem uudSbenike redovne nastave u osnovnim i srednjim gkolamau Cmoj Gori. Projekt je predvidenu saradnji sa Ministarstvo prosvjete Cme Gore, gdje bi se formirala jedna radna gmpa popitanju izmjena Plana i programa.

Predstavnici Hrvatskog savjeta u Cmoj Gori su uCestvovali na XXII Forumu hrvatskihmanjina u Zagrebu sredinom mjeseca novembra, koji je za temu imao kultumo-tradicijskoblago Hrvata u susjednim zemljama. Predstavnici Hrvatskog savjeta u Cmoj Gori suuCestvovali na III. Hrvatskom iseljeniCkom kongresu u Sibenilcu, gdje je tema biIa„MIadi iekonomsko-demografska politika".

•Hrvatski sa\jet u Cmoj Gori je saradivao sa Fondom za zaStitu i ostvarivanje manjinskihprava Cme Gore, koji je finansirao 2 (dva) projekta hrvatskog savjeta: „Idu Veronu" iGostovanjehrvatskih i cmogorskih knji2evnikau Cmoj Gori u Zagrebu.

Hrvatski savjet u Cmoj Gori je, takode, organizovao nauCni skup o demografiji i kulturiHrvata Boke u saradnji sa Hrvatskim katoliSkim sveu6ili§tem, kao i predavanje o glagoljicina tlu Boke i to utri razlicita navrata pod pokroviteljstvom Veleposlanstva RH '̂ i SrediSnjegdr^avnog ureda za Hrvate izvan RH.

Osim naprijed navedenog Hrvatski sayjet u Cmoj Gori je pomogao organizaciju sad ve6tradicionalne FeSte od rogada Hrvatske krovne zajednice Croatorum. Hrvatski savjet uCmoj Gori podriava i jedini tiskani medij na hrvatskome jeziku, Hrvatski glasnik, kojiredovno izlazi u okviru Hrvatskog gradanskog dnigtva. Takode, uCestvovao je u odr^avanjuHrvatskoga doma, odnosno Doma kulture Josip Markovicu Donjoj Lastvi.

Predstavnici Hrvatskog sayjeta u Cmoj Gori su, u izyjeStajnom periodu, gostovali uemisijama lokalnih, drSavnih i regionalnih medija (RTCG^^-a, HRT*^-a, HR-a)posvedenimmanjinama, odnosno dijaspori, (Glas domovine, Mostovi), kojom su prilikom

^^Republika Hrvatska^^Radio-televlzija Crne Gore''̂ Hrvatska radio-televlzlja

30

Izvjestaj0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

predstavljali rad savjeta i djelovanje na dobrobit hrvatskoga naroda u Cmoj Gori. UizvjeStajnom periodu, Hrvatski savjet u Cmoj Gori je promovisao dokumentami film o novimhrvatskim blaienicima Svete vjere mudenici i film yPapa s Jadrana o Papi Sikstu V,porijeklom iz Boke kotorske.

2.2.4. Savjet Muslimanskog naroda Cme Gore

Na osnovu dlana 34 Zdkona o manjinsfdm pravima i slobodama^ iPravilnika o obrascu inadinu \odenja evidencije savjetd^^y Ministarstvo za Ijudska i manjinska prava je RjeSenjembroj 01-023-1135/17-6 od 12.12.2017. godine u Evidenciju sayjeta upisalo Muslimanskisavjet. U skladu sa Statutom Sayjeta Muslimanskog naroda Cme Gore(u daljem tekstu:SMNCG)i u 2017.godini Sayjet je obavljao poslove od javnog interesa u skladu sa Zakonom0 manjinskim pravima i slobodama kao samostalna institucija u oblasti posebnlb pravapripadnika Muslimanskog naroda Cme Gore, te u skladu sa Statutom i Pravilnikom o raduSayjeta Muslimanskog naroda Cme Gore.

U izvjeStajnom periodu, predstavnici SMNCG su aktivno ufiestvovali u realizacijiprojekata finansiranih od strane Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava CrneGore. Na planu informisanja redovno funkdoniSe sajt SMNCG na adresiwww.savietmuslimanacg.me.

U izvjeStajnom periodu SMNCG je po prvi put objavio svoj Casopis pod nazivom RevijaMuslimana, Takode, Savjet je uradio reprint izdanja dvije knjige Istorija Muslimana CmeGore.

Predstavnici SMNCG aktivno su uCestvovali u svim djelatnostima koje je organizovaloMinistarstvo za Ijudska i manjinska prava kako u domenu edukadje, tako i u domenu

rada na zakonskim aktlma.

Zahvaljujud angaSovanju danova SMNCG, kao i raspolozivim sredstvima Savjet je uprotekloj godini:

o Pomogao relizadju konkretnih projekata i redovnih aktivnosti od znac^ja zaMuslimanski narod Cme Gorej

o Blagovremeno informisao javnost o istinosti i dnjenicana vezanim za aktivnostiSavjeta;

o Svoje aktivnosti usmjerio ka unaprijedenju, razvoju i zaStiti posebnih pravaMuslimanskog naroda Crne Gore, afirmaciji njihovog kultumog i nacionalnogidentiteta;

^ Sluibeni list RCG«, br. 31/06,51/06138/07 isSluzbeni list Crne Gore«, broj 02/11)4S.»Siuibenl list Crne 6ore«, broj 37/08

31

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

o Pratio alrtivnosti na realizaciji projekata koji su finasirani od strane Fonda zazaStitu i ostvarivanje manjinskih prava iz redova Muslimana Crne Gore.

2.2.5. Romski savjet u Crnoj Gori

Na osnovu Clana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodamct^ i Pravilnika a obrascu inacinu vodenja evidencije savjeta^^y Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je RjeSenjembroj 01-023-920/17-2 od 06.09.2017. godine u Evidenciju savjeta upisalo Romski sayjet.

Romski savjet je u izyjestajnom periodu potpisao memorandum o saradnji sa njemaCkomoragnizacijom „Help - Hilfe zur Selbsthilfe e.V.". Takode, predstavnici Romskog savjeta suuCestvovali u programu prekograniCne saradnje Cma Gora - Kosovo 2014 - 2020 i obuci oizradi IPA'̂ ® projekata u okvim prekogranidne saradnje Italija - Albanija-Cma Gora 2014 -2020. Osim toga, Romski sayjet u crnoj Gori je obileJio, sada ve6 tradicionainumanjifestaciju, odnosno proslavu svjetskog dana Roma - S. Aprila.

Romski savjet u Crnoj Gori je, u izyjestajnom periodu, pripadnicima romske populacije uCrnoj Goridodijeliojednokratnu finansijsku pomod u ukupnom iznosu preko €30.000,0.

Romski savjet je aktivno ukljuCen u implementaciji projekta ^^Promocija i zaStita ljudskihprava Roma, Egipcana i drugih ranjivih grupa safokusom na Berane, NikSid i Podgoricit\

2.2.6. Srpski nacionalni savjet

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava pozvalo je u skladu sa Zakonom o manJinsJdmpravima i shbodama^^, Pravilima za izbore dlanova savjeta manjinskog naroda Hi drugemanjinske nacionalne zajednice^^ i Pravilnika o obrascu i nadinu vodenja evidencijesavjetc^^ upisao Srpski nacionalni savjet u Registar nacionalnih sa\jeta pod rednim brojem01-510/14, od 25.02.2014. godine. Javni poziv za IH saziv Srpskog nacionalnog savjeta jeobjavljen u dnevnim novinama dana 11.12.2017. godine i trajao je do 31.12.2017. godine.

%Sluzbeni list RC6«, br. 31/06,51/06138/07,02/111 »Sluibenl list Crne 6ore«, broj 031/17^^»Sluzbenl list Crne Gore«, broj 37/08^ engl. InstrumentforPre-Accession Assistance"^Sl. list RCG", br. 31/06,51/05 i38/07 i„Sl. list Crne Gore", br. 02/11""^SMIst Crne Gore", br12/139"„S!. list Crne Gore", br. 37/08

32

Izvjestaj 0 razvoju izaMti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017.godini

U protekloj godini Srpski nacionaini sayjet je ostvario zna5ajne rezultate. SaCuvani su iprogireni svi dosadaSnji projekti po kojima je aktivnost Srpskog nacionalnog sayjeta bilaprepoznatljiva u prethodnim godinama.

Srpske elektronske novine svakodnevno opSimo informiSu o svim najvainijim dogadajima uzemlji, okniienju i svijetu. Nova uredivaCka koncepcija, kao proizvod iskustva 1potrebaCitalaca, sa obogadivanjem vige autorskih video snimaka, specijalnih i stalnih TV emisija,posebnih i specijalnih priloga, portalu Srpske novine CG nvecala je Citanost. Mnogi odtekstova koji susemogli na6i naportalu Srpske novine prenogeni su i u drugim gtampanim ielektronskim medijima Ono §to portal Srpske novine fiini posebnim, ne samo na prostomCme Gore, ve6 i okruienja, jeste Cinjenica da su u njemu pohranjena gotovo sva izdanjaKnji&vne zadruge, njih preko 200 (dvije stotine) naslova Na portalu se mogu nadi i dodatnisadriaji u vidu galerija fotografija, foto prifia i reportaia koje su pratile znaCajne dogadaje uCmoj Gori.

Srpski radio je u 2017. godini svoju produkciju po podacima Agencije zaelektronske medijeobogatio sa najvedim brojem sadr^aja U protekloj godini Srpski radio pokrivao je podrudjaopgtina Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Mojkovac, KolaSin, Nikgid, Pluzme, Podgorica,Danilovgrad i gradske opStine Golubovci i Tuzi, kao i (hjelove opgtina Bara i Cetinja U2017.godini Srpski radio je dobio dozvolu za progirenje svoje sluganosti na opgtine HercegNovi, Kotor, Tivat, Bar, Pljevlja i ^abljak, sto znadi daje gotovo ditav prostor Cme Gorepokriven ovim znadajnim srpskim medijem, koji je uprethodnom vremenu imao vamu uloguu pravovremenom i kvalitetnom informisanju srpskog naroda i gradana Cme Gore.Srpskinacionaini savjet sasebi bliskim organizacijama organizovao je rad Srpske televizije, koja semoze pratiti na kablovslom operaterima Ekstra TV,'Mtel i Telemah, koji pokrivaju ditavprostor Cme Gore sanajvedhn brojem korisnika kablovske televizije,

Periodidnim izlaSenjem nastavljena je produkcija dasopisa Srpske novine preko dijeg sesadrzaja jasno prepoznaje koncepcija oduvanja srpskog identiteta u Cmoj Gori. U njemu senalaze najznadajnije informacije iz Cme Gore, regiona i svijeta, interyjui, aktuelnosti,informacije iz politike, drugtva, ekonoraije, kulture, sporta i raznih vrsta zanimljivosti.Casopis „Srpske novine" izlazi periodidno, odnosno jednom mjesedno i do kraja 2017.godineobjavljeno je 96 (devedeset gest) brojeva, gto predstavlja izuzetan uspjeh posebno ako se znada je za kvalitet sadrzaja dobio znadajna priznanja od Srpske akademije nauka i umetnosti,Patrijargije Srpske pravoslavne crkve i najuglednijih srpskih intelektualaca.

Knjizevna zadruga Srpskog nacionalnog sayjeta nastavila je sa svojim aktivnostima u okviruizdavadke djelatnosti. Knjiievna zadruga nagradenaje naPodgorickom sajmu 2014.godine zaIzdavadki poduhvat, istu nagradu je dobila 2015.godine na Novosadskom sajmUy dok je najednom odnajprestiinijih i najvedih sajmova i izlozbi knjiga u Evropi, koji se svake godine uzadnjoj nedelji oktobra odriava u Beogradu, dobila prestiznu nagradu „Najbolji izdavad izdijaspore za 2016. godinu" i istu nagradu potvrdila na Beogradskom sajmu knjiga 2017.

ii

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

godine. Takode, Knji2evna zadniga Sipskog nacionalnog savjeta nagradena je za izdavaCkipoduhvat na Sajmu knjiga u Andridgradu 2017.godine, kao i sa posebnim priznanjemUdruienja knjiievnika Cme Gore Nemanjin fig za izuzetan doprinos razvoju kulture,izdavaStva i oduvanja identiteta srpskog naroda u Cmoj Gori. Redosled dobijenih nagradapokazuje kontinuitet i kvalitet u radu ove izdavaCke ku6e koja je od svog osnivanja 2006.godine do kraja 2017. godine objavila vi§eod 250 (dvije stotine pedeset) knjiga i publikacija idobila gotovo sve nagrade koje se dodjeljuju za knjizevnost (poeziju i prozu) na sipskomgovomom podrudju.

U 2017. godini Knjizevna zadruga Sipskog nacionalnog savjeta izlagala je svoja izdanja naNovosadskom i Podgoridkom sajmu, na Trgu od cirilice u Herceg Novom, Sajmu uAndridgradu i 62. medunarodnom beogradskom sajmu, na kojemu je kao izdavadka kuda,drugu godinu za redom, nagradena prestiznom nagradom „Najbolji izdavad iz dyaspore". NanajznaCajnijoj manifestaciji kojom seuCmoj Gori brani srpskijeziki diriliCnopismo naTrguod dirilice u Herceg Novom Knjizevna zadruga Srpskog nacionalnog savjeta dobila je prvunagradu Trga od dirilice dirilnik namijenjenu nacionalnim ustanovama za izuzetne zasluge uodbrani dirilidnog identiteta i dostojanstva sipskog naroda u 2017. godini.

U svojim redovnim aktivnostima na obilje2avanju srpskih nacionalnih praznika i vamihdatuma za oduvanje identiteta, tradicije i kulture srpskog naroda u Cmoj Gori, Srpski

macionalni savjetje i tokom 2017. godine organizaovao veliki-broj aktivnosti.

Kao jedan od nosilaca projekta povezivanja srpskih organizacijam na naj§irem prostoruregiona, Srpski nacionalni savjet je u programu pravoslavnih i srpskih integracija potpisaosporazume o saradnji sa najuticajnijim institucijama kulture sipskog naroda - Maticomsipskom iz Novog Sada i Srpskom knjiJevnom zadrugom iz Beograda. U saradnji saMaticomsrpskomiz Novog Sada o troSku Srpskognacionalnog savjeta gtampanje jedan brojLjetopisa Matice srpske, a saradnja sa Srpskom knjiievnom zadrugom potvrdena je na nadinsto je Srpskinacionalni savjet obezbijedio sredstvada se u presti2nim edicijama §tampa vi§eknjiga u zajednidkoj produkciji: reman Labuda Dragica Kukavidjapilad^ Rajko Petrov NogoSonet i smrt, Dobrica Erid Izabrane pesme i Momdilo Midovid NJegoS u zboru svjetskihvelikana.

U povezivanju sa nacionalnim i kultumim organizacijama §irom regiona, Srpski nacionalnisavjet potpisao je sporazume o saradnji "sa Samoupravom Srba iz Madarske, UdruzenjemSrba i Cmogoraca Morada ~ Rozqfa iz Albanije, Nacionalnim savezom Srba iz Makedonije,Savezom Srba iz Rumunije, Srpskim narodnim pokretom Svetozar Miletid iz Novog Sada,Srpskim narodnim pokretom ,J[zbor je na§" iz Banjaluke, DruStvom srpskih domadina izBeograda, Srpskim kultumim i prosyjetnim druStvom Prosvjeta iz Republike Srpske,Asocijacijom Stvaraoci Republike Srpske sa Pala i Udruzenjem Srba iz Hrvatske i sa svimaimao uspjegnu i konkretnu saradnju, sa zajednidkim projektima na oduvanju sipskognacionalnog, jezidkog i kultumog identiteta. Cilj uspostavljanja saradnje sa kultumim i

34

IzvjeStaJ 0 razvoju i zastiti prava manjinskib naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

nacionalnim organizacijama Srba iz regiona je i unapredenje kvaliteta knjiievnog,umjetniCkog i obrazovnog rada, kroz zajednidko djelovanje uskladeno sa potrebama druStva iprojektovanim razvojem oblasti u kojima se moze ostvariti integracija srpskog naroda nanajgirem prostoru.

U skladu sa mogudnostima Srpski nacionalni savjet materijalno je pomagao prepoznatiljivenacionalne organizacije koje se bave zaStitom i oduvanjem srpskog identiteta. Dodijelio jeznadajan broj pojedinadmh pomodi najboljim udenicima i studentima srpske nacionalnostikoji su bill u materijalnoj potrebi radi nastavljanja uspjeSnog skolovanja. U vi§e sludajevaSrpskinacionalni sayjet je intervenisao i prema zahtjevimapojedinaca i dodjeljivao sredstvasocijalnim sludajevima za koje se nedvosmisleno moglo utvrditi da svoj problem ne moguryeSiti na neki drugi nadin.

Sve aktivnosti Srpski nacionalni savjet realizovao je kao projekte za koje je zajedno sa sebibliskim organizacijama konkurisao kod diiavnih fondova Cme Gore i Srbije i uz znadajnupomod velikog broja volontera koji su nesebidno udestvovali u aktivnostima Srpskognacionalnog sayjeta.

35

Izvjestaj 0 razvoju i zasUtiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017. godini

2.3. FOND ZA ZASTITUIOSTVARIVANJEMANJINSKIH PRAVA

SkupStina Cme Gore je dana 16. oktobra 2017. godine donijela je Odluku o izmjenama idopuni odluke o osnivanju Fonda zazaStitu i ostvarivanje manjinskihpravcP'.

Zakonom o manjinskim pravima i slobodamay 61an 36, i Odlukom a osnivanju Fonda zamanjine^^, SkupStina Cme Gore, radi podrSke aktivnostima znaCajnim za ofiuvanje i razvojoacionalnih, odnosno etnidkih posebnosti manjinskihnaroda i dmgih manjinskihnacionalnihzajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, kultumog, jeziCkog i yjerskogidentiteta, osnovi!i.2,]&FondzazaStitu i ostvarivanje manjinskihprava Crne Gore.

Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskihprava je u 2017. godini dva puta raspisivao javnikonkurs za raspodjelu sredstava projektima.

IRASPODJELA SREDSTAVA FONDA ZA 2017. GODINU

Odluku0 prvoj raspodjeli sredstavaFonda za zaStitu i ostvarivanje manjinskihprava za 2017.godinu. Upravni odbor Fonda je donio na sjednici odr^oj dana 18.04.2017. godine.

U prvoj raspodjeli za sredstva Fonda konkurisao je 321 (tri stotine dvadeset jedan) projekat,sa zahtjevima za finansijsku podrSku u ukupnom iznosu od €2.256.841,42. Zbogneispunjavanja formalno-pravnih' uslova iz procedure odlufiivanja eliminisano je 79projekata. Zbog nedovoljnog broja bodova raspodjelom nije obuhvadeno 114 (sto Cetmaest)projekata. Po osnovu eliminatomih kriterijuma odbijeno je 5 (pet) projekata. Od 242 (dvijestotine Cetrdeset dva) projekta koji su ispunili konkursne uslove, fmansijskom podrSkomobuhvaceno je 123 (sto dvadeset tri) projekta, sa ukupnim iznosom od €680.000,00.ProsjeSan iznos finansijske podrske Fonda projektima u I raspodjeli za 2017. godinu iznosi€5.528,46.

r/b Naziv projekta Naziv nosioca projekta Bodovi Odobreniiznos

sredstava

u€

1. Casopis „Hrvatski glasnik" Hrvatsko gradanskodmStvo Cme Gore 94 8.000

2. Srpski jezik i dirilica, osnovesrpskog identiteta

Srpski nacionalni savjetCme Gore

93 18.000

3. Radio serijal Sipski identitet uCmoj Gori

Sipski kultumi centar"Stefan Nemanja"

93 18.000

4. Informativna produkcija Srpske NVO "Dru5tvo za 92 27.000

""Sluzbeni list Crne Gore" br. 068/17 od20.10.2017. godine^ '̂'Sluibeni list Crne Gore", br. 068/17 cd 20.10.2017. godine

36

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017. godini

televizije ravnopravnost itoleranciju"

5. Festival priCe- ZaviCajne staze-Bihor 2017 "Magija ienskogpisma"

NVO "Centar za kulturu

Bihor"

93 9.000

6.Informativna produkcija SrpskogKul radija

NVO "DruStvo za

ravnopravnost itoleranciju"

92 26.000

7. Uz razvoj kulture i tradicijeimamo i bududnost

NVO ,Romski kultumicentar" 92 7.500

8.Radio Dux i portalwww.radiodux.me

NVO Hrvatska krovna

zajednica "DuxCroatorum" Radio Dux

92 24.000

9.

Fe§ta od rogadaNVO Hrvatska krovna

zajednica "DuxCroatorum"

92 4.200

10. Srpski vjerski i nacionalnipraznici

DruStvo srpskih domacinaCme Gore

91,50 18.000

11. Srpska kultura u Cmoj Gori iregionu- TV serijal

NVO "Kultuma scena"91 21.000

12. Igra i pjesmaje naS zivot Ramo Machtolf 91 5.00013. Hrvatski knjiJevnici u Cmoj Gori

i cmogorski knjiievnici u ZagrebuHrvatsko nacionalno

vijede u Cmoj Gori91 4.000

14.Ida Verona-zivot i djelo

Hrvatsko nacionalno

vijede u Cmoj Gori91 4.000

15.Sjedanje na irtve

Forum Bo§njaka CmeGore

90 6.000

16. PSrdorimi i gjuhes shqipe neinstitucionet shtetSrore dhe

sektorin privat nd trevSn eKomunes Ulqinit dhe Tivarit

KoriSdenje albanskog jezika udriavnim institucijama iprivatnom sektom u Op§tiniUlcini i Bar

Besnik Lika

90 2.650

17. Nabavka gamitura uniformi zadlanove orkestra

Glazbeno prosyjetnodniStvo Tivat 90 7.000

18.Romski radio - Romski glas NVO "Udru&nje Roma"

Cme Gore 89 12.000

19.Srpske elektronske novine Srpski kultumi centar

"Stefan Nemanja" 89 17.00020. "11 je vedro..."- izvome pjesme

Muslimana transformisane u solopjesmu

Senad Gadevid 89 7.000

21. Manastiri i crkve srpskog naroda u NVO "Bisemica"

37.

IzvjeStaj o razvoju i zaStitiprava manjinskib naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica u 2017. godini

Cmoj Gori 89 18.00022. Afirmacija kultumog nasljeda

BoSnjaka u Cmoj Gori krozpublikovanje autorskog djelaknii&vnika Zaima Veskovida

Rifat Veskovid89 3.000

23. MaU Radio Elita 89 4.58524. Flasim, avancojmedhe veprojme