Gazeta e Nëntorit 2008

7/31/2019 Gazeta e Nntorit 2008

1/12

NNTOR 2008 NGJALLJA 1

NGJALLJANr. 11 (190) Viti XVII i botimit NNTOR 2008 mimi 20 lek

N ceremonin e nnshkrimit t Marrveshjes mbi Rregullimin

e lidhjeve t ndrsjella midis Kshillit t Ministrave dhe Kishs

Orthodhokse Autoqefale t Shqipris prshndeti edhe

Fortlumturia e Tij, + Anastasi.

Kushtetuta e vitit 1998 e Republiks s Shqipris sht nj nga mt mirat e Ballkanit, veanrisht pr sa i takon liris fetare. Nnenin 10 t saj, parashikohet nj marrveshje zyrtare midis Qeverisdhe Komuniteteve Fetare Tradicionale, meqense ato prbjn thesarinkulturor dhe shpirtror t vendit. Megjithse shteti sht laik, ai e njehfaktin se komunitetet fetare kan nj rol t rndsishm n shoqri dhejapin kontributin e tyre, jo vetm n bashkekzistencn paqsore fetare,por edhe n nj atmosfer t prgjithshme tolerance, mirkuptimi, drejtsiedhe paqeje.

Prandaj ne prshndesim me knaqsi dhe gzim nnshkrimin historikt sotm t Marrveshjes mbi Rregullimin e lidhjeve t ndrsjella midis

Qeveris Shqiptare dhe Komuniteteve Fetare Tradicionale dhe do tdonim t shprehnim n emr t Kishs Orthodhokse Autoqefale tShqipris, mirnjohjen ton pr t gjith ata q kan kontribuar n kt

ngjarje t shnuar. Para s gjithash, pr Shklqesin e Tij, Kryeministrinprof. dr. Sali Berisha, pr Kryetarin e Komitetit Shtetror t Feve, av.Rasim Hasanaj dhe pr t gjith ata q kan punuar pr finalizimin eksaj marrveshjeje.

Pas ksaj ngjarjeje historike t shnuar, komunitetet fetare, dukepunuar n harmoni njra me tjetrn, do t ken m tepr mundsi praktivitetet dhe iniciativat e tyre, me qllim lartsimin e njerzve nga anashpirtrore, n mnyr t veant t t rinjve, pr t br nj jetndershmrie, krijimtarie dhe solidariteti. Duke u shprehur n gjuhn efes, pr nj jet besimi te Perndia, dashurie pr t afrmin dhe shpresepr t ardhmen, duke dhn n kt mnyr nj kontribut vendimtar pr

zhvillimin e Shqipris, pr progresin e prgjithshm shpirtror dhe kulturort shoqris shqiptare.

Qeveria Shqiptare ka firmosurnj marrveshje historike meKomunitetet Fetare Tradicionale nvend, me Komunitetin Mysliman,Kishn Orthodhokse Autoqefale tShqipris dhe KomunitetinMysliman Bektashi. Marrveshja

mes Qeveris Shqiptare dheVatikanit ishte firmosur m par.

N baz t marrveshjes, qsht nj detyrim kushtetues, shtetirespekton pavarsin e komunite-teve fetare pr tu organizuar dhepr t ushtruar veprimtarin, si dhe

pr t administruar pasurin qzotrojn, n baz t parimeve, rre-gullave, traditave e statutit t tyre.Qeveria angazhohet ti prjashtojato nga taksat dhe merr prsiprt prshpejtoj punn pr rikthimindhe kompensimin e pronave.

Pr nnshkrimin e ksaj marr-veshjeje, n datn 24 tetor, n hotelTirana Internacional n krye-qytet, u zhvillua nj ceremoni eposame nga Ministria e Kulturs,me pjesmarrjen e Kryeministrit

Nnshkruhet marrveshja midis Qeverisdhe Komuniteteve Fetare Tradicionale

- Pr Kishn Orthodhokse Autoqefale t Shqipris nnshkroi Kryepiskopi Anastas -

(vijon n faqen 2)

Komunitetet Fetare Tradicionale prbjn thesarin kulturor dhe shpirtror t vendit


2/12

2 NGJALLJA NNTOR 2008

z. Sali Berisha, Kryepiskopit t Ki-

shs Orthodhokse Autoqefale tShqipris, Fortlumturis s TijAnastasit, Kryetarit t KomunitetitMysliman, z. Haxhi Selim Mua,Kryegjyshit t Kryegjyshats Bot-rore t Bektashinjve, Haxhi DedeReshat Bardhi dhe Arqipeshkvi iTirans dhe Durrsit, Imzot RrokMirdita. N ceremoni ishin t ftuaredhe personalitete t tjera t politi-ks, t kulturs, t komunitetevefetare, t prfaqsive diplomatiken vend si dhe prfaqsues t medias.

Nga Komuniteti Orthodhoksmerrnin pjes edhe Mitropoliti iBeratit, Hirsi Ignati, Mitropoliti iGjirokastrs, Hirsi Dhimitri, Epi-skopi i Apollonis, Hirsi Nikolla,Episkopi i Krujs, Hirsi Andoni,klerik dhe besimtar.

* * *Pas hapjes nga Kryetari i Ko-

mitetit t Kulteve, z. Rasim Hasa-naj, e morn fjaln drejtuesit e ko-muniteteve fetare tradicionale.

Kryetari i Komunitetit Mysli-

man t Shqipris, z. Haxhi SelimMua tha: Ky sht nj eveni-ment i rndsishm dhe i shum-

pritur n fushn e zhvillimit fetar

n vendin ton. Ajo rregullon -

shtje t njohjes si dhe marrdh-

nieve t bashkpunimit midis

shtetit dhe komuniteteve fetare n

t mir t shoqris shqiptare....

Pastaj prshndeti KryepiskopiAnastas, fjal e cila botohet nfaqen e par t Ngjallja.

Ndrsa Kryegjyshi Botror iBektashinjve Haxhi Dede ReshatBardhi, n fjaln e tij tha: Jam ilumtur, sepse 41 vjet m par kur

shteti i diktaturs s urryer u

vrsul me kazma, lopata pr t

prishur teqet, xhamit, kishat,

sht e vshtir t sjellim ndr

mend nj dit t till historike.Arqipeshkvi i Tirans dhe

Durrsit, Imzot Rrok Mirditatheksoi n fjaln prshndetse:Uroj q kjo marrveshje t mos

jet nj akt simbol ik, por nj

shprehje e qart e vullnetit t pr-

bashkt t komuniteteve fetare

dhe shtetit shqiptar, jo vetm pr

shtjet e natyrs ekonomike e

tatimore, por pr gjithka far

sht e nevojshme pr ecurin

normale t veprimtaris s tyre.* * *

Marrveshja parashikon harti-

min e nj ligji specifik pr financimine bashksive fetare nga shteti, du-ke u bazuar n prvojn evropianepr mbshtetjen e veprimtarive tbashksive fetare.

Kryetari i Komitetit t Kulteve,z. Rasim Hasanaj theksoi se n

Neni 10:

1. N Republikn e Shqipris nuk ka fe zyrtare.2. Shteti sht asnjans n shtjet e besimit e t ndrgjegjes

dhe garanton lirin e shprehjes s tyre n jetn publike.3. Shteti njeh barazin e bashksive fetare.4. Shteti dhe bashksit fetare respektojn n mnyr t ndrsjell

pavarsin e njri-tjetrit dhe bashkpunojn n t mir t secilit dhet t gjithve.

5. Marrdhniet ndrmjet shtetit dhe bashksive fetare rregu-llohen mbi bazn e marrveshjeve t lidhura ndrmjet prfaqsuesvet tyre dhe Kshillit t Ministrave. Kto marrveshje ratifikohen nKuvend.

6. Bashksit fetare jan persona juridik. Ato kan pavarsi nadministrimin e pasurive t tyre sipas parimeve, rregullave dhekanoneve t tyre, pr sa nuk cenohen interesat e t tretve.

Neni 24:

1. Liria e ndrgjegjes dhe e fes sht e garantuar.2. Secili sht i lir t zgjedh ose t ndryshoj fen ose bindjet,

si dhe ti shfaq ato individualisht ose kolektivisht n publik ose njetn private, nprmjet kultit, arsimimit, praktikave ose kryerjes sriteve.

3. Askush nuk mund t detyrohet ose t ndalohet t marr pjesn nj bashksi fetare ose n praktikat e saj, si dhe t bj publikebindjet ose besimin e tij.

Kushtetuta e Republiks,nenet pr besimin fetar

projektligjin pr fen q do t pr-gatitet do t gjejn pasqyrim edhe

problemet q do t ken komuni-tetet dhe grupet e tjera fetare. Kjomarrveshje iu rikthen statusin

komuniteteve fetare q e kishin

humbur n vitin 1967. N kt

marrveshje parashikohet nj

ligj specifik pr ndihmn finan-

ciare nga shteti ndaj komunite-

teve fetare, duke u bazuar n

standardet evropiane. Do doja

t falnderoja klerikt, t cilt

ruajn traditat fetare t vendit

dhe harmonin mes tyre, e njohur

tashm edhe n bot - nnvizoiz. Hasanaj.

Ndrkoh q kreu i qeveris z.Sali Berisha, e vlersoi marrve-shjen nj dokument historik dhe uzotua pr zbatimin e saj dhe prhartimin e nj ligji pr financimin etyre. Marrveshja q ne sot fir-mosim me autoritetet m t larta

fetare t vendit shnon nj kapi-

tull t ri n marrdhniet midis

shtetit shqiptar dhe besimeve fe-

tare n Shqipri. Ndaj marrve-shja sht nj dokument historik

(vijon nga faqja 1)

Nnshkruhet marrveshja midisQeveris dhe Komuniteteve Fetare

Tradicionale

dhe dua t`ju garantoj ju udh-

heqsve m t lart t besimeve

t mdha t kombit se do t bj

do prpjekje pr zbatimin e saj,

pr jetsimin e saj n interesin

m t mir t vendit dhe kombit,- tha Kryeministri.

Gjithashtu, ai u krkoi ndjespublike t gjitha prfaqsive tkomuniteteve fetare n vend dhet gjith besimtarve, q prdekada me radh u privuan nga edrejta e besimit, duke u shprehurse: Nuk mund t mos theksoj se

kjo marrveshje n vetvete mbartdetyrimin madhor t ktij shteti

pr tu paraqitur nj ndjes t

thell, nj falje t gjith atyre

klerikve shqiptar, besimtarve

shqiptar q pr besimin te Zoti,

tek e vrteta u flijuan, u sakrifi-

kuan, por qndruan t pampo-

shtur, pasuruan altarin e marti-

rve t ktij kombi, me vlera q

ndrisin dhe do ndrisin prjet- theksoi Berisha.

Korresp. i gazetsNgjallja


3/12


Dikur kambana e saj dgjohejderi n Sarand. Komunizmi e

zhduku at si shum objekte t tjerat kultit. Vetm 12 vjet m par,me ndihmn dhe mbshtetjen eKryepiskopit Anastas ajo u rindr-tua. Ndrkoh q kt t diel, prher t par sht vendosur kamba-norja, e shoqruar kjo me nj me-sh t veant.

N kt kish historike n lagjenLlak, Mitropoliti i Gjirokastrs,Dhimitri, ka drejtuar meshn e tdiels dhe gjith komuniteti i ardhur,edhe nga Saranda e Gjirokastra

kan ridgjuar kambanat n t.Kambanorja e re ngrihet tani 22.5

metra e lart dhe n krye t saj

jan tri kamba na. Por n ktceremoni morn pjes edhe mjaftqytetar t besimit mysliman. Pasmeshs, Mitropoliti ka bekuar ka-mbanoren e re, n prani t qindrabesimtarve dhe qytetarve, mest cilve ndodhej edhe kryetari ibashkis s Delvins, z. DhurimAlimani.

Historia

Delvinjott thon se kisha eShn Maris sht m e vjetra e 9

kishave q ka pasur Delvina. Ajongrihet n zemr t lagjes Llak,

m tradicionalja e qytetit t njohur

pr qytetarin 500-vjeare. Besim-tari Spiro Zaharo, studiues i pasio-nuar i lashtsis s qytetit t vet,na thot se ajo ka vetm 12 vjet

jet, pasi sht br e re nga the-melet dhe sht inaguruar m 1996.Spiro na tregon me dor nga kodraprball, ku tani ngrihen varrezate dshmorve. Ja, atje ishte kishaq dikur quhej e Panajas, ndrtimi shekullit t 17-t, - kujton SpiroZaharo e Jorgo Papa, nj piktor qDelvinn e vjetr e ka hedhur n

telajo me teknikn e grafiks. Tdy delvinjott kujtojn at q kan

prjetuar kur kishn e dikurshme,t njohur n gjith Jugun, e rrafshoikazma komuniste m 1967. Lvizjakomuniste mbi fen e nxori at nthemele dhe vetm pas gati 30

vjetsh u zvendsua ky objekt kulti,nga m t pasurit.

Financimi

Kisha e Shn Maris u finan-cua nga vet Kryepiskopi Anastas,i cili jo vetm e vlersoi, por edhenxiti projektimin dhe rindrtimin esaj nga e para. Ndrkaq, familjaCimiu, nga m autoktonet n Del-vin, u kujdes dhe prballoi shpen-zimet pr ngritjen e altarit t ksajkishe.

(s.g/GazetaShqiptare/BalkanWeb)

Kambanore pr Kishn e Delvins

T krishter e mysliman marrin pjes n ceremonin e prurimit t

kambanores s Shn Maris. M 1967, n vendin e saj u ndrtuan

varrezat e dshmorve. Kambanorja e re ngrihet tani 22.5 metra e lart.

Nga Viktor Dai

Rexhep Begaj u befasua ngamikpritja. Msuesi i vjetr nmosh dhe me prvoj t gjat narsim, u shpreh se Nuk e kishamenduar m par kt koh qkaluam ktu n Shqipri. KishaOrthodhokse Autoqefale e Shqip-ris na ka br nj pritje t jasht-zakonshme. Por m shum, dua tveoj takimin me KryepiskopinAnastas. Ai sht nj lider i mreku-llueshm dhe me t drejt na thase ne shqiptart kemi jo vetmtoleranc fetare, por edhe toleran-c vllazrore. Rexhepi ishte njnga pjesmarrsit n nj seminar,ideuar posarisht pr tu ardhur

n ndihm msuesve kosovar tkomuns s Malishevs, me t ciltstafi i Zyrs s Fmijve t Kishs,ka nisur bashkpunimin prej vitesh,prmes aktiviteteve me fmijt qkryhen do ver. Kt her bashk-punimi u prqendrua n nj vend-takim tjetr

Nga 14-16 nntor, n nj ngahotelet e bregdetit t bukur t Du-rrsit, 16 msues t shkollave 9-vje-are nga Malisheva dhe 15 pjes-tar t stafit t veprimtarive q or-ganizon Kisha jon n Kosov,morn pjes n seminarin me ka-rakter trajnues Metodat bashk-kohore t msimdhnies. Lektoreishte Ann Braynt, msuese ameri-

kane me 30 vjet prvoj dhe kuali-

fikim t gjer n arsim. Prej ko-hsh ishte menduar nj takim i tilldhe duket se u arrit qllimi n for-mn m t mir t mundshme, pr-mes nj programi t pasur aktivite-tesh dhe shkmbimi njohurish.

Fjaln prshndetse t fillimitt seminarit, e mbajti Episkopi iKrujs, Hirsi Andoni, i cili shprehudshirn q ky bashkpunim tvazhdoj edhe gjat viteve t ardh-shme. Disa nga tematikat e trajni-mit ishin rreth organizimi t msimit

n nj klas ku prdoren shumshqisa, sepse n baz t krkimevet fundit sht par se nxnsitmsojn n mnyra t ndryshme.N klas duhet t prdoren meto-

dat dgjimore, vizuale dhe kineste-

tike. Prdorimi i hartave ose skica-ve n baz t nj funksioni logjikgjat ors s msimit jan mjetenprmjet t cilave msimi mundt prmbaj t tri metodat e sipr-prmendura, kjo n mnyr q nx-nsit t msojn n mnyr aktive.Kjo sht nj prpjekje nga KishaOrthodhokse Autoqefale e Shqip-ris pr t dhn ndihmesn e sajn rritjen e nivelit t arsimimit nKosov. Pjesmarrsit nuk janvetm msues, por edhe miqt tanm t mir, me t cilt kemi ba-shkpunuar n Kosov dhe shtgzim q jemi t gjith bashk nShqipri, theksoi z. Hoppe.

Pas trajnimit, t dieln, pjesma-

rrsit morn pjes n LiturgjinHyjnore q u zhvillua n kishnUngjillzimi i Hyjlindses n Tirandhe m pas drekuan n mjediset eAkademis Theologjike, ku u pritnngrohtsisht nga zv/drejtori HirsiNikolla, me t cilin patn nj ba-shkbisedim miqsor dhe vizituanambientet e Manastirit dhe t Aka-demis. Ditn e fundit t veprimta-ris, pr miqt nga Kosova u reali-zua nj ekskursion n qytetin e la-sht t Krujs, n muzeun e heroitton kombtar Gjergj Kastriotit.Pjesmarrsit ndan me njri-tje-trin prshtypjet rreth ksaj prvojet paharruar.

Ndihma dhe prania e KishsOrthodhokse t Shqipris n Ko-sov ka qen e vazhdueshme, q ngaviti 1999 dhe ka ndjekur nj traditt pasur prgjat ktyre viteve. Pr-mes kampeve me natyr edukativedhe argtuese me fmijt e familjevekosovare sht realizuar nj bashk-punim i ngusht n shkmbimin eideve dhe thellimin e miqsis, e cilanisi gjat kohs s lufts dhe rritetdo vit. Ky aktivitet, i pari i realizuarn Shqipri me arsimtart kosovar,shrbeu si nj nxitje pr t vijuar mtej bashkpunimin dhe miqsin menjri-tjetrin.

Isidor Koti

Kisha Orthodhokse ndihmon me metoda bashkkohore n msimdhnie

- Seminar n Durrs me 16 arsimtar kosovar -


4/12


Do dshiroja t bja disa ko-mente rreth qndrimit t Nolit

ndaj komunizmit.

...N periudhn kur Noli ishtekryeministr, Shqipria ishte e rre-thuar nga shtete fqinje monarkistedhe aspak demokratike, si e kup-tojm fjaln sot (d.m.th. Serbia,Greqia, si dhe Italia fashiste)...Edhe refuzimi i fuqive perndimoren Lidhjen e Kombeve n Gjenevpr t ndihmuar qeverin e re

noliane t vitit 1924 n nevojat esaj ekonomike emergjente nuk i laNolit shum rrugzgjidhje (Lidhjae Kombeve t asaj kohe ishteshndrruar n nj organizat krejtpa dhmb me refuzimin e Ameri-ks pr t marr pjes n t, re-fleksioni i fryms s izolimit ishtenj vendim q e dshproi shumPresidentin Uillson dhe mbaseshpejtoi smundjen e tij).

Njohja e Bashkimit Sovjetik m1924 u b nga Britania e Madhe, si

dhe mjaft shtete t tjera per-ndimore dhe jo vetm nga qeveriashqiptare e Fan Nolit, duke e brvitin 1924 t njihet n historin eRusis si viti i njohjeve. Histo-rian e shkenctar t politiksshqiptare si Nikola Pano dhe Ro-bert Austin gjithashtu kan vrte-tuar kto fakte. Interpretime dhevlersime t gabuara mbi njohjene Bashkimit Sovjetik nga qeveria eNolit jan br nga shum mendim-tar e politikan t tjer. Vlen t

prmendet mbajtja nga Noli e njfjalimi t gjat vlersues, si dheruajtja e nj momenti heshtjeje nParlamentin shqiptar n respekt tpresidentit amerikan Udro Uillsonq ndrroi jet n at vit. Sipas me-ndimit tim, Noli u prpoq t mbantenj qndrim balancues dhe realistmidis shteteve t Lindjes dhe Per-ndimit t asaj kohe. Qllimi i vetmmadhor i Nolit ishte: Nj Shqiprie pavarur. Ai shpresonte q gjeratdo t evoluonin bashk me prmi-

rsimin e gjendjes ekonomike dhearsimore t vendit. Mosmbajtja e

zgjedhjeve brenda 6 muajve t qe-veris demokratike sht nj pro-blem serioz; megjithat t gjith

jemi dshmitar q kjo nuk sht

pun e leht, mjaft t shikojmproblemet zgjedhore n Shqiprine sotme, shum dekada m pas.Presionet ishin t mdha dhe nukkishte (si kemi sot) organizata tfuqishme pr t kshilluar apo pa-rashikuar mbarvajtjen e zgjedhjeve.Zgjedhjet elektorale krkonin koh,dhe koh Noli nuk kishte. A briNoli gabime? Sigurisht q po. Sithot edhe fjala e urt popullore:Kush ha buk, do bj thrrime.

sht e vrtet dhe domethn-se q Noli kishte mendime t majtapolitike, pasi shikonte se Shqipriae asaj kohe krkonte reforma tthella agrare pr t kaprcyer ku-shtet e rnda t trashguara nga ekaluara. Mendimet demokratikeNoli i msoi dhe kultivoi nga studi-met n Harvard, si dhe nga prvojae jets s tij n shoqrin ameri-kane. (Edhe si fetar, mund t themi

se Noli do ishte me nj mendje meklerik t ndryshm t do besimiq krkuan ndryshime pr t mirne popujve t tyre m t varfr e tnevojshm. Noli vet jetonte ta-mam si murg i thjesht n kushtepersonale tepr t prulur: vegje-tarian gjat jets, pa vetur, napartamentin modest dhe rrethuarme libra). Qndrime t ndryshmet tij, q sot mund t shihen si tprirura ose krejt t s majts mark-siste, i bn edhe shum shtete t

tjera t asaj kohe, sado t gabuaraq ato ishin. Nuk duhet t foku-

sohemi n veprime t izoluara gjatnxjerrjes s konkluzioneve histo-rike, por gjrat duhen par n njsfond m t gjer. Nj gj sht e

vrtet: Noli nuk ishte komunist.Kt fakt e vrtetojn shkenctart historis son m kompetent seun. Mund t themi se n fushnpolitike Noli mund quhet si social-demokrat, po t gjejm nj parti tkrahasueshme evropiane...

sht interesant vlersimi i vetNolit pr rnien e qeveris s tij t24-s kur thot: Qeveria jon nukfitoi pr kto arsye: premtuamreforma agrare q fermert prisnin

nga ne, por q bejlert nuk i pl-qenin.... Pr m tepr, prmbysjae qeveris s Nolit gjeti edhe pr-krahjen e shteteve fqinje. Pr Nolindhe Zogun, n veanti pas asimi-limit t Shqipris nga Italia fashistee Musolinit m 1939. sht dome-thnse se Noli ishte i mirnjohursi nj nga kundrshtart politik tZogut. Por ka edhe disa prjashtimeinteresante. Kur erdhn motrat e

Zogut n Amerik n nj udhtimm 1938, qndruan n Boston, dukei shfaqur Nolit homazh respekti nKatedralen e Shn Gjergjit. Mvon, pas largimit t Zogut me pa-hir, nga shkaku i pushtimit italian,Noli prkrahu lvizjen Bashkimi i

Shenjt n Boston, pr rikthimine mbretit n Shqipri pr arsyen ethjesht: M mir nj Shqiprimonarkiste e pavarur, se nj Shqi-

pri hi fare.Marrdhniet e Nolit me qeve-rin e Enver Hoxhs kishin vetmdy arsye kryesore: Ruajtjen e pava-rsis s shtetit shqiptar, mbrojtjepr moscoptimin e Shqipris pasLufts s Dyt Botrore, si dhepjesmarrjen e Shqipris n OKBq po formohej n Nju Jork. Prem-timet e shumta t qeveris s at-hershme pr reforma progresive.Pasi Noli msoi mbi egrsit ernda t regjimit komunist n

Shqipri, ai u distancua, gj qduket qart kur ai nuk pranoi tkthehej n Shqipri, as pr t marrtitujt e ofruar nga qeveria komu-niste (patjetr pr qllime t errtakompromentuese), as pr hulumti-me shkencore, as pr hyrje n -shtje t mjegulluara fetare. A kishteNoli mendime t lkundura prndonj udhtim t till n atdhe?Sigurisht q po. Si do shqiptar qe do vendin e tij, sht e vshtirt ndahet dashuria pr Shqiprin

me realitetin e qeveris n pushtet.Qeverit ikin e vijn, por dashuriapr atdheun nuk lviz.

Mendsia politike e Nolit duhetpar n evoluim; prndrysherrezikojm t bartim opinione tpavrteta. N fund, si mund taftonte senati i shtetit t Masacusets(Boston) Nolin pr t dhn beki-min e hapjes se sesioneve t vitit1963, nse Noli do ishte komu-nist? Apo si mund ta ftonte Nolinkomunist presidenti Lindon

Xhonson posarisht n Shtpine Bardh, n korrik 1964, pr tbekuar n Uashington dhe pr tdhn fjalim me rastin e 400- vje-torit t Shekspirit? Argumentendryshe nuk pin uj.

Noli dhe komunizmi

Nga At Artur Liolin

Kryekancelari Kishs Orthodhokse Autoqefale

Shqiptare n SHBA

22 shtator 2008

Adresa e Kishs Orthodhokse Autoqefale

t Shqipris n Internet:

www.orthodoxalbania.orgE-mail: [email protected]


5/12


Parajsa, sht kurora q prgatitet t fitojdo besimtar orthodhoks. Por a fitohet leht kjo?Jo, duhen shum prpjekje.

Atleti nuk e merr dot kurorn po t mos

luaj sipas rregullave t caktuara, thot ShnJoan Gojarti. E pra, edhe ne patjetr duhet tiuprmbahemi rregullave q ka caktuar Kishajon q t mund t fitojm kt kuror. Dhekur nuk zbaton rregullat, humbet. Kt e katreguar historia e njerzimit qysh nga fillimi,madje edhe Adami me Evn duke mos iuprmbajtur rregullave, ran.

Edhe pse nga Kisha sht br nj pun eknaqshme pr t vn n pah t mirat ekreshmimit, prsri te disa besimtar nukekziston nj mendim i qart pr t. Pa dyshim,

q periudha ateiste q ne kaluam shkaktoishum plag n trupin e Kishs, plag q savin e po shrohen. Disa mendojn se kreshmdo t thot t mbash nj diet t rrept, dukemos ngrn disa ushqime si mishin,djathin,veznetj. Duke i dhn prparsi ktij mendimi, lnmnjan kreshmn shpirtrore. Shn JoanGojarti thot: Jo, kreshm e vrtet nuk shtt largohesh vetm nga disa gjell,por s bashkume kto t heqsh dor edhe nga ligsit dhenga mkatet.

Nj pjes tjetr kan mendim t kundrt dhei japin prparsi m tepr kreshms shpirtroredhe ln mnjan dhe nuk respektojn kreshmnushqimore. Por kto jan t lidhura aq ngushtme njra-tjetrn, saq nj nnvleftsim i njrs,kushdo qoft ajo, do t prish patjetr imazhinkonkret t saj. N letrn e Apostullit Jakov(2:10), thuhet: Sepse kushdo q e zbaton gjithligjin,por e shkel n nj pik,sht fajtor n tgjitha pikat.Pra, nuk mund t quhet kreshm e

Tregoje kreshmn

me vepra

KRESHMA - ILA PR SHPIRTINrregullt nse nuk e zbatojm at me prpikmriduke mos anashkaluar t dyja ant e saj.

Prve ktyre dy mendimeve q theksuamm lart, n grupe besimtarsh t ndryshm

hasim praktika t tjera t gabuara. Ka qpraktikojn mbajtjen e Kreshms s Madhe tPashkve vetm javn e par t saj, pra ngadita e fillimit deri n t kremten e mrekullis sgrurit t Shn Theodhorit, kur marrin edhekungatn e shenjt. Q nga kjo dit ata endrpresin kreshmn pr ta filluar prsri nJavn e Madhe prpara Pashks. Nj pjestjetr kreshmojn vetm Javn e Madhe dheditn e Pashks ata kungohen dhe mendojnse t mbajturit kreshm vetm kt jav shte mjaftueshme. E njjta praktik ndiqet edhen kreshmn e Krishtlindjeve. Kto praktika

jan shum t gabuara dhe sht mir tmundohemi q t largohemi dhe t fillojm tzbatojm ato rregulla q na cakton Kisha jon.

Kreshm duhet t mbaj do besimtar ipagzuar dhe jo si mendojn disa se duhet tkreshmojn vetm klerikt dhe ata q punojnn kish. Kisha ka caktuar edhe periudhat nt cilat duhet t kreshmojm dhe n shtypin ekishs jepet prher informacion edhe prmnyrn e kreshmimit dhe pr ushqimet qduhet t konsumojm.

do besimtar duhet t zbatoj me prpikmrido porosi ose dnim q i jep ati i tij shpirtror.Cili do t ishte ai njeri q nuk do t zbatonte meprpikmri porosit e mjekut kur jeta e tij shtn rrezik? Asnj. E pra edhe ne le t zbatojmkto rregulla, le t marrim kto ilae, t cilat dot na shrbejn pr t kuruar shpirtin ton dhedo ta bjn at t denj pr t trashguar jetne prjetshme. Shn Joan Gojarti thot: Kresh-mt jan ila, po ilai sado i dobishm q t jet,shpesh nuk vlen krejt, nga mungesa e prvojss atij q e prdor. Sepse, duhet q njeriu tdij kohn e prdorimit, sasin e nevojshme,gjendjen e trupit q do t marr ilain, kushtet

klimaterike, dietn q duhet t mbajn, stinnm t prshtatshme t vitit, e shum t tjera, tcilat po t mos i ket parasysh, ilai nuk sjellasnj dobi.

Ndaj duhet ti zbatojm kto rregulla, tiprdorim kto ilae sipas recets q na jep Kisha,se nj marrje e gabuar dhe jo e prshtatshmesjell pasoja jo t mira pr veten ton aq m teprkur ktu bhet fjal pr dika q vlen m tepr,pr dika shpirtrore. Dhe nj anashkalim nzbatimin e ksaj recete, patjetr q nuk do tna lejoj t shkojm atje ku edhe dshirojm,n Mbretrin e Qiejve.

At Spiro Bulika

Kreshma e Krishtlindjeve

M 15 nntor filloi Kreshma e

Krishtlindjeve dhe mbaron m 24

dhjetor. N kt kreshm, deri m 17

dhjetor lejohet, me prjashtim t smrkurs dhe s premtes, prdorimi i

peshkut. Nga 18 deri 24 dhjetor

lejohet vaji e vera, me prjashtim t

s mrkurs dhe t premtes.

Nse e kremtja e Hyrjes s Hyjli-

ndses n tempull (21 nntor), bie t

mrkur ose t premte lejohet t hahet

peshk.

Mban kreshm? Tregoje me vepra.

far veprash? Kur shikon ndonj t

varfr, ndihmoje. Kur shikon armikun

tnd, t pajtohesh dhe t bhesh mik me

t, t mos shash, t mos shpifsh, t mos

vjedhsh, t mos bsh ndonj padrejtsi,

t mos mbash npr goj njerzit etj.

Me fjal t tjera, nuk duhet t mbaj

kreshm vetm goja, por edhe syri, edhe

veshi, edhe kmbt dhe t gjitha pjest

e trupit tnd.

Le t mbajn kreshm duart duke

mos u ndotur me vjedhje dhe grabitje.

Le t mbajn kreshm kmbt duke

u larguar nga rruga q t on npr qendra

mkatare dhe npr mbledhje imoralsh.

Le t mbajn kreshm syt duke mos

u hedhur n fytyra t bukura me qllim

satanik e shtazor, sepse do t ishte nj

gj qesharake sikur gojn ta largosh

nga gjellt, t cilat n fund t fundit

nuk jan t kqija n vetvete, kurse syve

tu japsh leje t shohin gjra q jan

t ndaluara dhe q jan vetvetiu t liga.

Nuk ha mish? Mir bn, por mos i lr

syt e tu t han imoralitet dhe paturpsi.Le t mbaj kreshm edhe veshi. Por

kur mban kreshm veshi? Kreshma e

veshit sht t mos dgjoj e t mos pra-

noj as sharje, as shpifje, as qortime. Se-

pse Shkrimi i Shenjt thot: T mos pra-

nosh t dgjosh kallzime dhe fjal t liga.

Le t mbaj kreshm edhe goja , e

goja mban kreshm kur nuk nxjerr asnj

fjal t keqe. Se me t vrtet, far dobie

vjen kur nga njra an nuk ham mish

dhe peshk e ushqime t tjera kreshmore,

e nga ana tjetr, kafshojm dhe coptojm

t afrmit tan?

(Shn Joan Gojarti)


6/12


Manastiret e Mitropolis s Hirshme t Gjirokastrs

1. Manastiri i Spiles, midisfshatrave Qesarat e Saraqinishtt Lunxhit. Themeluar n shek. e16-t. Ka nj shpell n nj vend

t rrezikshm, brenda s cilsndodhej nj kish e vogl e vjetr,ku hyhej me shum vshtirsi. Tardhura 200 lira turke n vit.Festonte m 8 shtator.

2. Manastiri i Kamens, midisDelvins dhe fshatit Kakodhiq.Themeluar n shek. e 12-t. Tardhura 300 lira Turqie n vit.Festonte m 15 gusht.

3. Manastiri i Dhiurit, mbimalin e fshatit Dhiuri t Delvins,

themeluar nga mesi i shekullit XV.T ardhura vjetore 180 lira Turqie.Festonte m 15 gusht.

4. Manastiri i Teologos, pranfshatit Carkovic, rrethi i Delvins.U themelua n shek. VII dhe urindrtua m 1846. T ardhuravjetore 200 lira Turqie.

5. Manastiri i Shn Ilias,

midis Jergucatit, Dhrovjanit eMuzins. Themeluar n shek. e12-t. T ardhura vjetore 400 liraTurqie. Festonte m 20 korrik. Ka

pasur 800 hektar tok e luadhe.

6. Manastiri i Dhrianos, midisfshatrave Zervat e Dhrovjan.Ndrtuar pr her t par n shek.VI pas Krishtit. T ardhura vjetore300 lira Turqie. Ka pasur 600hektar tok e luadhe. Festonte m15 gusht.

7. Manastiri i Pepelit, mbikodrn e fshatit Pepel. Ishtemanastir i vjetr, i rindrtuar m1748 prej jeromonakut nga Dhiuri

Filote. T ardhura vjetore 500 liraTurqie. Pjesa m e madhe e t ar-dhurave sigurohej nga ndihmatvullnetare t besimtarve t t gji-th dioqezs. Festonte ditn e ShnTrinis q sht pas Rrshajve.

8. Manastiri i Koshovics nzonn e Dropullit sht ndrtuar nshek. XVIII. T ardhura vjetore 40lira Turqie. Festonte m 15 gusht.

9. Manastiri i Zonarve apo i

Kaqomenos, afr fshatit Katunat Dropullit. sht ndrtuar n vitin

1566. T ardhura vjetore 100 liraTurqie.

Kjo sht nj list e manastireve q kan ekzistuar n Mitropolin

e Hirshme t Gjirokastrs gjer n vitin 1967, kur regjimi ateist-

komunist i kohs me nj ligj t posam ndaloi do veprimtari fetare,

konfiskoi gjithka q ata kan pasur me vler dhe u ndryshoi

destinacionin duke ruajtur vetm disa si monumente kulturore.Kjo list sht prpiluar n baz t nj dokumenti t vitit 1911,

i cili sht botuar n shtypin e kohs dhe q kan ekzistuar deri

koht e fundit.

Prve emrtimit t manastirit dhe t vendndodhjes s tij,

dokumenti ka edhe t dhna t tjera. Nga kto ne e quajtm si t

domosdoshme pr njohje dhe studim t shnojm kohn e themelimit

t manastirit dhe t ardhurat vjetore t tij, q jan n lira Turqie t

kohs. Autori i dokumentit nuk dihet.

19. Manastiri i Gjatit pranfshatit Gjat. I prket periudhsbizantine. T ardhura vjetore 20lira. Festonte m 15 gusht.

20. Manastiri i Nokovs midisfshatrave Nokov e Mingul nLunxhri. sht ngritur gjatshekullit t 18-t. T ardhura vje-tore 80 lira. Festonte m 6 gusht.

21. Manastiri i Stegopulit, nveri t fshatit Stegopul t Lunxh-ris. Themeluar n shek e 6-t mekontributin e J. Nami Dragos ngaSaraqinishta. T ardhura vjetore100 lira. Festonte m 20 korrik,ditn e Shn-Ilias.

22. Manastiri i Nivanit, midisfshatrave Nivan e Nderan n Za-gori t Gjirokastrs. sht ndr-tuar n shek. e 16-t. T ardhura100 lira. Festonte m 8 nntor.

23. Manastiri i Hoshtevs nnj pozicion t bukur t malit tfshatit Hoshtev n Zagori. shtndrtim i periudhs bizantine. Kat shnuar vitin 999 pas Krishtit.T ardhura vjetore 60 lira. Festontem 6 gusht, ditn e Metamorfozs.

24. Manastiri i Koncks nfshatin anonim t Zagoris. I shtkushtuar Fjetjes s Shn Maris t15 gushtit. T ardhura vjetore 40 lira.

25. Manastiri i Zhejit. Ndodhejn fshatin Zhej t Zagoris. I ishtekushtuar Ipapandis s Burimit Jet-dhns. T ardhura vjetore 50 lira.

26. Manastiri i Polianit. Afrfshatit Polian t Pogonit. shtthemeluar n shek. e 14-t. shtmetoq i nj manastiri tjetr m tvjetr, i Shn Maris s Brodecit.I sht kushtuar Shn Thanasit. Tardhura vjetore 50 lira.

27. Manastiri i atists, gjys-m ore n perndim t fshatit a-tist t Pogonit. sht themeluarm 1619 pas Krishtit. T ardhuravjetore 100 lira.

28. Manastiri i Ajellastit nLeshnicn e Siprme t rrethit tDelvins. sht themeluar n shek.e 17-t. T ardhura vjetore 80 lira.I sht kushtuar Ipapandis.

10. Manastiri i Dervianit nDropull. sht themeluar n fillimt shek. t 16-t. T ardhura vje-tore 100 lira Turqie. Festonte m 8nntor.

11. Manastiri i Ravens mbifshatin Kallogoranxi. N fillim ishtendrtuar mbi nj tempull pagan nshek. VI. M von sht rindrtu-ar. T ardhura vjetore 150 lira.Festonte m 15 gusht.

12. Manastiri i Vanishts mbifshatin Vanisht n Dropull. sht ikohs bizantine, T ardhura vje-tore 100 lira. Festonte m 25 mars.

13. Manastiri i Dhuvjanit njug-perndim t fshatit Dhuvjan.sht ndrtuar m 1089 pasKrishtit dhe sht rindrtuar para250 vjetsh, prej nj igumeni ngaGadiqi. T ardhura vjetore 180 lira.Festonte m 8 shtator.

14. Manastiri i Frashtanit, mbi

nj kodr t fshatit Frashtan. shtndrtuar gjat shek. t 6-t. T

ardhura vjetore 30 lira. Festonte m15 gusht.

15. Manastiri i Cepos afrfshatit Gradiq, nja 2 or larg Gjiro-kastrs. sht themeluar s pari nkohn e perandorit t Bizantit Kon-stantin Pogonatit dhe i riprtriturprej Andronikut t mshirueshm.T ardhura vjetore 250 lira. Pr njperiudh ka qen qendr e mitropo-lis s Gjirokastrs. Festonte m 6

dhjetor, ditn e Shn Kollit.

16. Manastiri i Hormovs, nfshatin Hormov t Tepelens.sht ndrtuar n shek. e 17-t.T ardhura vjetore 50 lira. Festontem 6 dhjetor.

17. Manastiri i Trbuqit nfshatin Trbuq. U rindrtua m1864. T ardhura vjetore 100 lira.Festonte m 15 gusht.

18. Manastiri i Erindit nfshatin Erind. sht ndrtuar n

shek. e 16-t. T ardhura vjetore 40lira. I ishte kushtuar Shn Thanasit.

(vijon n numrin e ardhshm)

- Dshmi t pasuris shpirtrore t historis, por edhe pr pronat q iu morn Kishs -

DH.B.


7/12


(vijon n faqen 8)

N Sinodin e Kishs Katolike, i cili u mblodhn Vatikan, n Kapela Sistina, nga 5-26 tetor,pr her t par n histori ishte ftuar dhemori fjaln Patriarku Ekumenik Vartholomeu.

Patriarku ishte vendosur n t djatht t asa-mbles sinodale dhe u prezantua me shumngrohtsi nga Papa Benedikti XVI, i vendosurn t majt t salls, ku si sfond ishte afreskui famshm i Gjyqit t Fundit i Mikelanxhelos.

Fjala e Trshenjtris s Tij Vartholomeutishte e konceptuar n tri pjes dhe kishte sibosht qendror se si t dgjohet dhe shprehetFjala nprmjet Shkrimit.

Kisha e krishter, sht mbi t gjitha, nj Ki-sh e shkrimeve. Metodat e interpretimit mundt ndryshojn nga nj At i Kishs tek tjetri,nga nj shkoll tek tjetra dhe nga Lindja nPerndim, por me gjith kto, Shkrimi shtmarr gjithmon si nj realitet i gjall dhe jo

Patriarku Ekumenik mban nj fjalim historik para Sinodit Romanokatolik

si nj libr i vdekur, tha Patriarku Ekumenik.

S dyti, ai nnvizoi se si duhet t t shikoshFjaln e Perndis, veanrisht nprmjetbukuris s ikonave dhe t natyrs. dopenelat e nj ikonografi, si do fjal e njprcaktimi teologjik, do not muzikore e

knduar n psalmodin dhe do gur i gdhenduri nj kishze t vogl apo i nj katedralejemadhshtore, t gjitha kto shprehin Fjaln

Hyjnore n krijimin, q lavdron Perndinn do qenie njerzore dhe n do gjalles.

S treti, Patriarku Ekumenik shpjegoi se sit preket e ndahet Fjala e Perndis, vea-nrisht nprmjet kungimit t Shenjtorvedhe Mistereve t Jets.

Fjala e Perndis ka mishrimin e saj t plotn krijimin, dhe sidomos n Misterin e Eukari-stis s Shenjt. Atje ku Fjala bhet mish dhena lejon jo vetm ta dgjojm e shohim, poredhe ta prekim me vet duart tona,- tha ai.

Pas ksaj, Papa falnderoi Patriarkun Eku-menik dhe tha se: T dgjosh fjaln e Per-ndis hap syt edhe pr realitetin e sotmdhe se pjestart n Sinod do ti vazhdoninpunimet t ndriuar nga fjalt e PatriarkutEkumenik. Ai do t deklaronte ndr t tjera,se Etrit tuaj, jan dhe Etrit tan. Athersi mund t mos jemi vllezr?!

(1) Feja sht prhapur n EvropKrishterimi, Islami dhe Judaizmi jan pjes

e historis evropiane. Sot tradita t tjera fetarekan zn gjithashtu nj vend n kontinent. Ndo qytet apo fshat t Evrops ndodhet t paktn

nj vend adhurimi: nj kish, nj xhami ose njsinagog. Pr t siguruar nj t ardhme harmo-nike dhe me prosperitet pr Evropn, njerzit ebesimeve t ndryshme duhet t jetojn sbashku n paqe.

(2) Dialogu ndrfetar nxjerr n pahngjashmrit dhe ndryshimet tona

Ne pranojm faktin se n dialogun ndrfetarnjerzit e t gjitha besimeve ndajn t njjtatprvoja e nevoja. Ne gjithashtu pranojm se jemit ndryshm nga njri-tjetri n shum an dhedo t jemi t till. Traditat e ndryshme fetarekan formuar rregulla e skema t ndryshmeshoqrore, t cilat ndonjher kundrshtojn

njra-tjetrn. Nj nga qllimet e dialogut ndr-fetar sht t paksoj perceptimet e gabuara

t ndryshimeve kulturore, ndrkoh q kuptoj-m se dika e partnerit t dialogut sht e nevoj-shme t qndroj e ndryshme ose e huaj pr ne.

(3) Dialogu ndrfetar duhet t rrisrespektin pr t drejtat e njeriut

Dialogu ndrfetar duhet t respektoj vleratshoqrore q gjenden n gjith traditat e mdhafetare dhe q jan prfshir n Deklaratn Uni-versale t t Drejtave t Njeriut. Zbatimi i tdrejtave t njeriut nuk l mnjan shumlloj-shmrin e kndvshtrimeve apo sistemeveetike dhe interpretimeve.

(4) Ftesa pr dialog sht e hapurSa m tepr ne ndryshojm, aq m shum

kemi nevoj pr dialog. Nuk sht kushti idialogut q t kemi nj spektr t gjer vlerashdhe idesh.

Vetm n rast mosrespektimi t vlerave melementare, si sht e drejta pr t jetuar dhe

e qeverisjes, duhet t prjashtohen njerzit nga

Kshilli Evropian i Drejtuesve Fetar-Deklarata e Berlinit mbi Dialogun NdrfetarViti 2008 sht deklaruar si viti evropian i dialogut ndrfetar. N Evropnpluraliste dialogu ndrmjet linjave ndarse, qofshin ato kulturore,linguistike ose fetare, ka nj rndsi t madhe. N mbar Evropnshtjet q lidhen me identitetin jan n qendr t debatit dhe shpeshfeja sht n qendr t diskutimeve. Evropa dhe evropiant kan qenduke bashkpunuar n vazhdimsi me pjesn tjetr t bots, duke

prjetuar gzimin dhe sfidat e komunikimit ndrmjet ndarjeve kulturoredhe fetare.

Shpeshher feja sht par si penges pr nj bashkjetes paqsoredhe ndrlidhje shoqrore. Ndrkoh ne e dim se disa nga sfidat m

urgjente t kohs son, si ndryshimet klimatike, varfria, emigracioni,diskriminimi dhe terrorizmi mund t zgjidhen nse bashkojm burimetmidis linjave tradicionale ndarse.

N datat 3 - 5 mars 2008, Kshilli Evropian i Drejtuesve Fetar Fetpr Paqen u takua n Berlin, nj qytet i cili simbolizon historin e ndarjes

n Evrop por edhe bashkimin dhe fillimet e reja. Si drejtues fetar nembshtesim iniciativat pr dialog t mtejshm n kt kontinent. Nmnyr q t zhvillojm dialog t pastr, t prgjegjshm dhe t mirinfor-muar, n t gjitha nivelet e shoqris evropiane ne ofrojm m poshtDeklaratn e Berlinit mbi Dialogun Ndrfetar:

Njerzit e besimeve t ndryshme duhet t jetojn s bashku n paqe


8/12


pjesmarrja n dialog. Ndrsa ftesa sht ehapur, gjithsecili duhet t zbatoj rregullat evendosura brenda nj situate t caktuar dialogu.

Grat dhe t rinjt kan kndvshtrime trndsishme dhe kontribut pr t ofruar e duhett dgjohet zri i tyre n dialogun ndrfetar.

(5) Dialogu ndrfetar sht nj mnyrlidhjeje me besime t tjera dhe ka fuqitransformuese.

Dialogu ndrfetar prbn nj mnyr tveant t bashkveprimit me t tjertnprmjet t cilit, t gjith q prfshihen n tmund t transformohen. Dialogu mbi shtjet ebesimit dhe identitetit nuk ka t bj menegociatat, sepse ne nuk krkojm rnie dakord,nuk ka t bj me debatet, sepse nuk krkojm

t fitojm mbi t tjert dhe sht m tepr sesanj diskutim, sepse ne kontribuojm jo vetmme argumente logjike, por dhe me histori e pr-voja personale e prekse e n kt mnyr li-dhemi ekzistencialisht me njri-tjetrin.

(6) Dialogu ndrfetar bn t mundurintegritetin e besimeve fetare.

N dialog ne vijm m pran njri-tjetrit paqen e nevojshme t bhemi t ngjashm. Tgjith sa marrin pjes n dialog ndrfetar, duhetta bjn kt me integritet t plot n traditn etyre fetare dhe pa rrezikuar at q kan m tdashur. N dialogun ndrfetar ne nuk synojmt krijojm nj besim t ri ose t prbashkt.

(7) Dialogu ndrfetar i trajton me nder-shmri marrdhniet e pabarabarta t pu-shtetit.

Marrdhnia e pushtetit midis grupeve tndryshme fetare sht ndonjher josimetrike.Kjo mund t shkaktohet pr shembull nga var-fria/pasuria, gjuha, gjinia ose numrat (pakic/shumic). Dialogu ndrfetar nuk duhet t pr-doret pr ta fshehur kt raport. N dialog faktetdhe prvojat e nj fuqie t pabarabart duhenprmendur dhe duhen gjetur mnyrat pr tu lnhapsir atyre t cilt luftojn pr tu dgjuar.

(8) Dialogu ndrfetar bn t mundurpjesmarrjen n shoqri.

Dialogu ndrfetar duhet t merret me njspektr t gjer shtjesh. sht e rndsishmet studiohen vlerat e prbashkta dhe t adre-sohen qllimet e njjta, por nuk duhet t lmmnjan shtje n t cilat ka mosprputhjeidesh, pasiguri ose frik ndaj tjetrit. Disa prirjebashkkohore si jan zhvillimi i shpejt iteknologjis s re n biologji, n mjeksi dhekomunikim, si dhe ndryshimet n perceptimin efamiljes lidhen ngusht me shtjen e vleravedhe identiteteve. Besimet nuk bien dakord nprgjigjet q u japin ktyre shtjeve, por duhetti diskutojn ato me vizion e kuraj. Dialogunuk shrben si mjet drejt nj fundi t paracaktuar,

por sht e rndsishme q dialogu t karak-terizohet nga mirkuptimi i t dy palve, respektindaj ndryshimeve, si dhe pjesmarrja dhe vle-rsimi i t gjithve n shoqri e n kt mnyrt forcoj lidhjet sociale.

(9) Dialogu ndrfetar sjell vepra t pr-bashkta.

Kuptimi i sakt i dialogut ndrfetar prfshinedhe veprn e prbashkt (diapraksis). Dinjitetii jets njerzore rreth t cilit jan prqendruar

t gjitha besimet, sfidohet prej varfris, dhuns,abuzimit te grat e fmijt, diskriminimi i emi-grantve dhe ndryshimet dramatike n mjedisinnatyror. Besimet e ndryshme studiojn s ba-shku kto shtje, ndonse etika jon mund tbazohet n burime t ndryshme. Dialogu ndr-fetar duhet t ket si qllim grumbullimin eburimeve t traditave t ndryshme fetare nmnyr q tu bj ball sfidave me t cilat Evro-pa prballet sot. Nprmjet veprimit t prba-shkt ne msojm t kuptojm m mir vetenton, njeri-tjetrin, dhe botn n t ciln jetojm.

(10) Struktura e bashkpunimit ndrfe-tar ndihmon n koh krize.

Vazhdimisht besimi luan rolin e vet n situatakonflikti. Strukturat e ndrtuarat dhe t besuarapr dialogun ndrfetar jan nj fuqi mjaft emadhe kur marrdhniet ndrmjet komunitetevekeqsohen. Drejtuesit fetar duhet t merrenme keqsimin e rrezikshm e t dhunshm tbesimit brenda komuniteteve t tyre.

(11) Njohuria dhe lidhjet e ngushta menj tradit motivon t kuptuarit ndrfetar.

Nj dialog ndrfetar i hapur dhe i besueshmprparon m tej prej nj njohurie t sigurt ttradits fetare t dikujt, si edhe t asaj t ttjerve. Kjo njohuri duhet transmetuar brenda

nj fryme paqeje dhe respekti pr traditat endryshme. Shum besime pohojn t vrteta tcilat nuk qndrojn pr besimet e tjera. Por kjonuk prbn m penges pr dialog dhe pjes-

marrje t plot n shoqri, n krahasim me tvrtetat e pohuara apo t nnkuptuara tideologjive sekulare. Dialogu midis besimeve,kulturave dhe grupeve sociale konsiderohetshpesh si dialog midis pohimeve kundrshtueset s vrtets dhe pikpamjeve botrore.

(12) Besimi z nj vend t natyrshmedhe n sfern publike.

Besimi vazhdon t ket nj rol t rndsi-shm pr t luajtur n jetn publike e me shum

besime t Evrops. Kjo vlen si pr minoritetet,ashtu dhe pr shumicn. Paraqitja publike esimboleve fetare ose festimi i festave fetarenuk duhet par as si nj fyerje ndaj besimevet tjera, dhe as si nj krcnim pr bashkiminsocial. Minoritetet fetare n Evrop nuk ndihent fyer pr shembull prej festave t Krishtlindjesose t Pashks n vendet ku kjo mbetet nj tra-dit pr sa koh respektohet liria e tyre fetare.

(13) Drejtuesit fetar, besimtart dheautoritetet ndajn prgjegjsin pr dialo-gun ndrfetar.

T bindur se dialogu ndrfetar sht irndsishm pr nj Evrop t prparuar dhe

n paqe u bjm thirrje drejtuesve fetar t tgjitha, traditave fetare, n do cep t Evrops,t bashkohen n dialog ndrfetar, t bazuar nparimet e paraqitura n kt deklarat. U bjmthirrje t gjith besimtarve n Evrop t marrinpjes me besim e kuraj n dialogun m trndsishm, n dialogun e jets, n komunitetete tyre lokale, n familjet dhe vendet e tyre tpuns. U bjm thirrje autoriteteve n nivel lokal,kombtar dhe evropian t bashkohen me komu-nitetet fetare, duke ruajtur respektin e t dy pal-ve pr rolet e ndryshme t njri-tjetrit, si edhet krijojn korniza brenda t cilave praktikat

fetare dhe dialogu ndrfetar, i bazuar n parimete ksaj deklarate, t zhvillohen m tej dhe tecin m prpara pr t mirn e nj bashkjetesepaqsore n Evrop.

Deklarata e Berlinit mbi Dialogun Ndrfetar

Kshilli Evropian i Drejtuesve Fetar (ECRL) mbledh s bashku 30 drejtues

kryesor fetar t besimeve historike n Evrop: Judaizm, Krishterim dhe Islam,

s bashku me Budist, Hinduist, Sik dhe Zoroastrian si pjesmarrs aktiv.

Informacion pr kontaktin: www.rfp-europe.eu.

(vijon nga faqja 7)

Ajo transmeton 24 or pr ju programe shpirtrore,

kulturore, sociale, historike etj., muzik kishtare,

popullore e klasike, si dhe shrbesat kishtare.


9/12


10/12


Kalendari i

Liturgjive Hyjnore,

DHJETOR 2008

sht oshnar i ri i shquar, injohur zyrtarisht si shenjt m 1986.E bri t njohur nxnsi i tij,

jeronti i shenjtruar Pais nga Malii Shenjt. Lindi rreth vitit 1840 n

Farasa t Kapadokis s bekuar,n mes t Turqis, nga prindr tvirtytshm, Elefteri, msues, dheVarvara. Theodhori, si quhej mpar, dhe vllai i tij mbetn jetimpara kohe. Pr ta kujdesej nj gruanga fisi i tyre. Kur ishte i vogl,ndrsa po mbytej n nj prrua, ishptoi jetn nj kalors q ngjanteme monak. Pra dshiroi ti prku-shtohej Perndis.

Kshtu n moshn 26 - vjeare,muskuloz, me gjuh t huaja dhetepr i shkolluar edhe n Izmir,

shkoi n manastirin e afrm, nmanastirin e lasht t Flavianve.U qeth monak Arseni, por pr shkakt nevojave e drguan si msues nfshatin e tij pasi e hirotonisn dhjak.N moshn 30 vje u b arkimandritdhe at shpirtror. Me menurindhe mrekullit e tij ruante grigjn

Jam murg, thoshte, pra jetonteme mundime dhe nuk lejonte gratq ti shrbenin.

Shijoi zbulesa, u dftua si krua iudirave t mrekullueshme pr t

krishtert dhe myslimant, si i bara-bart me shenjtort e mdhenj! Nshenj respekti e thrrisnin haxhi-efendi dhe meqense e adhuronin,bnte marrzi, pra e konsidero-nin si shenjtor, por edhe trillannjkohsisht! Lutjet e tij i krkonteedhe patriarku. Refuzonte her pashere t bhej episkop, u b vetmeksark i Varrit t Trshenjt dhezvends mitropolitan. N rrfimeprpiqej t ngrinte sedrn dhe jo tishte i rrept.

Gjat shkmbimit t popullsive

midis Greqis dhe Turqis, n vitin1924 prfundoi n Korfuz, kushpejt u smur dhe ndrroi jet(10.11.1924). Zhvarrosja e lipsanevet tij mrekullibrse u b n vitin1958 dhe q nga viti 1970 ruhen nManastirin e Hyjlindses n Suro-tin, afr Selanikut.

sht rrnja teologjike e Etrve kapadok. I dhaemrin e tij jetshkruesit t tij, Grigorit t Niss (10 janar)

dhe Grigor Theologut (25 janar) dhe nprmjet tij shu-m t tjerve. Theodhori, si quhej fillimisht, u lindrreth vitit 213 nga aristokrat idhujtar. Kur ishte 14 vjei vdes i ati. Duke qen i menur dhe i vetprmbajturstudioi pr drejtsi n qytetin e tij Neoqesari t Pontitlindor t Azis s Vogl, n bregdetin e Detit t Zi,bashk me vllain e tij. Studioi dhe n Aleksandri, kunj prostitut, e shtyr nga t tjer, u lodh m kot qt shpifte dhe ta trhiqte. Madje n astin kur ai, prta hequr qafe, ia dha vet asaj parat q ia kishinpremtuar, ajo u demonizua. Kur shenjti e shroi, atherajo pohoi intrign. T dy vllezrit shoqruan familjene motrs s tyre n Qesari t Palestins, ku u magjep-

sn nga theologu dhe filozofi Origjen, pra u pagzuandhe msuan pran atij (233-238). Pastaj shenjtori ub eremit n vendlindjen e tij. Kryepiskopi i tyre ezgjodhi episkopin e par t Neoqesaris plot me idhuj,por ai fshihej si i prulur. Prandaj ai e prkushtoi(duket se e hirotonisi nga larg!! fenomen unik). Atheru bind (240), dhe t gjitha u bn sipas ligjit. Pasnj lutjeje t tij vzhgoi Perndilindsen dhe JoanTheologun (26 shtator), i cili i sqaroi shtjen e ShnTriadhs. Nj kujdestar i nj tempulli pagan besoi, pasihierarku lejoi dhe u kthyen demont e dbuar ngaprania e tij dhe pasi lvizi nj kodr, udira q ua kishtekrkuar ky pagan, q t bindej. Gjat nj trmeti shka-trrues, qndroi vetm kisha. Thau nj liqen, burim tmirash, q t mos vriteshin mes tyre dy vllezr, tra-shgimtart e tij. Lumi q prmbytte dhe shkaktonte

nga tinzit e turqve, kryesisht ngakusart dhe nga misionar heretik.Nuk ishte koprrac. Ai ishte asketik,i urt dhe dijetar me dallueshmri

dhe shquhej pr aftsi didaktike.Dinte t urtsonte, i ndjeshm ndashuri, q t mos lodhte kafsht,asnjher nuk hipi n to, edhe pseecte m kmb me dit t tra, prshembull, kur shkonte larg, n breg-det (rrug q e bnte pes her)q t lundronte n tokn e Shenjt.

katastrofa, u kufizua prgjithmon atje ku nguli shkopine tij, madje nxori dhe filiz! Lexonte zemrat dheshikonte larg. Nj hebre i vdekur, shtirej si i till, tcilin e vajtonte nj patriot i tij q t mashtroninkryepriftin, vdiq me t vrtet. Gjat prndjekjes svitit 250 u fsheh pr pak koh dhe prndjeksit e tijdshtuan, sepse iu duk si pem etj. Kur vdiq ( 270) ndioqezn e tij kishte vetm 17 idhujtar, ndrsa kur uhirotonis vetm 17 t krishter! Skishte pasuri dhe uvarros n nj varr t huaj, si kishte krkuar. Dimgjasht shkrimet e tij.

At Justini

Arseni kapadok (10 nntor)

Grigori udibrs (17 nntor)

1 E Hn Pr. Naum. FilaretPrdllimtari. Theokliti i

Lakedhemonis.4 E Enjte Dshmg. Varvara.Osh. Joan Damaskini. Hierod.Serafimi.5 E Premte * Osh. Sava iShenjtruar. Dsh. Diogjeni.Osh. Noni.6 E Shtun Nikolla i Mirss Likis. Dsh. Niseri. Dsh.i ri Nikolla.

7 E DIEL 10 LLUKAIT.Ambrozi i Milanos. Osh.Grigori n Athos.

12 E Premte * Spiridhoni iTrimithunds. Hermani iAlasks.13 E shtun Dsh. Efstrati,Afksenti, Oresti, Evgjeni etj.Dshg. Luia.

14 E DIEL 11 LLUKAIT.E Paraetrve t ZotitKrisht. Dsh. Ariani.15 E Hn Hierod. Elefterii Vlors dhe Anthia. Oshdg.Suzana.17 E Mrkur * Pr. Daniel e 3

djemt. Dionisi i Egjins.20 E Shtun Ignat Hyjmbaj-tsi. Filogoni i Antiokis. Joanin Kronshtad.

21 E DIEL PARAKRISHTLINDJES. Dshg.Juliana etj. (Bhet efqeli.)22 E Hn Dshmg.Anastasia. Dsh. Krisogoni,Zoili, Theodhota.23 E Mart Osh. Naumi nOhr. 10 dshmort e Krets.24 E Mrkur Dsh. Evgje-nia e Filipi. Dsh. i ri Ahmeti.(Shrbesa e Orve.)

25 E Enjte LINDJATRUPORE E ZOTITTON JISU KRISHT.26 E Premte Mbledhja eHyjlind. Mari. Nikodhimi nRumani. (Hahen t gjitha.)27 E Shtun Kr/dhjak.Stefani, dsh. i I-r. Hierod.Maurici.

28 E DIEL PAS KRISHT-

LINDJES. Josifi i Maris. Pr.David.


11/12


NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (04) 234 117, 235 095.Fax: 232 109

Shtypurn shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesin

e Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

Kisha orthodhokse nuk fabri-kon shenjtor. Shenjtria shtqllimi, drejtimi, kuptimi i jets skrishter. I krishteri jeton n Kish,e cila sht e shenjt. Ai sht i va-josur me miron e shenjt dhe kamarr vuln e Shpirtit t Shenjt. Ikrishteri i prgjigjet thirrjes sPerndis, tashm e formuluar nDhiatn e Vjetr, n t ciln prs-ritet katr her: Jini t shenjt,sepse edhe un jam i shenjt (Lv.Lv. 11, 44-45; 19, 1; 20, 7; 20, 26).Kjo thirrje sht marr edhe ngaapostulli Petro n letrn e tij t par:

Por si sht shenjt ai q ju thirri,kshtu edhe ju bhuni shenjtor ngjith sjelljet tuaja 1,15). Pr ktthirrje e kishte fjaln shn Pavli kuri shkruan Kishs s Korinthit, tshenjtruar prmes Jisu Krishtit, tthirrur pr t qen t shenjt (1Kor. 1,2).

N Kishn e hershme, n epo-kn e persekutimeve, ideali i jetss krishter realizohej me marti-rizimin. N greqisht fjala martis dot thot dshmitar. Kshtu edhe

kuptimi i par i fjals martir nn-kupton nj t krishter q pohonpublikisht besn m Krishtin dhe qsi pasoj keqtrajtohet me mnyranga m mizoret. Martirt vuajtn,psuan dhe u vran pr Krishtin, dheshenjtria e tyre ilustrohet me fak-tin se ata braktisn gjithka pr tdshmuar Krishtin. Ata mishrojnkshtu thirrjen e Zotit n Ungjill:Ai q do t m dshmoj para nje-rzve do ta dshmoj para Atit timn qiej. Martirt jan t krishterte par t shenjt dhe nuk sht

gabim t themi se Kisha prehet mbita. Q n shekujt e par, Kisha

kremtonte kujtimin e martirve tpar duke i prkujtuar ditn e marti-rizimit t tyre, t lindjes s tyre nqiell, duke kremtuar edhe Eukari-stin hyjnore mbi varret e tyre dhegjithashtu duke shkruar emrat etyre n listat e shenjtorve.

Shum burra e gra n kushtenga m t ndryshmet kan gjeturshptimin. Prandaj edhe Kisha njehkategori t ndryshe shenjtorsh.Por shenjtort nuk jan vetm mo-

dele, ata ndrmjetojn dhe luten papushim pr ne, dhe iu prgjigjenlutjeve tona duke kryer edhe mreku-lli. Bashkimi n lutje i Kishs mili-tante e asaj triumfale quhet kungi-mi i shenjtorve.

Kshtu, n lutjen e pandrprert shenjtorve, Kisha dallon pas tTrshenjts Mari dhe shn JoanPagzorit, grupe t ndryshme shenj-torsh. Fillimisht kemi shenjtortprofet t cilt lajmruan ardhjene Krishtit dhe apostujt q predikuan

Ungjillin n tr dhen. Kisha gji-thashtu ka dhn edhe emrtiminisapostuj, pra i barabart me apo-stujt, q punuan n koh t ndry-shme si apostujt. Dhe sht rasti ishn Kirilit e Metodit, q ungjillzu-an sllavt, shn Vladimiri q e brit krishter Rusin. M pas vijnedhe martirt q dshmuan Krishtindhe hoqn shum pr t. Kisha ruantitullin konfesor, ose omologjetpr t krishtert q dshmuanKrishtin gjat persekutimeve, pornuk u vran, por duruan tortura.Megjithse periudha m e madhee persekutimeve prfundoi m 313,

Kisha njohu m von val t tjerapersekutimesh prandaj ka edhemartir t tjer pas shekullit t 4-t.Prgjithsisht termi martir i rishnon martirt e epoks s push-timit turk apo nn pushtetin komu-nist. Kisha nderon edhe murgjit eshenjt edhe grat e shenjta. Mestyre disa mishruan marrzin mKrishtin, pr t ciln flet shn Pavli(1 Kor. 1,18-25). I emrtojm metermin t marr m Krishtin. Ke-

mi edhe Hierarkt e shenjt, titullrezervuar pr episkopt e shenjtq nga shenjtria e jets s tyre,kan shklqyer n predikimet, nshkrimet, n msimet e tyre si shnJoan Gojarti, shn Grigor Theologu,ose edhe nga zelli baritor q kanpasur si shn Nikolla, shn JoanPrdllimtari. Pak m von shikoj-m edhe priftrinj t martuar, t ci-lt shklqyen me an t prkushti-mit t tyre baritor, me msimin dhemshirn e tyre si shn Joan i Kron-

shtadit, shn Nikolla Planasi. Kishajep edhe emrtimin i drejt prpatriarkt dhe disa personazhe tDhiats s Vjetr si Jovi i drejt dhelaikt e shenjt si shn Joakimi, shnAna, shn Zakaria e shn Elisabeta.Kemi shenjtort anargjend, shumi-ca e t cilve ishin martir si shnPandeleimoni, shenjtort Kozma eDamian, arab e roman, shn Joanie shn Kiri, t cilt shronin falasnjerzit. Dhe sot nuk pushojn sbri mrekulli t tjera. Kta shenjtormishruan fjalt e Krishtit kur thot:Falas mort, falas jepni (Mt. 10, 8).Termi udibrs shnjon shenjtort

q kryejn vazhdimisht mrekulli tshumta dhe mund ta marrin sihierarkt p.sh. Shn Nikolla, shnNektari, murgjit e shenjt si shnSergji i Radonezhit, ose edhe marti-rt shn Gjergji, shn Dhimitri.

Nuk duhet t shikojm asnj llojgrade n kt klasifikim, nuk kandonj kategori q t jet m i shenjtse nj tjetr. Kto grupe shprehinuniversalitetin e shenjtris -faktinse do njeri, burr, grua sht thirrurt jet i shenjt si dhe shumllojsh-mrin e shenjtris - faktin se ka shu-m rrug q t ojn n shenjtri.

T rrethuar nga nj re e madhe dsh-mitarsh (Heb. 12,1), do i krishterdo t gjej jo vetm nj model q iprshtatet m shum, por do ti lutetedhe nj shenjtori q t mund tadrejtoj e t ndermjetoj pr t nsituatn q ndodhet.

Prktheu E. P.

Nga Ark. Job. Getcha

T thirrur shenjtor

Vlerat e prbashkta - elsi i paqesdhe prosperitetit

Prfaqsues t Kishave Orthodhokse, Islamit dhe Judaizmit, si dheantar t Parlamentit Evropian t grupit t Partive Popullore dheatyre Demokratike, shqyrtuan s bashku potencialin e feve dhe t

dialogut ndrfetar, pr t zgjidhur konfliktet. Kjo u b n sesionin e IX-tt Konferencs Orthodhokse pr Dialogun, qe u mbajt nga 16-17 tetor,n Jashi t Rumanis. Konferenca u hap me prshndetjen e PatriarkutEkumenik dhe fjaln e mirseardhjes s Patriarkut Daniel t Rumanis,pr t vazhduar me diskutime t shumta.

N kt sesion u diskutua dhe pr t ardhmen e ktij dialogu, si tmbahet paqja dhe prosperiteti n Evrop dhe se si vlerat e prbashktamund t prdoren si instrument pajtimi.

N veprimtari merrte pjes edhe Kisha jon.


12/12


N kuadrin e vitit ku-shtuar Apostull Pavlit dhen kuadrin e Takimit Hi-

storik t Primatve Ortho-dhoks, q u mblodhn nFanar, nga 11-17 tetor, u or-ganizua edhe nj Simpo-

zium kushtuar Apostullit tKombeve, i konceptuar

edhe si nj pelegrinazh ndisa qytete t Azis s

Vogl dhe Greqis, t cilatishin vizituar nga Apostulligjat udhtimeve t tij.

Komiteti akademik qdrejtoi Simpoziumin krye-sohej nga Kryepiskopi i Ki-shs Orthodhokse t Ame-

riks, Hirsia e Tij Dhimitri,dhe ai organizator nga Mi-tropoliti i Sasims, Hirsia

e Tij Genadi.Studiues t njohur ngaKishat e ndryshme t Kri-shtera dhe drejtues institu-tesh akademike nga t gji-

tha ant e bots, paraqitnpara pjesmarrsve t lartnj larmi temash q kishin

Simpozium - pelegrinazh,kushtuar Apostullit t Kombeve, Pavlit

2008 - Viti kushtuar Apostullit t Kombeve, Pavlit

t bnin me jetn dhe letrate Apostullit t madh. Hapjau veprimtaris u b nga

Patriarku Ekumenik Var-tholomeu I.

Patriarku Ekumenikdrejtoi simpoziumin i

shoqruar nga Patriarku iAleksandris, Kryepiskopi

i Qipros, Kryepiskopi i Athi-ns, Kryepiskopi i Shqip-

ris, Kryepiskopi i Pragsdhe Sllovakis, si dhe ngaprfaqsues t shumt t

Kishave orthodhokse auto-qefale dhe autonome.

Ndr folsit mund tprmendim Kryepiskopin e

Ameriks, Dhimitrin (ShnPavli si Apostull, bari dhetheolog), Episkopin Tom

Wright t Durhamit (Eska-tologjia tek Apostull Pavli),prof. Petros Vasiliadhis(Liria te Shn Pavli), prof.Kristos Vulgaris (Prmasa

Kozmike e Shptimit mKrishtin), prof Helmut Ko-ster (Karizma e Shpirtit),

prof. Karl Donfried (Jeta

m Krishtin), prof. BrianDaley (Pavli tek Etrit e Ki-shs), prof. Joanis Karavi-dopulos (Pavli, si ur teolo-

gjike midis Lindjes dhe Pe-rndimit), Rev. Dr. JacquesKhalil (Episkopi n letrat

pastorale t Pavlit), dhe

prof. Turid Karlesen Seim(Raca dhe gjinia te Pavli).

90 pjesmarrsit e Sim-

poziumit provuan mikpritjene Patriarkans Ekumenikekur udhtuan n qytetet eIzmirit (Smirnit) dhe Efesit,

Antalias dhe Pergamit, sidhe n Kret e Rodos, kuSimpoziumi u mikprit ngroh-t nga hierark e besimta-

r t Kishave lokale.

Patriarku Ekumenikmbylli zyrtarisht veprimta-

rit n kishn e njohur tShn Titit, apostull, episkopii par i Krets, i vendosurnga Shn Pavli.

Korresp. i gazets

Ngjallja

Prandaj ul gjunjt e mi prpara Atit t Zotit

ton Jisu Krisht, prej t cilit quhet do Atsi

n qiejt e mbi dh,

Q tju jap juve sipas pasuris s lavdis

s tij t forcoheni n fuqi me an t Shpirtit t

tij n njeriun e brendshm;

Q t rrij Krishti n zemrat tuaja me an

t besimit,

Q t rrnjosur e t themelosur n dashuri

t mund t kuptoni bashk me gj ith

Shenjtort sht gjersia dhe gjatsia dhethellsia e lartsia,

Edhe t njihni dashurin e Krishtit, e cila

kaprcen do dituri, q t mbusheni me tr

plotsin e Perndis.

Edhe atij q sipas fuqis q veprohet tek ne

mund t bj shum m tepr nga gjith sa

krkojm ose mendojm,

Atij i qoft lavdia n kish me an t Jisu

Krishtit n gjith brezat e jets s jetve. Amin.

Ju lutem pra juve un i burgosuri n Zotin,

t ecni denjsisht n thirrjen q u thirrt,Me do prulsi e butsi, me zemrgjersi,

duke duruar njri-tjetrin me dashuri,

Duke u kujdesur t ruani unitetin e Shpirtit

me an t lidhjes s pajtimit.

Efes. 3:14-21; 4:1-3

T ruani unitetin e Shpirtit

me an t lidhjes s pajtimit

- Simpoziumi prve pjess s referimeve, u zhvendos ngjurmt e Apostullit n Izmir, Efes, Rodos, Kret -

ast lutjeje n Efes. Sesioni prmbylls n kishn e Apostull Titos n Kret.

Documents

Gazeta e Nëntorit 2008