Gazeta e Korrikut 2008

7/31/2019 Gazeta e Korrikut 2008

1/12

KORRIK 2008 NGJALLJA 1

NGJALLJANr. 7 (186) Viti XVII i botimit KORRIK 2008 mimi 20 lek

M 24 qershor n Kishn Ungjillzimi i Hyjlind-ses n Tiran u mbajt nj Liturgji Hyjnore falnde-rimi me rastin e nj prvjetori gjithmon t veantdhe thelbsisht t rndsishm e simbolik: 24qershori 1992, me zgjedhjen e Fortlumturis s TijAnastasit, Kryepiskop i Tirans, Durrsit dhe i gjithShqipris do shnonte ringritjen kanonike t Kishsson dhe hapjen e perspektivave t shklqyera e tPerndibekuara.

N Liturgji bashkmeshuan antart e Sinodit

t Shenjt, Hirsi Ignati i Beratit, Hirsi Joani i Kor-s, Hirsi Dhimitri i Gjirokastrs dhe Episkopi iKrujs, Andoni. Merrnin pjes besimtar t shumtnga kryeqyteti, por edhe nga mitropolit e tjera, ngaAkademia Teologjike, t rinj nga kampet e Kishs etj.

Pas mbarimit t Liturgjis Hyjnore i pari e morifjaln Hirsi Ignati, i cili tha ndr t tjera:

Mund t prsrisim fjalt e profetit Zahari, babaii Shn Joan Pagzorit, i bekuar Perndia yn, i cilivizitoi popullin e tij edhe e liroi dhe e shprbleu ngat gjitha vshtirsit q kishte pasur kjo kish mar-tirike. N kt lutje dhe mesh falnderimi ju uroj-

m nga zemra nga ana e antarve t Sinodit tShenjt, e klerikve t nderuar dhe popullit shprestar,ju shprehim falnderimet e przemrta pr punne madhe q ofruat. Zoti ju dhnt jet t shumta, tlumtura me shndet t plot pr t mbaruar ktekonomi t Perndis dhe misionin hyjnor.

M pas foli Hirsi Joani i cili theksoi:N ditn e zgjedhjes s Kryepiskopit na vjen

n mend nj falnderim pr ata q e zgjodhn, sezgjedhja ishte m e mira... Kto vite q Kryepiskopikaloi i dha ksaj Kishe gjithka, jo vetm ngriti nga

themelet gjith muret, por i dha nj frym t sh-ndosh, nj frym hapjeje, nj frym dashurie, njfrym respekti t ndrsjell... Kisha jon ka me tvrtet nevoj pr Kryepiskopin pr shum vite ttjera, sepse koht jan t vshtira dhe kemi nevojpr nj njeri q ta drejtoj me urtsi, me dashuri dhelargpamsi.

Nj i ri prshndeti n emr t t gjith t rinjvet Kishs, duke falnderuar Kryepiskopin pr gjith

sa ka br pr besimin dhe veanrisht pr brezin eri. T rinjt i dhuruan Kryepiskopit edhe nj tablo mepamje nga kampi i Zvrnecit t pikturuar nga atavet.

Protopresviter Jani Trebicka uroi Pr shum vjet,o Kryezot n emr t klerikve dhe besimtarve.

Pastaj Kryepiskopi Anastas falnderoi pr urimet.Ai iu drejtua besimtarve duke theksuar se procesii ringritjes nuk ka mbaruar. Fortlumturia e Tij theksoirolin e t gjithve n vazhdimin e rrugs s ecjesprpara t Kishs dhe veanrisht t t rinjve, t

lindur vitet e fundit n dritn e Perndis. Kryepi-skopi u ndal n kuptimin e t kremteve t mdha tqershorit, t Pentikostis, Zbritjes s Shpirtit tShenjt dhe t Kremtes s Apostujve. E gjith jetae Kishs, theksoi ai, duhet t lviz brenda ksajatmosfere, t hierapostolis dhe pritjes s Shpirtitt Shenjt. Le t na bj t denj Perndia q gjith

jeta jon t ec n kt atmosfer dhe prania eShpirtit t Shenj t na frymzoj, ngushlloj endrioj. Q jeta jon t jet plot me burrrin eapostujve, me korrektes dhe me krijimtari.

Ishte kmbngulja, prkushtimidhe aftsit e rralla t EksarkutPatriarkal, Anastasit, i cili kishte

ardhur n Shqipri n vern e

vitit 1991, t cilat bn q besim-

tart orthodhoks t vlersonin

se ai ishte personi m i prshtat-

shm pr ta vazhduar veprn e ri-

ngritjes nga grmadhat t Kishs

s shkatrruar nga regjimi ateist.

Ky vlersim iu shpreh Patri-

arkans Ekumenike n mars

1992, nga nj delegacion i gjerzyrtar kleriko-laik i Kishs son,

q bri nj vizit pran saj. M

pas, m 30 maj 1992, Kshilli i

Prgjithshm i Kishs Orthodho-

kse Autoqefale t Shqipris i

drejtohej me nj krkes zyrtare

n emr t besimtarve ortho-

dhoks t Shqipris, Trshenj-

tris s Tij, Patrikut Ekumenik

Vartholomeut. N t, pasi lavd-

rohej e vlersohej lart puna e ja-

shtzakonshme e Eksarkut, thek-

sohej, se, q Kisha tu prgjigjej

nevojave t shumta, q t shpej-

tohej riorganizimi i saj mbi baza

kanonike, q t rikthehej e bara-

bart n gjirin e kishave motra,

ishte nevoja q t ngrihej sa m

shpejt nj hierarki e aft pr t

prballuar kto detyra. Ndaj, si

Kisha mm, q kishte dhn

autoqefalin, i takonte Patriarka-

ns Ekumenike t prdorte t

drejtat e detyrat e saj pr plotsi-

min kanonik t strukturave t

Kishs son, duke nisur nga

Kryepiskopi, ku vlersohej seProf. Dr. Anastasi ishte personi

m i prshtatshm pr t marr

kt detyr.

Sinodi i Shenjt i Patriarkans

Ekumenike, pasi shqyrtoi k t

krkes, duke pasur parasysh se

nuk kishte mbetur i gjall asnj

episkop me origjin shqiptare,

duke marr n konsiderat punn

e shklqyer t Imzot Anastasit,

vendosi m 24 qershor 1992

zgjedhjen e Tij Kryepiskop i Ki-

shs Orthodhokse Autoqefale tShqipris.

Kremtim i nj date historike pr Kishn ton


2/12

2 NGJALLJA KORRIK 2008

Pas Liturgjis s par, n marst ktij viti, Episkop Ilia, i DioqezsShqiptaro-Amerikane t KishsOrthodhokse t Ameriks, i shoqruarnga psalti i kishs s Shn Trinis,Boston, Aleko Dhima, ishte ftuar ngabesimtart orthodhoks t Torontospr t kryer nj Liturgji n gjuhnshqipe n kt qytet kanadez.

M 24 maj, e shtun, u mblodhnrreth 250 besimtar n katedralengreke t s Trshenjts Mari, evn n dispozicion pr ortho-

dhokst shqiptar nga Mitropoliti iTorontos, Sotiri.

Q n mngjesin e asaj dite fi-lluan t vinin n kt kish ngashum drejtime t ktij qyteti, famil-

jet e besimtarve orthodhoks shqip-tar. N hyrje t katedrales, ImzotIlia u prit nga organizatort e ktijcelebrimi, z. Petraq Mitre, z. DimitrMetani, bija e z. Stavri Maduli dhepriftit t ksaj kishe, at Panajoti.

Liturgjia Hyjnore u krye e tran gjuhn shqipe dhe u ndoq mevmendje dhe prkushtim ngabesimtart q mbushn kishn.

Pas Liturgjis n hollin e kishs

besimtart u mblodhn pr t bise-duar pr problemet e ktij komuni-teti .

Imzot Ilia pasi falnderoi t pra-nishmit pr ftesn dhe pritjen, u

njoh me nevojat urgjente t ktijkomuniteti n Toronto pr t pasurnj kish shqiptare dhe nj prift, prti pasur kshtu t gjitha shrbesatfetare n gjuhn shqipe.

Sigurimi i nj kishe ose i nj sallet volitshme pr kt qllim kr-konte angazhim dhe t ardhurafinanciare nga t gjith besimtarte Torontos, Montrealit dhe t qyte-

teve t tjera n Kanada. Besimta-rt nga ana e tyre u zotuan pr thapur nj fushat pr kt qllim,duke e quajtur si nj obligim shpir-tror pr ata dhe familjet e tyre.

Duke dal nga kisha, EpiskopitIlia iu afrua nj besimtar, i cili dukei dorzuar nj zarf me t holla, itha se donte t ishte i pari donatorpr ndrtimin ose sigurimin e njkishe pr komunitetin orthodhoksshqiptar t Torontos.

T nesrmen pasdite, n Parkune madh t Torontos, ishte organi-zuar edhe nj piknik i shqiptarveq banonin n at qytet. Piknikuishte organizuar n mnyr perfek-

te nga organizatort dhe kishte njnatyr tepr shqiptare: gatime tra-dicionale, muzik e simbole t ndry-shme shqiptare.

Vizita e Episkop Ilias prfundoit hnn n mngjes. Ata u prco-lln me dashuri nga nj grup besim-tarsh e organizatorsh. Premtimiishte se ata do t ktheheshin prsrin Toronto n muajt korrik e shta-tor pr t festuar liturgji t tjera.

Liturgji me besimtart orthodhoks n Toronto

Nga Aleko Dhima

Boston

NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (04) 234 117, 235 095.Fax: 232 109

Shtypurn shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesin

e Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

Fmijt e Shtpis Orthodho-kse t Shpress n Manastirin eShn Vlashit n Durrs, organizuanpr 1 Qershorin nj pritje me kon-cert festiv n mjediset e bukura tshtpis s tyre, dhurat e Kryepi-skopit Anastas. Kishin ftuar dheerdhn pr t gzuar s bashku mefmijt, deputet t zons, pr-faqsues nga bashkia e Durrsit,msuesit dhe drejtuesit e shkollave

ku ata msojn. M 1 qershor, ditne fests, pasi meshuan n Kishne Manastirit t Shn Vlashit organi-zuan nj piknik s bashku n fermne Manastirit ku ata pan si rriteshindhe si kujdeseshin punonjsit eferms pr kafsht, pr blett, prprodhimet bujqsore si dhe bashk-biseduan me punonjsit, duke m-suar se t gjitha kto arrihen mepun dhe me dashuri.

Msuese Polikseni, prgjegjsjae Shtpis Orthodhokse t Shpre-ss, u tregoi fmijve pr mundine djersn q duhen derdhur prrritjen e tyre. M pas, ata vizituan

Veprimtari mbreslnse me fmijtish-rezervatin e Rrushkullit, ku tani

jan vendosur kafsh t ndryshme,q nga rosat, ariu, tigri, gamilja etj.Fmijt u knaqn shum me ktbukuri natyrore. Ort e dreks ikaluan n brigjet e detit Adriatik.Gzimin e ksaj dite, fmijt uatransmetuan nj dit m von stu-dentve t Akademis TeologjikeNgjallja e Krishtit n Manastirine Shn Vlashit. Ata organizuan nj

koncert festiv pr t festuar sbashku.

Ndrkoh n Tiran, grupet efmijve t komunitetit rom n Ki-nostudio, t fmijve q banojn nBathore, n qendrn shpirtrore-arsimore Thavor, fmijt q ba-nojn pran Shkolls s Kuqedhe ata t Kishs Ungjillzimi iPerndilindses organizuan piknikn malin e Dajtit dhe n kodrat e

Liqenit Artificial, pran kishs sShn Prokopit. Kngt, lojrat dheargtimi kan qen pjes e aktivite-teve t larmishme t fmijve tkryeqytetit.


3/12


KISHA ORTHODHOKSE AUTOQEFALE E SHQIPRIS

AKADEMIA TEOLOGJIKE NGJALLJA E KRISHTIT

Shn Vlash - Durrs

Njoftim

N datat 15 - 16 shtator 2008 zhvillohet konkursi pr pranimin estudentve t rinj n Akademin Teologjike Ngjallja e Krishtit, nShn Vlash. Pyetjet e konkursit jan rreth Dhiats s Re dhekatr vllimeve Besimi Orthodhoks.

Kandidatt duhet:A. T jen t pagzuar n Kishn Orthodhokse t paktn nj vit

m par.B. T jen pjesmarrs aktiv n kishn e zons s tyre.C. T ken mbaruar shkolln e mesme katrvjeare.D. T ken nj rekomandim nga Episkopi i Dioqezs.E. Ti nnshtrohen konkursit pr pranimin.

Kandidatt duhet t paraqiten pr konkurs n orn 10:00, t dats15 shtator, ndrsa nj jav para konkurrimit duhet t ken dorzuarn sekretarin e Akademis dokumentet prkatse:

1. Rekomandimi i Episkopit.2. Krkes me shkrim e kandidatit.3. Dftesa e pjekuris.4. Certifikat personale.5. Certifikat pagzimi.6. Vrtetim mjeko - ligjor7. Vrtetim i prokuroris s rrethit.

Pr hollsi t mtejshme t interesuarit mund t kontaktojn nnumrin e telefonit:

Sporteli: 0574 222 55 ose Sekretaria: 0574 223 97.

M 16 qershor, studentt e vititt fundit t Akademis TeologjikeNgjallja e Krishtit, n Shn Vlash

t Durrsit, u mblodhn s bashkun salln Sion me pedagogt dhet afrm pr t festuar ditn e diplo-mimit. Kta katr vjet do t mbetenn kujtes si vitet m t bukura dhembreslnse n jetn e tuaj, sepseasnj shkoll tjetr n vendin tonnuk do t jepte mundsin t

dhe mbi t gjitha me shpresn prt ecur prpara. Pas gjith ktyrefshihet shpresa, besimi dhe da-

shuria q buron nga Perndia.N kt dit t rndsishme

akademike n ambientet e Akade-mis u organizua nj program festivme fjalime, meditime, himne dhenj drek me t gjith t pranish-mit. Me t vrtet Akademia dheKisha festonte kurorzimin e studi-

Diplomohen studentt e vitit t katrtn Akademin Teologjike Ngjallja e Krishtit

msoni dije teologjike. Asnj vendnuk mund t krijonte mundsin prt prjetuar kt besim, jetn adhu-ruese dhe ndrtimin shpirtror. Prt gjitha kushtet q u jan krijuarstudentve, dua t falnderoj Krye-piskopin Anastas, sepse gjithka kaqen dhurat prej tij theksoi, nfjaln hapse zvendsdrejtori iAkademis, Episkop Nikolla.

Dita e hn, 16 qershor, ishtedita e kremtimit t Shpirtit t Shenjt.Apostujt krkonin vazhdimishtShpirtin e Shenjt dhe mbusheshinme t. Ky Shpirt i Shenjt, qndryshoi kaq rrnjsisht dhe drejtoijett e apostujve sht i gatshmt jetoj dhe t veproj brenda neshsot, duke ndryshuar edhe jett tona.Kjo dit e shnuar bhet edhe me veant n ceremonin e diplomi-mit t studentve t vitit t katrt,pjes e t cilve jam edhe un - thastudentja m e mir, e sapodiplo-muar, Theano Kostoli. N vazhdimt fjals tradicionale t studentit mt mir, ajo tha se rruga pr t arri-tur n kt faz t jets nuk ka qe-

n e leht, por me prpjekje tvazhdueshme, me lodhje, mundim

meve t ktij brezi studentsh, dukei prgatitur kshtu ata, si bashk-puntor t rinj dhe t zellshm prveprn shpirtrore e sociale t Ki-shs n t gjith Shqiprin. Nkt festim kishte ardhur edheFortlumturia e Tij, Kryepiskopi i Ti-rans, Durrsit dhe gjith Shqip-ris, Anastasi, Episkop Andoni,klerik dhe pedagog etj.

N fjaln e tij prshndetse,Kryepiskopi Anastas tha: Dukendjekur kt fest t sotme, m vij-n n mend fjalt e psalmistit qthot: Le t bekojm Zotin n dokoh. Zemra mbushet me lavdrimpr Perndin dhe mendja kthehetmbrapa ather kur n kt vendishte nj grmadh. Q nga viti1992 e deri m sot sht kryer njpun shum e madhe. Kur isha nAfrik, atje ishte zakon q n pr-fundim t Shrbess s Mbrm-sores kishte shum valle dhe gzim.Atyre u thash se sht nj vendq quhet Shqipri dhe pr 23 vjetme radh ata i kan ndaluar krej-tsisht q t lexojn Shkrimin e

Shenjt, t ndezin qiri ose t kenikonat e tyre. Syt e t gjithve u ma-

(vijon n faqen 4)

llngjyen. M tej, un u thash qjam ngarkuar nga Patriarkana, qka nj prgjegjsi pr mbar botn,

q t shkoj dhe t jap ndihmesn

time. far thoni? Ra heshtje ethell. Un u thash se jeni ju qduhet t m jepni bekimin dheuratn tuaj dhe do t bni nj lutjet vazhdueshme ktu, n kt vendpr mua, sepse ju thash q rrugame sa duket ka pr t qen tepr e


4/12


vshtir. Dhe ishte nj nga nettm mallngjyese. Historia ktu n

Shqipri e ka zanafilln n Afrik.Me t vrtet gjrat ktu ishinshum t vshtira. Liturgjit e parai bnim nn pem ose ngrmadhat e kishave. I kujtojmkto koh, q zemra jon t mbu-shet me falnderim pr Perndinpr t gjitha gjrat q na ka falur.

Pas fjalimeve dhe himneve nkt sall pasoi edhe ndarja ediplomave si edhe gzimi i urimevedhe prgzimeve t ngrohtadrejtuar t sapodiplomuarve, duke

vazhduar kto edhe n drekn fes-tive. Edhe ktu Kryepiskopi iudrejtua studentve t sapodiplo-muar duke i uruar q t ken gjith-mon nj kujtes t gjall, kujtes

Diplomohen studentt e vitit t katrt nAkademin Teologjike

(vijon nga faqja 3)

Kompleksi kishtarn Crrik

Kompleksi i Kishs Ortho-dhokse n Crrik prmbledhkishn dhe godinn e kopshtit, meanekset e saj. E gjith hapsirasht e mirorganizuar, pr tqen sa me funksionale.

Kisha sht ndrtuar sipasskems e bazilikave klasiketrenefshe, mbuluar me qemercilindrik, por paraqitet e veant

pr mnyrn si sht konceptuar.Kshtu, pjesa e narteksit tbrendshm prfshihet n hapsi-rn e naosit, duke u shkrir nt. Po ashtu, edhe pjesa ansoresht me e przgjatur, duke idhn gjith ndrtimit skemn enj kishe me plan qendror.

N t dyja ant e kishs kagaleri t mbuluara me ati tpjerrta, ndrsa nga ana jugore

jan realizuar mjedise ndihmsepr kishn (pagzimore, zyra,magazin etj.). E pandar ngaky kompozim sht edhe ka-mbanorja.

Prmasat e kishs jan afr-sisht 19x16 metra dhe lartsia e

pjess qendrore arrin 9.5 metra.Lartsia e kambanores sht 16metra.

Afr kishs sht edhe go-dina q do prdoret pr kopsht,njkatshe, e ndrtuar me t gji-tha mjediset dhe shrbimet e ne-vojshme pr funksionimin e tij.

A. M.

t dhuratave t Perndis, ashtu siedhe populli izraelit i Dhiats sVjetr, t ndiejn prgjegjsin e

detyrs ndaj Kishs, t ken guxim,zell n pun e n frym, dukedshmuar Krishtin n do koh.M tej edhe prindr e studenturuan ashtu si edhe Kristi, studentq sapo prfundoi vitin e dyt: Iuroj shokt e mi m t mdhenj, qsapo u diplomuan, t mbajn lidhjenme Kishn dhe t japin far atandiejn n thellsi t zemrave ttyre, duke qen t gatshm n dokoh q Kisha ka nevoj pr ta.N fund studentt u ndan me pr-

qafime dhe lot gzimi e me dshirnpr t ofruar n Kish e shoqribagazhin teologjik, shpirtror e so-cial q morn n kt Akademi.

Julia Pjetri

N qershor prfunduan takimet e prjavshme t grave besimtare qjan zhvilluar nn drejtimin e etrve dhe teologve t Kishs q ngashtatori i vitit t kaluar. Takimi i fundit u b t mrkurn pasdite n datn11 qershor nn drejtimin e Hirsi Andonit. Ishin t pranishme 27 grabesimtare q kan ndjekur me etje msimet dhe bisedat shpirtrore mbibesimin e krishter orthodhoks. Hirsi Andoni i ftoi ato q t japinmendimet, prshtypjet dhe prfitimet e tyre personale gjat ktij ciklimsimor.

Gjat diskutimeve u dhan mendime q t zhvillohen n t ardhmenstudime biblike dhe msime katekizmi me gra t niveleve t ndryshme tbesimit. U fol se si duhet t japim dshmin e besimit ton te Zoti nenjerzit e tjer. Gjithashtu u trajtuan shum temat mbi gjykimin e drejtdhe prolemet prind-fmij.

Mbyllja e takimeve u shoqrua me nj aktivitet t veant n mana-

stirin e Shn Joan Vladimirit, n afrsi t Elbasanit, me rastin e fests sShenjtit t madh mrekullibrs.

Mbyllen takimet e prjavshme


5/12


...Si stacioni i dyt i predikimitt Apostull Pavlit n Shqiprin esotme prmendet qyteti i famshm

i Apollonis, i cili n at periudhnumronte rreth 50-60 mij ba-nor. N Veprat e Apostujve (17: 1)bhet fjal pr kalimin e tij nga njqytet i quajtur Apolloni, por pr fatt keq, identifikimi i tij me Apollo-nin e Shqipris sht i pamu-ndur. Ajo q vlen t theksohet shtse ky i fundit ishte m i madhi dhem i njohuri ndr 32 qytete t tjerat Lashtsis, q mbanin t njjtinemr. Historiani i shquar epirot P.Aravantinos shkruan se Apostull

Pavli kaloi nga Apollonia, kuvendosi edhe ktu si episkop njtjetr nxns t Krishtit prej tShatdhjetve, Marinin, por padhn asnj hollsi t mtejshmese ku e bazon kt t dhn. Ba-shkkohsi i tij, Mitropoliti i BeratitAnthim Aleksudhi, n librin e tij tbotuar n Korfuz m 1868 e q bnfjal pr historin e Mitropolis sShenjt t Beratit dhe t viseve qprfshihen n juridiksionin e saj,ku bn pjes padyshim edhe

Apollonia (Pojani), edhe pse e kaparasysh veprn e Aravantinoit,nuk e prmend fare kt fakt.Megjithat, kalimi i Apostull Pavlitnga Apollonia dhe vendosja eMarinit si episkop i saj, nuk shti pabaz. N kodikun e lartprme-ndur t Biblioteks s Jerusalemit,menjher pas emrit t Qesarit,episkopit t Durrsit, i cili sht nvendin e 55-t, n vendin e 56-tfiguron emri i Marinit, episkopit tApolloniads. Duket se, prve

tradits dhe bindjes s studiuesve,sht edhe ky element q ka pr-forcuar pikpamjen se ApostullPavli ka themeluar edhe Kishn eApollonis.

Si u prmend edhe m sipr,shumica e autorve q i jan refe-ruar n t kaluarn predikimit tApostull Pavlit n viset e Shqip-ris s sotme e konsiderojn atgabimisht kalimtar. N ktmnyr, i vetmi qytet ku kalimi i tijmbetet detyrimisht jasht do

dyshimi, sht Durrsi. Si rrjedhoj,sa her q bhet fjal pr kalimin

e tij nga Apollonia, nuk u mbetetvese t pohojn se ekziston mu-ndsia q t ket ndrruar drejtimn kryqzimin e Rrugs Egnatia,

m konkretisht n stacionin qromakt e quanin Clodiana, porgjithmon t rezervuar pr vrte-tsin e ksaj hipoteze. N fakt,biograft e Apostullit t Kombevethon se ai erdhi n Ilirik prejMaqedonis n vjeshtn e vitit 56.N janar t vitit 57 u kthye prejkndej n Korinth, q do t thotse nuk u gjend n Durrs n rruge sipr, prderisa nuk vazhdoiudhtimin drejt Roms. Do t thotgjithashtu se ardhja e tij kishte si

Travels in European Turkey in

1850: Through Bosnia, Servia,

Bulgaria, Macedonia, Thrace,

Albania and Epirus, t botuar n

vitin 1851 n Londr, i cili shkruanse n rrnojat e nj kishe t vjetrn maj t nj shkmbi, n t cilntradita thot se ka predikuarApostull Pavli, buron uj udibrs,i cili grumbullon pelegrin t s-mur nga t gjitha ant e zons.Rreth nj shekull m von, ksajtradite i referohet edhe guidaturistike pr Shqiprin e ShoqrisItaliane t Turizmit, botuar nMilano n vitin 1940. Po ashtu edheTajar Zavalani, i cili nHistori e

mentin m t rndsishm pr tkrishtert e ktij vendi n gjithmadhshtin e tij. Sigurisht q edhekjo kontradikt e ka nj shpje-

gim. Le t marrim p.sh. rastin eApollonis. Kushdo q ka studiuar

jetn e Apostullit t Kombeve dheka ndjekur me vmendje rrugtimine tij prgjat Rrugs Egnatia do takonsideronte kalimin e tij nga Apo-llonia fakt t kryer. E megjithat,nga ky kujtim nuk ka mbetur vesehiri. E si mund t ndodhte ndryshe?Brenda pak shekujsh, kjo qendr erndsishme e krishterimit ushndrrua nga nj qytet madhshtorn nj fshat t vogl e t parnd-

sishm. Pr shkak t pozits gjeo-grafike aspak t favorshme pr tumbrojtur nga sulmet armike, urrnua plotsisht, ndrsa banort esaj, ata q ruanin n gjirin e Kishsvendore kujtimin e predikimit tApostull Pavlit, humbn n vorbu-lln e emigrimeve. Pak a shum ingjashm sht edhe rasti i Durr-sit, dikur nj komunitet i krishterprej mijra antarsh, por q paspushtimit t tij prej turqve nukmbetn vese disa dhjetra familje,

nj pjes e t cilave iu nnshtruam pas procesit t islamizimit. Sika ndodhur rndom, humbja ekarakterit t bashksis s njKishe vendore ka shnuar edhehumbjen e kujtess s saj historike.Por n rastin konkret, edhe ajo kai rezistoi pushtimeve t gjata e tprgjakshme shekullore, iunnshtrua prfundimisht dhunsateiste t regjimit komunist.

Duke prfunduar, duhet thek-suar se historiciteti i predikimit t

Apostull Pavlit n viset e Shqipriss sotme sht nj fakt serioz, i ciliduhet marr patjetr n konside-rat. Pr m tepr, fakti q, prApostullin e Kombeve, kto visenuk ishin aspak rrugkalim, pordestinacion, na ngarkon t gjithve,m shum se me detyrn e rehabi-litimit t s vrtets historike, meprgjegjsin e ringjalljes s tra-ditave t t parve, me sensibili-zimin e besimtarve dhe organizi-min e kremtimeve dhe veprimtarive

prkatse.Pirro Kondili

Apostull Pavli n viset e Shqipris s sotme

(vijon nga numri i kaluar)

qllim t vetm ungjillzimin evendsve dhe themelimin e kishavevendore. Sigurisht q objekt i veprss tij apostolike nuk mund t mosishte edhe Apollonia, nj qytet poaq i rndsishm sa edhe Durrsidhe fare pran tij. Nga ana tjetr,intervali kohor q ai i kushtoi predi-kimit n Ilirik, ishte m se i mjaftue-shm pr nj ndrmarrje t till.

Tradita kishtare bn fjal gji-thashtu edhe pr kalimin e ApostullPavlit nga Prmeti. Ksaj tradite i

referohet ndr t tjer edhe EdmundSpencer n librin e tij me titull:

Shqipnis shkruan se gojdhna ePrmetit prmend se Shn Pavlitransformoi vet n kish nj te-mpull pagan n malin e Nemr-ks.

Nga sa u tha deri tani, krijohetprshtypja se ekziston nj kontra-dikt midis historicitetit t pre-tenduar n kto rreshta t predi-kimit t Apostull Pavlit n viset eShqipris s sotme dhe t njtradite q i ngjan nj zinxhiri plotme hallka t munguara, nj tradite

e cila shfaqet e pafuqishme tanipr tu prcjell brezave eveni-

Kalimi i Apostull Pavlit nga Apollonia dhe vendosja e Marinit

si episkop i saj, nuk sht i pabaz. N kodikun e lartprme-

ndur t Biblioteks s Jerusalemit, menjher pas emrit t

Qesarit, episkopit t Durrsit, i cili sht n vendin e 55-t, n

vendin e 56-t figuron emri i Marinit, episkopit t Apolloniads.

Duket se, prve tradits dhe bindjes s studiuesve, sht edhe

ky element q ka prforcuar pikpamjen se Apostull Pavli ka

themeluar edhe Kishn e Apollonis.

Manastiri i Apollonis


6/12


Nxnsit dhe studentt,Bijt e Drits q nuk per-ndon, prbjn n thelbecjen prpara t Kishs

son, duke punuar vazhdi-misht pr t qen t partn msime, n moral dhe nndjenjn e prpjekjes. Gjith-mon Kryepiskopi Anastase ka par t ardhmen e Ki-shs dhe t vendit n syte tyre, n perspektivn edijes pr Perndin dhe ko-ntributin me dinjitet nprofesione t ndryshme.Dhe n fund vijn rezulta-tet, t cilat kurorzojnprpjekjet e prbashkta, tmundimshme, por edhe mefryte t mbla.

modest, duke pretenduarse ka ende shum punprpara.

62 nxnsit e liceut tje-

tr kishtar Kryqi i nderuarn Gjirokastr, me prvoj10-vjeare, mbylln ciklin estudimeve me arritje t spi-katura pr t prgatitur kua-drot e rinj t Kishs dhe tshoqris. Nxnsit e vititt fundit i kaluan me suk-ses ethet e provimeve tmaturs shtetrore dhe tanipresin tetorin pr t ndjekurstudimet n AkademinTeologjike Ngjallja eKrishtit, n Shn Vlash tDurrsit, ose studimet nuniversitetet brenda dhe

shoqris shqiptare. M-suesit dhe pedagogt shqip-tar dhe t huaj dhan pr-vojn e tyre n dijet shken-core, duke i njohur nxnsitedhe me elementt m ba-shkkohor t degve pr-katse.

Shkolla shqiptaro-amerikane Protago-nistt sht dalluar edhekt vit si nj nga shkollatm t mira 9-vjeare nkryeqytet. Sipas drejtore-shs s saj, znj. PaulineRussell, kt vit u prgatitn

me metodat m bashk-kohore t msimdhnies172 nxns, t cilt shkl-qyen edhe n olimpiadat nrang qyteti, duke dal ndrnxnsit m t mir. Edhen prgatitjen e aktivitete-ve brenda dhe jasht shko-lls, nxnsit jan protago-nist t vrtet.

Ditn e fundit t shko-lls, nxnsit organizuanvet nj panair me produktet ndryshme t bra me do-rn e tyre, t cilat i shk-mbyen me njri-tjetrin prt treguar aftsit dhe ba-shkpunimin e tyre. Gjatvitit msimor, 25 msuesite ksaj shkolle u trajnuanme metodat m bashkko-hore n fushn e msim-dhnies. Vitin e ardhshm,Kryepiskopi Anastas kamenduar nj tjetr dhuratpr kt shkoll, mjediset ereja dhe moderne q jan

n proces ndrtimi te Rrugae Kavajs.

Edhe shkolla filloreshqiptaro-greke FrymDashurie, n Durrs,prfundoi vitin shkollor me

prparime n fushn e dijespr 44 nxnsit e tri klasavet para t saj. Sipas drej-torit t shkolls, z. KristaqMile, pati nj nivel t lartn rezultate nga ana e nx-nsve, duke u dalluar si njndr shkollat m t mira nDurrs, bashk edhe meambientet komode dhe ba-zn materiale e didaktikemoderne.

Instituti i FormimitProfesional Fryma eDashuris n Tirandhe IFP Emaus , nGjirokastr, prfunduanvitin akademik 2007-2008me standarde t larta kuali-fikuese. N Tiran, 250studentt e degve: KuadrMenaxher, Specialist nLlogarit e Kompjuteri-zuara, Informatik, Specia-list n Laboratort Mjek-sor, Restaurim dhe Kon-

Mbyllet viti shkollor n institucionet arsimore t Kishs

Fundi i vitit shkollor 2007-2008 rezultoi i suksesshmdhe prparimi i vrtet inxnsve ka qen n jetnshpirtrore, tha drejtori iLiceut Kishtar Kryqi inderuar n Sukth tDurrsit, z. Anastas Dod-biba. Kjo shkoll konkludoivitin e par t jets s saj

dhe gzimi nuk fshihet ngaaskush, as nga nxnsit dheas nga stafi pedagogjik.Prparimi ka qen i duk-shm dhe 37 nxnsit eklass s par dhe t dytndihen m t prgatitur nformimin edukativ dheshpirtror. Mjediset e rejat ksaj shkolle jan nga mmodernet, aq sa ishte i gje-tur etiketimi nga nj vizitor,se ky ambient i ngjan njaristokracie t vrtet an-

gleze. Megjithat drejtu-esit jan t kujdesshm dhe

jasht vendit. Kt vit, njpjes e konsiderueshme ektyre nxnsve, t cilt ja-n prgatitur edhe n jetne tyre shpirtrore, duke m-suar disa lnd fetare gjatprocesit msimor, kan po-huar se do ndjekin studimetn Akademin Teologjike.

Arsimi kishtar dhe pro-fesional n Mitropolin eGjirokastrs po njeh nga vitin vit nj prparim t duk-shm. N vitin e dyt t sajmbylli vitin msimor edheshkolla profesionaleApostull Pavli n Me-sopotam t Sarands, du-ke prgatitur n mnyrdinjitoze 104 nxns n de-gt: informatik, instalimehidraulike, instalime elek-trike dhe frigoriferike, duke

shrbyer si nj fidanishte et ardhmes s Kishs dhe

servim veprash arti, si edheIkonografi Bizantine, nTiran, prvetsuan mesukses programin msimor.

Edhe n Institutin tjetrq ndodhet n qendrnEmaus, n hyrje t qytetitt Gjirokastrs prfunduanstudimet e ktij viti akade-mik 100 student t vitevet para dhe t dyta n de-gt: Specialist n Llogarite Kompjuterizuara, Admini-strim Ndrmarrjesh, Spe-cialist i Enteve Turistikedhe Informatik e Zbatuar.Prve lndve teorike, stu-dentt ndoqn edhe prak-tikat msimore, pr t qent aft dhe konkurrues ntregun e puns n prfu-ndim t studimeve dyvje-are.

Shkollat 9-vjeare dhet mesme s bashku me in-stitutet profesionale t Ki-shs shrbejn si laboratort ringjalljes shpirtrore dhemorale t shoqris sondhe prgatitjes cilsore n

profesionet e jets. Organi-zimi shum i mir prmbylljen me sukses t vititt ri shkollor, me bekimindhe mundsit e krijuaranga Fortlumturia e Tij, Krye-piskopi Anastas, tregonvlersimin e madh q i

jepet formimit t nj brezit ri me dije e kultur prt ardhmen e Kishs dhevendit.

Korresp. i Ngjallja


7/12


Na u krkua t flasim pr teologjin q KishaOrthodhokse do t mund t propozonte nshrbim t bots s sotme. N nj far mnyre,historiku i Institutit Pontifikal Lindor reflektonhapjen progresive t ktij institucioni t nderuar,i cili q nga prpjekjet ekumenike dhe shk-mbimet vllazrore q papa Joani XXIII dhePatriarku Ekumenik Athinagora I ndrmorn,sht forcuar n krkimin e rrugve t cilat dot mund t viheshin n shrbim t unitetit tKishs n trsin e saj. Pr kt arsye ne kemizgjedhur t shikojm disa parime thelbsore t

teologjis ashtu si sht zhvilluar n Lindjen ekrishter gjat mijvjearit t par, n kohn e

Kishs s pandar t etrve, dhe ashtu si dot mund t ndikoj sot, gjithnj e m shumkrkimin teologjik brenda ktij instituti, pr tmirn e gjith Kishs. Lidhur me kt, qllimiyn sht t tregojm sesi teologjia, lutjet dhefuqia e hezikastis e rregullojn funksionin eteologut n botn bashkkohore.

Si mund t shptoj?Ava, m thuaj nj fjal: si mund t shptoj?

T shumt jan ata q u kan drejtuar ktpyetje burrave dhe grave t shenjta gjat she-

kujve, q t merrnin nj fjal shptimi. Por nemund t pyesim sot se cila sht kjo fjal shp-

Teologji, liturgji dhe hezikasti: institucionet themelore t Etrve t Lindjes dhe t

bots moderne, kjo ishte tema q kishte zgjedhur Patriarku Ekumenik Vartholomeu I pr

lectio magistralis kur u ftua t fliste gjat seancs akademike e solemne t organizuar

nga Instituti Pontifikal Lindor n Rom, me rastin e 90-vjetorit t ksaj qendre msimdh-

nieje e krkimore, e specializuar n studimin e teologjis dhe liturgjis s Kishave Lindore

(SOP 327.3). Pas disa vzhgimesh q ai bri mbi rolin e Institutit Pontifikal Lindor n

dialogun ekumenik, Patriarku mbajti nj reflektim mbi veantit e teologjis orthodhokse,

duke kmbngulur mbi rndsin e prpjekjes apofatike rolin qendror t jets liturgjike

si dhe far solli spiritualiteti hezikast.

Teologji, liturgji dhe hezikastinga Patriarku EkumenikVARTHOLOMEU I

(vijon n faqen 8)

Vitin e shkuar, n kremtimine fests s Apostullit Andrea, t

Parthirrurit n Konstandino-poj, ishte i pranishm pr her

t par edhe Papa Ratzinger.

M 29 qershor t ktij viti, n

kremtimin n Rom t Apostuj-

ve Petri dhe Pavli dhe hapjen

e vitit kushtuar Shn Pavlit nga

t dyja kishat, mori pjes edhe

Patriarku Ekumenik, Tr-

shenjtria e Tij Vartholomeu I.

Nj dit m par, t dy Primatt

ishin n bazilikn kushtuar Shn

Pavlit, ku ndodhet edhe varri i

apostullit.T nesrmen, n kremtimin

n Bazilikn e Shn Petrit, u

zhvillua nj Liturgji shum e

pasur me simbole. T dy prima-

tt u uln pran njri-tjetrit, Un-

gjilli lexohet nga dy dhjakon n

greqisht e latinisht dhe Simboli i

Besimit u tha sipas formuls s

Sinodit Ekumenik t Nikeas, dy

Patriarku Ekumenik merr pjes n kremtimine Apostujve n Rom

timi q Kisha e Lindjes, n vazhdim t teologjiss Kishs s pandar t mijvjearit t parmund ti sjell bots sot? Cila sht kjo fjal teo-logjike thelbsore q etrit e Kishs s Lindjesi ofrojn bots s etur, sot m shum se kurr,pr plotsi dhe shrim? Menjher, na takon tthemi se teologjia patristike (e etrve) nuk mundt reduktohet n nj sistem t strukturuar tvrtetash. M tepr bhet fjal pr dritn dhe

hirin e Fryms s Shenjt, q i jep jet gjithKishs, para se t riprtrij vet botn mbar.sht e vrtet se, nse teologjia, e ndar ngaKisha dhe nga bota ngjan t jet nj studim ithjesht e steril i formulave dogmatike, n vend qt jet nj vizion q t on n hyjnizim, nj vizioni themeluar mbi nj bindje dhe nj angazhim, taft t transformojn botn n trsin e saj.

N Bizant, jeta fetare prfshinte do detajt jets profane. Kultura teologjike prqafontet gjitha format e shfaqjeve sociale, aktivitetevenjerzore, institucioneve dhe realizimeve arti-

stike e letrare. Ishte kshtu, sepse Etrit e Ki-

omeli drejtuar t pranishmve.N fjaln e tij, Patriarku Eku-

menik Vartholomeu I do t thek-sonte: Dialogu teologjik midisKishave tona n bes, t vrtet

dhe dashuri, fal edhe ndihms

hyjnore, shkon prpara, prtej

vshtirsive t mdha q mbeten

dhe notave problematike. Dshi-

rojm vrtet dhe lutemi shum

pr kt; q kto vshtirsi t ka-

prcehen dhe q problemet t

mnjanohen, sa m shpejt t jet

e mundur, pr t arritur objektin

e dshirs finale, pr lavdi t

Perndis. Kjo dshir e dim se

sht edhe e juaja, ashtu si jemi

t sigurt q Shenjtria Juaj nuk

do lr asgj mnjan duke pu-

nuar personalisht, s bashku me

bashkpuntort e shquar,

pr sheshimin e plot t rru-

gs, drejt nj plotsimi pozitiv

sipas plqimit t Perndis, t

punve t Dialogut.

N fund t celebrimit, Pa-triarku dhe Papa bekuan sbashku besimtart dhe m passhkuan n varrin e Shn Petrit,pr nj ast lutjeje n heshtje.


8/12


shs ishin para s gjithash barinj dhe jo filozof.Kta Etr punuan pr riprtritjen e zemrs snjerzve dhe pr ndryshimin e shoqris, por joduke zhvilluar koncepte t hollsishme, ose t

zgjidhnin kundrshti intelektuale. M lejoni tekzaminoj ktu disa nga aspektet themelore tmendimit patristik, t cilat do t na lejonin tqartsohej me saktsi roli i teologjis n epoknton.

Natyra dinamike

e teologjis patristikeElementi m themelor, i cili sht n zemr

t vet teologjis patristike, sht natyra e sajdoktrinore dinamike: doktrina e Trinis dhe dok-trina kristologjike, si dhe interpretimi i personit

njerzor dhe i bots s tr jan tema ku asgjnuk sht perceptuar ndonjher si e prbrnga realitete autonome, statike. Kjo karakteri-stik, q nga koht e vjetra e deri m sot, ka pr-br n t njjtn koh nj prvoj t palindurdhe nj pritje t prhershme. Dimensioni globali mendimit teologjik q gjen tek autort si ShnSimeon Theologu i Ri ose Shn Grigor Pallamaisht nj pjes e brendshme e ktij vizioni tbots dinamike, e cila sht ndonjher pak epadukshme nga shprehje t tjera, lehtsisht mt perceptueshme nga Bizanti p.sh., n fushne artit dhe t kulturs. Pr m tepr monumen-

tet, dorshkrimet dhe ikonat e Bizantit jan tlidhura drejtprdrejt, n mnyr t prekshme,me kt frym, edhe nse sht n nj mnyr

jo shum t qart.

Pr m tepr edhe sikur t bhet fjal pranaliz t thell t doktrins kishtare ose t stu-dimit t jets s Kishs prmes historis, ose tadmirojm format e shprehjes artistike me vlert prjetshme, madje edhe t ciklit t lutjeve nkultin liturgjik, kudo ne do t zbulojm t njjtinvizion unik t njerzimit, i cili sht thirrur nnjohjen e Perndis dhe t bhet Perndi, kshtu

edhe i njjti vizion i bots, i shprfytyruar mePerndin dhe i mbushur me pranin e tij. Nkt kontekst Etrit e Kishs kan guxuar tparaqesin doktrinn e theosis (hyjnizimit).Citojm Shn Grigor Theologun, Patriark i Kon-standinopojs n shekullin e 4-t ku thot: Pranoniorigjinn e ekzistencs suaj, pranoni origjinn easaj q sht m e rndsishme nga t gjitha,njohjen e Perndis, shpresn tuaj pr Mbret-rin e Qiejve, soditjen tuaj pr Lavdin. Pranonidhe e them me fuqi q ju u bt hyjnor.

Ky vizion pozitiv, bujar i njerzimit dhe i bo-ts prfshin nj tejkalim t vazhdueshm tkufijve, nj thirrje pr t jetuar n Krishtin me

ann e Shpirtit t Shenjt. E gjith teologjia duhett interpretohet dhe t mbroj kt kungim tfuqishm mes Perndis dhe njerzimit, njrealitet i prjetuar nga apostujt dhe q shtshprehur nga Shn Joan Theologu kur ai flet

pr at q dishepujt kan dgjuar, kan parme syt e tyre, kan soditur, kan prekur meduart e tyre Fjaln e jets (I Jn.1,1).

Nuk duhet kurr t knaqemi

me kulln ton t fildishtPrve ksaj duhet t ruajm n mendje se

Etrit e Kishs nuk e kan perceptuar kurrteologjin si nj monopol vetm pr specialistt,pr profesionistt q ua msojn t tjerve osepr antart e hierarkis. Nuk ka periudh n

historin e Kishs si ajo e tyrja, q t mos ket

njohur diskutime t shumta dhe kundrshtimeteologjike: homoousion ose homoiousion (ibashkqenshm me Atin ose thjesht i ngjashm),t dyja natyrat n nj person (natyra hyjnoredhe ajo njerzore n personin e vetm tKrishtit, t dy vullnetet n Krishtin (hyjnor dhenjerzor) ose monoteizmi nderimi i ikonaveose ikonoklazma, esenca e Perndis dheenergjit e saj. T gjitha nivelet e hierarkiskishtare qoft episkopati, murgjria, ose laiktishin drejtprdrejt dhe thellsisht t prfshir nmarrjen e vendimeve teologjike. Nuk ka ek-zistuar n at koh kriteri m i vogl i jashtm

pr t vrtetn, i prcaktuar n planin juridik:orthodhoksia sht nj prgjegjsi e prbashktdhe nj detyrim pr t gjith. Natyrisht n njbot si e sotmja e cila sht vendosur jashtdo preokupimi t llojit teologjik, sht e vshtirt imagjinohet gjersia me t ciln feja kishtedeprtuar n t gjitha aspektet e shoqris sasaj kohe. Mjafton t kujtojm sesi Shn Grigorii Niss prshkruan diskutimet teologjike gjatSinodit t Dyt Ekumenik n Konstandinopoj(381): I gjith qyteti zien nga diskutimet teolo-gjike, n paqe dhe n vendet e tregut, rrobaqe-psit e vjetr dhe shitsit e ushqimeve, t gjith

jan prfshir n kto debate (diskutime).Ather n kushtet e bots s sotme, cila

Teologji, liturgji dhe hezikasti(vijon nga faqja 7)

(vijon n numrin e ardhshm)

sht prfshirja e ksaj natyre dinamike tdoktrins n rolin e teologjis sot? Para sgjithash kjo krkon nj vizion m t gjer t botsmadje ne mund t shtojm nj vizion ekumenikq t perceptojm thellsin e misterit qgjendet n do person e n do gj. Gjithmonn jetn njerzore dhe n natyr, ka m tepr

nga shikon syri yn. Duhet t jemi gati ndo moment t krijojm horizonte t reja dhet ndrtojm udh t reja pr t thelluar papushim lidhjen ton me Perndin, me njerzit,por gjithashtu edhe me tr krijesn. Kurr tmos knaqemi me kulln ton t fildisht, meinstitucionet tona akademike apo kishtare.

Liturgjia formon

vet zemrn e KishsNse teologjia sht nj prvoj kungimi, e

cila krkon, ashtu si thot Shn Pavli ti ndri-oj t gjith, q t din sht plani i misterit

t fshehur q prej jetve te Perndia q i krijoit gjitha (Ef.3,9), Kisha garanton vazhdimsinnormative t ksaj prvoje q nga koha apo-stolike duke kaluar n at patristike e deri nditt tona. Megjithat Kisha sht vrtetsishtvet ajo, kur lutet si nj bashksi liturgjike. Nkt mnyr uniteti dhe identiteti i teologjispatristike jan ruajtur me saktsi nga lutja eKishs e cila shpreh teologjin e saj n liturgji.

Ky dimension liturgjik ka prbr nj mjett rndsishm fal t cilit kultura dhe vizioni ibots sipas Etrve mundn t transmetoheshin

n brezat q do t vinin gjat periudhs sekspansionit misionar t Kishs bizantine. Aika lejuar q t mbijetoj Kisha e Lindjes nperiudha krize. sht liturgjia ajo q ka forcuart krishtert e Lindjes gjat katr shekujve tpushtimit otoman, dhe pr m tepr koht efundit p.sh., gjat persekutimeve n Rusin epasrevolucionit, shpesh liturgjia vet ka shrbyersi nj form unike katekizmi. Etrit e Kishsvazhdojn edhe sot t shprehin kt simboldinamik t unitetit dhe t jets, prderisa dheprmenden n do kremtim t liturgjiseukaristike.

Nga kjo del se liturgjia sht nj elementthelbsor, ndoshta m tepr se dika tjetr, ajosht trashguar nga teologjia patristike. Litur-gjia formon vet zemrn e Kishs. N eukaristiqielli reflekton mbi tok dhe toka lartsohet nqiell, ashtu si shkruan Patriarku Gjermanoi iKonstandinopojs n shekullin e 8-t: Kishasht nj qiell toksor, n t ciln Perndia prtejqiejve banon dhe zhvendoset... Ajo u parafigu-rua n patrikt, u shpall n profett, u themeluambi apostujt, u zbukurua nga hierarkt e shenjtdhe u krijua nga martirt.

E gjith teologjia duhet t interpre-tohet dhe t mbroj kt kungim t

fuqishm mes Perndis dhe njer-

zimit, nj realitet i prjetuar nga

apostujt dhe q sht shprehur nga

Shn Joan Theologu kur ai flet pr at

q dishepujt kan dgjuar, kan

par me syt e tyre, kan soditur, kan

prekur me duart e tyre Fjaln e jets

(I Jn.1,1).


9/12


Ajo transmeton 24 or pr ju programe shpirtrore,

kulturore, sociale, historike etj., muzik kishtare, popullore

e klasike, si dhe shrbesat kishtare.

Mir se vini n programin e mngjesit t Radio NGJALLJA!

Gzohu do dit n ZotinMesazhe shpirtrore, t ftuar n studio, informacion, muzik e zgjedhur,

kultur, argtim ndryshe nga t tjert.

Nga ora 8.00 - 10.00

Mngjesi juaj nis ndrysheRadio Ngjallja - Frekuenca e qetsis shpirtrore

Me bekimin e Kryepi-skopit Anastas, Zyra e F-

mijve n bashkpunim meshkolln 9-vjeare shqip-taro-amerikane Protago-nistt organizuan Englishcamp, me pjesmarrjenerreth 45 fmijve t moshs9-13 vje; kryesisht ata qmsojn n kt shkoll dhet tjer nga Shtpia Ortho-dhokse e Shpress si dhenga shkollat e Durrsit. Ve-primtaria u zhvillua nga

17-21 qershor n ambientetpiktoreske t Manastirit tHirshm t Shn Vlashit.

Pr t tretin vit radhazi,nj grup t rinjsh nga SHBAdhan kontributin e tyre,duke ndihmuar n realizimine kampit me tem: T je-mi mirnjohs pr gjith-

ka q kemi: familjen,

natyrn, vendin. Fmijtmsuan si ta shikojn menj sy t ri botn q e rre-thon, pasi donjri prej tyre

ka nj prgjegjsi pr jetn.Qllimi i par i kampit

ishte t msonin m shumpr Perndin dhe si ta fal-nderonin At dhe synimi idyt ishte praktikimi i gjuhsangleze. Programi i kampitishte shpirtror, edukativdhe argtues. Fmijt mo-rn pjes n aktivitete mepundore, lojra, aktrim,muzik, biseda t ndryshmerreth tems. do dit ishtee mbushur me surpriza kufmijt merrnin pjes norn shpirtrore me tema t

tilla si: Pse sht i rndsi-shm krijimi; prse duhet t

kujdesemi pr botn; sisht i pranishm Perndian jetn ton; far bjmne pr t falnderuar Per-ndin; si jetojm ne n ko-munitet me Perndin, ttjert dhe mjedisin ton; si iprdorim talentet tona n

jet etj.Gjithashtu, ata merrnin

pjes n orn e msimit tgjuhs angleze ku u jepej

mundsia pr ta praktikuarat si dhe n orn e punss dors, n t ciln msuanse si bhet nj portret, do-methnia e t cilit ishte: qne jemi ikona t Perndis;si t pikturonin natyrn qne shohim do dit, si tambajm mjedisin t pastrdhe ta ruajm at si dhezbukurimin e nj piliveseprmes s cils u prcollmesazhi q nse nj pilive-s ishte krijuar pr t flutu-

ruar, ngrn, apo pir, nenjerzit jemi krijuar t jetoj-m me Perndin do dit,ta duam At dhe gjith fa-miljen, t afrmit dhe mjedi-sin ton.

Fmijt q ishin t ndarn tri grupe sipas ngjyrave:blu, kafe dhe jeshile, ishint entuziazmuar n prga-titjet pr natn e talenteve,ku shfaqn talente n mu-zik, piktur dhe aktrim; nlojra, dhe t tregoheshin tkujdesshm do dit nsjellje, dhe n baz t ksaj

English Camp, tre vjet eksperienc e dobishme

pr fmijt pjesmarrs n aktivitetet e Kishs son

T jemi mirnjohs pr gjithka

u vlersuan me pik dhemimin e fitoi grupi blu. U

msuan edhe shum kngsi: This is the day, Thatthe Lord has made, I willrejoice, Be glad in it etj.

Kampin e vizitoi edhezv. ministri i jashtm,z. E-lton Gurakuqi, i cili shpre-hu mirnjohje dhe fal-nderim pr organizatort.Ai tha se: Un shoh taniq vajza ime sht shume gzuar, e qeshur dhe k-naqsia e saj sht edhe eimja. T gjith fmijt le t

bhen pjes e ktyre aktivi-teteve, pasi ato jan shpir-trore, edukuese si edhe so-ciale dhe ndihmojn nrritjen e tyre.

Aktiviteti u mbyll me njfestival ku e nderuan mepjesmarrjen e tyre prind-rit e fmijve. Nj prej f-mijve, Anastasi, u shprehse kishte kaluar shummir, kishte zn shumshok dhe ai do ta fal-

nderonte Perndin prgjithka.

Etrit e Kishs thon qforma m e lart e lutjessht lavdrimi dhe fal-

nderimi. Prandaj le t mosngurrojm s falnderuaringa zemra, pasi falnderimisht qendror n jetn ton,sht madje edhe vetesenca e jets s Kishs.Ashtu si Shn Pavli na k-shillon ....duke falnde-

ruar vazhdimisht pr dogj Perndin Atin, n

emr t Zotit ton Jisu

Krisht(Efes. 5:20).Elena Krakulli


10/12


Kalendari i

Liturgjive Hyjnore,

GUSHT 20081 E Premte Dalja e Kryqit. 7

Makabejt. Oshdg. Elesa.(Fillon Kreshma.)2 E Shtun Transf. i lips. tSh. Stefanit, dsh. i I-r.(Bhet Efqeli.)

3 E DIEL 7 MATEUT.Saloma Miroprurse. Osh.Isaaku, Dalmati.6 E Mrkur #Metamorfoza eShptimtarit(Sotirit).9 E Shtun Ap. Matia. 10dsh. n Portn e Bronxt.

10 E DIEL 8 MATEUT.Dsh. Laurenti kr/dhjak,Ksisti i Roms.13 E Mrkur Mbyllja e

Metamorfozs. Transf. i lips.t Maksim Omol.15 E Premte # Fjetja eHyjlindses Mari. Dsh.Tarsizi.16 E Shtun Transf. ipeshqirit t Zotit Krisht.Dhiomedhi, Alkiviadhi.

17 E DIEL 9 MATEUT.Dsh. Mironi, Patrokli,Stratoni, Filipi etj.23 E Shtun Mbyllja eFjetjes s Hyjlindses.

Hierod. Irineu i Lionit.

24 E DIEL 10 MATEUT.Hierod. Kozmai n Kolkondasnga Etolia.29 E Premte Prerja e kokss Joan Pagzorit. Ep.Arkadhi. (Kreshm)

30 E Shtun Aleksandri,Pavli e Joani t Kon/pojs.Oshg. Vriena.

31 E DIEL 11 MATEUT.Vendosja e brezit tHyjlindses.

Adresa e Kishs Orthodhokse

Autoqefale t Shqipris

n Internet:

Internet: www.orthodoxalbania.org

E-mail: [email protected]

Ishte shkrimtar i palodhur -theolog i shquar i shekujve tfundit. Ka lindur m 1749 nga pri-

ndrit arkond t pasur n ishullinNaksos (n mes t Egjeut), AntonKallivurci dhe Anastasia, e cila mpas u b murgesh, Agathia.

U edukua n vendlindje dhe nIzmir t Azis s Vogl (1765-1770) dhe kur u kthye n ishull nvitin 1770, me sa duket pr shkak

t prndjekjeve t turqve, depozitoin kujtesn e tij kolosale nj moridijesh theologjike. Pr m teprather u njoh me etr ajorit, tcilt i zbuluan murgrin.

N nj vizit t shkurtr q brin ishullin Hidra, q banohet ngaarvanitas, takon shn Makarin eKorinthit (17 prill) dhe lidhet me t.Kta t dy do t evidentohen mvon si prijs t lvizjes, e keqkup-tuar ather, s kolivadheve.

M 1775 lundron n Malin eShenjt (Ajonoros). Qethet murgn Manastirin e Dionisit dhe ngaNikolla q quhej merr emrinNikodhim. Meqense donte qetsiabsolute shprngulet n nj qeli

afr Karies (kryeqytet i Athosit),ku kalon pjesn m t madhe t

jets s tij - jetoi edhe n vende ttjera, por pr pak koh, midis ttjerve dhe pr nj vit jetoi i vetmn nj ishull t vogl e t shkret.

Mban korrespondenc edhe mePatrikun shn Grigor V (10 prill)

etj., kopjon kodik (dorshkrime)q t siguronte jetesn dhe njko-hsisht studion. Formulon dhekoleksione, dhe m tepr se njqindvepra autentike dogmatike, ndr-

tuese (shpirtrore), kanonike,himnologjike, shpjeguese etj., norigjinal, t cilat kan rndsi edhenga ana letrare. M t njohura janFilokalia, shumshpirtrore, Prkungimin e vazhdueshm, e buj-shme, t ciln e kundrshtoi dhe ednoi nj patrik i trhequr nga anti-kolivistt, Everjetinosi, trheqs,Lufta e padukshme, frytdhnse,Martirologji i ri, i muar, Timonime kanunet e s drejts kishtare,Sinaksaristi (= jet shenjtorsh)

i prmbledhur, Manuali kshilluesdidaktik.

Duke qen shndetlig q nga1805 oshnari asketik, i prulur, isjellshm dhe i varfr, fjeti m14.7.1809 n Karies, ku ruhet edhelipsani i koks s tij.

At Justini

Nikodhim Ajoriti (14 korrik)

N vigjilje t kremtimit tApostujve t Shenjt Petro dhePavli, do 28 qershor, lagjetorthodhokse autoktone t qytetit tBeratit n t cilat zhvillohej kjofest ishin Goric, Kala, Manga-lem, Vakf. Fmijt e ktyre lagje-ve grumbullonin rrogoza t vjetrn do shtpi dhe ato do t viheshinte Zarizani apo tek ingjiri i Zonjave.Atje, do pare (grupe fmijsh qprfaqsonin lagjet), prgatitnintrikat. N fillim bhej nj kryq dhen mes vihej baballku me maj.N t vendoseshin n mnyr ttrthort rrogozat e grumbulluarduke i shtrnguar me tela. Ktufillonte konkurrenca midis lagjeve,fitonte hprh ai grup q bntetrikn m t madhe. Secili gruptrhiqte trikn e vet dhe e fuste nlum. Ato mbaheshin nga notar tmir me tre-katr tela t gjat qt mos prmbyseshin, por t q-ndronin n ekuilibr. N kt asttriks i hidhnin vajguri dhe i vinin

flakn dhe, derisa ajo merrte mirnuk lshohej. Kur ajo merrte mir,

lshoheshin t gjitha trikat dhe herpas here i hidhnin uj q flaka tshtohej. Ktu lindte nj gar e dyt;cila trik do t kishte flakn m tmadhe; m tej dhe nj gar e tret;cila trik do t qndronte m gjatndezur.

N kt dit n mbrmje t 28

Trikat

Evokimi i nj tradite berataseqershorit, kalarinjt, Peroi, Vakfivinin n Goric e Mangalem dhe

shikonin bukurit e trikave duke ishoqruar ato me kng.

Kjo fest sht sa origjinale etipike beratase, po aq dhe e bukur,prandaj ajo duhet riprtrir si festpr t treguar veantin beratase.

Jorgji Bendi

Vlen t prmendet roli i madh iklerit orthodhoks jo vetm si krijuesvlerash kulturore, por dhe si ruajtsi tyre. Kishat e manastiret u bnvendet ku u shkruan, u kopjuan dheu ruajtn n shekuj jo vetm tekstefetare filozofike e letrare, por edhekronika t gjalla t historis s po-pullit. Ruajtja dhe transmetimi i tyrekrkoi shpeshher sakrificat dhevetmohimin e klerit t thjesht.

Kshtu, n nj shnim t vitit1356, n nj kodik t Beratit, pr-shkruhet vetmohimi i priftit Theo-dul, i cili, gjat rrethimit t qytetit

nga serbt, transportoi n krah nnj vend t sigurt bibliotekn e

Mbrojts t vlerave kulturore

manastirit t Shn Gjergjit pr tashptuar nga djegia e sigurt. Tnjjtn gj bri, m 1399, igumeni imanastirit t Shn Nikolls n Pe-rondi, Dhanaili, i cili shptoi biblio-tekn e pasur t manastirit dhe iadorzoi pr ta ruajtur fisnikut Teo-dor Muzaka.


11/12


Mijra besimtar t ardhur nga Elba-sani, Durrsi, Tirana, Kavaja e vise t

tjera t Shqipris si dhe besimtar eklerik nga Mali i Zi erdhn edhe ktvit pr t kremtuar bashkrisht festn eShn Joan Vladimirit n fshatin ShnJoan (Jon), 6 km larg Elbasanit. Mana-stiri i Shenjt i ktij shenjtori sht kthyertanim n traditn e qmotshme t pele-grinazhit. Kisha e restauruar vitet e fu-ndit dhe ambientet rreth e qark saj bjnt mundur kremtimin n kushte t pr-shtatshme lutjeje e qetsie shpirtrore.

Besimtart e shumt erdhn e u lutnpran lipsaneve t shenjtorit qysh n

mbrmje dhe gjith natn e 3 qershorite n t gdhir 4 qershor. Agripnin edrejtoi Hirsi Nikolla. Pr kt manastirsht bekim i veant dhe i madh qeniae lipsaneve t shenjtorit. Mesha hyjnoren mesnat u krye nga at Benedikti ngaMali i Zi, si dhe at Pavli Dimashi, atGjerasimi dhe dhjak Andoni. Mesh ukrye srish t nesrmen, m 4 qershor,t ciln e drejtoi Episkop Nikolla. N tmorn pjes t gjith klerikt e Elbasanit.

Procesionin e lvizjes rreth kishs tlipsanit me qirinj e ndoqn t gjithbesimtart e mbledhur pr fest. Ataishin aq t shumt, sa ishte e vshtiredhe lvizja me arkn e shenjtit n mest tyre. Por ndihma e studentve t Aka-demis Teologjike t Shn Vlashit dheprofesorve t saj ishte e gjithanshmedhe tepr frytdhnse. Ajo bri q shr-besat t kryheshin n qetsi e devocion.Kori i muziks bizantine i Akademismbushi me zrat e bukur hapsirn efests dhe lutjet ndaj shenjtit u kryen ms miri.

N pritjen e organizuar me rastin epanairit erdhn autoritetet zyrtare siprefekti i qarkut Elbasan, zoti ShefqetDeliallisi, Kryetari i Bashkis s qytetitz. Qazim Sejdini, deputeti z. Aurel By-lykbashi, kryetari i komuns Bradasheshz. Sabri Sallaku etj. Hirsi Nikolla dheklerikt pjesmarrs zhvilluan nj bisedt ngroht e shum dashamirse me ta.Pasdite von kisha dhe Manastiri i ShnJoan Vladimirit u kthye n qetsin e tijt mparshme, ndonse grupe besimta-rsh vazhdonin t vinin ende pr t nde-

zur qirinj e lutur n kish.At Stavri ipi

3 ikonat orthodhokse mrekullibrse dhe m t nderuara nga besimtart bullgar, t s Tr-shenjts, Hyjlindses Mari, nga manastiret e Bakovo, Troian dhe Rila, jan kto dit n Sofje. Atojan vendosur n mjediset e monumentit dhe kishs kushtuar shn Aleksandr Nievskit.

Patriarku Maksim bri nj lutje publike pr shndetin dhe mirqenien e t rinjve bullgar dhe fmijvet smur.

Kjo nism u ndrmor nga Sinodi i shenjt n bashkpunim me disa nga organet m t njohura tmediave n Bullgari, kushtuar moshave t reja me moton Jo drogave, jo alkoolit, jo dhuns.

Arkeologt mendojn se kan

gjetur kishn m t lasht

Mediat jordaneze raportojn se nj gruparkeologsh kan gjetur n Rihab kishn ekrishter m t vjetr n bot.

Nn kishn e vjetr kushtuar Shn Gjergjit(zona e Rihabit ka rreth 30 kisha), arkeologtmendojn se kan gjetur at qe e cilsojn sinj kish t prdorur midis viteve 33-70 pasKrishtit.

Sipas arkeologve n shpelln nn kish ugjet nj vend i veuar pr lutje, i vetmi n llojine vet, q ka shrbyer si kish e hershme dhen vitet e persekutimit t t krishterve.

Me grmimet e mtejshme shpresohet tgjenden konfirmime m t sakta pr ktohipoteza.

Gjermania i krkon Turqis rihapjen

e kishs s Tarsit

Sipas agjencive t shtypit, Gjermania i ka krkuarTurqis t lejoj rihapjen e nj kishe n qytetin jugort Tarsit.

Digjen 2 kisha kopte n Egjipt

Qershori shnoi djegien edhe t 2 kishavet tjera kopte n Egjipt, t fundit n zonn eKafr el Sheij.

Megjithse nuk ka nj pozicion zyrtar prngjarjen, besimtart e krishter kopt, qprbjn m pak se 10 pr qind t popullsiss Egjiptit, jan t friksuar se kto episodejan n vazhdn e dhuns s militantve isla-mik kundr tyre, q shprthen n mnyrperiodike dhe arrin deri n djegien e vendeve

t kultit, t shtpive e dyqaneve t t krishter-ve, madje deri n vrasje.

Zhvillim negativ n Kishn Anglikane

Kryesia e Kishs Anglikane i hapi rrug dorzimitt episkopve femra, duke e futur kishn n kriz menj pjes mjaft t gjer t saj q krkonte t respektohejtradita kishtare. Tashm mendohet se nj numr mjafti madh besimtarsh e kleriksh q nuk i pranojn ktondryshime do shkputen prej saj dhe do ti ribashkohenpas shekujsh kishs katolike.

Kur disa dekada m par Kisha Anglikane lejoidorzimin e grave, m shum se 500 klerik u shkpu-tn prej saj. Ndrsa pas vendimit t fundit mendohet

se numri i klerikve q do t largohen do t jet disaher m i madh.

Ikonat m t shenjta bizantine ekspozohen n Sofje

Kjo go-din besohetse sht ve-ndi i lindjesi ApostullPavlit dhe kaqen nj ki-sh ortho-dhokse ekthyer nmuzeum.

aste nga sjellja dhe nderimi i ikonave.

Kremtim me madhshtii Panairit t ShnJoan Vladimirit


12/12


Pas bisedimeve t gjata ndrmjet prfa-qsuesve t Patriarkans Ekumenike, Kishss Shqipris dhe autoriteteve shqiptare, u for-mua me Hirin e Perndishm Sinodi i Shenjt iKishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris.T shtunn, m 18 korrik, u b n qytetin e Be-ratit fronzimi i Hirsis s Tij, Mitropolitit tBeratit, Vlors dhe Kanins, Ignatit (64 vje), icili rrjedh nga nj familje arvanitase dhe fletgjuhn shqipe; nga Fortlumturia e Tij, Kryepi-skopi i Tirans, Durrsit dhe i gjith Shqipris,Imzot Anastasi dhe nga prfaqsuesit e Patri-

arkans Ekumenike, Eminenca e Tij, Mitropolitii Pergjit, Evangjelos dhe Eminenca e Tij, Mi-tropoliti i Filadelfias, Melitoni.

Po at mbasdite, Fortlumturia e Tij, Kryepi-skopi Anastas dhe Hirsia e Tij Mitropoliti iBeratit, Ignati, duke prbr brthamn e part Sinodit t Shenjt t Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris, s bashku me dy Mi-tropolitt e lartprmendur, prfaqsues t Patri-arkans Ekumenike, t cilt q n vitin 1992morn pjes n negociatat me autoritetet shqip-tare, mbajtn n Tiran Sinodin e Shenjt. Gjatksaj mbledhjeje historike, u shqyrtuan shtjeurgjente t Kishs s Shqipris, u pranuandorheqjet e parashtruara para pak kohsh tHirsis s Tij, ish-Mitropolitit t Gjirokastrs,Aleksandrit dhe t Hirsis s Tij, ish-Mitropolititt Kors, Kristodhulit (t cilt nuk u pranuankategorikisht nga autoritetet shqiptare pr shkakt kombsis) dhe m pas u zgjodhn dy Hie-rark shqiptar.

Mitropolit i Kors u zgjodh ArkimandritiJoan Pelushi (43 vje), pedagog dhe nndrejtori Akademis Teologjike t Kishs s Shqipris,i cili ka mbaruar Fakultetin e Kryqit t Nderuar

Prvjetor i shnuar pr Kishn ton

10 vjet m par u formua Sinodi i Shenjti Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris- Ky material sht botuar n gazetn Ngjallja, t gushtit 1998 -

(Holy Cross Orthodox School of Theology), nBoston t Ameriks dhe kreu studime pasuni-versitare n po kt Fakultet, dhe Episkop i Apo-llonis u zgjodh Ikonomi Kozma Qirjo (77 vje),

i cili gjat viteve t persekutimit vazhdonteheroikisht t pagzonte dhe t kryente LiturgjinHyjnore. T hnn, m 20 korrik, n KishnKatedrale Ungjillzimi i Hyjlindses n Tiran,nn drejtimin e Kryepiskopit Anastas, me pjes-marrjen e nj numri t madh besimtarsh, u bhirotonia e Mitropolitit t Kors dhe t enjten,m 23 korrik, do t bhet n t njjtn Kishhirotonia e Episkopit t Apollonis. Sot u larguanpr n Konstandinopoj prfaqsuesit e Patri-arkans Ekumenike.

Pas zhvillimeve t msiprme, Sinodin eShenjt t Kishs Orthodhokse t Shqipris,t krijuar nga episkopt aktiv, e prbjn Fort-lumturia e Tij, Kryepiskopi i Tirans, Durrsit

dhe i gjith Shqipris, Imzot Anastasi, Kryetar;Hirsia e Tij, Mitropoliti i Beratit, Vlors dheKanins, Ignati; Hirsia e Tij, Mitropoliti i Kor-s, Joani dhe Hirsia e Tij, Episkopi i ApollonisKozmai, antar.

Zgjidhja e ktij problemi t vshtir, i cili preo-kupoi pr shum koh palt, dhe veanrishtorthodhokst e Shqipris, pati nj pranim dhemiratim t prgjithshm.

Tiran, m 21 korrik 1998KRYEPISKOPATA E HIRSHME

2008: Sinodi i Shenjt i

Kishs Orthodhokse Auto-qefale t Shqipris pr-

bhet nga Kryepiskopi

Anastas, kryetar; Mitro-

politi i Beratit Ignati, Mi-

tropoliti i Kors Joani,

Mitropoliti i Gjirokastrs

Dhimitri, Episkopi i Apo-

llonis Nikolla, Episkopi i

Krujs Andoni; Kryese-

kretar i Prgjithshm, Pro-

topresviter Jani Trebicka.

1998 - Sinodi i ringritur i Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqipris

Documents

Gazeta e Korrikut 2008