Gazeta e Shtatorit 2007

7/31/2019 Gazeta e Shtatorit 2007

1/12


2/12

2 NGJALLJA SHTATOR 2007

Ne, pelegrin t krishter nga e gjith Evropa dhe m tej,dshmojm pr fuqin transformuese t ksaj drite, q sht me fuqishme se terri, dhe e shpallim si shpres q prqafon t gjithaaspektet pr Kishat tona, pr gjith Evropn dhe pr botn mbar.

N emr t Perndis s Trinishm, At, Bir dhe Shpirt i Shenjt, jemi mbledhur n qytetin e Sibiut, Rumani (4-9 shtator 2007). Kjo Asa-mble e Tret Ekumenike Evropiane u karakterizua nga pasuria e spiri-tualitetit dhe tradits Orthodhokse. Ritheksojm dhe rinovojm impe-njimet serioze q kemi marr n Bazel dhe Grac dhe shprehim keqar-dhje q deri m sot nuk kemi arritur t prmbushim disa nga ato. Me-gjithat, besimi yn n fuqin transformuese t Drits s Krishtit shtm i fort se errsira dhe shkurajimi, se fatalizmi, se frika dhe indiferenca.

Asambleja jon e Tret Ekumenike Evropiane nisi m 2006 nRom dhe vazhdoi m 2007 n Witemberg. N kuadrin e ktij pelegri-nazhi ekumenik u organizuan takime t shumta rajonale, ve atij t Kisha-ve Orthodhokse n Rodos dhe atij t t rinjve n St. Maurice. Presimme gzim impenjimin e t rinjve dhe kontributin q ata kan ofruar pr Asamblen. E mbshtetur dhe e motivuar ngaCharta Ecumenica,Asambleja jon oi prpara punn e nisur n asamblet e mparshmedhe ishte nj rast pr shkmbimin e dhuratave dhe pasurimin reciprok.

Nuk jemi t vetm n kt pelegrinazh. Krishti sht me ne dhen radhn e dshmitarve (Heb. 12,1), na shoqrojn martirt bashk-kohor: dshmia e jets dhe e vdekjes s tyre na frymzon individu-alisht dhe si trup. N kungim me ta, impenjohemi t veprojm n mnyrq Drita e Krishtit t transfiguruar t shklqej nprmjet dshmivetona, t rrnjosura thell n lutjen dhe dashurin. Kjo sht prgjigjja jon e prulur ndaj sakrifics s jetve t tyre.

DRITA E KRISHTIT N KISH

Drita e Krishtit na bn q t rrojm pr t tjert dhe n kungimmidis nesh. Dshmia jon n favor t shpress dhe unitetit do t jet e besueshme pr Evropn dhe pr botn vetm nse vazhdojmrrugtimin drejt unitetit t dukshm. Unitet nuk do t thot uniformitet.Ka nj vler t pamat n rikthimin tek eksperimentimi ikinoniasdhe n shkmbimin e atyre dhuratave shpirtrore, t cilat q nga fillimii kan dhn forc lvizjes ekumenike.

N Sibiu kemi ndjer srish plagn e dhimbshme t ndarjes midisKishave tona. Kjo ka t bj edhe me kuptimin q i japim unitetit tsaj. Zhvillimet e dukshme historike dhe kulturore n Krishterimin lindor dhe at perndimor kan kontribuar n kto ndryshime, dhe kuptimi i

tyre krkon vmendjen ton urgjente dhe nj dialog t vazhdueshm.Jemi t bindur se familja e gjer kristiane duhet ti prballoj shtjet

doktrinore dhe duhet gjithashtu t krkoj nj konsensus m t gjer pr sa ka t bj me vlerat morale q rrjedhin nga Ungjilli dhe nj stil t be-sueshm jetese, q t dshmoj n gzim Dritn e Krishtit n botn tonlaike ekzigjente dhe moderne, n sfern private ashtu si edhe n at publike.

Spiritualiteti yn i krishter prbn nj thesar t vyer: pasi e ke hapur, t tregon shumllojshmrin e pasurive t tij dhe i hap zemrat to-na ndaj bukuris s fytyrs s Jisuit dhe fuqis s lutjes. Vetm nsei jemi m afr Zotit ton Jisu Krisht mund t afrohemi m shum midisnesh dhe t provojmkinonian e vrtet. Nuk mund t mos i ndajmkto pasuri me t gjith burrat dhe grat q krkojn drit n kt kon-tinent. Dshmia jon ndaj drits s Krishtit i korrespondon nj impenjimi besnik pr t dgjuar, jetuar dhe ndar historit tona t jets dhe prvojate jets dhe t shpress q na kan modeluar si dishepuj t Krishtit.

DRITA E KRISHTIT PR EVROPN

Mendojm se do qenie njerzore sht krijuar sipas imazhit dhengjashmris s Perndis (Gjen.1,27) dhe meriton t njjtinrespekt e dashuri pavarsisht nga ndryshimet n besim, kultur, mosh,gjini, origjin etnike, q nga nisja e jets deri n vdekjen natyrale. Dukeqen t ndrgjegjshm pr rrnjt tona t prbashkta jan shum mt thella se dasit tona, ndrsa krkojm rinovimin dhe unitetin dhe qt kuptojm rolin e Kishave n shoqrin e sotme evropiane, jemi prqendruar n takimin me persona t besimeve t tjera.

...N historin ton evropiane ka pasur periudha t ashprakonfliktesh, por edhe periudha bashkjetese paqsore midis personavet t gjitha besimeve. Sot nuk ka alternativ tjetr ve dialogut: jo njkompromis, por nj dialog jete n t cilin mund t themi t vrtetn ndashuri. T gjith kemi nevoj t msojm m shum mbi t gjitha besimet dhe rekomandimet eCharta Ecumenica duhet zhvilluar mtej. I drejtojm nj apel bashkvllezrve tan t krishter dhe gjithatyre q besojn n Perndin, n mnyr q t respektojn t drejtne personave t tjer pr liri fetare, dhe shprehim solidaritetin ton pr komunitetet e krishtera q jetojn n Lindjen e Mesme, n Irak ose n pjes t tjera t globit si minoritete fetare dhe ndiejn q qenia e tyrekrcnohet.

Shum nga ne jan mirnjohs q kan mundur t provojnndryshimet e thella n Evrop n dhjetvjeart e fundit. Evropa shtm shum se Bashkimi Evropian. Si t krishter, ndajm prgjegjsin pr t plazmuar Evropn si nj kontinent paqeje, solidariteti, pjes-marrjeje dhe zhvillimi t mundshm.

DRITA E KRISHTIT PR GJITH BOTN

F jala e Perndis v n vshtirsi ne vet dhe kulturn evropiane:nuk duhet t jetojn m vetm pr vetveten, por pr At q vdiq pr ta dhe u ringjall. T krishtert duhet t lirohen nga frika dhe ko- pracria e pangopshme q na shtyn t jetojm vetm pr veten, t pa-fuqishm, me paragjykim dhe t mbyllur. Ndrsa Fjala e Perndis nafton t mos shprdorojm pasurin e muar t atyre q n 60 vitet efundit kan punuar pr paqen dhe unitetin n Evrop. Paqja sht njdhurat e jashtzakonshme dhe e vyer. ... Ne refuzojm luftn si mjet pr zgjidhjen e konflikteve, dhe pr zgjidhjen e tyre promovojm mjetet jo t dhunshme, dhe shprehim shqetsimin ton pr garn e riarmatimit.Dhuna dhe terrorizmi n emr t besimit jan nj mohim i fes.

Drita e Krishtit shklqen mbi termin drejtsi, duke e lidhur memshirn hyjnore. E ndriuar kshtu ajo i shpton do pretendimi tdykuptimt. N gjith botn - edhe n Evrop - procesi aktual iglobalizimit radikal t tregut po thellon ndarjen e shoqris njerzoren fitimtar dhe t humbur, zvoglon vlern e personave t panumrt,ka implikime katastrofike pr mjedisin dhe, n mnyr t veant, pr ndryshimet klimatike, dhe nuk rezulton i prputhshm me nj t ardhmet mundshme pr planetin ton.

O Krisht, Drita e vrtet, q ndrion dhe shenjtron do njeri qvjen n kt bot, u shnoft mbi ne drita e fytyrs Sate, q n at tmund t sodisim dritn e paafrueshme dhe drejto hapat tan pr tvn n jet porosit e Tua. Na jep shptimin dhe na drejto n Mbre-trin Tnde t prjetshme, sepse Ti je Krijuesi yn dhe Dhnsi igjithkaje q sht e mir. Shpresa jon mbetet tek Ti dhe Ty t thurimlavde, tani e prher. Amin!

Nga Mesazhi final i Asambles s Tret Ekumenike Evropiane, Sibiu, Rumani E shtun, 8 shtator, e Kremtja e Lindjes s t Trshenjts Mari

DRITA E KRISHTIT IU NDRITT T GJITHVE!


3/12

SHTATOR 2007 NGJALLJA 3

Kisha Orthodhokse e Shqipris n vitet e diktaturs komuniste

(vijon n faqen 4)

- 2. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipris viktima e madhe e Lufts s Ftoht.-

(vijon nga numri i kaluar)

N mars 1948 prkeqsimi i marrdhnieve

midis BS dhe Jugosllavis arriti kulmin. Staliniakuzoi hapur Titon pr devijim nga parimet emarksizm-leninizmit, ndrsa n qershor t po atijviti Jugosllavia u prjashtua nga radht e Komin-form-it. Kto zhvillime i dhan dor Enver Ho-xhs pr t lar hesapet me kundrshtart etij, t cilt pas Plenumit VIII e kishin vn meshpatulla pr muri. N vijim ai e orientoi vendindrejt atdheut t komunizmit, duke e shnd-rruar brenda nj kohe fare t shkurtr n njhallk aktive t antagonizmit midis Kampit So-cialist e Bots s Lir. Ishte periudha kur globipo prjetonte pasojat dramatike t Lufts s

Ftoht. Nga ana e saj, propaganda komunisten Shqipri shfrytzoi t gjitha mjetet q dispo-nonte, prfshir edhe ato fetare, duke implikuar n kt Luft jo vetm shtetasit e saj, por dhe emi-grantt shqiptar q jetonin kryesisht n SHBA.

N fakt, Qeveria e Tirans kishte t paktntri arsye t forta pr t br pr vete shqiptart eAmeriks: 1) T shfrytzonte autoritetin e tyrepr t ndrhyr pran qeveris amerikane pr antarsimin e Shqipris n OKB, 2) T sigu-ronte ndihma monetare n dollar, t cilat do timerrte prej tyre n form huaje, 3) T krijontenj opozit t fuqishme kundr bashkatdhetar-

ve antikomunist t ardhur nga Evropa, t ciltishin detyruar t largoheshin nga atdheu menj-

her pas ardhjes s komunistve n pushtet.Hapi i par pr t vn n jet kt qllim ishte prpjekja pr krijimin e lidhjeve t ngushta meepiskopin Theofan Noli, i cili gzonte popullaritett padiskutueshm jo vetm n radht e ortho-dhoksve, por t t gjith shqiptarve t SHBA,

pa dallim feje. Ajo nuk ngurroi t shfrytzonte nmnyr t pandershme ndjenjat e tij atdhetare,

ndrrn e tij t parealizuar gjat Revolucionitt Qershorit pr nj Shqipri m t mir.

T drguarit e Enver Hoxhs n Boston uinformuan pr gjendjen e vshtir n t cilnndodhej asokohe Noli, e cila i kushtohej faktitse komuniteti orthodhoks i drejtuar prej tij nuk kishte prej vitesh lidhje organike me asnj Kishapo Patriarkan Orthodhokse t bots. Ata pre-mtuan se do t ndrhynin pran Kryesis s Ki-shs s Shqipris pr t br t mundur pr-fshirjen e ktij komuniteti n juridiksionin e saj.Sigurisht q komunistve nuk u interesontembarvajtja e punve kishtare t shqiptarvet Ameriks. Qllimi i tyre nuk ishte t ndih-mohej Fan Noli kishtarisht, por t shfrytzohej politikisht.

Sipas t gjitha gjasave, Kryepiskopi i ather-shm, Kristofor Kisi, njohs i mir i tradits kish-tare dhe i kanoneve t shenjta, nuk e pranoi nj propozim t till, prderisa prfshirja e shqipta-rve orthodhoks t Ameriks n juridiksionine Kishs Orthodhokse Autoqefale t Shqiprisnuk ishte vetm shtje prfshirjeje personash, por edhe territori kishtar. Gjithsesi, Tomosi Pa-

Me bekimin e Hirsis s TijJoanit, n Mitropolin e Shenjt t Kors u zhvillua kampingurinor Ngjallja e Krishtit, pran manastirit t Shn Joan Pro-dhromit, n Voskopoj.

Nga 12 deri m 21 korrik, u

zhvillua kampi i vajzave me pje-smarrjen e 53 vetave, ku 42 ishinkampiste, pjesa m e madhe e tcilave merrnin pjes pr her tpar n nj kamping. Drejtuesshpirtror ishte kleriku at Ilia Kot-milo dhe drejtuese kampi KalinaThimo.

Ndrsa kampi i djemve u zhvi-llua nga 21 deri m 30 korrik, dhemorn pjes 53 vet, 41 prej t ci-lve ishin kampist t moshs 13deri 16 vje. Drejtues shpirtror ikampit ishte kleriku at KostandinMujo dhe drejtuesit e rinis MihalSonellari dhe Vangjel Qazimllari.

Tema qendrore e ktij kampinguishte: Shkoni dhe msoni. Tematkryesore u prqendruan n pjesnga Veprat e Apostujve, Letrat dhedisa pjes nga Ungjilli, t cilat kant bjn me veprn hierapostoliket Kishs. Gjithashtu, u zhvillua njcikl katekizmi, ku u fol mbi Simbo-

lin e Besimit, kreshmn, shenjtort,ikonat, lutjen e misteret e shenjta.

T dy kampingjet patn nj pro-gram t ngarkuar me lojra dheaktivitete te shumta e t larmishmeargtuese, si edhe ekskursione nvendet piktoreske t zons.

Edhe shrbesat kishtare t krye-ra n kishn e Shn Joan Prodhro-mit lan gjurm tek t rinjt, t cilt

ishin pjesmarrs n to dhe psalnine kndonin t gjith s bashku..

Kampingu Ngjallja e Krishtit, Voskopoj 2007

N kamp u zhvilluan dhe konkur-se me krijime, si poezi e vizatime.Gjithashtu, pas dreks dhe darks,t gjith s bashku kndonin kngt ndryshme fetare e tradicionale.

Ishte vrtet bukur t shikoje trinjt t qndronin si nj familje.Mes shoqrish t reja t krijuara

n emrin e Krishtit, u mbyll edheky kamping, pr lavdi t Perndis. Mihal Sonellari


4/12


trikanor i Autoqefalis prcaktonte qart se Ki-

sha e Shqipris prbhet nga provincat dhekomunitetet orthodhokse q ndodhen brenda t perndishptuarit Shtet Shqiptar. Shtrirja e juridiksionit t Kishs son deri n Amerik kon-vertohej n interferenc juridiksionale n dmt nj Kishe tjetr vendore, e barabart kjo meekzistencn e dy pushteteve kishtare paralele,gj q kanonet e shenjta e ndalojn rreptsisht.

Kundrshtimit t Kisit komunistt iu prgji-gjn me terror. M 25 gusht 1949 e dbuan medhun nga froni i Kryepiskopit, duke vendosur n vend t tij Pais Vodicn, nj prift i ve, pjes-

marrs aktiv gjat viteve t Lufts n radht eUshtris Nacionallirimtare. Pr m tepr, dukemarr shkas nga mosbindja e Kryepiskopit Kisi,Presidiumi i Kuvendit Popullor shpalli, m26.11.1949, dekretin nr. 743, me an t t cilitkomunitetet fetare detyroheshin t hartonin sam shpejt statutin e tyre dhe tia paraqesnin pr miratim qeveris. Ishte e vetmja mnyrq t njiheshin nga Shteti si persona juridik dhet lejoheshin t ushtronin qoft edhe n kushterobrie veprimtarin e tyre (Neni 7). Organetudhheqse qendrore t komuniteteve fetaredetyroheshin gjithashtu t dorzonin brenda dy

muajve n Kryesin e Kshillit t Ministravelistat me emrat e t gjith funksionarve fetar, prej t cilve do t qndronin n detyr vetmata q regjimi do ti konsideronte t prshtat-shm (Neni 36).

Pr arsyet q u prmendn m lart, n bazt dekretit nr. 743, komunistt krkuan nga PaisVodica t prgatiste sa m shpejt Statutin e rit Kishs. U caktuan edhe antart e komisionitq do ta hartonin at, por procedurat normaleq u ndoqn pr kt qllim u konsideruanvonesa t papranueshme. Pr pasoj, ishin juristt e Kryeministris ata q prgatitn pr aprovim tekstin prfundimtar t Statutit, gjat punimeve t Kongresit Kleriko-laik m 1-5shkurt 1950. Duke mos prjashtuar ktu asnenet 1 dhe 9, me t cilat sanksionohej dshirae regjimit pr t kontrolluar politikishtkomunitetin orthodhoks t Fan Nolit dhe pr t prar kolonin shqiptare n SHBA ( I gjith kleri dhe populli orthodhoks i Republiks

Popullore t Shqipris. .. prbhet prej t gj ith or thodhoksve q banojn brendaterritorit t Republiks Popullore t Shqi-

pris, si edhe prej atyre Shqiptarve Ortho-dhoks q banojn jasht Atdheut , Mevendim t Kshillit Mikst mund t krijohenepiskopata pr Shqiptart Orthodhoks

jasht shtetit, t varura nga Kisha Shqiptaremm ), gati t gjitha nenet e Statutit t rikonfirmonin vullnetin e komunistve pr tashndrruar Kishn Orthodhokse Autoqefale tShqipris n nj bastion t Lufts s Ftoht.Lihej t kuptohej qart se Kishat Orthodhokset bots ndaheshin n dy kampe: n progresistedhe joprogresiste. Sipas nenit 5, Kisha Ortho-dhokse Autoqefale e Shqipris do t mbantelidhje bashkpunimi vetm me ato KishaOrthodhokse motra, t cilat interpretojn dhe

praktikojn drejt parimet e larta ungjillore ,t cilat nuk ishin vese Kishat Orthodhokse tvendeve komuniste. Nga ana tjetr, fakti q nStatut nuk prmendej fare fjala patriarkan,ishte mjaft domethns.

Prtej Atlantikut ngjarjet e dhimbshme ngjirin e Kishs son bn m shum buj ngapritej. Kundrshtart e Fan Nolit gjetn rastinta akuzonin at si komunist, pikrisht n astetkur senatori amerikan Joseph McCarthy kishtengritur nj komision t posam, q hetonte pr veprimtari t mundshme t qytetarve ameri-kan n favor t Bllokut Lindor. Prpara ktijkomisioni u thirr edhe Fan Noli, i cili hodhi po-sht me forc akuzat e ngrituara n baz t provave t paraqitura n Kongresin Amerikannga Harold McLain, njra prej t cilave e

konsideronte fajtor pr largimin e Kristofor Kisitnga froni i Kryepiskopit t Shqipris.

Pr hir t s vrtets, duhet thn se Fan Noli ishte tepr demokrat pr t qen komunistdhe tepr besimtar pr ti shrbyer terrorit atesitt Enver Hoxhs. Madje, me kalimin e kohsqndrimi i tij ndaj Qeveris s Tirans bhejgjithnj e m kritik. Dshmia m bindse pr kt sht se vet diktatori shqiptar ishte ai q pengoi Nolin t kalonte ditt e fundit t jets nShqipri, ndrsa koh pas vdekjes s tij (mars1965), kryeministri i athershm MehmetShehu, ndonse n mnyr jozyrtare, shprehejse po t jetonte edhe ca, do ta kishte shkelur.

Gjat periudhs kur marrdhniet midis Shqi- pris dhe Bashkimit Sovjetik njohn lulzim t plot, n fillimet e s cils largohen nga radhte hierarkis dhe prndiqen barbarisht bartsitautentik t fryms tradicionale orthodhokse siKristofor Kisi dhe Irine Banushi, krert filoko-munist t Kishs Orthodhokse Autoqefale tShqipris u shndrruan n tellall t flakt t propagands shtetrore. Shpeshher fajsohet pr kt Patrikana Orthodhokse e Rusis, met ciln kta krer deklaronin se mbanin lidhjet ngushta. N fakt nuk ishte kjo q nnshtroiKishn e Shqipris, por ishte regjimi diktatorial

i Enver Hoxhs ai q kishte flijuar n altarin emiqsis sovjeto-shqiptare do aspekt t jetss shoqris shqiptare, pjes e pandar e s ci-ls ishte edhe Kisha Orthodhokse e Shqipris. Nga ana tjetr, Kisha e Rusis jo vetm q mbetin pozita kanonike, por u kujdes q edhe Kishae Shqipris t ishte e till. Dihet tashm sePatriku i athershm i Mosks Aleksej u pr- poq t normalizonte marrdhniet ndrmjet Pa-trikans s Konstandinopojs dhe Pais Vodics, por komunistt shqiptar e konsideruan ktveprim t tij si ndrhyrje n dm t pavarsiss Kishs son.

N kt kuadr, konsiderohet e pabaz pikpamja e shprehur nga ndonj studiues, se

neni 4 i statutit t 1950-s, i cili krkon vetmq Funksionart fetar t jen shtetas shqip-tar, dhe jo me gjak shqiptari, kishte si qllimt lejonte ardhjen n Shqipri t episkopve rus! Nuk sht e vrtet se komunistt nuk ishin tinteresuar pr kombsin e funksionarvefetar. Thjesht e shprehnin kt me terma ttjer, me nj gjuh internacionaliste paksa tkamufluar, si p.sh. besnik t popullit e t At-dheut (term q prdoret n nenin 13 t Dekretit743, dat 26.11.1949, por edhe n nenin 4 tStatutit t 1950-s). N fund t fundit, kohavrtetoi se n m shum se dhjet vite marrdh-

niesh t shklqyera me BRSS, n Shqipri nuk u vendos ndonj episkop rus. Pati vetm nj vi-zit nga episkopi i Odess, Nikoni, i cili ktheu pr kortezi vizitn q kishte m par n BS njdelegacion i Kishs Orthodhokse Autoqefale tShqipris. N kt mnyr bie posht automa-tikisht edhe pretendimi se Kryepiskopi Anastaserdhi n Shqipri n saje t ktij neni.

Pas vdekjes s Stalinit, politika fetare e tcilit ishte m e moderuar se ajo e Hrushovit,Kisha jon, por edhe komunitetet e tjera fetarembetn n hije. Gjendja u b akoma m e nder pas afr imit me kinezt, t cilt ishin krejtindiferent ndaj feve monoteiste. N vitin 1963u bn disa ndryshime n dekretin nr. 743. Njohja nga Shteti e Komuniteteve Fetare dherevokimi i njohjes s tyre nuk do t ishin mkompetenc e Presidiumit t Kuvendit Popullor, por e Kshillit t Ministrave. Kjo do t thoshtese, n nj koh kur pr prerjen e nj peme ullirikrkohej miratimi i Kuvendit Popullor, pr zhdukjen e institucionit shumshekullor t fesmjaftonte nj e rn e lapsit n zyrat e Kryemi-nistris. Megjithat ky ishte vetm fillimi. Komu-nistt nuk e kishin thn ende fjaln e fundit.

Kisha Orthodhokse e Shqipris n vitet e diktaturs komuniste- 2. Kisha Orthodhokse Autoqefale e Shqipris viktima e madhe e Lufts s Ftoht.-

(vijon nga faqja 3)

Pirro Kondili (vijon n numrin e ardhshm)


5/12


N mjedisin e bukur dhe pik-toresk t Ardenics, aty ku ndodhetManastiri shekullor Lindja e Hyj-lindses, m 8 shtator u prjetuadita e gzimit pr t gjith t krish-tert orthodhoks.

Ditn e kujtimit t Lindjes s tTrshenjts, me bekimin eMitropolitit t Beratit, imzot Ignatit,n kt manastir u celebrua cere-monia m kataniktike, festive dhem e dashur e t krishterve ortho-dhoks, ajo e agripnis. Agripnianisi n orn 2200. Lutjet i hapiShrbesa e Pasdarks s Vogl pasi

u dgjuan goditjet e talants spar. Duke par pjesmarrsit eshumt t ardhur nga zona t ndry-shme t Shqipris, vreje fytyrat gzuara, t gjalla, q me shpre-stari krkonin bekimin e Perndisnprmjet Perndilindses. Brendan kish dgjoheshin zrat e psal-tve q himnonin Perndin dheNnn e Tij, t grshetuar dhe har-monizuar bukur e njzri me zrate besimtarve. Pasi u dgjua tro-kitja e dyt e talants nisi Shrbesae Mbrmsores me himnet e saj.Pas trokitjes s tret t talants fi-lloi Shrbesa e Mngjesores, n t

Lindja e Perndilindses Mari (8 shtator), dhe prindrit e saj t ShenjtEdhe Ann (hebraisht = hir), edhe Joakimin

(hebraisht = Perndia nxit), prindrit e Perndi-lindses, nuk i gjejm n Ungjill, por n apokrifetdhe sidomos n Protoevangjelin e Jakovit (mesi

i shek. t 2-t). Ky ruan nj tradit shum tvjetr, autentike t paktn pr sa i prket bazss saj. Kshtu, Kisha, edhe pse i hodhi poshtapokrifet, pranoi disa rreth gjenealogjis dhe rini-s s Shn Maris, kshtu q ato ndikuan nliturgjik, himnologji dhe ikonografi. Ve ksaj, ngaapokrifet merr material edhe Shkrimi i Shenjt(p.sh. Jud. 9).

Pra, ifti shprestar dhe i pasur, sipas tgjitha gjasave nga Jerusalemi, pasardhs tmbretit David (e diela pas Lindjes s Krishtit),edhe pse steril dhe t moshuar, vajtonin dheluteshin q tiu hiqej turpi i mosbrjes fmij. At-her mungesa e fmijs konsiderohej si turp, pr disa arsye t caktuara. Ana premtoi se do tiakushtonte Perndis fmijn e famshm q dot lindte, si e lajmroi engjlli. Ajo lutej n kopsht,ai n mal. Dhe me t vrtet, ajo mbeti shtatzn(9 dhjetor) dhe lindi Marin (8 shtator).

N moshn trevjeare ia besojn kryepriftitZaharia, i cili e fut n t Shenjtat e t Shenjtvet Tempullit t Jerusalemit (21 nntor). Ajo q-ndron aty nn mbikqyrjen e priftrinjve pr nnt

(ose dymbdhjet) vjet, duke u ushqyer nga engj-lli, derisa i dorzohet Josifit (e diela pas Lindjess Krishtit), i cili ishte i ve.

Ai thuhet se sht i biri i vllait t Ans, siSaloma (3 gusht) dhe Elisaveta (24 qershor), tcilat thuhet se jan bijat e motrave t saj. Pra,ato ishin kushrira t para t Maris dhe,rrjedhimisht, Pararendsi (7 janar) ishte kushrii dyt me Krishtin.

Mirbrsja Ana fjeti n moshn 69 - vjea-re, ndrsa Joakimi n moshn 80 - vjeare. KshtuVirgjresha mbeti jetime n moshn 11 - vjeare.

M 9 shtator, ditn e nesrme t lindjes ssaj, bhet mbledhje pr nder t prindrve t saj,ndrsa sipas shum dshmive kremtohet sot fjetjae t dy prindrve t Nns s Perndis.

S fundi, n skitn e famshme t Nns st Trshenjts n Malin e Shenjt ruhet kmbae saj e majt, q bn mrekullira.

ciln u krye edhe Shrbesa e Or-ve. T nesrmen, sipas tradits, ucelebrua Liturgjia Hyjnore me pjesmarrjen e shum besimtar-ve. Mesazhi kryesor i predikimit tUngjillit nga Mitropoliti Ignat ishte:Fjals s Perndis nuk duhet tivendosim nj kapak t shenjt prejargjendi apo ari dhe ta vm nkorniz, por ta vm n altarin eshpirtit ton, t zemrs son, ta bjm jetes dhe ta ruajm duke prmendur emrin e Zotit se mos nai marr i ligu, ta kultivojm si fara,

ta bjm praktik dhe ather kavler, dhe ather jemi t denj pr lumrimet e Perndis. Le t imi-tojm t Trshenjtn e cila e mba-nte Fjaln e Perndis n zemrne saj duke e zbatuar me prulsi.Gjithashtu, ai tha se Shn Mariasht si nj shkall q nis n tokdhe vazhdon deri n qiell. sht de-ra q shkojm n Parajs tePerndia. Jemi t lumtur q kemiHyjlindsen shkall pr tu ngjitur n qiell. Ajo ishte njeri si ne, vuajti pr ne dhe u provua e mbeti flori i

KREMTOHET N MANASTIRIN E ARDENICS E KREMTJAE LINDJES S HYJLINDSES

pastr, i shklqyer si i takon t jet Nna e Perndis. E kemi ndr-mjetse t gzimeve dhe hidhri-meve tona. Ajo sht nna e Per-ndis son, por edhe nna jon.Duhet t ndrgjegjsohemi q tqndrojm para Perndis me fri-k, me bes dhe me heshtje, dukeadhuruar udit e mdha t ShnMaris. Q t ndiejm hirin e Per-ndis dhe gzimin q solli shptimii Perndis.

Harallamb Meci

Hirsi Ignati

duke celebruar

Liturgji Hyjnore

n kishn

e manastirit

t Ardenics.


6/12


Mitropolia e Tirans

Ekremtja e Fjetjes s Nns s Zotit Krishtu festua me madhshti n t gjitha kishatdhe familjet orthodhokse. Kjo sht nj dit eveant pr t gjith besimtart e krishter or-thodhoks. Festa filloi mbrmjen e 14 gushtitme Shrbesn e Mbrmsores s Madhe.

N Manastirin e Shn Vlashit pran Durrsit,ishin mbledhur me qindra besimtar t ardhur nga disa qytete. Rrugt me kalldrm dhe lndinate manastirit ishin mbushur plot dhe jetonin s bashku me njerzit, t cilt me qirinj n dorndiqnin nprmjet megafonve shrbesat e Ki-shs dhe me besim te Perndia dhe lutje drej-tuar Nns s Zotit, Asaj q mbarti dritn,drejtoheshin te vendi i shenjt. Shrbesat eMbrmsores dhe Pasdarka u kryesuan ngaHirsi Nikolla, Episkopi i Apollonis dhendihmsdrejtori i Akademis TeologjikeNgjallja e Krishtit. Psaln kori i Akademisdhe t rinj t tjer. N datn 15 gusht, pasi kishinkaluar natn me lutje dhe meditim n mjedisete Manastirit, besimtart morn pjes n mngjesn Liturgjin Hyjnore, q u kryesua ngaFortlumturia e Tij, Krypiskopi Anastas. Eveanta e ksaj dite t gzueshme ishte kur Kryepiskopi Anastas hirotonisi n prift, dhjakoninMihal Prifti, i cili m tej do t shrbej n enorine Gramshit. Pas meshs, t gjith me besimintek Hyjlindsja u laguan pr ta shprndar n bot dritn e Pashks s Vogl.

Julia Pjetri & Thoma Dhima

Mitropolia e Beratit

Pashkt e vogla t gushtit kan nj bukurimahnitse n Berat, sepse besimtart ktdit i drejtohen Kryenns, Hyjlindses Mari,n disa tempuj, si n Vodic, Mbreshtan, Sinj,Rrupaj, vend n t cilin sivjet meshoi dhe ImzotIgnati. Me qindra besimtar e kaluan natn nstrehn e ktyre tempujve udibrs. N VodicMbrmsoren e drejtoi Hirsi Ignati, i cili n prani t shum besimtarve solli mesazhin eksaj dite: Hyjlindsja respektohet, himnohet,se ajo na dha Krijuesin e gjithsis, Udhrrfye-sin e jets, Dritn e papernduar n udhnton. Ndrsa t nesrmen, n fshatin Rrupajt Lushnjs, Imzot Ignati hirotonisi n dhjak studentin e sapodiplomuar n AkademinTeologjike, Anastas Vrapi.

Dhjak Dhimitr Loshi & Sotiraq Mishaxhiu

Mitropolia e Kors

Mes dhjetra besimtarve t ardhur nga qy-

teti dhe zonat prreth, n manastirinFjetja e Hyjlindses n Boboshtic, u kremtuame bukurin e dits s Nns s Zotit, 15 gushti.

Qyteti me tradita t hershme n besimin ortho-dhoks prjetoi nj mbrmje t veant disa kilo-metra larg tij, pikrisht n Boboshtic, n Shr- besn e Mbrmsores s Madhe, ku dhjetra besimtar e kaluan natn n agripni, me lutjedrejtuar s Trshenjts pr t ndrmjetuar teBiri i Saj. T nesrmen n mngjes, LiturgjinHyjnore e drejtoi Mitropoliti i Kors, Hirsi Joani,i cili i prshndeti besimtart, duke theksuar qt krkojn gjithmon lutjet e Nns s Zotit pr begatin e jets s tyre. Shum pelegrinkishin ardhur n Boboshtic, midis t cilve edheemigrantt q jetojn e punojn n Greqi. Mana-stiri qndroi i hapur deri n ort e vona t dats15 gusht, pr arsye t vizitave t shumta nga

FESTOHET ME SOLEMNITET E KREMTJA E FJETJES S HYJLINDSES besimtart. Prve urimeve, korart bn edheshum vizita n shtpit e njri-tjetrit, duke uruar pr shum vjet gzuar festn.

At Jani Trebicka & Theodhor Peci

Mitropolia e Gjirokastrs

Si rrallher, n qytet dhe n fshatrat e zonss minoritetit n Dropull dhe t krahinavet Lunxhris e Zagoris, mes banorve t pr-hershm kishin ardhur me mijra emigrant shqip-tar pr t kaluar pushimet n atdhe dhe pr tfestuar 15 Gushtin, ose si quhet n gjuhn popu-llore Pashka e Vogl. Pr her t par kjo ekremte e shnuar u festua me Mitropolitin eGjirokastrs, Hirsi Dhimitrin, i cili mes qindra besimtarve kreu n fshatin Dervician Shrbe-sat e Mbrmsores s Madhe, ditn e mart nmbrmje dhe Liturgjin Hyjnore, t nesrmenn mngjes, m 15 gusht. Pr banort e shumtt Dervicianit do t mbetet e paharruar kjo dit, pasi i gjith vendi ishte i pushtuar nga prgatitjete fests s Perndilindses Mari. N pragun eshtpive shikoje ikonn e Hyjlindses dhe kandilinq ndrionte gjat gjith mbrmjes. Pasdite vonu krye Shrbesa e Mbrmsores dhe bashk meMitropolitin Dhimitr dhe klerin, radha e gjate besimtarve bri litani rreth kishs Fjetja eHyjlindses dhe m pas u drejtua n qendr t fshatit. Me qirinj n duar dhe duke knduar psalme, atmosfera dukej m shum se emocio-nuese. Nj panair i jashtzakonshm, i mbushur me lutje dhe himne, shoqruar me gzimin e Ngjitjes n Qiell t Nns s Zotit Krisht. Mitro- politi Dhimitr i prshndeti besimtart e shum-t, kryesisht ata t ardhur nga emigracioni, dukeiu br thirrje t prpiqen q prve t miravemateriale t sigurojn gjat jets s tyre edheshptimin e shpirtit. T nesrmen, srish nkishn e fshatit Dervician, u krye Liturgjia Hyj-nore ku morn pjes edhe prfaqsues t ndry-shm t politiks dhe shoqris civile n ktzon, si dhe besimtar t shumt t fshatravet Dropullit dhe m tej. Vlen t prmendet edheardhja n kt t kremte e grupit t grave ngaDurrsi, q kishin qen t pranishme nj natm par edhe n Labov t Kryqit, duke brlutje s bashku n kishn e s Trshenjts.

Atmosfera festive vazhdoi edhe pas Litur-gjis Hyjnore, ku qindra besimtar ishin mble-dhur n sheshin prreth kishs. Festa e Hyjlin-dses u kremtua me bukurin dhe veantin esaj edhe n qytetet e tjera t Mitropolis sGjirokastrs: Sarand, Delvin, Prmet e Hima-r. N to ka shum kisha q mbajn emrin eHyjlindses Mari dhe sipas disa besimtarve,atmosfera festive u shoqrua me lutje t prba-shkta dhe prfundoi me drekn tradicionale.

Isidor Koti & Joan Meni


7/12


Episkopi Wolfgang Huber,kryetar i Kshillit t Kisha-

ve evangjeliste n Gjermani. N forumin Dshmia,nj nga leksionet ishte edheprezantimi me power pointi rilindjes s Kishs Orthodho-kse Autoqefale t Shqip-ris, mnyra e dhnies s

dshmis s Krishtit nEvropn post - komuniste.Ishte nj dshmi personale

e nj prej antarve t dele-gacionit t Kishs son,dhn pr gjith pjesma-rrsit.

Seancat e dats 6 shta-tor , do t prcillnin mesa-zhin Drita e Krishtit dhe

Drita e Krishtit iu ndritt t gjithve!Shpres pr rilindje dhe bashkim n Evrop

Evropa. Fjalimin kryesor t seancs s paradites ekishte Presidenti i Kshillit

Evropian, Manuel Barroso. N vazhdim t ksaj seanceFortlumturia e Tij, Kryepi-skopi Anastas, Zvends- president i KEK dhe Pe-shkopi i Londrs Richard

(vijon nga faqja 1)

Nga fjala e Kryepiskopit Anastas

...Aspirata jon e qart duhet t jet mbshtetja dhe forcimi i vleraveesenciale t krishtera q formuan qy-tetrimin evropian, t tilla si a) theksimii dinjitetit t personit njerzor si bazae t drejtave t njeriut b) respekti pr lirin e do individi, pavarsisht ori-gjins, racs, edukimit ose bindjevefetare c) shenjtria e martess dhefamilja ) prgjegjsia e do qytetari pr progresin e mbar shoqris d)solidariteti social dhe drejtsia dh) pushtet i i pruls is dhe rndsia primare e kaprcimit t egotizmit

Dhe le t mos harrojm ekumeni-citetin e Drits. Ne evropiant, ftohe-mi n Dritn rrezatuese t Krishtit, q

sht drita e bots, t shikojm pr-gjegjsin ton pr njerzit e kontine-

nteve t tjera dhe t shprehim n termat prgjithshm ndjenjat tona t miq-sis ndaj tyre, duke punuar s bashku,n nj terren t prbashkt, pr zhvilli-min e prgjithshm t bots si nj e tr.

Komunitetet e krishtera duhet t prmbushin rolin e tyre esencial dhet kontribuojn n rrugn shpirtroreq Evropa do t ndrmarr. Mbi tgjitha ato duhet t jen t vrteta ndajkarakterit t tyre sakramental-sotirio-logjik dhe nuk duhet t kthehenthjesht n OJQ.

Kisha duhet t ngelet shfaqja eEkonomis s Perndis mKrishtin, me an t Shpirtit t She-njt. T jet Trupi i Krishtit, vendiku kryhet shfaqja e ekonomis s

Perndis, bashkimi me Perndin edashuris.

Ne promovojm parezerva dhe mbshtesim dodialog ekumenik, n kushte t barabarta, duke e quajtur k-

t si dika absolutisht t nevojshme, edhe kur midisnesh ka marrdhnie t vshtira, sepse pa dialog shte pamundur t arrijm qllimin final t pajtimit,

komunionin dhe unitetin midis t krishterve. Ndaj, themelet e nj Evrope t re, nuk mund tkufizohen vetm n prmasat ekonomike e politike,apo kulturore dhe kombtare. Ja prse - duke prdorur maksimumin e aftsive tona dhe si t krishter plotsisht t bindur - ne mbshtesim dhe ofrojmkontributin ton pr krijimin e nj Evrop njerzoredhe sociale, t ndriuar nga drita e prjetshme dhe e pashuar e Krishtit, n t ciln t mbisundojn t drejtatnjerzore dhe vlerat themelore t paqes, drejtsis,liris, tolerancs, pjesmarrjes dhe mbshtetjes reci- proke. Dhe njkohsisht, nnvizojm me vendosmrirndsin e respektit pr jetn, vlern supreme tmartess dhe familjes, mbshtetjen dhe asistencn pr t varfrit, faljen dhe mshirn

Ne qndrojm t patundur n kto parime dhevlera t krishtera.

Nga Meditimi i Trshenjtris s Tij Vartholomeu I,n Sesionin plenar t eljes s Asambles

Pr krijimin e nj Evrop njerzore

dhe sociale

...Mbshtetja dhe forcimi i vlerave esenciale t krishtera

(Vijon n faqen 8)

Pjesmarrja ime nkt takim, n prgjigjet ftess s KEK dheCCEE, z vend n pro-cesin e gjat t dgjimitdhe respektit reciprok midis Komisionit Evro-

pian dhe besimeve kryesore t Evrops. Nj Bashkimi t reduktuar vetm n prmasat

gjeografike dhe ekonomike do ti mungonte uniteti,vetm ndarja e vlerave mund ti jap trup nj entiteti politik si Bashkimi Evropian, i konceptuar si njkomunitet vlerash dhe jo si nj grup i thjesht inte-resash. Nj komunitet vlerash q mishrohen n njshumllojshmri kulturash dhe traditash q pasurohenndrsjelltas, n kuadrin e nj Evrope t zgjeruar dhe thapur, t aft pr t hedhur ura drejt rajoneve t tjerat bots dhe pr t dialoguar me kultura dhe besime ttjera.

Manuel Barroso, President i Komisionit Evropian

Nj komunitet vlerash


8/12


Drita e Krishtit iu ndritt t gjithve!Shpres pr rilindje dhe bashkim n Evrop

Chartres, dhan mesazhin e tyre

mbi temn. Nntemat e forumevet seancs s pasdites ishin mbiEvropn, Fet dhe Emigrimin.Gjithashtu, n kt dit foli dhePresidenti i Asambles Parlamen-tare t Kshillit t Evrops, ReneVan Der Linden.

Tema Drita e Krishtit dhe bo-ta ishte tema e fundit e diskuti-meve t seancave plenare,t dats7 shtator. Fjalimin kryesor e mbajtiAndrea Ricardi, drejtues i Komu-nitetit t St. Egidios, Itali. Nnte-

mat e forumeve ishin mbi Krijimin,Drejtsin dhe Paqen.Mbrmsorja festive pr Li-

ndjen e Hyjlindses Mari u krye nKatedralen Orthodhokse t Sibiu,duke mbledhur s bashku komu-nitetet lokale.

N axhendn e tak imeve tksaj Asambleje ishte programuar edhe nj takim me t gjith t kri-shtert orthodhoks, pjesmarrsn aktivitet. Primat t KishaveOrthodhokse drejtuan dhe disku-tuan n t, duke shprehur rnd-

sin dhe mesazhin e krishter tksaj Asambleje Ekumenike, q du-

hej t prcillej tek t gjith njerzit.M 8 shtator, n t kremten eLindjes s Hyjlindses Mari t gji-th t krishtert orthodhoks, pje-smarrs n Asamble u mblodhn pr t celebruar s bashku n Litur-gjin Hyjnore, bashkmeshues i scils ishte edhe Fortlumturia e Tij,Kryepiskopi Anastas.

Seanca e paradites filloi me ra- portimin dhe prezantimin e rezultate-

ve prfundimtare t marra nga fo-rumet gjat ditve t Asambles.Mesazhet dhe rezultatet e diskuti-meve ishin pjes e mesazhit final,me t cilin do t prfundonte kjoAsamble Ekumenike Evropiane.

Gjat prgatitjes s mesazhit pati shum diskutime dhe opinionet ndryshme pr prmirsimin dhe

prsosjen e tekstit, duke pasur para-sysh rndsin e tij pr gjith kishat

e krishtera n t gjith Evropn.Gjat qndrimit n Sibiu, dukeqen se ky qytet ishte shpallur njnga kryeqytetet e kulturs nEvrop pr vitin 2007, ishte br emundur edhe krijimi i nj atmosferemjaft festive, dhe marrja pjes nmjaft evenimente kulturore. Nj prej ktyre dhe mbyllsi i ktij akti-

Mitropoliti i Smolenskut, Kirilli Ne prpiqemi ti kaprcejm krizat, por ndodhemi

prball nj ndarjeje t re midis t krishterve, pr arsye t kuptimit t ndryshm t moralit.

Ai bri thirrje pr diskutime gjat Asambles dhem pas, mbi bazn e mesazhit t prbashkt t kri-shter pr botn moderne, n mnyr q t jemi taft t japim nj sinjal t qart, i cili t mund tdgjohet qart n mes zhurms s postmodernizmitdhe relativizmit.

Mitropoliti Kirill tha m tej se duhet thn

qartsisht, se deri para pak kohsh t krishtert kishinnj kndvshtrim t prbashkt t paktn pr njeriundhe normat morale t jets s tij, por sot ky unitetsht thyer, sepse disa komunitete t krishtera kanrishikuar n mnyr t njanshme normat e jets tcaktuara nga Fjala e Perndis.

Kardinali Walter Kasper Ai evidentoi se tema e Asambles Drita e Krishtit

iu ndritt t gjithve, sht nj terren i qndrueshm biblik mbi t cilin t ndrtohet. Nuk kemi ndonj erakullnajash n lvizjen ekumenike, theksoi ai. - Eku-menizmi nuk sht vetm nj qndrim njerzor s bashku, por m shum do q t bj realitet besimine prbashkt n Perndin. Por nj ekumenizm

viteti ishte Procesioni i Drits, ikryer n darkn e dats 7 shtator,n Sheshin Mare. Ky program ki-shte t ndrthurur aspektin shpirt-ror me at artistik.

Pjesmarrsit e Asambles ce-lebruan shrbesat fetare n kishatlokale t Sibiu, mngjesine dats9 shtator dhe m pas u mblodhnn Sheshin Mare pr t festuar mbylljen prfundimtare t akti-vitetit. Me kt rast prshndetndhe drejtuan lutjet e tyre organiza-tort e Asambles, t rinj t ciltndihmuan n kt organizim, siedhe t gjith ata t cilt u kujdesnq ky aktivitet t prfundonte puni-met me sukses. Prshndetja efundit, e cila u shoqrua edhe me prqafime dhe shtrngim duarshishte Paqe midis nesh!

Ishte kjo lutje dhe ky urim q prcolli Asambleja e Tret Ekume-nike Evropiane, me shpres pr ri-lindje dhe bashkim n Evrop!

Sonila DedjaSibiu, shtator 2007

fasade nuk e ndihmon dialogun n t vrtetn.

Samuel Kobia, Sekretar i Prgjithshm i WCC Ne presim q kishat e Evrops t flasin me nj

z, jo vetm pr t ardhmen e ktyre vendeve n njEvrop t integruar, por edhe pr t ardhmen e popujveq jetojn n t gjitha vendet evropiane dhe t ardhmene miliona emigrantve nga Azia, Afrika dhe Amerikat,nga Lindja e Mesme dhe Paqsori, t cilt jetojn dhe punojn n Evrop.

Papa Benedikti XVI, n mesazhin e tij Lutja pr unitetin na aftson q t prballojm

me kuraj kujtimet e dhimbshme q nuk mungojnn historin e Evrops, ashtu si edhe problemet e r-nda sociale t epoks son dhe relativizmin q predo-minon. N do epok ndrtuesit m t mdhenj t pajtimit kan qen bura dhe gra q luteshin, ashtu siedhe shum martir t besimit.

Klaus Johanis, Kryebashkiaku i Sibiut Qendra historike e Sibiut, nj zon unike arkitektu-

rore, ka nnt kisha, t pes besimeve, pran njra-tje-trs. Kshtu, n kt hapsir relativisht t vogl, kushtrihet qendra historike, gjith besimet kan gjetur vendin e vet, n harmoni dhe mirkuptim midis tyre.

(vijon nga faqja 7)


9/12


...Kurora e gjith ktyre prpjekjeve t braprej orthodhoksve, si brenda n atdhe ashtudhe jasht, ka qen Kongresi historik i Beratitnn kryesin e priftit atdhetar St. Ik. At Josif Qiricit n t cilin prfaqsuan t gjitha komu-nitetet orthodhokse shqiptare me delegat tzgjedhur ligjrisht.

Ky Kongres shpalli m 12. 9. 1922 pavar-sin administrative t Kishs OrthodhokseShqiptare me vendimin q pason: Delegatt eKongresit, klerik e laik, me nj entuziazmn emrin e t gjith klerit e t popullit orthodhokst Shqipris, duke u bazuar q Shqipria u njohprej t gjith shteteve t bots si nj shtetindipendent e sovran dhe mbi kt baz, mbaskanuneve t shenjta t Kishs Orthodhokse: nshtet indipendent, kish indipendente etj., dukepasur si shembull Kishat Autoqefale q vijoj-n: Kisha e Rusis m 1771, Kishat Ortho-dhokse t Austris m 1740, t Bukovins m1873, t Greqis m 1883, t Serbis m 1880,t Rumanis m 1856 dhe m s fundi tBosnje-Herzegovins m 1908, proklamojn nemrin e Trinis s Shenjt t njqenshme dhe

Kongresi i Beratit Shpallja e Autoqefalis dhe prpjekjet pr njohjen e saj

Ditt e para t gushtit, pas nj smundjeje t gjat, fjeti m Zotinz. Evangjellos Krustallaqis, nj funksionar i nderuar i drejtsis nGreqi (doli n pension si kryeprokuror i Gjykats s Lart - Arios Pagost Republiks Helene).

Ishkruajm kto pak rreshta si nj Trisai prkujtimore s largu, prderisa nuk u ndodhm sa e njohm dhe bashkpunuam me t nvarrimin e tij, q e kreu Fortlumturia e Tij, Kryepiskopi Anastas. Z.Krustallaqis ishte nga bashkpuntort m t ngusht t Kryepiskopitton dhe n kt mnyr nj nga ata pak njerz q n mnyr theshtur punoi pa u lodhur dhe u kursyer q t arrihen kto ritme tvrullshme t zhvillimit t Kishs son n kto pak vite lirie t besimit.Ishte nj nga ata pak njerz q Kryepiskopi i prmendte shpeshher,n anonimatin e tyre, si bashkpuntor t vyer dhe bashkudhtarn rrugn e Zotit Jisu Krisht.

Tani, pasi z. Krustallaqis u nda nga kjo jet mbi tok, ka rndsi,si shenj mirnjohjeje dhe falnderimi, t shkruajm dika nga atoq ai nuk do t donte kurr t shkruheshin dhe t thuheshin. Ishten grupin e par t njerzve q erdhn duke shoqruar Kryepiskopinton n vizitn historike t vers s 1991, n cilsin ather tEksarkut t Patriarkans Ekumenike t Konstandinopojs. Edhem pas, n t gjitha ngjarjet e rndsishme t Kish sonOrthodhokse Autoqefale nuk ka munguar me pranin e tij fizike

ose me kontribute morale s largu. Shum nga besimtart e Tiransdhe zonave t tjera e kan njohur nga afr dhe kan krijuar me tmarrdhnie shpirtrore kumbarie, sepse z. Krustallaqis nn hijene rnd t prokurorit fshihte nj shpirt t ndjeshm, nj etjehierapostolike t skalitur q n rinin e tij, me pjesmarrje n grupet puns shpirtrore t frymzuara dhe t udhhequra ngaKryepiskopi Anastas.

Duke qen antar i kshillit drejtues t shoqats hierapostolikePorefthentes, z. Krustallaqis me personalitetin e tij ishte dhe njkontribues real n prpjekjen e Kryepiskopit ton pr t siguruar tardhurat financiare t nevojshme pr veprn e ringritjes s KishsOrthodhokse n Shqipri, por edhe pr t patur transparenc dhe besueshmri administrimi.

N Greqi u shkrojtn dhe u than shum pr Prokurorin EvangjellosKrustallaqis, u komentua si prokurori i kristalt, sikundr tregonmbiemri i tij. Ishte karakteristika m mir pr t prshkruar personalitetin e karakterin e tij, t nj njeriu q nuk u trhoq pr ngaluksi pavarsisht posteve t larta q shoqruan karriern e tij. Nuk umposht as nga presionet q shoqrojn veprimtarin e personave nato poste. Tregues ky i brumosjes kristiane t shpirtit t tij.

Perndia le ta preh aty ku prehen t drejtt! O.B.

Mirnjohje pr z. Evangjellos Krustallaqis

t pandar (en onomati tis ajias, omousiu qeadhieretu Triadhos) Autoqefalin t KishsOrthodhokse Kombtare t Shqipris, de fakto,se de jure ka qen q prej dits s shpalljes sindipendencs politike t shtetit shqiptar, dukembajtur lidhje spirituale, dogmatike e apostolike plotsisht me Kishn Mm t Patrikans sshenjt Ekumenike dhe me Patrikanat e Kishate tjera Orthodhokse Autoqefale t bots, por administrativisht indipendente. Mbledhjet u bn n shkolln qendrore t Beratit. Kongresivotoi dhe statutin e par t Kishs t prbr prej 14 artikujsh. Simbas ktij statuti, autoritetim i lart i Kishs, derisa t formohej sinodhi

episkopal, ishte Kshilla e Lart e prbr prejkatr klerikve, q do t ishin zvendsit e pr-gjithshm t qendrave mitropolitane dhe prejkatr laikve q do t zgjidheshin nga Kongresi,t gjith kta nn kryesin e njrit prej klerikve(art. 3-4). Si kryetar u zgjodh At Vasil Marko,nj nga pjestart aktiv t lvizjes pr pavarsin e Kishs n Amerik, i dorzuar priftm 25 janar 1919 pr Kishn e Shn Mitrit nSaint Louis, dhe i cili duke ardhur n Shqiprim 1921 bashk me nj tjetr prift kombtar arkimandrit Agathangjel ame, episkop itanishm i Kors, ia filluan ksaj pune me zell.

Kongresi e autorizoi kt Kshill t hynten marrveshje me Patrikann Ekumenike dhe, po t ishte nevoja dhe me Patrikanat e Kishat etjera orthodhokse autoqefale, pr njohjen zyrtaret autoqefalis s kishs son (art. 5) dhe tkrkonte nga Patrikana dhe dy episkop pr formimin e sinodhit t shenjt (art. 6). Si gjuhzyrtare e Kishs, si n korrespondenc dhe nshrbesat fetare, u caktua shqipja, por derisat prktheheshin e t botoheshin prej sinodhitt shenjt t gjitha librat liturgjike t nevojshme,mund t prdorej dhe greqishtja (art. 10). Pasvotimit t statutit dhe t rregullimit t disashtjeve t tjera administrative kishtare,Kongresi u shprnda.

N 85 - vjetorin e mbajtjes

Marr nga libri i Dhimitr BedulitKisha Orthodhokse Autoqefale

e Shqipris

(vijon n faqen 10)


10/12


Kalendarii Liturgjive

Hyjnore,TETOR 2007

6 E shtun Ap. Thomai.Dshg. Erotidha. Dsh. i riMakari.

7 E DIEL 3 LLUKAIT.Dsh. Sergji e Baku. Hierod.Polikroni.13 E shtun Dsh. Karpi,Agathodhori, Agathonika.Dsh. Florenti.

14 E DIEL 4 LLUKAIT.E ETR. SIN. VII EK.

Dsh. Gjervasi, Kelsi.18 E Enjte Ap. e Ungjillor Llukai. Dsh. Marini. Oshg.Efrosina.20 E Shtun Dshm. Artemi.Oshg. Matrona. Gjerasimi nKefaloni.

21 E DIEL 6 LLUKAIT.Oshm. Ilarioni. Dsh. Sokratie Theodhota.26 E Premte * Dshm.Dhimitr mirovliti. Dsh.Artemidhori.27 E Shtun Dsh. Nestori.Prokla, e shoqja e Pilatit. Osh.Dhimitri.

28 E Diel 7 LLUKAIT.Dsh. Terenti, Neonila efmijt.

NGJALLJA

Kryeredaktor: Thoma Dhima

Adresa:Kryepiskopata Orthodhokse,

Rruga e Kavajs, Nr. 151Tiran

Tel: (042) 34-117, 35-095.Fax: 32-109

Shtypurn shtypshkronjn Ngjallja

Organ i Kishs OrthodhokseAutoqefale t Shqipris

Del nn kujdesine Kshillit Botues

Themelues:Kryepiskopi Anastas

Nga datat 24 31 gusht, me bekimin e Kryepiskopit Anastas uzhvillua kampi pr fmij dhe t rinjn qytetin e Gramshit me m shu-m se 100 pjesmarrs. Kampi u

zhvillua n kishn Metamorfoza eShptimtarit dhe u drejtua nga atMihal Prifti, i sapodorzuar n gra-dn e priftit nga Kryepiskopi, si edheat Petraq Dede, prifti i Crrikut. Ndihm t veant dhan kateki-stt e Zyrs Qendrore t Katekiz-mit, student t Akademis Teolo-gjike si dhe t rinj vullnetar ngazona e Gjinarit dhe qyteti i Gram-shit. Tema e ktij kampi ishte: Trritemi me Krishtin nprmjet lu-tjes, t vrtets s besimit dhe pje-

smarrjes aktive n jetn liturgjiket Kishs. Kampi niste me shrbe-sn e Mngjesores, komentin e Un-gjillit t dits, msim knge, bisedashpirtrore, lojra t ndryshme, pu-

ndore etj. N fund t aktivitetit pjesmarrsve iu shrbehej edhedreka me shpenzimet e Kishs. Gji-thashtu u organizuan ekskursionen pika t ndryshme t qytetit, por ai m mbreslnsi ishte n Mana-stirin e hirshm t Shn Vlashit kufmijt patn mundsin t vizitoninkt vend kaq t mrekullueshm siedhe t takonin aty Hirsin e Tij, Nikolla, i cili i priti przemrsisht f-mijt. N drekn e shtruar pr vizi-tort e vegjl, ata knduan kng ki-

shtare, t cilat i kishin msuar gjatkampit. Gjithashtu fmijt foln edhe pr prshtypjet e ktyre ditve. Nfjaln e Tij, Hirsi Nikolla theksoi:N radh t par duhet t falnde-

rojm Perndin pr gjithka dheduhet ti jemi mirnjohs Kryepi-skopit i cili nuk e harroi Gramshin, por ndrtoi aty nj kish shum t bukur, kopshtin q do t hapet sshpejti dhe emroi at Mihalin si prift t kishs suaj. Gjithka q kenimsuar rreth Perndis duhet tatransmetoni edhe n familjet dhemiqt tuaj dhe ti ftoni ata q t vijnn Kish. Fmijt u larguan ngakampi me prshtypjet m t mira.

Robert Pelushi

Zhvillohet kampi pr fmij dhe t rinj n Gramsh

Patrikana Ekumenike, e njoftuar mbi sa po ngjaninn Shqipri dhe duke dashur t ket dijeni t plott shtjes kishtare, ngarkoi Hirsin e Tij Episkopine Melitupojs Imzot Jerotheun t shkonte n venddhe si ti ekzaminonte me kujdes punt e Kishs, t bnte raportin e duhur.

- Hirsia e Tij si erdhi n Kor m 27 nntor tatij viti dhe i pa punt s afrmi dhe i gjeti n rregulle n akord, si me letrn ashtu dhe me frymn ekanuneve t shenjt t Orthodhoksis, lavdoi zellindhe akordin e orthodhoksve t Shqipris si dhedashurin e respektin e madh q kan kta pr froninekumenik dhe, duke bekuar Kishn Shqiptare i drgoiPatrikans raportin prkats duke e lutur njkohsishtq t pranohej nga ana e saj nj komision i KishsShqiptare pr tu marr vesh, komision i cili nnkryesin e kryetarit t Kshills s Lart u nis ngafundi i marsit dhe arriti n Stamboll nga mesi i prillit.Vrtet, Patrikana i pranoi antart e komisionit, por meq ajo parashikonte nj far dipendence t Kishs

Shqiptare prej saj, gj q ishte kundr statutit, q uvotua nga Kongresi i Beratit, komisioni u gjend ishtrnguar t kthehet n Shqipri pa mbaruar pun.

Dy muaj pas kthimit t komisionit, edhe nj tjetr episkop shqiptar, Imzot Kristofor Kisi, kryetar i tani-shm i Kishs Orthodhokse Autoqefale erdhi vullne-tarisht n Shqipri pr t ofruar shrbimet e tij shtjess Kishs Shqiptare. Kta t dy, Imzot Jerotheu si iKors dhe Imzot Kristofori si i Beratit, m 24 nntor 1923 dorzuan n episkop, n mnyr solemne e ka-nonike Imzot Fan Nolin, i cili u emrua n mitropoline Durrsit. Pra tani, mbetej e paplotsuar, vetmepiskopata e Gjirokastrs, e cila edhe ajo do t plot-sohej, po t mos kishin ngjar trazirat politike t vitit1924, q e detyruan Imzot Fan Nolin t largohej ngaShqipria. Kshtu shtja mbeti prsri e varur dhe pr pes vjet rrjesht. Tentativat e ndryshme q u bn pr kt qllim gjat ksaj kohe si edhe ardhja dyher e Imzot Krisanthit, Eksark i Patrikans, mbe-tn pa ndonj prfundim.

Kongresi i Beratit Shpallja e Autoqefalis dhe prpjekjet pr njohjen e saj (vijon nga faqja 9)


11/12


Adresat e faqeve n

Internet dhee E-mailit, t Kishs

Orthodhokse Autoqefale

t Shqipris, jan:

Internet:

www.orthodoxalbania.org

E-mail:

[email protected]

U zgjodhprimati i ri

i KishsOrthodhokse t

Rumanis

Pr tiu prgjigjur krkess sdrejtorit t shkolls Imer Krasni-qi z. Idriz Hoti pr mbajtjen e njkampi veror, n fund t muajit gushtu organizua kampi Miqsia. Disat rinj vullnetar t Kishs Ortho-dhokse Autoqefale t Shqiprisdrejtuan nj aktivitetet t larmi-shm.

Tema e kampit Miqsia uzgjodh n linj logjike me nj miqsit krijuar vite m par, n kohn eqndrimit n Shqipri t mijrakosovarve. Kjo ishte hera e parn shkolln Imer Krasniqi tfshatit Caralluk t komuns sMalishevs q u zhvillua nj kamp pr argtimin e fmijve. Grupi q

zhvillonte kampin pati nj mir-seardhje dhe nj mikpritje t mirnga arsimtart e ksaj shkolle esidomos nga drejtori z. Idriz Hoti,si edhe nga prindrit dhe fmijt.Pati nj pjesmarrje masive nga f-mijt kosovar n ditt e kampitdhe numroheshin m shum se

300 fmij. Arsimtart kosovarofruan ndihmn e tyre duke marr pjes do dit n aktivitete. Pro-grami ishte zbavits dhe pjesndrrmuese e zinin lojrat n grupt vogl dhe n grup t madh, punae dors, lojra sportive, humor, bi-seda miqsore si edhe prgatitjet pr festn e fundit t veprimtarisn t ciln fmijt shprehn talentine tyre n kng, valle, pjes humorietj. Pr t shprehur simbolin e ktijaktiviteti, grupi vullnetar i t rinjveorthodhoks dhan nj shfaqje du-ke treguar rolin e fryteve q janvirtytet, t cilat prbjn edhe pe-mn e miqsis. N shkoll u shpr-ndan edhe dhurata pr fmijt q

u prgatitn nga nj grup misiona-rsh amerikan.Fmijt kan mbetur t kna-

qur nga ky aktivitet, sepse sht ivetmi q organizohet gjat vititshkollor. Kisha dgjuar prej vitesht organizohen n komunn tonaktivitete nga Kisha Orthodhokse

Miqsi t reja me fmijt kosovar

N fshatin Porodin, rreth 7 kmnga Kora, n maj t nj kodre,ku syri merr nj pamje mbres-lnse nga Fusha e Kors, ngrihetkisha e Perndilindses Mari. Pak koh m par dashamirs dhebesimtar jo vetm shqiptar, por edhe t huaj, kontribuan n res-taurimin e saj. N fasadn ballorerrezaton mozaiku dedikuar sTrshenjts. Brenda saj, n iko-nostas, ndodhen ikonat e shenj-torve dhuruar nga vet besimtart.Edhe pse kodrat e tjera jan tzhveshura, prreth kishs shtpunuar q t krijohet nj mjedis

vrtet lodhs pr besimtart dhevizitort.

N datn 8 shtator, kjo kish dovit mbledh besimtar t shumt ngatrevat e Kors, por edhe m larg,q kremtojn Lindjen e Perndi-lindses. Edhe kt vit besimtart shumt, q hert n mngjes,mbushn rrugn deri n kodr, pr t adhuruar dhe festuar kt ditt shnuar.

Mitropolia e Shenjt kishteorganizuar dhe vn n dispozicionmjete pr ta. Rreth ors 6.30 filluant mbrrinin besimtart e par.Midis tyre shihje fmij, t rinj dhe

t moshuar. Ndalesa e par nkish, pr t falnderuar Perndin,si dhe lutjet pr bekim pr tafrmit, t vuajturit. Kisha e voglnga prmasat, por e madhe ngamesazhi q transmetonte, ishte embushur plot. Liturgjia Hyjnore ukrye nga at Ilia Kotnani, at IliaKotmilo t shoqruar nga kori ikishs s Polens.

Pas meshs t ardhurit kaluanedhe disa or t tjera n mjedisetrreth kishs me urimet pr festn,me kngt dhe dollit pr mbarsin jet..

Arjan Kallo

Kremtohet Lindja e Hyjlindses n Porodin

Autoqefale e Shqipris, prandaj bra krkes q ky aktivitet t kry-hej edhe n shkolln ton. E fal-nderoj grupin e t rinjve orthodho-ks shqiptar dhe i mirpresimedhe vitin tjetr - tha drejtori ishkolls. Ditn e fundit, n mbr-mjen festive me arsimtart e shko-lls mori pjes edhe kryetari i Ko-muns s Malishevs z. Gani Kras-niqi, i cili n emr t banorve tzons falnderoi organizatort pr realizimin e ktij aktiviteti.

Miqsia mes t rinjve orthodho-ks shiptar me fmijt kosovar po ndjek nj tradit t veant pr-mes organizimit t aktiviteteve kul-turore dhe edukative. Pr t gjash-

tin vit me radh, m shum se 100vullnetar jan prpjekur t mbje-llin dhe t kultivojn te fmijt ekomuns s Malishevs vlerat kry-esore t shoqris.

Sofia Bregu

M 13 shtator, MitropolitiDaniel i Moldavis dhe Buko-vins u zgjodh Patriark i ri iRumanis nga Sinodi i Shenjti Kishs Orthodhokse ru-mune.

Ai do t zr vendin e Pa-triarkut Teoktist, i cili ndrroi jet m 31 korrik. Fronzimi i

Fortlumturis s Tij Danielitdo t bhet m 30 shtator, nKatedralen Patriarkale tBukureshtit.

Rreth 90 pr qind e 22milion rumunve i prkasin besimit orthodhoks.


12/12


Rreth nntqind t rinj nga e gjith botau mblodhn me ftes t Patriarkut Ekumenik,Vartholomeut I, n Konferencn e Dyt t

Rinis Orthodhokse, q u mbajt n Konsta-ndinopoj, nga 11-16 korrik. Tema kryesoree saj ishte Antar t Kishs - qytetar t bots. Konferenca e par ishte thirrur, pr-

sri n Konstandinopoj , n korrik 2000.T rinjt ishin prfaqsues t Kishave Ortho-dhokse q jan nn juridiksionin e Patriar-kans Ekumenike anemban globit, si edhe

prfaqsues t Kishave Orthodhokse Auto-qefale simotra, nga Kisha t tjera t Kri-

shtera , nga fakultete teologjike orthodho-kse, akademi, institute e seminare, organizmandrkombtar kishtar, fondacione kultu-rore etj. Me bekim t Kryepiskopit Anastas,

Kishn ton e prfaqsoi nj grup prej pes t rinjsh, q aktualisht ndjekin studimet elarta teologjike.

K onferenca ishte konceptuar nga organiza-tort si nj rast njohjeje me njri-tjetrin, ko-munikimi dhe dialogu, mundsie njohjeje me Ki-shn Mm dhe personalisht me Trshenjtrine Tij, Vartholomeun I. T gjith t rinjt patn mu-

ndsi t prjetonin realitetin, t cilin jeton Patriar-kana Ekumenike, e cila nuk sht thjesht nj Ki-sh kombtare, por mishron shpirtin ekumenik dhe dimensionet mbarbotrore t Ungjillit.

Ajo u mbajt n salln luksoze t konferen-cave (Convention Center) t Hotel Hilton, ndr-sa t rinjt ishin akomoduar n hotele n afrsi.Organizimi i prkryer, mikpritja npr hotele dhekoordinimi i sesioneve dhe ekskursioneve do tmerrte vlersimin maksimal t t gjith t rinjve.

Hapjen e Konferencs e bekoi PatriarkuEkumenik, i cili u kujtoi t rinjve se kan njvend e rol personal brenda trupit perndi-nje-

rzor t Kishs, sipas dhurats q u ka besuar Perndia. Trshenjtria e Tij theksoi se secili prej t rinjve duhej t ndrgjegjsohej n kohne duhur pr talentin e tij t veant dhe me gati-shmri ti prgjigjej thirrjes s Zotit. Si qytetart Mbretris dhe njkohsisht qytetar t bots, nuk duhet t indentifikohemi me botn, por as edhe ta refuzojm at, por t kemi njqndrim kritik kundrejt bots me mendiminse atdheu yn ndodhet n qiejt (Fil. 3, 20).

Gjat prezantimit t grupeve t t rinjve, dot na bnte shum prshtypje fakti, se kur u prmend emri i Kishs s Shqipris dhe Krye- piskopit Anastas, n sall shprthyen duartro-kitje t fuqishme, gj q na bri t gjithve tndienim vlersimin e madh t t gjith t rinjve,

t cilt ishin t mirinformuar pr historin e

Kishs son dhe pr veprn me prmasa titani-ke t rindrtimit dhe ringritjes s Kishs, nndrejtimin e frymzuar t Kryepiskopit ton. Gji-thashtu do t ndiheshim tepr t veant, gja-t t gjitha momenteve t konferencs, ku refe-ruesit do t ndaleshin dhe do t citonin thnie tshkputura nga artikujt dhe librat q ka shkruar Kryepiskopi yn. Sa her q fjala do t binte pr shtje t hierapostolis orthodhokse apoglobalizmit, studiuesit do t referonin me shumrespekt edhe qndrimet e Kryepiskopit t Shqi- pris. N referatin e tij Kisha dhe globalizmi,Profesori i Filozofis Kostandinos Dhelikosta-ndis, do t ndalej gjersisht n librin e Kryepisko- pit Anastas, Globalizmi dhe Orthodhoksia dhedo tua rekomandonte t gjith t rinjve pjes-marrs leximin e ktij libri, me vlersimin seaty do t gjenin tekste t mrekullueshme.

Konferenca, gjat t gjitha ditve, do t zbu-lonte dika t re pr t rinjt pjesmarrs. Refe-ratet e ndryshme dhe bashkbisedimet pas tyre,do ta bnin pjesmarrjen e t rinjve m t drejt- prdrejt. T rinjt zbuluan intensitetin kreativdhe dialektikn midis cilsis s t qenit Antart Kishs e Qytetar t Bots. Kshtu ata do tdgjonin referate t ndryshme, midis t cilaveedhe temat: T rinjt dhe pjesmarrja e tyre n

misteret dhe adhurimin e Kishs, Formimi i

moralit hierapostolik n Kish, Arsimimiorthodhoks i t rinjve n Evropn Perndimore,Kisha dhe globalizmi, Kisha dhe sekularizmi,T rinjt dhe institucioni i familjes, T rinjtdhe vetmia, si dhe tema q kishin lidhje meshtje aktuale q shqetsojn t rinjt n lidhjeme marrdhniet gjinore apo shoqrore mes ty-re.

Nj aspekt tjetr i rndsishm i konfere-ncs ishte edhe organizimi i ekskursioneve.Kshtu, t rinjt patn mundsi t vizitonin Ka-tedralen e Shn Sofis q sot sht shpallur mu-ze, Fakultetin Theologjik t Halkit etj. Ishte etrishtueshme t shikoje Kishn q dikur shrbe-nte me madhshti n adhurimin e Zotit, t ishten nj status heshtjeje dhe t vizitohej vetm sinj monument i s kaluars. Fakulteti Teologjik n ishullin e Halkit ishte ndrtuar mbi nj kodr.Shpresa e Patriarkans pr tu hapur prsrikjo shkoll e famshme, q ka nxjerr breza e bre-za teologsh e madje edhe patriarksh, ishte emadhe. Hapja e ksaj shkolle sht prfshiredhe n krkesat q Bashkimi Evropian i kakrkuar Turqis n kuadr t negociatave pr integrimin e saj. Qetsia dhe bukuria natyrore qt ofronte ky ishull do t na linte ndjesin se oraaty kishte ngelur pikrisht n vitin 1971, kur ai

u mbyll me an t nj ligji q ndalonte aktivitetine universiteteve private. Gjithka kishte ngelur si ather; klasat, bankat e vjetra me kapak,fjetinat e studentve dhe mjediset e tjera. Por atydo gj ishte gati dhe nse leja pr rihapjen esaj do t jepej, msimi do t rifillonte menjher.

Pr m shum informacion mbi konferen-cn, organizatort kan hapur nj site:http://youth.ecupatriarchate.orgku do t gjeni tekstete referateve dhe material t pasur fotografik.

Nj ast i paharrueshm do t ishte ditakur patm nj audienc me Patriarkun Eku-menik. Gjat takimit, ai u interesua n mnyrt veant pr gjithsecilin prej nesh.

Aleks uri

Antar t Kishs -qytetar t Bots

Konferenca e Dyt e Rinis Orthodhokse n Konstandinopoj

Documents

Gazeta e Shtatorit 2007