Water Qualýty of Iþýktepe Dam Lake (Maden, Elazýð)

In this study, the first result on water quality of Iþýktepe Dam Lake which is located in Maden province of Elazýð was evaluated. The monitoring study was performed in three sampling points of litoral zone between April 2011 and March 2012. Temperature, dissolved oxygen, saturation, pH, electrical conductivity, hardness, alkalinity, chemical oxygen demand, dissolved ions (lithium, sodium, potassium, calcium, magnesium, ammonium, nitrate, fluoride, phosphate, chloride, bromide, sulphate) and total phosphorus was measured and determined during the study. Iþýktepe Dam Lake characterized with mildly soft and alkaline water, along with a low electrical conductivity and dissolved solids due to low dissolved ions contents. The dam lake was defined as high quality and slightly polluted, respectively, in point of A and B group parameters of Surface Water Quality Management Regulation. It means that this irrigation-purposed dam lake may also used for drinking water supply, trout culture, livestock farms

Keywords: Iþýktepe Dam Lake, littoral zone, water quality, temporal variation

Abstract

* Sorumlu yazar: Tel:+90 (424) 2411085 Faks:+90 (424) 2411087e-posta: mkucukyilmaz@elazigsuurunleri.gov.tr

Geliþ Tarihi: 11.11.2013Kabul Tarihi: 30.01.2014

Bu çalýþmada Iþýktepe Baraj Gölü'nün (Maden, Elazýð) kýyý bölgesinde üç noktada Nisan 2011 ile Mart 2012 arasýnda 12 ay süresince yürütülen su kalitesi izleme araþtýrmasýndan elde edilen ilk bulgular deðerlendirilmiþtir. Araþtýrma süresince sýcaklýk, çözünmüþ oksijen, doygunluk, pH, elektriksel iletkenlik, toplam sertlik, toplam alkalinite, kimyasal oksijen ihtiyacý, çözünmüþ anyon ve katyonlar (lityum, sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, amonyum, nitrat, florür, fosfat, klorür, bromür ve sülfat) ile toplam fosfor izlenmiþtir. Iþýktepe Baraj Gölü düþük çözünmüþ iyonik madde içeriðine nedeniyle düþük elektriksel iletkenlik ve çözünmüþ katý madde içeriðine sahip orta sert sulu alkali bir göl olarak karakterize olmuþtur. Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði A ve B grubu parametreleri bakýmýndan baraj gölü “yüksek kaliteli” ve “az kirlenmiþ” sýnýflarýna dâhil olmuþtur. Baraj gölünün inþa amacý olan tarýmsal sulama yaný sýra içme suyu temini, alabalýk ve diðer balýklarýn yetiþtiriciliði ile hayvan üretimi ve çiftlik ihtiyacý için de kullanýlabileceði sonucuna ulaþýlmýþtýr.

Anahtar Kelimeler: Iþýktepe Baraj Gölü, kýyý bölgesi, su kalitesi, zamansal deðiþim

Özet

© Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon

www.yunus.gov.trISSN 1303 - 4456

Giriþ sonucu olarak hem akarsular hem göllere

Akýþ yönü boyunca akarsu sistemleri benzer karakteristikler sergileyen yapay

önüne baraj setlerinin inþasýyla oluþturulan depolama alanlarýdýr (Thornton, 1990).

baraj gölleri düþük su yenilenme sürelerinin bir

Araþtýrma MakalesiResearch Article

Yunus Araþtýrma Bülteni 2014 (2): 55-63

Iþýktepe Baraj Gölü (Maden, Elazýð) Kýyý Bölgesi Fizikokimyasal

Su Kalitesi Üzerine Ýlk Bulgular

1 1 1 1Mehmet KÜÇÜKYILMAZ *, Gürel N. ÖRNEKCÝ , Ali A. USLU , Nurten ÖZBEY ,

1 1 1 2Tunay ÞEKER , Nevin BÝRÝCÝ , Nurettin YILDIZ , Mehmet Ali T. KOÇER

1Su Ürünleri Araþtýrma Ýstasyon Müdürlüðü, Sürsürü Mah., Þehit Polis M. Lami Karaaðaç Sokak, No: 9, 23040, Elazýð, Türkiye2Akdeniz Su Ürünleri Araþtýrma Üretme ve Eðitim Enstitüsü Müdürlüðü, Antalya

Bu nedenle, akarsu özelliði gösteren Iþýktepe Barajý, Elazýð ili Maden ilçesi

(riverine), geçiþ (transitional) ve göl özelliði sýnýrlarýnda yer alan Seyrek Deresi üzerinde

gösteren (lacustrine) bölgeler olmak üzere üç sulama amacýyla inþa edilmiþtir. 10 yýlý aþkýn

kavramsal bölgeyle deðerlendirilirler. Çoðun- süredir su tutmuþ olmasýna karþýn, baraj

lukla akarsu taþkýn vadilerinde yapay olarak gölünün su kalitesi üzerine herhangi bir çalýþma

oluþturulan baraj gölleri su toplama havzasý ve yapýlmamýþtýr. Bu çalýþmayla, gelecek çalýþ-

göl havzasý morfolojisi bakýmýndan doðal malara ýþýk tutmasý bakýmýndan, Iþýktepe Baraj

göllerden farklýlaþýr. Bu iki temel farklýlýðýn Gölü'nün kýyý bölgesinde su kalitesi üzerine

sonucu olarak, daha geniþ bir su toplama elde edilen ilk bulgularýn deðerlendirilmesi

havzasýna sahip olan baraj gölleri, derinlik amaçlanmýþtýr.

eðimi, litoral bölge habitatlarý, sýcaklýk

tabaklaþmasý ve karýþýmlar gibi özellikleriyle Materyal ve Metot

de doðal göllerden ayrýlýrlar (Kimmel ve Seyrek Deresi üzerinde kurulu olan

Groeger, 1984; Palau, 2006). Iþýktepe Baraj Gölü 38°26? N ve 39°31? E

Çeþitli avantajlarý dikkate alýndýðýnda coðrafi konumlarýnda bulunmaktadýr. Deniz

enerji üretimi bakýmýndan baraj gölleri termik seviyesinden yüksekliði 1280 m olan normal su 2 3

ve nükleer santrallere kýyasla ön plana çýkmýþ kotunda 0,35 km yüzey alanýna, 4,47 hm

(Karadeniz vd., 2011) ve Türkiye'de bu depolama hacmine, yaklaþýk 12 m ortalama

öncelikli amaçla 700'e yakýn baraj ve 500'ün derinliðe ve 4,2 km kýyý þeridi uzunluðuna sahip

üzerinde hidroelektrik santral inþa edilmiþtir olan baraj gölü, inþaatý 1999 yýlýnda tamam-

(Küçükyýlmaz vd., 2010). Genel olarak, lanmýþ olan genç bir rezervuardýr. Baraj gölü

barajlar ve göletler, elektrik üretimi, içme suyu havzasýnýn kuzey ve kuzeydoðu kesiminde

temini, tarýmsal sulama, balýkçýlýk, sel kontrolü kalan 313 ha tarým arazisinin sulanmasý için

ve rekreasyon gibi amaçlarla inþa edilirler kullanýlmaktadýr (Anonim, 2005; 2013). Su

(Mason, 2002). Bir baraj gölünün fiziko- toplama havzasý ve gölü besleyen ana akarsu

kimyasal su kalitesi, sucul tür çeþitliliði ve insan kaynaklý bir noktasal ve yayýlý deþarja

bolluðu oluþtuðu akarsuyunkine kýyasla maruz kalmamaktadýr.

belirgin deðiþiklikler gösterir. Bu nedenle yeni Baraj Gölü'nün su kalitesi üzerine ilk

oluþan bir baraj gölünde doðal kaynaklarýn bilgileri elde etmek amacýyla örnekleme

sürekli izlenmesi gerekmektedir (Yýlmaz, çalýþmalarý gölün farklý alanlarýný temsil

2004). Ýçme suyu temini için kullanýlan baraj edebilecek þekilde ve sürekli ulaþýlabilirliði

göllerinde su kalitesinin içme suyu stan- mümkün olan rastgele 3 kýyý noktasýnda (Þekil

dartlarýna uygunluðu önemli olduðundan, 1) Nisan 2011 ile Mart 2012 arasýnda aylýk

baraj yönetimi ve su kalitesine yönelik olarak yürütülmüþtür. Bununla birlikte, Aralýk

sorunlarýn anlaþýlmasý bakýmýndan izleme 2011'de yalnýzca ilk örnekleme noktasýndan

programlarýyla ekosistemin iþleyiþinin anlaþýl- örnek alýnabilmiþ, göl yüzeyi donmuþ

masý gerekmektedir (Tüzün vd., 2006). olduðundan cak, Þubat ve Mart 2012 aylarýnda

Gerçekten, bir su kaynaðýnýn etkin kullanýmýný ise örnekleme yapýlamamýþtýr. Su örnekleri

saðlamak için, öngörülen beklentileri karþýla- kýyýda elle daldýrma yöntemi ile alýnmýþ,

yacak bir izleme programýný titizlikle yürü- örnekler 1 L hacimli polipropilen þiþelere

terek kaynak hakkýnda bilgi toplanmasý konulmuþ ve ayný gün içerisinde laboratuvara

zorunludur (Þen ve Koçer, 2003). ulaþtýrýlmýþtýr.

56 Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

Sýcaklýk, çözünmüþ oksijen ve oksijen düþük sýcaklýk 2,3 °C olarak Aralýk (2011)

doygunluðu HACH HQ30d, pH ve elektriksel ayýnda ve en yüksek sýcaklýk 27,9 °C olarak

iletkenlik ise HACH HQ40d model ölçüm Temmuz (2011) ayýnda ölçülmüþtür. Örnek-

cihazlarýyla arazide ölçülmüþtür. Toplam leme süresince pH deðeri 7,5-9,3 arasýnda

sertlik hesaplama metoduyla, toplam alkalinite ölçülmüþ ve baraj gölü alkali karakterli olarak

potansiyometrik titrasyon metoduyla ve (ortalama 8,6±0,5) belirlenmiþtir. Sýcaklýkla

kimyasal oksijen ihtiyacý açýk geri damýtma istatistiksel olarak önemli bir korelasyonu

metoduyla tayin edilmiþtir (APHA vd., 1998). belirlenmeyen elektriksel iletkenlik ise 167-

Lityum, sodyum, potasyum, kalsiyum, 227 µS/cm arasýnda ölçülmüþtür. Sýcaklýk

magnezyum, amonyum, nitrit, nitrat, florür, deðiþimiyle ileri derecede güçlü bir iliþki 2fosfat, klorür, bromür ve sülfat Dionex ICS sergileyen (R = -0,94; P < 0,05) çözünmüþ

Model kullanýlarak iyon kromatografik oksijenin ortalama miktarý 8,9±1,3 mg/L

metotla, toplam fosfor ise hazýr kit kullanýlarak (%112±6 doygunlukta) olarak hesaplanmýþtýr

Merck Nova 60 spektrofotometre ile tayin (Tablo 1, Þekil 2).

edilmiþtir. Toplam sertlik araþtýrma süresince 90-

Deðiþkenlerin normalitesi Shapiro 110 mg CaCO /L arasýnda (ortalama 101±5 mg 3

Wilk's testiyle kontrol edilmiþtir. Normal CaCO /L) tayin edilmiþ ve sularda sertliðin 3

daðýlým gösteren deðiþkenler için tek yönlü nedeni ana iyonlar olan kalsiyum ve mag-2ANOVA ve normal daðýlým göstermeyen nezyumla güçlü iliþkiler (sýrasýyla R = 0,87 ve

2deðiþkenler için Wilcoxon testini takip eden R = 0,66; P < 0,05) göstermiþtir. Toplam

Student t-testi kullanýlarak istasyonlar alkalinite ise örnekleme noktalarýnda en düþük

arasýndaki farklýlýðýn istatistiksel önemi 98 mg CaCO /L ve en yüksek 148 mg CaCO /L 3 3

belirlenmiþtir. Ýzlenen deðiþkenler arasýndaki olarak daha geniþ bir aralýkta deðiþim

iliþkiler Spearman's çoklu korelasyon testiyle göstermiþtir (Tablo 1, Þekil 2).

belirlenmiþtir. Deðiþkenlerin varyasyondaki

gücünü ve yönünü belirlemek için çok

deðiþkenli analiz yöntemi olan Ana Bileþenler

Analizi (PCA) uygulanmýþtýr. Su kalitesi

sýnýflandýrmasý Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi

Yönetmeliði'ne göre yapýlmýþ ve karakteristik

deðerin bulunmasý için Hazen yöntemi

kullanýlmýþtýr (Anonim, 2012). Ýstatistiksel

analizler için JMP 8 ve CANOCO yazýlýmlarý

kullanýlmýþtýr.

Sonuçlar ve Tartýþma

Çalýþma süresince Iþýktepe Baraj

Gölü'nde izlenen deðiþkenlerin örnekleme

noktalarý arasýndaki zamansal ve alansal

varyasyonu (Þekil 2) istatistiksel olarak önemli

bulunmamýþtýr (P > 0,05). Mevsimsel hava

sýcaklýðý deðiþimlerine uygun bir eðilimle, en

57

Þekil 1. Iþýktepe Baraj Gölü ve örnekleme noktalarý.

Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

58

Þekil 2. Iþýktepe Baraj Gölü'nde izlenen fizikokimyasal su kalitesi deðiþkenlerinin aylýk deðiþimi (a-sýcaklýk, b-pH, c-elektriksel iletkenlik, d-çözünmüþ oksijen, e-doygunluk, f-toplam sertlik, g-toplam alkalinite, h-lityum, i-sodyum, j-potasyum, k-kalsiyum, l-magnezyum, m-florür, n-bromür, o-klorür, p-sülfat, r-amonyum, s-nitrat, t-ortofosfat, u-toplam fosfor ve v-kimyasal oksijen ihtiyacýnýn Nisan 2011 ile Mart 2012 arasýnda aylýk deðiþimi (Ocak-Mart 2012 arasýndaki iþaretli bölüm göl yüzeyinin buzla kaplý dönemi temsil etmektedir).

Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

Lityum örnekleme noktalarýnda <0,0- yon gösterirken, orto-fosfat ortalama 8±6 µg/L

0,02 µg/L arasýnda çok düþük miktarlarda, ve toplam fosfor miktarý ortalama 60±30 mg/L

sodyum 3,7-4,8 mg/L arasýnda ve potasyum olarak daha dar bir aralýkta deðiþmiþtir. Yüzey

0,44-0,61 mg/L arasýnda tayin edilmiþtir. sularýnda organik kirliliðin bir göstergesi olan

Kalsiyum ve magnezyum ise örneklemeler kimyasal oksijen ihtiyacý örnekleme nokta-

süresince sýrasýyla 24,1-30,4 mg/L ve 6,5-8,4 larýnda 6,6-11,2 mg/L arasýnda tayin edilmiþtir

mg/L arasýnda kaydedilmiþtir. Sodyum ile (Tablo 1, Þekil 2).2

potasyum ve magnezyum arasýnda (sýrasýyla R Birinci eksen %55'i ve ikinci eksen 2= 0,75 ve R = 0,92; P < 0,05) ve potasyum ile %26'sý olmak üzere, korelasyona dayalý PCA

2magnezyum arasýnda güçlü iliþkiler (R = 0,72; toplam varyasyonun ilk iki eksenle büyük bir

P < 0,05) gözlenmiþtir. Baraj Gölü'nde bromür oranda (%81) açýkladýðýný göstermiþtir (Tablo

miktarlarý 1-13 µg/L, florür miktarlarý 0,02-0,3 2). PCA, Iþýktepe Baraj Gölü'nde eksen orijine

mg/L, klorür miktarlarý 0,9-1,8 mg/L ve sülfat yakýn konumlanan pH, çözünmüþ oksijen,

miktarlarý 5,9-12,6 mg/L arasýnda tayin sodyum ve magnezyumun toplam varyasyona

edilmiþtir. Florür ile bromür, klorür ve sülfat katkýsýnýn nispeten düþük olduðunu göster-2 2 2arasýnda (sýrasýyla R = 0,63, R = 0,52 ve R = miþtir. Çözünmüþ anyon ve katyonlar (lityum,

0,60; P < 0,05) ve bromür ile klorür arasýnda sodyum, potasyum, amonyum, bromür, florür, 2

(R = 0,63; P < 0,05) orta derecede güçlü ancak klorür, ortofosfat ve nitrat) ile toplam fosfor,

önemli iliþkiler belirlenmiþtir (Tablo 1, Þekil toplam varyasyonu büyük oranda açýklayan ilk

2). Amonyum 2-138 µg/L arasýnda geniþ bir eksenin pozitif bölgesinde, diðer deðiþkenler

aralýkta tayin edilmiþtir. Nitrat ortalama ise negatif bölgesinde konumlanmýþtýr.

0,929±0,780 mg/L olarak yüksek bir varyas-

59

Tablo 1. Iþýktepe Baraj Gölü kýyý bölgesinde izlenen su kalitesi deðiþkenleri arasýndaki önemli iliþkilerin (P < 0,05) Spearman's korelasyon matriksi

*T, sýcaklýk; EC, elektriksel iletkenlik; ÇO, çözünmüþ oksijen; %O2, doygunluk; TS, toplam sertlik; TA, toplam alkalinite; Li, lityum; Na, sodyum; K, potasyum; Ca, kalsiyum; Mg, magnezyum; F, florür; Br, bromür; NH4, amonyum; NO3, nitrat; Cl, klorür; SO4, sülfat; PO4, o-fosfat; TP, toplam fosfor; KOI, kimyasal oksijen ihtiyacý

Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

Kimyasal oksijen ihtiyacý, elektriksel birinci ekseninde zýt yönlerde konumlanmýþtýr.

iletkenlik ve toplam alkalinite ise ikinci eksenle Gerçekten, kalsiyum diðer çözünmüþ iyonlara

temsil edilen varyasyonu daha büyük oranda kýyasla oldukça reaktiftir ve göllerde epilim-

açýklamýþtýr. Dahasý sýcaklýk ile elektriksel netik dekalsifikasyon gibi belirgin mevsimsel

iletkenlik arasýnda Spearman korelasyonuyla dinamikler sergiler. Sülfat ise mikrobiyal akti-

gözlenemeyen doðrusal iliþki PCA ile ortaya vite ve özellikle demir ve silika olmak üzere

çýkarýlmýþtýr (Þekil 3). kimyasal çevreden ileri derecede etkilenir

Çözünmüþ ana iyonlarýn baskýnlýðý (Wetzel, 2001). Baraj gölünde anyon ve +2 +2 + + -

bakýmýndan ise (Ca >Mg >Na >K ve SO katyonlarýn büyük çoðunluðunun benzer yönlü 42 ->Cl ) Iþýktepe Baraj Gölü ýlýman bölge varyasyonu çözünmüþ bileþenlerin kaynaðý

göllerdekine benzer yaygýn bir eðilim hakkýnda fikir vermiþ, su kalitesinin zamansal

göstermiþtir (Wetzel, 2001). Yüzey sularýnda deðiþimi üzerinde baþlýca etkenin göl havzasý ve

dinamik iyonlar olarak bilinen kalsiyum ve gölü besleyen akarsu olduðunu düþündürmüþtür

sülfat, konservatif ana iyonlar olarak kabul (Alpaslan vd., 2012).

edilen sodyum, potasyum ve klorürle PCA

60

Tablo 2. PCA istatistik özeti

Þekil 3. Ýzlenen deðiþkenlerin PCA'nýn iki ana eksenindeki yüklenmeleri (T, sýcaklýk; EC, elektriksel iletkenlik; ÇO, çözünmüþ oksijen; %O2, doygunluk; TS, toplam sertlik; TA, toplam alkalinite; Li, lityum; Na, sodyum; K, potasyum; Ca, kalsiyum; Mg, magnezyum; F, florür; Br, bromür; NH4, amonyum; NO3, nitrat; Cl, klorür; SO4, sülfat; PO4, o-fosfat; TP, toplam fosfor; KOI, kimyasal oksijen ihtiyacý)

Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

Nitekim havza jeolojisi ve gölü besleyen genel þartlar bakýmýndan Sýnýf III kalitede belir-

akarsuyun etkisinden daha baðýmsýz deðiþken- lenmiþtir. Deðiþkenlerin karakteristik deðeriyle

ler (Goldman ve Horne, 1983) olarak, iklimsel yapýlan deðerlendirmede baraj gölü, Yönet-

koþullara baðlý sýcaklýk ve sýcaklýk deðiþimiyle meliðin A grubu oksijenlendirme parametreleri

yakýn iliþkili çözünmüþ oksijen, çözünmüþ bakýmýndan su kalitesi Sýnýf I ve B grubu besin

anyon ve katyonlarýn aksine PCA ilk ekseninin elementleri parametreleri bakýmýndan Sýnýf II

ters tarafýnda konumlanmýþtýr. Bu veriler kalitede kaydedilmiþtir. Buna göre iklimsel

ýþýðýnda, Iþýktepe Baraj Gölü'nde izlenen koþullara göre deðiþen genel þartlar göz ardý

fizikokimyasal su kalitesinin asýl olarak su edildiðinde, Iþýktepe Baraj Gölü kýyý bölgesi su

toplama havzasý ve gölü besleyen akarsuyun kalitesinin Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi

özellikleri ile iklimsel faktörlerce yönetildiði, Yönetmeliði A ve B grubu parametreleri

göl-içi reaksiyonlarýn bazý anyon ve katyon- bakýmýndan “yüksek kaliteli” ve “az kirlenmiþ”

larýn zamansal deðiþiminde önemli olduðu olduðu belirlenmiþtir (Anonim, 2012). Bu

söylenebilir. deðerlendirme þekliyle baraj gölünün inþa

Iþýktepe Baraj Gölü'nün fizikokimyasal amacý olan tarýmsal sulamada kullanýmý yaný

özellikleri komþu havzasýnda yer alan ve göl sýra, içme suyu potansiyeli olan, alabalýk ve

havzasýna baðlý olarak yüksek alkali karak- diðer balýklarýn yetiþtiriciliði ile hayvan üretimi

teristik sergileyen bir soda gölü olan Hazar ve çiftlik ihtiyacý için, rekreasyonel amaçlarla

Gölü'ne kýyasla (Koçer ve Þen, 2012) belirgin kullanýlabilir niteliklere sahip olduðu ortaya

þekilde daha düþük çözünmüþ madde içeriðine çýkmýþtýr.

sahip olduðu görülmüþtür. Bununla birlikte, Yönetmeliðin (Anonim, 2012) göl, gölet

Hazar Gölü'ne boþalan akarsularýn fiziko- ve baraj göllerinde trofik durum sýnýflandýrma

kimyasal özellikleri araþtýrmamýza yakýn sistemine göre ise Iþýktepe Baraj Gölü ortalama

benzerlikler göstermiþtir (Þen vd., 2002). toplam fosfor miktarý bakýmýndan ötrofik sýnýfa

Nitekim Iþýktepe Baraj Gölü'nü besleyen dâhil olmuþtur. Su toplama havzasý ve gölü

Seyrek Deresi, Hazar Gölü'ne besleyen en besleyen akarsuyun kýrsal yerleþim, tarým ve

büyük kaynaklardan biri olan Behrimaz hayvancýlýk gibi nutrient miktarlarý üzerinde

Çayý'nýn bir alt koludur ve Behrimaz Çayý'nýn etkili olabilecek faaliyetlerden etkilenmediði

su kalitesi çalýþmamýzýn sonuçlarýyla uyuþ- göz önüne alýndýðýnda, baraj gölünün ötrofik

maktadýr (Varol ve Þen, 2009). sýnýfa dâhil olmasýna neden olan yüksek toplam

Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliði ve fosfor miktarlarý üzerinde havza jeolojisi ve

Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði toprak yapýsýnýn önemli olabileceði akla

(Anonim, 2004, 2012) herhangi bir su gelmektedir. Gerçekten, nutrient miktarlarý

kütlesinin bir noktasýnda ölçülen parametrenin üzerinde doðrudan etkisi olan insan faaliyet-

karakteristik deðeri verilen üst sýnýrlara göre lerinin gözlenmediði alanlarda, fosforun ana

hangi su kalite sýnýfýnýn üst deðerinden daha kaynaðý kayaç ve toprak yapýsýnda bulunan

küçük ise numune alma noktasýnýn o sýnýfa ait fosforun yüzey akýþlarýyla yýkanarak göle

olduðunu ifade etmektedir. Yönetmeliklerin ulaþmasýdýr (Wetzel, 2001). Bu durum, gölde su

Kýtaiçi Yüzeysel Su Kaynaklarýnýn Sýnýflarýna kalitesi üzerinde baþlýca etkenin göl havzasý ve

Göre Kalite Kriterlerine göre Iþýktepe Baraj gölü besleyen akarsu olduðu savýmýzý destek-

Gölü yüksek sýcaklýk ve pH deðeri nedeniyle lemektedir.

61Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

Bununla birlikte, taban yapýsýnýn kararlý kullanýlan deðiþkenleri de izlemeye odak-

hale gelmediði genç baraj göllerinde su- lanacak gelecek çalýþmalar, gölün ekolojik

sediment arasýndaki iliþkilerle yönetilen fosfor durumunun ve kullaným amaçlarýnýn daha

gibi bileþenlerin çözünmüþ veya partiküllere doðru tanýmlanmasýna katkýda bulunacaktýr.

baðlý olarak su kolonunda yüksek miktarlarda

bulunmasý beklenebilir (Cunha-Santino vd., KaynaklarAlpaslan, K., Sesli, A., Tepe, R., Özbey, N., Birici, N., 2013). Dahasý, baraj göllerinin fiziksel, kim-

Þeker, T. ve Koçer, M.A.T. 2012. Vertical and Sea-yasal ve biyolojik özellikleri inþa amacý sonal Changes of Water Quality in Keban Dam

doðrultusunda kullanýmýn bir sonucu olarak su Reservoir. Journal of Fisheries Sciences. com,

seviyesindeki düzensiz deðiþimlerden belirgin 6(3): 252-262.

þekilde etkilenir (Wetzel, 1990). Gerçekten, Anonim. 2004. Su Kirliliði Kontrolü Yönetmeliði. Resmi

Gazete, Tarih 31.12. 2004, Sayý: 25687.hidrolojik çevre (su giriþ ve çýkýþý, yenilenme Anonim. 2005. Ýl Çevre Durum Raporu. Ýl Çevre ve süresi gibi), baraj göllerinin su kalitesini

Orman Müdürlüðü, Elazýð.etkileyen en önemli faktörlerden biri olarak

Anonim. 2012. Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi kabul edilir (Nakashima vd., 2007). Bu nedenle Yönetmeliði. Resmi Gazete, Tarih: 30.12.2012, toplam fosfora baðlý olarak gölün trofik Sayý: 28483.

Anonim. 2013. Baraj Arama. DSÝ Genel Müdürlüðü, durumunu yorumlamak için daha uzun süreli Ankara. Http: // www 2. Dsi. Gov. Tr / baraj / izleme verilerine dayanmak yararlý olacaktýr. detay.cfm?BarajID=441. Eriþim: 10.03.2013.Sonuç olarak, Iþýktepe Baraj Gölü kýyý

APHA, AWWA ve WEF. 1998. Standard Methods for the bölgesinde fizikokimyasal su kalitesi üzerine

Examination of Water and Wastewater. 20th ilk bulgularýn elde edildiði çalýþmamýz, orta edition. American Public Health Association,

sert sulu alkali bir göl olarak karakterize olan Washington DC.

Cunha-Santino, M.B., Bitar, A.L., ve Bianchini, I.Jr. 2013. gölde su kalitesinin su toplama havzasý jeolojik Chemical constraints on new man-made lakes. yapýsý, gölü besleyen akarsu ve iklimsel Environmental Monitoring and Assessment, 2:

faktörlerce yönetildiðini göstermiþtir. Bazý 10177-10190.

anyon ve katyonlarýn göl-içi reaksiyonlara Goldman, C.R. ve Horne, A. J. 1983. Limnology, baðlý olarak zamansal deðiþim gösterdiðine McGraw-Hill, New York.

Karadeniz, V., Akpýnar, E. ve Baþýbüyük, A. 2011. Nehir iliþkin ön bilgiler elde edilmiþtir. Yüzeysel Su Tipi Hidroelektrik Santraller ve Çevresel Etkileri Kalitesi Yönetimi Yönetmeliði (Anonim, (Reþadiye Hidroelektrik Santralleri Örneði). Doðu 2012)'ne göre “yüksek kaliteli” ve “az Coðrafya Dergisi, 26: 95-114.

kirlenmiþ” olarak sýnýflandýrýlmýþ ve böylece Kimmel, B.C. ve Groeger, A.W. 1984 Factors controlling

inþa amacý olan tarýmsal sulamada yaný sýra primary production in lakes and reservoirs: A

baraj gölünün içme suyu temini, alabalýk ve perspective. In: Lake and Reservoir Management

Report, EPA-440/5-diðer balýklarýn yetiþtiriciliði ile hayvan üre-84-001, United States Environmental Protection Agency, timi ve çiftlik ihtiyacý için kullanýlabileceði

Washington, D.C. pp.277-281.ortaya çýkarýlmýþtýr.

Koçer, M.A.T. ve Þen, B. 2012. The seasonal succession of Bununla birlikte, bahsedilen yönet- diatoms in phytoplankton of a soda lake (Lake

meliðe göre yüksek toplam fosfor içeriði göl Hazar, Turkey). Turk J Bot, 36: 738-746.

Küçükyýlmaz, M., Uslu, G., Birici, N., Örnekçi, N.G., yüzey alanýnýn kafeslerde balýk yetiþtiriciliði Yýldýz, N. ve Þeker, T. 2010. Karakaya Baraj Gölü için kullanýmýný kýsýtlamaktadýr. Giriþ ve çýkýþ Su Kalitesinin Ýncelenmesi. International Sustai-

sularý ile su seviyesindeki deðiþimler ile gölü nable Water and Wastewater Management

temsil eden daha çok sayýda örnekleme Symposium, 26-28 October 2010, Konya, Turkey.noktasýnda trofik durumun tanýmlanmasýnda

62 Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63

Mason, C.F. 2002. Biology of Freshwater Pollution. 4th Tüzün, Ý., Ýnce, Ö. ve Baþaran, G. 2006. Doðal Göl Ve

ed. Pearson-Benjamin Cummings, UK. Rezervuar Limnolojisindeki Farklýlýklarýn Bir-

Nakashima, S., Yamada, Y. ve Tada, K. 2007. eþik Yönetim Planlamasý Açýsýndan Deðer-

Characterization of the water quality of dam lendirilmesi: Genel Yaklaþým. I. Balýklandýrma ve

lakes on Shikoku Island, Japan. Limnology, 8:1- Rezervuar Yönetimi Sempozyumu, Antalya.

22. pp.237-247.

Palau, A. 2006. Integrated environmental management Varol, M. ve Þen, B. 2009. Assessment of surface water

of current reservoirs and regulated rivers. quality using multivariate statistical techniques: a

Limnetica, 25(1-2): 287-302. case study of Behrimaz Stream, Turkey. Environ

Þen, B., Koçer, M.A.T. ve Alp, M.T. 2002. Hazar Monit Assess, 159:543-553.

Gölü'ne Boþalan Akarsularýn Bazý Fiziksel ve Wetzel, R.G. 1990. Reservoir ecosystems: Conclusions

Kimyasal Özellikleri. F. Ü. Fen ve Mühendislik and speculations. In: Reservoir Limonology:

Bilimleri Dergisi, 14(1), 241-248. Ecological Perspectives. K.W. Thornton, B.L.

Þen, B. ve Koçer, M.A.T. 2003. Su Kalitesi Ýzleme. XII. Kimmel & F.E. Payne (Eds). John Wiley & Sons

Ulusal Su Ürünleri Sempozyumu, 2-5 Eylül Inc., New York. pp. 227-238.

2003, Elazýð. pp.567-572. Wetzel, R.G. 2001. Limnology: Lakes and River

Thornton, K.W. 1990. Perspectives on reservoir Ecosystems. Academic Press, London.

limnology, In: Reservoir Limnology: ecological Yýlmaz, F. 2004. Mumcular Barajý (Muðla-Bodrum)'nýn

perspectives. K.W. Thornton, B.L. Kimmel & Fiziko-Kimyasal Özellikleri. Ekoloji, 13(50): 10-

E.F. Payne (Eds.). John Wiley & Sons Inc., New 17.

York. Pp.1-13.

63Küçükyýlmaz vd. / Yunus Arþ. Bül. 2014 (2): 55-63