កលវទយលយភមនទភនេពញ ROYAL UNIVERSITY OF PHNOM PENH

ភ ែខមរសមយ នគមប ង

Khmer Language during French Colonial

ស េអង ង ន វ ត ២០១១

កលវទយលយភមនទភនេពញ ROYAL UNIVERSITY OF PHNOM PENH

ភ ែខមរសមយ នគមប ង Khmer Language during French Colonial

ស េអង ង ន វ ត ២០១១

មតក

១. េសចកដេផដម........................................................................................................០១ ១.១ សងគមបរយកសសមយអនគមនបរង .........................................០២ ១.២. រពតតករណសខនៗ ..........................................................................០២

កកកក. . . . រពតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដមរពតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដមរពតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដមរពតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដម ((((១៨៥៩១៨៥៩១៨៥៩១៨៥៩----១៩០៤១៩០៤១៩០៤១៩០៤)))) .................................................................................... ០២ ខខខខ. . . . រពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថរពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថរពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថរពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថ ((((១៩០៤១៩០៤១៩០៤១៩០៤----១៩២៧១៩២៧១៩២៧១៩២៧)))) ................................................................................ ០៣ គគគគ. . . . រពតដករណកនងរជយរពះបទមនវងសរពតដករណកនងរជយរពះបទមនវងសរពតដករណកនងរជយរពះបទមនវងសរពតដករណកនងរជយរពះបទមនវងស((((១៩២៧១៩២៧១៩២៧១៩២៧----១៩៤១៩៤១៩៤១៩៤១១១១)))) ............................................................................................ ០៤ ឃឃឃឃ. . . . រពតដករណកនងរជយរពះបទសហនរពតដករណកនងរជយរពះបទសហនរពតដករណកនងរជយរពះបទសហនរពតដករណកនងរជយរពះបទសហន ((((រជជកលទរជជកលទរជជកលទរជជកលទ១១១១: : : : ១៩៤១១៩៤១១៩៤១១៩៤១----១៩៥៥១៩៥៥១៩៥៥១៩៥៥))))............ ០៥

២. ភសែខមរសមយអណនគមបរង ...............................................................០៧ ២.១. ករផសពវផសយភសែខមរ ...................................................................០៧ ២.១.១. ករសកសអបរសមយអណពយបលបរង ...............................០៧ កកកក. . . . រេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណរេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណរេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណរេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណ .................................................................................................................................................................................................................................... ០៧ ខខខខ. . . . សលេរៀនែបបទេនបេនវតដសលេរៀនែបបទេនបេនវតដសលេរៀនែបបទេនបេនវតដសលេរៀនែបបទេនបេនវតដ((((សលវតដែបបថមសលវតដែបបថមសលវតដែបបថមសលវតដែបបថម)))) ........................................................................................................................................................................ ០៧ គគគគ. . . . សសសសលទេនបលទេនបលទេនបលទេនប ((((សលរដឋសលរដឋសលរដឋសលរដឋ)))) ............................................................................................................................................................................................................................................................................................ ១០

គ.១. បឋមសកសបរង-ែខមរ .................................................................១០ គ.២. សលមធយមសកស ....................................................................១២ គ.៣. ករមតឧតដមសកស.......................................................................១៣

២.១.២. ករេបះពមពផសយេនកមពជ .......................................................១៣ កកកក. . . . របវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភរបវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភរបវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភរបវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភ ........................................................................................................................................................................................................................................ ១៣ ខខខខ. . . . ករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនករេបះពមពផសយែផនកសរពតមន រពតដបរតរពតដបរតរពតដបរតរពតដបរត នងទសសនវដដនងទសសនវដដនងទសសនវដដនងទសសនវដដ ........................................................................................ ១៧ គគគគ. . . . រគះសថ នេបះពមពផសយរគះសថ នេបះពមពផសយរគះសថ នេបះពមពផសយរគះសថ នេបះពមពផសយ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ១៩ ២.២. ទដឋភពៃនករេរបរបសភសែខមរ ..................................................២១

២.២.១. អកសរែខមរ .............................................................................២១ ២.២.២. ករេរបរបសភសែខមរ .....................................................២៣ កកកក. . . . ករចងរកងវចននរកមែខមរករចងរកងវចននរកមែខមរករចងរកងវចននរកមែខមរករចងរកងវចននរកមែខមរ ............................................................................................................................................................................................................................................ ២៤

ខខខខ.... ករបេងកតពកយថមករបេងកតពកយថមករបេងកតពកយថមករបេងកតពកយថម .................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ២៦ ២.២.៣. ករសេងកតតមរយៈអតថបទេបះពមពផសយ ......................២៩ កកកក. . . . អកខរវរទធអកខរវរទធអកខរវរទធអកខរវរទធ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ២៩ ខខខខ. . . . សមពនធសមពនធសមពនធសមពនធ .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ៣៦ ២.២.៤. ឋននតរនម ........................................................................៤១ ២.២.៥ ឥទធពលៃនភសបរេទសមកកនងភសែខមរ .......................៤៣ ២២២២....២២២២....១១១១. . . . ករេរជៀតចលៃនភសបរងមកកនងសងគមែខមរករេរជៀតចលៃនភសបរងមកកនងសងគមែខមរករេរជៀតចលៃនភសបរងមកកនងសងគមែខមរករេរជៀតចលៃនភសបរងមកកនងសងគមែខមរ ................................................................................................ ៤៤ ២២២២....២២២២....២២២២. . . . ករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរ ................................................................................................ ៤៦

៣. េសចកដសននដឋ ន ................................................................................................៤៧ ៤. ឯកសរពេរគះ ..................................................................................................៤៨ ៥. ឧបសមពនធ ...........................................................................................................៥០

1

១. េសចកដេផដម

េនកនងេលកេយងេនះអវែតងែតមនករែរបរបលរគនែតថ ករែរបរបលេនះ វមនទហបណណ ែតបេណណ ះ។ េដយែឡក ករេរបរបសភសរបសមនសសកមនភពែរបរបលែដរ ភសែដលេគេរបេនកនងសងគមអចែរបរបលេទតមេពលេវល ករទនកទនង នេយបយ េសដឋកចចជេដម។ េដយែឡក ចេពះភសែខមរែដលឆលងកតសមយកលជេរចនមកេហយេនះកមនរបវតត របសខលនែដល ពសមយកលមយេទសមយកលមយភសែខមរែតងមនករវវតតែរបរបលជនចច។ ជកែសដងេនកនងសមយអណពយបលបរង ភសែខមរកឈនវវតតដលដណកកលថមមយេទៀតៃនករេរជៀតចលៃនភសថម។

េនេពលែដលរបេទសកមពជមនទនកទនងជមយរបេទសបរង េហយរបេទសបរងបនដកកររគបរគងមកេលភសែខមរេទៀតេនះ េធវឱយវបបធមរបសបរងកដ អរយធមកដ ភសកដ បនចលមកលឡពកពនធជមយែខមរ ជពេសសេលករេរបរបសភសែខមរ។ មលេហតសខនែដលេធវឱយភសផល សបដរ ឬែរបរបលគេដយសរែតភសទងេនះមនភពទកទងជមយភសដៃទេទៀត េហយវកពកពនធជមយនងករេរបរបសេទវភសផងែដរ (Schendl, 2009:55)។ េនកនងសមយអណពយបលបរងភសបររតវបនេរបកនងវសយរដឋបល េហយភសែខមរករតវបនេរបផងែដរ។

េនកនងអតថបទរសវរជវេនះរកមេយងខញនងបងហ ញពករេរបរបសភសែខមរ ករផសពវផសយអពភសែខមរ ករអភវឌឍភសែខមរ នងករេរជៀតចលៃនភសបរេទស(បរង) មកកនងភសែខមរទងកនងករសរេសរ នងកនងករនយយ។

2

១.១ សងគមបរយកសសមយអនគមនបរង កររតតរតរបសបរងមកេលរបេទសកមពជរតវេគែបងែចកជ៣ដណក

កលសខនៗ។ ដណកកលទ១ គចបពេពលែដលបរងបនដកកររតតរតេលរបេទសកមពជនឆន ១៨៦៣ រហតដលមនករបះេបរៃនចលនជតនយមេនឆន ១៨៨៤ េហយដណកកលទ២ គចបពឆន ១៨៨៦ េពលែដលករបះេបរបនផតរលតរហតដលរពះបទនេរតដមេសយទវងគតឆន ១៩០៤ រមទងរជជកលរបសរពះបទសសវតថ នងរពះបទមនវងស (ដណក កលអណនគមេពញទ)។ រឯដណកកលទ៣ ចបពេពលែដលរពះបទនេរតដមសហនបនេឡងេសយរជយ គដណកកលចងេរកយេនះេហយជេពលែដលអណនគមបរងបនចះទនេខសយ (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៥:១៤៩)។

ចេពះជវភពរបសរបជជនគរតវរបរពតដេទេនេរកមអណចៃនចបបអណនគមបរង នងចបបរពហមទណឌ ។ របជររសដរគបរបែដលរគបអយមននទរតវបងពនធជនរដឋ េហយសទធេសរភពករតវេគករមតផងែដរ។ េបសនជគម នសបរតបញជ កពករបងពនធ ឬមយគម នអតដសញញ ណបណណែដលមនផដតេខយៃដរតមរតវេនះេទ េនះរបជជនគម នសទធេធវដេណ រេដយេសរេទកែនលងននៃនរបេទសបនេឡយ េហយេបអនកណរេលភបពនេទេលេសចកដហមរបមេនះ អនកេនះនងរតវពនយជទករបក ឬករតវជបពនធនគរ (យ.យ.មេហេយវ ១៩៩៩:២៩១)។

១.២. រពតតករណសខនៗ កកកក. . . . រពរពរពរពតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដមតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដមតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដមតដករណកនងរជយរពះបទនេរតដម ((((១៨៥៩១៨៥៩១៨៥៩១៨៥៩----១៩០៤១៩០៤១៩០៤១៩០៤))))

រពះបទនេរតដម បនេឡងេសយរជយសមបតដេនឆន ១៨៥៩ េហយេនកនងេដមរជយរបសរពះអងគ បរងបនបងខរពះអងគឱយឡយរពះហសថេលសនធសញញ ចះៃថងទ១១ សហ ឆន ១៨៦៣ ែដលេបកឱយបរងេធវអណនគមេលរសកែខមរ (សរ េអឿ ២០០៤:១៦៧)។ លះេនពកកណដ លរជយរបសរពះអងគ េទសភបលបរងមន ក គេលក សហ ល ថសន បនបងខឱយរពះរពះអងគឡយរពះហសថេលអនសញញ ចះៃថងទ១៧ ែខមន ឆន ១៨៨៤ េដមបដកហតអណចទងអសពរពះមហកសរតែខមរ។ េពលេនះេហយែដលេធវឱយេកតមនចលនរបឆងនងបរងេនេសទររគបទកែនលងចបពែខវចឆក ឆន ១៨៨៤ រហតដលែខមករឆន ១៨៨៧។ កនងចលនេនះមនេលក

3

ឧកញរកឡេហមគង ែដលជវរជនដេឆនមមយរបែដរេនះ ករតវបនបរងចបយកមកេធវឃតេដយចងេផអ បនងបពងែផសងកបល (សរ េអឿ ២០០៤:១៦៧)។ េនឆន ១៨៩៧ បរងបនេរបរបសកមល ង នងករគរមកែហងេដមបដកហតយកសទធអណចែដលេនេសសសលពសណករពះមហកសរតែខមរ ។

រពះបទនេរតដម បនេសយទវងគតេនឆន ១៩០៤។ េពលេនះរពះបទសសវតថែដលជរពះរជអនជរបសរទងកបនេឡងរគងរជយបនដ ែដលជករេរជសតងរបសពកបរងែសស (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៥:១៦១)។

ខខខខ. . . . រពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថរពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថរពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថរពតដករណកនងរជយរពះបទសសវតថ ((((១៩០៤១៩០៤១៩០៤១៩០៤----១៩២៧១៩២៧១៩២៧១៩២៧)))) េនកនងរជជកលរបសរពះបទសសវតថ េគបនចបេផដមែកែរបសថ បនរដឋបល

ននឱយមនភពទេនបេឡង េហយសមមទធផលេផសងៗ រពមទងរបពនធគមនគមនករតវបនេគយកចតដទកដកកសងផងែដរ (ឃង ហកឌ ២០០៧:៩)។ េនេពលេនះ របេទសែខមរមនភពវសណងទទលេខតដមយចននរបសខលនែដលបនបតបងកលពមនមកវញ។ ជកែសដង េសៀមបនរបគលេខតដមលៃរព នងទេនលរេពមកឱយែខមរវញេនឆន ១៩០៤ ឯេខតដបតដបង នងេសៀមរបកបនមកកមពជវញែដរេនឆន ១៩០៧ (បល របណង នងសនេហង េមងឈង ២០០៤:៣៤)។ េនឆន ដែដលេនះែដរ េដយពកបរងបនេមលេឃញរបេទសែខមរសមបរេទេដយសមបតដវបបធមែដលគរឱយទកទញ ជពេសសគរបសទបរណននេនះបរងកបនបេងកតសលបរងចងបពរបេទសេនឆន ១៨៩៨ េហយបនចបេផដមបញជ នរកមអនករបជញ នងអនករសវរជវមកសកសរសវរជវ នងអភរកសរបងគរបសទបរណននរបសែខមរ។

កនងរជយៃនរពះបទសសវតថ គរតវនងេពលែដលពភពេលកេកតសរងគ មេលកេលកទ១(១៩១៤-១៩១៨) ែដលជសរងគ មេនតបនអរ ប។ េនេពលេនះ បរងបនេកណឌ របជជនេនកនងសហពនធឥណឌ ចនែដលមនរបេទសលវ យន នងែខមរបនចនន១៣០,០០០ នកេដមបេទជយចបងជនសបរងេនទវបអរ ប (ឃះ មនន ២០០៣:៦)។ មយងេទៀត េនកនងសរងគ មេលកេលកទ១េនះផងែដរ េរកពទពែដលបរងេកណឌ េដយបងខ កមនអនកសមរគចតដែខមរមយចននេទៀតែដរ ែដលេនកនងេនះរមមនរពះអងគមច ស ៦អងគ កបនយងេទជយបរងេដមបចបងនងអឡមងេទៀតផង។ េហតេនះេហយេទបេកតមនចលនរបឆងនងបរងចនន២េលក

4

េទៀត។ េលកទ១ គរបឆងនងករែកនែខមរឱយេទជយចបងបរងកនង សរងគ មេលកេលកទ១ េហយេលកទ២ គរបឆងនងករដេឡងពនធដរ។

េនកនងវសយអកសរសរសតែខមរវញ រពះបទសសវតថរទងបនរពះរជបញញតដចះៃថង០៤ កញញ ១៩១៥ បេងកតគណៈកមមករមយេដមបចងរកងវចននរកមែខមរ។ េលសពេនះេទេទៀតេនឆន ១៩១២ រពះបទសសវតថ បនេចញរពះរជបញជ ឱយកសងសលបឡជនខពស នងរពះរជបណណ លយ។ កនងវសយតលករ រពះអងគបនរពះរជបញញតដចះៃថង១៤ កញញ ១៩២២ បនបេងកតឱយមនសលដបង សលឧទធរណ សលឧរកដឋ នងសលវនចឆយ កបែនដវសយតលករេនះេនែតសថតេរកមអណចរបសរដឋករអណពយបលបរង (សរ េអឿ ២០០៤:១៥៥)។

រពះបទសសវតថេសយទវងគតេនឆន ១៩២៧។ រពះបទសសវតថមនវងស ជរពះរជបរតចបងែដលបនេរៀនចបេនសលទហន សង មចសង (Saint Maixent)េនរបេទសបរងតងពឆន ១៩០៨ កបនេឡងេសយរជយបនដពរពះបត (ឃង ហកឌ ២០០៧:៩)។

គគគគ. . . . រពតដករណកនងរជយរពះរពតដករណកនងរជយរពះរពតដករណកនងរជយរពះរពតដករណកនងរជយរពះបទមនវងសបទមនវងសបទមនវងសបទមនវងស((((១៩២៧១៩២៧១៩២៧១៩២៧----១៩៤១១៩៤១១៩៤១១៩៤១)))) េនកនងរជយរបសរពះបទមនវងស របេទសកមពជបនជបរបទះនវវបតដ

េសដឋកចចយងខល ងេនកនងរវងឆន ១៩២៩-១៩៣៦ គមនករផទះេឡងនវសរងគ មេលកេលកទ២។ ែតេទះជយងណកេដយកេគេឃញមនសមមទធជេរចនបនដះដលេឡងជបនដបនទ ប (ឃង ហកឌ ២០០៧:៩)។ ជកែសដងសព នរពះមនវងស របែវង២៩២ម រតវបនសេមព ធឱយេរបរបសេនែខវចឆក ឆន ១៩២៨ ផលវរថេភលងពភនេពញេទរពែដនេសៀមមនរបែវង២៧៥ គ.ម រតវបនកសងេឡងេនឆន ១៩៣២ (សរ េអឿ ២០០៤:១៥៧)។ េនសមយេនះផងែដរ េគកេឃញមនសមមទធផលេផសងៗេទៀតដចជសរមនទរជត សលបឡជនខពស វទយសថ នពទធសសនបណឌ តយ នងសលសលបៈផងែដរ។

ចបពឆន ១៩៣០ េទមនចលនអនកជតនយមេកតកនងរកបខណឌ បញញវនដ ែដលមនជអទ© ចលនជតនយមៃនវទយសថ នពទធសសនបណឌ តយបេងកតេឡងេនឆន ១៩៣០ នងសមគមអតតសសសអនវទយលយរពះសសវតថេនឆន ១៩៣៥

5

េហយ នងសរពតមននគរវតដ បេងកតឆន ១៩៣៦ ែដលដកនេដយេលក បច ឈន សម វរ សន ងកថញ (សរ េអឿ ២០០៤:១៥៧) ។

េនឆន ១៩៣៩ សរងគ មេលកេលកទ២បនេកតេឡងេនអរ បរវងភគមខ ងគបរង នងអងេគលស េហយមខ ងេទៀតគអឡមង។ ចែណកេនអសវញ ជបនបនគរទអឡមងយងេពញទហង។ កងទពជបនបនចលរតតបតេនពសេពញឥណឌចន េហយកបនចលមករបេទសកមពជេនឆន ១៩៤១។ េឆលៀតឱកសេនះែដរ ៃថែដលមនជបនជអនកគរទេនះ បនរបអសយកេខតដបតដបង េខតដេសៀមរបមយភគ េខតដកពងធមយភគ នងេខតដសទងែរតងមយភគ (បល របណង នង សនេហង េមងឈង ២០០៤:៣៦)។ េពលេនះេហយែដលកងទពជបន បនមករគបរគងែខមរជនសរដឋអណចបរងវញ។

េនឆន ១៩៤១ រពះបទមនវងសសគត េដយរពះទយេរកៀមរកេរពះបរជយរបសបរងែដលមនបនបេពញតមពកយសនយរបសខលន។ េរកយមករពះអងគមច សសហនបនេឡងរគងរជយបនដកនងរពះជនម១៩ រពះវសស (បល របណង នង សនេហង េមងឈង ២០០៤:៣៦)។ ចេពះករេឡងរគងរជយរបសរពះអងគកជករេរៀបចរបសពកអណនគមនយមបរងផងែដរ។

ឃឃឃឃ. . . . រពតដករណកនងរជយរពះបទសហនរពតដករណកនងរជយរពះបទសហនរពតដករណកនងរជយរពះបទសហនរពតដករណកនងរជយរពះបទសហន ((((រជជកលទរជជកលទរជជកលទរជជកលទ១១១១: : : : ១៩៤១១៩៤១១៩៤១១៩៤១----១៩៥៥១៩៥៥១៩៥៥១៩៥៥)))) េនកនងរជជកលទមយរបសរពះបទសហន រពតដករណសខនៗជេរចនបន

េកតេឡង េហយជេពលែដលឥទធពលរបសបរងចបេផដមចះេខសយជបនដបនទ ប រហតដលរបេទសកមពជទទលបនឯករជយយងពតរបកដ។

េនែខកកកដ ឆន ១៩៤៥ សរងគ មឆរតបនេកតមនេឡង។ ចលនេនះមនអនកចលរមរបមណជ២,០០០ នកកនងេនះមនរពះសងឃ៥០០អងគែដលរទងកនឆរតេរពងរពតេធវបតកមមេនទរកងភនេពញេដមបរបឆងនងបរងែដលមនបណងលបបបតអកសរែខមរ នងកររេលភជះជនេផសងៗ (សរ េអឿ ២០០៤:១៩០)។

េនែខមន ឆន ១៩៤៥ ជបនបនចបបរងឃឃង េហយរបគលឯករជយឱយកមពជ។ េនឆន ១៩៤៥េនះដែដល ជបនបរជយកនងសរងគ មេលក េហយដកកងទពេចញពកមពជ េឆលៀតកនងឱកសេនះបរងកបនវលរតលបមកវញ។ រឯៃថកបន

6

របគលទកដែដលេគបនរបអសកលពឆន ១៩៤១ មកឱយែខមរវញេនឆន ១៩៤៦ (បល របណង នងសនេហង េមងឈង ២០០៤:៣៦)។

េនេពលឆន ១៩៤៦ របេទសកមពជមនរដឋសភែដលេកតេឡងពករេបះេឆន តសកល េហយបនកល យេទជសថ បនបញញតដចបបសរមបតកែតងរដឋធមមនញញ ែដលជរបបសភែបបបញច មរបេទស។ រទងយតដវងស ែដលេទបមកពបរេទស គជសថ បនកៃនរដឋធមមនញញទ១ របសកមពជេដយបនដករសងែបបែផនរដឋធមមនញញបរងជននេនះ េហយេនឆន ១៩៤៧ រពះបទសហនកបនឡយរពះហសដេលខ នងរបទនរដឋធមមនញញទ១េនះឱយដលរបជររសដែខមរសរមបេរបរបស (ឃង ហកឌ ២០០៧:១០)។

ឆន ១៩៤៩ បរងបនរបគលឯករជយមនេពញេលញឱយែខមរ មននយថអណនគមបរងមនទនរពមរបគលនវអធបេតយយភពេពញេលញមកឱយរបេទសែខមរេនេឡយេទ ជពេសសេគេនរគបរគងវសយេយធេនេឡយ។ លះរហតដលឆន ១៩៥៣ េដយសរកចចខតខរបងែរបងរបសរពះបទនេរតតមសហន បរងកបនរបគលឯករជយឱយកមពជយងេពញេលញេនៃថងទ៩ ែខវចឆក ឆន ១៩៥៣ រចរពះបទនេរតដមសហន កបនរបកសរពះរជណចរកកមពជជរបេទសអពយរកតយ គមនចលបលកបកសសមពនធណមយេឡយ ពេរពះថេនេរកយសរងគ មេលកេលកទ២ សរងគ មរតជក (សរងគ មមេនគមវជជ )បនេកតមនេឡងរវងបលកេសរ នងបលកកមមយនសដ(បល របណង នងសនេហង េមងឈង ២០០៤:៣៧) ។

រមេសចកដមកេយងេឃញថ របេទសែខមររតវសថតេរកមកររតតរតរបសអណពយបលបរងអសរយៈេពលជតមយសតវតសពឆន ១៨៦៣-១៩៥៣។ កនងអឡងេពលដយរែបបេនះេយងអចនយយបនថកររគបរគងេនះមនទងគណវបតដ នងគណសមបតដសរមបរបេទសកមពជ។ េយងសេងកតេឃញថ េរកមកររតតរតរបសបរងបនេធវឱយរបជររសតបនបតបងនវសទធេសរភពរបសខលន នងរងនវករឈចបេរកមករគបសងកតពបរងតងពមលដឋ នដលថន កកពល។ ែតេទះជយងណកេដយបរងកបនជយករពរករឈល នពនពរបេទសជតខងមកេលរបេទសកមពជផងែដរ។

7

២. ភសែខមរសមយអណនគមបរង ២.១. ករផសពវផសយភសែខមរ ២.១.១. ករសកសអបរសមយអណពយបលបរង ករសកសអបរេនសមយែដលបរងរគបរគងមនសវមនកររកចេរមន

បនម នេនះេទ កបែនដេនេពលេនះេយងេឃញថបរងបនយករបពនធអបរថមមកបពកបែនថមេលករសកសអបរែបបរបៃពណរបសែខមរ។ ទនទមគន េនះែដរ បរងហកដចជមនសវខវលខវ យកនងករជយេរជមែរជងេលវសយអបរេនរសកែខមរបនម នេទ េហយេគកែថមទងបនខតខេធវយងណរកវធេធវឱយរបជជនែខមរទទលយកវបបធមបរងជនសវបបធមផទ លខលនជពេសសគេគចងឱយរបជជនែខមរេរបរបសភសបរង។ កកកក. . . . រេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណរេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណរេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណរេបៀបសកសអបរតមែបបរបៃពណ

េនសមយពេដមរបជជនែខមរែតងែតបញជ នកនេចឱយេទេរៀនេនវតដរពះពទធសសនែដលជមជឈមណឌ លដសខនសរមបករអបរនសមយេនះ។ ែតគរឱយសដ យណសែដលកមរមនរតវបនេគអនញញ តឱយចលេទសកសជមយកមរេដយសរែតបញហ ទេនៀមទមល ប េលកែលងែតកនងរពះរជដណកៃនរជវងែតបេណណ ះ។ ែតេទះជយងេនះកដ វតដអរមេនែតជកែនលងសរមបអបរបណដ ះបណដ លដរបេសរែដលមនរពះសងឃជរគអចរយសរមបបងហ តបេរងៀន។ រពះសងឃែខមរនេពលេនះសទធែតមនេសចកដេមតដ យងៃរកែលងកនងកររបងែរបងបងហ តបងហ ញកមរទងឡយលះរតែតេចះអន េចះសរេសរលមមអចេរបករបន េទបេគអនញញ តឱយវលរតឡបមកផទះវញេដមបរករបកបអជវកមមតេទៃថងមខ (ល ធមេតង ១៩៦៩:១៦០)។ ចែណកកមរទងឡយណែដលចងេរៀនបនដេគករតវចលសងផនសបសេរៀនទទលចេណះដងែផនកសសនបនតេទេទៀត។ ករសកសតមែបបរបៃពណេនះកេនែតបនដរហតដលសមយអណនគមផងែដរ។

ខខខខ. . . . សលេរៀនែបបទេនបេនវតដសលេរៀនែបបទេនបេនវតដសលេរៀនែបបទេនបេនវតដសលេរៀនែបបទេនបេនវតដ((((សលវតដែបបថមសលវតដែបបថមសលវតដែបបថមសលវតដែបបថម)))) េនសមយបរង េដយសរែតសលេរៀនទេនបបរង-ែខមរមនទនអចមនលទធភពរកសយភយដលនគមជនបទរសកភមទទងរបេទស របជជនែខមរេនែតបញជ នកនេចឱយេទសកសេនតមវតដដែដល ែតសលវតដេនះមនលកខណៈខសពមន េដយរតវបនបរងបពកនវគរេកសលយថមែបបបសចម របេទសបែនថមេល

8

ករសកសតមផលវរពះធម។ េទះជយងណកេដយកសលវតដែបបថមដបង មនទនទទលបនករេពញនយមភល មៗេនះេទ គមននយថករចបេផដមថម ែដលជជហនដបងៃនករែកទរមងករសកសេនះមនទនបនទទលេជគជយភល មៗេនះេទ។

សលវតដរតវបនចតទកជកែនលងអបរមលដឋ នេនតមភមរសកនន េហយកលបរេចឆទៃនករែកែរបសលវតដរបែហលជេធវេនឆន ១៩០៨ គរយៈពរឆន េរកយពរកមរបកសៃនករសកសបនដកេចញេគលករណថ “េនរបេទសកមពជ សលវតដគជមលដឋ នធៃនករចតែចងែផនកសកសធករ” (ឆន ១៩០៦) (ឃន សខ ២០០៣:៤៩)។ េនរវងឆន ១៩០៨ មនេរសដងបរងរបចេខតដកពងចមមន ក េឈម ះេលក បឌង រពមទងសហកររបសេលកេឈម ះ េមេណរទេយ បនយកវតដមយេនេខតដេនះមកបណដ ះបណដ លវធសរសដថមដលរគែដលជរពះសងឃ (ជ េសភរ ហយ សវង ២០០៧:២៣)។ ជហនដបងេនះមនបនទទលេជគជយេនះេទ ែដលេធវឱយបរងមនសបបយចតដេនះេឡយ េហយែថមទងបេនទ សដលរពះសងឃែដលជរគអចរយេទៀតផង។ េហតេនះេហយបនជេនៃថង១១ េមស ១៩១២ មនរពះរជបញញតតមយបនកណតចេពះឪពកមដ យគរតវែតបញជ នកនេចឱយេទេរៀនេនសលវតដេបមនដេចន ះេទនងរតវទទលពនយ (សរ េអឿ ២០០៤:១៤៨)។ តមរពះរជបញញតតេនះបនកណតេទៀតថ “ឪពកមដ យែដលមនបញជ នកនេទេរៀនេនសលវតដេដយពមនបពវេហតរតមរតវ គរតវជបពនយជរបក១ពយស(១េរៀល)េនេលកទ១ េហយរបកពនយេនះនងរតវេឡងេទជ២ពយស េបេនែតមនរពមេធវតមរពះរជបញញតត” (ឃន សខ ២០០៣:៥១)។ េនេពលេរកយមកកមនសរចរមយឱយអភបលេខតដេចញេទផសពវផសយជរញបែនថមសដពករសកសេនះ។ កលណែដលរបជជនេនែតមនរពមបញជ នកនឱយេទេរៀនេទៀតេនះ េគរតវយករពះរជបញញតតមកអនវតដ។

េនេពលដបង ករបណដ ះបណដ លមនទទលេជគជយេទេដយសរែតរគខវះខតនវគរេកសលយកនងករបេរងៀន។ េលសពេនះេទេទៀត បរងចងឱយកមរបនចលេរៀនែដរ កបែនតទេងវេនះវខសពរបៃពណែខមរែដលមនអនញញ តឱយេកមងរសចលេរៀនេនសលវតត។ អរសយេហតេនះេហយេទបករែកទរមងថមរបសបរងមនសវ

9

ជទទលបនផលភល មៗេនះេទ េរពះេគមនសវេឃញេកមងេទេរៀនតមរបពនធសកសែបបថមេនះេឡយ។ ជកែសដងរហតដលឆន ១៩៣៦ េយងេឃញមនសសសរសរតមែត១២១នកបេណណ ះែដលបនេទចលេរៀនេនសលវតដេនទទងរបេទស។ (សមេមលតរងទ១ខងេរកម) រយៈេពលៃនករបណដ ះបណដ លកនងសលវតតទេនប គបេរងៀនកមរករមតបឋមសកសរយៈេពលបឆន េហយភសែដលេរបកនងករបេរងៀនជភសែខមរ ែដលេរៀនេនេពលរេសៀលពេមង៣កនលះដលេមង៦កនលះ េលកែលងែតៃថងសលែដលមនបនដងកនងមយែខ។ េនេពលបញច បករសកស សសសអចរបឡងយកសញញ បរតបឋមសកសករមតដបង Certificat d’études primaires élémentaires

(Elementary Primary School Certificate)។ េនឆន សកស១៩៥១-៥២ មនរគជសងឃរបមណ១៨១០អងគ នងមនកមរចនន៧៦ ៩៤៣ សរមបសលវតតទេនបចនន១៤៤៧។ រពះសងឃជរគបនទទលករបណដ ះបណដ លរយៈេពល១មយឆន ពសលបណដ ះបណដ លេខតតែដលេពលេនះមនចនន២០។ សលបណដ ះបណដ លជនខពសមនទតងេនភនេពញែដលទទលបនទកបណដ ះបណដ លអតតរពះសងឃែដលជរគេនតមសលវតតរយៈេពល២ឆន េដមបឱយកល យេទជរគបេងគ លរបចសលបណដ ះបណដ លរបចេខតតនមយៗ (Charles Bilodeau, Somlith Pathammavong, Le Quang Hong,

១៩៥៥:២៤)។

បនទ បករពករសកសេនសលវតតែបបទេនបេហយេនះសសសអចមនជេរមស៣យងេទៀតដចជ បនដករសកសេនសលរបសរដឋេហយេនទេនះសសសសលវតដែដលបនរបឡងជបសញញ បរតបឋមសកសជនដបងរតវេរៀនរតមថន កបរេវចឆនដឋ នកនងសលបរងេរពះេនទេនះមនកមមវធសកសភសបរងចបពថន កេនះេទ។ ទពរសសសអចចលបសេរៀនជសមេណរកនងវតដែដលខលនេរៀនបន។ ចងេរកយ សសសអចផអ កករសកសេនរតមេនះ េហយវលមករបកបករងរែរសចមក រជមយឪពកមដ យរបសខលនវញបន។

ឆលងតមករសកសខងេលេនះមកេយងេឃញថ វតដអរមេនែតជមជឈមណឌ លសកសដសខនេនកនងរបេទសែខមរែដលបនជយកតបនថយអនកខរភពនេពលេនះ។

10

គគគគ. . . . សលទេនបសលទេនបសលទេនបសលទេនប ((((សលរដឋសលរដឋសលរដឋសលរដឋ)))) គគគគ....១១១១. . . . បឋមសកសបរងបឋមសកសបរងបឋមសកសបរងបឋមសកសបរង----ែខមរែខមរែខមរែខមរ សលេរៀនទេនប(សលែបបបរង-ែខមរ)របែហលជបនចបេផដមតងពចង

ទសវតស១៨៦០មកេមលះ។ កលពរវងឆន ១៨៦៩ រពះបទនេរតដមបនេសនឱយរជករបរងបេងកតសលេរៀនេនភនេពញេដមបបេរងៀនដលកនែខមរ។ េនឆន ដែដលេនះែដរេលក ខរែមន (Caraman) ែដលជជនជតបរងមន កបនមកបេរងៀនកនរពះមហកសរត នងរពះញតវងសនវចេណះែបបបសចមរបេទសជពេសសគភសបរង។ េនឆន ១៨៧០ ជនជតបរងរបេនះបនេសនសរជករេនរកងៃរពនគរនវ ែផនទពភពេលកធៗចនន៥ ភេគល េសៀវេភេវយយករណភសបរង រពមទងេលបកឡហវងែតន (Lafontaine) េទៀងតផង (Muller, 2006:79)។ េលសពេនះេទេទៀតេនេដមឆន ១៨៧៣ េលក មរ ជេរសដងបរងបន ពយយមបេងកតសលថមមយេទៀតែដលសថតេរកមកររតតរតរបសអណពយបលបរង។ មនេលក ែផររ ល (Ferreyrolles) កបរលទហនេជងេគកបរងជនយកសល េហយ សលេនះមនេឈម ះថ សលអណពយបលបរង (Protectorate School)។ េនេពលេរកយមកេទៀត សលបឋមសកសជនខពសកេកតមនេនភនេពញនឆន ១៨៩៣ ែដលេគឱយេឈម ះថ អនវទយលយៃនអណពយបលបរង។

េយងេឃញថសលទេនបែដលចមលងកមមវធសកសតមរបេទសបរងេនះបនេកតេឡងជបនដបនទ បេនរកងភនេពញ នងេនតមបណដ េខតដនន។ េលកបណឌ តឃង ហកឌ បនបញជ កយងដេចនះថ េនេដមសតវតសទ២០េនះមនករផល សបដរេរចនខងែផនកសកសអបរេនបឋមសកសបឋមភម គសលបរង-ែខមរបនចបកេណ តេឡង។ េនឆន ១៩០៣ េនភនេពញេសដចនេរតដម បនេបកសលេរតៀម (សលនេរតដម) សរមបបរតធត នងកនរជករ។ រឯេនតមបណដ េខតដវញ សលបឋមសកសបរង-ែខមរ២េទៀតបនេបកទវ រេឡង គមយេនេខតដកពងចម េហយមយេទៀតេនេខតដេពត©សត (ឃង ហកឌ ២០០៧:១៧)។

េនបនម នឆន េរកយមកេទៀតេនទរកងភនេពញកមនសលបរង-ែខមរេផសងេទៀតផងែដរដចជសលឌដដឡេរគ ( Doudard de Lagrée) សលរហវងសគហេញ (Francis Garnier)ជេដម េហយេនតមេខតដនមយៗបរងចបេផដមកសង

11

សលបឋមសកសេខតដ ែដលមនកមមវធរបហករបែហលនងកមមវធសកសេនសលវតដផងែដរ េដយសលទងេនះទទលបនសសសចបព២០នកេទ៣០នក។ ចននសសសមនសវជេកនបនម នេនះេទេនជហនដបង េរពះមនែតកនអនកមនបេណណ ះែដលអចមនលទធភពេទេរៀនេនទេនះ ឯកនអនករកេនជនបទរតវេទេរៀនេនសលវតដ។ េលសពេនះេទៀតេនរវងឆន ១៩០៥ អនវទយលយអណពយបលបរងរតវេគបនដរេឈម ះេទជសលសសវតថ។ សលេនះមនសសសរតមែត៦៥នកបេណណ ះេនឆន ១៩០៧។

េនបនម នឆម េរកយមកេទៀតេយងេឃញថករអបរែបបថម េនះបនផដលឱកសឱយេកមងរសបនចលេរៀនដចេកមងរបសែដរ។ ជកែសដងេនឆន ១៩១១ នទរកងភនេពញ េគេឃញមនសលេរៀនសរមបេកមងរសេកតមនេឡងេហយ េនះគសលនេរតដម។ េលសពេនះេទេទៀតសលឯកជនករតវបនេគបេងកតេឡងនេពលេនះែដរ គមនដចជ សលមលក នង សលសធរស ែដលរតវបន បេងកតេឡងេដយរពះអងគមច សមលក នង សធរសសរមបកនអនកមនេនទរកងបនសកស។ េនឆន ១៩១៩ េគកបនបេងកតសលសរមបនរមយេទៀតែដរ ែដលមនទតងេដមេនវលេមរ េនះគសលដដដឡេរហគ (ជ េសភរ ហយ សវង ២០០៧:៤៣)។ េនះបញជ កឱយេឃញថ រសដែខមរមយចននចបេផដមមនឱកសទទលបនចេណះដងែបបទេនបនងេគផងែដរ។ មយងវញេទៀតេនទសវតសេរកយៗេទៀត សលបឋមសកសេនទទងរបេទសបនេកនចននេរចនជងកលពេពលមន រឯចននសសសកបនេកនេឡងេទតមេនះផងែដរ។ េនឆន ១៩២១េនកនងរបេទសកមពជទងមលមនសលបឋមសកសរបែហល៣០ខនង េហយេនឆន ១៩៣៧ សលបឋមសកសមនចននរហតដល៨១៣ខនង េដយមនសសសនសសសដលេទ៣៤ពននក (យ.យ.មេហេយវ ១៩៩៩:២៦)។ ចេពះភសែដលេគេរបេនកនងករបណដ ះបណដ លកនងសលបឋមសកសបរង-ែខមរេនះគេនឆន ដបងេគបេរងៀនេដយេរបភសែខមរ ចេពះភសបរងរតវបនេគេរបេនឆន ទ២នងឆន បនតបនទ បេលកែលងែតេមេរៀនសលធម នងេមេរៀនភសែខមរ (Charles Bilodeau, Somlith Pathammavong, Le Quang Hong,

១៩៥៥:២៣)។

12

គគគគ....២២២២.... សលសលសលសលមធយមសមធយមសមធយមសមធយមសកសកសកសកស មយងវញេទៀតេនឆន ១៩១១ េហយេដមបេធវឱយករអបរមនភពរបេសរ

អណ ពយ បលប រងកប នបេ ងក តអន វ ទយ លយទម យេ ន រ កងភន េ ពញ គអនវទយលយសសវតថនឆន ១៩១១។ េហយេនទេនះមនករអបរេរៀបចរកបខណឌរដឋបលនងរគបេរងៀនទងឡយសរបបឋមសកសេនរបេទសកមពជ (យ.យ.មេហេយវ ១៩៩៩:២៧)។ អនវទយលយេនះកមនសវជមនសសសេរៀនេរចនបនម នេនះែដរ (សមេមលតរងទ២ខងេរកម)។ េនឆន ១៩២០ អនវទយលយេនះមនសសសចនន១២៩នក។ េពលបនទ បមកេគែចកសលេនះេចញជពរែផនក មយែផនកជសលបឋមសកសជនខពស មយែផនកេទៀតជសលបឋមធយមសកស េហយេនៃថងទ១០ ែខវចឆក ឆន ១៩២២េគបនបេងកតែផនកមយេទៀតេហថែផនក “គរវជជ ” សរមបបណដ ះបណដ លសសសឱយេទជរគបេរងៀន (ឃន សខ ២០០៣:៥០)។ េដយសរែតេនកនងរបេទសទងមលមនអនវទយលយតចតចេពក េទបេធវឱយសសសភគេរចនមនអចមនលទធភពេរៀនចបមធយមសកសេឡយ។ េហតេនះរហតដលឆន ១៩៥២ េទេហយេគេឃញថមនសសសថន កមធយមសកសែត៧៦.៩៤៣ នកែត បេណណ ះ (ជ េសភរ, ហយ សវង, ២០០៧, ៥៦)។

េនមនឆន ១៩៣៦ សសសែខមរភគេរចនែដលបនរបឡងជបអនវទយលយសសវតថរតវបញឈបករសកស េរពះេនរសកែខមរេនេពលេនះមនទនមនវទយលយេនេឡយេទ។ ែតេបសសសេនះមនលទធភពេគអចបនដករសកសេនទរកងៃរពនគរបែនថមេទៀត ែតមនសសសតចតចណសែដលបនេទេរៀនេនទេនះ។ តយងេនរវងឆន ១៩៣០ មននសសតែខមរដបងេគមយចននបនរបឡងេចញពវទយលយបរងែសសេនទរកងៃរពនគរ។ កនងេនះមនរពះញតពរអងគ នងបរសបននក ែដលេរកយមកជរដឋមរនដកនងទសវតសឆន ១៩៤០ នង ទសវតសឆន ១៩៥០ (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៥:១៧៣)។ រតវរងចរហតដលឆន ១៩៣៦ េទបរបេទសកមពជមនវទយលយរបសខលន ែដលមនេឈម ះថ វទយលយរពះសសវតថសថតេនេលទតងៃនអតតវងរបសរពះអងគ(េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៨៨)។ មកទលនងឆន ១៩៣៩ ចននសសសែដលបនរបឡងជបមធយមសកសបរតភគទ២ (បកឌប) េចញពវទយលយរពះសសវតថ មនែតរបែហល៦នកបេណណ ះ (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩៣)។ េន

13

កនងករបណដ ះបណដ លករមតមធយមសកសគរតវបេរងៀនជភសបរង េហយរគែដលមកបេរងៀនមយចននធកជជនជតបរងេរពះថរគែខមរពមនសមតថភពរគបរគន(Charles Bilodeau, Somlith Pathammavong, Le Quang Hong, ១៩៥៥:២៤)។

គគគគ....៣៣៣៣.... ករមតឧតដមសកសករមតឧតដមសកសករមតឧតដមសកសករមតឧតដមសកស តមេលកឃន សខ បនឱយដងថ រគះសថ នឧតដមសកសដបងបផតបនេកត

េឡងេនឆន ១៩៤៨ េនះគវទយសថ នជតខងចបប នេយបយ នង េសដឋកចច រពមទងសលភមនទេពទយ” (ឃន សខ ២០០៣:៥០)។ អរសយេហតេនះេហយេទបេនមនឆន េនះសសសែដលបនបញច បករសកសេនវទយលយសសវតថរតវបនដេទ សកសេនបរេទស។ មនខសពមនែដរេនះ មននសសតែខមរតចណសែដលមនសណងបនេរៀនដលករមតឧតដមសកសេនមនឆន ១៩៤៨។ ជកែសដងេលក ដវឌ ឆណឌ លរ បនបញជ កថ មននសសតែខមរចននរបែហលជ១២នកបេណណ ះែដលបនេទបនដ ករសកសកនងសកលវទយលយេនឯបរេទស (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩៣)។

២.១.២. ករេបះពមពផសយេនកមពជ កកកក. . . . របវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភរបវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភរបវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភរបវតដៃនករេបះពមពផសយេសៀវេភ

ករេបះពមពផសយេនរបេទសកមពជេទបែតនងចបេផដមមនេឡងេនចងសតវតសទ១៩ នងេដមសតវតសទ២០បេណណ ះ េបេទះបជរបេទសកមពជរតវសថតេនេរកមកររគបរគងរបសពកអណពយបលបរងចបតងពឆន ១៨៦៣កេដយ។ េបតមកររសវរជវរបសេលក ឃង ហកឌ បនបញជ កឱយដងថ េរងពមពែដលពកអណពយបលបរងេរបជេលកដបងេនតបនឥណឌ ចន គសថតេនរកងហណយ នងេនរកងៃរពនគរ េហយេនេពលេរកយមកេទបមនេនកមពជបែនដទរែតមកដលកមពជគមនរយៈេពលយរណស (ឃង ហកឌ ២០០៣: ១៤៧)។

ែតេគកសេងកតេឃញផងែដរថ េនមនេពលករកេកតនវេរងពមពែដលេបះពមពជភសែខមរនេដមសតវតសទ២០ េនះេនកនងរបេទសកមពជកមនេរងពមពជអកសរែខមររចេទេហយែដរ គមនតងពឆន ១៨៨០េមលះ កបែនដករេបះពមពទងេនះ គេរបរបសសរមបែតករងររបសពកអណពយបលបរងែតបេណណ ះ។ មយងេទៀតេនមនដណកកលេនះេទេទៀត គកនងឆន ១៨៧៨ េលកៃអមនេញ កបនេធវករេបះពមពផសយេសៀវេភរបជអតថបទែខមរ នងវចននរកមបរង-ែខមរែដរ កបែនដ

14

កលេនះករេបះពមពេធវេឡងេដយេរបរបសពមពជអកសរថមេនេឡយ (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៤៧)។

េគកសេងកតេឃញែដរថ មននងមនករេបះពមពផសយែដលមនករេរបរបសអកសរែខមរសរមបេបះពមពេនកមពជេនះ េនរបេទសបរងនទរកងបរស េគបនសេរមចករេបះពមពេសៀវេភជភសែខមរបនមយចននធរចេទេហយ។ ករេបះពមពេនះចបេផដមតងពចងសតវតសទ១៩ នងេនេដមសតវតសទ២០ េដយបនេបះពមពផសយនវេសៀវេភរបសអនកនពនធែខមរជេរចនចណងេជង រពម ទងមនេបះពមពនវេសៀវេភែដលបេរមឱយែផនកសសនកតលក មនគមពរកនងរគសដសសនេទៀតផង។ ដចជករបញជ ករបសេលកឃង ហកឌ ថ េនចងសតវតសទ១៩ នងេដមសតវតសទ២០ េលកសងឃកតលកជនជតបរងែដលមនេឈម ះថ េគដង (Guesdon) បនេធវករចតែចងេបះពមពេសៀវេភេផសងៗជភសែខមរេនបណណ គបលងនរ (Plon-nourrit) េនទរកងបរសរបេទសបរង (ឃង ហកឌ ២០០៧:២៣)។

េសៀវេភែដលបនេធវករេបះពមពផសយេនេពលេនះមនចណងេជងដចខងេរកមេនះ (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៤៨-១៥០)៖ -គនរែខមរេដយចបបបរណ -សភសត -ចបបរកម -ចបបកនេច -ចបបរកមសរកវឡ -ចបបទនម នខលន -ចបបរជសមភ រ -ចបបរស -ចបបេករ ដ©កល -ចបបថម -ចបបបពរតមហរជ -ចបបរបេយជនជន -ចបបៃរតេនត -ចបបសសដ -រពលងមស (ជកណពយ) -េរឿងេសកេសមនងសរក(ជកណពយ) -េរឿងេចកែងកប (ជេរឿងេរពង) -េរឿងកមរបងបអន (ជេរឿងេរពង) -េរឿងេចបយកដ ង (ជេរឿងេរពង) -េរឿងកនេលកបណឌ ត (ជេរឿងេរពង) -េរឿងមដ យពត ឪពកពត រសពត (ជេរឿងេរពង) -េរឿងមេយង (ជេរឿងេរពង) -េរឿងកដ នជបអនទ ក (ជេរឿងេរពង) -េរឿងេចរកពត (ជេរឿងេរពង) -េរឿងរកងសភមរត (ជេរឿងែលបង)

15

-េរឿងឫទធែសន (ជេរឿងែលបង) -េរឿងជយទតដ (ជេរឿងែលបង) -េរឿងេកហយ (ជេរឿងែលបង) -េរឿងវរវងសសរវងស (ជេរឿងែលបង) -េរឿងេពរជមកដ (ជេរឿងែលបង) -េរឿងនងកក (ជេរឿងែលបង) -េរឿងរពះចនទេគរព (ជេរឿងែលបង) -េរឿងេសដចេកមង (ជេរឿងែលបង) -េរឿងនងវណ (ជេរឿងែលបង) -េរឿងបញញសសរស (ជេរឿងែលបង) -េរឿងរពះចនដកមរ (ជេរឿងែលបង) -េសៀវេភរជសពទ រពះរគសងឃរជ -េលបកេលកតមផលវេទរសកបរងែសសេនទតងតេនរកងបរសេដយ សន េឌៀបឆន ១៩០០ -ែផនទរសកែខមរជភសែខមរ -េសៀវេភបេណដ ជធមេយស -េសៀវេភធមសរតជធមេយស ។ េបតមករេលកេឡងជបនដេទៀតរបសេលក ឃង ហកឌ បនឱយដងថ ករេបះពមពផសយជភសែខមរេនបរេទសេរកពទរកងបរស េគកេឃញមនករេបះពមពេនទរកងហងកងផងែដរ ែដលករេបះពមពផសយេនទេនះេធវេឡងេដយពកអនកផសពវផសយសសនរគសដ។ េរកយមកេទៀតេទបមនេនៃរពនគរ េហយចងេរកយបនធល យមកដលទរកងភនេពញ (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៥០)។ េនេពលវតដមនៃនេរងពមពជភសែខមរេកតមនេនកមពជេនះ េទបេគអចេធវករេបះពមពេសៀវេភជភសែខមរេនកនងរសកេដយផទ លែតមដង កបែនដរលករេបះពមពទងេនះរតវសថតេនេរកមកររគបរគងពសណកអណពយបលបរង េហយេសរ ភពៃនករេបះពមពេទៀតេសត កមនទនមនសភពទលទលយេនេឡយែដរ។ េយងេឃញថេសៀវេភែដលេគេបះពមពផសយជភសែខមរ េលកដបងេគេនកមពជេនឆន ១៩០៨ មនចណងេជងថ “បណដ តមស”។ ករេបះពមពេនះអចដេណ រករេទបន កេដយមនករជយរជមែរជងពសណកេលក អេដម ឡែកលរ េហយេសៀវេភេនះេទៀតេសតជេសៀវេភរបវតដសរសដែដលមនខលមសរបេរមឱយពកអណពយបលបរងែដរ េទបេគអនញតឱយេបះពមពផសយ (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៥០)។

16

េបេទះបជមនបេចចកេទសទេនបែផនកេបះពមពបនចលមករសកែខមរយងណកេដយ កករេបះពមពផសយរតវបនេគចតទកថមនសវមនសរៈសខនខល ងេនេឡយេទ។ ជកែសដងេនមនឆន ១៩២០ ករេបះពមពផសយេសៀវេភធមែតងែតមនករជទសតវរបឆងពសណករពះសងឃែដលរបកននវលកខណៈរបៃពណនយម េរពះថករេបះពមពអតថបទពកនងគមពរមកជេសៀវេភ ែតងរតវបនេគេចទថជករបេងកតធមថមរបសចកពរបៃពណទេនៀមទមល ប នងខសែបលកពធមេនេលសលករត ែដលជធមរបកបេដយលកខណៈសកក រៈបជជងធមែដលេគេបះពមពេនេលរកដសេសៀវេភ។ មយងេទៀត ធមទងឡយណែដលេគបនេបះពមពេនេលេសៀវេភមនរតវបនេគយកេទបេរងៀនេឡយ (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៥១)។ េនរតងចណចេនះ អនករស ខលត ធត កបនបញជ កផងែដរថ បេចចកេទសថមមនឥទធពលតចតចណសេទេលវបបធមែខមរ េដយសរែតមនករជទសពសណករពះសងឃ នងចសរពទធ ចរយែខមរ ែដលេនរបកនគនតរកសនយម េហយេនែតយលថធមទងឡយែដលេគចរេនេលសលករត ឬ រកងគមពរេផសងៗ មនលកខណៈជទសកក រៈបជ ផទយពអវែដលបេចចកេទសថមបនេធវេនេលរកដស (ខលត ធត ១៩៩៩:៦០)។

េលសពេនះេទេទៀត ករេបះពមពេសៀវេភកមនករលបកផងែដរ េរពះថរលករេបះពមពេសៀវេភធមវនយទងឡយរតវឆលងកតករយលរពម នងអនញតពសណកភគែខមរ នងខងបរងជមនសន។ ដចមនករបញជ ករបសសេមដចសងឃរជ ហត តត ែដលបនេលកេឡងពរករលបកកនងករេបះពមពផសយេសៀវេភធមវនយខងពទធសសន គមនមនភពងយរសលេនះេទ។ េដយេនកនងសមយេនះ មននងេគេធវករេបះពមពេសៀវេភធមវនយណមយេគរតវែតសករអនញតពសេមដចសងឃនយកទងពរគណៈ នងពកងសយេសនបតជមនសន។ េបមនករអនញតេទបេគេបះពមព ែតេបគម នករអនញតេគមនអចេបះពមពបនេទ (ហត តត ១៩៩៣:៥១)។

លះរយៈកលេរកយមកេទៀត េទបករេបះពមពផសយេសៀវេភធមវនយទងឡយរបសរពះពទធសសនអចដេណ រករបនលអ កតដ េនះកេដយសរែតកចចខតខរបងែរបងរបសសេមដចសងឃរជ ហត តត នងសេមដចសងឃរជ ជន ណត

17

ែដរ។ េនកលេនះរពះអងគទងពរ កលរទងេនជរពះភកខេនេឡយ មនឱកសបនេទសកសភសសរសកតេនទរកងហណយ។ កនងសកសេនទេនះរពះអងគទង ពរបនសកសជមយេលក លវ ហវណត េហយបនេឆលៀតជរមបដលេលក លវ ហវណត អពករលបកកនងករេបះពមពេសៀវេភេនកមពជ េហយរពះអងគទងពរកបនេសនឱយេលក លវ ហវណត ជយសរមលដលករេបះពមពេសៀវេភេនកមពជែដរ េរពះថេនមនេសៀវេភជេរចនែដលមនទនេធវករេបះពមព។ បនទ បពដងពបញហ េនះ េលក លវ ហវណត កបនជយសរមលដលករេបះពមពេនេពលែដលេលកអេញជ ញមករបេទសកមពជ េដយសរែតករសរមលេនះេហយ េទបេធវឱយករេបះពមពេនកមពជមនដេណ រករេទបនរសល រឯរកមែដលរបកនលកខណៈរបៃពណនយមកែលងហនរបឆងេទៀតែដរ (ហត តត ១៩៩៣:៥២-៥៣)។ ដចេនះេគអចនយយបនថ េនកនងសមយអណពយបលបរង ពកបរងបននចលនវបេចចកវទយថមខងែផនកេបះពមពមកកមពជតងពេនកនងចងសតវតសទ១៩េមលះ េហយពមពអកសរជភសែខមរកមនតពេពលេនះមកែដរ ែតអជញធរបរងេរបសរមបែតកចចកររបសខលនែតបេណណ ះ។ មយងេទៀតេបមនករេបះពមពេសៀវេភឯកសរណមយេនះ ករតវមនករជយអនដរគមនពពកបរងែដរ េហយេសៀវេភេនះករតវែតមនខលមសរបរមឱយមេនគមនអណពយបលរបសខលនែថមេទៀតេទបេគេបះពមពផសយឱយ។ ជកែសដងសេមដចសងឃរជ ហត តត បនគសបញជ កថ កនងសមយអណពយបលបរងរបេទសកមពជរតវសថតេនេរកមអណចៃនពកបរង េរពះបរងជអនកឧបតថមភ។ ដចេនះរលករ សេរមចេធវអវៗេផសងៗ រតវសថតេនកនងអណចបរងទងអស េហយរជករែខមរពមនអណចកនងករសេរមចចតដេដយខលនឯងេឡយ (ហត តត ១៩៩៣:៥៣)។

ខខខខ. . . . ករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនករេបះពមពផសយែផនកសរពតមន រពតដបរតរពតដបរតរពតដបរតរពតដបរត នងទសសនវដដនងទសសនវដដនងទសសនវដដនងទសសនវដដ តមពតេទែផនកសរពតមនជភសបរង គមនមនករេបះពមពផសយ

សរពតមនជភសែខមរេទេទៀត េរពះថពកអណពយបលបរងបនេធវករេបះពមពផសយនវអតថបទ នងរពតដបរតផលវករេផសងៗជភសបរងសដពឥណឌ ចន េហយកមនទកទពរខលះេដមបនយយពរបេទសកមពជែដរ ែតករេបះពមពទងេនះ គេធវេឡងេនរកងហណយ នងេនរកងៃរពនគរឯេណះ (ឃង ហកឌ ២០០៧:២២)។

18

េរកយេពលែដលមនករេបះពមពផសយេសៀវេភជភសែខមរេនកនងរបេទសកមពជជេលកដបងេនឆន ១៩០៨ េគសេងកតេឃញថេនឆន បនដបនទ បមក គេរកយឆន ១៩១០ េរងពមពឯកជនជេរចនរតវបនបេងកតេឡងជបនដបនទ បេនកនងរបេទស េហយជពេសសេនឆន ១៩១១ ជដណកកលែដលរបេទសកមពជអចបេងកតនវរពតដបរតជភសែខមរ ែដលមនចណងេជងថ “រជកចចរជករ” រពតដបរតេនះយកគរ ព រ ពតដ បរតផល វកររបសពកអណពយបលបរង (ឃង ហកឌ ២០០៧:២៣)។ េនេពលេរកយមកេទៀត េពលែដលករេបះពមពរតវបនេគទទលសគ ល នងែលងមនករជទសរបឆងតេទេទៀតេហយេនះទសសនវដដដៃទៗេទៀត កចបេផដមេលចរបរងេឡងជបនដបនទ បដចែដលេលក ឃង ហកឌ បនេរៀបរបថ មនទសសនវដដបឋមសកសបឋមភមបរងែខមរេនឆន ១៩២៥ ទសសនវដដរសកែខមរឆន ១៩២៧ ែដលបនចះផសយនវអតថបទជេរឿងេរពងននមន េរឿងសភទនសយជេដម (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៤៧)។ ជមយគន េនះែដរ ទសសនវដដកមពជសរយករតវបនបេងកតេឡងេដយវទយសថ នពទធសសនបណឌ តយេនឆន ១៩២៦ េហយេនកនងទសសនវដដ េនះេទៀតេសតេគបនចះផសយនវរបេលមេលកដបងៗមយជពកមដងៗ ដចជេរឿងទកទេនលសបរបសេលក គម ហក េនឆន ១៩៤១ េរឿងបសចេសនហ របសេលក ញក ែថម េនឆន ១៩៤២ នងេរឿងកលបៃបលន េនឆន ១៩៤៣។ េនេរកយមកេទៀតពទធសសនបណឌ តយបនេបះពមពទសសនវដដរបភពែដលមនចណងេជងថ “ររតៃថងេសរ” (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៥៥)។ ទនទមនងកររកចេរមនែផនកទសសនវដដជភសែខមរេនះ កែសតែដលបនេបះពមពជភសបរងចបតងពចងសតវតសទ១៩មក កកនែតមនកររកលតលសផសផលខល ងផងែដរ េរពះថមនជនជតបរងែដលមករសេនេលដកមពជកមនចននេរចន គេកនពចនន៥០០នកកនងចងសតវតសទ១៩ េកនដលចនន ១០០០នកេនកនងឆន ១៩៣០ េហយរបជជនែខមរែដលេចះភសបរងកមនចននេកនេឡងផងែដរ។ លកខណៈទងអសេនះេហយែដលបនជរញឱយកែសតបរងកនែតរកដះដលេឡងេទៀត (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៥៤)។

េរកពករេចញផសយនវកែសតបរង េគកេឃញមនករេចញផសយនវកែសតនេយបយែដលរបឆងេទនងពកអណនគមនយម នងេសដចនយម

19

េទៀតផង េនះគកែសត “នគរវតដ” ែដលចបកេណ តេឡងេនចងឆន ១៩៣៦។ ែតកររសេរៀនមនជវៃនកែសត នងទសសនវដដ រពតដបរតេផសងៗជភសែខមរកដ ឬជភសបរេទសកដរតវបតបងេទវញេនកឡងេពលៃនសរងគ មេលកេលកទ២ ១៩៣៩-១៩៤៥។ េទះជយងណកដ កទសសនវដដកមពជសរយេនែតមនជវតគងវងសជបនដេទៀតដែដលទងមនសរងគ មេលក នងេរកយសរងគ មេលក។

េពលេនះែដរ កេគេឃញមនវតដមនៃនទសសនវដដថមមយេទៀតែដលមនចណងេជងថ ទសសនវដដ “រគបេរងៀន” រតវបនេគបេងកតេឡងេនកនងឆន ១៩៤៦ នងមនកែសត “មតភម” ែដលចបកេណ តេឡងេនឆន ១៩៥២ េហយមនេលក សង ភកថ ជចងហវ ង (ឃង ហកឌ ២០០៣:១៥៦)។ ែតេបតមករអះអងរបសេលក ល ធមេតង វញបនឱយេយងដងថ ពឆន ១៩៤៩ ដលឆន ១៩៥១ ករេបះពមពេសៀវេភេនកមពជមនសវមនកររកចេរមនខល ងេនះេទ គមនភពយតយវណស បែនដផទយេទវញករេបះពមពផសយែផនកសរពតមន គរកចេរមនខល ង នងបនេធវករេចញផសយបនយងេរចន (ល ធមេតង ១៩៦០:២០៣)។ េនះបញជ ក ឱយេឃញថេនេពលេរកយសរងគ មេលកេលកទ២ ករេបះពមពផសយែផនកសរពតមនបនរសេរៀនមនជវតេឡងវញ នងមនកររកចេរមនេរចនជងករេបះពមពែផនកេសៀវេភរបេលមេលកេផសងៗ។

គគគគ. . . . រគះសថ នេបះពមពផសយរគះសថ នេបះពមពផសយរគះសថ នេបះពមពផសយរគះសថ នេបះពមពផសយ

េនេដមសតវតសទ២០ េគសេងកតេឃញថរគះសថ នេបះពមពផសយមនទនមនកររកលតលសេនេឡយេនះេទ េរពះេគេឃញមនែតវទយសថ នពទធសសនបណឌ តយមយែតបេណណ ះែដលេដរតយងសខនេនកនងករេបះពមពផសពវផសយទងអតថបទជភសែខមរ នងភសបរេទស។ ពទធសសនបណឌ តយជវទយសថ នមយែដលរតវបនបេងកតេឡងេនៃថងទ២៥ ែខមករ ឆន ១៩៣០ េដយមនទតងេនជមយរពះរជបណណ លយ េហយេនកនងឆន ១៩៤៣ រពះរជបណណ លយរតវបតបងេឈម ះេដមរបសខលន េគកបនេរបនមថមជនសវញ គមននមថ ពទធសសនបណឌ តយេនះឯង េដយមនអនករស សយហសន ករបែឡស ជអគគេលខធករេលកទ១។ ករេធវកែណទរមងេនះ គេដមបផសរភជ បពទធសសនបណឌ តយ ជមយរពះរជ

20

បណណ លយ ទបផតេនឆន ១៩៤៣ បនកល យេទជ “បណណ លយៃនវទយសថ នពទធសសនបណឌ តយ” (ពទធសសនបណឌ តយ ២០០៥:៣៤)។

េបតមករបញជ ករបសេលក ឃង ហកឌ វទយសថ នពទធសសនបណឌ តយ មនតនទសខនកនងករេបះពមពផសយនវអតថបទែដលមនតៃមលចេពះវបបធមែខមរជេរចន។ មនរតមែតបេណណ ះេទ េនកនងវទយសថ នេនះកមនរគះសថ នមយចននដចជវទយលយរពះសររមត សកលវទយលយរពះសហន បណណ លយធមយ នងបណណ គរមយែថមេទៀតផង ែដលមនរតមែតជកែនលងេបះពមពផសយបេណណ ះេទ ែតែថមទងជកែនលងសរមបផទក នងរកសនវេសៀវេភចបបកបនជេរចនែថមេទៀតផង (ឃង ហកឌ ២០០៧:២៨)។

ទនទមនងកររកចេរមនៃនករេបះពមពេនវទយសថ នពទធសសនបណឌ តយ ករេបះពមពេនតមបណណ គរឯកជនកមនសកមមភពរបសខលនែដរ េដយេគេឃញមនេនទរកងភនេពញ នងេខតដសខនៗខលះដចជេនេខតដបតដបង នងេនេខតដកពងចមតងពឆន ១៩៥០។ ជកែសដងេនកនងេខតដកពងចមមនគសវ មភរយមយគ គេលក លវអង នងអនករសសយេហៀង បនបេងកតបណណ គរ នងរគះសថ នេបះពមពផសយែដលមនេឈម ះថ េខមរៈបណណ គរ (ឃង ហកឌ ២០០៧:២៨) ។ ទនទមនងេនះែដរ េលក ល ធមេតង បនេលកេឡងថ ចបពឆន ១៩៥២ ដលឆន ១៩៥៦ ចលនអកសរសរសដ ែខមរមនកររ កលតលសេឡងតមរយៈរបេលមេលក ទសសនវដដ េរឿងេលខ ន ឬេសៀវេភរទសដេផសងៗ េហយកមនអនកនពនធេរចនេទៀតផង ែដរែដលរបឡងរបែជងគន េបះពមពសន ៃដរបសខលន កបែនដមនករខវះខតទកែនលងផសពវផសយលកេសៀវេភ េរពះថបណណ គរមនទនមនរគបរគនេនេឡយ។ រឯេរងពមពេទៀតេសតកពសវសមបរេនេឡយែដរ (ល ធមេតង ១៩៦០ ២០៦:២០៧)។

េនឆន ១៩៥២ បណណ គរេនះបនេធវករេបះពមពេសៀវេភជេលកដបង បនចននរបចណងេជងែតកនងរយៈេពលមយែខបេណណ ះ េហយេសៀវេភដបង ែដលបនេបះពមពេនះគជរបេលមេលករបសអនករស សយ េហៀង មនចណងេជងថ “វសនៃននងណរគ”។ េនកនងឆន ដែដលេនះកមនរបេលមេលកមយេផសងេទៀតមនចណងេជងថ “គសងមតដ រទសដមតដ” របសអនករស សសទធ ែដលបន

21

េបះពមពេនបណណ គរអនករស សយ េហៀង ែដរ េដយករេបះពមពេនះមនករជយេរជមែរជងពសណកេលក ល ធមេតង ែដលរតវជកមយមច សបណណ គរ។ មនរតមែតបេណណ ះេលក រម គន កបនេចញផសយសន ៃដរបេលមេលក របសខលនចននពរែដលចះផសយេនកនងទសសនវដដររតៃថងេសរ មនចណងេជងថ េមលដងរពះរចនទ នងេរឿងនងសមភវ (ឃង ហកឌ ២០០៧:២៨)។

ដចេនះេយងសេងកតេឃញថ េរងពមព នងរគះសថ នសរមបេធវករេបះពមពផសយកនងរបេទសកមពជនេដមសតវតសទ២០ មនទនមនកររកចេរមនខល ងេនេឡយេទ េគេឃញមនែតេរងពមពវទយសថ នពទធសសនបណឌ តយមយបេណណ ះែដលេនែតបនដអតថភពរបសខលនដែដល េហយេរងពមពឯកជនែដលេកតមនថមមនេនែតទរកងភនេពញ នងតមបណដ េខតដធៗែតបេណណ ះ េនះកេដយសរែតមខរបរេបះពមព គជរបរថមមយែដលមនទនមនករេពញនយមេនេឡយេទ។ ែតេទះជយងេនះកេដយកករេបះពមពសន ៃដេផសងៗេនែតមនដេណ រករេទមខឥតឈបឈរ េហយករេចញផសយនវេសៀវេភថមៗកមនជបនដបនទ បែដរ។ រឯពមពអកសរែខមរ សរមបពមពអតថបទ ឬឯកសរជភសែខមរេនះគមនេរកយពមពអកសរបរង េហយរលករេបះពមពផសយសទធរតវមនករអនញញ តពខងបរងែដរ េបេគអនញញ តេទបអចេបះពមពបន។

២.២. ទដឋភពៃនករេរបរបសភសែខមរ ២.២.១. អកសរែខមរ ចបតងពសមយអងគរមក អកខរកមមភសែខមរែដលមនេនកនងរបេទសែខមរ

បនពងែផអកេទេលករសកស នងអតថបទផសពវផសយខងសសន។ ចែណកេនកនងសមយអណនគមបរង ភពេចះអន នងេចះសរេសរភសែខមរសថតេនកនងកររគបរគងៃនរពះសងឃសងែតទងរសង (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៨៦-១៨៧)។

ចបតងពេពលែដលមនករកេកតៃនសេណរអកសរែខមរមករហតដលអកសរែបបបចចបបននេនះ អកសរែខមរមនករវវតត៩ែបបរចមកេហយ េហយែដល អកសរែខមរែបបទ៩គេនកនងសតវតសរ១៨ ជអកសរែបបមហសលចរកអងគរកនងឆន ១៧០២ ៃនគ.ស. (លង ហបអន ១៩៦៧:១៧)។ េនកនងសមយអណពយបលបរងករបេរងៀនអកសរែខមរមនបនតតមរយៈវតតអរម នងករបេរងៀនេនកនងសលទេនបែបបបរង

22

ែដលបនបេងកតេឡងេនឆន ១៨៧៣ ែដលជករផដចេផដមគនតរបសរពះបទនេរតតម (ឃន សខ ២០០៧:២១)។ េនេរកមកររតតរតបរង បរងបនពយយមផល សបដរ វបបធម អរយធមែខមរសមបែតអកសររបសែខមរកបរងចងលបបបតេចលែដរ។ ជកែសដងេនកនងឆន ១៩៤៣ េលកេរសដងបរងែសសថមេឈម ះ ហសក េហគ េតយរ (Georges Gautier) បនរបកសអពបណងរបសគតចងយកអកសរឡតងមកេរបជនសអកសរែខមរ ែដលេចញមកពអកសរឥណឌ ៃនមជឈមសមយ។ េនេពលេនះ េលក ហសក េសែដស គជអនកេរៀបចករបែមលងតអកសរែខមរ េដយេរបតអកសរឡតង (េហថអកសររ មនេហស ឬកកងែខមរ)។ គរែដលេគបេងកតេឡងបងហ ញថ របពនធេនះមនសេឡងអនដចភសនយយែខមរលអណស។ េលក េហគ េតយរ នងសហេសវកយលេឃញថ ករែកទរមងេនះ គជករេបះជហនមយេទរក “ទេនបនយម” ែដលេមលេទដចជរបករលអមយយងជកចបស។ េនកនងកនេសៀវេភពនយលអពករែកទរមងេនះ េលក េហគ េតយរ បននយយវយរបហរថ “អកបបករយរបសរបេទសកមពជចេពះពភពេលកដចជហសសមយ” េហយបនេរបៀបេធៀបភសែខមររបដចេទនង “េខអវកញច ស”។ ករបែនថមវកយសពទបរងែសសេទកនងភសែខមរកនងករេរបកកងែខមរ េលក េហគ េតយរ គតថ នងអចជយេធវឱយែបបែផនគនតរបសរបជររសតែខមរបនរបេសរេឡង។ េដយេលកឧទហរណមយអពរ មងភវបនយកមមកនងរបេទសទរគ ែតមននយយអពអវចេពះរ មងភវបនយកមមេនរបេទសយន េលក េហគ េតយរ ទនងជមនជេនឿជកថ របសទធភពៃនករែកទរមងេនះគជសវយរបតយកសភពដចគន នងភពជពនងៃន “ចតតគនតរបសែខមរ” (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩៧)។

េបេមលេទេលបណងរបសេលក េហគ េតយរ បងហ ញថ បរងហកចងលបបបតអកសរសរសដែខមរ េហយជនសមកវញេដយវបបធមរបសបរងែដលេគធល បបនអនវតដវធែបបេនះរចេទេហយេនរបេទសេវៀតណម។ បរងបនេរបរបសរគបវធកនងេគលបណងចងលបបបតអកសរសរសដែខមរ េដយបេរងៀនឱយកនែខមរ សអបវបបធមរបសខលន គតមរយៈករបេងកតនវសលបរងជេដម (ខម សឱរ ១៩៥៦:៧៣)។ កបែនដេបេទះជបរងមនបណងចងបបតេចលវបបធមែខមរ អរយធមែខមរ ជពេសសវសយអកសរសរសដ នងភសែខមរ យងណកេដយកបរង

23

មនអចេធវេទបនដចេនរបេទសេវៀតណមេនះែដរ េរពះែខមរមនទវតដអរម នង រពះសងឃែដលជរគះដរងមតមជយគពរវសយេនះឱយបនដអតថភពេលទកដរបសខលនដែដល។ េហតេនះេហយបនជសរងគ មឆរតេកតមនេឡងេនឆន ១៩៤៥។ េនកនងចលនេនះមនអនកចលរមរបមណជ ២០០០ នក ែដលេនកនងេនះមនរពះសងឃ៥០០អងគ រទងបនកនឆរតេរពងរពតេធវបតកមមេនភនេពញេដមបរបឆងនងបរងែដលមនបណងលបបបតអកសរែខមរ នងកររេលភជះជនេផសងៗេទៀត(សរ េអឿ ២០០៤:១៩០)។

េយងសេងកតេឃញថ េនសមយអណពយបលបរង រពះសងឃមនតនទសខនណសកនងករែថរកស អភរកស នងអភវឌឍវសយអកសរសរសតែខមរ។ តមរយៈសរងគ មឆរតេនះ ែខមរអចករពរមនឱយអកសរែខមរបតបង នងបនតរហតមកលទលសពវៃថងេនះ។

២.២.២. ករេរបរបសភសែខមរ ទនទមនងេពលែដលអកសរែខមររងនវករចងលបបបតពសណកអណពយប

លបរងេនះ ភសែខមរករងនវផលបះពលពសណកពកអណពយបលបរងែដរ។ េនដណកកលេដមសតវតសទ២០ ភសែខមរមនសវមនកររកចេរមនបនម នេនះេទ េរពះថេនេពលេនះភសបរងរតវបនេគយកេទេរបរបសជភសផលវករ ជពេសសេនកនងរបពនធអបរនសមយេនះភសបរងរតវបនេលកតេមកងយងខល ង (ឆយ យហង ២០០១:២៥)។ ដចគន េនះែដរ េលក ឃន សខ (២០០៧:២២) កបនេលកេឡងពករែលងវវតតេទមខៃនពកយែខមរ ឃល ែខមរ នងករនយមនយយភសបរងជនសភសែខមរេនកនងរសទបៃនអនកេចះដង េរពះេគេរបែតភសបរង នងឱយតៃមលេទេលែតអនកេចះនយយភសបរង។ ជកែសដងេនកនងរពះបរមរជវងេនកនងដណកកលេនះ ភសបរងរតវបនេគេរបជផលវករកនងករទនកទនងែផនករដឋបល រហតមនេពលមយេនះរពះបទនេរតតមបនហមរបមមនឱយនរណមន កសនទនជភសបរងេនកនងរជវងេឡយ ករហមេនះេធវេឡង៣ែខមនេពលរពះអងគសគតេនឆន ១៩៤១ េដយសរែតបរងមនបនករពរទកដែខមរ េធវឱយេខតតែខមរមយចននបតបងេទរបេទសេសៀម (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩៥)។ នេយបយអណនគមនបរង បនកណតយកភសបរងជផលវ

24

ករេនកនងរសកែខមរ េនេលវសយរដឋបល នងវសយវបបធម េធវឱយករេរបរបសភសែខមរេនេរបរតមែតកនងរងវងរគសរ េហយកនងចេណមរបជពលរដឋបេណណ ះ (ឃន សខ ២០០៧:៣៣)។ េលសពេនះេទេទៀតេទះបជលខតសន មមយចននែដលសរេសរជភសែខមរកដកមនករេរជៀតចលៃនពកយៃនភសបរងមយចននេនកនងេនះែដរ។ ជកែសដងលខតរបសរពះអងគមច សកសរត មលក បនចះកលបរេចឆទជភសបរង “ រកងភនេមពញ ៃថង៧᧩ ៤ ឆន ឆល វ សបសកស រតវនងៃថង២០ េហវវេយរ ឆន ១៩២៦ ...ខញបនទទលបលលតង ...” ជេដម។ ទនទមនងេនះែដរ េនកនងអតថបទសរពតមនកមនករចះកលបរេចឆទជែខមរ នងជបរងជមយគន ែដរ ទពរទ២-ផសយពសមគមសធរស េលខ១០៧ ផលវហសសកន េចញរលៃថង េលកែតៃថងអទតយ-ៃថង ៨ ឧកតប ១៩៤៥ (កមពជ ឆន ទ១ េលខ១៦៣ ១៩៤៥ទពរទ២)។

កកកក. . . . ករចងរកងវចននរកមែខមរករចងរកងវចននរកមែខមរករចងរកងវចននរកមែខមរករចងរកងវចននរកមែខមរ មននងមនករឈនេទដលករេបះពមពវចននរកមែខមរែដលេលចជរបរង

េឡងចននពរភគ គភគទ១េនឆន ១៩៣៨ នងភគទ២េនឆន ១៩៤៣ មនភពចរមងចរមសមយចននបនេកតេឡងទកទងេទនងអកខរវរទធែខមរ។ ជកែសដងេនៃថងទ៤ ែខកញញ ឆន ១៩១៥ មនគណៈកមមករមយដកនេដយេលក េពរជ បណណ មនមខងរជរដឋមរនតរកសងសកសសធរណៈេលកទទលបនទកេរៀបចវចននរកមែខមរ។ គណៈកមមករេរៀបចវចននរកមមនសមជក១៨រប កនងេនះមនរពះរជវងសនវងស២អងគ រដឋមរនត ឬតនងរដឋមរនត៤រប អនកចបប១រប អនករបជញរជបណឌ ត៤រប នងរពះសងឃ៤អងគ គណៈកមមករេនះមនករចលរមពបរេទសមយរបគេលក សេដស ែដលជចងហវ ងសលបរងចងបពែតេលកបនជយែតេពលដបង។ លះមកដលឆន ១៩២១ គណៈកមមករេនះបនេបះពមពេសៀវេភសកសមយកបលែដលមនចណងេជងថ ចបបេរៀនឆប េនកនងេសៀវេភេនះេគេឃញមនករេរបអកខរវរទធែបលកេដយមនបែនថមសញញ ថមពរ គ អឌឍចនទ ◌ ែដលអចអនជ [អ] ឬ[អ] េហយនងសញញ មយេទៀតគ ◌ សរមបបញជ កពពយងគសេឡងខល (ឃន សខ ២០០៧:២៣)។ េបតមករបញជ ករបសេលក ឃន សខ (២០០៧:២៣-២៤) េនេពលេនះេវយយករណែខមរគមនសញញ រគបរគនសរមបកតរតពកយែខមរ នងពកយែដលខចមកពភសបឡ ឬសរសកត។

25

បនទ បពមនករផសពវផសយេសៀវេភថម មនមតរះគនជេរចនរហតេទដលមនករេកះរបជពសណកដណងអណនគមបរង េនៃថងទ២២ ែខកញញ ឆន ១៩២៤។ េរកយមកមនករសេរមចឱយេរបសញញ ថមទងពរ គអឌឍចនទ ◌ នងសេយគសញញ ◌ រតវបនអនវតតជផលវករកនងេសៀវេភសកស ទសសនវដដបឋមសកស បឋមភមបរងែខមរ នងកនងទសសនវដដកមពជសរយ។ តមេសចកដពនយលរបស េលក ឃន សខ (២០០៧:២៤-២៥) សញញ អឌឍចនទ ◌ ែដលេរបដកេលពយញជ នៈណែដលេគអនេដយបេញច ញរសៈបងកប ែតករអនតតមនបនេពញេលញេទេពលខលះកដក េពលខលះកមនមនដក ដចជមនឧទហរណ លអលអលអលអ “សអ ត” នងពកយ របរបរបរបកកកកបបបប “មន” (កមពជសរយ ឆន ១៩២៦ េលខ១ ទពរ៦១)។ ចេពះសញញ សេយគ ◌ េរបដកេលពយញជ នៈពរសមគ លថពយងគខល ដចជពកយ ណស ណស ណស ណស (រតវនងពកយ ណស សពវៃថង) សគល សគល សគល សគល (រតវនងពកយ សគ ល សពវៃថង) (កមពជសរយ ឆន ១៩២៦ េលខ១ ទពរទ១៥)។

បនទ បពមនករេចញផសយនវទសសនវដដបឋមសកសបឋមភមបរង-ែខមរ ែដលមនេរបសញញ ខងេលេនះ មនរពះអងគមច សកសរត មលក រទងជបរតរបសរពះបទនេរតតម មនភពេងឿងឆងលជខល ងរហតបនសរេសរសបរតមយេនៃថងទ២៧ ែខកមភៈ ឆន ១៩២៦ េដមបតវេទនងអណនគមបរង។ េនកនងេសចកដសបរតេនះ រទងបនេលកពកររះគនចេពះករេរបសញញ ថមែដលេធវឱយមនភពលបកដលអនកជននថម េរពះថអនករបជញពមនេគេរប េរគឿងឧបតថមភពយញជ នៈ(វណណយតត) សរមបជយសរមលដលកររបកបខយលអកសរមនដលតមខយលសេឡងភសអនករសក គរសបតមសេឡងភស (ឃន សខ ២០០៧:២៥-២៦)។

បនទ បពមនករតវពរពះអងគមច សកសរត មលក មកកមនកររបជេរកមអធបតៃនឧកញចរក េពរជ បណណ រដឋមរនតរកសងសកសសធរណៈ ែដលេធវេឡងេនៃថងទ៨ ែខកញញ ឆន ១៩២៦ េដមបពនតយសញញ វណណយតតទងអសែដលបនសេរមចេហយេឡងវញ។ តមរយៈកចចរបជេនះ េគកបនសេរមចលបសញញ អឌឍចនទ ◌ េចលេដយសរមនអនកមនចលចតតេរចន។ ែតទនទមនងេនះែដរ កររបជកសេរមចទកនវអកសរ អ អ អ អ សរមបកតរតសរសេឡង [អ] ដចជពកយ ដសអ[ដស] កកអ [កក] តអេទ [តេទ]ជេដម។ ជមយគន េនះែដរ កររបជកបនសេរមចទកនងេរបសញញមយចននដចជ៖

26

១. ៃមឯក (◌) រតវេរបកនងពកយដចជ បក របក វស ទស។ ២. សេយគសញញ (◌) េរបកនងពកយមកពបឡ នងសរសកតដចជ វនយ

សមយ ។ល។ ៣. ទណឌ ឃដ ឬបដេសធ (◌) េរបកនងពកយដចជ របេយជន អរមមណ។ ៤. មសកទនត (◌) េរបសរមបែកសេឡង [ប] េទ [ប]។ ៥. វសជជនយ ឬវសគៈ (◌ះ) េរបកនងពកយដចជ េទះ េនះ ផទះ។ ៦. រតសពទ (◌) េរបសរមបែកសេឡងពយញជ នៈដចជ [ប] េទ [ប]។ ៧. កកបទ (◌) េរបសរមបសមគ លសេឡងតចដចច ទហ។ល។ ៨. របទ (◌) េរបកនងពកយដចជ ធម ពរ។ ៩. អសដ សពទ (◌) េរបេលតអកសរដចជ៖ ក ដ។ ១០. េគមត ៚ សរមបខណឌ បញច បវគគ ឬជពក។ េសចកដសេរមចរបសអងគរបជេនះបនទទលករយលរពមពរកមរបកសរដឋមរនត

េនៃថងទ១៧ ែខមថន ឆន ១៩២៧ េរកមអធបតភពរបសេលក ឡផល (A. Le Fol) តណងៃនអណនគមបរងរបចកមពជ េហយនងករឡយរពះហសថេលខយលរពមពរពះបទមនវងស (ឃន សខ ២០០៧:២៧)។ ចបតងពឆន ១៩២៧ មករពះរគ ជន ណត បនទទលបនទកពនតយេសចកដពនយលទងអសកនងវចននរកម េហយនងេរៀបចេបះពមពសរមបេលកទ១។ វចននរកមែខមរែដលមនពរភគរតវបនេគេបះពមពជបនតបនទ បេនកនងឆន ១៩៣៨ សរមបភគទ១ នងេនឆន ១៩៤៣ សរមបភគទ២(ឃន សខ ២០០៧:២៨)។

ខខខខ.... ករបេងកតពកយថមករបេងកតពកយថមករបេងកតពកយថមករបេងកតពកយថម ---- របវតតៃនករបេងកតពកយថមរបវតតៃនករបេងកតពកយថមរបវតតៃនករបេងកតពកយថមរបវតតៃនករបេងកតពកយថម កនងអឡងេពលៃនកររគបរគងៃនពកបរងមកេលរបេទសកមពជ េបេទះប

ជបរងបនកណតយកភសបរងមកេរបជភសផលវករកនងវសយរដឋបល នងវបបធមកដ កបនពយយមបេងកតពកយថមមយចននេដមបសងេទនងករខចពកយបរងទងរសងផងែដរកនងករយកេទេរបរបសកនងវសយរដឋបល នងករសកស។ េនេពលេនះ េគបនបេងកតគណៈកមមករវបបធមមយេឡង គកនងឆន ១៩២៦ េដមបបេងកតពកយយកមកេរបកនងវសយខងេល។ គណៈកមមករវបបធមេនះមនសមជក

27

ចនន១៥រប ជរពះសងឃ ឬអចរយែដលេចញពសលបឡជនខពសេនភនេពញ គមនលកខណៈរសេដៀងគន េទនងគណៈកមមករេរៀបចវចននរកមែដរ ែដលមនអនករបជញរជបណឌ ត នងរពះសងឃ សទធសងជសរសត ចរយេនសលបឡជនខពស។ េហតេនះេហយបនជពកយថមែដលេគបេងកតេឡង តមរយៈគណៈកមមករវបបធមកដ ឬពកយបេងកតេនកនងវចននរកមកដសទធែតយកមកពបឡ ពសរសកត េហយនងអតថបទខលះេនកនងវចននរកមជបទកទងនងរពះពទធសសនេទៀតផង (ឃន សខ ២០០៧:២៨-៣៣)។

សមមទធផលែដលបនរបសរតេចញពគណៈកមមករវបបធមមនពកយជេរចនកនងេនះមននម១៨៣២ មនករយសពទចនន៧៧ (សទទ នរកមបរង-ែខមរ ១៩៥០)។ េនេពលេនះេទះបជពកយបេងកតថមមនេរចនយងណកេដយករបជពលរដឋែខមរមនករលបកកនងករយកេទេរបរបស មននយថយកេទេរបមនេកត ពេរពះពកយែដលបេងកតថមទងេនះជពកយថមមកពបឡ-សរសកតែដលជភសមយគម នទកទងនងភសែខមរេយងេសះ េហយមយងេទៀតពកយថមទងេនះរតវអនេទតមែបបៃនភសបឡ សរសកតេទៀតផង។ េនះសបញជ កថ ករបេងកតពកយថមគបេងកតរគនែតឲយបនបេងកតបេណណ ះ (ឃន សខ ២០០៧:៣៣)។

- វធសរសតៃនករបេងកតពកយថមវធសរសតៃនករបេងកតពកយថមវធសរសតៃនករបេងកតពកយថមវធសរសតៃនករបេងកតពកយថម កនងករបេងកតពកយថម គណៈកមមករវបបធម បនេរបនវវធសរសតចនន៤

សខនៗេដមបបេងកតពកយេរបរបស (ឈម ទច ???:១១២-១១៣)។ ១១១១. . . . បនលបនលបនលបនល យនយៃនពកយែខមយនយៃនពកយែខមយនយៃនពកយែខមយនយៃនពកយែខមរែដលមនរចេហយរែដលមនរចេហយរែដលមនរចេហយរែដលមនរចេហយសរមសរមសរមសរមបសគ លអវែដលមនបសគ លអវែដលមនបសគ លអវែដលមនបសគ លអវែដលមនលនលនលនលន

ដចដចដចដចគន គេរបវធដចគន ។គន គេរបវធដចគន ។គន គេរបវធដចគន ។គន គេរបវធដចគន ។ ឧទហរណ៖ - ចពយ សរមបពកយបរង “Robinet” គកបលមសនទក។ - ហប សរមបពកយបរង “Caisse de trésorerie”

កបែនតគណៈកមមករេនះែបបជមនទទលយកនវពកយែដលរបជជនរគបជនថន កទេទេរបដចជពកយ ឡន រេទះេភលង ែខសលស េទ។ េគែបរជយកពកយពបឡសរសកតមកជនសពកយទងេនះវញ េដយបនេរបពកយ រថយនត [ឡន] អយសមយយន [រេទះេភលង] ទរេលខ[ែខសលស]។ ២២២២.... វធរកសពកយបរងែដលេគេរបជទេទេហយវធរកសពកយបរងែដលេគេរបជទេទេហយវធរកសពកយបរងែដលេគេរបជទេទេហយវធរកសពកយបរងែដលេគេរបជទេទេហយ

28

ឧទហរណ៖ - បលស (បលស) មកពពកយបរង “Police”។ - សវល មកពពកយបរង “Civil ”។ - កងសល មកពពកយបរង “Consul”។

េបតមករបញជ ក ពកយទងេនះគមនេរបរបសេរចនេនកនងរសទបរបជជនធមមត េហយកមនមនេរចនែដរ រអនកែដលេចះបឡែតងចងជនសពកយទងេនះជពកយបឡ។

៣៣៣៣. . . . វធបេងកតពកយថមេដយចមលងយកនវធបេងកតពកយថមេដយចមលងយកនវធបេងកតពកយថមេដយចមលងយកនវធបេងកតពកយថមេដយចមលងយកនយពពកយបរងយពពកយបរងយពពកយបរងយពពកយបរង ចលនេនះគេដយសរែតអនករបជញែដលេចះភសបឡ ឬសរសកតមនចង

េរបពកយកមចពបរេទសទងរសង ដចេនះបនជេគេរបវធចមលងនយេដមបបេងកតពកយ។

ឧទហរណ៖ - សរចរ មកព សរៈ (ខលម ករសខន) + ចរ (រតច េដរ) ឱយរតវនងពកយ

បរង “Circulaire”។ - ទរទសសន មកពពកយបឡ ទរ (ឆង យ) + ទសសន (ករេឃញ) សរមបពកយ

បរង “Television”។ - កកបទរកហម មកពពកយបឡ កក (ែកអក) + បទ (េជង) + រកហម

សរមបពកយបរង “Croix-rouge”។ ៤៤៤៤. . . . វធបេងកតពកយេដយេរបបចឆមបទវធបេងកតពកយេដយេរបបចឆមបទវធបេងកតពកយេដយេរបបចឆមបទវធបេងកតពកយេដយេរបបចឆមបទពបឡពបឡពបឡពបឡ----សរសកតសរសកតសរសកតសរសកត េនកនងពកយបរង ពកយមយេគអចបដរបចឆមបទេដមបបេងកតពកយមយេផសង

េទៀតដចជពកយថ Social (សងគម) េគបែនថមបចឆមបទ -isme េទជ Socialisme (សងគមនយម) ឬបែនថមបចឆបទ -iste េដមបបេងកតេទជពកយថ Socialiste (អនកសងគមនយម)។ េនេពលេឃញភសបរងមនែបបេនះ ចែណកភសែខមរអតមនេនះ គណៈកមមករវបបធមបនសេរមចេរបបចឆមបទរបសភសបឡ សរសកត មកជនសវញ។ ជកែសដងដចមនឧទហរណខងេរកមេនះ៖

- ភព ភព ភព ភព ជពកយសរសកតែដលមននយថ៖ ែបប ែបបបទ លន ឫកព ទរមង សណឋ ន។ េគយកពកយេនះមកផគជមយនង េបកខ (សមលង បងរបថន ) េដមបឱយបន

29

ពកយ េបកខភព រតវនងពកយបរថ “Candidature” ដកពកយរបឡង ដកពកយរបកតរបែជង។

- ជន ជន ជន ជន ជពកយសរសកត មននយថ “មនសស”។ េបកខជន “មននយថ មនសសែដលដកពកយចលរបកតរបែជង” រតវនងពកយបរង “Candidat” ។

- នយម នយម នយម នយម ជពកយសរសកត មននយថ “េសចកដកណត ធមមត ធមមជត”។ េគផគជមយនងពកយ សងគម បនជសងគមនយម រតវនងពកយបរង “Socialisme” គនតនេយបយសងគមនយម។

ទងេនះជវធែដលគណៈកមមករវបបធមេរបេដមបបេងកតពកយទងពកយែខមរថម ទងពកយែដលខចពបរង នងពកយែដលចមលងនយពបរង។

២.២.៣. ករសេងកតតមរយៈអតថបទេបះពមពផសយ កកកក. . . . អកខរវរទធអកខរវរទធអកខរវរទធអកខរវរទធ តមរយៈអតថបទែដលបនេបះពមពផសយេនកនងអឡងេពលៃនកររតតរត

របសបរងេយងសេងកតេឃញថ កនងេដមសតវតសរទ២០ អតថបទែដលេបះពមពមនអកខរវរទធមយចននធខសែបលកពសមយបចចបបនន េហយសមបែតពកយដែដល កមនអកខរវរទធខសគន ពពរេទបែដរ។ េយងអចទញលកខណៈៃនអកខរវរទធែខមរតមរយៈអតថបទែដលេបះពមពកនងអឡងកររតតរតរបសបរងបនដចតេទ៖

កកកក....១១១១. . . . ករេរបវណណករេរបវណណករេរបវណណករេរបវណណយតតយតតយតតយតត ---- រសសសញញ ឬបនតក (◌) សរមបេរបដកែថមេលតរបកបៃនពកយែដលេកត

េឡងពរសៈ “អអអអ”””” នងរសៈ “អអអអ”””” េហយកតសពទែវងឲយេទជខលែដលរតវអនេលឿនរហស។ ឧទហរណ ៖ កតកតកតកត = = = = សពទសពទសពទសពទែវងែវងែវងែវង, , , , កតកតកតកត = = = = សពទសពទសពទសពទខល។ខល។ខល។ខល។ ចេពះពកយទងឡយណ ែដលកល យមកពភសបឡ ឬសរសកត មនរតវេរបសញញ ((((◌◌◌◌)))) េនះេឡយ ដចជពកយ បទបទបទបទ សពសពសពសព ភពភពភពភព កសលកសលកសលកសល ផលផលផលផល កចចកលកចចកលកចចកលកចចកល ធនធនធនធនធនធនធនធន រសរសរសរសជតជតជតជត លមកលមកលមកលមក......... ពកយទងេនះមនសេឡងខលេរសចេហយតមទមល បអនែបបបឡ នងសរសកត (េមៀច បណណ ២០០៩)។

េបេយងរកេឡកេមលអកខរវរទធែដលមនេនកនងអតថបទបណដ តមស េយងេឃញថ ករេរបរសសសញញ ឬបនតក េនះគេរបកនងនយេធវឱយសរែវងមកជខលែដរដច

ជ ដបដបដបដបនននន មនទ នមនទ នមនទ នមនទ ន សឌ បសឌ បសឌ បសឌ ប រហសរហសរហសរហស...។ កបែនត េគកេឃញមនករេរបសញញ ដែដលេនះចេពះករេធវឱយសរែវងេទជខលៃនពកយែដលមនរបភពពបឡ សរសកតែដរ ដចជ

30

អកសលអកសលអកសលអកសល សបបរសសបបរសសបបរសសបបរស ទពទពទពទព នពភសកសនពភសកសនពភសកសនពភសកស េសមនសសេសមនសសេសមនសសេសមនសស ពសពវពសពវពសពវពសពវ កបថកបថកបថកបថ របពនធរបពនធរបពនធរបពនធ...ែដលេនះហកដចជខសែបលកពករកណតៃនសមយេរកយមកេទៀត។

- ទណឌ ឃត ឬបដេសធ (◌) វណណយតតេនះមនរបសណឋ នដចសកេលខ“៩៩៩៩”””” ែដលេគេរបេដមបដកេលអកសរពយញជ នៈណែដលេគមនអន បែនតេគរតវែតរកសទកពយញជ នៈេនះជចបចកនងនយរកសអកខរវរទធរបសពកយ នងជេរគឿងសមគ លជតសពទរបសពកយ។ ឧទហរណ៖ ទរទសសនទរទសសនទរទសសនទរទសសន របេយជនរបេយជនរបេយជនរបេយជន គមនគមនគមនគមនគមនគមនគមនគមន េគេរចនេរបទណឌ ឃតេលពកយកល យពបឡ នងសរសកត (េមៀច បណណ ២០០៩)។ ដចគន េនះែដរ េនកនងអតថបទបណដ តមសដែដល ករេរបសញញ ទណឌ ឃត (◌) គេដមបបបតករ

អនសរៃនពយញជ នៈណែដលេគមនអន ឬមនរបកបសរដចជ អយសមអយសមអយសមអយសម រសឋរសឋរសឋរសឋ អេនលហអេនលហអេនលហអេនលហ ជត,ជត,ជត,ជត, ទេនលរេពទេនលរេពទេនលរេពទេនលរេព បនយ បនយ បនយ បនយ សសនសសនសសនសសន សសនរគះសត ងសសនរគះសត ងសសនរគះសត ងសសនរគះសត ង អសបនយ អសបនយ អសបនយ អសបនយ េរគយ េរគយ េរគយ េរគយ ពករសឋពករសឋពករសឋពករសឋ ពតយពតយពតយពតយ មតឋមតឋមតឋមតឋ េលកយ េលកយ េលកយ េលកយ បភលហបភលហបភលហបភលហ រគែពធយ រគែពធយ រគែពធយ រគែពធយ............។

- យគលពនទ(◌ៈ) ឬេហថ “ ចចពរ ” កបន ជសញញ ែដលេគេរបវណណយតតេនះសរមបដកេនចងពកយមនកេណ តពបឡ ឬសរសកត ែដលមនសរ “អកអកអកអក”””” ឬ “អក” ដចជ េលភៈេលភៈេលភៈេលភៈ េមហៈេមហៈេមហៈេមហៈ េទសៈេទសៈេទសៈេទសៈ... (េមៀច បណណ ២០០៩)។ ផទយេទវញេយងមនេឃញមនេគេរបសញញ េនះ ដចជេនកនងអតថបទបណដ តមសែដលេបះពមពផសយកនងឆន ១៩០៨ សរមបដកេនចងពកយែដលមនកេណ តពបឡ ឬសរសកតេទ

ែតេគែបរជេឃញមនករេរបសញញ រសៈ (◌ះ) ជនសវញ ដចជពកយ សមណះជសមណះជសមណះជសមណះជ អសនះរពះអសនះរពះអសនះរពះអសនះរពះ ពហះណះពហះណះពហះណះពហះណះ...។

- រតសពទ ( ◌) ជសញញ សរមបដកេលពយញជ នៈ ៤ ត ជពយញជ នៈសរ [អ] បបបប សសសស ហហហហ អអអអ ឲយេទជសរ [អ] វញ បបបប សសសស ហហហហ អអអអ (េមៀច បណណ ២០០៩)។ ។ ។ ។ តមរយៈ

អតថបទែដលេយងមនគេឃញមនេរបែតេនេលពយញជ នៈ ហ ដចជ េសហយ រពះែកវហវ ...។ បែនតមនែមនមននយថេនសមយេនះេរបែតេនេលពយញជ នៈ ហ មយេនះេទ េរពះេយងែផអកេលែតអតថបទែតមយបេណណ ះ។

- សេយគសញញ (◌) រតវបនេគេរបសរមបលេមអៀងសពទរបសពកយកល យមកពភសបឡ ឬសរសកត ដចជ៖ ភយភយភយភយ > > > > ភយភយភយភយ នងេរបេលពកយែខមរខលះ ែដលមនសេឡងេសទររសៈ “អអអអ”””” នងរសៈ “អអអអ”””” េដមបឲយមនសរសេឡងមយរតវចនងសេឡង

31

ពតៃនពកយដចជ ញរ ជរ ទពរ... (េមៀច បណណ ២០០៩)។ េបរកេឡកេមលអតថបទែដលេយងយកមកេធវករសកស េយងេឃញថ ◌ មនេរបសរមបេធវឱយសរេសទរ (អ) នង (អ) ផដលសរតមសេឡងៃនពកយទងជពកយែដលមនរបភពពបឡ សរសកត

េដមបឱយរតវនងសរតមរែបបែខមរដចជ សរតវសរតវសរតវសរតវ សរតសរតសរតសរត អនចចកមមអនចចកមមអនចចកមមអនចចកមម កមពរកមពរកមពរកមពរ រកងកមពជធបឌរកងកមពជធបឌរកងកមពជធបឌរកងកមពជធបឌ បថមកមមបថមកមមបថមកមមបថមកមម អកសរចែណះអកសរចែណះអកសរចែណះអកសរចែណះ............។ បែនតេបេយងេមលពកយែដលមនេរប ◌◌◌◌ េពលេនះ េនេពលបចចបបននេគមនេរប ◌◌◌◌ ដចេពលេនះេឡយ ដចជ សរតវ សរសត អនចចកមម សរតវ សរសត អនចចកមម សរតវ សរសត អនចចកមម សរតវ សរសត អនចចកមម រកងកមពជធបត បឋមកមម អកសរចេណះរកងកមពជធបត បឋមកមម អកសរចេណះរកងកមពជធបត បឋមកមម អកសរចេណះរកងកមពជធបត បឋមកមម អកសរចេណះ។

- អសត (◌) វណណយតតេនះ គមនរទងទយជេលខ ៨៨៨៨ បែនតបរងញឲយតចេដមបងយយកមកដកេលពយញជ នៈ “ កកកក ”””” នង “ ដដដដ ”””” ែដលជនបតសពទ។ ឧទហរណ ៖ ខញកេទ អនកកេទ...។ េរកពេនះេគេរបេលខអសត សរមបដកេលពកយឧទនសពទខលះជពកយភញ ក េសងច រេភប... ឱហន នះហន (េមៀច បណណ ២០០៩)។ េបេធៀបនងករស««រេសរេនេពលេនះ ករេរប ◌ គេរប េនេលតពយញជ នៈេលសព ក ក ក ក នង ដ ដ ដ ដ េទេទៀត គេគេរបេលពយញជ នៈេដមបអនសរតៃនពយញជ នៈេនះេពលែដលមនរបកប

ជមយនងរសៈ ឬមនែមនជពយញជ នៈចងពយងគ ដចជ តៗេទតៗេទតៗេទតៗេទ ដរបដរបដរបដរប នណនណនណនណ រវលរវលរវលរវល របតរបតរបតរបត រ រ រ រហសហសហសហស បេទមកបេទមកបេទមកបេទមក។

- មសកទនត ឬេធមញកណត រ “ ◌ ” ជសញញ េរបសរមបសមល បបែបរសេឡងពយញជ នៈ៧ត ែដលមនសេឡង [អ] េទជ [អ] គ ងងងង ញញញញ បបបប មមមម យយយយ ររររ វវវវ ឲយេទជសេឡង[អ] វញ ងងងង ញញញញ បបបប មមមម យយយយ រ រ រ រ វ វ វ វ។ រគនែតថត “ប” ែដលមនសេឡង [អ] រសប រគនែតបែនថមេដមបលេមអៀងសរព បបបប េទ បបបប បេណណ ះ(េមៀច បណណ ២០០៩)។ ចែណកករេរបមសកទនត ◌ េនកនងករសរេសរសមយេនះ គេដមបបដរសរព អ េទ អ ដចគន ែដរ ដច

ជ បល យបល យបល យបល យ អរមអរមអរមអរម រសេងះរសេងចរសេងះរសេងចរសេងះរសេងចរសេងះរសេងច របមណរបមណរបមណរបមណ រសមទរសមទរសមទរសមទ វនសអនតរយវនសអនតរយវនសអនតរយវនសអនតរយ យវយវយវយវ អបបរៃជយអបបរៃជយអបបរៃជយអបបរៃជយ របមទមគងយរបមទមគងយរបមទមគងយរបមទមគងយ របជញរបជញរបជញរបជញ ែមលះសមែមលះសមែមលះសមែមលះសម អែងវងរបរយឆន អែងវងរបរយឆន អែងវងរបរយឆន អែងវងរបរយឆន រសកបរណែខមរេដមរសកបរណែខមរេដមរសកបរណែខមរេដមរសកបរណែខមរេដម។ កបែនតេនេពលេនះេគកេរបរហតដលេទបដរសរៃនពយញជ នៈ នននន នង លលលល ែថមេទៀតផង ដចជ

កលនកលនកលនកលន េសេសេសេសនននន សលបេរងៀនសលបេរងៀនសលបេរងៀនសលបេរងៀន កេលន ះកេលន ះកេលន ះកេលន ះ ទកែនលងទកែនលងទកែនលងទកែនលង............។ េបេយងសេងកតេមលពពកយែដលមនមសកទនតេលពយញជ នៈមយចននេនះ

េយងអចយលបនថ េនេពលេនះមនទនមនករទញសរពយញជ នៈរវងពយញជ នៈ

32

អ នង អ េនេឡយេទ ដចជពកយ េសន អរម រសេងះរសេងច របមណ អនតរយ េសន អរម រសេងះរសេងច របមណ អនតរយ េសន អរម រសេងះរសេងច របមណ អនតរយ េសន អរម រសេងះរសេងច របមណ អនតរយ របមទ របជញ អែងវង បរណរបមទ របជញ អែងវង បរណរបមទ របជញ អែងវង បរណរបមទ របជញ អែងវង បរណ ែដលបចចបបននមនមនសរេសរេរបមសកទនតេនះេទ។

- វសជន (◌ះ) ឬរះមខ េគេរបសរមបរបកបជនសខយល “ហហហហ”””” ជពកយកតកបតខល េហយអនេដយេបកចហមតដចជ តះ រះ ចះ េឈម ះ ទះ។ល។ វមនសរសេឡងរសេដៀងនងពកយែដលរបកបនងពយញជ នៈ “ស” ែដរ (េមៀច បណណ ២០០៩)។ េបេធៀបនងអកខរវរទធែដលមនកនងអតថបទ េយងេឃញថ េនេពលេនះេគមនេរប វសជនែតឯងៗេនះេទ េបេគចងបនសរ [អះ] គរតវេរបរសៈ [◌ា] + [◌ះ] ដចែដល

មនពកយ ខញកនជ ះខញកនជ ះខញកនជ ះខញកនជ ះ [[[[ខញកនជះខញកនជះខញកនជះខញកនជះ]]]] ខវ ះខវ ះខវ ះខវ ះ [[[[ខវះខវះខវះខវះ]]]] ខល ះខល ះខល ះខល ះ [[[[ខលះខលះខលះខលះ]]]]។ ទនទមនងេនះែដរ េគកេឃញមនករេរបពយញជ នៈ ស ជនសឱយវសជនផងែដរ

ដចជមនកនងពកយ អណសតមកអណសតមកអណសតមកអណសតមក (អណះតមក)។ កកកក....២២២២. . . . ករេរបសញញ រសៈករេរបសញញ រសៈករេរបសញញ រសៈករេរបសញញ រសៈ តមរយៈអតថបទបណដ តមស ករេរបសញញ រសៈមយចននមនករខសែបលក

ពសមយបចចបបនន។ - រសៈ [◌] ឬសញញ ដេល េនេពលែដលេគេរបដកេលពកយណេហយ គរតវ

របកបនងពយញជ នៈ [ម] ែថមេទៀតដចជ ធមធមធមធម ខមខមខមខម គនមគនមគនមគនម ៃភយបរមភៃភយបរមភៃភយបរមភៃភយបរមភ រពះនេរតតមរពះនេរតតមរពះនេរតតមរពះនេរតតម តបងឃម មតបងឃម មតបងឃម មតបងឃម ម ែមលះសមែមលះសមែមលះសមែមលះសម ែថទមែថទមែថទមែថទម េគរមយ េគរមយ េគរមយ េគរមយ សមសមសមសម េរៀបចមេរៀបចមេរៀបចមេរៀបចម............។ កបែនតករណេនះមនែមនសទធែតដចគន ទងអសេទ ផទយេទវញេគេឃញមនពកយមយចននែដលេរបរសៈ ◌ េហយ

មនមនផសនងពយញជ នៈ ម កមនែដរដចជ សេរចសេរចសេរចសេរច សដយសដយសដយសដយ តមកតមកតមកតមក សពតថសពតថសពតថសពតថសេដងសេដងសេដងសេដង ទនញទនញទនញទនញ ចឡងចឡងចឡងចឡង...។

តមរយៈពកយឧទហរណខងេលេយងេឃញថពយញជ នៈែដលមន រសៈ ◌ េហយរតវបែនថម ម េទៀត គពយញជ នៈែដលេនចងពយងគ ចែណកពយញជ នៈេដមពយងគវញកលណដករសៈ ◌ េហយ េគមនមនបែនថមពយញជ នៈ ម េទៀតេនះេទ។ កបែនតេបេយងេមលមកពកយខងេរកមេនះវញែដលសថតេនកនងេសៀវេភដែដលេនះេយងអចដងបនបែនថមេទៀតថ េនពយញជ នៈខងេដមមយចននេនេពលេរបរសៈ ◌

េហយកបែនថមពយញជ នៈ ម េទៀតែដរដចជពកយ ចមបងចមបងចមបងចមបង សេមឌចសេមឌចសេមឌចសេមឌច ចមង យចមង យចមង យចមង យ...។

33

- រសៈ [◌ា◌] ដចគន នងរសៈ [◌] ែដរ ចេពះរសៈ [◌ា◌] េនេពលែដលេគេរប

ដកេលពយញជ នៈណេហយគរតវរបកបនងពយញជ នៈ [ម] បែនថមេទៀតដចជ នមនមនមនម បនឌ មបនឌ មបនឌ មបនឌ ម រទមរទមរទមរទម...។ ករេរបេនះគេនចេពះពយញជ នៈែដលេនចងពយងគ ឬពយងគេទល។

---- ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ [[[[◌◌◌◌]]]] នងរសៈ នងរសៈ នងរសៈ នងរសៈ [[[[◌◌◌◌]]]] ជនសឱយរសៈ ជនសឱយរសៈ ជនសឱយរសៈ ជនសឱយរសៈ [[[[◌◌◌◌]]]] េនកនងអតថបទដែដលកបនងហ ញឱយេឃញថ េនេដមសតវតសទ២០េនះករ

េរបរសៈ [◌] ហកដចជមនទនេឃញមន គេគេរបរសៈ [◌] ជនសេទវញ។ ដចជ

ពកយ ទកទកទកទក (ទក) សទងសទងសទងសទង ((((សទង) ដកដកដកដក (ដក) បងបងបងបង (បង) ដណងដណងដណងដណង (ដណង) ទទងទទងទទងទទង (ទទង) ពរពទពរពទពរពទពរពទ (របរពតត) រពឍចរយរពឍចរយរពឍចរយរពឍចរយ (រពទធ ចរយ)ទនទមទនទមទនទមទនទម (ទនទម) ពដងពដងពដងពដង (ពដង) អណសតមកអណសតមកអណសតមកអណសតមក (អណះតមក) ជេដម...។ េលសពេនះេទេទៀត េគកេរបរសៈ [◌] ជនសឱយរសៈ [◌]

ែដរ ដចជពកយ ែចះដងែចះដងែចះដងែចះដង (េចះដង)។ ---- ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ [[[[◌◌◌◌]]]] ជនសករេរបរសៈ ជនសករេរបរសៈ ជនសករេរបរសៈ ជនសករេរបរសៈ [[[[◌◌◌◌] ] ] ] បែនលកៃនអកខរវរទធេនកនងេពលេនះមនដចជករេរបរសៈ [◌] ចេពះពកយ

មយចននែដលេនេពលបចចបបននេនះ ពកយទងេនះគេរបជរសៈ [◌] ដចជ នយនយនយនយយយយយ ((((នយយនយយនយយនយយ)))) រពះវហររមរពះវហររមរពះវហររមរពះវហររម (រពះវហរ)...។

ែតទនទមនងេនះែដរេគកេឃញមនករេរបទងរសៈ [◌] ផង នងរសៈ [◌] ផង

ចេពះពកយែតមយដចគន ជកែសដងពកយ ទសទសទសទស ទសទសទសទស។ ករណេនះកេកតមនផងែដរចេពះរសៈ [េ◌] ែដលពកយែតមយដចគន មដងសរេសររសៈ [េ◌] មដងសរេសររសៈ

[េ◌◌] ែបបេនះដចជពកយ េហយេហយេហយេហយ ii ii េហយេហយេហយេហយ េយង េយង េយង េយង េយេយេយេយ ii iiងងងង។ ---- ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ ករេរបរសៈ [[[[ែ◌◌ះែ◌◌ះែ◌◌ះែ◌◌ះ]]]] ែបបេនះេដមបជនសឱយរសៈ ែបបេនះេដមបជនសឱយរសៈ ែបបេនះេដមបជនសឱយរសៈ ែបបេនះេដមបជនសឱយរសៈ [[[[េ◌◌ះេ◌◌ះេ◌◌ះេ◌◌ះ]]]] ភពែបលកៃនករេរបសញញ រសៈកមនផងែដរចេពះរសៈ [េ◌◌ះ] េរពះថពកយជេរចនែដលរតវអនសរ [េ◌◌ះ] ែតេគមនបនសរេសររបសញញ រសៈ [េ◌◌ះ]

េនះេទ េគែបរជេរបសញញ មយេផសងេទៀតគរសៈ [ែ◌]+[◌ះ] ដចជ ែមលះែមលះែមលះែមលះ ែសះែសះែសះែសះ រែទះរែទះរែទះរែទះ ែចះែចះែចះែចះ ចែណះចែណះចែណះចែណះ ឥឡែវ នះឥឡែវ នះឥឡែវ នះឥឡែវ នះ ែខរតរកែចះែខរតរកែចះែខរតរកែចះែខរតរកែចះ ែចះែចះែចះែចះ ដែចនះដែចនះដែចនះដែចនះ េភលែឆះេភលែឆះេភលែឆះេភលែឆះ ចែណះចែណះចែណះចែណះ ែចះែចះែចះែចះ េលកែលងែតពកយ រសេងះរសេងចរសេងះរសេងចរសេងះរសេងចរសេងះរសេងច ែដលេគេរបរសៈ [េ◌◌ះ]។ កកកក....៣៣៣៣. . . . ករេរបពយញជ នៈរបកបជេជងករេរបពយញជ នៈរបកបជេជងករេរបពយញជ នៈរបកបជេជងករេរបពយញជ នៈរបកបជេជង ---- ករេរបេជង ◌យ ជតពយញជ នៈរបកបករេរបេជង ◌យ ជតពយញជ នៈរបកបករេរបេជង ◌យ ជតពយញជ នៈរបកបករេរបេជង ◌យ ជតពយញជ នៈរបកប

34

េបេយងេមលមកពយញជ នៈែដលសរេសរកនងអតថបទវញ េនះេយងេឃញថ ករសរេសរហកេនមនឥទធពលមកពសមយកណដ ល ែដលេយងបនេឃញតមរយៈករេរបេជង ◌យ ជតពយញជ នៈរបកបេនខងចង ែដលខសពសមយបចចបបនន េដយសរែតតពយញជ នៈ យ ែដលេនខងចងគមនែមនជេជងេទ។ ជកែសដងេយង

អចេឃញតមរយៈពកយមយចននដចជ បល យបល យបល យបល យ េរកយេរកយេរកយេរកយ នយយនយយនយយនយយ េចហវ យេចហវ យេចហវ យេចហវ យ េហយេហយេហយេហយ េឈលេឈលេឈលេឈលយយយយ មឌ យមឌ យមឌ យមឌ យ េសវ យេសវ យេសវ យេសវ យ ចយចយចយចយ អនតរយអនតរយអនតរយអនតរយ េដយសរេដយសរេដយសរេដយសរ ទងហល យទងហល យទងហល យទងហល យ ទលយទលយទលយទលយ អធបយរយអធបយរយអធបយរយអធបយរយ រជក រថវ យរជក រថវ យរជក រថវ យរជក រថវ យ របមទមគងយរបមទមគងយរបមទមគងយរបមទមគងយ សកខសបយសកខសបយសកខសបយសកខសបយ ទងហល យទងហល យទងហល យទងហល យ ែខរតកពងសវ យែខរតកពងសវ យែខរតកពងសវ យែខរតកពងសវ យ ចមង យចមង យចមង យចមង យ អពកមដ យអពកមដ យអពកមដ យអពកមដ យ កហយកហយកហយកហយ បរយយបរយយបរយយបរយយ។

េលសពេនះេទេទៀត ចេពះពកយណែដលមនផសជមយរសៈ ៃ◌ ◌ នង េ◌

កេគភជ ប យ ជេជងេដមបរបកបបែនថមេទៀតែដរដចជមនពកយ អបបរៃជយអបបរៃជយអបបរៃជយអបបរៃជយ ទសនរតយទសនរតយទសនរតយទសនរតយ សដយសដយសដយសដយ រពះៃទយរពះៃទយរពះៃទយរពះៃទយ ឪដងមនៃជយឪដងមនៃជយឪដងមនៃជយឪដងមនៃជយ ឥយឥយឥយឥយ រតយរតយរតយរតយអេធយកអធយអេធយកអធយអេធយកអធយអេធយកអធយ ដយដយដយដយ ពកនងដយពកនងដយពកនងដយពកនងដយ េគយេគយេគយេគយ ៃរសយៃរសយៃរសយៃរសយ។

---- ករេរបករេរបករេរបករេរបេជង ◌ឌ ជនសឱយេជង ◌ដ កនងករកតរតេជង ◌ឌ ជនសឱយេជង ◌ដ កនងករកតរតេជង ◌ឌ ជនសឱយេជង ◌ដ កនងករកតរតេជង ◌ឌ ជនសឱយេជង ◌ដ កនងករកតរត ករសេងកតេឃញេផសងេទៀតអពករេរបេជងពយញជ នៈេនះ គករេរបេជង

ពយញជ នៈ ឌ [◌ឌ] ជនសឱយ ករេរបេជងពយញជ នៈ ដ [◌ត] េដមបកតរតសរពយញជ នៈ ដ។ េនកនងករេរបេនះេគមនេឃញមនករេរបសញញ សមល បពរ ◌ េដមបបដរសរព [អ] េទ [អ] េនះេទ ផទយេទវញសរពយញជ នៈឌ ែដលជសរ អ បនបដរសរេទ [អ] េនេពលេរបជេជងពយញជ នៈ ែដលេនះហកបងហ ញពករទញសរៃនពយញជ នៈ [អ]។ មយងេទៀត ករេរបេនះរបែហលជមនចងឱយមនកររចឡរវងេជងពយញជ នៈត [◌ត] នងេជងពយញជ នៈដ [◌ដ] ែដលមនសណឋ នដចគន េនេពលេរបជេជង កបែនតេគែបរជេឃញពកយមយចននេផសងេទៀតែបរជេរបេជងពយញជ នៈដ [◌ដ] ផទ លែតមដងេដយមនេរប េជងពយញជ នៈឌ [◌ឌ] េនះេទ។

ឧទហរណេនះបងហ ញពពកយែដលេរបេជងពយញជ នៈឌ [◌ឌ] ជនសឱយករេរប

េជងពយញជ នៈ [◌ដ] ដចមនពកយ សឌ បសឌ បសឌ បសឌ ប អតថេសចកឌអតថេសចកឌអតថេសចកឌអតថេសចកឌ េកឌ ងេកឌ ងេកឌ ងេកឌ ង សេមឌចសេមឌចសេមឌចសេមឌច ផឌនទផឌនទផឌនទផឌនទ រកងកមពជធបឌរកងកមពជធបឌរកងកមពជធបឌរកងកមពជធបឌ ធមឌធមឌធមឌធមឌ ដចេមឌចដចេមឌចដចេមឌចដចេមឌច ដេនឌមដេនឌមដេនឌមដេនឌម េសចកឌេសចកឌេសចកឌេសចកឌ សនឌ នសនឌ នសនឌ នសនឌ ន េសឌចេសឌចេសឌចេសឌច កនឌ លកនឌ លកនឌ លកនឌ ល មឌ យមឌ យមឌ យមឌ យ កនឌ លកនឌ លកនឌ លកនឌ ល បនឌ មបនឌ មបនឌ មបនឌ ម............។

រឯពកយទងបនម នេនះបងហ ញពករមនេរបេជងពយញជ នៈឌ [◌ឌ] េដមបជនស

េជងពយញជ នៈដ [◌ដ] េឡយ ដចជ អនតងអនតងអនតងអនតង ែចសដែចសដែចសដែចសដ អពកមដ យអពកមដ យអពកមដ យអពកមដ យ រពះនេរតតមរពះនេរតតមរពះនេរតតមរពះនេរតតម ែផនតែផនតែផនតែផនត............។ តមរយៈភសតតងេនះ បនបងហ ញឱយេយងេឃញថ

35

កកកក....៤៤៤៤. . . . ករសរេសរពយងគករសរេសរពយងគករសរេសរពយងគករសរេសរពយងគ េនកនងអតថបទបណដ តមសដែដល េយងអចេមលេឃញពករសរេសរ

ពកយេនកនងអតថបទផងែដរ ែដលេនកនងេនះេយងេឃញថ មនករសរេសរពរែបប គសរេសរជពយងគតរមត នងជពយងគរយ។

---- ពយងគតរមតពយងគតរមតពយងគតរមតពយងគតរមត ពយងគតរមតែដលមនេនកនងអតថបទេនះ ពយងគខលះគដចនងេពលបចចបបនន បែនត

មនពយងគមយចននខសពបចចបបនន េដយសរែតេគសរេសរជពយងគរយ។ ពកយែដលសរេសរតរមតពយងគេនេពលេនះ េហយបនតរហតដលបចចបបនន

មនដចជ បនឌ មបនឌ មបនឌ មបនឌ ម (បណដ ) កនឌ លកនឌ លកនឌ លកនឌ ល (កណដ ល) ចមបងចមបងចមបងចមបង (ចមបង) ជនជនជនជនជនជនជនជន (ជញជ ន) សនឌ នសនឌ នសនឌ នសនឌ ន (សណដ ន) ដេនឌមដេនឌមដេនឌមដេនឌម (ដេណដ ម) បនជបនជបនជបនជ (បញជ ) ផឌនទផឌនទផឌនទផឌនទ (ផដនទ )ទកែនលងទកែនលងទកែនលងទកែនលង (ទកែនលង) ចមង យចមង យចមង យចមង យ (ចមង យ) អនតងអនតងអនតងអនតង (អណដ ង) សងវ តសងវ តសងវ តសងវ ត (សងវ ត) អនតរយអនតរយអនតរយអនតរយ (អនតរយ) បែនតបែនតបែនតបែនត (បែនត) បនចលបនចលបនចលបនចល (បញច ល) បនតចបនតចបនតចបនតច (បនតច)............។

ចែណកពកយែដលសរេសរតរមតពយងគេនេពលេនះ េហយបចចបបននសរេសរ

ជពយងគរយវញមនដចជ កេលន ះកេលន ះកេលន ះកេលន ះ (កលេណះ) ធមឌធមឌធមឌធមឌ (ធមមត) មនទ នមនទ នមនទ នមនទ ន (មនទន) រគែនតរគែនតរគែនតរគែនត (រគនែត) កែនតកែនតកែនតកែនត (កនែត) មែនតមែនតមែនតមែនត (មនែត) ឥឡែវ នះឥឡែវ នះឥឡែវ នះឥឡែវ នះ (ឥឡវេនះ)...។

---- ពយងគរយពយងគរយពយងគរយពយងគរយ ពយងគមយចននែដលពកយបចចបបននសរេសរតរមត ែតេនកនងេសៀវេភេនះែបរ

ជសរេសររយេទវញ បនចលបនចលបនចលបនចល (បញច ល) កឡងកឡងកឡងកឡង (កមល ង) ចឡងចឡងចឡងចឡង (ចមលង)...។ េយងេឃញថ េនកនងអតថបទេនះ មនករនយមសរេសរពយងគតរមតេរចន

េហយករសរេសរវញ មនពកយខលះមដងសរេសររយ មដងសរេសរតរមត មនមនភពចបសលសែដលបងហ ញពភពមនឯកភពកនងករសរេសរ។

កកកក....៥៥៥៥. . . . ករកតរតតមសណរករកតរតតមសណរករកតរតតមសណរករកតរតតមសណរ េរកពលកខណៈបែនលកដចបនេលកេឡងខងេល េយងេឃញថ ករសរេសរ

េនេពលេនះហកមនទនមនកបនកណតឱយបនចបសលស ឬមកពមនទនមនវចននរកមសរមបជកបនខន តគរ េរពះថករសរេសរពកយខលះគជករកតរតបតមកររបកបរបសខលនែដលេចះ េដយមនមនរកសនវជតសពទ ឬរបភពពកយរបស

36

ពកយទងេនះ។ ឧទហរណពកយ េឡកេឡកេឡកេឡក (េលខ) ជនជនជនជនជនជនជនជន (ជញជ ន) រសមទរសមទរសមទរសមទ (សមរទ) ពរពទពរពទពរពទពរពទ (របរពតត) បថមកមមបថមកមមបថមកមមបថមកមម (បឋមកមម) ដណងដណងដណងដណង (តណង) រជពរជពរជពរជព (រជប) ែខសមខសនែខសមខសនែខសមខសនែខសមខសន (េកសមកសនត) ដបនដបនដបនដបន (តបន) េទពេទពេទពេទព (េទប) េផលកមនទលេផលកមនទលេផលកមនទលេផលកមនទល (េផលកបេនទ រ) បនចលបនចលបនចលបនចល (បញច ល) រគវរគវរគវរគវ (រគ) ទពទពទពទព (ទព) ភមភមភមភម (ភម) រពសសបរពសសបរពសសបរពសសប (េរពះសប) បសេបរបសេបរបសេបរបសេបរ (បះេបរ)...។

េយងេឃញថបញហ អកខរវរទធភសែខមរេនកនងេដមសតវតសរទ២០ តមរយៈអតថបទបណដ តមសែដលេបះពមពផសយកនងឆន ១៩០៨ បនបងហ ញពចណចមនឯកភពជេរចកែនលងទងករេរបរបសវណណយតតសរមបពកយែខមរ នងពកយកមចបឡសរសកត ករេរបរសៈ នងពយញជ នៈេដមបរបកបសរកមនមនលនងេដយសរែតមដងេរបែបបេនះមដងេរបែបបេនះ េហយបញហ ែដលេចទមយេទៀតេនះគករសរេសរពកយតមករនយយ ឬរបកបសររបសខលនឯង។

ខខខខ. . . . សមពនធសមពនធសមពនធសមពនធ ខខខខ....១១១១. . . . ទរមងអតថបទទរមងអតថបទទរមងអតថបទទរមងអតថបទ េនកនងអតថបទបណដ តមស (១៩០៨) បងហ ញឱយេយងេឃញនវទរមងសមពនធ

ៃនភសែខមរមយចននតេទ៖ េនែផនកេផដមេសចកដៃនអតថបទេនះមនេរបសញញ កកកដេនរត ឬែភនកមន (៙)។

សញញ េនះជសញញ ែដលបពវកវនពនធែខមរធល បេរបសរមបចបេផតមសរេសរអតថបទ ឬេសចកតេរឿងអវមយេដមបកណតទកជចណចចបេផតម។ ជពេសសេនេពលចបេផតមសរេសរកណពយេនះកវបរណេយងេរចនេរបសញញ ((((៙)))) ដេចនះ(េមៀច បណណ ២០០៩)។ ែតេពលបចចបបននេនះ េយងែលងេរបសញញ េនះេដមបសមគ លករចបេផដមៃនអតថបទ ឬេរឿងរវអវេទៀតេហយ។ ដចមនឧទហរណកនងេសៀវេភបណដ តមសទពរ៣ “៙ ĜĦĜĦĜĦĜĦŠńОеЮěŊ йŌ₤ŠńОеЮěŊ йŌ₤ŠńОеЮěŊ йŌ₤ŠńОеЮěŊ йŌ₤ ďČ₤сŪĮЊαČũВŎч ΖŎР₤Ŋ чď₣ ďČ₤сŪĮЊαČũВŎч ΖŎР₤Ŋ чď₣ ďČ₤сŪĮЊαČũВŎч ΖŎР₤Ŋ чď₣ ďČ₤сŪĮЊαČũВŎч ΖŎР₤Ŋ чď₣ �Ơ�Ơ�Ơ�Ơăųл ŏ Ю˝Чij öО₣Ăö еĄРij₤еũЋ◦ëБăųл ŏ Ю˝Чij öО₣Ăö еĄРij₤еũЋ◦ëБăųл ŏ Ю˝Чij öО₣Ăö еĄРij₤еũЋ◦ëБăųл ŏ Ю˝Чij öО₣Ăö еĄРij₤еũЋ◦ëБ₤њ ℮ ₤њ ℮ ₤њ ℮ ₤њ ℮ şНŲ₤њ˝ŬĄşНŲ₤њ˝ŬĄşНŲ₤њ˝ŬĄşНŲ₤њ˝ŬĄơơ3Ơơơ3Ơơơ3Ơơơ3Ơ ЮĀЧÐЊijď₤њ˝ŬĄăŬе₣ ŪijСŷЯℓĦЮΌ˝ ЮĀЧÐЊijď₤њ˝ŬĄăŬе₣ ŪijСŷЯℓĦЮΌ˝ ЮĀЧÐЊijď₤њ˝ŬĄăŬе₣ ŪijСŷЯℓĦЮΌ˝ ЮĀЧÐЊijď₤њ˝ŬĄăŬе₣ ŪijСŷЯℓĦЮΌ˝ ơơơơЮ◦Ьij Ю◦ЧĮſũŪijСŷĕЕ₣Ăö еЮ◦Ьij Ю◦ЧĮſũŪijСŷĕЕ₣Ăö еЮ◦Ьij Ю◦ЧĮſũŪijСŷĕЕ₣Ăö еЮ◦Ьij Ю◦ЧĮſũŪijСŷĕЕ₣Ăö е ơ�Ư� ơ�Ư� ơ�Ư� ơ�Ư� Яij₣ďĵ˝ĀĜŹ еĦЮĕй◦Н˝ όŏ˝РĕЮčЮĝυЮŪŁŏşРŲČеĦŪÐĀсýö ĕŜБ ŎŪăĀсýö ijєJЮĉЯij₣ďĵ˝ĀĜŹ еĦЮĕй◦Н˝ όŏ˝РĕЮčЮĝυЮŪŁŏşРŲČеĦŪÐĀсýö ĕŜБ ŎŪăĀсýö ijєJЮĉЯij₣ďĵ˝ĀĜŹ еĦЮĕй◦Н˝ όŏ˝РĕЮčЮĝυЮŪŁŏşРŲČеĦŪÐĀсýö ĕŜБ ŎŪăĀсýö ijєJЮĉЯij₣ďĵ˝ĀĜŹ еĦЮĕй◦Н˝ όŏ˝РĕЮčЮĝυЮŪŁŏşРŲČеĦŪÐĀсýö ĕŜБ ŎŪăĀсýö ijєJЮĉ ”។ (តមស ១៩០៨:៣)

េលសពេនះេទេទៀត េនកនងអតថបទែដលកេយងមនេឃញមនករេរបសញញខណឌ េនេពលបញច បរបេយគ ឬលបះែដរ។ េបតមករពនយលរបសេលក េមៀច បណណ (២០០៩) ខណឌ ឬខណឌ សញញ (។) គេរប សរមបរងខងរបេយគ ឬសងក តៃន

37

េសចកតនមយៗឲយដចរសឡះពគន ។ កលណរបេយគមយចបេសចកតេហយ េគរតវដកសញញ ((((។។។។)))) េនះមននងបនតេទរបេយគមយេទៀត។ ខណឌ សញញ េធវឲយេគងយយល អចែញកេសចកតពរបេយគមយេទរបេយគមយមនឲយរចឡនយនរចបករបបល។ បែនតកលណេគរតវបតរគនតចលេទវគគ ឬកថខណឌ ថមេនះេគរតវដកសញញ ខណឌ េទចងបញច បរបេយគ រចេហយរតវចបសរេសរេដយចះេទបនទ តថម។ ផទយេទវញ ពមយវគគេទមយវគគ ពមយលបះេទមយលបះ ពមយកថខណឌ េទមយកថខណឌ អនកនពនធអតថបទបណដ តមស មនបនេរបសញញ ខណឌ េនះេទ ែដលករសរេសរែបបេនះេធវឱយអនកអនពបកនងែញកឱយដចនវនយេសចកដ ែដលេលកចងបងហ ញ េហយករសរេសរេនះេទៀតេសតកខសពករសរេសរកនងេពលបចចបបននែដលេយងមនេរបសញញ ខណឌ ទងឃល របេយគ នងកថខណឌ ។ ជកែសដងដចមនកនងឧទហរណខងេរកម៖

“ŁŲЮřЧĦЮΌЧŎΖĮН Š ńОе ЮêſЧďăΐijсЯŠŪijŲЯ₣ſ ďЯŠŪijЯřũŁЮŵöл й ĄЊ″ŠńОеЮêſЧЮčΉſ ŏŁŲЮřЧĦЮΌЧŎΖĮН Š ńОе ЮêſЧďăΐijсЯŠŪijŲЯ₣ſ ďЯŠŪijЯřũŁЮŵöл й ĄЊ″ŠńОеЮêſЧЮčΉſ ŏŁŲЮřЧĦЮΌЧŎΖĮН Š ńОе ЮêſЧďăΐijсЯŠŪijŲЯ₣ſ ďЯŠŪijЯřũŁЮŵöл й ĄЊ″ŠńОеЮêſЧЮčΉſ ŏŁŲЮřЧĦЮΌЧŎΖĮН Š ńОе ЮêſЧďăΐijсЯŠŪijŲЯ₣ſ ďЯŠŪijЯřũŁЮŵöл й ĄЊ″ŠńОеЮêſЧЮčΉſ ŏŪ₤О ЮĜйŠ ńОеĈĕсĄБ″ŠńОе ýijсşĤе₣ĕЊ₣ŎУĕ ŁŲŬĄ ųФ₣Β₣ðĦНБ Ю ЧŏýijсăijсĀ₣с öОŪ₤О ЮĜйŠ ńОеĈĕсĄБ″ŠńОе ýijсşĤе₣ĕЊ₣ŎУĕ ŁŲŬĄ ųФ₣Β₣ðĦНБ Ю ЧŏýijсăijсĀ₣с öОŪ₤О ЮĜйŠ ńОеĈĕсĄБ″ŠńОе ýijсşĤе₣ĕЊ₣ŎУĕ ŁŲŬĄ ųФ₣Β₣ðĦНБ Ю ЧŏýijсăijсĀ₣с öОŪ₤О ЮĜйŠ ńОеĈĕсĄБ″ŠńОе ýijсşĤе₣ĕЊ₣ŎУĕ ŁŲŬĄ ųФ₣Β₣ðĦНБ Ю ЧŏýijсăijсĀ₣с öО₣ĈĮс ijєĦ˝₣ĈĮс ijєĦ˝₣ĈĮс ijєĦ˝₣ĈĮс ijєĦ˝Ю◦ЬijЮ◦ЬijЮ◦ЬijЮ◦ЬijΖĮНΖĮНΖĮНΖĮН Š ńОе ýijсĜеĦ˝₣ĈĮЮĉЮřŀŎУĕŠńОе ýijсĜеĦ˝₣ĈĮЮĉЮřŀŎУĕŠńОе ýijсĜеĦ˝₣ĈĮЮĉЮřŀŎУĕŠńОе ýijсĜеĦ˝₣ĈĮЮĉЮřŀŎУĕ J ˝єă˝сũijсžĆ ijсžĆ ŎЮĉŪÐĀс◦Њ₤ υŠųФĕýijс єJ ˝єă˝сũijсžĆ ijсžĆ ŎЮĉŪÐĀс◦Њ₤ υŠųФĕýijс єJ ˝єă˝сũijсžĆ ijсžĆ ŎЮĉŪÐĀс◦Њ₤ υŠųФĕýijс єJ ˝єă˝сũijсžĆ ijсžĆ ŎЮĉŪÐĀс◦Њ₤ υŠųФĕýijс єăijсăijсăijсăijсĦЊĕĦЊĕĦЊĕĦЊĕřЊ₣ďЮĉυ₧ ĦЊĕЮþЧŀýijсřЊ₣ďЮĉυ₧ ĦЊĕЮþЧŀýijсřЊ₣ďЮĉυ₧ ĦЊĕЮþЧŀýijсřЊ₣ďЮĉυ₧ ĦЊĕЮþЧŀýijсŪijΌĀсĦ˝ĩĀйŷЋŀ ĄБřРĕŠ ńОеýijсăijсĀ₣сŪijΌĀсĦ˝ĩĀйŷЋŀ ĄБřРĕŠ ńОеýijсăijсĀ₣сŪijΌĀсĦ˝ĩĀйŷЋŀ ĄБřРĕŠ ńОеýijсăijсĀ₣сŪijΌĀсĦ˝ĩĀйŷЋŀ ĄБřРĕŠ ńОеýijсăijсĀ₣сď₣ ď₣ ď₣ ď₣ ơơ ơơ ơơ ơơ Ăö е Ăö е Ăö е Ăö е ơƯ ơƯ ơƯ ơƯ Ăö е Ăö е Ăö е Ăö е ĦНĕĄБ″ĦНĕĄБ″ĦНĕĄБ″ĦНĕĄБ″ŠńОе Юĝ˝ĜŹ ŲĩųСŷЯřũЮĉĮБŠ ńОе Юĝ˝ĜŹ ŲĩųСŷЯřũЮĉĮБŠ ńОе Юĝ˝ĜŹ ŲĩųСŷЯřũЮĉĮБŠ ńОе Юĝ˝ĜŹ ŲĩųСŷЯřũЮĉĮБăijсřеĀ₣Юĉă₣˝˝ řāЊ◦ŁЮŵöл йĮУ ˝₣ăijсřеĀ₣Юĉă₣˝˝ řāЊ◦ŁЮŵöл йĮУ ˝₣ăijсřеĀ₣Юĉă₣˝˝ řāЊ◦ŁЮŵöл йĮУ ˝₣ăijсřеĀ₣Юĉă₣˝˝ řāЊ◦ŁЮŵöл йĮУ ˝₣ĈĮсЮ₤ЬĦ ЮÐЬũýijсĈĮсЮ₤ЬĦ ЮÐЬũýijсĈĮсЮ₤ЬĦ ЮÐЬũýijсĈĮсЮ₤ЬĦ ЮÐЬũýijсĜеĦĜеĦĜеĦĜеĦЮĉďЮĘų Чŏ υŌŹ ŏŠ ńОеýijсăijсЮĉďЮĘų Чŏ υŌŹ ŏŠ ńОеýijсăijсЮĉďЮĘų Чŏ υŌŹ ŏŠ ńОеýijсăijсЮĉďЮĘų Чŏ υŌŹ ŏŠ ńОеýijсăijсĀ₣ ЮĝЮŷŵЯřũŎУĕЮŲЧ Ħ˝ŲН ĀųлĕсĀĜĀ ŎŲЯ₣ſ Ā₣Ā∆СĕŪĀО₤Ā₣ ЮĝЮŷŵЯřũŎУĕЮŲЧ Ħ˝ŲН ĀųлĕсĀĜĀ ŎŲЯ₣ſ Ā₣Ā∆СĕŪĀО₤Ā₣ ЮĝЮŷŵЯřũŎУĕЮŲЧ Ħ˝ŲН ĀųлĕсĀĜĀ ŎŲЯ₣ſ Ā₣Ā∆СĕŪĀО₤Ā₣ ЮĝЮŷŵЯřũŎУĕЮŲЧ Ħ˝ŲН ĀųлĕсĀĜĀ ŎŲЯ₣ſ Ā₣Ā∆СĕŪĀО₤ŠńОе Š ńОе Š ńОе Š ńОе ư ư ư ư Ĝ˝с ΒĕЊşĆ˝ĦŊ öО₣◦БşеĦĤе₣ ŁЮŵöл йЮĉşĤе₣ďĦУŎĕЊ₣Ōýijс Ĝ˝с ΒĕЊşĆ˝ĦŊ öО₣◦БşеĦĤе₣ ŁЮŵöл йЮĉşĤе₣ďĦУŎĕЊ₣Ōýijс Ĝ˝с ΒĕЊşĆ˝ĦŊ öО₣◦БşеĦĤе₣ ŁЮŵöл йЮĉşĤе₣ďĦУŎĕЊ₣Ōýijс Ĝ˝с ΒĕЊşĆ˝ĦŊ öО₣◦БşеĦĤе₣ ŁЮŵöл йЮĉşĤе₣ďĦУŎĕЊ₣Ōýijс Ư Ư Ư Ư Ĝ˝с Ю ЧŏĕЊ₣Ā₣Ā∆СĕĜ˝с Ю ЧŏĕЊ₣Ā₣Ā∆СĕĜ˝с Ю ЧŏĕЊ₣Ā₣Ā∆СĕĜ˝с Ю ЧŏĕЊ₣Ā₣Ā∆СĕĄБřРĕĄБřРĕĄБřРĕĄБřРĕĦУŎĦУŎĦУŎĦУŎЮŪşЧĕĜ˝с ЯřũĜеĮУЮŪşЧĕĜ˝с ЯřũĜеĮУЮŪşЧĕĜ˝с ЯřũĜеĮУЮŪşЧĕĜ˝с ЯřũĜеĮУ ˝₣˝₣˝₣˝₣ĈĮсĈĮсĈĮсĈĮсŪ₤ОйşЊŪijýö ЮĉşĤеŪ₤ОйşЊŪijýö ЮĉşĤеŪ₤ОйşЊŪijýö ЮĉşĤеŪ₤ОйşЊŪijýö ЮĉşĤе₣ υŠųФĕŠ ńОеşРŲşĤе₣ĕЊ₣ЮÐŏăĕ ₣ υŠųФĕŠ ńОеşРŲşĤе₣ĕЊ₣ЮÐŏăĕ ₣ υŠųФĕŠ ńОеşРŲşĤе₣ĕЊ₣ЮÐŏăĕ ₣ υŠųФĕŠ ńОеşРŲşĤе₣ĕЊ₣ЮÐŏăĕ ư ư ư ư Ăö е řєŬм ĀсĂö е řєŬм ĀсĂö е řєŬм ĀсĂö е řєŬм ĀсĈŲсĈŲсĈŲсĈŲсЯijŪ₤О ⅜ĕŪ″ĕ Ю Чŏ ųФ₣ЯijŪ₤О ⅜ĕŪ″ĕ Ю Чŏ ųФ₣ЯijŪ₤О ⅜ĕŪ″ĕ Ю Чŏ ųФ₣ЯijŪ₤О ⅜ĕŪ″ĕ Ю Чŏ ųФ₣Β₣ðőУ₣şНй₤ĕŜл ЮêſЧď⅜į ĕЮĦŪijБĕЊ₣Ю₤ЬĦĕЊ₣ŎУĕΒ₣ðőУ₣şНй₤ĕŜл ЮêſЧď⅜į ĕЮĦŪijБĕЊ₣Ю₤ЬĦĕЊ₣ŎУĕΒ₣ðőУ₣şНй₤ĕŜл ЮêſЧď⅜į ĕЮĦŪijБĕЊ₣Ю₤ЬĦĕЊ₣ŎУĕΒ₣ðőУ₣şНй₤ĕŜл ЮêſЧď⅜į ĕЮĦŪijБĕЊ₣Ю₤ЬĦĕЊ₣ŎУĕ

ЮĝЮŷŵЮĜйŠńОе єêеĦŌĕΖŎР₤Ŋ чЯŪ˝Ų ŲŊĦЮþЧŀ⅜ð ŲсČеĦŁũŪÐĀсĄНеĮР ăĕ Ю ЧŏăĕЮĝЮŷŵЮĜйŠńОе єêеĦŌĕΖŎР₤Ŋ чЯŪ˝Ų ŲŊĦЮþЧŀ⅜ð ŲсČеĦŁũŪÐĀсĄНеĮР ăĕ Ю ЧŏăĕЮĝЮŷŵЮĜйŠńОе єêеĦŌĕΖŎР₤Ŋ чЯŪ˝Ų ŲŊĦЮþЧŀ⅜ð ŲсČеĦŁũŪÐĀсĄНеĮР ăĕ Ю ЧŏăĕЮĝЮŷŵЮĜйŠńОе єêеĦŌĕΖŎР₤Ŋ чЯŪ˝Ų ŲŊĦЮþЧŀ⅜ð ŲсČеĦŁũŪÐĀсĄНеĮР ăĕ Ю ЧŏăĕŎŲсοşĤ₤сЯřũĮУ ″ĦНЙĕ J ЮÐŏĕŜБ Ŏýö ЮĝŪĀĀŠńОеŎŲсοşĤ₤сЯřũĮУ ″ĦНЙĕ J ЮÐŏĕŜБ Ŏýö ЮĝŪĀĀŠńОеŎŲсοşĤ₤сЯřũĮУ ″ĦНЙĕ J ЮÐŏĕŜБ Ŏýö ЮĝŪĀĀŠńОеŎŲсοşĤ₤сЯřũĮУ ″ĦНЙĕ J ЮÐŏĕŜБ Ŏýö ЮĝŪĀĀŠńОе J ČеĦăĕĈе₣Β₤с J ČеĦăĕĈе₣Β₤с J ČеĦăĕĈе₣Β₤с J ČеĦăĕĈе₣Β₤с ” (តមស ១៩០៨:៣-៤)

“............υЮ₤ŹşсŎУĕŎ˝řБŏЯřĕŪ₤О ЯŠŊũĈе₣ĀлНĜŊ ĕ Юĝž₣ijāС₣ ÐЙаŪĮĕÐũ˝Р⅜е₣₤НБĕ₤ĮſаℓĞυЮ₤ŹşсŎУĕŎ˝řБŏЯřĕŪ₤О ЯŠŊũĈе₣ĀлНĜŊ ĕ Юĝž₣ijāС₣ ÐЙаŪĮĕÐũ˝Р⅜е₣₤НБĕ₤ĮſаℓĞυЮ₤ŹşсŎУĕŎ˝řБŏЯřĕŪ₤О ЯŠŊũĈе₣ĀлНĜŊ ĕ Юĝž₣ijāС₣ ÐЙаŪĮĕÐũ˝Р⅜е₣₤НБĕ₤ĮſаℓĞυЮ₤ŹşсŎУĕŎ˝řБŏЯřĕŪ₤О ЯŠŊũĈе₣ĀлНĜŊ ĕ Юĝž₣ijāС₣ ÐЙаŪĮĕÐũ˝Р⅜е₣₤НБĕ₤ĮſаℓĞЮĕй ũѕ РijЮĉřŲс◦ŲсĕЊ₣ЯŪĮ˝ĄБ ЯŠŪijĵĦž₣υΌЊş ž₣υЮ˝Чij Ŏ˝ũѕ РijЮĉ ◦ĕĀЊĦĕЊ₣Юĕй ũѕ РijЮĉřŲс◦ŲсĕЊ₣ЯŪĮ˝ĄБ ЯŠŪijĵĦž₣υΌЊş ž₣υЮ˝Чij Ŏ˝ũѕ РijЮĉ ◦ĕĀЊĦĕЊ₣Юĕй ũѕ РijЮĉřŲс◦ŲсĕЊ₣ЯŪĮ˝ĄБ ЯŠŪijĵĦž₣υΌЊş ž₣υЮ˝Чij Ŏ˝ũѕ РijЮĉ ◦ĕĀЊĦĕЊ₣Юĕй ũѕ РijЮĉřŲс◦ŲсĕЊ₣ЯŪĮ˝ĄБ ЯŠŪijĵĦž₣υΌЊş ž₣υЮ˝Чij Ŏ˝ũѕ РijЮĉ ◦ĕĀЊĦĕЊ₣Ū˝О₣Ū˝О₣Ū˝О₣Ū˝О₣ėöеĦЮĮŀ ¤ υЮ₤ŹşсŌĆ ₤сЯĩĕŚБЮŎЧ₣Юŵ˝Ю˝Ч◦Н šŪĮФŎŪĮйėöеĦЮĮŀ ¤ υЮ₤ŹşсŌĆ ₤сЯĩĕŚБЮŎЧ₣Юŵ˝Ю˝Ч◦Н šŪĮФŎŪĮйėöеĦЮĮŀ ¤ υЮ₤ŹşсŌĆ ₤сЯĩĕŚБЮŎЧ₣Юŵ˝Ю˝Ч◦Н šŪĮФŎŪĮйėöеĦЮĮŀ ¤ υЮ₤ŹşсŌĆ ₤сЯĩĕŚБЮŎЧ₣Юŵ˝Ю˝Ч◦Н šŪĮФŎŪĮйа◦ŏřРşďŬ₤ť чЯřũ ЮŪĵйŪ◦₣сЮĘſ ₣ŎŲс▫а◦ŏřРşďŬ₤ť чЯřũ ЮŪĵйŪ◦₣сЮĘſ ₣ŎŲс▫а◦ŏřРşďŬ₤ť чЯřũ ЮŪĵйŪ◦₣сЮĘſ ₣ŎŲс▫а◦ŏřРşďŬ₤ť чЯřũ ЮŪĵйŪ◦₣сЮĘſ ₣ŎŲс▫Ю₤ЬĦЮ₤ЬĦЮ₤ЬĦЮ₤ЬĦЮ ЧŏЮ ЧŏЮ ЧŏЮ ЧŏĕЊ₣ŎУĕǻÐЊijŎ˝Ū₤О ЯŠŊũ ĀĕĆСŲ öО₣Ū₤О ǻŬŲсýö ĀНЯĕʼnǻĀĕĆСŲĦЊĜĀ ĕсă ЮŪĵйĕЊ₣ŎУĕǻÐЊijŎ˝Ū₤О ЯŠŊũ ĀĕĆСŲ öО₣Ū₤О ǻŬŲсýö ĀНЯĕʼnǻĀĕĆСŲĦЊĜĀ ĕсă ЮŪĵйĕЊ₣ŎУĕǻÐЊijŎ˝Ū₤О ЯŠŊũ ĀĕĆСŲ öО₣Ū₤О ǻŬŲсýö ĀНЯĕʼnǻĀĕĆСŲĦЊĜĀ ĕсă ЮŪĵйĕЊ₣ŎУĕǻÐЊijŎ˝Ū₤О ЯŠŊũ ĀĕĆСŲ öО₣Ū₤О ǻŬŲсýö ĀНЯĕʼnǻĀĕĆСŲĦЊĜĀ ĕсă ЮŪĵй

38

ǻ₤њŪijСŷĕЊ₣ýö Ю ЧŏЯş˝ýö ĦЊĕЮ˝Чij řāЊ◦ǻş₣сăĕЯijĈе₣Β₤сŬŲсŠųФĕ ¤ ŌĆ ₤сЮŎЧ₣Юŵ˝ǻ₤њŪijСŷĕЊ₣ýö Ю ЧŏЯş˝ýö ĦЊĕЮ˝Чij řāЊ◦ǻş₣сăĕЯijĈе₣Β₤сŬŲсŠųФĕ ¤ ŌĆ ₤сЮŎЧ₣Юŵ˝ǻ₤њŪijСŷĕЊ₣ýö Ю ЧŏЯş˝ýö ĦЊĕЮ˝Чij řāЊ◦ǻş₣сăĕЯijĈе₣Β₤сŬŲсŠųФĕ ¤ ŌĆ ₤сЮŎЧ₣Юŵ˝ǻ₤њŪijСŷĕЊ₣ýö Ю ЧŏЯş˝ýö ĦЊĕЮ˝Чij řāЊ◦ǻş₣сăĕЯijĈе₣Β₤сŬŲсŠųФĕ ¤ ŌĆ ₤сЮŎЧ₣Юŵ˝............” (តមស ១៩០៨:៧-៨)

“............ΟΌСЯŷ öй ŬŲсĩĀйΒНΟΌСЯŷ öй ŬŲсĩĀйΒНΟΌСЯŷ öй ŬŲсĩĀйΒНΟΌСЯŷ öй ŬŲсĩĀйΒНşşЮ₣Э₣ЮŪĀ₣Łij υЮŪĀ₣ŁijЮĜй ďЮŪĀ₣ΒĕʼnС₣Ю˝ЧijĮБşşЮ₣Э₣ЮŪĀ₣Łij υЮŪĀ₣ŁijЮĜй ďЮŪĀ₣ΒĕʼnС₣Ю˝ЧijĮБşşЮ₣Э₣ЮŪĀ₣Łij υЮŪĀ₣ŁijЮĜй ďЮŪĀ₣ΒĕʼnС₣Ю˝ЧijĮБşşЮ₣Э₣ЮŪĀ₣Łij υЮŪĀ₣ŁijЮĜй ďЮŪĀ₣ΒĕʼnС₣Ю˝ЧijĮБ öО₣řŏБ öО₣řŏБ öО₣řŏБ öО₣řŏБ ЮĝŪĀЮ◦₤ĂĞ ŏ₧₤с Яřũ˝Рăл ŲсăŬе₣ĜеĦŎ˝Ħ˝Ų˝с öО₣Ū₤О ЯŠŊũ ¤ υşЮ₣Э₣ЮĝŪĀЮ◦₤ĂĞ ŏ₧₤с Яřũ˝Рăл ŲсăŬе₣ĜеĦŎ˝Ħ˝Ų˝с öО₣Ū₤О ЯŠŊũ ¤ υşЮ₣Э₣ЮĝŪĀЮ◦₤ĂĞ ŏ₧₤с Яřũ˝Рăл ŲсăŬе₣ĜеĦŎ˝Ħ˝Ų˝с öО₣Ū₤О ЯŠŊũ ¤ υşЮ₣Э₣ЮĝŪĀЮ◦₤ĂĞ ŏ₧₤с Яřũ˝Рăл ŲсăŬе₣ĜеĦŎ˝Ħ˝Ų˝с öО₣Ū₤О ЯŠŊũ ¤ υşЮ₣Э₣Ĉе₣ Ĉе₣ Ĉе₣ Ĉе₣ �ƠƠ �ƠƠ �ƠƠ �ƠƠ ЯřũĀеėų Й ч Ū˝О₣ėöеĦЮĮŀ₤ĮſсаℓĞЮĕйЯřũĀеėų Й ч Ū˝О₣ėöеĦЮĮŀ₤ĮſсаℓĞЮĕйЯřũĀеėų Й ч Ū˝О₣ėöеĦЮĮŀ₤ĮſсаℓĞЮĕйЯřũĀеėų Й ч Ū˝О₣ėöеĦЮĮŀ₤ĮſсаℓĞЮĕй............” (តមស ១៩០៨:៣០)

សញញ ខណឌ (។) ែដលេរបសរមបខណឌ បញច បលបះ កថខណឌ ឬអតថបទ មនេឃញមនេរបែត៣កែនលងបេណណ ះតងែតពចបេផដមរហតដលបញច ប េហយករបញច បអតថបទេគេរបសញញ ខណឌ េគមរតែតមដង។ េបតមករពនយលសញញ េគមរត ឬខណឌ បរេយសន (។៚) គជសញញ យកតមរបសណឋ នដនេនមេគែដលេនមផងេដរផង បណត លឲយមនរងកងកងកែបបេនះ េហយែខមរបរណកសនមតយកមកេធវជសញញ ខណឌ បញច បែដលេហតមពកយបឡថ “េគេគេគេគមរតមរតមរតមរត”””” គេនមេគដេចនះេទ។ សពវៃថងេនះ អនកនពនធមយចននបនេរបសញញ ពរគ៖ ឬមយ ៕៕៕៕ ឬមយ ។៚។៚។៚។៚ (េមៀច បណណ ២០០៩)។ ែតេទះជយងណកពសវេឃញមនករេរបសញញ េគមរតេនះេទេនកនងករដកបញច បអតថបទេនះ។

“Яij₣ öО₣şНŲ₤њ˝ŬĄ Яij₣ öО₣şНŲ₤њ˝ŬĄ Яij₣ öО₣şНŲ₤њ˝ŬĄ Яij₣ öО₣şНŲ₤њ˝ŬĄ ơƯ3 ơƯ3 ơƯ3 ơƯ3 Ăö еĦЯĦĕĮĸс₤њ˝℮ ŁŲ″ΖŎР₤Ŋ чăĕ Ăö еĦЯĦĕĮĸс₤њ˝℮ ŁŲ″ΖŎР₤Ŋ чăĕ Ăö еĦЯĦĕĮĸс₤њ˝℮ ŁŲ″ΖŎР₤Ŋ чăĕ Ăö еĦЯĦĕĮĸс₤њ˝℮ ŁŲ″ΖŎР₤Ŋ чăĕ �Ơ �Ơ �Ơ �Ơ Ăö еăлų ŏЮ Чŏ ¤Ăö еăлų ŏЮ Чŏ ¤Ăö еăлų ŏЮ Чŏ ¤Ăö еăлų ŏЮ Чŏ ¤៚៚៚៚” ដចគន េនះែដរ ចេពះលខតរបសរពះអងគមច សកសរត មលក ែដលសរេសរេផញ

េទកនតណងអណនគមបរងរបចរបេទសកមពជកលឆន ១៩២៦ កមនេឃញមនេរបសញញ ខណឌ (។) ទងកនងលបះ ទងកថខណឌ ឬខណឌ ចបេឡយ។

“ រកងភនេមពញ ៃថង ៧᧩ ៤ ឆន ឆលវ សបសកស រតវនងៃថង២០ េហវវេយរ ឆន ១៩២៦

រពះអងគមច សកសរត មលក

ជរបមក មនសអរ ឡ ែសហវ េឌែសរវសអងែសងយមង បនរជប

ខញបនទទលបលលតង របសរជក រទនកបរងរកងកមពជរកមថមឆន ទ១ កចសកសបថមរផរងែសសរសកអយ នងេចញរលែខសរបសលេរៀនចែមនកខងែខមរ

អពេសចកដែដលរជក រផរងែសសទនកបរងបេងកតឱយមនបលលតងកចសកស

39

េចញរលែខេនះ ខញកេឃញថជរបេយជនលអរបកដ េតែបបអកសែខមរែដលរកមថមតកែតងផលះែបលង សេសជវបឡសយកឯេរគឿងសគល សងរកមថមសនមត©េហថ អឍចនេនះ េរបជសងកត ដចជពកយខងេរកយេនះ...

ខញសមឱយមសអរ ឡ ែសហវេឌែសរវស អងែសងយមងត តងកមសយងឱយពនតយអកសរែបបថមដចមនេសចកដសរសពទរបសខញខងេលេនះ ”

េយងេឃញថ េនកនងករសរេសរអតថបទទងជអតថបទេបះពមពជេសៀវេភ កដ ជលខតផលវកររបសរពះអងគមច សកដ គពេឃញមនករេរបសញញ ខណឌ េនកនងឃល លបះ ឬកថខណឌ េទ ចេពះករខណឌ បញច បអតថបទមនែតកនងអតថបទេសៀវេភែតជសញញ ខណឌ េគមរត េហយេបលខតរបសរពះអងគមច សកសរត មលក េគមនេឃញេរបសញញ ខណឌ ចប ឬេគមរតអវេឡយ។

ខខខខ....២២២២. . . . សមពនធឃលសមពនធឃលសមពនធឃលសមពនធឃល េនកនងករសរេសរសមពនធឃល េនេពលេនះេយងេឃញមនទដឋភពមយចនន

ទកទងេទនងករេរប លបះ នងថន កពកយជេដម។ ទកទងនងលបះ េយងេឃញថ អតថបទបណដ តមស េរបនវលបះែដលមន

តងព លបះេទល លបះផស នងលបះរកង កបែនតេនកនងករសរេសរេលកមនេរបសញញ ខណឌ េនរតងលបះនមយៗែដលេធវឱយេយងពបកកនងករែបងែចក។ េលសពេនះេទេទៀត ពកថខណឌ មយេទកថខណឌ មយកេលកមនមនេរបសញញ ខណឌ ែដរ គរគនែតចះបនទ តេដមបចបេផដមកថខណឌ ថមែតបេណណ ះ។ កបែនត េយងេឃញថ េនកនងលបះខលះេនេពលចបេផដមគមនមនរបធនៃនរបេយគ ែតមនែមនរគបែតកថខណឌ េនះេទ។

ឧទហរណទ១ បងហ ញពលបះែដលមនរបធន មនបរមបរបធនែដលដចគន នងសមពនធភសែខមរបចចបបនន លបះលបះលបះលបះ របធនរបធនរបធនរបធន++++បរមបរបធនបរមបរបធនបរមបរបធនបរមបរបធន គសមពនធ ែខម រេគរពតមលដបពកយ (េន សន ២០១១:៦៣)។

...ŁŲЮřЧĦЮΌЧŎЮÐŏĦЊĜĀ ĕс⅜ð ŲсŪ₤О˝ЮŎЧ₣ЮÐŏĦЊĜĀ ĕс⅜ð ŲсŪ₤О˝ЮŎЧ₣ЮÐŏĦЊĜĀ ĕс⅜ð ŲсŪ₤О˝ЮŎЧ₣ЮÐŏĦЊĜĀ ĕс⅜ð ŲсŪ₤О˝ЮŎЧ₣ ΟΌСŷЮÐŏĦ˝ĮБŪÐĀс◦Њ₤řеĀĕс Ħ˝ЮĦЧŲŪ˝О₣ėöеĦЮĮŀ ĕÐũêеĦ ĕÐũŷij℮ч Ю ЧŏЮĀЧş₣с◦Њŀ◦еĕЊŀΒſБŏ J ŌĕŪÐĀс ŪĀЮ◦₤ЮŪŁĦЮĦþЮĕй˝єŌĕόŏ◦ЊŀĈе₣Β₤с öО₣Ū₤О˝ЯŠŊũ... (តមស ១៩០៨:២៦)

ឧទហរណទ២ បងហ ញពលបះែដលអតមនរបធន មនែតបរមបរបធន

40

...ЮĀЧЮĉĮБėö еЮĮŀЮĉăijсřеĀ₣ ЮĉŪ˝Яşй şеŌĞл ŏĩųСŷЯij ЮĀЧЮĉĮБėö еЮĮŀЮĉăijсřеĀ₣ ЮĉŪ˝Яşй şеŌĞл ŏĩųСŷЯij ЮĀЧЮĉĮБėö еЮĮŀЮĉăijсřеĀ₣ ЮĉŪ˝Яşй şеŌĞл ŏĩųСŷЯij ЮĀЧЮĉĮБėö еЮĮŀЮĉăijсřеĀ₣ ЮĉŪ˝Яşй şеŌĞл ŏĩųСŷЯij ơƯ ơƯ ơƯ ơƯ ЮŌл ₣řŲсЮŌл ₣řŲсЮŌл ₣řŲсЮŌл ₣řŲс ЯřũŁŲĮБЮřЧĦşеŌĞл ŏĩųСŷЯij � аℓĞ ЮĀЧЮĉ″ĦĩųСŷ◦ЮĕųêеĦ ЮĉŪ₤О˝ŵŷŪ₤О˝Юž₣ şеŌĞл ŏĩųСŷ₤ĮſсаℓĞЯij Ư ЮŌл ₣ Ю ЧŏЮĀЧЮΌЧ₣Ū₤О˝ŲУ₣ŪĀă₣ şеŌлĞ ŏĩųСŷĦЊĕřŲс ƯƠ аℓĞЮ◦ ЮĀЧЮĉ″ĦĩųСŷŪ₤ĦлН◦... (តមស ១៩០៨:២៧)

ចេពះថន កពកយេនកនងលបះ េយងសមសកលបងេមលមកឃល មយចននខងេរកមេនះ៖

- ករេរប នងនងនងនង ែតេដរតនទជ នងនងនងនង (តមស ១៩០៨:៣-៤) ឧទហរណទ១. ...ýijсşĤе₣ĕЊ₣ĕЊ₣ĕЊ₣ĕЊ₣ŎУŎУŎУŎУĕ ឧទហរណទ២. ...Ю Чŏ ųФ ₣Β₣ðőУ₣şНй₤ĕŜл ЮêſЧď⅜į ĕЮĦŪijБĕЊ₣ĕЊ₣ĕЊ₣ĕЊ₣Ю₤ЬĦĕЊ₣ŎУĕ

េយងេឃញថ េនកនងឃល ទងពរេនះ មនេរបពកយ នងនងនងនង េដមបបញជ កពសកមមភពៃនករេធវអេពជមយនងនរណមយ ឬរកមណមយ ែដលតមរតវគរតវេរប នងនងនងនង ែបបេនះ មនែមន នងនងនងនង ែបបេនះេទ េរពះថ នងនងនងនងជសនធ ន សរមបនយយតពកយ ឬតឃល លបះពមយេទមយែដលមនេសចកដថ ទង រពមទង ផង ដចជ អនកនងខញ េគនងរកប ចែណក នងនងនងនង ជអយតនបទសរមបរបបដេណ រសេរមចនវអេព សរមបេរបនយយនមខនមសពទ មននយថ េដយ ជមយ េដយសរ ដចជ ដសសមលនងែវក។ - ករេរប ែដរែដរែដរែដរ េដរតនទជ ែដលែដលែដលែដល (តមស ១៩០៨:៣០)

ឧទហរណទ១. ...υЮŪĀ₣ŁijЮĜй ďЮŪĀ₣ΒĕʼnС₣Ю˝ЧijĮБ öО₣řŏБ ЮĝŪĀЮ◦₤ĂĞ ŏ₧₤с ЯřũЯřũЯřũЯřũ˝Рăл ŲсăŬе₣ĜеĦŎ˝Ħ˝Ų˝с öО₣Ū₤О˝ЯŠŊũ ¤

ឧទហរណទ២. ...υşЮ₣˛Э₣Ĉе₣ �ƠƠ ЯřũЯřũЯřũЯřũĀеėųЙ΅ч Ū˝О₣ėöеĦЮĮŀ₤ĮſсаℓĞЮĕй... តមរយៈឧទហរណទងពរេនះ េយងេឃញថ ពកយ ែដរែដរែដរែដរ ែដលមនតនទជ

នបទសរមបរបបពសភពដចគន ផង ដចជកនងឃល ថ ខញេទែដរ ែបរជរតវយកេទេរបកនងតនទជ ែដលែដលែដលែដល អយតនបត សរមបភជ បនមខនមសពទេទវញ។

- ករេរប នកនកនកនក មដងជរនប មដងជនមែដលបចចបបននរតវនងពកយ អនកអនកអនកអនក (តមស ១៩០៨:១៦)

ឧទហរណទ១...ЮĜйĮУ Ю₤Ĝл ĈΉп ĕăŬе₣Я₤₤ ĄНеĕУĕ ơƯ Ĝ˝сĜ˝сĜ˝сĜ˝с...

41

ឧទហរណទ២...Ħ˝ăŀсĀĕʼn˝сŪýĀсЯĀ˝ЮŲЧŪ₤О˝◦РŬм ĕЯñйĩĀй₤еЯĦā₣Ĝ˝сĜ˝сĜ˝сĜ˝сŪ₤О Ĉе₣ĀНĜŊл ĕΒ₤с...

តមរយៈឧទហរណខងេលេនះ េយងេឃញមនករេរបពកយមនបនរតមរតវសមរសប េរពះថ ពកយ នកនកនកនក ែតមយែដលរតវេរបសរមបជសខយសពទ រតវបនេគេរបកនងមខងរដចេទនងពកយ អនកអនកអនកអនក (េរបសរមបេហមនសសជនសឱយករមនេហេឈម ះ) េទវញ។ ជរមេយងេឃញថ ទរមងសមពនធែដលមនេរបកនងសមយអណពយបលបរងកនងេដមសតវតសរទ២០ ចបពេពលែដលមនករសរេសរជអតថបទពកយរយេគមនទនមនេរបសញញ ខណឌ េដមបបញច បលបះ េដមបែញកជែផនកៗេនះេទ គេគចលចតតេរៀបរបតមអវែដលមនេចញពគនតរបសេគែតមដង។ កបែនតេយងអចេឃញថ េនកនងសមពនធៃនរបេយគ ឬលបះគមនទរមងដចនងបចចបបននែដលជលកខណៈៃនទរមងលបះែខមរ េបេទះបជែខមរសថតេនេរកមឥទធពលៃនបរង េរបរបសភសបរងកនងលកខណៈផលវករកេដយ កែខមរេនរកសបននវទរមងសមពនធរបសខលនែដរ។ ចែណកឯករេរបរបសេវយយករណវញ េយងេឃញថេនមនករេរបមយចននមនចបសលស ដចជករេរបមនបនរតមរតវតមទរមងជកែសដងៃនេវយយករណែខមរ។

២.២.៤. ឋននតរនម កឡងេពលៃនអណពយបលបរង របេទសែខមរកេនែតមននវរបពនធៃន

ឋននរកមរបសខលនែដរ រគនែតេពលេនះមនបែនថមនវឋននរកមែបបបរងមយចននចលែតបេណណ ះ។ តមកររសវរជវេទេលឯកសរមយចននេយងេឃញថ ឋននតរនមៃនឋននរកមសរមបមរនតកនងរបេទសែខមរេនេពលេនះមនដចជ៖

កកកក. . . . ឋននរកមសមយរពះឋននរកមសមយរពះឋននរកមសមយរពះឋននរកមសមយរពះបទនេរតតមមនករេរៀបចរបសបរងបទនេរតតមមនករេរៀបចរបសបរងបទនេរតតមមនករេរៀបចរបសបរងបទនេរតតមមនករេរៀបចរបសបរង កកកក....១១១១. . . . ឋននរកមៃនរជវងសឋននរកមៃនរជវងសឋននរកមៃនរជវងសឋននរកមៃនរជវងស ---- រពះអងគមច សរពះអងគមច សរពះអងគមច សរពះអងគមច ស ---- រពះនតត កសរត រពះនតត កសរត រពះនតត កសរត រពះនតត កសរត (េចរបស) ---- សេមដចសេមដចសេមដចសេមដច សេមដចរពះមហឧបរជ

42

សេមតចរពះមេហយយក សេមតចេចហវ សេមតចរពះមេហយយក កកកក....២២២២. . . . ឋននរកមមរនតឋននរកមមរនតឋននរកមមរនតឋននរកមមរនត ---- សេមដចសេមដចសេមដចសេមដច សេមដចរពះែកហវ សេមតចរពះឥសភទទ / រពះរជរគបេរហត សេមតចរពះែកវ សេមតចរពះភគេនយយ ---- ឧកញឧកញឧកញឧកញ ឧកញវងវរេវៀងជយ ឧកញវង ឧកញអគគមហេសន ឧកញអកខរចនត / អយយេក ឧកញវងសអគគរជ / ឧកញយមរជ ឧកញធមមេតេជ ឧកញមហឥសសរ ឧកញពភតសឡ ឧកញរទធៃរក ឧកញេហរទពវនយេនរត ឧកញទពធចកខ ឧកញមហេទព/បឡតទព ឧកញរបេសរសររងស ឧកញេទពវរជន ឧកញតរងគេសន ឧកញវងសសរសកតរកឡេហម ឧកញេសនភេបត

43

ឧកញមហេសន ឧកញរជេតជៈ ឧកញពករកកចរកវឌឍ ឧកញសរេតជៈ ឧកញឥសសររៈអកខរ / ចងហវ រពះអលកស ---- ពញអភយធេបសពញអភយធេបសពញអភយធេបសពញអភយធេបស ពញអភយធេបស ែបន ---- េចហវ យរសកេចហវ យរសកេចហវ យរសកេចហវ យរសក កកកក....៣៣៣៣. . . . ឋននរកមសងឃឋននរកមសងឃឋននរកមសងឃឋននរកមសងឃ សេមតចរពះសងឃរជ េគសេងកតេឃញថ េនកនងរជយរបសរពះបទនេរតតមមនឋនៈជេរចន

េហយកនងេនះកមនករលបឋនៈមយចននផងែដរ េបតម រពះរជរកតយមយេនៃថងទ១៥ ែខមករ ឆន ១៨៧៧ បនលបបបតឋនៈមយចនន៖ ឧបរជ ឧភេយរជ រពះវររជជន នងឋនៈមខងរមរនតសខនៗមយចននេទៀត។

ខខខខ. . . . ឋនរកមេរកយេពលបរងមកដលចបពហលងសសវតថឋនរកមេរកយេពលបរងមកដលចបពហលងសសវតថឋនរកមេរកយេពលបរងមកដលចបពហលងសសវតថឋនរកមេរកយេពលបរងមកដលចបពហលងសសវតថ ឧកញឧកញឧកញឧកញ - ឧកញអគគមហេសន៖ មហៃផទ, ធមមករ,អធបតៃនគណៈរដឋមរនត - ឧកញយមរជ៖ រកសងយតតធម - ឧកញវង៖ កចចកររជវង ហរញញវតថ វចរតសលបៈ - ឧកញរកឡេហម៖ រដឋមរនតកងទពេជងទក ពណជជកមម ឧសសហកមម

កសកមម - ឧកញចរក ៖ រដឋមរនតខងសរងគ ម សធរណករ ករសកសសធរណៈ ២.២.៥ ឥទធពលៃនភសបរេទសមកកនងភសែខមរ េនកនងេពលែដលមនចបេផតមទនកទនងជមយបណត របេទសេផសងៗជ

ពេសសបណដ របេទសែដលមនទងអណចេយធ នងអណចេសដឋកចចករហរចលៃនវបបធម សលបៈ នងភសចបសជទទលឥទធពលខលះពភសរបសបរេទសជកជមនខន។ េនអឡងទសសវតសរឆន ១៨៦៣ រហតដលរបេទសកមពជទទលបន

44

ឯករជយ របេទសកមពជបនទទលនវពកយេពចនកដដចជភសៃនរបេទសមយចននទងេនកនងតបន នងមកពបណដ របេទសមយចននេនអរ ប។ តមរទសដែបបសងគមភសវទយ កលណរបេទសមយដកកររតតរតេទេលរបេទសមយ េពលេនះរបេទសែដលេធវអណនគមេលរបេទសមយេទៀតអចពយយមកនងករយកភសរបសខលនរគបដណដ បេលភសរបសរបេទសេរកមករពនតយរបសខលន (Elgin, 1992:112)។ ជកែសដងករដកអណនគមបរងមកេលកមពជ បរងបនេធវករកណតៃនករេរបភសផលវករគភសបរងកនងរដឋបលែខមរ។

២២២២....២២២២....១១១១. . . . ករេរជៀតចលៃនភសបរងមកករេរជៀតចលៃនភសបរងមកករេរជៀតចលៃនភសបរងមកករេរជៀតចលៃនភសបរងមកកនងសងគមែខមរកនងសងគមែខមរកនងសងគមែខមរកនងសងគមែខមរ ចេពះសងគមែខមរ េនេពលែដលសថតេនេរកមកររគបរគងរបសបរង េន

េពលេនះអវៗជេរចនែដលជរបសែខមរ រតវសថតេនេរកមកររគបរគងៃនរដឋករបរងែសសទងអស។ កនងទដឋភពែបបេនះ េបេទះបជចង ឬមនចងភសបរង កមនឥទធពមកេលភសែខមរនសមយេនះែដរ។ េបតមរទសដែផនកភសវទយ ករទទលយក ឬករខចពកយៃនភសដៃទមកេរបកនងភសរបសខលនមនមលេហតមយចននដចជ កតត នេយបយ វបបធម ករអបរ ករខវះពកយសរមបេរបកនងភសរបសខលនជេហតែដលរតវយកពកយេគទងរសង នងមលេហតមយេទៀត គកតយ-នភពៃនភស (Schendl, 2009:55-58)។ ចណចទងបនម នេនះបនបងហ ញឱយេយងដងថភសែខមរកនងសមយបរង គេនេរកមឥទធពលរបសបរងេរពះេពលេនះបរងជអនករគបរគងរបេទសកមពជ។

កកកក. . . . ករេរជៀតចលៃនភសបរងករេរជៀតចលៃនភសបរងករេរជៀតចលៃនភសបរងករេរជៀតចលៃនភសបរងកនងវសយេផសងៗកនងវសយេផសងៗកនងវសយេផសងៗកនងវសយេផសងៗ េនេរកមកររតតរតរបសបរង េយងេឃញថភសបរងរតវបនេគេរប

េទតមវសយេផសងៗជេរចន ែដលេនកនងេនះមនវសយដចជ៖ កកកក....១១១១.... វសយរដឋបលវសយរដឋបលវសយរដឋបលវសយរដឋបល - កែវរេណ រេហសេណរល (អគគេទសភបល) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៦៨) - កនសងសន (Cojinchin មននយថកចចសហរបតបតតកររវងឥណឌ នង

ចន) - េរសដងសេបរេយរ ឬេរសដងជនខពស (េទសភបលជនខពស)

(េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៨៩)

45

- េរសដងរង (េទសភបលរង) (រតង ង ១៩៧៣:២៦៤) - េរសដង (េទសភបល) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៦៩) - ឥណឌ ចន (Indochine) (រតង ង ១៩៧៣: ២៦៤) - កងសល (Console) (រតង ង ១៩៧៣:២៥៨) - េមសៀ (Monsieur) េលក - មដម (Madame) េលក/េលករស - កងសយ (Conseil) រកមរបកស

កកកក....២២២២.... វសយេសដឋកចចវសយេសដឋកចចវសយេសដឋកចចវសយេសដឋកចច - េរៀល (សរមបែខមរ) ឬពយរសតឥណឌ ចន (បរងេហ) (េដវឌ ឆណឌ លរ

២០០៩:១៨២) - េសន (Cent លយតច ១០០េសន េទបបនមយេរៀល) (េដវឌ ឆណឌ លរ

២០០៩:១៨២) - េតន (Tonne តន ទមងន១ពនគឡេរកម) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩០) កកកក....៣៣៣៣. . . . វសយអបរសកសធករវសយអបរសកសធករវសយអបរសកសធករវសយអបរសកសធករ - មនសអរ ឡែសហវ េឌែសរវស អងែសងយមង (Monsieur le chef de service

enseignement) េលករបធនែផនកសកសធករ -លេស (វទយលយ) (មលដងចតត ទពរ ៤)

កកកក....៤៤៤៤.... វសយសនតសខវសយសនតសខវសយសនតសខវសយសនតសខ - កមងដង (េមបញជ ករ) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៦៦) - កេមសៀ (Commisaire) អធករ - បសត© (Post) (រតង ង ១៩៧៣:២៦៤) - េបលស (បលស) - កបរលេសហវ (Caporal) នយឯក - កបរល (Caporal chef) នយេទ កកកក....៥៥៥៥. . . . វសយគមនគមនវសយគមនគមនវសយគមនគមនវសយគមនគមន - វថរហវងសវ ហវងែតន (មលដងចតត ទពរ ៣)

កកកក....៦៦៦៦. . . . វសយទរគមនគមនវសយទរគមនគមនវសយទរគមនគមនវសយទរគមនគមន

46

- បសតៃរបសណយ (Post Office) (ឡង េសៀម ១៩៨៥:៣៣១) កកកក....៧៧៧៧. . . . វសវសវសវសយកសកមមយកសកមមយកសកមមយកសកមម

- េកស (Caoutchouc) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៨៨) កកកក....៨៨៨៨. . . . វសយសសនវសយសសនវសយសសនវសយសសន

- សសនទតរបេតសតង (Protestant) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩១) - សសនរគះសត ង (Christine) កកកក....៩៩៩៩. . . . វសយតលករវសយតលករវសយតលករវសយតលករ - បករ (Procureur) រពះរជអជញ សលដបង - របកេរ (Procureur) រពះរជអជញ

២២២២....២២២២....២២២២. . . . ករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរករខចពកយពរបេទសេផសងមកេរបកនងភសែខមរ - េសហយ (ពកយចន) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៨៨) - ថ (ពកយយន មននយថ រគ េលខធករ គេសមៀនអនកេចះបរងែសស) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៨៤)

- គញ (នគរបលេសបករណ) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:១៩៤) - សសនកវដយ (សសនរបសេវៀតណម) (េដវឌ ឆណឌ លរ ២០០៩:

១៨៩) ដេចនះ េយងេឃញថេនកនងសមយអណនគមនយមបរង ែខមរបនខចពកយ

មយចននេដមបយកមកេរបកនងសងគមែដលេនកនងេនះមនេទតមែផនកេផសងៗ ជពេសសេនកនងែផនករដឋបលែដលមនទងតនទថន កកពលផងែដរ។

47

៣. េសចកដសននដឋ ន

េរកយពបនេធវករសកសពភសែខមរកនងសមយអណនគមននយមបរងេយងបនដងថ េនកនងសមយអណនគមនយមបរង របេទសបរងបនេរបអណចរតតរតខល ងមកេលរបេទសែខមរ ែដលកនងេនះរបេទសេនះបនបងខឱយែខមរេរបភសខលនជភសផលវករេទតមវសយេផសងៗ េហយករេរបរបសែបបេនះវបនរកសយភយេទដលរបជជនមលដឋ នផងែដរ។ សពវៃថងពកយែដលែខមរកមចពបរងមយចននេនែតមនវតតមនកនងជវភពរបសរបជជន េបេទះបជែខមរបនពយយមបេងកតពកយថមមកជននពកយបរងទងេនះកេដយ កករេរបរបសរបសរបជជនេនែតេរបពកយបរងែដលគតេចះរតមតដែដល។ េលសពេនះេទេទៀត ទកទងេទនងករេរបរបស ឬករសរេសរភសែខមរកនងសមយែដលមនទនមនវចននរកមែខមរ (េបះពមពេលកដបងកនងឆន ១៩៣៨) ករេរបរបសភសែខមរេនមនទនមនឯកភពេនេឡយេទ ទងសេណរ អកខរវរទធ នងែផនកេវយយករណ។ មយងេទៀត ចេពះករបេងកតពកយថមវញ េនេពលេនះកមនគណៈកមមករេដមបេធវករេលវសយេនះែដរ កបែនតពកយថមែដលបេងកតេឡងមនបនរតវយកេទេរបរបសេដយរបជជនេឡយ េនះមកពេហតែតពកយថមបេងកតេឡងភគេរចនយកមកពភសបឡ ឬសរសកត។ ទនទមនងេនះែដរ េយងេឃញថ ែខមរបនពយយមកនងករបេងកតពកយថមសរមបបេរមឱយតរមវករៃនករេរបរបសកនងសងគមេដមបជនសឱយករេរបរបសភសបរង េហយអនករសវរជវែខមរបនពយយមរហតឈនេទដលករសេរមចបននវករេបះពមពវចននរកមែខមរដបងភគ១នងភគ២បនតនទ បគន ។ េលសពេនះេទេទៀត ែខមរបនជមនះបននងករពយយមលបបបតអកសរែខមរពសណកបរងែដលេនះជកររកសបននវអតតសញញ នអកសរសរសតែខមរមនឱយបតបង។ សរបមក េយងេឃញថេនកនងសមយអណពយបលបរងភសែខមរេនមនទនមនលកខណៈឯកភពេនេឡយេទ ទងសេណរ អកខរវ រទធ នងេវយយករណ ែតេទះជយងណកេដយេនះជករវវតតៃនភសែខមរេនសមយកលេនះ េហយេនះជលកខណៈសមគ លរបសសមយមយផងែដរ។

48

ឯកសរពេរគះ ឯកសរភសែខមរ រកសងអបរជត. (១៩៥០). សទទ នរកមបរង-ែខមរ. ភនេពញ: រកសងអបរជត។ ខម សឱរ. (១៩៥៦). របវតតអកសរសរសតែខមរ (២ ែកសរល). ភនេពញ។ ខលត ធត. (១៩៩៩). ទដឋភពទេទៃនគនតែខមរ. ភនេពញ:

សកលវទយលយភមនទភនេពញ។ ខលត ធត. (២០០៥). ទនកទនងសលធមនងចបបេនកនងសងគមែខមរ. ភនេពញ។ ឃង ហកឌ. (២០០៣). ទដឋភពទេទៃនអកសសរសតែខមរ. ភនេពញ:

មជឈមណឌ លឯកសររសវរជវអរយធមែខមរ។ ឃង ហកឌ. (២០០៧). អកសរសលបែខមរសតវតសទ២០ កវនពនធនងករមងអតថបទ.

ភនេពញ: បណណ គរអងគរ។ ឃន សខ. (២០០៣). កមមវធរបវតតសរសតែខមរ. ភនេពញ: សលភមនទរដឋបល។ ឃន សខ. (២០០៧). េវយយករណភសែខមរ. ភនេពញ: រជបណឌ តសភកមពជ

សហករណជមយអងគករសនតសមរគចតតកមពជ។ ឃះ មនន. (២០០៣). តថនយមេនកនងអកសរសលបឧបេទសតមរយៈសន ៃដភរមយងយ.

ភនេពញ។ ចន រដឋសផ. (១៩៩៧). គរេកសលយ. ភនេពញ។ ឆយ យហង. (២០០១). ឯកភវបនយកមមភសែខមរ. ទសសនវដតកមពជសរយ,

១(៥៥), ២៥។ ជ េសភរ, ហយ សវង. (២០០៧). ករវវតតរបពនធអបរពសលវតតមកសលទេនប.

ភនេពញ។ ឈម ចនទតរ. (២០០៩). ភសែខមរសមយអណពយបលបរងអឡងឆន ១៩០០-

១៩៥៣។ ឈម ទច. (???). វចនធបបយ ។ េដវឌ ឆណឌ លរ. (២០០៥). របវតតសរសតែខមរ (៣ ែកសរល). ភនេពញ:

មជឈមណឌ លេខមរសកស។ េដវឌ ឆណឌ លរ. (២០០៩). របវតតសរសតែខមរ. ភនេពញ: មជឈមណឌ លេខមរសកស។

49

េន សន. (២០១១). លកខណៈភសែខមរ។ បល របណង នង សនេហង េមងឈង. (២០០៤). ខញចងដងជនជតែខមរ (វ លម ២).

ភនេពញ: សប។ ពទធសសនបណឌ តយ. (២០០៥). របវតតពទធសសនបណឌ តយ. ភនេពញ:

វទយសថ នពទធសសនបណឌ តយ។ េមៀច បណណ. (២០០៧). ករមងឯកសរសដពរបៃពណនងទេនៀមទមល បែខមរ. ភនេពញ:

ករផសយរបសអនកនពនធ។ េមៀច បណណ. (២០០៩).េវយយករណ. ភនេពញ: ករផសយពទធសសនបណឌ តយ។ យ.យ.មេហេយវ. (១៩៩៩). របវតតសរសតសេងខបៃនរបេទសកមពជ. (ឡង េសៀម,

អនកបកែរប) មសគ: របេរហក សស។ លខតផលវកររបសរពះអងគមច សកសរតមលក (១៩២៦) ។ ល ធមេតង. (១៩៦០). អកសរសរសតែខមរ. បណណ គរ េសង ងនហត។ ល ធមេតង. (១៩៦៩). សកសសេងខបអពអរយធមែខមរ. ភនេពញ: បណណ គរ េសង

ងនហត។ ស េអឿ. (២០០៤). របវតតសរសតៃនរបេទសកមពជជមយរបេទសអណណ ម

នងរបេទសេសៀមេរកយសតវតសទ១៦ (វ លម ៣). ភនេពញ។ េស ឆត. (១៩៩៣). ឯកសររបវតតសរសតវបតតកមពជ. ភនេពញ: េជកគនបកថន។ ហត តត. (១៩៩៣). កលយណមតតរបសខញ. ភនេពញ: ពទធសសនបណឌ តយ។ អេដមរ ឡែកលរ. (២០០៦). របវតតសរសតរបេទសកមពជ។ អង ជលន, រពប ចនមរ, សន ចនដប. (២០០៧). ដេណ រជវតមនសសែខមរ

េមលតមពធឆលងវយ (១ ែកសរល). ភនេពញ: ហនមនេទសចរណ។ ឯកសរភសបរេទស

Charles Bilodeau, Somlith Pathammavong, Le Quang Hong. (1955). Compulsory Education in Cambodia, Laos, and Viet Nam. Paris: UNESCO.

Elgin, S.H. (1992). What is Linguistics? Singapore.

Gregor Muller. (2006). Colonial Cambodia's 'Bad Frenchmen'. Routledge.

Schendl, H. (2009). Historical Linguistics. Oxford University Press.

50

ឧបសមពនធ

តរងទតរងទតរងទតរងទ១១១១:::: សលវតដែបបថមសលវតដែបបថមសលវតដែបបថមសលវតដែបបថម (ខលត ធត ២០០៥:១២០) ឆន សកស ចននសល ចននសសសសរប សសសរស

១៩៣៥-១៩៣៦ ១៩៣៧-១៩៣៨ ១៩៣៩-១៩៤០ ១៩៤១-១៩៤២ ១៩៤៣-១៩៤៤ ១៩៤៥-១៩៤៦ ១៩៤៧-១៩៤៨ ១៩៤៩-១៩៥០ ១៩៥២-១៩៥៣

៨១៣ ៨៩៥

១០០៦ ៨៦០

១០២៨ ១១១០ ១៣៨៧ ១៤៤១ ១៤៣១

៣៤.៥៨៣ ៣៨.០១៧ ៤៣.៨២៥ ៣៧.០៩៦ ៤៩.៥១៥ ៥២.៩៤៦ ៦១.៧៩៨ ៦៧.៤៥៩ ៧៦.៣០៧

១២១ ១០៦ ៩៤ ......

២៥០ ១២០ ...... ...... ......

តរងទតរងទតរងទតរងទ២២២២: : : : ចននសសសេនសលសសវតថចននសសសេនសលសសវតថចននសសសេនសលសសវតថចននសសសេនសលសសវតថ((((ឆន ឆនឆន ឆន ១៩១៣១៩១៣១៩១៣១៩១៣----១៩៣០១៩៣០១៩៣០១៩៣០)))) (ជ េសភរ, ហយ

សវង, ២០០៧, ៥៦)

ឆន សកស ចននសសស ឆន សកស ចននសសស ១៩១៣ ១៩១៤ ១៩១៥ ១៩១៦ ១៩១៧ ១៩១៨ ១៩១៩ ១៩២០ ១៩២១

១០១ ១០៨ ៨៦ ៨៦

១០២ ៨៩

១២៥ ១២៩ ១៤៥

១៩២២ ១៩២៣ ១៩២៤ ១៩២៥ ១៩២៦ ១៩២៧ ១៩២៨ ១៩២៩ ១៩៣០

១៨៨ ១៦៣ ១៤៦ ១៧៩ ២០៧ ២០៧ ១៥៣ ២៣៦ ២២៩

51

វកយសពទែដលរសងេចញពេសៀវេភវកយសពទែដលរសងេចញពេសៀវេភវកយសពទែដលរសងេចញពេសៀវេភវកយសពទែដលរសងេចញពេសៀវេភបណដ តមសបណដ តមសបណដ តមសបណដ តមស

ពកយសមយអណពយបល ពកយបចចបបនន ទពរ អតថនយ រពឍចរយ ៣ អយសម ៣ បល យ ៣ េឡក ៣ េទពវ ៣ បនឌ ម ៣ េរកយ ៣ នយយ ៣ តៗេទ ៣ អពក ៣ កេលន ះ ៣ េចហវ យ ៣ េហយ ៣ ទព ៣ កនឌ ល ៤ ដបទ ៤ េឈលយ ៤ មឌ យ ៤ អនចចកមម ៤ ចមបង ៤ នម ៤

52

េគយ ៤ ដរប ៤ មនៗ ៤ នយយ ៤ ភមៗ ៤ ដណម ៤ ដម ៤ រពសសប ៥ កនឌ ល ៥ រសឋ ៥ សមណះជ ៥ រពះវហររម ៥ ជនជន ៥ អរម ៥ អេនលហ ៥ អសនះរពះ ៥ នណ ៥ រវល ៥ សន ៥ មកខ ៥ រសេងះរសេងច ៥ រចមស ៥ េសវ យ ៦ េសឌច ៦

53

រពះៃទយ ៦ សបបរស ៦ អេធយកអធយៃរសយ ៦ បែនត ៦ ខសទ ៦ របមណ ៦ ែចះ ៦ រទម ៦ សនឌ ន ៦ ចែណះ ៦ េសចកឌ ៦ ដឡ ៦ េរសច ៦ ឧប ៦ សមបទ ៦ រពះពទធសសន ៦ ឪដងមនៃជយ ៦ ជត, ៦ អកសល ៦ ធមមអតថ ៦ សរត ៦ េភលែឆះ ៧ អនតរយ ៧ ខល ះ ៧

54

កមពរ ៧ រពះៃរតបដក ៧ សរតវ ៧ ដយ ៧ ធម ៧ ទេនលរេព ៧ រសមទ ៧ ទស ៧ សពវ ៧ ខងឡច ៧ ទនទម ៧ ភនមេពញ ៧ ែផនត ៧ រពះៃទយ ៧ ពសពវ ៨ ែហតដែចនះ ៨ វនសអនតរយ ៨ ែចះ ៨ ខម ៨ ចឡង ៨ បនយ ៩ អងេកលស ៩ សងគះពរ ៩ វឡនឌ ៩

55

យវ ៩ សមរត ៩ អះសបញល ៩ របតេកស ៩ សេរច ៩ សបបរស ១០ លង ១០ របត ១០ អមបររេសដចបរងែសស ១០ រពះរជហរៃទយ ១០ េដយសរ ១០ ដេនឌម ១១ រពះែកវហវ ១១ ឧបរជ ១១ សសន ១១ កលន ១១ ទងហល យ ១១ ពដង ១១ ដចេមឌច ១១ អធបយរយដេណរជនសឌ ប ១២ កបថ ១២ បសចបង ១២ េសន ១២ រជក រថវ យ ១២

56

សសន រគះសដ ង ១២ បនជ ១២ អបបរៃជយ ១៣ ទលយ ១៣ ទសនរតយ ១៣ ធមឌ ១៣ េសវ យរជតវងស ១៣ នណ ១៤ សះគណ ១៤ ជនន ១៤ របពនធ ១៤ របពនធ ១៤ សសនរគះសត ង ១៤ សឌ ប ១៤ ទទង ១៥ សដយ ១៥ ទទល ១៥ នម ១៥ ហលងមច សអងគឌង ១៥ េសវ យរជសមបតត, ១៥ រកងកមពជធបឌ ១៥ ផឌនទ ១៥ ពរពទបទ ១៥ អនកណច ១៥

57

គនមគគន ១៥ កមនឌ ង ១៦ កបលចមបង ១៦ អណសតមក ១៦ ជនមជរះ ១៦ សបបរស ១៦ រសកទរន ១៦ ៃភយបរមភ ១៦ អសបនយទទល ១៦ អនចចកមម ១៦ នពភសកស ១៦ បថមកមម ១៦ េរគយ ១៦ របមទមគងយ ១៧ រកងចនត ១៧ ផឌនទ ១៧ រសកអដសន ១៧ សេមឌចរពះនេរតតម ១៨ រពះបទសេមឌចរពះហររកខរមមឥសសរធបឌ (រពះអងគឌង)

១៨

ពករសឋ ១៨ គបបយ ១៨ ដណង ១៨ បសេបរ ១៨

58

រសកកពត ១៩ ែខរតរកែចះ ១៩ ែខរតឆលង ១៩ ែខរតតបងឃម ម ១៩ ែខរតបភនម ១៩ េរសច ១៩ រតតបត ១៩ េជងទក ២០ ថវ យបងគម ២០ បរងែសស១នក ២០ រជព ២០ េសមនសស ២០ ផឌ ច ២០ សបណេសភន ២១ សរតវ ២១ សកខសបយ ២១ ពតយ ២១ រសកកពងធម ២១ ែខរតកពងសវ យ ២១ េហ◌◌យ ២១ េហយ ២២ ដងសទង ២២ ទកែថវចនត ២២ ដក ២២

59

ផទះឆង យពេជងកពង ២២ ផល វរែទះ ២២ មនទ ន ២២ សពតថ ២២ េកឌ ង ២២ រលក ២៣ ពពះ ២៣ ផល វវធ ២៣ ឥឡែវ នះ ២៤ ទងហល យ ២៤ នមនកឌ រសឋកឌ ២៤ ទកែនលង ២៤ ែខសមខសន ២៤ ខវ ះ ២៤ ចយ ២៤ ែហត ២៤ ឥយ ២៤ មនយវេឡយ ២៥ នទន ២៥ មតឋ ២៥ ផគ ម ២៥ េហៀបៗ ២៦ រតយ ២៦ បង ២៦

60

រសកមនល ២៦ រសកយពន ២៦ រសកយវ ២៦ របេទសយរ ប ២៦ ដបន ២៦ នគរវតស ២៦ សេដង ២៧ ចមង យ ២៧ រពះអងគមច សខសរត ២៨ គតគនន ២៨ េទព ២៨ អកសរចែណះវជជ ២៨ ែចះដង ២៨ ដណង ២៨ អពកមដ យ ២៩ េលកយ ២៩ បភលហ ២៩ ែមលះសម ២៩ រគែនត ២៩ មនសសស ២៩ បណណ ង ២៩ របជញ ២៩ េរគឿងមសន ២៩ ែចសដ ២៩

61

កឡង ២៩ កងរែទះ ២៩ កឡងែសះ ២៩ ពហះណះ ៣០ ែចវរកជង ៣០ អនតង ៣០ ពកនងដយ ៣០ ឆង រយ ៣០ េផលកមនទល ៣០ កហយ ៣០ មនទ ន ៣១ សឌ ប ៣១ មនែខសលសៃវេទមករកគន ៣១ ហនេណយ ៣១ មនត ៣១ រហស ៣១ របជញ ៣១ របេសដឋ ៣១ មសនហបេរជៀង ៣១ ថតសេមលង ៣១ កនរសេមលឆលះរប ៣១ វៃសយ ៣១ រកសទក ៣២ អែងវងរបរយឆន ៣២

62

យនតេគមេហះ ៣២ យនតេហះ ៣២ បឡត ៣៣ សភេយកបត ៣៣ ពនធ ៣៣ បេទមក ៣៣ ទនញ ៣៣ េដយងង យ ៣៣ េសហយ ៣៣ ទនញ ៣៤ ផល វរថេភលង ៣៤ ជមវញ ៣៤ ធមថក មេថកង ៣៤ រសកបរណែខមរេដម ៣៤ កេណ តជត, ៣៤ ៃភយបរមភ ៣៤ សលបេរងៀន ៣៤ វតសវ ៣៤ សងវ ត ៣៤ ឱសហ ៣៥ េយ◌ង ៣៦ រទពយសមបតត, ៣៦ ខញកនជ ះ ៣៦ េរគពយធែមលះ ៣៦

63

រគែពធយ ៣៦ ែថទមនកជមងហ ៣៦ ែខរតេពធសតយ ៣៧ កែនត ៣៧ ែខរតមងគលបរ ៣៨ ែខរតសសផន ៣៨ ែខរតេសៀមរប ៣៨ បនចល ៣៨ បបកម ៣៨ មែនត ៣៨ បនតច ៣៨ អលបន ៣៨ បនចល ៣៩ រសឡញ ៣៩ រគវ ៣៩ បរយយ ៣៩ េគរមយសម ៣៩ អតថេសចកឌ ៣៩ ឱនថយ ៣៩ បរសទធ ៣៩ ទកឱយនកេរកយេមល ៤០ សឌ ប ៤០ េរៀបចម ៤០