Kırım Bülteni 67

Başyazı 1917'den Bugüne ..............................................................................................................................3

Yorum Kurultay Geleneği..........................................................................................................................4

Beyan Qırımtatar Halqınıñ Milliy Suvereniteti Haqqında Beyanname..........6

Yorum Qurultayğa ve Milliy Mecliske Arqa Çıqmak ..........................................................7

Yorum Kırımoğlu Ne Diyor? ..................................................................................................................8

Derneğimizden Haberler Adnan Süyen Genel Merkezimizde ................................................................................10

Haber Dünya Kırım Tatar Kongresi Koordinasyon Kurulu Toplantısı ..............12

Derneğimizden Haberler Kırım Tatar Festivalinden Akılda Kalanlar ..............................................................14

Yorum Dobruca’da Kimlik Mücadelesi ..........................................................................................16

Derneğimizden Haberler Etimesgut 7. Uluslararası Anadolu Günleri Festivali ......................................18

Derneğimizden Haberler Kadınlar Komisyonumuzda Hareketlenme ............................................................20

Haber Nenkecan Kırım Tatar Kadınlar Kulübü ....................................................................21

Derneğimizden Haberler Keçiören Ramazan Etkinliklerinde Kırım Rüzgarı Esti ................................22

Söyleşi İstidatlı Yırcımız Afize Yusuf-Qızı ..................................................................................24

Edebiyâtımızdan Qırımtatar Halq Yaratıcılığı Ustazı Eşref Şemi-zade ......................................26

Haber Kurbanköy’ün Umudu Sönmesin ....................................................................................28

Haber Kırım Tatarlarının Durumu İyileştirilmeli................................................................29

Duyuru Doğum, Düğün, Taziye

Kırım’a Kızılay Yardımı..............................................................................................................30

Duyuru Dr. Ahmed İhsan Qırımlı Edebiyat Konkursı ........................................................31

Derneğimizden Haberler Faaliyetlerimiz ..................................................................................................................................32

Kitap Tanıtımı ......................................................................................................................................................................34

Kapak Fotoğrafı: 15 Mayis 2010 da gerçekleştirilen Çatırdağ Sürgün Anısına Tırmanıştan.

KIRIM BülteniKırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneğininyayın organıdır.Üç ayda bir yayımlanır, ücretsiz dağıtılır.

Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma DerneğiGenel Merkezi adına sahibiDr. Ahmed İhsan KIRIMLI

Yazı İşleri MüdürüNail AYTAR

BaşkanTuncer KALKAYEditörSafiye OLGUNMeryem BAŞKURTYayın DanışmanıNamık Kemal BAYAR

ÜyeTürker YÜKSELReşat ÖRNEKFethi Kurtiy ŞAHİNBurak ATMACASema KARAARSLANEkrem Burak ŞAHİN

Tasarım - Baskı : EPAMAT Basın Yayın Promosyon San. Tic. Ltd. Şti.İvedik OSB, Merkez Sanayi Sitesi 538. Sk. No: 35 Yenimahalle / AnkaraTel: (0312) 394 48 63 Fax: (0312) 394 48 65 www.epamat.com.tr

Yazışma Adresi : Meşrutiyet Cad. 20/14 06440 Kızılay / ANKARA Tel: (0312) 419 4749 Faks: (0312) 419 4751

Web Sitesi: http://www.kirimdernegi.org.tr E-posta: [email protected]

Y A Y I N K U R U L U

Kırım Bülteni, Kırım Vakfının maddî destekleriyle yayımlanmaktadır. Derneğimiz kamu yararına çalışan dernekler statüsündedir.Bağışlarınız için Hesap Numarası : Kırım Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği, DENİZBANK Ankara-Yenişehir Şubesi Şube Kodu:3800,Turk Lirası Hesap No:4431700-351, ABD Doları Hesap No:4431700-352, IBAN: TR680013400000443170000001

İçindekiler

Kırım Bülteni | 3

Başyazı

On dokuz yıllık bir dergici-lik geleneğinin ürünüKırım Bülteni’mizin 67.

sayısına ulaşmış bulunuyor ve siz-lerle tekrar buluşmanın mutlulu-ğunu yaşıyoruz. On dokuz yıldayaptığımız haberlere bakarsanız ogünlerden bugünlere Kırım’da nele-rin değişmiş olduğunu göreceksi-niz. Kırım Tatarlarının gündeminioluşturan son günlerdeki en güzelve önemli haberlerden birisi 2010yılının Kasım ayı içinde “KırımTatar Yaşlık Kurultayı”nın yıllarsonra yeniden yapılacak olmasıdır.Kırım Tatarı gençlerin yıllardırsüren çabalarının bir sonucu olarakgörmek gerek bu çalışmayı. Her nekadar geç kalınmış bir adım olsa dagençlerin teşkilatlanmasını bir mer-diven gibi düşünürsek beş senedepek çok basamak çıkıldığını söyle-mek doğru olacaktır. Bahis konususenelerde gençler boş durmamış,aksine bu seneler onlara pek çok şeyde kazandırmıştır. Daha donanımlıbir Kırım Tatar gençliği daha güçlübir fikir birliğine, bu fikir birliği dedaha sağlam bir kurultaya zeminhazırlamıştır.

Bu ay içinde 6.sı düzenlenecekyaşlık kurultayının ilki 2002 yılındaAnkara’da yapılmıştı. Daha sonraher yıl 2005 yılı da dahil 4 kurultayAnkara’da düzenlendi. Ancak 2005yılının Eylül ayında Vatan Kırım’dayapılan 5. kurultaydan sonra bu or-

ganizasyona ara verildi. Son kurul-tay her zaman düzenlenmesi gere-ken yer olarak düşünülen ve heparzu edilen yerde, yani Kırım’datoplandı. Vatandan bu yıl diaspo-raya gelen gençlik kurultayı, 13-14Kasım tarihleri arasında Ankara’dayapılacak. Başta Kırım olmak üzereRomanya’dan, Bulgaristan’dan Tür-kiye’de hangi şehirde Kırım Tatar-ları yaşıyorsa o şehirlerdentemsilciler bu organizasyona işti-rak edecekler. Her delegenin katıl-dığı şehirdeki veya ülkedekisorunları, Kırım Tatarlarının duru-munu, beş sene içinde gençlik ara-sında ne tür değişikliklerinyaşandığı gibi konuları diğer dele-gelerle paylaşmasını sağlayacak buortam bizler için gerçekten çokönemli. Her bölgede farklı şartla-rın, farklı düşünce şekillerininvatan mücadelemiz için ne tür ne-ticeler doğurabileceğini de kestire-bileceğiz bu şekilde. Bu neticelertabiî ki bazı olayların da sebebinioluşturacaktır. Sebep-sonuç ilişki-sini düşünerek ileride olabilecekhadiseleri belki de şimdiden kesti-rebilmemiz için bunu bir fırsat ola-rak görebiliriz.

Kırım Tatar tarihinde ilk kurul-tay bilindiği gibi 1 Kasım 1917’deAkmescit’te toplanmış ve delegelerkurultayda aldıkları karar netice-sinde millî hükümeti kurmuşlardı.Noman Çelebi Cihan 1. Kırım Tatar

Millî Kurultayı’nda yaptığı açış ko-nuşmasında “…Bugün Tatar milletiyeniden doğuyor....” demişti. Coş-kuyla açılan kurultay daha sonraparlamentoya çevrilmişti ve 26 Ara-lıkta hükümetin başına Noman Çe-lebi Cihan getirilmişti. Bu kurultaygeleneğinin devamını günümüzdediasporada gençlik kurultaylarındadevam ettirmek amacımız olmalı.Henüz 32 yaşındayken kurultayareislik yapabilecek ve hükümetinidaresini başarabilecek yapıya sahipÇelebi Cihan’ı gençler olarak örnekalmamız gerek. Bir hükümeti kura-bilen bir kurultaydan tabiî ki defarklı yapıda olacak olan Gençlikkurultayı, geleceğin Noman ÇelebiCihanlarını yetiştirebilmeli.

İki gün boyunca sürecek kurul-tay sayesinde Kırım’daki teşkilat-lardan Türkiye’ye gelecektemsilcilerin aracılığıyla Kırım’labağlantılarımızı kuvvetlendirece-ğiz. Diaspora olarak Vatan içinneler yapabiliriz, eksiklerimiznedir, kazançlarımız hangi yönde-dir… Bütün bunları öğrenecekolmak, en önemlisi de Kurban Bay-ramı öncesi Kırım Tatar gençleriolarak birlikteliğimizi göstermekmanevi gücümüzü arttıracaktır.Dinî bayramımızı bir iki gün önce-den birlikte kutlayacak olmak biz-leri çok ama çok mutlu ediyor,geleceğe dair umutlarımızı besli-yor.

1917’den Bugüne

Kırım Tatarlarının en üst temsilorganı olan Kırım Tatar Kurul-tayı ve onun icra organı KırımTatar Millî Meclisi demokratikusullerle seçilmiş vatandaşları-mızdan oluşmaktadır. Dolayısıile Kırım Tatar iradesini de tem-sil eder.

• Nail AYTAR

Kırım Tatarlarının tarihselgeçmişinden gelen kurultaygeleneği yönetim ve organi-

zasyon yapısının bir devamı olarakgünümüze kadar gelmiştir. KırımHanlığı zamanında karar alma vealınan kararların uygulanmasınakurultaylarda karar verilirdi. Hanlıkaristokrasisinin gelişme sürecine

bağlı olarak kurultay geleneği ol-gunlaşmış, zamanına uyum sağla-mıştır. Kırım Hanlarının karar almasüreçlerine Han’la birlikte Kalgay,Nurettin ve dört Karaçi beyi dediği-miz Kırım Hanlığı’nın en büyükdört kabilesi Şırın, Argın, Barın veMangıt kabilelerinin beyleri katı-lırdı.

Kırım Hanlığı’nın bu yönetimmodeli Kırım Tatar halkının dahasonraki dönemlerinde şekil değiş-tirse de hep devam etti. 1917 yılındaHansaray’ın avlusunda toplananKurultay delegeleri ilk olarak millîmuhtariyetin şartlarını oluşturma-nın çalışmalarını yaptı. Aralarındakadınların da bulunduğu delegelerKırım Anayasasını kabul edip dev-

let organizasyonunu oluşturmayaçalıştılar. Kırım Tatar askerî güçle-rini toparlama çabaları ile tam birdevlet olma yoluna girildiği zamanise Kırım işgal edildi. Kırım Tatarla-rının 1917 yılında kurdukları MillîKurultay hükümeti, Bolşeviklercesona erdirildi ve liderimiz ÇelebiCihan şehit edilerek denize atıldı.Bu hükümetin Dış İşleri BakanıCafer Seydahmed, Kırım dışına çı-karılmış ve kendisine Kurultay Hü-kümetini temsil etme yetkisiverilmişti. Bu noktadan sonra MillîMücadelemiz Kırım dışında da aktifolarak verilmeye başlanmış oldu.Cafer Seydahmed Kırımer’in lider-liğinde yapılan bu mücadelede Kı-rımer’in etrafında çok değerlibüyüklerimiz yer aldı. Her zaman

4 | Kırım Bülteni

Yorum

Kurultay Geleneği

ilk Kurultay hükümetini kuran MillîFırka’ya kadar indiğini söylediğimizilkelerimiz bu büyüklerimizin dekatkılarıyla bugünlere kadar geldi.Özellikle M.Edige Kırımal, Müste-cib Ülküsal, İbrahim Otar, İsmailOtar, Nurettin Mahir Altuğ, SabriArıkan, Murat Yakupoğlu, YusufUralgiray, Emin Bektöre, MehmetVani Yurtsever, Ali Kemal GökgirayMillî Mücadelemizin ve Cafer Sey-dahmed’in çok yakın çalışma arka-daşları oldular. Genel olarak EMELdergisi etrafında toplanmış olan buekip aynı zamanda Millî Mücadele-mizin nüvesini de oluşturdu.

Kurultayların en önemlisi hiçşüphesiz, devletimizi kuran 1917 yı-lındaki ilk Kurultay olsa da 1989sonrası Vatan’a dönüş süreci parale-linde milletimizin kaderini belirle-yen 2. Kurultay da Kurultaylariçinde çok önemli bir yere sahipoldu. 1991 yılının Haziran ayındatoplanan Kırım Tatar Millî Kurultayıdelegeleri bir sıra karar alarak KırımTatar halkının geleceği hakkındakitemel prensipleri belirledi. KırımTatar halkının Latin alfabesine geç-mesi, Millî Bayrak olarak “TarakTamgalı Gökbayrak”ın, Millî Marşı-mız “Ant Etkenmen”in ve en önem-lisi Millî Bağımsızlık Kararınınkabulü bu Kurultayda alınan karar-lardandır.

Kırım Tatarlarının en üst temsilorganı olan Kırım Tatar Kurultayı veonun icra organı Kırım Tatar MillîMeclisi demokratik usullerle seçil-miş vatandaşlarımızdan oluşmakta-dır. Dolayısı ile Kırım Tatar iradesinide temsil eder. Bu bakımdan bütünKırım Tatarları Kurultay kararlarınauymak ve gerekleri için çalışmak zo-rundadır. 28 Haziran 1991 tarihindealınan egemenlik bildirgesi de bu

mealdeki kararlardan bir tanesidir.Farklı siyasi grupların ortaya çıkıp“Kırım Tatar halkı adına konuşuyo-ruz.” dediği şu günlerde bu beyan-nameyi tekrar hatırlamakta faydaolduğunu düşünüyorum. Bu beyan-namede neler deniyordu:

Bütün halkların eşit olduğuprensibinden yola çıkarak halklarınkendi iktisadi, sosyal, dinî ve me-deni gelişimini sağlamak haklarıvardır.

-Sürgün sonrası dağınık haldekiKırım Tatarlarının Vatan’da birleş-mesi mecburiyeti vardır. Yoksa mille-timiz yok olup gidecektir.

-İnsan hakları konusunda millet-lerarası anlaşmaların gerekleri KırımTatarları için de geçerlidir.

-Bizim en önemli ve birinci ama-cımız halkımızın kendi vatanında ya-şaması ve geleceğini kendisininbelirlemesi hakkıdır.

Yukarıdaki dört ana prensipKırım Tatar halkının en yüksek tem-sil organı seçilmiş Kırım Tatar MillîMeclisi delegelerinin beyanatıdır.Bu isteklerin gerçekleştirilmesi içinhak ve hukukun verdiği bütün yet-kiler kullanılıp amaca erişilecektir.Kırım’da yaşayan bütün halklarınbirbirine hürmet etmesi, insan vevatandaşlık haklarına tam uymasızarureti vardır. Ayrıca Kırım’ın eko-lojik dengesinin bozulmaması, ta-rihî ve coğrafi yerlerin korunmasıprensipleri de bildirgede yerini al-mıştır.

Kırım Tatar kurultaylarının birdiğer önemli yanı ise icra göreviniyerine getiren Kırım Tatar MillîMeclisi Üyeleri ve Başkanının da Ku-rultay tarafından seçilmesidir. KırımTatar Millî Meclisi, 2. Kurultayındansonra 3. ve 4. kurultaylarını toplamışve gündemindeki maddeleri gö-

rüşmüştür. Önemli Kurultay karar-larından birisi ise 2007 senesinin so-nunda yaptığı 5. KurultayındaBütün Dünya Kırım Tatarlarının 1.Kongresini yapma kararını alması-dır. Bu Kurultay sonucunda topla-nan Bütün Dünya Kırım TatarKongresi ise diasporanın birlikte ha-reket edebilme ve maddi manevi gü-cünü vatana yönlendirme amacınıtaşıyordu. Bu kongrede hedeflenenen önemli iki madde ise aşağıdakigibi oldu:

1-Kırım Tatar Milleti ve bütünkurumları siyasi olarak Kırım TatarMillî Kurultay ve Meclisinin çatısı al-tında birleşmelidir. Farklı düşünce-ler demokrasinin gereği olsa da“Rusya gelsin bizi kurtarsın.” gibisapkın fikirlere itibar edilmemelidir.

2-Kırım Tatar milletinin başta va-tana yerleşme ve kurumlarını oluş-turma aşamasına fiilen katılmayollarının açılması. Millî Mekteplerbaşta olmak üzere dil, din, kültürmeselelerinin çözümü için maddiimkânlarımızın seferber edilmesi.

Kurultay geleneğinin ana fikriher zaman “Kırım Tatar Millî Mese-lesi nedir ve nasıl çözümlenmeli-dir?” sorusuna net bir çözümbulmakta zorlanmaktayız. Her nekadar Vatan’da azınlıkta olsak dabazı kafalardan farklı sesler çıksa daKırım Tatar Kurultayının ve KırımTatar Millî Meclisinin Başkanı Mus-tafa Abdülcemil Kırımoğlu bu hede-fimizi en doğru şekilde ve temelolarak ortaya koymuştur. Bu hedef"Bütün Qırımtatarlarnı Qırımğageri toplamaq, mında milliy muhtarcumhuriyetimizni qurmaqtır. Dini-mizni, tilimizni ve milliy medeniye-timizni yañıdan öğrenmek veinkişaf ettirmektir." Daha fazla sözede gerek yoktur.


18ci asırda Rusya Qırımnı zapt etken soñ, qırımtatar halqı devletsiz qalıp, 2 asır devamında askeriy, siyasiy,medeniy, diniy, iqtisadiy basqı altında yaşadı. 1917 senesi, Qurultay, kendi eğemenlik devleti - Qırım Cumhuriyetiyanıdan qurulğanı haqqında bildirdi. Halqnıñ istegini kerçekleştirilmek istegenlerniñ cesur teşebüsni askeriy küçile toqtattılar. Lâkin, halqnıñ ısrarlı küreşinen sayılmaq zorunda qalqan ve Avropa kolonializmınen küreşken Şarqmusulmanlarnıñ muttefikki olmaq istegen Sovet ukumeti, Qırım Cumhuriyetini ilan etip, bu durumdan çıqtı.Qırım Cumhuriyeti kerek olğan sıfatlarınen pek az yaşadı. Sovet Devleti Qırımtatarlarnı 1944-1956 seneleri ara-sında totalitar genotstke uğrattı. Milletke köre ayırım yapmağa ve bağımsız inkişaf etmege reddetme siyaseti ku-numizde de devam ete. 1989 senesi 14 Noyabr künü “Zorla sürgün etilgen halqlarnıñ haqlarını ve olarqa qarşıyapılqan areketlerini qanunsız olğanını tanımaq” qabul etilgen beyannamesine rağmen qırımtatarlarnıñ alı pekqıyındır. Qırımtatar halqnıñ haqlarını kosterecek, qorçalaycaq ve birleştirecek bir yapı olmağanı da bu vaziyetnidaa çoq zorlaştıra. Bu alda, bütün Sovetler Birliginde demokrasi olaraq Qurultaynıñ serbest saylanğan qırımta-tarlar temsilcileri qırımtatar halqnıñ adından söz alalar:

• halqlarnıñ eşitliligi prensiplerine köre, bütün milletler kendi iqtisadiy, sosyal ve medeniy serbest gelişimineve siyasiy statüsinı serbest qurmağa haq qazanalar;

• çoqusı daa tarihiy Vatanınıñ tışında olğanını sebebinden halqnıñ kerçek vaziyetını tüşünmek;• halqımıznıñ haqları tikletüv ve Vatanıña qaytuv meseleleri pek yavaş keçkenini sayamız;• yaqın zamanda Vatanımızda birleşmesek halqımız etnos olaraq ğayıp olacağını añlaymız;• qırımtatarlarnıñ problemalarına progresiv cemiyetiniñ diqqatını ve halqımıznıñ quvetlerini celp etmek is-

teymiz;• insan haqları haqqında milletlerarası aktlarını qabul etemiz ve qol tutamız;• bizim eñ muim maqsadımız - halqımıznıñ, Vatanıñda yaşamaq ve taqdirini kendisi tayin etmek niyetini ye-

rine ketirmek,ilan ete.Meclisniñ qurulışını. Meclis bu, Qırımtatar halqnıñ tam yetkili temsilci teşkilatı ve Mecliske, Qurultay vesi-

qalarında kosterilgen kibi ve halqnıñ iradesine köre, faaliyette bulunmaq avale ete.

Qırımtatar halqnıñ Qurultayı beyan ete:1.Qırım - Qırımtatarlarnıñ tarihiy yeri, ve dünya cemiyeti tarafından tanılğan milletlerarası haq aktlarına köre

tek o, Qırımda kendi qaderini tayin haqqı qazanğandır. Qırımtatar halqnıñ siyasiy, diniy, medeniyve iqtisadiy ilerl-evi tek milliy eğemenlik devletinde mümkündir. Milletlerarası haqlarına köre butün vasıtalarını qullanıp halqı-mız, bu maqsadlarına irişecek.

2.Qırımtatarları ve Qırımda yaşağan başqa milliy ve etnik grupalar arasındaki munasebetler bir birine hür-met, insan ve grajdanlıq haq ve menfaatlar qorçalayaraq, etnik mensüpine baqmadan, siyasiy, iqtisadiy, medeniy,diniy ve başqa qanuniy haqlarını qoruyaraq qurunmalı.

3.Öz Vatanıñda Qırımtatar halqnıñ kendi kendilerini tayin etmek haqqıña çeşit qarşılıqlar, BMT nıñ nizam-namesine ve başqa milletlerarası haq aktlarına uymaydır. Qırım Cumhuriyeti, milliy oluşma kibi qurulmasa,demek bu, 1944 senesi tatarlarnıñ Qırımdan sürgüniniñ hukukiy neticesi ve Qurultay bunı bu şekilde qabul etmey.

4.Qırımnıñ toprağı ve tabiyat resursları, sağlıq-rekreatsiyon patentsıalınen beraber Qırımtatar halqnıñ milliyzenginliginiñ temelidirve Qırımnıñ butün sakinleriniñ refaq menbasıdır. Qırımtatar halqnıñ iradesi ve razılığı ol-madan olarqullanılamaz. Qırımnıñ tarihiy manzarasını ve ekologiyasını, Qarave Azaq deñizlerni bozğan çeşit faa-liyetler toqtatılmalı. Qırımnıñ tabiyatına ve resurslarına ketirilgen zararlar, suçlu tarafından berilmeli.

5.Qurultay ve bu Deklaratsıya tarafından ilan etilgen maqsadlarnıñ kerçeklendirilmesine devlet organları veya başqaları qarşı çıqqan zaman, Qurultay Mecliske, Qırımtatar halqnıñ öz milliy mustaqılligine küreşken statu-sını tanıtmaq ve statuske köre faaliyette bulunmaq avale etti.

Qurultay, Qırımtatar halqnıñ kendi kaderini tayin niyetini desteklemek ricasınen Birleşmiş Milletler Teşkila-tına, milletlerge, devletlerniñ parlamentlarına ve ukümetlerine, milletlerarası teşkilatlarına muracaat ete.

1991 Senesi 28 İyün


Beyan

Qırımtatar Halqınıñ Milliy SuverenitetiHaqqında Beyanname

Allah öz halqına keder etken, özhalqın öldürmeğe yoq etmeğe tı-rışqan baltanın sapınıñ şerrin-den halqımıznı qorçalasın!

• Zafer KARATAY

Yanukoviç ve onıñ aqıldane-leri Qırımtatar halqını böl-mek içün bir ileri adım daa

attı. Qırımtatar halqınıñ Temsilci-ler Qurulunıñ em azalarını em deesaslarını radikal şekilde deñiştirdi.

Maqsad belli, senelerdir Qırım-tatarlar arasında olğan birlikni yoqetmek. Özüne moysunğan quqlabir “Qırımtatar temsilciler” grup-pası meydanğa ketirmek. Ne Krav-çuk, ne Kuçma ne de Yuşçenkobunday Qırımtatar Milliy Meclisinyoq sayğan bir qarar almağan edi.

Ususan başta Qırımda yaşağanQırımtatarları oynalğan oyunlarnıyahşı körmeleri, anlamaları ve özpozisyaların yahşı almaları kerek!

Qırımtatar Milliy Qurultayı de-legatlarını, Qırımtatar halqı öz ara-sından, serbestçe saylay. Qurultaydelegatları da Milliy Meclisni say-laylar. Neticede Milliy Meclis aza-ları yahşı ya da yaman, tenbel ya daçalışqan, becerikli ya da beceriksiz,halqı içün can yürekten çalışqan yada özü içün çalışqan soyu da buhalqnıñ arasından çıqa. Qırımtatarhalqı er daim Mecliske arqa çıqmaq

aynı zamanda da teşkermek qon-trol etmek, beceralmağan soylarınçette qaldırmaq ve yerine daa yah-şıların saylamaq vazifesin, mesuli-yetin unutmamaq kerekler.

Nasılsa başımızda Mustafa ağabar dep senelerce işni onıñ moy-nuna asmaq olmay. Bu Milliy Mec-lis azaları içün de geçerli. Er birMilliy Meclis azası en az Mustafaağa qadar hatta endi ondan da zi-yade çalışmaq kerekler. Elbette öz-leri içün degil halq içün. Endi daaçoq qol qolğa omuz omuzğa çalış-maları da kerek. Qurultay delegat-ları da vazifesin tolusunen yerineketirmek borcları. Lâkin son Qu-rultay toplaşuvunda Qurultay dele-gatlarımız seslerin nege köreberdiler anlamaq mumkün degil.Erkes qayda yanlışlıq yaptıq, qa-yerde bir hata boldu, eksigimiz needi dep tüşünmeleri kerek. Bazı birQurultay delegeleriniñ de vicdanla-rınıñ, yureklerin sesin tıñlamalarıkerek. Para er şey degildir!

Qısqası Milliy Meclisimiz, Qu-rultay delegatlarımız, Qırımtatar-ları olaraq epimiz bir şeylerin yanlışketkenin körüp tedbirlerimizni epberaber almamız kerek. Endi duş-manlarımız açıqtan açıq areket ete-ler. Qırımtatar halqın demokratikqararların yoq sayalar. Mesele duş-manda degil özümüzde. Özümüzhata, yanlış yapmasaq, dogruluq-tan, birlikten ayrılmay ne olursa

olsun Miliy Meclisimiz Milliy Qu-rultayımıznıñ arqasında, yanındaolursaq, duşmanların areketleri te-sirsiz ve neticesiz qalır.

Tavda kesilgen tereklerni en çoqcanıñ yaqqan, kesilmek degil,olarnı kesken baltanıñ sapınıñ daterek olmasıdır deyler atalarımız….

Men Yanukoviçniñ saylağanı veMilliy Meclis azası olmağan er birQırımtatarınıñ bu vazifeni qabuletmemelerini bekler edim. Yüreğihalqı içün vatanı içün çarpqan erbir adam, “men ancaq meni sayla-ğan insanlarnıñ vekili olurım. Ta-yinnen emirnen böyle bir vazifegerazı olmam” demesi kerek. UkraynaCumhurbaşkanlığı ve UkraynaDevleti karşısında Qırımtatar Hal-qınıñ meselelerniñ çezilmesi içünküreş alıp baracaq, kerekse qattı tu-racaq, qorqmay sesin köterecekadamlar kerek. Ya bunday Yanuko-viçniñ emrinen saylanğan adamlaroña karşı keskin şekilde Qırımtatarhalqınıñ talapların nasıl ortağa qo-yacaq. Sözge çıqqanda ep aqlında,meni bu vazifege tayinlegen Uk-rayna prezidentin qızdıracaq, onıñhoşuna ketmeycek, onun keyfinbozacak söyler aytmayım, yoksameni bu vazifeden boşar, boşamaq-nen de qalmaz kelecekte meni ta-yinlemesi muhtemel olğan birmakamğa da tayinlemez dep tüşü-necek… Bu da masqaralıqtan başqabir şey olmaz!


Yorum

Qurultayğa ve Milliy MecliskeArqa Çıqmaq


Yorum

Sayğılı Qurultay vekilleri, say-ğılı musafirlerimiz ve basınmensupları. Qaidelerimizgeköre Qurultay toplanuvlarıarası 2,5 yıldan fazla olmamasıkerek. Soñki Qurultay toplanu-vundan bu künge qadar yalnız 8ay keçti, ama biz sizleri yine top-lamaq zorunda qaldıq, çünki buzaman içerisinde memleketniñsiyasetinde ve Qırımtatar halqı-nıñ siyasiy vaziyetinde müim de-ñişmeler oldı, ortalıqqahalqımız içün birqaç müim me-seleler çıqtı. Ve bu meselelermevzusunda qararlarımızı Qı-rımtatar Milliy Meclisi seviye-sinde degil de MilliyQurultayımız seviyesinde qarar-lar alınmasını daha uyğun kör-dik.(*)

• Namık Kemal BAYAR

Kırım Tatarlarının en yüksekkarar organı olan V.Kurulta-yın 3. Oturumu geçtiğimiz

Ağustos ayında toplandı. Kurulta-yın ana gündemi geçtiğimiz yıliçinde yapılan Ukrayna Cumhur-başkanlığı seçimlerinin ardındanyaşanan gelişmeler ve yaklaşan ma-halli seçimler ve Kırım Özerk Cum-huriyeti Parlamentosu seçimlerihakkında alınacak tedbirlerdi.

Kırım Tatar Millî Meclisi BaşkanıMustafa Abdülcemil Kırımoğlu’nunKurultayda yapmış olduğu konuş-manın tüm metni 1 Eylül 2010 tari-hinde QHA’da yayınlandı.

Ukrayna’da yapılan Cumhurbaş-kanlığı seçimlerinin öncesinde yaşa-nan gelişmeler, Kırım Tatarlarınınbu seçimlerdeki tavrı, seçimler son-rasında yaşanan gelişmeler ve ma-halli seçimlere ilişkin yaşananlarKırımoğlu’nun bu konuşmasındaözetlenerek anlatıldı.

Peki, Kırımoğlu ne diyor?Ukrayna’daki son Cumhurbaş-

kanlığı seçimlerini kazanarak ma-kamına oturan Bölgeler PartisiLideri Viktor Yanukoviç’in daha ik-tidarının ilk haftalarından itibarenbir önceki Cumhurbaşkanı Yuş-çenko döneminde başlatılan KırımTatar Sürgünün aydınlatılması ama-cıyla kurulan çalışma grubunu lağ-vetmesiyle başlayan, daha sonraAkyar’daki Rus Karadeniz Filosu-nun Kırım’da kalış süresinin uzatıl-ması; Kırım Emniyet Müdürüykenbüyük sürgünün haklı ve gerekli ol-duğunu hatta Kırım Tatarlarının ye-niden Kırım’dan sürülmesi

gerektiğini ifade eden Mogilyov’unUkrayna İçişleri Bakanlığına, KırımTatarlarına karşı tahkir edici ifade-leriyle tanınan Tabaçnik’in Bakan-lığa atanması; Bölgeler Partisinin,“Kırım Tatarları Stalin’e minnettarolmalılar; çünkü o hepsini öldür-mek yerine sürgüne göndermiştir.”diyen Komünist Partisi ile iktidarortağı olması; Kırım Özerk Cumhu-riyeti hükümetinde ve çeşitli bölgevaliliklerinde yer alan Kırım Tatar-larının görevlerinden alınması ve ennihayetinde de Ukrayna eski Cum-hurbaşkanı Leonid Kuçma döne-minde kurulan ve üyelerini KırımTatar Millî Kurultayının seçtiği“Kırım Tatar Halkının TemsilcileriŞurası”nın yapısının değiştirilerektüm üyelerini Ukrayna Cumhurbaş-kanının atadığı bir şura haline dön-üştürülmesi sürecinin nasılgerçekleştiğini Kırımoğlu’nun bukonuşmasında ilgilenenlerin ayrın-tıları ile bulması mümkündür.

Çok değil altı yedi aylık bir dö-nemde yaşanan bu baş döndürücüsiyasi gelişmeler neticesinde gelinennoktada açıkça görülüyor ki KırımTatarlarının vatana dönüşünden bu-güne geçen 20 yıllık dönemde Kı-rım’da elde edilen tüm siyasikazanımlar erimeye başlamıştır.Yine Kırımoğlu’nun konuşmasındananlıyoruz ki mevcut seçim kanunuile Kırım Tatarlarının Kırım’ın ma-halli idareleri ya da Kırım Parla-mentosu seçimlerinde daha öncekiyıllarda elde edilen oranda temsilide mümkün değildir. Temsilde eşit-lik ve adalet ilkelerinin hayata geç-mesine imkân vermeyen UkraynaMahalli İdareler Seçim Kanunu’nunVenedik Sözleşmesi’ne ve hatta Uk-

Kırımoğlu Ne Diyor?

rayna Anayasası’na aykırı olduğunuda Kırımoğlu konuşmasında gerek-çeleri ile ifade etmiştir.

Bütün bu olumsuz gelişmelerkarşısında Kırım Tatar Millî Mecliside çeşitli çalışmalar yapmıştır. Mo-gilyov’un bakanlıktan alınması ama-cıyla Ukrayna Verhovna Radasına veUkrayna Başsavcılığına müracaatedilmiş, Kırım Özerk Cumhuriyetihükümeti nezdindeki görevden al-malara karşı girişimlerde bulunul-muştur. Ukrayna içinde yapılan bugirişimlerden netice alınamadığı or-tada ise de Kırım Tatarları için az daolsa ümit verici destekler ülke dışın-dan gelmiştir.

Kırım Tatar Millî Meclisi BaşkanıKırımoğlu’nun Avrupa Birliği Parla-mentosunda yapmış olduğu girişim-ler bizce cılız da olsa ses getirmiş veAvrupa Birliği, Mogilyov’un bakan-lığına ihtiyatlı yaklaşımda bulun-duğu ifade etmiş; Strasbourg veYalta’da gerçekleştirilen toplantı-larda Avrupa Birliği, Kırım Tatarlarılehine tavır göstermiştir. AvrupaKonseyi Parlamenterler Meclisi Baş-kanı ve Antalya Milletvekili MevlütÇavuşoğlu’nun da ikna edilmesi ileyaşanan bu süreç neticesinde Cum-hurbaşkanı Yanukoviç’ten Kırım Ta-tarlarının gönlünü hoş edici bazıaçıklamalar gelmiştir.

Ne var ki, Avrupa Birliği’ne ait bi-naların salonlarında verilen sözler veyapılan konuşmalar ne Ukrayna’dane de Kırım’da karşılığını bugünekadar bulmuştur.

Görünen odur ki kurdun boynubiraz daha kalınlaşmalıdır. Kırım Ta-tarları, vatanlarındaki hakları içinbaşkalarından medet beklemedenmücadelelerini her sahada yoğun-laştırmalıdır. Aksi davranış, Mogil-yov’un hayalinin gerçeğe dönüşmesisonucunu doğuracaktır. Altı yediayda aleyhe gelinen nokta bundansonraki yıllar için karanlık bir tablo

çizmektedir. İşte bu noktada KırımTatarları millî emel etrafında birlikve beraberliğini en sıkı şekilde sağ-lamlaştırmalı, millî mücadelede açı-lan ve açılacak gedikler hızlakapatılmalı ve berkitilmelidir. Bu sa-dece Kırım’da yaşayanlar için değil,Kırım dışında yaşayan Kırım Tatar-ları için de zaruriden de öte hayatibir hal almıştır. Çünkü Mogilyov’unhayali bir kez daha gerçekleşirseKırım Tatarlarının millî davasınınikinci bir şansı olmayabilir.

Kırım’da Kırım Tatar Millî Kurul-tayı, Kırım Tatar Millî Meclisi ve ma-halli meclisler ile millî davameHûresi etrafında toplanan tümmillî kurum ve kuruluşlar, sosyal vesivil hareketler gelinen bu noktadakendi durum değerlendirmelerinihızla yaparak aksayan, sorun çıka-ran, hareketi yavaşlatan ve gevşeten,millet yerine şahıslara hizmet etmeniteliğine bürünmüş tüm kural veuygulamalarını gözden geçirip bugüne kadar millî mücadeleye zararvermeye sebebiyet veren alışkanlık-lar ve uygulamadan derhal vazgeç-melidir. Kişiler yerine kurumları öneçıkaran, böylelikle millî mücadele-nin nefesinin kesilmesine hiçbirzaman müsaade etmeyen, katılımcıve şeffaf olduğu kadar millî müca-dele hedef ve ilkelerinden kesinliklesapmayacak bir temsil ve icra siste-mini derhal ve hızlı bir şekilde kur-malıdır.

Kırım’da Kırım Tatar nüfusu;seçim kanunları, temsil kurallarıgibi uygulamalardan en az etkilene-cek şekilde mümkün olduğunca art-tırılmalı, halen sürgün bölgelerindeyaşayan Kırım Tatarlarının müm-kün olan en kısa sürede Kırım’a dön-mesi sağlanmalı ve hatta diasporadayaşayan Kırım Tatarlarının da va-tana dönüşünün başlaması içinzemin hazırlanmalı ve çalışmalarbaşlamalıdır.

Kırım Tatar Millî Kurultayı veKırım Tatar Millî Meclisi ile millîdava etrafında birleşmiş, millîkurum ve kuruluşlar azami nispettegüçlendirilmeli, millî birlik ve bera-berliği teessüs edecek bu kurumla-rın sarsılması ya da yıpratılmasınaasla müsaade edilmemeli, bu ku-rumlarımızın varlık ve hizmetlerinidevam ettirebilmesi için her türlüdestek verilmelidir.

Diasporada kurulu teşkilatlarında bu hedef ve ilkeler doğrultu-sunda birleşerek çalışmalarını vakitgeçirmeksizin hızlandırması ayrı birönem taşımaktadır. Kırım’daki millîkurumlarımızın kuvvetlendirilmesi,diaspora teşkilatlarının bu kurum-lara vereceği destekle mümkün ola-bilecektir. Kırım’a götürülen herhizmet, Kırım’daki millî müessese-lerimizin bilgi, kontrol ve eşgüdü-münde yapılmalıdır. Aksinedavranışların, halk nezdinde millîkurumlarımızın itibarını zedeleye-ceği unutulmamalıdır. Diaspora ku-ruluşları özel anlamda Kırım’damillî eğitim, dini sorunların çözül-mesi, sosyal yardımlar gibi husus-larda Kırım’daki millîkurumlarımızla işbirliği içinde ha-reket etmelidir.

Yine diasporaya düşen bir başkave çok önemli bir görev de sürgünedilen yerlerde yaşayan Kırım Tatar-larına vatana dönüş sürecinde ge-rekli desteğin verilmesidir. Bugündurma noktasına gelen dönüş hare-ketinin yeniden ve yoğun anlamdacanlandırılması artık hayati bir halalmıştır. Öncelikli hedef sürgün böl-gelerinde bulunan tüm Kırım Tatar-larının Kırım’a dönmesi olmalıdır.

Gelin hep beraber Kırımoğlu’nunkonuşmasındaki bu haykırışa kulakverelim.

(*)28 Ağustos 2010 tarihli Mustafa Ab-dülcemil Kırımoğlu'nun kurultay konuşma-sından alınmıştır.



Derneğimizden Haberler

1988 yılında kurulan BursaKırım Türkleri Kültür ve Yar-dımlaşma Derneğinin kurucu-ları arasında bulunan AdnanSüyen aynı zamanda BursaKırım Türkleri Kültür ve Yar-dımlaşma Derneğinin başkanlı-ğını sürdürürken Kırım’la ilgilibirçok faaliyeti de yıllardır yü-rütmektedir. Kırım’dan Türki-

ye'ye okumaya gelen öğrencile-rimizi TÖMER'de dil eğitimialmak üzere geldikleri Bursa'dayıllardır konuk ediyor.

• Tuncer KALKAY

DDerneğimizin 2010-2011sezon faaliyetleri kapsa-mında yer alan; Şube Baş-

kanlarımız, Kırım Dernek

Başkanları ve Millî Meselemizin ak-tivistleri ile söyleşi programının ilkkonuğu Bursa Kırım Türkleri Kültürve Yardımlaşma Derneği BaşkanıAdnan Süyen oldu.

Derneğimiz Genel MerkezininAnkara’daki binasında 23 Ekim 2010tarihinde düzenlenen söyleşi prog-ramına derneğimiz organlarının yö-neticileri, Derneğimiz üyeleri vemisafirlerimiz katıldı. Programınamacının anlatılmasından sonra,Adnan Süyen’in öz geçmişi okuna-rak söyleşi başladı.

Bursa Kırım Türkleri Kültür veYardımlaşma Derneğinin kurulu-şundan itibaren geçirdiği evrelerhakkında detaylı bir bilgilendirmeyapan Süyen, Bursa’da yaşayanKırım Tatarlarının yerleşimleri vekültürleri hakkında da önemli bil-giler verdi. 1988 yılında kurulanDerneğin aktif kurucuları arasındada yer alan Süyen, dernek faaliyet-lerinin Kırım odaklı olması yö-nünde çaba gösterdiklerinibelirterek Kırım ile ilgili yapılanDernek çalışmaları hakkında dageniş açıklamalarda bulundu.

Çalışmalarının bir sonucu olarakda 2010 yılında Hanların şehri Bah-çesaray ile Şehzadeler şehri Bur-sa’nın kardeş şehir olmasınısağladıklarını ve Kırım Tatar MillîBayrak Günü ilan edilen 26 Haziran2010 tarihinde, Akmescit’te göndere

Adnan SüyenGenel Merkezimizde

çekilen en büyük tarak tamgalı bay-rak olan 22x165 m ebadındaki Gök-bayrak’ı Bursa Kırım Türkleri Kültürve Yardımlaşma Derneğinin girişi-miyle diktirildiğini belirtti.

1980’li yıllarda Özbekistan’a dagiderek sürgündeki Kırım Tatarları-nın problemlerini yakından takipettiğini, vatana dönüş ve vatana yer-leşme sürecinde de Vatan Kırım’ınher köşesine ulaşmaya çalıştığını,bu amaçla her yıl Kırım’a gitmeyedevam ettiğini ve imkânları çerçe-vesinde yardımları sürdürdüğünüanlattı.

Dernek olarak önem verdiklerikonulardan birinin de eğitim oldu-ğunu; bu bakımdan 1994 yılındanitibaren Türkiye’ye öğrenim gör-meye gelen öğrencilerin ilk durakyeri olan Bursa’da bir yıl boyuncaTürkçe eğitimi aldıklarını; bu süreboyunca öğrencilerin her türlü

problemiyle ilgilendiklerini; bugünitibariyle 457 öğrencinin Bursa’dakiKırım Tatar Derneğinin tedrisatın-dan geçtiğini ve bu öğrencilerin ço-ğunun şu anda Vatan Kırım’da çokönemli işler üstlendiğini ifade etti.Yine eğitime verilen önemin göster-gesi olması açısından, Vatan Kı-rım’da düzenledikleri Kurbanorganizasyonlarını, millî mekteple-rin bulunduğu bölgelerde, millîmekteplerin hocaları ile birlikteyaptıklarını açıkladı.

Gerek Dernek faaliyetlerinin du-yurulması gerekse fikirlerinin pay-laşılması amacıyla “Kalgay”adındaki dergilerini 1994 yılındanitibaren çıkarmaya başladıklarını,3000 tiraja ulaşan Kalgay’ın yalnızcaBursa’da değil, Türkiye’nin muhtelifşehirleriyle birlikte Kırım Tatarları-nın yaşadığı ülkelere, özellikle deKırım’a ücretsiz olarak gönderildi-

ğini belirtti. Hedeflerinin Kalgaydergisini tamamen Kırım Tatarcaçıkarmak olduğunu, bugün için yarıyarıya bu hedefe ulaştıklarını belir-ten Adnan Süyen diaspora yayınla-rının azlığından yakındı.

Adnan Süyen, tasarlanan süreyioldukça aşan söyleşisinde dinleyici-lerin ilgisini canlı tutarak Kırım me-selesi açısından çok verimli birkonferansı gerçekleştirmiş oldu. Di-aspora Kırım teşkilatları arasındakifikir alışverişi ve işbirliğinin başlan-gıcı olması temennisi ile güzel birbaşlangıç yapan Genel Merkezimi-zin bu faaliyeti bu dönemde ol-dukça ilgi çekecek gibi görünüyor.Bu vesile ile paylaşmış olduğu de-ğerli fikir ve bilgilerden dolayı daSayın Süyen’e Genel Merkezimizolarak teşekkürlerimizi sunmayı birborç biliriz.


• 1998 yılında yayınına ara vermek zorunda kalan Emel Dergisi 228. sa-yısı ile yeniden okurları ile buluştu.

• 3 aylık dönemlerle yayınlanacak olan Emel Dergisi Temmuz-Ağustos-Eylül sayısı Ağustos ayı sonundan itibaren abonelerine gönderildi.

• Emel Dergisi aboneleri dergiyi hem basılı hem de internet üzerindenokuma imkânını elde edecek.

• Abone olmak için talep formunun doldurulması ve belirtilen hesapnumarasına yıllık bedelini yatırmanız yeterli.

• Emel Dergisi'nin postalama ve yayın masraflarına katkıda bulunmakiçin lütfen aşağıdaki kanallar aracılığı ile bağışta bulununuz.

EmelÜÇ AYLIK FİKİR - KÜLTÜR DERGİSİ

yeniden yayında..

Emel Dergisi'nin iki abonelik şekli vardır:

1. Basılı dergi & Internet aboneliği (4 sayı)Bu abonelerimize basılı Emel dergisi posta aracılığı ile

ulaştırılacak ve aynı zamanda kendilerine verilen şifre ileEmel Dergisini internetten okuyabileceklerdir. Böyleceabonelerimiz Emel Dergisi'nin arşivine de erişme şansınıelde edecekler.

Türkiye/KKTC :50 TL, Diğer Ülkeler:50$ veya 40€

2. Sadece Internet aboneliği (1 yıl)Bu abonelerimiz Emel Dergisini sadece internetten oku-

yabileceklerdir.

Türkiye/KKTC :30 TL, Diğer Ülkeler:30$ veya 25€

http://www.emelvakfi.org/abonelik.asp internet adre-sinden de işlemlerinizi yapabilirsiniz.

Banka Hesap No: VakıEank. Şehremini Şb. Hesap No: 00 158 00 727 999 77 33 Dergi Aboneliği (ücretli)


Haber

Dünya Kırım Tatar Kongresi-nin(BDQK) 22 Mayıs 2009’dekison gününde Ukrayna AkademikMüzikal Tiyatrosunda yapılangenel kurul toplantısında BDQKtoplantıları idare organı olanKoordinasyon Kurulu seçilmişti.BDQK Koordinasyon KurulunaKırım’dan 5, Türkiye’den 3, Ro-manya’dan 2, ABD’den 1, Öz-bekistan’dan 1, Fransa’dan 1,Kırgızistan’dan 1, Almanya’dan1, Polonya’dan 1, Rusya’dan 1ve Bulgaristan’dan 1 olmaküzere toplam 16 delege yer alı-yor.

• Tuncer KALKAY

“Romanya Müslüman TatarTürkleri Demokrat Bir-liği”nin düzenlemiş ol-

duğu “Uluslararası Türk Tatar Millî

Kıyafet Halkoyunları ve TürküleriFestivali”ne katılmak için Kös-tence’ye gelen “Dünya Kırım TatarKongresi Koordinasyon Kurulu”üyeleri 18 Eylül 2010 tarihinde “Ro-manya Müslümanları Tatar TürkleriDemokrat Birliği”nin merkez bina-sında bir toplantı yaptı.

Koordinasyon Kurulu üyesi ola-rak Kırım’dan Refat Çubar, Ali Ham-zin, Ayşe Seytmurat ve AbduramanEgiz; Türkiye’den Mesut Ör; Ro-manya’dan Varol Amet ve SaladinAcıakay’ın katıldığı toplantı basınaaçık olarak yapıldı.

Toplantıya Türkiye’den GenelBaşkan Yardımcımız Murteza Esen-kal ile Genel Sekreterimiz TuncerKalkay, Eskişehir Kırım Halk Bili-mini Araştırma Gençlik ve Spor Ku-lübü Başkanı Recep Şen,

Bulgaristan’dan Asabay CemiyetininBaşkan Yardımcısı Erkan Hüseyin dekatıldı. Romanya basınının ilgi gös-terdiği toplantıyı Kırım’dan RadyoMeydan ve Kanal ATR muhabirleride takip etti.

Toplantıya başkanlık eden RefatÇubar açılış konuşmasında, DünyaKırım Tatar Kongresinin, Koordi-nasyon Kuruluna vermiş olduğuyetki çerçevesinde çalışmaların sür-dürüldüğünü belirtti ve Kongreninele aldığı en önemli konulardan biriolan Kırım Tatar Dili ve Latin alfa-besine geçiş yönünde yapılan ve ya-pılması planlanan çalışmalarhakkında bilgi verdi. Kongreninönümüzdeki yıl toplanabileceğini,bu nedenle Kongreye kadar çalışma-ların hızlandırılması gerektiğini bil-diren Refat Çubar, üzerindedurdukları gazete çıkarma konu-

Dünya Kırım Tatar KongresiKoordinasyon Kurulu Toplantısı

sunda ve tam anlamıyla oturtama-dıkları ofis ile ilgili ihtiyaçlara yöne-lik açıklamalarda bulundu.

Koordinasyon Kurulu üyelerin-den Saladin Acıakay ve toplantıyakatılan Romanya Azınlıklar Müste-şarı Nejat Sali ise Kongrenin maddiolarak desteklenmesi gerektiğini be-lirterek bu konuda bir fon oluşturul-masını teklif ettiler.

Abduraman Egiz tarafından Kon-grenin web sayfası ile ilgili ihtiyaçla-rın dile getirilmesini müteakip, websayfasının tamamlanması ile ilgilimaliyeti karşılamayı Mesut Ör, bilgi-sayar temini ile ilgili maliyeti karşı-lamayı Saladin Acıakay taahhüt etti.

Koordinasyon Kurulu üyelerin-den Nail Aytar’ı vekâleten toplantıyakatılan Genel Sekreterimiz TuncerKalkay, Dünya Kırım Tatar Kongre-sinde alınan kararlar çerçevesinde,yapılan çalışmalar ve oluşturulanprojeler hakkında detaylı açıklama-larda bulundu. Genel Merkezimiztarafından hazırlanan “Maarif Pro-jesi”, “Millî Mekteplere Yardım Pro-

jesi”, “Kiril Harflerinde Basılan Eser-lerin Latin Harflerine Trankripsi-yonu Projesi”, “e-KütüphaneProjesi”nin saGaları ve uygulamalarıile Kırım Tatarcasını teşvik için dü-zenlenen “Dr. Ahmed İhsan KırımlıEdebiyat Yarışması”na yönelik bilgipaylaşımında bulundu. Bu ve ben-zer projelerin hazırlanacak olanDünya Kırım Tatar Kongresinin websayfasında ilan edilmesinin önemi deRefat Çubar tarafından dile getirildi.

Refat Çubar tarafından, 31 Ekim2010 tarihinde yapılacak Kırım Par-lamentosu ve mahalli seçimler ileKırım Tatarlarına karşı iktidar tara-fından sürdürülen Kırım Tatarlarınıparçalamaya ve zayıflatmaya yönelikfaaliyetler hakkında da Koordinas-yon Kuruluna bilgi sunuldu. 10 Ha-ziran 2010 tarihinde UkraynaParlamentosunda kabul edilen ka-nunun Ukrayna hukukçuları veuluslararası teşkilatlar tarafındananti-demokratik görüldüğünü, bunagöre oluşturulacak seçim komisyon-ları ile vekil seçiminde Kırım Tatar-

larının sahip olabilecekleri sayınınyarı yarıya düşeceğine dikkat çekenRefat Çubar; Kırım Tatarlarının tem-silinde, Kırım Tatar halkının irade-sini yok saymaya çalışarak iktidarayakın gruplara verilen tavizler ileKırım Tatarlarını bölmeye, parçala-maya ve zayıflatmaya yönelik faali-yetler hakkında bilgi verdi.

Bunun üzerine toplantıya katılanKoordinasyon Kurulu üyelerinin en-dişelerinin dile getirildiği bir metninhazırlanarak yayınlanması, bu ko-nuda Diasporadaki Kırım Tatar teş-kilatları ile uluslararası kuruluşlaramüracaat edilmesi oybirliği ile kabuledildi. Yine Koordinasyon Kurulutoplantısında; Dünya Kırım TatarKongresi tüzüğünün 2011 yılı Şubatayına kadar, son versiyonunun ha-zırlanması ve yılda en az iki defa top-lantı yapılması, birinci toplantının18 Mayıs 2011 tarihine denk gelenhafta içinde Kırım’da yapılması,ikinci toplantının tarih ve yerinin debirinci toplantıda belirlenmesi ka-rarlaştırıldı.




Türk-Tatar Millî Kıyafet, Halk

Oyunları ve Türküleri Festiva-

line ilk iştirakimizde gördüğü-

müz yoğun katılım ve ilgi bizleri

çok şaşırttı.

• Meryem BAŞKURT

Romanya 16. Türk-Tatar MillîKıyafet, Halk Oyunları veTürküleri Festivali boyunca

konakladığımız Köstence Ma-maia’daki Aurora Otel’den, festi-vale katılanlarla kurulan iletişimaçısından çok verimli geçen dörtgünün sonunda 19 Eylül 2010 günüdönüş yolculuğu için ayrıldık. Biziotelin önünden almaya gelen oto-büslere binerek Romanya’yı geridebırakıyor; ancak oradaki izlenimle-rimizi beraberimizde Ankara’ya gö-türüyorduk. 15 Eylülde Ankara’da

başlayan seyahatimizde son dura-ğımız yine Ankara olacaktı.

Uzun uzun görüşmelerin yapıl-dığı, bizim için kısa süren gezimiziçin Derneğimizin Gençlik Komis-yonu üyeleri olarak çok öncedenhazırlıklara başlamıştık. Aslındaher zamanki çalışmalarımıza bufestival hız kazandırmıştı. Halkoyunları ekibimiz sunacakları dörtgösteri için günler öncesinden pro-valarını yaptılar. Hazırlıklar ta-mamlandıktan sonra 15 Eylülsabahı yola çıkıldı ve sınır kapıla-rındaki pasaport kontrollerinin ar-dından Bulgaristan üzerindenRomanya’ya 16 Eylül gecesi vardık.O sabah Mecidiye’deki Kırım TatarDerneğini ziyaret ettik. Bize Ko-caeli Şubemiz ve İzmir Kırım Ta-tarları Derneği temsilcileri eşlikettiler. Romanya Kırım Tatarları

Derneğinin Mecidiye Şubesi Baş-kan Yardımcısı Bektaş Osmanbaşta olmak üzere dernek üyeleribizi ilgiyle karşıladı. Sayın BektaşOsman bize eski Kırım Tatar adet-lerinden bahsetti. Derneğin KadınKolları Başkanı Ülfet Nubin Türki-ye’deki Kırım Tatar dernekleriyleyaptıkları etkinlikleri anlattı. Der-nekte hazır bulunan ÖğretmenYahya Necdet, eserlerinden bahisaçtı ve Kırım Tatarca yazdığı “Bizde Barmız” isimli şiirini okuyarakdinleyenleri etkiledi. Görüşmeleri-mizin ardından oradan ayrılarakKemal Atatürk Ulusal Koleji’ni zi-yarete gittik. Türkiye Cumhuri-yeti’nin kurduğu bir lise olankolejde Türkiye’den gelen öğret-menlerle tanıştık. DerneğimizGenel Sekreteri Tuncer Kalkay kısabir konuşma yaptı. Konuşmasıyla

Kırım Tatar FestivalindenAkılda Kalanlar

Kırım Tatarcasının unutulmaya yüztutması konusuna vurgu yaptı. SıraMecidiye’de görmemiz gereken enönemli yerlerden biri olan MehmetNiyazi’nin kabrine gelmişti. Pekçok Kırım Tatarının kabrinin bu-lunduğu kabristanda dua ettik.Tuncer Kalkay, Mehmet Niyazihakkındaki bilgilerimizi tazeleyenbir konuşma yaptı. Mehmet Niya-zi’nin anıt mezarının üzerine şairi-miz Çorabatır’ın bir dörtlüğüyazılmış: “Taptap keçme: toqta,tüşün mında bir ölü yatmay/ YeşilYurtqa şavle saçqan quyaş saqlanıptura/ Niyazi dep keçip ketme, tarihoğa kün kesmiy/ Cav cüregin qaltı-ratqan, o bir ottav, o bir bora”. Şii-rin üzerimizdeki etkisiyle oradanSultan Abdülmecid Camii’ne geç-tik. 1856 yılında Sultan Abdülme-cid tarafından yaptırılan cami otarihten beri ibadete açık. CamininTürk imamı bizleri caminin tarihive bugünüyle ilgili bilgilendirdi. Ogün son durağımız “Seminar’ulMusulman”dı. 1901’de kurulanmedresede önemli Kırım Tatar şah-siyetleri yetişmiş. Bunlardan biri deünlü tarihçimiz Kemal Karpat’tır.20 yıl öncesine kadar ayakta olanmedreseden geriye bugün sadeceboş bir arazi kalmış. Bizim için çok

değerli olan böyle bir tarihî mirasınyok olmuş olması çok büyük birkayıp.

17 Eylül 2010 günü 10.00’da baş-layan festival yürüyüşüne KırımTatar millî kıyafetleriyle iştirakettik. Balkonlardan, camlardankorteji izleyen insanlara el sallaya-rak ve Kırım bayraklarını dalgalan-dırarak ilerledik. Yaklaşık bir saatsüren Köstence merkez caddelerin-deki coşkulu yürüyüş sonunda, ikigün boyunca festival gösterilerininyapılacağı kültür merkezine geldik.Köstence Kültür Merkezi önündegösteriler sunuldu. Dans sunumlarıtamamlandıktan sonra kültür mer-kezinden ayrıldık. 12.00-13.00 saat-leri arasında delegasyon başkanlarıKöstence Valiliği ve Belediyesine,15.00-16.00 saatleri aralığında iseRomanya Müslüman Tatar Türkle-rinin Demokrat Birliği Binasına zi-yarette bulundular. Festivalprogramı 17.00’da başladı. Derne-ğimiz dışında, festivale Eskişehir,Bulgaristan ve Romanya’daki KırımTatar halkoyunları ve müzik ekip-leri ile Yalova, Samsun ve Kazakis-tan’dan halk oyunu ekipleri veİnegöl Mehter Takımı katıldı. Katı-lımcı ekipler, programı canlı olarakya da televizyondan izleme imkânı

bulan insanlara Kırım Tatarı kim-liklerini ve kültürlerini unutma-dıklarını dansları ve müzikleriylesundular. Derneğimiz halk oyun-ları ekibi üyeleri festivalin birincigününde iki gösteri sundular. Fes-tivalde Derneğimiz Genel BaşkanYardımcısı Murtaza Esenkal, GenelSekreteri Tuncer Kalkay, KırımTatar Millî Meclisi 1. Başkan Yar-dımcısı Refat Çubar, Kırım TatarMillî Meclisi Dış İlişkiler BölümüBaşkanı Ali Hamzin, Kırım TatarMilletvekili Amet Aledin, RomanyaBaşkonsolosu Füsun Aramaz, Ro-manya Müslüman Tatar Türkleri-nin Demokrat Birliği Başkanı AmetVarol, Kırım Tatar millî hareketininaktivistlerinden Ayşe Seytmurat,Tavriya Millî Üniversitesi KırımTatar Edebiyatı Bölümü MüdürüDoç. Dr. Şevket Yunus, Bizim KırımTeşkilatı Başkanı Abduraman Egiz,Eskişehir Kırım Tatarları DerneğiBaşkanı Mesut Ör ve etkileyici se-siyle pek çok şairimizin şiirini oku-yan Kırım Tatar Şairi Rıza Yusufhazır bulundular. Festivalin 18 Ey-lüldeki 2. günkü programında eki-bimiz üç gösteri sundu veizleyenleri büyüledi. Kaytarmalar,yırlarla geçen iki günkü programınardından izleyicilere Kırım Bültenidağıttık; dergimizi almak isteyen okadar çok kişi oldu ki elimizdekidergileri tükettik.

Kırım, Romanya ve Bulgaris-tan’dan festivale katılan ekip üyele-riyle biz gençlik komisyonu olarak,koordinasyon kurulu üyeleriyle dedernek yöneticilerimiz olumlu gö-rüşmelerde bulunduk. Rıza Yusufve Şevket Yunus’la mülakat yapmaimkânını da elde ettik. Herkesadına çok olumlu ve coşkulu geçenKırım Tatarı festivaline tekrar ka-tılma dilekleriyle Romanya’ya vedaettik.



Yorum

Romanya'da yaklaşık 23 milyon

kısmını Kırım Tatarları oluştu-ruyor. Kırım Tatar nüfusununçoğunluğu Köstence, Mecidiye,Tulça, Kılıraş, Oltena, İbrail,Galats, Bükreş şehirlerinde ya-şıyor. Kırım Tatarları bölgede“Caş”, “Karadeniz” gazeteleri,“Hakses” dergisi ve Radyo T ileseslerini dünyaya duyuruyor.

• Tuncer KALKAY

“Romanya MüslümanTatar Türklerinin Demo-krat Birliği”nin davetine

icabet ederek 16-18 Eylül 2010 tarih-leri arasında Köstence’de 16. düzen-lenen “Uluslararası Türk Tatar MillîKıyafet Halkoyunları ve TürküleriFestivali”ne Derneğimiz Genel Mer-kezince de iştirak ettik.

Kırım Tatar diasporasının,önemli yerleşim yerlerinden biriolan Dobruca’da yapılmış olması,festivale ayrı bir anlam yüklemişti.Bilindiği gibi Köstence ve Tulça şe-hirlerinin olduğu Kuzey DobrucaRomanya’da, Silistre ve HacıoğluPazarcık şehirlerinin olduğu GüneyDobruca, Bulgaristan’da bulunmak-tadır. Bu festival ile her iki Dobru-ca’da da ne derecede Kırım Tatarkimliğinin korunabildiğine veKırım Tatar kültürünün yaşatılabil-diğine şahit olduk.

Özelikle, festivalin düzenlendiğive tahminen 35 bin Kırım Tatarınınyaşadığı Kuzey Dobruca bölge-sinde, kalabalık gruplar halinde teş-kil edilen Kırım Tatar halkoyunları

ve müzik topluluklarının gösterile-rini zevkle seyrettik. Yirmiden fazlaşubesi bulunan “Romanya Müslü-manları Tatar Türklerinin Demo-krat Birliği”nin neredeyse herşubesinde, en az bir halkoyunları vemüzik grubu oluşturulduğunu, bugrupların da gerek millî kıyafetiylegerek oyun figürleriyle gerekse mü-ziğiyle özgünlüğünü koruyarakVatan Kırım’a ne kadar yaklaşabil-diğini gördük. Hele hele, köylerdebile bu ekiplerin oluşturulabilmesive festivalde icraatlarını layıki ileyapabilmesi, Dobruca’daki havayıdaha sağlıklı teneffüs edebilmemizisağladı.

Bu yönüyle bakıldığında “Ro-manya Müslümanları Tatar TürkleriDemokrat Birliği”nin gerek merkezgerekse şube yöneticileri ile festivalsorumlularını ayrıca tebrik etmekgerekir. Tabii ki bu vesile ile Bulga-ristan’da bulunan Güney Dob-ruca’da yaşayan Kırım Tatarlarınınkültürlerinin yaşatılmasında ve ser-

gilenmesindeki başarıyı da paylaş-mış olduk. Tahminen 5 bin KırımTatarının yaşadığı Bulgaristan’daoluşturulan bu yapı, diyalogumuzahızlı bir şekilde yansıdı. Gerek Tür-kiye’den yapılan katılım gerekseVatan Kırım’ın kokusunu ve hava-sını taşıyan gruplar festivale ayrı birrenk kattı. Bu çerçevede uluslararasıKırım Tatar festivalinin başarılı birşekilde eda edilmesindeki memnu-niyetimizi de paylaştık.

Yine bu vesile ile Köstence’yebağlı, Kırım Tatarlarının yoğun ola-rak yaşadığı Mecidiye kasabasını zi-yaret etme imkânı bulduk.Dobruca’daki Kırım Tatarlarınınönemli liderlerinden olan Öğret-men ve Şair Mehmet Niyazi’yi Me-cidiye’deki kabri başında dualarederek andık. Kırım Tatar KurultayHükümetinin çağrısı üzerine 1918yılında Kırım’a giden, o vakit Ak-mescit’te yayınlanan “Hak Ses” ga-zetesinin başyazarlığını yapanMehmet Niyazi bir süre Bahçesaray

Dobruca’daKimlik Mücadelesi

1924 yılındaki Seminar öğretmen ve talebeleri

kişi yaşıyor. Nüfusun 35 binlik


Millî Eğitim Müdürlüğü görevini deyürütmüş; Kurultay Hükümetinindağıtılması üzerine, Romanya’yadönerek, vefat ettiği 29 Kasım 1931tarihine kadar Mecidiye’de bulunan“Seminarul Musulman” (MecidiyeÖğretmen Okulu)’ daki görevinedevam etmişti.

Emel dergisinin teşebbüsüyleMehmet Niyazi adına yaptırılananıt, 1935 yılında, diasporadakiKırım Tatarlarının lideri Cafer Sey-dahmet Kırımer’in başkanlığındakikalabalık bir heyet tarafından, tö-renle Mecidiye MezarlığındakiMehmet Niyazi’nin kabrine yerleş-tirilmişti.

Bu anıt mezardan sonra, Meh-met Niyazi’nin de uzun yıllar öğret-menlik yaptığı, Müstecib Ülküsalgibi liderlerin, Kemal Karpat gibibilim adamlarının yetiştiği, pek çokKırım Tatar aydınının filizlendiği“Seminarul Musulman”ı da ziyaretetmek istedik.

Ancak gördüğümüz manzarakarşısında donakaldık. Donakaldık,çünkü, aynı okulu 1990 yılında ziya-ret ettiğimizde, pek bakımlı olmasada binası yerinde duruyor iken şuanda “Seminarul Musulman”a aithiçbir şey görünmüyordu. Şaşırdık,çünkü var olma mücadelesinde tır-naklarıyla kazıyarak edindiklerine

bakarak, sahip oldukları değerlerikoruyamayan bir milletin çelişkisiniyaşadık.

Her ne kadar bizim gözlemledi-ğimiz 20 yıllık bir süreç olsa da as-lında 1990’lı yılların ortalarında bueserin yağmalanmaya, malzemele-rinin çalınmaya başladığını anladık.Uzunca bir süre devam eden yağ-malama sürecinde, kiremitlerin,tuğlaların, ağaçların tek tek söküle-rek çalındığını ve buna da ses çıka-rılmayarak seyirci kalındığınıanladık.

Ne böyle bir millî eserin yağma-lanmasına ne de böyle bir yağmala-maya ses çıkarılmamasına gerekçebulmak hiçbir şekilde kabul edile-mez. Tarihî eserlerimiz de millîkimliğin bir parçasıdır. Tarihi olma-yan, eserlerini koruyamayan birmilletin kendi kimliğini korumasıda pek kolay olmayacaktır.

Dobrucada’ki tek yüksek tahsilmedresesi olan ve 1610 yılında kuru-lan Babadağı’ndaki “Gazi Ali PaşaMedresesi” 1901 yılında Mecidiye’yenakledilmişti. Mecidiye’de 1901 yı-lında inşaatı tamamlanarak eğitimeaçılan bu okul “Seminarul Musul-man” (Müslüman Seminarı ya daMecidiye Seminarı) adı ile faaliyet-lerine 1967 yılına kadar devam et-miştir. 2000’li yıllara kadaryağmalanarak ortadan kaldırılanokul binasının tapusunun bulun-maması ve bahçesi içerisinde başkatarihî kalıntıların bulunması, aslınauygun olarak tekrar inşasını daha dazorlaştıracak gibidir.

Romanya’daki Kırım Tatar teşki-latlarının düzenlediği Kırım Tatarfestivali, ne kadar başımızın dik ol-masını sağlamış olsa da “MecidiyeSeminarı”nda gördüğümüz ya dagöremediğimiz manzara da o derecebaşımızın öne eğilmesine nedenoldu!Mehmet Niyazi’nin Kabrine dikilen Anıtın Açılışı 1935

2010 yılındaki Seminar yeri



Festival kapsamında 25 Ekimgünü Kırım’dan gelen genç yır-cımız Afize Yusuf-kızı ve derne-ğimiz halk oyunu ekibininşenlendirdiği Kırım Gecesi, Eti-mesgut’ta yaşayan çok sayıdaKırım Tatarı tarafından coş-kuyla izlendi.

• Ekrem Burak ŞAHİN

Etimesgut Belediyesinin bu yıl7. sini düzenlediği Uluslar-arası Anadolu Günleri Kültür

ve Sanat Festivali, birçok dernek,kuruluş ve Türk devlet ve akrabatopluluklarının temsilcilerinin katı-lımı ile 17.09.2010 tarihinde başladı.Bu festivale Kırım Tatarlarını tem-silen, Genel Merkezimiz de katıldı.Bu vesile ile Dernek Genel Merkezi-miz Kırım Tatar mutfağını ve kültü-

rünü de bütün yönleri ile ziyaretçi-lere tanıtmaya gayret etti.

23 Derneğin katılımı ile gerçek-leşen festival, Kent Konseyi önün-den saat 16.00’da EtimesgutBelediye Başkanı Enver Demirel’inde katılımıyla başlayan yürüyüş kor-tejinin festival alanına gelmesi ilebaşladı. Festivalde gün boyuncastandlarda, katılımcılar kendi kül-türlerini tanıttılar. Kırım TürkleriKültür ve Yardımlaşma DerneğiGenel Merkezi olarak açılanstandda Kırım Tatar mutfak kül-türü, millî kıyafetleri, tarihi ve ede-biyatı ile ilgili yazılı ve görselyayınları ve Kırım Tatarlarının sür-günü her yönüyle ziyaretçilere tanı-tıldı.

Festivalin diğer günlerinde destandımıza ilgi büyüktü. Türki-ye’nin çeşitli yerlerinden gelen

Kırım Tatarları, standımıza gelerekGenel Merkezimiz ve çalışmalarıhakkında bilgi edindi. Bunun yanısıra diğer dernek yöneticileri ve ka-tılımcıları da derneğimizin standınıilgi ve beğeni ile ziyaret edip çalış-malarımızdan ve Kırım’da yaşayanvatandaşlarımıza yönelik ilgi ve des-teğimizden dolayı bizlere teşekküretti.

Festivalin 1. gününden itibarenstandımızda yapılan çibörek birçokkişi tarafından ilgi ve beğeniyle kar-şılandı. Kırımlı sanatçımızın sahnealdığı akşam, bütün protokole Der-neğimiz tarafından ikram edilen çi-börek beğeni ve takdir gördü.Standımızda sergilenen kitaplar, re-simler, CD ve DVD şeklindeki yırlarve şiirler birçok ziyaretçi tarafındanilgi görürken 18 Mayıs 1944’te Kı-rım’da yaşanan sürgün olayını konu

Etimesgut 7. UluslararasıAnadolu Günleri Festivali

alan Kırım Tatarı ressam RüstemEmin’in tabloları standımızı ziyaretedenlere, o kara günleri yeniden ha-tırlattı.

Festivalin 9. gününde Derneği-miz halkoyunları ekibi sahne aldı vebirbirinden güzel Kırım halk dans-larını sergiledi ve büyük alkış aldı.Derneğimiz halk oyunları ekibininardından sahne alan, Kırım’dangelen sanatçımız Afize Yusuf-kızı,söylediği birbirinden güzel KırımTatar yırları ile seyircilerin beğeni-sini toplamayı başardı.

Festivalin kapanış gününde dü-zenlenen defilede Derneğimiz,Kırım Tatar Millî kıyafetleri ile gözdoldurdu. Defilenin ardından Eti-mesgut Belediye Başkanı Enver De-mirel festivale katılan dernek veülke temsilcilerine plaket takdimetti. Kırım Türkleri Kültür ve Yar-

dımlaşma Derneği ve Dr.Ahmedİhsan Kırımlı adına hazırlanan pla-ketler, Genel Başkan YardımcımızMurtaza Esenkal ve Dernek GenelSekreterimiz Tuncer Kalkay’a tak-dim edildi.

Festivalin 9. ve 10. günlerindestandımızda çiböreğin yanında kö-

bete de ikram edildi. Yoğun ilgininyaşandığı 9. günde, Kırım’dan gelensanatçımız Afize Yusuf-kızı’nın dabulunduğu standımızda hem halkdansları ekibimiz hem yönetim ku-rulu üyelerimiz hem de Kırım Tatarıvatandaşlarımızın iştirak ettiği kay-tarma coşkulu bir şekilde icraedildi. Standımıza ilginin yoğun birşekilde yaşandığı festivalin son gü-nünde, festival coşkusu gece geç sa-atlere kadar sürdü. Festivalöncesinde, festival süresince ve fes-tivalin bitiminde başta Derneğimizgençlik komisyonu olmak üzere,derneğimiz yönetim kurulu üyeleri,gerek organizasyon gerekse plan-program ve katılım olarak gereklidisiplinli çalışmayı göstererek Kırımve Kırım Tatarlarının tanıtımını ba-şarılı bir şekilde gerçekleştirdi.




Arkadaşlar! Hürriyet güneşi doğ-duğu günden biz hanımlar insangibi yaşamaya hak kazandık, bili-yorum. Kendi isteklerimizi mey-dana getirmek için bizlere dahicemiyet yapmak lazım idi.(*)

• Necla KALKAY

Derneğimiz “Kadınlar Komis-yonu” 2010-2011 dönemi ça-lışmalarına 26 Eylül 2010

tarihinde, Dernek binasında yapmışolduğu toplantı ile başladı.

Necla Kalkay’ın, Kadınlar Komis-yonunun faaliyetlerinin genel çerçe-vesine yönelik olarak yapmış olduğusunum ile başlayan, yeni döneminilk toplantısında, tanışma amaçlıolarak planlanmasına rağmen, yeni

dönemde yapılabilecek faaliyetlerüzerinde de yoğun değerlendirme-ler yapıldı.

Kadınlar Komisyonu toplantısınaKırım –Akmescit’ten katılan AfizeYusuf Kızı da yapmış olduğu Kırımmotifleri ile ilgili grafik tasarımla-rına ait bazı çalışmalarından örnek-ler sundu. Cam üzerine işleyerektoplantı sırasında yarattığı eserini deDerneğimize hediye ettikten sonra,Kırım Yırlarından oluşan repertuarıile toplantıya renk katan Afize YusufKızı’na, piyanoda Seran Alim, ke-manda Fethiy Kurtiy Şahin, flütteTürker Yüksel’den oluşan “AnkaraKaytarma Band” eşlik etti.

Kırım Tatar kadınlarının maha-retli elleri ile yapılan Kırım Tatar

hamur işi yemekleri de toplantıdayerini almakla kalmadı, “ÇibörekGünü” adı ile 9 Ekim 2010 tarihindede bir organizasyon yapılması ka-rarlaştırıldı.

Dernek binasında 9 Ekim 2010tarihinde Derneğimiz Kadınlar Ko-misyonu tarafından tertip edilen“Çibörek Günü” de yoğun bir ilgi ilekarşılandı. Bizzat Kadınlar Komis-yonu üyeleri tarafından pişirilerektakdim edilen 1000 adete yakın çi-böreği tatmak, yalnızca Ankara’dayaşayan Kırım Tatalarına değil,Vatan Kırım’dan, İstanbul, Eskişehir,Konya, Kırıkkale’den gelen KırımTatarlarına da nasip oldu.

(*) 19 Ağustos 1917’de Akmescit’te topla-nan Kadınlar Kongresinde Şefika Gaspıra-lı’nın yaptığı açılış konuşmasındanalınmıştır.(Şefika Gaspıralı’nın hatıralarından)

Kadınlar KomisyonumuzdaHareketlenme


“Tercüman”ın açtığı kapıdan

geçip Şefika Gaspıralı’nın

Âlem-i Nisvan dergisi ile ortaya

çıkan Kırım Tatar Kadınlar Bir-

liği, Romanya Müslüman Tatar

Türkleri Demokrat Birliği Ka-

dınlar Teşkilatı ve Arzı dergisi

ile ivme kazanan Kırım Tatar

Kadın Hareketi gün geçtikçe

daha da güçleniyor.

• Gayana YÜKSEL

Osman BAYRAMALİ

QHA

Adını Bahçesaray’da türbesibulunan, Toktamış Han’ınkızı Nenkecan Hanım’dan

alan kadınlar kulübü 14 Eylül2010’da faaliyete başladı. Kulübünkurucuları, “Yañı Dünya” gazetesiçalışanı Zera Bekir, Kırım Mühen-dislik ve Pedagoji Üniversitesi KırımTatar ve Türk Edebiyatı ÖğretimÜyesi Leniyara Selim ve Kırım Mü-hendislik ve Pedagoji ÜniversitesiKırım Tatar ve Türk Dili bölümü öğ-retim üyesi Nazle Yahya’dır. “KözAydın” sivil toplum teşkilatı başkanıZarema Hayredin de açılışta yardı-mını esirgemeyenler arasındadır.

Kulübün açılışına KİPU KırımTatar ve Türk Dili Bölümü BaşkanıEmine Ganiye, şarkıcılar Gulizar

Bekir, Afize Kasara, Afize Yusuf-kızı,Asker Anneleri Komitesi BaşkanıAliye Finenko, modacı MayreLüman, KİPU öğretim görevlisi Ul-viye Ablay, Kırım Televizyonu KırımTatar Stüdyosunun bayan çalışanlarıve ATR televizyonu çalışanları ka-tıldı.

Kulüp, Kırım Tatar dilinin, tari-hinin, halk sanatının, geleneklerininöğrenilmesi amacıyla edebiyat prog-ramları ve bilimsel saha araştırma-larını düzenleme; kadınların yurtdışında öğrenimini, uluslararasıkonferanslara ve programlara katılı-mını sağlama, basılı ürünlerini çı-karma; çeşitli yarışmalar ve el sanatıfuarları düzenleme gibi faaliyetlerdebulunmayı planlıyor.

Nenkecan Kırım TatarKadınlar Kulübü



Dilaver Osman’ın ve Afize Ka-sara’nın seslendirdiği güzelKırım Tatar yırlarımıza RefatMamed daresi ile eşlik etti.Yoğun katılımın yaşandığı KırımGecemiz sonrası Keçiören’denkatılımcılar ile Kırım Tatar eviönünde hep birlikte kaytarmaoynayıp şenlendik.

• Burak ATMACA

Keçiören Belediyesi’nin bu yılKeçiören Belediyesinin buyıl ikincisini düzenlediği

Uluslararası Ramazan Etkinlik-leri’ne geçen yıl olduğu gibi bu yılda katıldık. Keçiören Belediye Bina-sının yanına kurulan etkinlik ala-nında Ramazan ayının ilk on

gününde Kırım Tatar Evi’nde misa-firlerimizle buluştuk.

İlginin yoğun olduğu evimizdemisafirlerimiz standlarımızda Kırımve Türk dünyası ile alakalı birçok ki-taba, ünlü ressamımız RüstemEmin’in yapmış olduğu eserlereulaşma imkânına sahip oldular veaynı zamanda Kırım Tatar müziğinidinleme ve Kırım’ın güzellikleriniizleme fırsatı buldular.

Yine aynı etkinlikler kapsamında19 Ağustos Perşembe akşamı Derne-ğimiz ve Keçiören Belediyesinin bir-likte düzenlediği Kırım Gecesi'ndeKırım'dan gelen meşhur yırcılarımızDilaver Osman ve Afize Kasarasahne aldılar. Konser öncesinde

Kırım Tatar Evi’nin açılışını sanatçı-larımız ve Genel Merkez BaşkanYardımcımız Murteza Esenkal ileyapan Keçiören Belediye BaşkanıMustafa Ak, dünyanın dört bir ya-nından farklı renkleri Keçiören’debuluşturduklarını belirterek “Geç-mişte beraber olduğumuz, birçokşeyi paylaştığımız kardeşlerimizlebugün Ramazan’ın ruhuna uygunbir şekilde bir aradayız. Kırımlı kar-deşlerimiz tarihte çok acı çektilerama şimdi dimdik ayaktalar. Hiç yı-kılmadılar, umutlarını ve mücadele-lerini hiç bırakmadılar.” dedi. Açılışsonrasında sahneye geçen sanatçıla-rımız, Keçiörenlilere Kırım’ın hava-sını getirdi. Dare sanatçısı RefatMamed’in eşlik ettiği Dilaver

Keçiören Ramazan EtkinliklerindeKırım Rüzgârı Esti

Osman ve Afize Kasara, hem kendisöyledikleri şarkıları hem de Türki-ye’de yaşayan Kırım Tatarlarının sev-diği şarkıları seslendirdiler. AyrıcaGenel Merkezimiz Halk OyunuEkibi de gösterileriyle bu gecede yer

aldılar ve Afize Kasara ve Dilaver Os-man’a eşlik ettiler.

Gece sonunda Keçiören BelediyeBaşkanı Mustafa Ak, sanatçılarımızaplaket, derneğimize ise lale deseniişlenmiş bir ebru hediye etti. Kırım

Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Der-neği Genel Merkezi olarak geleceketkinliklere de katılım isteğimizidile getiriyor ve Keçiören Belediye-sine ve Keçiörenlilere bizleri ağırla-dıkları için teşekkür ediyoruz.

Derneğimiz tarafından hersene gerçekleştirilen fitre vezekât toplama işlemi sıra-

sında derneğimize elden teslim edi-len ve derneğimiz banka hesabınayatırılan paralar hayırseverlerin is-teği doğrultusunda gerek Vatan Kı-

rım'dan Türkiye'ye okumaya gelengençlere gerekse de Kırım'daki ihti-yaç sahibi soydaşlarımıza gönde-rildi. Bu kapsamda toplanan 8 bin621.75 TL'den banka masrafları dü-şüldükten sonra 4 bin 603.17 TLkarşılığı alınan 3 bin 40 A.B.D. Do-

ları* Kırım'daki ihtiyaç sahiplerinegönderildi. Geri kalan yaklaşık 3 bin950 TL ise Kırım'dan öğrenimleriiçin Türkiye'ye gelen gençlere dağı-tıldı. İbadetlerini derneğimiz aracı-lığıyla gerçekleştiren hayırsevervatandaşlarımız:

Ahmet BASANAhmet BASANArzu ÖZDENAyşe BAYARAyşe Burçak ŞAHİNAyşe DOĞANERBarbaros DEMİRSOYBatur YÜKSELBeyan ERGEBurak DEMİRSOYCemil ÖZBAYCengiz COŞAN ve AilesiCengiz GEYLAN ve AilesiCevriye Güngör SÖYLEMEZD. Murat AKTAŞDilber KANŞAY

Emre DEMİRSOYErdal SOLMAZFatih ÇELİKFatih ERGEFikret KIZAVULFikret Seyfi KAÇARGökhan BOLLUKHakan KIRIMLIHasan ERGEHasan Hüseyin KARAÇINARHatice Gülriz ERGEHilal BAYARHüseyin ERDEMHüseyin Mesut ÖZDENHüsna DEMİRSOYIşılay IŞIKTAŞ SAVA

İpek Duru BAYARİsmail SARIKAMIŞİsmail TONGUÇMithat KANDEMİRLİMurat BATIRMurat KAYAMurat PEKTAŞMustafa YEŞİLMustafa YÜKSELNail AYTARNamık Kemal BAYARNazif GÜNGÖRNazmi BİLİCİNur ŞEKEROrhan YALÇINKAYAOya Deniz ÇONGAR

Perihan PEKTAŞPınar BALKANLIOĞLURabia Bahar AKARPINARRavil AGİŞRecep Metin SOYDALRıfat BAYBÖRÜRuşen ERSOYSaadet ASLAN BAYARSebika AĞIRALSema KARAASLANŞükrü AKTARANSerkan SAVATülin ESKİKURT ve AilesiÜmit YÜKSELZafer Cahit TOFTA ve Ailesi


Ulusal kanallardan Ülke Tv’deyayınlanan “Ülke’de İftar” adlıprogramın 19 Ağustos 2010 tarihin-deki canlı yayın bölümüne, Derne-ğimiz Genel Sekreteri TuncerKalkay 19.40-20.20 saatleri ara-sında konuk olarak katıldı.

Programda, Kırım’dan Anado-lu’ya göçler ve Kırım Tatarlarınauygulanan sürgünler hakkındabilgi veren Tuncer Kalkay, özellikle,18 Mayıs 1944 sürgününde KırımTatarlarının maruz bırakıldığı in-

sanlık dışı vakalardan ba-zılarını anlattı.

Büyük sürgündensonra, Kırım Tatarlarınınvatanlarına dönüş yo-lunda verdiği mücadele-lere değindikten sonra,Vatan’da yerleşebilmek vemillî kimlikleriyle var ola-bilmek için ihtiyaç duydukları des-teği de İslam Âlemi ve TürkDünyasından beklediklerini belir-ten Tuncer Kalkay, aynı akşam,

Derneğimiz Genel Merkezi ile Ke-

çiören Belediyesinin birlikte dü-

zenlediği “Kırım Gecesi”ne bütün

Ankaralıları davet etti.

Fitre ve Zekâtlar Yerlerine Ulaştırıldı

(*) dönemin döviz kuru = 1.5142 TL / 1.00 ABD $

Ülke TV’de Kırım


Söyleşi

Etimesgut Belediyesiniñ bu sene7-sini tertip etkeni HalqaraAnadolu Künleri Medeniyet veSanat Festivaline qoşulmaq içünTürkiyege kelgen ve festivalprogrammasında 25 Sentyabr2010 künü ötkerilgen Qırım Ge-cesinde icra etkeni dülber Qı-rımtatar yırlarnen tantanalı birmerasimni bizlerge yaşatqanyaş ve istidatlı yırcımız AfizeYusuf-qızınen yapqanımız su-betni diqqatıñızğa teklif etemiz.

• Oya Deniz ÇONGAR

Afize Yusuf-qızı kimdir desekbizge özüñüzni nasıl tanış etesiz?

Halqımız sürgün etilgen soñ,menim qartbaba-bitalarım da Ur-kutsa, Şulli (Aqyar, Balaqlava ra-yonı) ve Özenbaş (Bağçasarayrayonı) köylerinden Özbekistanğatüştiler. Umum halq ğayemiz bizni

ep Qırımğa köçmek çağıra edi. Afsuzki, 70-80-ci seneler Qırımda yerleş-mek pek qıyın edi, onıñ içün bizimqorantamız 85-ci senede Melitopolşeerine köçti (Ukrayna, Zaparijskaoblast). 1988 senesinde, tamam Me-litopol şeerde men dünyağa keldim!1,5 yaşında olğanda qorantamız Qı-rımga, Aqmescit şeeerine köçip yer-leşti. Üç yaşında olğanda, Qırımdailk açılğan qırımtatar bala-bağçagruppasına qatnadım. Balalıqta,oyuncımız Munir Ablay ve yırcımızServer Kakuranıñ ‘Teselli’ ansam-bline qatnay edim. Maña aşılağanVatanımızğa, medeniyetimizge, sa-naatımızğa büyük sevgi icadımdatemel olğan.

2005 senesinde Qırım müendis-pedagogika universitetke, Sanaat fa-kultetine, Tasviriy-ameliy sanatbolügine kirip, özümni kene qırım-tatar sanatınen bağladım. Zenaatım– ressam, grafikalı dizayner. Bizimmeşur ressamımız, öz işiniñ büyükusta – Rustem Emin – ilk ocam edive oquğan beş yıl devamında res-samcılıqqa büyük sevgini aşladı.

İcadiy yoluñuz ne vaqıt baş-ladı?

Birinci sınıfta oquğanda, univer-sitetimizde yır konkursı ilan etildi.Men de öz küçümi sınap baqmağaistedim. Finalğa keçip, vazifemiz –yañı türkü yazmağa edi. Men muzı-kanen sözlerini yazıp, acayip çalğıcı-mızğa Ahtem Bulatovğa yırımıyazmağa ricada bulundım. ‘Senmenim yüregimde’ yazğan yırımnenkonkursta iştirak ettim. Baş jüriazası olğan Uryane hanım Kencikay,

maña büyük qıymet kesip, bu işnimutlaqa devam etmekni ve halq yır-larımıznı icra etmekni nasiat etti.Ondan soñ men ilk halq yırını yaz-dırdım, ve tamam 5 yıl evelsi ‘Baharkelse’ yırımıznen profesyonel sanağaçıqtım. O vaqıt maña, ‘Peşraf’, ‘Şel-lale’ ve başqa festivallerniñ teşkilat-çısı Seyran Mambet qol tutıp,konsertlerge ve Qırımnıñ çeşit şeer-lerde keçirilgen festivallerge davetetmege başladı. Bunen icadiy yolumprofesyonel sanada başlandı. Ondansoñ daa çoq halq yırlarımıznı yazdı-rıp, öz halqımıznı quvandurmağa tı-rıştım. Alim Aydamaq aqqında‘Alim, Alim demekten’ yırımıznı icraettim, türk halqlarda belli olğan‘Kene seni sevecegim’ yırını yazdır-dım.

Bu sanatnı icra etkende esasmaqsadıñız nedir?

Esas ğayem – bu eski, aman amanunutılğan halq yırlarımıznı canlan-dırmaq, olarnı kene meydanğa çı-qarmaq. ‘İç bir bülbül’, ‘Senikördükçe’, ‘Ahtem’, ‘Erecebim’, ‘Yük-sek minare’, ‘Demirciler’ türkülerinican-yürekten keçirip, sevimli hal-qıma icra etem! Bu işte maña bizimmeşur çalğıcılarımız büyük yardımköstereler. Olarnıñ arasında AhtemBulat, dareci Refat Memet, kemaneciRustem Kurtmemet, trampeci Mar-len Halil ve başqalar. Daa çoq güzelyırlarını yazmağa isteyim, inşalla.Kelecekte albom çıqarmağa niyetimbar, çünki o tek Qırımda yaşağanlaradegil de, dünyanıñ er köşeçikte olğanvatandaşlarımızğa yırlarımıznı din-lemege çare bere bile.

İstidatlı Yırcımız AfizeYusuf-Qızı

Yırlarımıznı icra etken başqayırcılarımız ve Qırımtataryırları-nıñ keleceği sizge ne tüşündüre?

Bu kün halq yırlarımıznı büyükustalıqnen Afize Kasara, DilaverOsman, Arsen Osman icra eteler.Olarğa baqıp, yañı nesilimiz temel-linen halq yırlarımıznı icra etmekogrenmeli, amma elbette SabriyeErecep, Ediye Topçı, ZeynebLüman, Fevzi Bilal ve diger klassikyırcılarımız ep nümüne qalmalı.Esası – bu yırlarımıznı göñlündenkeçirmek, tek o vaqıt yırnıñ ruhucoyulmay. Bu kün bu büyük prob-lem, çünki er biri halq yırını kereklikibi yırlap olamaz. Eñ qıyını, yırnıñmanasını anlamayıp, onı icra eteler.Elbet bunıñ neticesi hayırlı olmaz.Amma men eminim, halq yırı yaşar.

Yañı nesilimiz çoq istidatlı. Bu kün10-15 yaşında ballarımız, sanki hal-qımıznıñ başına tüşken butün ağır-lıqlarını is etip, buyük istidatinenyırlarımıznı icra eteler. Halq yırıdaima biznen beraber yaşay edi veinşalla yaşaycaq!

Türkiye içün siziñ nasıl fikirle-riñiz bar?

Türkiyege birinci kere keldim,pek begendim. Müit pek sıcaq, erkesni anlaysıñ, aytqan laflarım baş-qalar içün de anlaşılğan. Türk halqı -bizim qardaş halqımız, olarnenözüñni pek yahşı duyasıñ, ammakene de er bir insan içün onıñ yaşa-ğan yerinden yahşısı olmaz. Cemi-yetñizni de pek begendim. Çoqsamimiy, güzel insanlarınen tanışoldım. Bulunğan vaqıtım lafları-mızğa ep yetmedi. Meni qarşılağan,musafir etken ve vatan yoluna ozğar-ğan insanlara can-yürekten teşek-kürlerimni bildirem. Kezintiden pekmemnün qaldım.

Soñki olaraq bizge Türkiyedetanış olğan Qırımtatarlar aq-qında tüşünceleriñizni aytar-sızmı?

Evel, vatanımızda tış yaşağan qı-rımtatarlarnen şahsiy tanış olma-ğanda, men olarnı başqaca tasavurete edim, amma olar menim tüşün-celerimden farqlılar. Samimiy, sıcaq,açıq-göñüllü, vatanperver, milleti-mizni qayğırğan, pek yahşı insanlarmenim içün çoq sıcaq teessüratlarqaldırdılar. Öz tuvğan tilinde tırışıplaf etken, öz urf-adetlerimizni saqla-mağa ve olarğa esaslanıp ayatlarınıqurmağa tırışqan, halqımıznıñ vazi-yeti aqqında aberdar olğan, olarnenberaber er meseleni qasevet etkeninsanlar meni ayrette qaldırdılar!Olarğa maşşalla deyim ve can-yürek-ten Vatanımızda yaşamağa tileyim.Er bir insan içün Vatanına yoludaima açıq olsun, öz aziz tuvğan top-raqlarda yaşamaqlar Alla nasip etsin!



Edebiyâtımızdan

• Meryem BAŞKURT

Kalplerde özüne mahsus yeralmaq muvafaqiyetine ergenpak az şairden biri Eşref

Şemi-zade. Şiiriyetiniñ temeli özgünyazmaq olğan ve bunı bütün eserle-rinde başarıp olğan şairniñ “Özün-çelik” şiirinde körmege mümkün:

“Güzellikke soñsız beril,

Öziñe has ol, şiirim!

Öziñe has olalmasañ,

“Lav!” etip yan, öl, şiirim!”

Onın aqqında laf etken kişilerniñbaş sözi şairiyetiniñ özgünlügi ola.İlki şiirinden soñki şiiriñe qadar hiçhususiy çizgisinden şaşmağan. İlkşiiri “İlki Sevgi” 1923, soñ şiiri “Yüre-gime” 1978 senesi yazılıp alınğan. Bi-rinci nazm eserinde “Yaşamaq,sevilmek, sevmek istiymen.” depayatqa ümütle baqqan yaş yüreginenbir Şemi-zade, soñki nazm eserindeise “Çareñ olsa, toqtamay tur, teprenbir qaç yıl daa…” diyerek ömürüniñsonuna yetkenini anlağan bir Şemi-zade… 70 yıllıq ayatınıñ soñ künle-rinde yazğan şiiriniñ astına,ölümniñ yaqlaşqanını anlap not tüş-ken: “Bu şiir soñki şiirim olsa kerek.Elvida, ulu, hor, bahıtsız halqım!” Erdaim his etkenlerini yazğan şair, sonkünlerinde ölümniñ nefesini hisetken. Moskvada 1978 senesi vefatetkende “Ayatım sönse de…”şiirindeistegeni kibi Qırımda Aq-çora kö-yüne defn etildi.

Moskvada bitken bir ayatnıñ başıKezlev edi. 1908 senesi 21 iyünde

dünyağa kelgen Şemi-zadeniñ ba-bası halq ocası edi. Kiçkene ekendeköylü ayatınen, qırımtatar halq ağızyaratıcılığınen tanış ola ve KezlevRüşdiye mektebiniñ tatil künlerindeçöl köylerindeki aqrabalarında qala.Taa o vaqıtlarda qorantasına yiber-gen mektüplerini çıñlar tarzındayaza. Edebiyatnen alâqadar olacağıo çağlardan belli olğan şair rüşdiye-den soñ ketken mektepte qolyaz-ması bir jurnal çıqarmağa muvafaqola bile. “Quvan” (balqurt sepeti)adınen çıqarğan 24 saifelik resimli

jurnalda öz şiirlerini, tercimeleriniyayınlay. Şair matbuatqa ilk adımınböyle ata ve devamı da kele. 1927 yılı“Köz aydın” jurnalınıñ muarrirlerin-den biri ola. Mında beraber çalışqanAsan Sabri Ayvaz, Abdullah Lâtif-zade kibi namlı ediplerden pek çokşey ögrene. Aynı yıl içinde 1.Bütün-qırım til konferentsiyasına, 1929 se-nesi de 2. Bütünqırım tilkonferentsiyasına iştirak etti. Tekşahsi eserler neşretmeknen qalmayaynı zamanda da tercimeler yapa.Servantesniñ “Don Kihot” kitabınıqırımtatarcağa tercime ete. Qırım-tatar tiline yapqan tercimelerinenpek büyük hızmette buluna. O va-qıtlarda özüniñ eserleriniñ de sene-ler soñ başqa tillerge tercimeetilecegini belki de bilmey edi. Amataa 25 yaşında ekende adı Sovet Ent-siklopediyasına kirsetile. Vaqtınıeser vererek ve aktif şekilde çalışa-raq keçirgen şair bu yıllarda meşürpoeması “Dneprelstan”nı yaza, SSSRyazıcılarınıñ birinci syezdinde (kon-gre) delagat ola. Oquvına da arabermey ve kinematografiya (filmci-lik) instituna kire. Belki de onıñ enbilingen poemalarından biri “Bağça-saray çeşmesi”dir. Bu eserni o Han-saraydaki Közyaş Çeşmesi içünyazğan Rus şair ve yazıcı Puşkinnin

Qırımtatar Halq YaratıcılığıUstazı Eşref Şemi-zade

Çareñ olsa, toqtamay tur, tepren bir qaç yıl daa,

Ta anamnıñ qarnından eşim olğan yüregim!

Kuçten tüşip toqtasañ da, iç te öpkem yoq saña,

Çünki sen de menim kibi pek iprandıñ, yüregim!(*)

eserinden (Bahçisarayskiy Fontan)qırımtatar tiline tercime ete, soñ bupoema ayrı kitap olıp çıqa. Tercimeyapmaq işiniñ ne qadar zor oğlanıbilingen bir şeydir. Bir de bu şiir ter-cimesi oğlanda iş taa da zorlaşa.Böyle yahşı bir tercimeni yapmasıŞemi-zadeniñ qırımtatar tiline neqadar akim olğanını köstere.

1937 yılları qırımtatar aydınlarınabasqı yapıla edi ve Şemi-zadeniñ şairdostlarına, ustazlarına da basqı ya-pıla edi. Şairniñ özü de bu qorqutuvve basqılardan qurtulamadı. 1941 se-nesi onı alıp bastırıqqa taşladılar.Bundan soñ aralıqlarnen de olsa sıq-sıq onı sürgünlikke oğratalar, apskeatalar. İlk defa onı Özbekstanğa taş-laylar, soñ 1944 senesi Qırımğa qay-tıp kele. Ancaq bu sefer de 18mayısta bütün qırımtatarlar sürgün-likke oğratıla. Bu yaman adiselergebaqmay şairimiz Özbekstanda daçalışmağa devam ete. 1964 yılı“Alime” poemasını yaza, bu poe-manı halkımıznıñ şanlı qızı AlimeAbdennanovanıñ hatırasına bağış-lay.

“Ey, qardaşlar! Alıp beriñ

Çüyden eski sazımnı.

Alıp bеriñ, Alimеniñ

Qıssasını çalayım!

Çalayım da, elimdеki

Şu qanlı mizrabımnı,

Tеllеrgе vе yürеklеrgе

Urıp-urıp alayım!”

Böyle sözlernen anlatılğanhalqnıñ unutmacağı bir kişini un-utulmacaq bir esernen kene unutul-macaq bir şairniñ yazğan poamasınabüyük qıymet kesmek kerek. İlk şi-irler cıyıntığı 1965 senesi sürgünlikte“Qaval” adınen çıqa. Bunıñ artından“Toğan qaya”(1969), “Ömür veyaratıcılıq”(1974),“Halq hızmetinde”(1977), “Şiirler ve poemalar”(1978)cıyıntıqları kele. Onıñ belki de en

tenqit eseri “Aslıhan” poemasıdır.“Aslıhan” diniy hurufatqa qarşı ke-skin bir epik destandır.

Samimiyliginen “Tair ve Zöre”kibi meşür destanlardan birineçevrilmiştir. Bu poema ilki sefer“Közyaş Divar” adınen basıla.

Şairniñ qırq dane sekizliktenoluşqan “Qırqlama”sını da unutma-maq kerek.

Bu qadar çoq eserni yazmaq eredipke nasip olmasa kerek. İcadiyyolında pek çoq şairge salmaqlıtecribe qazandırdı. Tenqidiy-edebiymaqaleler, poemalar, siyasiyküreşler, halknıñ dertine melemolmaq onıñ muvafaqiyetini arttırğanşeylerdir. Bugün Eşref Şemi-zadedegende erkes onıñnen alaqâlı yahşısözler ayqanına köre demek ohalqnıñ yüreginde ep yaşaycaqtır.Zaten alâ onıñ adına programmalarötkerile. Doğğanına yüz yıl toluvımunasebetinen 2008 yılı EşrefŞemi-zade yılı ilân etildi. 19-22Mayıs 2009 Dünya Qırımtatar Kon-gresinde Qırımtatar muzıkalı-drama teatrı, “Aslıhan” spektalınıkösterdi. Adına tertip etilgen ede-biyat mukâfatı konkursında SafterNagayev “Devir aralıqlarında”kitabınen ğalip çıqtı. Şemi-zadenianlamaq ve ustazlığını körmek içünİsmail Gasprinskiy adınacumhuriyet qırımtatar kitaphane-sine bağışlanğan kitaplarınıoqumaq kerek.

(*) Eşref Şemizade’nin Yüregime şiirin-den alınmıştır.


BBAAĞĞÇÇAASSAARRAAYYÇÇEEŞŞMMEESSİİ

Geray nazar dike qalmışTüter lülesi ağzında,Mütiy qullar divan turmuşYavuz hannıñ etrafında.Saray halqı süküt üzreEsap etmekteler ğayet,Niçün böyle elem üzreAzaplanmaqta han-azret.Aman cümle halayıqaİşaret verdi ükümdar,Dağıldılar sola-sağaBaş egip halayıqalar.Yalıñızlıqta qalmıştır hanÇeker bir ah melâletle,Yüzünden em olur iyanOnıñ qalbindeki eyecan.Yüregindeki ğam zahirNice kölge eder güya,Siya ve meyus bulutlarAyne kibi tüm-tüz suya.....


Haber

Neşe Sarısoy KARATAY

Dilara 22 yaşında. Kurban-köy’de tek odalı bir gecekon-duda yaşıyor. Ablasının

ölümünden sonra başlamış yatmaya.7-8 sene baktığı ablası Gülnar öl-dükten sonra günlerce ağlamış Di-lara. Ondan sonra hayat dolu Dilara,hayata küsmüş sanki. Kilo kaybet-meye ve yatağından kalkmamayabaşlamış. Aslında Dilara'nın yaşadığıacı yıllar onu çok etkilemiş. Özbe-kistan'dan Vatan Kırım'a göçtükle-rinden bir süre sonra babasınıkaybetmiş. Sonra ablasının ölümü,yokluklar…. Annesi Cevahire Hanım,Kırım Tatar Dili öğretmeni. Kalpameliyati geçirmiş birkaç ay önce…Dilara'ya ablası Halime bakıyor. Ha-lime'nin de hayatı çok ama çok zorama o hayata sıkı sıkı sarılmış, çokgüçlü bir kız.

Kurbanköy'de elektrik yok, ha-yatları geceleri daha da bir kararıyor.Su yok, yakacak yok, yol yok, parayok. Kurbanköy şimdi yoklarla dolu,ama kucaklar dolusu umut, bitme-yen bir enerji var.

İnşallah Halime evi bitirirse, ev-lenirse… Birkaç sene sonra bizi bah-çesinde çocuklarının oynayacağı,Dilara'nın mutlu kahkahalarının du-yulacağı evini görmeye davet ediyor.

Kurbanköy'de insanı derinden et-kileyen o kadar çok hikâye var ki. Sa-dece üzülmüyorsunuz orada. Zamanzaman sizi sevindiren, coşturan ha-yatlar da bulmak mümkün. ÖrneğinRüştü amcanın inanılmaz hayatı...

Gözümüzün önüne 80 yaşındakiannemizi, babamızı ya da dedemizigetirelim. 80 yaşındaki büyüklerimi-zin çoğu emekli. Bedenen iş yapmayı

çoktan bırakmışlar ya da zorla yapı-yorlar. Sizi Kurbanköy’den başka birinsanla, bunca yıldır belgeselcilikyapan ve binlerce insanla röportajyapmış olan bizleri bile hayret vehayranlık içinde bırakan olağanüstübir insanla tanıştırmak istiyorum.

80 yaşında bir ihtiyar ne yapabi-lir sizce? Temel kazıp ev kurabilir.Rüştü amca bu yaştan sonra ev ku-ruyor. Evin temelini atmış. Yemeğin-den kısıp her gün evi için birkaçtuğla satın alıyor. Yemeği dediğinizde yatakta görünen yumurta ve do-matesler. Emekli maaşı 700 grivnacivarında. Yaklaşık 100 dolar.

80 yaşında bir yaşlı daha ne yapa-bilir? 80 yaşındaki Rüştü amca, Ha-lime’nin dedesi olur, onun inşaatınayardım etmeye, Halime’nin jenera-törünü çalıştırmaya gidebilir. (Hali-me’nin gücü yetmiyor.) Halime deona temizlikte yardım eder. Kurban-köy’de aslında birçok evde insanlaryalnız. Ancak birbirlerine bağlıbüyük bir aile gibiler.

80 yaşında bir yaşlı daha ne yapa-bilir? Yarım saatlik yoldan iki ağırkova ile su taşıyabilir. Ben bir tane-sini taşıdım, gücüm yarı yola kadaryetti.

80 yaşında bir yaşlı başka ne ya-pabilir? Akordeon çalıp şarkı söyle-yebilir. Akşamları karanlığın dahabir ağır çöktüğü Kurbanköy’ün yal-nız, sessiz ve karanlık yaşantısınışenlendirebilir.

80 yaşındaki yaşlı bir adam birhalkın mücadelesine nasıl katkıdabulunabilir? Rüştü amca her 18 Ma-yısta erkenden kalkar ve mitingin enönünde bayrağıyla yerini alır. Vataniçin savaşın son nefese kadar devametmesi gerektiğini anlatır.

80 yaşında bir insanın gelecektenbeklentisi kaç senelik olur? Rüştüamcanın geleceğe dair hayalleri enazından 20 senelik. Evini bitiripiçine geçip yaşamak hayali var. Dörtbeş kıştır o soğuk gecekonduda yaşı-yor. Bu sürede sadece evin temeliniatabildiğini düşünürseniz evi bitir-mesi bir 10 sene alır. Ve içine geçipdört beş sene rahatça yaşayacakkadar ömrü olsun istiyor.

Son olarak öyle bir hayal kuruyorki! Yaklaşık 20 sene sonra bizi kahveiçmeye davet ediyor yeni evinde.Bence Rüştü amcanınki hayal de-ğildi. O davet, kahvenin tadını, ko-kusunu hissedebileceğim kadargerçekti.

Kurbanköy’ün UmuduSönmesin


AKPM Göç Komisyonu Alt Ko-mite Başkanlığı, Batı AvrupaBirliği Asamblesi (BAB) Türkheyeti başkanlığı görevlerini yü-rüten Çavuşoğlu, "1932-1933Yılları Arasında Ukrayna'daKıtlığın Sebep Olduğu KitleselÖlümlerin Uluslararası Dü-zeyde Kınanması (Holodomor)ve Eski SSCB'de kitlesel kıtlığın75. yıldönümü" başlıklı raporunraportörlüğünü yapmıştı.

• Fethi Kurtiy ŞAHİN

Avrupa Konseyi Parlamenter-ler Meclisi (AKPM) başkanı,AK Parti Antalya Milletve-

kili Mevlüt Çavuşoğlu; UkraynaDevlet Başkanı Viktor Yanukoviç,

Meclis Başkanı Vladimir Litvin,Dışişleri Bakanı Kostantin Grişenkoeski Başbakan ve muhalefet lideriYulya Timoşenko ve son olarak Baş-bakan Nikolay Azarov ile Kiev’de biraraya geldiği görüşmeleri, yapılanbasın toplantısında değerlendirdi.

Uzun bir istikrarsızlık dönemiatlatan Ukrayna’da, yeni hükümetinbölgede ihtiyaç duyulan reformlarkonusunda gerekli adımları atması-nın önemini hatırlatan Çavuşoğlu;“Ukrayna’nın demokrasi ve insanhakları alanlarında yükümlükleriniyerine getirebilmesi için AvrupaKonseyi yardıma hazırdır.” dedi.Ukrayna’nın, Avrupa Konseyi’nin‘Avrupa Bölgesel ve Azınlık Dilleri’şartına katılımının çok önemli bir

gelişme olduğunu belirten Çavu-şoğlu, Ukrayna’da yaşayan azınlık-ların kendi öz dillerinde basın-yayınhayatına devam etmelerinin ve budillerin kamu hayatında yaşaması-nın önemine değindi. Bu gelişmeleriçerisinde, Ukrayna’da yaşayan azın-lıkların ve özellikle Kırım Tatarları-nın sosyal, kültürel, ekonomik vepolitik durumlarının iyileştirilmesiiçin geçtiğimiz Mayıs ayında alınankararların uygulanmasının öneminivurguladı. Çavuşoğlu; Kiev’de ger-çekleşen bu üst düzey görüşmelersırasında Kırım Tatar halkının so-runlarının da dile getirildiğini be-lirtti ve Ukrayna hükümetini bukonuda gerekli çalışmaları yapmayadavet etti.

Çavuşoğlu: Kırım TatarlarınınDurumu İyileştirilmeli

Kızılay Genel Başkanı TekinKüçükali’nin 2010 yılınınMart ayında Kırım’ı ziyare-

tini müteakip Kızılay tarafındanbir yardım kampanyası düzen-lendi. Kızılay Kadın Kollarının dü-zenlediği yardım kampanyasıneticesinde; başta giyecek malze-meleri olmak üzere toplanan ba-ğışlar ve Kızılay stoklarından teminedilen insani yardım malzemeleri20 Temmuz 2010 tarihinde Kırım’agönderildi. Ancak, 10 tonluk yar-dım malzemesi gümrükte bazı sı-kıntılar yüzünden beklemedekaldı. Kırım Tatar Kadınlar Birliği-

nin yardım talebi üzerine hareketegeçen Derneğimiz Genel Merkezigümrük masraflarını karşılayarakyardım malzemelerinin gümrük-ten geçirilmesini sağladı. Gümrükişlemlerinin Genel Merkezimizin

girişimi ile tamamlanmasını mü-teakip, Kırım’a getirilen yardımmalzemeleri, Türk Kızılayı Heyetiile Kırım Tatar Kadınlar Birliği ko-ordinasyonunda ihtiyaç sahiple-rine dağıtıldı. Kırım halkı yapılanyardımdan ötürü Türk halkına veonun “merhamet eli” olan Türk Kı-zılayı’na teşekkür ederken bu yar-dımların devam etmesini vebölgenin sosyo-ekonomik gelişi-min sağlanması adına projeler yü-rütülmesini istediler. Kızılaytarafından yapılan açıklamada Kı-rım’a yapılan yardımların devamedeceği bildirildi.



Necip Hacı FAZIL’ın oğlu Bora ÜLKÜSAL(FAZIL) 15 Temmuz2010 tarihinde Romanya’ da vefat etmiştir.-------------------------------------------------------------------------Derneğimiz Gebze Şube Başkanı Şerife Orak'ın kayınvalidesiSaime ORAK 19 Ağustos 2010 tarihinde vefat etmiştir.

Kırım Tatar Millî Kurultay Teftiş Komisyonu Başkanı Kurtegen

ASAN 29 Ekim 20010 tarihinde vefat etmiştir.

Doğum, Düğün, Taziye

Merhum/Merhumeye Allah’tan Rahmet, Ailesine ve Yakınlarına Başsağlığı Dileriz.

Gençlik Komisyonu eski üyesi Hidayet ÖNDER, Işıl Turşucuile 12 Eylül 2010 tarihinde evlenmiştir.

KTMM Başkanı Mustafa Abdülcemil KIRIMOĞLU’nın oğluKayser CEMİL, Reşide ALİM ile 2 Ekim 2010 tarihinde evlen-miştir.

Genç Çiftlere Mutluluklar Dileriz.

Gençlik Komisyonu eski üyesi Dilek ÇETİN ARSLAN ile CemARSLAN’ın 24 Ağustos 2010 tarihinde Neslişah adını verdik-leri bir kız çocukları olmuştur.-------------------------------------------------------------------------Gençlik Komisyonu eski üyesi Derya TOSUN ÇETİNTAŞ ile AliÇETİNTAŞ’ın 11 Eylül 2010 tarihinde Ata adını verdikleri bir

erkek çocukları olmuştur.

-------------------------------------------------------------------------

Derneğimiz İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Sekreteri Özgür

KARAHAN ile Dilek GENCE’nin 29 Ekim 2010 tarihinde Zey-

nep adını verdikleri bir kız çocukları olmuştur.

Çocuklarımıza Sağlıklı, Başarılı ve Uzun Bir Ömür Dileriz.

Kırım’a Kızılay Yardımı



Faaliyetlerimiz[28 Ekim 2010]

Gençlik Komisyonu DönemTanışma Toplantısı

Ankara’da yaşayan ve okuyangençlerimizi bir araya getirmek

üzere düzenlenmiş dönem açılıştoplantısı 28 Ekim günü akşam sa-atlerinde gerçekleştirildi. Toplantıdagençler çibörek yiyip sohbet ettiler.Toplantı gençlerin kaytarma oyna-ması ile sonlandı.

[24 Ekim 2010]Kadınlar Komisyonu ToplantısıHer ay toplanmaya karar veren Kadınlar Komis-

yonu ekim ayı toplantısını 24 Ekimde yaptı. Neleryapılması gerektiği konusunda düşüncelerini pay-laşan hanımlar “Çibörek Günü”nün de sonuçlarınıdeğerlendirdiler.

[23 Ekim 2010]Bursa Kırım Türkleri Kültür

ve Yardımlaşma Derneği BaşkanıAdnan Süyen Konuğumuz Oldu

23 Ekimde derneğimize BursaKırım Türkleri Kültür ve Yardım-laşma Derneği Başkanı AdnanSüyen konuk oldu. Derneğimizdekigençlerle sohbet eden Adnan Süyen,anılarını ve tecrübelerini paylaştı.Şiir Günleri programı öncesi AdnanSüyen’in özgeçmişi okundu ve dahasonra Süyen dernekteki faaliyetle-rini, derneğin geçmişini, Kırım mü-

cadelesini dinleyenlere aktardı.Süyen, Büyük Öğrenci Projesi kap-samında Kırım’dan üniversite eği-timi almak için Türkiye’ye gelenKırım Tatar öğrencilereyıllardır ev sahipliği yapı-yor ve sıcak bir aile ortamıoluşturuyor. Tömer eğiti-mini Bursa’da alıp başkaşehirlere üniversite eğiti-mini almak için giden buöğrencilerden Ankara’daokuyanlar de programıdinleyenler arasındaydı-

lar. Dernekler arası iletişimi arttır-ması bakımından önem arz eden busohbet dinleyenler üzerindekiolumlu etkileriyle sona erdi.

[23 Ekim 2010]Irğat Qadır ve Emine Useyin

Şiir GünüBu seneki şiir günlerimiz Irğat

Qadır ve Emine Useyin şiir progra-mıyla başladı. 23 Ekimdeki yılın ilkprogramında 20. yy şairlerimizdenIrğat Qadır ve günümüz şairlerin-den Emine Useyin tanıtıldı. AdnanSüyen’in sohbetinden sonra başla-yan şiir etkinliğinde ilk olarak şair-lerimizin hayat hikâyeleri okundu,daha sonra ise şiirlerine geçildi.

Irğat Qadır’ın “Anam”, “TuvğanKöyüm” ve “Irğatnıñ Hatiresi”,Emine Useyin’in “Yırla Maña ‘Ay-

nenni’ Anaçığım!”, “Semanın Qal-bini Tuttırmaq İsteyim” ve “UmütKervanı” şiirleri dinleyenlere su-nuldu. Kırım Tatarca sunulanprogram şiirlerin ardından sonaerdi.

Şiir dinletisinden sonra isemüzik dinletisine geçildi. Büyükbir yeteneğe sahip Fatima Seytma-mut dinleyenlere harika bir akor-deon konseri verdi. İlgiylekarşılanan dinleti alkışlarla sonaerdi.


[9 Ekim 2010]Çibörek GünüDerneğimizin Kadınlar Komis-

yonu üyeleri 26 Eylüldeki toplantıla-rının ardından 9 Ekimde ÇibörekGünü tertip etti. Necla Kalkay’ın ön-cülüğüyle gerçekleştirilen toplantıdabir araya gelip bu organizasyonu yap-

maya karar veren üyeler, 9 Ekim sa-bahı hazırlıklara başladı. Hanımlarçiböreği kendileri hazırladılar.Yoğun talebe yetişmekte zorlananhanımlar dinlenmeye bile vakit bul-makta zorlandılar. Yeni yüzlerin deDerneğimizde olduğu o gün, der-neğe ilk defa gelen kişilerle tanışmaimkânı da bulundu.

[26 Eylül 2010] Kadınlar Komisyonu DönemAçılış Toplantısı

Derneğimizin bu dönemdekiilk Kadınlar Komisyonu toplantısı26 Eylülde yapıldı. Toplantıda ha-nımlar hem bir araya gelmiş olduhem de önümüzdeki günlerde ne

tür etkinlikler yapılacağı konu-sunda fikir alışverişinde bulundu.Bu toplantı sonunda üyeler “Çibö-rek Günü” tertip etmeye ve çiböre-ğin yapım aşamasıyla sadecekendileri ilgilenmeye karar verdi-ler. 24 Ekimde tekrar toplanma ka-rarına vardılar.

[11-20 Ağustos 2010]Keçiören Ramazan Etkinlikleri

Kırım Tatar EviKeçiören Belediyesinin 2. Kez dü-

zenlediği Ramazan etkinliğine bu yıl dadavetliydik. Derneğimiz üyeleri baştaolmak üzere, Kırım’dan gelen yırcıları-

mız Afize Kasara ve Dilaver Osman’ında yırlarıyla eşlik ettiği etkinliklerdekültürümüzü tanıtma imkânı bulduk.Halk oyunu ekibimiz, sanatçılarımızınyırlarına kaytarma gösterileriyle katıldı.Kırım Evi’nde etkinliği takip etmek içingelenlerle tanıştık ve onların sevgisiylekarşılaşmak bizleri çok mutlu etti.

[17-26 Eylül 2010]Etimesgut Uluslararası 7'Kül-

tür ve Sanat GünleriOn gün boyunca süren Etimes-

gut Uluslar arası Kültür ve SanatGünlerine Derneğimiz olarak 17-26Eylül tarihleri arasında iştirak ettik.Açtığımız standda Kırım Tatar edebi

ve tarihî eserlerinden, ikram ettiği-miz köbete ve çibörekle Kırım Tatarmillî yemeklerinden,Kırım’dan gelen sanatçı-mız Afize Yusuf-kızı’nınyırlarıyla Kırım Tatarmüziğinden, Derneği-miz halk oyunu ekibi-mizle de Kırım Tatar

danslarından örnekler sunduk. Gös-terileri izlemeye gelen ve standımızı

ziyaret eden misafir-lerin yoğun ilgisiylekarşılaştık. Bu ilgibize Derneğimizinçabalarının ne kadarda isabetli ve faydalıolduğunu gösterdi.

[16-18 Eylül 2010]

Türk-Tatar Millî Kıyafet, HalkOyunları ve Türküleri Festivali

Romanya 16. Türk-Tatar MilliKıyafet, Halk Oyunları ve TürküleriFestivali bu yıl 16-18 Eylülde ger-çekleştirildi. 17 Eylül sabahı Kös-tence merkez caddelerindeyürüyüşe Derneğimiz üyeleri debayraklarıyla katıldı. Kortejin ar-dından Köstence Kültür Eviönünde halk oyunu gösterileri su-nuldu. 17.00’da Köstence Kültür

Evi’nde başlayan Kırım Tatar festi-valinin açılış programında Derne-ğimizin Halk Oyunu Ekibi üçgösteri sundu. 18 Eylül akşamıKırım Tatar festivalinin kapanışprogramında pek çok ekiple bir-likte Derneğimiz ekibi de üç oyunsundu. Gösterilerinden sonrayoğun alkış alan ekibimize festivalekatıldığı için ödül verildi.

[Temmuz-Ağustos]Yaz Dönemi Eğitim ÇalışmalarıYaz aylarında başlayan dil, kay-

tarma ve enstrüman eğitimi çalış-maları eylül ayına kadar devam etti.Büyük ilgiyle karşılanan bu çalışma-lar itinayla yapılıyor. Eğitim çalışma-ları olarak Rusça ve İngilizce dersleriverilirken halk oyunu çalışmaları

olarak da ilk başta Kırım Tatar dansfigürleri öğretilip daha sonra koreo-grafilere geçildi ve enstrüman çalış-maları olarak da keman vesolfej dersleri verildi. Haftasonu ve hafta içi olmak üzeregruplar oluşturuldu ve katılım-cıların kendilerine uyan saatdilimlerinde eğitim almalarısağlandı. Haftada sekiz saatlik

dil, haftada dört saatlik kaytarmaeğitimi her yaşa yönelik verildi.

Yaz süresince, gençlik komis-yonu üyelerimizce geçen ay-larda kurulan “AnkaraKaytarma Band” müzik gu-rubu da çalışmalarını molavermeden devam ettirip ge-lecek programlar için hazır-lanmayı sürdürdü.


Kitap Tanıtımı

Safinar Cemil’in teklifi, TİKAve Milli Meclis maddi desteğiile Lentara Halil ve Lilâ Ce-

mil’in hazırladığı “Qırımnıñ SadıqQızları” (Kırım’ın Sadık Hanımları)eseri 2004 yılında Ocaq Yayınevitarafından Akmescit’te basıldı. Esermilli mücadelede yer alan aktivistKırım Tatar hanımlarının hayatlarıve uğraşlarını ortaya çıkarmaküzere hazırlanmış.25 hanımın hayatla-rının ele alındığıeserde bahsi geçenkişi ile ilgili resimlerde yer almış.

Eserde anlatılantüm hanımların bi-yografileri ve anılarıKırım Tatarca olarakLatin harfleriyle veRusça yer alıyor.

Sürgünlük yılları, avdet ve son-rasında üzerlerine düşen sorumlu-lukları titizlikle yerine getirenhanımlarımız, çeşitli zorluk altındahayatta kalma mücadelesi vermiş-tir. Sadece ailesi için değil vatanıiçin de var olma savaşı adına elle-rinden gelenleri yapmışlardır. Buağır şartlarda dahi kuruluş içinnasıl çareler aradıkları, insanlarla

yardımlaştıkları vedavalarından vaz-geçmediklerini biz-lere anlatılıyor.

Eserde yer alanaktivist Kırım Tatarkadınlarımız; Mah-fure Hatip (?-1996),Svetlana Amet(1941-?), ZampiraAsan (doktor: 1941-?), Ayşe Velilây(hemşire: 1923-?),

Zera Cemil(1929-2002), SafinarCemil(1948-?), Tamara Kantugans-kaya(doktor: 1939-), VeciyeKaşka(1935-), Şefika Konsul(kütüp-haneci-söz yazarı: 1937-?), DilâraSeitveliy(1951-?), Ayşe Seytmu-rat(Tarihçi: 1937-?), SabriyeSeut(gazeteci-yazar: 1953-1998),Vasfiye Hair(1939-?), Zore Fet-tay(paraşütçü-doktor: 1922-1997),Fatma Yazıcı(1906-1991), LennaraMambet(1939-?), SabriyeErecep(yırcı: 1912-1977), EdiyeTopçı(yırcı: 1919-?), Remziye Bak-kal(sanat yönetmeni: 1926-?), UriyeEdem(yazar-1938-), Zarema Tran-sin(grafiker: 1939-?), Uriye Ker-mençikli(yırcı: 1938-1993), Zaremahanım Memet(yırcı, GulizarBekir(yırcı: 1953-?), CemileOsman(belli artist: 1957-?)

Zeynep Özdem’ in Karşıda BirYer: “Kırım Karasubazar’daSosyo-Ekonomik Hayat” ki-

tabı 2010 yılında Türk Tarih Ku-rumu tarafından basıldı. Eser,yazarın Kırıkkale Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabi-lim Dalında yaptığı, 2006 yılındayayınlanmış yüksel lisans tezidir.Eser, Kırım Hanlığı Şeriyye Sicillerikoleksiyonunda bulunan Karasudefterleri incelerek oluşturulmuş-tur. Eserde 17. yüz-yıl sonlarından 18.yüzyıl ortalarınakadar yaklaşık elliyıllık dönemde Kı-rım’ın çöl tara-fında yer alan eskihanlık şehri olanKarasubazar(Ka-rasu)’ın hikâyesiortaya çıkarmakistenmiştir. Eser124 defterin, 61mikrofilmin ince-lenmesiyle ve dö-

neme ilişkin seyahatnamelerin, elçiraporlarının, hatıraların, ansiklo-pedilerin, çeşitli makalelerin vedergilerin ışığında ortaya konmuş-tur. Elde edilen istatistik bilgilerlekonular zenginleştirilmiştir.

Osmanlı Devleti-Kırım Hanlığı-Rus ilişkilerinin anlaşılmasındaönemli yere sahip olan defterleringünümüzde uluslararası ilişkileranlamında da önemi devam et-mektedir. Defterler, kadılara akta-

rıla gelen,kadıların ele aldığıbölgeyle ilgili yazı-lanlar ve idarimerkeze ait hertürlü belgedeno l u ş m a k t a d ı r.Defterlerde fer-manlar, buyruklar,uyarılar, fetvalar,görevlendirmeler,şikâyetler, adliolaylar, davalar,nüfus bilgileri, da-ğılımı, sosyal iliş-

kilerin değişimi (evlilik, boşanma,vasi, vekil, kefil, mülk satışı, sözleş-meler, borç tahsili, vakfiye vb.),esnaf yapısı ve dönemin sosyal ina-nışları kendine yer buluyor.

Kitap 4 ana bölüm ve giriş kıs-mından oluşuyor. Girişinde şehrincoğrafi, tarihî ve sosyal durumlarıhakkında bilgiler verilmiş. İlk bö-lümde Karasubazar şehrinin idariyapısı ve görevlileri; Kalgay Sultan,Şirin Beyi, Kadı ve diğer görevlilerve görevleri ele alınmış. Defter-lerde, geçen örnek olaylar üzerindedurulmuş. İkinci bölümde şehrinnüfusu, demografi ve mahalle ha-yatının ayrıntılı olarak dağılımı vedeğişimler, aile ilişkileri ve yaşantı-ları tartışılmış.

Üçüncü bölümde dönemin ti-cari yapısının bir kolu da olan köleticareti ve kölelerin durumları in-celenmiş.

Dördüncü bölümde ise para po-litikası; esnaf ve tüccar yapıları elealınmıştır.

Documents

Kırım Bülteni 67